z 33 stránek
Titul
1
Předmluva
2
Edice
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
Obsah
33
Název:
Zprávy pramenů o boji na hoře Vítkově 14. července 1420
Autor:
Pekař, Josef
Rok vydání:
1926
Místo vydání:
Praha
Česká národní bibliografie:
Počet stran celkem:
33
Počet stran předmluvy plus obsahu:
33
Obsah:
- 1: Titul
- 2: Předmluva
- 3: Edice
- 33: Obsah
upravit
Strana 1
ZPRÁVY PRAMENŮ O BOJI NA HOŘE VÍTKOVĚ 14. ČERVENCE 1420. PRO CVICENÍ SEMINARNÍ SHROMAŽDIL JOSEF PEKAR. V PRAZE Nakladem Historickeno semináre university Karlovy. TISKEM POLITIKY VPRAZE.
ZPRÁVY PRAMENŮ O BOJI NA HOŘE VÍTKOVĚ 14. ČERVENCE 1420. PRO CVICENÍ SEMINARNÍ SHROMAŽDIL JOSEF PEKAR. V PRAZE Nakladem Historickeno semináre university Karlovy. TISKEM POLITIKY VPRAZE.
Strana 2
Tato práce vznikla z potřeby opatřiti pro neobýčejně veliký počet členů cvičení seminárních v tomto školním roce (bylo jich na 50) textový materiál pramenný pro zvolené thema; nejúčelnějším se je- vilo rozmnožiti jej tiskem a spojiti v jedno, tak aby i v příštích letech, po případě i seminářích jiných vysokých škol, mohlo ho býti k danému účelu užito. S tím souvisí, že práce (pramenný podklad její bylo třeba rozšířiti na historii Zikmundova obležení Prahy vůbec) pouze shro- mažďuje dosavadní otisky textů, šetříc jejich ediční povahy; jen u č. 2 a č. 9 jevilo se nutným opraviti text přímo z rukopisu event. nové redigovati edici, jinde dodána chybící data; u č. 20 srovnal tisk s ruko- pisem prof. V. Novotný. U dvou kusů jazykové posluchačům těžko přístupných přidán je český event. novoněmecký překlad. Dosud ne- vydané texty „Poroku české koruny“ (u čís. 2.) a varianty ze „Starých letopisů“ (str. 27) dodal ze svých opisů prof. R. Urbánek. Pořad textů je v základě chronologický; poskytuje ovšem sám příležitost ke kri- tické zkoušce správnosti jeho v případech pochybných. Náklad edice hradil z části Historický Klub; jemu jest adresovati i případné objed- návky. Z literatury specielní o boji na Žižkově jest uvésti: Toman, Husitské válečnictví (1898), str. 306—311; Jos. Šusta, K 14. červenci (Venkov, 11. července 1920); R. Urbánek, Bitva na Vítkové (1920; vyd. Spolek pro zbudování pomníku na Žižkově; str. 23) a Ot. Frankenberger, Naše velká armáda, I (1921), str. 62 sq. V květnu 1926. J. P.
Tato práce vznikla z potřeby opatřiti pro neobýčejně veliký počet členů cvičení seminárních v tomto školním roce (bylo jich na 50) textový materiál pramenný pro zvolené thema; nejúčelnějším se je- vilo rozmnožiti jej tiskem a spojiti v jedno, tak aby i v příštích letech, po případě i seminářích jiných vysokých škol, mohlo ho býti k danému účelu užito. S tím souvisí, že práce (pramenný podklad její bylo třeba rozšířiti na historii Zikmundova obležení Prahy vůbec) pouze shro- mažďuje dosavadní otisky textů, šetříc jejich ediční povahy; jen u č. 2 a č. 9 jevilo se nutným opraviti text přímo z rukopisu event. nové redigovati edici, jinde dodána chybící data; u č. 20 srovnal tisk s ruko- pisem prof. V. Novotný. U dvou kusů jazykové posluchačům těžko přístupných přidán je český event. novoněmecký překlad. Dosud ne- vydané texty „Poroku české koruny“ (u čís. 2.) a varianty ze „Starých letopisů“ (str. 27) dodal ze svých opisů prof. R. Urbánek. Pořad textů je v základě chronologický; poskytuje ovšem sám příležitost ke kri- tické zkoušce správnosti jeho v případech pochybných. Náklad edice hradil z části Historický Klub; jemu jest adresovati i případné objed- návky. Z literatury specielní o boji na Žižkově jest uvésti: Toman, Husitské válečnictví (1898), str. 306—311; Jos. Šusta, K 14. červenci (Venkov, 11. července 1920); R. Urbánek, Bitva na Vítkové (1920; vyd. Spolek pro zbudování pomníku na Žižkově; str. 23) a Ot. Frankenberger, Naše velká armáda, I (1921), str. 62 sq. V květnu 1926. J. P.
Strana 3
List markraběte Míšeňského vévodovi Bavorskému z 21. [14.?] července 1420. (Francouzský soudobý překlad listu je v Londýně, Record office. Vydal jej C.Höfler v Sitz. Ber. vídeň. akad. 1879 (sv. 95) str. 899 sq. Zde následuje překlad český; franc. orig. je v poznámce.) Naši přátelskou službu především. Urozený kníže, milý ujče, dáváme vám vědomost o novinách, jež se sběhly posledního pátku [12. čce], to jest vědomost, že pan král Římský poslal Uhry proti kacířům ke Kartouzům [u] Prahy a řečených kacířů při tom zabili více než sto a zajali 156 žen, které měly vlasy zastřižené jako muži a byly opásány meči a kameny v rukou, kalhoty a holinky [mělyl, část jich byla upálena [?]. Potom v sobotu [13. čce] řečený náš pan král poslal své lidi proti těm kacířům a bylo jich při tom zabito více než padesát. Také ře- čení kacíři opevnili jeden vrch [u] Prahy a dělají tam sruby a tam se usadili, pročež pan král rozkázal lidem jiných knížat i našim, aby je vzali útokem, a naši lidé překročili jejich příkopy a snažili se dobýti třetího příkopu, když tu vyšlo tolik kacířů z města pražského na pomoc těm, kteří na vrchu byli, že bylo třeba stáhnouti naše lidi, kteří byli těžce zraněni a mnoho ztratilo své koně. A vévoda Ludvík z Břehu dobyl jedné věže v [Menším?] městě pražském a v ní zajal více než 100 kacířů. Jiné jisté noviny nedošly a do- jdou-li, napíšeme vám je, jsouce velmi rádi, že vám to můžeme učiniti a vždy ze srdce upřímného. Dáno v poli [?] před Prahou v neděli po [před?] svatém Arnulfu [21. čce nebo 14. čerce]. Copie d’une lettre envoie a monseigneur de Baviere faite de tyois en fran- soiz depar le Marquis de Misse. Nostre amiable service precedent. Hault prince chier Cousin nous vous fusons savoir pour nouvellez qui cest vanredy passe sont oncourrues cest assa- voir que monseigneur le roy dez romains envoya les hungrez ver lez heritez lez praga enpiez les chartreurs et les [des?] dits heritez en occirent plus de cent, et prirent CLVI Femes qui avoient rogniez leur cheveux come homes et avoient ceinstez espees et pierres en leur mains et hoseaulz chassiez entre icelles partie furent aize [arze?]. Apres le sambedy ensuyvant notre dit signeur le roy envoia de cez gens ver les diz heritez et illuec furent occis plus de cinquante. ausy lez dis herites ont enfosciez vnne montaigne les prage et font dez bollewerg et y sont logiez a quoy monseigneur le roy laissa asaillir les gens dautres princez et lez nos- trez et passerent nous gens dens de lour fosseiz et entreprirent de gaignier le tier fossei donkez ysserent tant dez heritez hors de la cite de prage qui adoient ceulz de la montaigne, quil covint retraire nous gens et furent fort blissiez et perderent belcop de lor chevaulz. Et le duc Loys de Brige ait gaigniet unne tours en la m ...e [Mineure?] cite de Prage et en icelle priz plus de cent heritez. auctres certaines novelles ne sont avenues et si aucune autrez sorvenoient nous le vous escriprons tout le plesir que nous vous porrons faire tous dis le ferons de boin cuer. Escript a chaves[?] devant prage le diemenge apres [avant?] saint arnoul.
List markraběte Míšeňského vévodovi Bavorskému z 21. [14.?] července 1420. (Francouzský soudobý překlad listu je v Londýně, Record office. Vydal jej C.Höfler v Sitz. Ber. vídeň. akad. 1879 (sv. 95) str. 899 sq. Zde následuje překlad český; franc. orig. je v poznámce.) Naši přátelskou službu především. Urozený kníže, milý ujče, dáváme vám vědomost o novinách, jež se sběhly posledního pátku [12. čce], to jest vědomost, že pan král Římský poslal Uhry proti kacířům ke Kartouzům [u] Prahy a řečených kacířů při tom zabili více než sto a zajali 156 žen, které měly vlasy zastřižené jako muži a byly opásány meči a kameny v rukou, kalhoty a holinky [mělyl, část jich byla upálena [?]. Potom v sobotu [13. čce] řečený náš pan král poslal své lidi proti těm kacířům a bylo jich při tom zabito více než padesát. Také ře- čení kacíři opevnili jeden vrch [u] Prahy a dělají tam sruby a tam se usadili, pročež pan král rozkázal lidem jiných knížat i našim, aby je vzali útokem, a naši lidé překročili jejich příkopy a snažili se dobýti třetího příkopu, když tu vyšlo tolik kacířů z města pražského na pomoc těm, kteří na vrchu byli, že bylo třeba stáhnouti naše lidi, kteří byli těžce zraněni a mnoho ztratilo své koně. A vévoda Ludvík z Břehu dobyl jedné věže v [Menším?] městě pražském a v ní zajal více než 100 kacířů. Jiné jisté noviny nedošly a do- jdou-li, napíšeme vám je, jsouce velmi rádi, že vám to můžeme učiniti a vždy ze srdce upřímného. Dáno v poli [?] před Prahou v neděli po [před?] svatém Arnulfu [21. čce nebo 14. čerce]. Copie d’une lettre envoie a monseigneur de Baviere faite de tyois en fran- soiz depar le Marquis de Misse. Nostre amiable service precedent. Hault prince chier Cousin nous vous fusons savoir pour nouvellez qui cest vanredy passe sont oncourrues cest assa- voir que monseigneur le roy dez romains envoya les hungrez ver lez heritez lez praga enpiez les chartreurs et les [des?] dits heritez en occirent plus de cent, et prirent CLVI Femes qui avoient rogniez leur cheveux come homes et avoient ceinstez espees et pierres en leur mains et hoseaulz chassiez entre icelles partie furent aize [arze?]. Apres le sambedy ensuyvant notre dit signeur le roy envoia de cez gens ver les diz heritez et illuec furent occis plus de cinquante. ausy lez dis herites ont enfosciez vnne montaigne les prage et font dez bollewerg et y sont logiez a quoy monseigneur le roy laissa asaillir les gens dautres princez et lez nos- trez et passerent nous gens dens de lour fosseiz et entreprirent de gaignier le tier fossei donkez ysserent tant dez heritez hors de la cite de prage qui adoient ceulz de la montaigne, quil covint retraire nous gens et furent fort blissiez et perderent belcop de lor chevaulz. Et le duc Loys de Brige ait gaigniet unne tours en la m ...e [Mineure?] cite de Prage et en icelle priz plus de cent heritez. auctres certaines novelles ne sont avenues et si aucune autrez sorvenoient nous le vous escriprons tout le plesir que nous vous porrons faire tous dis le ferons de boin cuer. Escript a chaves[?] devant prage le diemenge apres [avant?] saint arnoul.
Strana 4
4 Ze Žaloby koruny české na krále Zikmunda (r. 1420). (Höfler, Geschichtschreiber etc., II, 324—5. Opraveno z rkpu.) ...Et ut de dudum lapsis conticeam, recentissima te contes- tante narrabo. Numquid legitima manu pugnasti, dum structuras ligni exiguas prope filiae meae senioris carissimae Pragensis civi- tatis moenia ad instar caularum erectas expugnare omni studiositate contendens robustissimis admotis legionibus et aciebus instructis virili, ut dicitur, impetu adiisti, sed inde folii volantis horrido sonitu aut forte rustici triturantis terribili aspectu deterritus, tanquam a facie ordinata strenue rebellantium castrorum profugiens, elegantio- rem exercitus tui falangem stupendo metu attonitam et caecatam in praecipicium induxisti, adeo ut plerique de aclivo montis impetuoso cursu ruentes et fractis cervicibus et contritis equis et artubus expirarent? An ideo te mei diadematis honore dignum conjiciam, quia nemine resistente parvulam murorum partem concrematae et penitus desertae urbis parietinas ambientem etiam alienae manus potestate rupisti? An quia nonnulas utriusque sexus personas inermes et imbelles occidi ac exuri jussisti? An certe istam causam potissimam praetendes, qua te ydoneum Boemorum corona putabo, quia filiam meam praefatam debellaturus, ingenti armorum turma ex Pannoniae, Austriae, Stiriae, Corinthiae, Meraviae [sic], Bavariae, Prussiae, Misnae, Turingiae, Hassiae, Holandriae, Westfaliae, Saxoniae etc. regionibus et provinciis tam stipendialiter quam mendaciter adunata grandi et onerosa obsidione vallasses, dum civium saepius discriminose temptata bella merito perhorresceres, tandem cum serpentium, murium, scorpionum ac buffonum ebulientium de terra nec non lendium, vermium muscarumque stimulantium numerosa cohorte congressus duroque habito conflictu, cum tibi vires ad resistendum non sufficerent, novo generi bellantium terga dedisti ac nocturno tempore fugae praesidium pro repugnandi virtute asumpta, tam numerosae cohortis militiam tanto studio, tanto tem- pore tantoque sumptu congestam per orbem terrarum tam turpiter disparsisti? České vzdělání této Žaloby, známé p. t. „Porok české koruny králi uher- skému, že neřádně korunu přijal a v království české sě násilím tiskne“ (srv. Kraus, Husitství, I, 32; text není dosud vydán; co následuje, je z lask. přepisu prof. Urbánka) neposkytuje obsahově nic nového. Citujem pro ukázku jen místo: A kdyžs je (město) valně oblehl, své moci chtě zkusiti, bojovně vojska zřiediv, přitrh slavně k srubóm jeho, jakožto ovčince útlým z dřeva stavením ustaveným, a tu udatnú rukú dobývaje, maje tisíc vybojovníkóv proti jednomu těch chýší braniteli, snad uschlého listu zvukem hrozným, aneb snad cepným štěkotem jsa zastrašen, hanebně poběhl si a statečnějšíchs množstvie šeradně ztratil, tudiež i zmrhal si vojákóv. Neb tu jedni zbiti, druzí hlavy slámali, třetí ztonuli, čtvrtí samými strachy zcepeněli. A na tom i na mnohých dřieve pótkách s škodnú hanebností počiv nebezpečnú nesnáz v mého města dobývaní, s měšťany mými nechav bojovánie, počals novú válku s hady, žabami, myšmi i s štíry a múchami a vida, že i těm novým válečníkóm nikoli nemóžeš odolati... chřbet bojujícím strašlivě obrátiv, v nocných temnostech utekl si před nimi...
4 Ze Žaloby koruny české na krále Zikmunda (r. 1420). (Höfler, Geschichtschreiber etc., II, 324—5. Opraveno z rkpu.) ...Et ut de dudum lapsis conticeam, recentissima te contes- tante narrabo. Numquid legitima manu pugnasti, dum structuras ligni exiguas prope filiae meae senioris carissimae Pragensis civi- tatis moenia ad instar caularum erectas expugnare omni studiositate contendens robustissimis admotis legionibus et aciebus instructis virili, ut dicitur, impetu adiisti, sed inde folii volantis horrido sonitu aut forte rustici triturantis terribili aspectu deterritus, tanquam a facie ordinata strenue rebellantium castrorum profugiens, elegantio- rem exercitus tui falangem stupendo metu attonitam et caecatam in praecipicium induxisti, adeo ut plerique de aclivo montis impetuoso cursu ruentes et fractis cervicibus et contritis equis et artubus expirarent? An ideo te mei diadematis honore dignum conjiciam, quia nemine resistente parvulam murorum partem concrematae et penitus desertae urbis parietinas ambientem etiam alienae manus potestate rupisti? An quia nonnulas utriusque sexus personas inermes et imbelles occidi ac exuri jussisti? An certe istam causam potissimam praetendes, qua te ydoneum Boemorum corona putabo, quia filiam meam praefatam debellaturus, ingenti armorum turma ex Pannoniae, Austriae, Stiriae, Corinthiae, Meraviae [sic], Bavariae, Prussiae, Misnae, Turingiae, Hassiae, Holandriae, Westfaliae, Saxoniae etc. regionibus et provinciis tam stipendialiter quam mendaciter adunata grandi et onerosa obsidione vallasses, dum civium saepius discriminose temptata bella merito perhorresceres, tandem cum serpentium, murium, scorpionum ac buffonum ebulientium de terra nec non lendium, vermium muscarumque stimulantium numerosa cohorte congressus duroque habito conflictu, cum tibi vires ad resistendum non sufficerent, novo generi bellantium terga dedisti ac nocturno tempore fugae praesidium pro repugnandi virtute asumpta, tam numerosae cohortis militiam tanto studio, tanto tem- pore tantoque sumptu congestam per orbem terrarum tam turpiter disparsisti? České vzdělání této Žaloby, známé p. t. „Porok české koruny králi uher- skému, že neřádně korunu přijal a v království české sě násilím tiskne“ (srv. Kraus, Husitství, I, 32; text není dosud vydán; co následuje, je z lask. přepisu prof. Urbánka) neposkytuje obsahově nic nového. Citujem pro ukázku jen místo: A kdyžs je (město) valně oblehl, své moci chtě zkusiti, bojovně vojska zřiediv, přitrh slavně k srubóm jeho, jakožto ovčince útlým z dřeva stavením ustaveným, a tu udatnú rukú dobývaje, maje tisíc vybojovníkóv proti jednomu těch chýší braniteli, snad uschlého listu zvukem hrozným, aneb snad cepným štěkotem jsa zastrašen, hanebně poběhl si a statečnějšíchs množstvie šeradně ztratil, tudiež i zmrhal si vojákóv. Neb tu jedni zbiti, druzí hlavy slámali, třetí ztonuli, čtvrtí samými strachy zcepeněli. A na tom i na mnohých dřieve pótkách s škodnú hanebností počiv nebezpečnú nesnáz v mého města dobývaní, s měšťany mými nechav bojovánie, počals novú válku s hady, žabami, myšmi i s štíry a múchami a vida, že i těm novým válečníkóm nikoli nemóžeš odolati... chřbet bojujícím strašlivě obrátiv, v nocných temnostech utekl si před nimi...
Strana 5
5 Vavřinec z Březové. (Vyd. J. Goll, Fontes, V., str. 383—397. Srv. i drobná plus t. zv. Kroniky uni- versitní ibid., 586—8.) Srv. ČČH., 1925, 29, pozn. 1 a 285 sq. ItemP) XXX die ") Junii, que erat dies dominica proxima post Petri apostoli, rex Hungariae Sigismundus cum exercitu valido tam Boemorum quam exterarum multarum et variarumr) nacionum castro Pragensi appropinquats). Infra missarum ergo solempnia ipse cum aliquibus pocioribus in castrum Pragense a clero processionaliter pulsatis magnis campanis cum ympnis et canticis solempniter ex- cipitur, exercitu ipsius tentoria seu tabernacula in planicie camporum inter Bruskam et Ouenecz ac ortum ferarum sitorum extendente, ad expugnandum Pragam velut hereticam civitatem propter calicis sacri communionem et alias evangelicas veritates. Ad hunc itaque camporum locum gentes multe et varie propter cruciatam pape contra Boemos, presertim communionem calicis, zelantes, inique erectam de die in diem confluebant de diversis mundi regnis, ducatibus, provinciis act) districtibus pro expugnanda inclita et magnifica Pragensi civitateu) ac sic calicis communione annullanda et cassanda per hoc indulgencias a pena et a culpa obtinere se sperantes, quod spirituales ipsis, licet false, promittebant ad de- struendum fideles Boemos utriusque sexus multipliciter animando. In hoc ergo exercitu, cuius multitudo ultra quam ad centum quin- quaginta millia armatorum se extendebant7), erant enim w) archi- episcopi, episcopi, patriarcha Aquilegiensis, doctores diversi ceterique prelati spirituales, duces et principes seculares, numero fere XL, marchiones, comites, barones et nobiles, multi milites, clientes, cives diversarum civitatum et rustici totam planiciem camporum pre- missorum occupando et tentoria seu tabernacula sumptuosa in similitudinem trium magnarum civitatum ordinando. Ibi diversarum 1) nacionum fuere populi )), tribus et lingue, Boemi et Moravi, Hungari, et Croaci, Dalmaci et Bulgari, Walachi et Siculi, Cuni, Jasi, Rutenii Rasi, Slavi, Pruteni, Servi, Turingi, Stirii, Misnenses, Bavari, Saxones, Australes, Franci, Francones, Anglici, Brabanti, Bestfaliz), Holandri, Sweyceri a), Lusacenses, Swevi, Carintii, Aragones, Hispani, Poloni, Theutonici de Reno et alii quam plurimi. Hii ergo cottidie in vertice montis supra flumen ex opposito monasterii sancte Crucis et ecclesie sancti Valentini stantes contra civitatem : ha! ha! hus! hus! kacer! kacer! velut canes ululabant et, si quis casu in manus eorum Bohemus incidebat, eundem sine mora, nisi cito liberaretur per Boemosb) in campis cum ipsis c) iacentes, absque omni misericordia comburebant velut hereticum, eciamsi nunquam sub utraque commu- p) W: Obsessio Pragensis. — q) deest ap. L. — r) exterorum multorum variarumque L. — s) appropinquavit L. — t) d. ap. L. — u) civ. Prag. L. — v) ex- tendebant codd., extendebat L. — w) d. ap. L. — x) adversarum W. — y) d. ap. L. — z) Betsfali codd. — a) Sweycari B. — b) barones L. — c) cum ipsis d. ap. L.
5 Vavřinec z Březové. (Vyd. J. Goll, Fontes, V., str. 383—397. Srv. i drobná plus t. zv. Kroniky uni- versitní ibid., 586—8.) Srv. ČČH., 1925, 29, pozn. 1 a 285 sq. ItemP) XXX die ") Junii, que erat dies dominica proxima post Petri apostoli, rex Hungariae Sigismundus cum exercitu valido tam Boemorum quam exterarum multarum et variarumr) nacionum castro Pragensi appropinquats). Infra missarum ergo solempnia ipse cum aliquibus pocioribus in castrum Pragense a clero processionaliter pulsatis magnis campanis cum ympnis et canticis solempniter ex- cipitur, exercitu ipsius tentoria seu tabernacula in planicie camporum inter Bruskam et Ouenecz ac ortum ferarum sitorum extendente, ad expugnandum Pragam velut hereticam civitatem propter calicis sacri communionem et alias evangelicas veritates. Ad hunc itaque camporum locum gentes multe et varie propter cruciatam pape contra Boemos, presertim communionem calicis, zelantes, inique erectam de die in diem confluebant de diversis mundi regnis, ducatibus, provinciis act) districtibus pro expugnanda inclita et magnifica Pragensi civitateu) ac sic calicis communione annullanda et cassanda per hoc indulgencias a pena et a culpa obtinere se sperantes, quod spirituales ipsis, licet false, promittebant ad de- struendum fideles Boemos utriusque sexus multipliciter animando. In hoc ergo exercitu, cuius multitudo ultra quam ad centum quin- quaginta millia armatorum se extendebant7), erant enim w) archi- episcopi, episcopi, patriarcha Aquilegiensis, doctores diversi ceterique prelati spirituales, duces et principes seculares, numero fere XL, marchiones, comites, barones et nobiles, multi milites, clientes, cives diversarum civitatum et rustici totam planiciem camporum pre- missorum occupando et tentoria seu tabernacula sumptuosa in similitudinem trium magnarum civitatum ordinando. Ibi diversarum 1) nacionum fuere populi )), tribus et lingue, Boemi et Moravi, Hungari, et Croaci, Dalmaci et Bulgari, Walachi et Siculi, Cuni, Jasi, Rutenii Rasi, Slavi, Pruteni, Servi, Turingi, Stirii, Misnenses, Bavari, Saxones, Australes, Franci, Francones, Anglici, Brabanti, Bestfaliz), Holandri, Sweyceri a), Lusacenses, Swevi, Carintii, Aragones, Hispani, Poloni, Theutonici de Reno et alii quam plurimi. Hii ergo cottidie in vertice montis supra flumen ex opposito monasterii sancte Crucis et ecclesie sancti Valentini stantes contra civitatem : ha! ha! hus! hus! kacer! kacer! velut canes ululabant et, si quis casu in manus eorum Bohemus incidebat, eundem sine mora, nisi cito liberaretur per Boemosb) in campis cum ipsis c) iacentes, absque omni misericordia comburebant velut hereticum, eciamsi nunquam sub utraque commu- p) W: Obsessio Pragensis. — q) deest ap. L. — r) exterorum multorum variarumque L. — s) appropinquavit L. — t) d. ap. L. — u) civ. Prag. L. — v) ex- tendebant codd., extendebat L. — w) d. ap. L. — x) adversarum W. — y) d. ap. L. — z) Betsfali codd. — a) Sweycari B. — b) barones L. — c) cum ipsis d. ap. L.
Strana 6
6 nicasset specie. Sepius quoquecc) cum Pragensibus preludia bellica in Arena sub Bruska et in orto archiepiscopali exercendo dampna magna et notabilia in rebusd) pariter et corporibus percipiebant. Multociens enim V vel X ex Pragensibus solum iopulis induti magnam multitudinem armatorum fugabant trituris bene ferratis optimis armis armatos invadendo et usque ad mortem multose) sepe prosternendo; denique nec obstacula molendinorum ex opposito monasterii sancte Crucis rumpere, nec molendina comburere, licet sepius attemptassent, poterant, sed semper aut percussi aut nichil efficientes confusi recesserunt. Item cum rex Hungariae Sigismundus sic potenter, ut prefertur, campos cum intraneis et extraneis contra Pragensem teneret civi- tatem et intenderet montem prope patibulum dictum Witkowa hora suis munire gentibus, ut velut tercio castro Pragam sic stringeret, quod nullus civitati Pragensi liber pateret victualium accessus, hoc presciens Johannes 1) Ziska, Thaboriensium capitaneus 8), absque dilacione mox in supradicto monte duo in modum stubarum dispo- suit fieri propugnaculah), que parvulo fossato circumfodi mandavit et muro ex humo et lapidibus circumdari, per quod quidem pro- pugnaculumi) dominus omnipotens miraculose salutem Pragensi contulit civitati, ita quod in eodem loco hostes prostrati amplius civitatem sic hostiliter invadere non attemptaverunt, ut patebit inferius. Itemk) sabbato post Procopii, scilicet sexta die Julii, duce Austrie cum exercitu valido versus Pragam per Miliczin ad exer- citum regis Sigismundi equitante sexaginta forte equestres decli- nantes in Arnosstowicz dominum Wenceslaum, eiusdem ecclesie1) plebanum, hominem deo et hominibus carum, cumm) suo vicario propter communionem utriusque speciei ad tradicionem quorundam Boemorum sacerdotumn) captivant et ambos uni equo imponentes usque ad exercitum ducis in villam Bystrzicz deportaverunt°) et de equo deponentes duci velut hereticos pertinaces presentarunt et a duce ad episcopum et viceversa velut a Caypha ad Pilatum quasi tota nocte perduxerunt angariantes et minas ignis impo- nentes p), ut prefatam utriusque speciei communionem abiurent et peniteant, alias igne comburentur q) — Item XIII die Julii, scilicet in die Margarethe, veniens de exercitu cumulus armatorum in campum Hospitalium civitatem attemptantes 1), ut probarent, qualiter se Pragenses ponerent k) ad defensam, et cum cc) Saepius quoque habebant L; srov. překlad. — d) dampna et notabilia in rebus codd. et perdendo(!) damna magna in rebus L. — e) d. apud L. — f) d. ap. L. — g) Taboritarum cap. Zizka L. — h) lignea propugnacula L; srov. pře- klad. — i) propugnaculum, sic exiliter structum L. — k) WA: De martirio ple- bani Wenceslai in Arnosstowicz. — Odtud počínaje přibírají se též varianty t. zv. Chron. Universitatis Prag. (P.) — 1) ville L; srov. překlad. — m) una cum L. — n) sac. Boh. L. — o) deportarunt AB. — p) d. ap. L. — q) aut igne comburentur, imprimebant L. (nad čarou vynechána celá stránka pokračování). — i) civitatem Pragensem tentantes L. — k) quatenus haberent se Pragenses L.
6 nicasset specie. Sepius quoquecc) cum Pragensibus preludia bellica in Arena sub Bruska et in orto archiepiscopali exercendo dampna magna et notabilia in rebusd) pariter et corporibus percipiebant. Multociens enim V vel X ex Pragensibus solum iopulis induti magnam multitudinem armatorum fugabant trituris bene ferratis optimis armis armatos invadendo et usque ad mortem multose) sepe prosternendo; denique nec obstacula molendinorum ex opposito monasterii sancte Crucis rumpere, nec molendina comburere, licet sepius attemptassent, poterant, sed semper aut percussi aut nichil efficientes confusi recesserunt. Item cum rex Hungariae Sigismundus sic potenter, ut prefertur, campos cum intraneis et extraneis contra Pragensem teneret civi- tatem et intenderet montem prope patibulum dictum Witkowa hora suis munire gentibus, ut velut tercio castro Pragam sic stringeret, quod nullus civitati Pragensi liber pateret victualium accessus, hoc presciens Johannes 1) Ziska, Thaboriensium capitaneus 8), absque dilacione mox in supradicto monte duo in modum stubarum dispo- suit fieri propugnaculah), que parvulo fossato circumfodi mandavit et muro ex humo et lapidibus circumdari, per quod quidem pro- pugnaculumi) dominus omnipotens miraculose salutem Pragensi contulit civitati, ita quod in eodem loco hostes prostrati amplius civitatem sic hostiliter invadere non attemptaverunt, ut patebit inferius. Itemk) sabbato post Procopii, scilicet sexta die Julii, duce Austrie cum exercitu valido versus Pragam per Miliczin ad exer- citum regis Sigismundi equitante sexaginta forte equestres decli- nantes in Arnosstowicz dominum Wenceslaum, eiusdem ecclesie1) plebanum, hominem deo et hominibus carum, cumm) suo vicario propter communionem utriusque speciei ad tradicionem quorundam Boemorum sacerdotumn) captivant et ambos uni equo imponentes usque ad exercitum ducis in villam Bystrzicz deportaverunt°) et de equo deponentes duci velut hereticos pertinaces presentarunt et a duce ad episcopum et viceversa velut a Caypha ad Pilatum quasi tota nocte perduxerunt angariantes et minas ignis impo- nentes p), ut prefatam utriusque speciei communionem abiurent et peniteant, alias igne comburentur q) — Item XIII die Julii, scilicet in die Margarethe, veniens de exercitu cumulus armatorum in campum Hospitalium civitatem attemptantes 1), ut probarent, qualiter se Pragenses ponerent k) ad defensam, et cum cc) Saepius quoque habebant L; srov. překlad. — d) dampna et notabilia in rebus codd. et perdendo(!) damna magna in rebus L. — e) d. apud L. — f) d. ap. L. — g) Taboritarum cap. Zizka L. — h) lignea propugnacula L; srov. pře- klad. — i) propugnaculum, sic exiliter structum L. — k) WA: De martirio ple- bani Wenceslai in Arnosstowicz. — Odtud počínaje přibírají se též varianty t. zv. Chron. Universitatis Prag. (P.) — 1) ville L; srov. překlad. — m) una cum L. — n) sac. Boh. L. — o) deportarunt AB. — p) d. ap. L. — q) aut igne comburentur, imprimebant L. (nad čarou vynechána celá stránka pokračování). — i) civitatem Pragensem tentantes L. — k) quatenus haberent se Pragenses L.
Strana 7
civitati appropinquarent, occurrerunt eisdem 1) ad pulsum campane pretorii multitudom) Pragensium. Qui nullo servato ordine nec se ipsos expectantes contra capitaneorum voluntatem, quamvis pauci- ores, multitudinem equestrium hostiliter invadunt. Et cum simul conflictum inirent, Pragenses videntes inimicorum fortitudinem fu- gierunt quibusdam interfectis et pluribus n) vulneratis. Et cum de civitate multitudo advenisset°), tum hostes ceduntp) et per Multa- viam redeunt, unde venerant, de quorum numero quatuor rustici unum militem occiderunt et, cum pro armis certarent, accurentes festine quidam") de ipsiusr) societate ets) hos quatuor statim in eodem loco letaliter vulnerantes recesserunt. Item in crastino, scilicet die dominico post Margarethe proximo [14. Juli] quasit) horau) vesperorum aptus7) fuit omnis regis exer- citus, ut quidam ex eis in pluribus millibus ligneum in monte iuxta patibulum per Ziscam w) erectum propugnaculum expugnando*) invaderent, quo habito cetere turme secundum capitaneorum dispo- sicionem in Pragensem in tribus locis irruerent civitatem: de castro scilicet Pragensi Bohemi domum ducis Saxoniae cum XVI millibus, de Wyssegrado ad Novam, de campo autem Hospitalensi Antiquam applicarent civitates. Hec cum sic disponerentur, procedunt multa)) millia equitum in campum Hospitalensem rege ex altera parte Multavie2) in campo cum tribus magnis turmis expectante, ut finem rei cerneret. Misnenses vero cum suis et sibi VII vel VIII millibus iunctis equestres a) montem ascendunt etb) cum impetu et tubicenis pretactum ligneum invadunt propugnaculum, fossatam et turrim vinee obtinentes. Et cum murum ex terra et lapidibus factum vellent ascendere, due mulieres cum una virgine et forte cum XXVI viris,c) qui pro tunc in propugnaculo remanserant, viriliter lapidibus et cuspidibusd) resistentes defendebant, telis enim et pi- xidum pulvere carentes. Una itaque ex pretactis mulieribus, licet inermis, virorum vincebat animum nolens a loco suo pedem retra- here : „Antichristo, inquit, non licet fideli christiano cedere.“ Et sic animose pugnans interfecta spiritum exalavit. Ziska quoque veniens et ipse prostratus fuissete), nisi sui cum trituris eum de hostium manibus eruissent. Et cum iam tota quasi f) civitas de perdicione 8) formidaret, oraciones et lacrimas cum parvulis fundens, solum auxi- lium de celo prestolabatur, advenit interim presbiter cum corporis Christi sacramento et post eum quinquaginta forte sagittarii et ceteri rustici inermes cum trituris. Et h) inimici viso sacramento et audito campanule sono magnoque populi 1) clamore vehementi timore prostrati terga vertunt cicius fugientes, alter alterum cupiens in I) occurrit eisdem populus L. — m) d. ap. L. — n) plurimis L. — o) occurisset L. — p) tunc hostes inceperunt fugere L. — q) quidam festine L. — r) ipsorum L; srov. překlad. — s) d. ap. L. — t) d. ap. L. — u) hora quarta L. — v) paratus L. — W) Z. capitaneum L. — x) d. in B. — y) multa PL, d. in WAB. — Z) Muld. fluminis L. — a) equestribus L; srov. překlad. — b) d. ap. L. — c) et XXVI forte viris L. — d. et cusp. d. in A. — e) esset A. — f) fere L. — g) de perd. sua L. - h) et statim L; srov. překlad. — i) d. in A.
civitati appropinquarent, occurrerunt eisdem 1) ad pulsum campane pretorii multitudom) Pragensium. Qui nullo servato ordine nec se ipsos expectantes contra capitaneorum voluntatem, quamvis pauci- ores, multitudinem equestrium hostiliter invadunt. Et cum simul conflictum inirent, Pragenses videntes inimicorum fortitudinem fu- gierunt quibusdam interfectis et pluribus n) vulneratis. Et cum de civitate multitudo advenisset°), tum hostes ceduntp) et per Multa- viam redeunt, unde venerant, de quorum numero quatuor rustici unum militem occiderunt et, cum pro armis certarent, accurentes festine quidam") de ipsiusr) societate ets) hos quatuor statim in eodem loco letaliter vulnerantes recesserunt. Item in crastino, scilicet die dominico post Margarethe proximo [14. Juli] quasit) horau) vesperorum aptus7) fuit omnis regis exer- citus, ut quidam ex eis in pluribus millibus ligneum in monte iuxta patibulum per Ziscam w) erectum propugnaculum expugnando*) invaderent, quo habito cetere turme secundum capitaneorum dispo- sicionem in Pragensem in tribus locis irruerent civitatem: de castro scilicet Pragensi Bohemi domum ducis Saxoniae cum XVI millibus, de Wyssegrado ad Novam, de campo autem Hospitalensi Antiquam applicarent civitates. Hec cum sic disponerentur, procedunt multa)) millia equitum in campum Hospitalensem rege ex altera parte Multavie2) in campo cum tribus magnis turmis expectante, ut finem rei cerneret. Misnenses vero cum suis et sibi VII vel VIII millibus iunctis equestres a) montem ascendunt etb) cum impetu et tubicenis pretactum ligneum invadunt propugnaculum, fossatam et turrim vinee obtinentes. Et cum murum ex terra et lapidibus factum vellent ascendere, due mulieres cum una virgine et forte cum XXVI viris,c) qui pro tunc in propugnaculo remanserant, viriliter lapidibus et cuspidibusd) resistentes defendebant, telis enim et pi- xidum pulvere carentes. Una itaque ex pretactis mulieribus, licet inermis, virorum vincebat animum nolens a loco suo pedem retra- here : „Antichristo, inquit, non licet fideli christiano cedere.“ Et sic animose pugnans interfecta spiritum exalavit. Ziska quoque veniens et ipse prostratus fuissete), nisi sui cum trituris eum de hostium manibus eruissent. Et cum iam tota quasi f) civitas de perdicione 8) formidaret, oraciones et lacrimas cum parvulis fundens, solum auxi- lium de celo prestolabatur, advenit interim presbiter cum corporis Christi sacramento et post eum quinquaginta forte sagittarii et ceteri rustici inermes cum trituris. Et h) inimici viso sacramento et audito campanule sono magnoque populi 1) clamore vehementi timore prostrati terga vertunt cicius fugientes, alter alterum cupiens in I) occurrit eisdem populus L. — m) d. ap. L. — n) plurimis L. — o) occurisset L. — p) tunc hostes inceperunt fugere L. — q) quidam festine L. — r) ipsorum L; srov. překlad. — s) d. ap. L. — t) d. ap. L. — u) hora quarta L. — v) paratus L. — W) Z. capitaneum L. — x) d. in B. — y) multa PL, d. in WAB. — Z) Muld. fluminis L. — a) equestribus L; srov. překlad. — b) d. ap. L. — c) et XXVI forte viris L. — d. et cusp. d. in A. — e) esset A. — f) fere L. — g) de perd. sua L. - h) et statim L; srov. překlad. — i) d. in A.
Strana 8
8 cursu prevenire. Quo impetu se continere non valentes multi de rupe alta decidentes colla confringunt, plurimis per insequentes cesis, sic quod infra spaciumk) unius hore CCC fere1) fuere inte- rempti, aliis letaliter vulneratis et abductis. Quo facto rex cum omni exercitu silenterm) ad tentoria rediit, ira, tedio, planctu et dolore repletus. Pragenses vero flexis in campo Hospitalensi genibus grates deo persolvunt Te deum laudamus altis vocibus personantes, quia non robore eorum, sed miraculose in paucis eis de hostibus n) dedit victoriam. Et sic cum ympnis et canticis tripudiantes civitatem sunt ingressi et versa est cithara luctus mulierum, virginum ac parvulorum, quos omnes inimici veritatis proponebant sine miseri- cordia velut pertinaces hereticos et hereticorum pueros trucidare ferociter, in gaudium exultacionis et leticie, laudantes dei miseri- cordiam, qui eos de manibus crudelium hostium°) potentissime liberavit. Parvuli vero in crastino et deinceps in omnibus plateis novum carmen a presbitero Czapkone vulgariter dictatum discur- rebant cantando. Cancio: Dietky, bohu zpievajme, jemu čest, chválu vzdavajme?) i s starými.) Neb Němce, Míšněny,r) Uhry, Šváby, takés) Rakušany, poběhlé Čechy. Repeticio. Žarmútil, zastrašil i rozehnal ot dietek1) malých. 2a repeticio. Onoho sem, onoho tam k utěšení svých milých stálých. Milý otče, přijmi chválu ot Čechóv věrných!u) Item feria II. post celestem ab hostibus victoriam Coranda, proprie et insane mentis presbiter, coassumptis sororibus de Plzna presumptuose ecclesiam sancti Michaelis Antique civitatis equester et cum mulieribus Thaboriensium intravit, nec veritus sacramen- tum corporis Christi, quod in altari fuit expositum, mandavit omnes sedes tam presbiterorum quam communis populi confringere, asse- rens valere pro tutela et municione novi propugnaculi in monte Witconis") erecti. Sed finis facti docuit, quod non pro muniendo castello, sed pro sua mala et perversa voluntate complenda et li- vore odii, quem ad pretactam ecclesiam et ministros eius in pectore gestabat, opus illud plenum scandalo perfecit, quia pauci valde asseres in montem sunt delati, sed omnes quasi ad sanctum Am- brosium a sororibus Thaboriensium sunt exusti. Item facto supradicto miraculoso de hostium triumpho statim in crastino Ziska capitaneus convocata de Praga mulierum, virgi- num laicorumque multitudine propugnaculum sepius nominatum pluribus fossatis amplioribus et profundioribus ac muris et pluribus lignorum propugnaculis fortissime munivit, ut res visu cernitur. Huic itaque monti et loco quidam Ziska a nomine fundatoris, alii Bogisstie propter ibidem Theutonicorum stragemw) sed tercii etx) k) spacio L. — 1) chybí Wl. — m) deest ap. L. — n) eis de hostibus in paucis L. — o) inimicorum crudelium B. — p) vzdajme B. — q) staršími P. B. — r) Míš- něníny P. — s) d. in B. — t) dijtek B. — u) B. přidává: Chvalmež boha s vese- lím, toť nám všem písmo velí. — V A připsáno pozdější rukou: Chvalmež boha a veselme se. — v) ita L, Witconis deest in codd. — w) stragem factam L. x) d. ap. L.
8 cursu prevenire. Quo impetu se continere non valentes multi de rupe alta decidentes colla confringunt, plurimis per insequentes cesis, sic quod infra spaciumk) unius hore CCC fere1) fuere inte- rempti, aliis letaliter vulneratis et abductis. Quo facto rex cum omni exercitu silenterm) ad tentoria rediit, ira, tedio, planctu et dolore repletus. Pragenses vero flexis in campo Hospitalensi genibus grates deo persolvunt Te deum laudamus altis vocibus personantes, quia non robore eorum, sed miraculose in paucis eis de hostibus n) dedit victoriam. Et sic cum ympnis et canticis tripudiantes civitatem sunt ingressi et versa est cithara luctus mulierum, virginum ac parvulorum, quos omnes inimici veritatis proponebant sine miseri- cordia velut pertinaces hereticos et hereticorum pueros trucidare ferociter, in gaudium exultacionis et leticie, laudantes dei miseri- cordiam, qui eos de manibus crudelium hostium°) potentissime liberavit. Parvuli vero in crastino et deinceps in omnibus plateis novum carmen a presbitero Czapkone vulgariter dictatum discur- rebant cantando. Cancio: Dietky, bohu zpievajme, jemu čest, chválu vzdavajme?) i s starými.) Neb Němce, Míšněny,r) Uhry, Šváby, takés) Rakušany, poběhlé Čechy. Repeticio. Žarmútil, zastrašil i rozehnal ot dietek1) malých. 2a repeticio. Onoho sem, onoho tam k utěšení svých milých stálých. Milý otče, přijmi chválu ot Čechóv věrných!u) Item feria II. post celestem ab hostibus victoriam Coranda, proprie et insane mentis presbiter, coassumptis sororibus de Plzna presumptuose ecclesiam sancti Michaelis Antique civitatis equester et cum mulieribus Thaboriensium intravit, nec veritus sacramen- tum corporis Christi, quod in altari fuit expositum, mandavit omnes sedes tam presbiterorum quam communis populi confringere, asse- rens valere pro tutela et municione novi propugnaculi in monte Witconis") erecti. Sed finis facti docuit, quod non pro muniendo castello, sed pro sua mala et perversa voluntate complenda et li- vore odii, quem ad pretactam ecclesiam et ministros eius in pectore gestabat, opus illud plenum scandalo perfecit, quia pauci valde asseres in montem sunt delati, sed omnes quasi ad sanctum Am- brosium a sororibus Thaboriensium sunt exusti. Item facto supradicto miraculoso de hostium triumpho statim in crastino Ziska capitaneus convocata de Praga mulierum, virgi- num laicorumque multitudine propugnaculum sepius nominatum pluribus fossatis amplioribus et profundioribus ac muris et pluribus lignorum propugnaculis fortissime munivit, ut res visu cernitur. Huic itaque monti et loco quidam Ziska a nomine fundatoris, alii Bogisstie propter ibidem Theutonicorum stragemw) sed tercii etx) k) spacio L. — 1) chybí Wl. — m) deest ap. L. — n) eis de hostibus in paucis L. — o) inimicorum crudelium B. — p) vzdajme B. — q) staršími P. B. — r) Míš- něníny P. — s) d. in B. — t) dijtek B. — u) B. přidává: Chvalmež boha s vese- lím, toť nám všem písmo velí. — V A připsáno pozdější rukou: Chvalmež boha a veselme se. — v) ita L, Witconis deest in codd. — w) stragem factam L. x) d. ap. L.
Strana 9
9 verius Montem calicis seu Calicem appellarunt, eo quod ibi prostrati sunt inimici calicis ab hiis, qui auxilio divino fulti pro calice pug- nabant; qui calicem rubeum aut album pro suorum noticia in suis vestibus et armis ac vexillo deferebant. Item Theutonici et advene, videntes se sic turpiter a rusticana gente prostratos, imponunt crimen Boemis, qui cum ipsis erant y), dicentes se fore ab eisdem confusive traditos. Et nisi rex interve- nissetz), eodem die soli se prostravissent. Et in vindictam suorum interfectorum statim in crastino exurunta) circumquaque villas et castella, mulieres cum parvulis, quos rapere poterant, inhumane ad instar gentilium in ignem proicientes, sibi in perpetuam, nisi peni- tuerint, gehennam et exustis in magnum gaudium et premium sempiternum. Item post predictam Theutonicorum factam inopinatam stragem quievit Praga civitas a frequenti hostium impulsu et non iam hus! hus! kacer! kacer! Theutonici proclamabant, sed pacifice cottidie revolvebant, quomodo terram Boemie exeundo ad propria remearent. Quod barones regni de parte regis perpendentes plures cum Pragen- sibus ex alia parte pontis habuere tractatus, optantes, ut civitas treugas pacis cum rege suscipiat, ut gentes exteras, ne tota terra annulletur, possit cum honore evadere. Ad que civitatis tractatores aiunt, se non posse sine consensub) aliarum civitatum, cum quibus sunt ligati, aliquam inire concordiam, sed supplicant, quatenus propter ipsorum et regni tocius c) honorem apud regem publicam magistris et presbiteris obtineant audienciam, ut quatuor linguis, boemico, theutonico, hungarico et latino, valeant aperte veritates quatuor articulorum, pro quibus se Pragenses cum sibi adheren- tibus regi opponunt, lucide et aperte scripturis toti exercitui de- clarare, innocentiam suam propalared) ac tocius regni gravem et sinistram infamiam de cordibus hostium evellere et, si opus fuerit, doctoribus regis ad cuncta eorum obiecta respondere. Quam quidem, ut prefertur, audienciam licet a legato et baronibus literis et si- gillis promissam poterat civitase) obtinere, sed barones querentes subterfugia dixerunt, non esse consonum duces pro magistris ca- strum ascendentibus obsides in civitatef) proponere, sed sufficiat civitati pro eisdem barones et milites suscipere. Et cum ad 8) hec communitas Pragensis consensum prebuisset, amplius nullum de audiencia prefati barones fecerunt tractatum. Quapropter magistri Pragenses conscriptis IV articulis cum eorum probacionibus in la- tino, theutonico et boemicoh), ad exercitum direxerunt sub hac, que sequitur forma 1): Nos magister civium, consulesk) et scabini totaque commu- nitas civitatis Pragensis capitalis regni Bohemie nostro et aliorum y) qui ipsis adhaerebant L. — z) se interposuisset L. — a) exurunt P. L., exierunt WA. B. — b) ita L; consensu d. in codd. — c) tocius regni L. — d) ostendere L. — e) civitas P. L., d. in WA. B. — f) civitatem B. — g) ad P. L. d. in WA. B. — h) Boem. et Teut. L. — i) sub hac forma L. — k) et cons. B. 2
9 verius Montem calicis seu Calicem appellarunt, eo quod ibi prostrati sunt inimici calicis ab hiis, qui auxilio divino fulti pro calice pug- nabant; qui calicem rubeum aut album pro suorum noticia in suis vestibus et armis ac vexillo deferebant. Item Theutonici et advene, videntes se sic turpiter a rusticana gente prostratos, imponunt crimen Boemis, qui cum ipsis erant y), dicentes se fore ab eisdem confusive traditos. Et nisi rex interve- nissetz), eodem die soli se prostravissent. Et in vindictam suorum interfectorum statim in crastino exurunta) circumquaque villas et castella, mulieres cum parvulis, quos rapere poterant, inhumane ad instar gentilium in ignem proicientes, sibi in perpetuam, nisi peni- tuerint, gehennam et exustis in magnum gaudium et premium sempiternum. Item post predictam Theutonicorum factam inopinatam stragem quievit Praga civitas a frequenti hostium impulsu et non iam hus! hus! kacer! kacer! Theutonici proclamabant, sed pacifice cottidie revolvebant, quomodo terram Boemie exeundo ad propria remearent. Quod barones regni de parte regis perpendentes plures cum Pragen- sibus ex alia parte pontis habuere tractatus, optantes, ut civitas treugas pacis cum rege suscipiat, ut gentes exteras, ne tota terra annulletur, possit cum honore evadere. Ad que civitatis tractatores aiunt, se non posse sine consensub) aliarum civitatum, cum quibus sunt ligati, aliquam inire concordiam, sed supplicant, quatenus propter ipsorum et regni tocius c) honorem apud regem publicam magistris et presbiteris obtineant audienciam, ut quatuor linguis, boemico, theutonico, hungarico et latino, valeant aperte veritates quatuor articulorum, pro quibus se Pragenses cum sibi adheren- tibus regi opponunt, lucide et aperte scripturis toti exercitui de- clarare, innocentiam suam propalared) ac tocius regni gravem et sinistram infamiam de cordibus hostium evellere et, si opus fuerit, doctoribus regis ad cuncta eorum obiecta respondere. Quam quidem, ut prefertur, audienciam licet a legato et baronibus literis et si- gillis promissam poterat civitase) obtinere, sed barones querentes subterfugia dixerunt, non esse consonum duces pro magistris ca- strum ascendentibus obsides in civitatef) proponere, sed sufficiat civitati pro eisdem barones et milites suscipere. Et cum ad 8) hec communitas Pragensis consensum prebuisset, amplius nullum de audiencia prefati barones fecerunt tractatum. Quapropter magistri Pragenses conscriptis IV articulis cum eorum probacionibus in la- tino, theutonico et boemicoh), ad exercitum direxerunt sub hac, que sequitur forma 1): Nos magister civium, consulesk) et scabini totaque commu- nitas civitatis Pragensis capitalis regni Bohemie nostro et aliorum y) qui ipsis adhaerebant L. — z) se interposuisset L. — a) exurunt P. L., exierunt WA. B. — b) ita L; consensu d. in codd. — c) tocius regni L. — d) ostendere L. — e) civitas P. L., d. in WA. B. — f) civitatem B. — g) ad P. L. d. in WA. B. — h) Boem. et Teut. L. — i) sub hac forma L. — k) et cons. B. 2
Strana 10
10 fidelium huiusmodi regni nominel) instituimus etc. Notum sit uni- versism) Christi fidelibus, quod fideles in regno Boemie instant et domino iuvante instare proponunt sive per mortem, sive per vitam, quantum est eis possibile, pro articulis infrascriptisn)— Item XIX die mensis Julii tentoria hostium fuere incensa et flante vento valido plurima cum rebus tentoria sunt citissimec) exusta. Item in die Magdalene [22. Jul.] Thaborienses cum Pragensibus considerantes Boemorum a Theutonicis innocentem combustionem et crudelem irruunt in pretorium et postulant sibi captosd) ad comburendum presentari. Quibus consules resistere non valentes tradunt, licet invite, quia ad veritatem accesserant, captivos, de quorum numero XVI foris civitatem Theutonicis aspicientibus in doleis comburunt, unico monacho, qui communicare plebem fidelium sub utraque specie promiserat, reservato. Item XXVIII die Julii, dominico die scilicet post Jacobi, hora XII rex Sigismundus in castro Pragensi presentibus non omnibus ba- ronibus nec scabinis Pragensibus in regem Boemie coronatur, facitque ibidem multos novos milites, nullum penitus actum militarem prius pro communi bono ostendentes. Et sic a vulgo non veri, sed depicti milites sunt nuncupati.e) Item eodem die coronacionis sinistre et sequenti 1) rex Sigis- mundus receptis ecclesie Pragensis et cenobii8) sancti Georgii capiti- bus, manibus, monstranciis, ceterisque de auro vel argento clenodiis concutere iubet et stipendia prebet, promittens meliora facere, dum deus dederit regnoh) pacem et quietem. Quorum igitur peccatum gravius, eorum scilicet, qui ligneas, aut eorum1), qui argenteas ymagines destruxerunt? Item XXX die Julii, qui fuit tercius dies post regis coronacio- nem, totalis excercitus combustis tentoriis de campo recedit, regi Sigismundo velud hereticorum fautori et deceptori turpiter male- dicentes. Item post totalem recessum exercitus regis de campis Pragenses sine timore castella vicina civitati obsident et rebelles ad tenendum cum eis compellunt, predas quoque vaccarum et scrofarum et aliarum rerum in civitatem sine offensa pro sustentacione inducunt. Rex vero Pragensi et Wyssegradensi castris dispositis pro defensa et k) expulsis inde mulieribus a Praga profugis, que ibidem spera- bant se salvari et ad propria cum honore redire, ipse in Montes recessit et ibi moram faciens plures facit baronum convocaciones et pro defensa terre in omnibus regni Boemie partibus tenere pacem, que lantfrid dicitur, ordinat et disponit1). 1) d. in WA. B. P. — m) omnibus B. L. — n) Text čtyř artykulů, jenž násle- dnje, je tu vynechán. — c) d. ap. L. — d) omnes Theutonicos captos sibi P. — e) nominati P. — f) sequenti die P; v A. sequentis opraveno z frequentis. g) monasterii P. — h) regno dederit L. — i) eius A. — k) d. in B. — 1) ordi- navit et disposuit P.
10 fidelium huiusmodi regni nominel) instituimus etc. Notum sit uni- versism) Christi fidelibus, quod fideles in regno Boemie instant et domino iuvante instare proponunt sive per mortem, sive per vitam, quantum est eis possibile, pro articulis infrascriptisn)— Item XIX die mensis Julii tentoria hostium fuere incensa et flante vento valido plurima cum rebus tentoria sunt citissimec) exusta. Item in die Magdalene [22. Jul.] Thaborienses cum Pragensibus considerantes Boemorum a Theutonicis innocentem combustionem et crudelem irruunt in pretorium et postulant sibi captosd) ad comburendum presentari. Quibus consules resistere non valentes tradunt, licet invite, quia ad veritatem accesserant, captivos, de quorum numero XVI foris civitatem Theutonicis aspicientibus in doleis comburunt, unico monacho, qui communicare plebem fidelium sub utraque specie promiserat, reservato. Item XXVIII die Julii, dominico die scilicet post Jacobi, hora XII rex Sigismundus in castro Pragensi presentibus non omnibus ba- ronibus nec scabinis Pragensibus in regem Boemie coronatur, facitque ibidem multos novos milites, nullum penitus actum militarem prius pro communi bono ostendentes. Et sic a vulgo non veri, sed depicti milites sunt nuncupati.e) Item eodem die coronacionis sinistre et sequenti 1) rex Sigis- mundus receptis ecclesie Pragensis et cenobii8) sancti Georgii capiti- bus, manibus, monstranciis, ceterisque de auro vel argento clenodiis concutere iubet et stipendia prebet, promittens meliora facere, dum deus dederit regnoh) pacem et quietem. Quorum igitur peccatum gravius, eorum scilicet, qui ligneas, aut eorum1), qui argenteas ymagines destruxerunt? Item XXX die Julii, qui fuit tercius dies post regis coronacio- nem, totalis excercitus combustis tentoriis de campo recedit, regi Sigismundo velud hereticorum fautori et deceptori turpiter male- dicentes. Item post totalem recessum exercitus regis de campis Pragenses sine timore castella vicina civitati obsident et rebelles ad tenendum cum eis compellunt, predas quoque vaccarum et scrofarum et aliarum rerum in civitatem sine offensa pro sustentacione inducunt. Rex vero Pragensi et Wyssegradensi castris dispositis pro defensa et k) expulsis inde mulieribus a Praga profugis, que ibidem spera- bant se salvari et ad propria cum honore redire, ipse in Montes recessit et ibi moram faciens plures facit baronum convocaciones et pro defensa terre in omnibus regni Boemie partibus tenere pacem, que lantfrid dicitur, ordinat et disponit1). 1) d. in WA. B. P. — m) omnibus B. L. — n) Text čtyř artykulů, jenž násle- dnje, je tu vynechán. — c) d. ap. L. — d) omnes Theutonicos captos sibi P. — e) nominati P. — f) sequenti die P; v A. sequentis opraveno z frequentis. g) monasterii P. — h) regno dederit L. — i) eius A. — k) d. in B. — 1) ordi- navit et disposuit P.
Strana 11
11 Zápis o bitvě na Vitkově z r. 1420, 28. září. (Ve sborníku „Notices et extraits des manuscripts“, díl 34. (v Paříži 1895), popisuje Samuel Berge mezi jiným rukopis z XV. stol. v knihovně kláštera Einsie- delského ve Švýcarsku (str. 127), v němž se na konci textu Apokalypse čte (podle zprávy Konst. Jirečka v ČČH., roč. II, str. 266): „Finitus est liber bibliotece in die S. Wenceslai, A. D. mille- simo quadringentesimo XX°. Et eodem anno rex Ungariae circum- valaverat Pragam in centenis millibus equitum exceptis peditibus, ubi Deus manifeste dominico die post Margarete in monte qui cognominatur Witkow etiam [suam?] multitudinem conseruabat per suos fideles minimos in eum speran[tels“. Zmínka M. Jana Příbrama. (V traktátu Přibramově proti pikardům z konce r. 1420, srv. K. Kroftu, O některých spisech M. J. z Příbramě, CČM., 1899, str. 213, p. 10, čte se:) [Praha] XL principes et gentem de tot regnis collectam innu- mere multitudinis fidelibus lacrimis devotisque oracionibus supe- ravit et viriliter stans et resistens usque in finem effugavit. Et in alio bello miraculoso XVIII Barones una cum multitudine hostium interfecit et fortissimum castrum regni Wissegradense debellavit. V knize Staroměstské, jež popisuje statky zabavené od obce, čte se r. 1421, f. 1110 o jedné vinici: vinea Bernhardi, que jacet ultra novum castrum in monte dicto Witkova hora. (Tomek, D. P., IV, 82, p. 43.) Ludolfa Zaháňského Tractatus de longaevo schismate. (Vydal J. Loserth v AÖG., 60. sv. (1880), 476 sq. Srv. ČČH., 1925, 271—279. Cap. 115 (str. 476). Quomodo Sigismundus Bohemiam intravit et Pragam obsedit ad tempus. Ipse [Sigismundus] itaque anno domini 1420 post festa paschalia Bohemiam in manu forti ingressus hereticos de quibusdam eorum civitatibus expellens et eiciens, civitatem illam magnam, fortem et potentem Pragam, capitalem urbem Bohemorum, hereticis divitibus et prepotentibus plenissimam et refertam, manu militari circumval- lavit et obsedit vel quasi obsedit. Obsedit dico vel quasi obsedit, quia civitas illa cum sit magna per longum et latum, vix ad omnem eius plagam obsideri potest. Positis tamen contra eam ducum, mar- chionum et militum turbis plurimis cum instrumentis bellicis adeo artavit et angariavit eam, quod sine mendacio dicere possumus ipsam ab eo fuisse occupatam, circumvallatam, non obsessam. Nec enim de muris civitatis illius exire saltem remote eius incole po-
11 Zápis o bitvě na Vitkově z r. 1420, 28. září. (Ve sborníku „Notices et extraits des manuscripts“, díl 34. (v Paříži 1895), popisuje Samuel Berge mezi jiným rukopis z XV. stol. v knihovně kláštera Einsie- delského ve Švýcarsku (str. 127), v němž se na konci textu Apokalypse čte (podle zprávy Konst. Jirečka v ČČH., roč. II, str. 266): „Finitus est liber bibliotece in die S. Wenceslai, A. D. mille- simo quadringentesimo XX°. Et eodem anno rex Ungariae circum- valaverat Pragam in centenis millibus equitum exceptis peditibus, ubi Deus manifeste dominico die post Margarete in monte qui cognominatur Witkow etiam [suam?] multitudinem conseruabat per suos fideles minimos in eum speran[tels“. Zmínka M. Jana Příbrama. (V traktátu Přibramově proti pikardům z konce r. 1420, srv. K. Kroftu, O některých spisech M. J. z Příbramě, CČM., 1899, str. 213, p. 10, čte se:) [Praha] XL principes et gentem de tot regnis collectam innu- mere multitudinis fidelibus lacrimis devotisque oracionibus supe- ravit et viriliter stans et resistens usque in finem effugavit. Et in alio bello miraculoso XVIII Barones una cum multitudine hostium interfecit et fortissimum castrum regni Wissegradense debellavit. V knize Staroměstské, jež popisuje statky zabavené od obce, čte se r. 1421, f. 1110 o jedné vinici: vinea Bernhardi, que jacet ultra novum castrum in monte dicto Witkova hora. (Tomek, D. P., IV, 82, p. 43.) Ludolfa Zaháňského Tractatus de longaevo schismate. (Vydal J. Loserth v AÖG., 60. sv. (1880), 476 sq. Srv. ČČH., 1925, 271—279. Cap. 115 (str. 476). Quomodo Sigismundus Bohemiam intravit et Pragam obsedit ad tempus. Ipse [Sigismundus] itaque anno domini 1420 post festa paschalia Bohemiam in manu forti ingressus hereticos de quibusdam eorum civitatibus expellens et eiciens, civitatem illam magnam, fortem et potentem Pragam, capitalem urbem Bohemorum, hereticis divitibus et prepotentibus plenissimam et refertam, manu militari circumval- lavit et obsedit vel quasi obsedit. Obsedit dico vel quasi obsedit, quia civitas illa cum sit magna per longum et latum, vix ad omnem eius plagam obsideri potest. Positis tamen contra eam ducum, mar- chionum et militum turbis plurimis cum instrumentis bellicis adeo artavit et angariavit eam, quod sine mendacio dicere possumus ipsam ab eo fuisse occupatam, circumvallatam, non obsessam. Nec enim de muris civitatis illius exire saltem remote eius incole po-
Strana 12
12 tuissent sine regis ipsius consensu tacito vel expresso, vero vel presumpto. Verum tamen exercitus ille premagnus et prepotens diversissimarum nacionum non post multa tempora, postquam cepit angariare et artare viros civitatis illius, inopinate dissolutus, cas- satus, dissipatus et ab invicem separatus est. Nescio tamen cuius ex culpa. Rex tamen ipse apud multos suspicionem incurrit, quod eius culpa, negligencia vel incuria dissipacio ista contigit, eo quod secundum assercionem eorum dissimulacione indiscreta hereticis vel in puniendo pepercerit vel in causa fidei catholice [secundum] relaci- onem eorundum nimis segniter videatur egisse. Ondřeje Řezenského Chronica Husitarum. (G. Leidinger, Andr. von Regensburg sämtl. Werke, Mnichov 1903, str. 346, 366—368.) Srv. ČČH., 1925, 296. Deinde anno eodem idem Sygismundus rex circa festum S. Johannis babtiste [Juni 24.] movit exercitum contra Pragam metro- polim Bohemie ad expugnandum Hussitas hereticos ac eam regaliter obsedit. Fueruntque sibi in adiutorium inter ceteros tres duces Ba- varie, scilicet Johannes filius Rudperti quondam regis Romanorum, Heinricus de Lanczhuet, Wilhelmus de Monaco frater Sophie relicte Wenczeslai regis Bohemie. In hac obsidione deus manifeste pre- senciam sue ineffabilis gracie ostendit. Nam sicut hii, qui in exercitu fuerunt, concorditer retulerunt, quotquotb) ex nostris pugnando inte- rierunt, omnes facies suas mortui iacentes in celum erexerunt; quot- quot vero ex Hussitis, omnes facies suas in terram vertentes iacue- runt, indignos se ostendentes videre celsitudinem divine maiestatis. Tandem tamen exercitus ille magnus et gloriosus circa festum S. Petri ad vincula [1. Aug.] solutus est non deletis hereticis. Quod licet occulto quodam iudicio divine providencie sit factum, quidam tamen non minimus apud quosdam non sine infamia ob hoc mansit, de quo tamen domino concedente dulcius adhuc speratur. Post hec ipse Sygismundus in regem Bohemie coronatus de ymaginibus sanctorum abstulit aurum et argentum et in suos usus convertit protestans, ut dicebatur, se hoc non facere ob irreveren- ciam reliquiarum, sed ne Hussitis hereticis relinqueretur posse auf- ferendi 1) — Anno tamen sequenti, qui est 1420, circa festum S. Johannis baptiste [Juni 24.] ipse Sigismundus rex Romanorum et Bohemie etc. pro extirpandis hereticis civitatem Pragensem obsedit, fuereque ei in adiutorium, ut premissumb) est, tres a) duces Bavarie, scilicet Johannes, Heinricus et Wilhelmus, et inter ceteros Fridericus mar- b) quotquot — erexerunt om. 2. 1) Srv. Bezold, Die Reichskriege, 1, 42, pozn. 1. a) om. 3. — b) Srv. oba odstavce předchozí.
12 tuissent sine regis ipsius consensu tacito vel expresso, vero vel presumpto. Verum tamen exercitus ille premagnus et prepotens diversissimarum nacionum non post multa tempora, postquam cepit angariare et artare viros civitatis illius, inopinate dissolutus, cas- satus, dissipatus et ab invicem separatus est. Nescio tamen cuius ex culpa. Rex tamen ipse apud multos suspicionem incurrit, quod eius culpa, negligencia vel incuria dissipacio ista contigit, eo quod secundum assercionem eorum dissimulacione indiscreta hereticis vel in puniendo pepercerit vel in causa fidei catholice [secundum] relaci- onem eorundum nimis segniter videatur egisse. Ondřeje Řezenského Chronica Husitarum. (G. Leidinger, Andr. von Regensburg sämtl. Werke, Mnichov 1903, str. 346, 366—368.) Srv. ČČH., 1925, 296. Deinde anno eodem idem Sygismundus rex circa festum S. Johannis babtiste [Juni 24.] movit exercitum contra Pragam metro- polim Bohemie ad expugnandum Hussitas hereticos ac eam regaliter obsedit. Fueruntque sibi in adiutorium inter ceteros tres duces Ba- varie, scilicet Johannes filius Rudperti quondam regis Romanorum, Heinricus de Lanczhuet, Wilhelmus de Monaco frater Sophie relicte Wenczeslai regis Bohemie. In hac obsidione deus manifeste pre- senciam sue ineffabilis gracie ostendit. Nam sicut hii, qui in exercitu fuerunt, concorditer retulerunt, quotquotb) ex nostris pugnando inte- rierunt, omnes facies suas mortui iacentes in celum erexerunt; quot- quot vero ex Hussitis, omnes facies suas in terram vertentes iacue- runt, indignos se ostendentes videre celsitudinem divine maiestatis. Tandem tamen exercitus ille magnus et gloriosus circa festum S. Petri ad vincula [1. Aug.] solutus est non deletis hereticis. Quod licet occulto quodam iudicio divine providencie sit factum, quidam tamen non minimus apud quosdam non sine infamia ob hoc mansit, de quo tamen domino concedente dulcius adhuc speratur. Post hec ipse Sygismundus in regem Bohemie coronatus de ymaginibus sanctorum abstulit aurum et argentum et in suos usus convertit protestans, ut dicebatur, se hoc non facere ob irreveren- ciam reliquiarum, sed ne Hussitis hereticis relinqueretur posse auf- ferendi 1) — Anno tamen sequenti, qui est 1420, circa festum S. Johannis baptiste [Juni 24.] ipse Sigismundus rex Romanorum et Bohemie etc. pro extirpandis hereticis civitatem Pragensem obsedit, fuereque ei in adiutorium, ut premissumb) est, tres a) duces Bavarie, scilicet Johannes, Heinricus et Wilhelmus, et inter ceteros Fridericus mar- b) quotquot — erexerunt om. 2. 1) Srv. Bezold, Die Reichskriege, 1, 42, pozn. 1. a) om. 3. — b) Srv. oba odstavce předchozí.
Strana 13
13 gravius Misnensis, hereticorum fervidus impugnator, habens in exercitu suo fere 30 milia virorum, ex quibus multi, dum incaute sive inprovise in fugam provocantur, ab ipsis hereticis numero fere 60 miserabiliter in monte, in quo est patibulum civitatis Pragensis, quem montem novo vocabulo sicut alios montes, in quibus convenire solebant, vocabant Thabor, sunt interempti.c) Unde cum exercitus ille magnus obsidionis, qui 100 milium virorum dicebatur, circa festum S. Petri ad vincula [Aug. 1.] non deletis hereticis dissolvere- tur, ipse Fridericus margravius a) magis accensus plura apud certos,b) quos habebat, inimicos in c) via a Praga usque in terram suam incen- dio vastat. Rex vero Sigismundus in castro Pragensi in regem Bo- hemie coronatur et nobilissima clinodiad) reliquiarum in auro, argento et lapidibus preciosis in usus militum utpote defensorum ecclesie distribuit, protestans, ut dicebatur, se hoc facere, ne hereticis relin- queretur facultas auferendi.1) Reliquias vero imperiales, que hactenus conservate erant in castro dicto Charelstain, per Moraviam misit in Ungariam. Interea tempore obsidionis predicte venit Ratisponam magister Oswaldus ferens bullam Martini pape V., quam ad predicandum crucem contra Hussitas ad peticionem regis Sigismundi dederat,2) unde primum in montibus Chutnis e) dyocesis Pragensis in mense Augusto facti sunt processus,3) qui missi sunt Salcspurgam ad conci- lium provinciale 4) ibidem celebratum anno eodem in mense Septembri. Dum hec fierent, oritur verbum malumf) in populo de Sigis- mundo rege, quibusdam eum talem nominantibus, qualem non decet regem nominare Romanorum,8) aliis autem eum excusantibus ac dicentibus, quod deceptus sit per barones et potentes regni Bohemie, qui tempore obsidionis predicte petiverunt exercitum dissolvi, promit- tentes non coacti eciam totum populum perversum ad fidem ortho- doxam convertere.5) Inter hec infideles fideles h) crudeliter persecuntur, unde factum est, ut anno eodem in festo omnium sanctorum [Nov. 1.] Prage prope Wischarati) castrum, quod fideles denique contra hereticos potenter obtinuerant, sed k) deficientibus victualibus, cum rex Sigis- mundus in Bohemia adhuc constitutus tempestive non subveniret, pluribus diebus compulsi fame equos comedere reliquerant, multi nobiles et precipue barones potentes regni Bohemie ab hereticis in prelio occiderentur, rege cum exercitu suo personaliter ibidem existente. Dicitur autem, quod, dum dicti barones tunc a Sigis- mundo, ut aut1) consulte hostibus cederentm) aut eis in prelio c) interempte 3. a) marchio 3. — b) ceteros 2. — c) in — a om. 1. — d) clinoda 3. i) Wischart 3. e) Chutis 2. — f) om. 3. — g) Rom. nom. 2. 3. — h) om. 3. — k) sed — reliquerant om. 3. — 1) a add. 1. — m) crederent 3. 1) Srv. i výše str. 12. 2) Srv. Leidinger, Andr. v. Reg., str. 347. 3) Srv. ibidem; 16. srpna v Kutné Hoře. 4) Nebyl to sněm zemský nýbrž synoda diecésní. Srv. Binterim 7, 133. 5) Bezold 1. c., 1, 40, pozn. 1. —
13 gravius Misnensis, hereticorum fervidus impugnator, habens in exercitu suo fere 30 milia virorum, ex quibus multi, dum incaute sive inprovise in fugam provocantur, ab ipsis hereticis numero fere 60 miserabiliter in monte, in quo est patibulum civitatis Pragensis, quem montem novo vocabulo sicut alios montes, in quibus convenire solebant, vocabant Thabor, sunt interempti.c) Unde cum exercitus ille magnus obsidionis, qui 100 milium virorum dicebatur, circa festum S. Petri ad vincula [Aug. 1.] non deletis hereticis dissolvere- tur, ipse Fridericus margravius a) magis accensus plura apud certos,b) quos habebat, inimicos in c) via a Praga usque in terram suam incen- dio vastat. Rex vero Sigismundus in castro Pragensi in regem Bo- hemie coronatur et nobilissima clinodiad) reliquiarum in auro, argento et lapidibus preciosis in usus militum utpote defensorum ecclesie distribuit, protestans, ut dicebatur, se hoc facere, ne hereticis relin- queretur facultas auferendi.1) Reliquias vero imperiales, que hactenus conservate erant in castro dicto Charelstain, per Moraviam misit in Ungariam. Interea tempore obsidionis predicte venit Ratisponam magister Oswaldus ferens bullam Martini pape V., quam ad predicandum crucem contra Hussitas ad peticionem regis Sigismundi dederat,2) unde primum in montibus Chutnis e) dyocesis Pragensis in mense Augusto facti sunt processus,3) qui missi sunt Salcspurgam ad conci- lium provinciale 4) ibidem celebratum anno eodem in mense Septembri. Dum hec fierent, oritur verbum malumf) in populo de Sigis- mundo rege, quibusdam eum talem nominantibus, qualem non decet regem nominare Romanorum,8) aliis autem eum excusantibus ac dicentibus, quod deceptus sit per barones et potentes regni Bohemie, qui tempore obsidionis predicte petiverunt exercitum dissolvi, promit- tentes non coacti eciam totum populum perversum ad fidem ortho- doxam convertere.5) Inter hec infideles fideles h) crudeliter persecuntur, unde factum est, ut anno eodem in festo omnium sanctorum [Nov. 1.] Prage prope Wischarati) castrum, quod fideles denique contra hereticos potenter obtinuerant, sed k) deficientibus victualibus, cum rex Sigis- mundus in Bohemia adhuc constitutus tempestive non subveniret, pluribus diebus compulsi fame equos comedere reliquerant, multi nobiles et precipue barones potentes regni Bohemie ab hereticis in prelio occiderentur, rege cum exercitu suo personaliter ibidem existente. Dicitur autem, quod, dum dicti barones tunc a Sigis- mundo, ut aut1) consulte hostibus cederentm) aut eis in prelio c) interempte 3. a) marchio 3. — b) ceteros 2. — c) in — a om. 1. — d) clinoda 3. i) Wischart 3. e) Chutis 2. — f) om. 3. — g) Rom. nom. 2. 3. — h) om. 3. — k) sed — reliquerant om. 3. — 1) a add. 1. — m) crederent 3. 1) Srv. i výše str. 12. 2) Srv. Leidinger, Andr. v. Reg., str. 347. 3) Srv. ibidem; 16. srpna v Kutné Hoře. 4) Nebyl to sněm zemský nýbrž synoda diecésní. Srv. Binterim 7, 133. 5) Bezold 1. c., 1, 40, pozn. 1. —
Strana 14
14 auxiliaretur, peterent, ipse Sigismundus dixerit: Vos infamem me in universo orbe fecistis, promittentes michi facere fideles ex infide- libus, ut exercitum dissolverem. Volo ergo, ut fidem et verba ope- ribus comprobetis. Quibus verbis dicti barones numero 17a) moti turbam infidelium hostium aggrediuntur et omnes cum suis in eodem prelio occiduntur, rege, ut dicebatur, personaliter volente eis ferre auxilium, sed a suis retento, tanquam qui potencie ad- versariorum resistere non valeret. Et licet ista sic se habeant, dolus tamen utrique parti, scilicet Sigismundi et baronum, fuit imputatus.1) a) XVI 3. 1) Bezold 1. 45, pozn. 2. Chronicon breve regni Bohemiae saec. XV. Vydal A. Hořčička v Mitteilungen des Vereines für Geschichte der Deutschen in Böhmen XXXVII (1899), str. 461 sq. Starší tisky viz v Dobnerových Monumentech IV, 135 a VI, 490; Hořčička textu v Monumenta IV, neznal; zde ho při recensi textu spolu užito. Srv. ČČH., 1925, 301. A°. ergo M'CCCC XX° et sequentibus conuenit magna multi- tudo1) populus laicalis, obmissis pastoribus et parochiis propriis, alienis sacerdotibus per campos, montes, domos, vicos et plateas predicantibus adherebat.2) Predicabant autem illo anno diem iudicii extremi adesse et omnia annihilanda 3) esse, ideo omnibus relictis eos sequebantur. Altero uero anno uidentes sibi populum magnum ad- herere predicabant laicis, omnia esse communia et non soluere nec censum domino nec decimas plebano, sed solos esse dominos. Et conuenit ergo magna multitudo populi circa Vsk Sazemonis et Hradisst 5) et venerunt cum corpore Christi Pragam. Et isti sibi nomen inposuerunt Taborite. Alii venerunt de districtu Plznensi cum Ziska, qui instruxit eos cum curribus pugnare et postea omnium hereti- corum effectus est dux. Alii autem venerunt de Zacz, Luna, Slana et circum, alii de Grecz regine et hos omnes Pragenses suscepe- runt cum honore et pauerunt 6) multis diebus sine salario.7) Et ibi fecerunt inter se consilium non habere regem neque Cesarem neque dominos neque nobiles neque alicui esse tributarios, sed per se dominari. Clerum vero omnino nil8) habere dixerunt, quem 1) 2) 3) 5) 6) A = text Horčičkův. Dobner, Monum. IV, 135 str. sq. B = C = Dobner, Monum. VI, 490 str. sq. conuenit magna multitudo chybí v A. adherebant B, C. annichilanda B, anichilita A. Usk Zaze, Most (?) et Hradizt A. Usk Zazemonis, Thabor, Hrradisst C. paruerunt A. sine chybí v A; solario A, B. 8) nihil B.
14 auxiliaretur, peterent, ipse Sigismundus dixerit: Vos infamem me in universo orbe fecistis, promittentes michi facere fideles ex infide- libus, ut exercitum dissolverem. Volo ergo, ut fidem et verba ope- ribus comprobetis. Quibus verbis dicti barones numero 17a) moti turbam infidelium hostium aggrediuntur et omnes cum suis in eodem prelio occiduntur, rege, ut dicebatur, personaliter volente eis ferre auxilium, sed a suis retento, tanquam qui potencie ad- versariorum resistere non valeret. Et licet ista sic se habeant, dolus tamen utrique parti, scilicet Sigismundi et baronum, fuit imputatus.1) a) XVI 3. 1) Bezold 1. 45, pozn. 2. Chronicon breve regni Bohemiae saec. XV. Vydal A. Hořčička v Mitteilungen des Vereines für Geschichte der Deutschen in Böhmen XXXVII (1899), str. 461 sq. Starší tisky viz v Dobnerových Monumentech IV, 135 a VI, 490; Hořčička textu v Monumenta IV, neznal; zde ho při recensi textu spolu užito. Srv. ČČH., 1925, 301. A°. ergo M'CCCC XX° et sequentibus conuenit magna multi- tudo1) populus laicalis, obmissis pastoribus et parochiis propriis, alienis sacerdotibus per campos, montes, domos, vicos et plateas predicantibus adherebat.2) Predicabant autem illo anno diem iudicii extremi adesse et omnia annihilanda 3) esse, ideo omnibus relictis eos sequebantur. Altero uero anno uidentes sibi populum magnum ad- herere predicabant laicis, omnia esse communia et non soluere nec censum domino nec decimas plebano, sed solos esse dominos. Et conuenit ergo magna multitudo populi circa Vsk Sazemonis et Hradisst 5) et venerunt cum corpore Christi Pragam. Et isti sibi nomen inposuerunt Taborite. Alii venerunt de districtu Plznensi cum Ziska, qui instruxit eos cum curribus pugnare et postea omnium hereti- corum effectus est dux. Alii autem venerunt de Zacz, Luna, Slana et circum, alii de Grecz regine et hos omnes Pragenses suscepe- runt cum honore et pauerunt 6) multis diebus sine salario.7) Et ibi fecerunt inter se consilium non habere regem neque Cesarem neque dominos neque nobiles neque alicui esse tributarios, sed per se dominari. Clerum vero omnino nil8) habere dixerunt, quem 1) 2) 3) 5) 6) A = text Horčičkův. Dobner, Monum. IV, 135 str. sq. B = C = Dobner, Monum. VI, 490 str. sq. conuenit magna multitudo chybí v A. adherebant B, C. annichilanda B, anichilita A. Usk Zaze, Most (?) et Hradizt A. Usk Zazemonis, Thabor, Hrradisst C. paruerunt A. sine chybí v A; solario A, B. 8) nihil B.
Strana 15
15 primum9) persequebantur et spoliabant.10) Cum autem rex Zigis- mundus in terram venisset cum magna multitudine ad Pragam, ut coronam et regnum susciperet, Pragenses autem cum quatuor ciui- tatibus, scilicet Zacz, Glatouia, Grecz, Piesek et aliquot baronibus et Zyzka regi resistebant. Et rex sermone dominorum placatus dimisit 11) populum. A° uero MCCCC XIX 12) congregauit rex populum ad adiuvan- dum Wissegradenses ibique multi barones interfecti a Pragensibus. ) chybí A. 10) spoliabantur A. 11) divisit C. 12) A. D. MCCCCXXI B. Chronicon Treboniense. (K. Höfler, Geschichtsschreiber der hussitischen Bewegung in Böhmen I, str. 51.) Srv. ČČH., 1925, 302. Anno MCCCCXX Pragenses foderunt fossata adversus Wisse- gradenses feria secunda et tercia in festo Pasce [8. a 9. dub.]. Eodem anno rex Ungarie cum magno exercitu alienigenarum, videlicet ducis Austrie, marchionis Misnensis et ceterorum circum- vallarunt civitatem Pragensem et jacuit circa castrum sancti Wence- slai trans flumen Pragense. Eodem anno die sancte Margarethe [13. čerce] Theotunici Mis- nenses et ceteri impetum fecerunt ad montem Zyzkow, ibidemque per Pragenses prodigiose sunt prostrati et precipitantur de prefato monte pulsi. Eodem anno feria sexta die omnium sanctorum [1. Nov.] rex Ungarie circa Wissegradum est prodigiose cum suis militibus pro- stratus, et quam plures domini Bohemie atque Moravie sunt letaliter vulnerati. Pragenses vero Wissegrad assecuti muros a parte civi- tatis nove Pragensis domus et ecclesias corruperunt. Thomae Ebendorfferi de Haselbach Chronicon Austriacum. (Scriptores rerum Austriacarum, tomus II., str. 682 sq. (Lipsko 1725.) Srv. i MJOGF, III., Ergänzungsband (1894), str. 119. — Srv. ČČH., 1925, 312 sq. Anno tamen Domini 1420 adunatis [Sigismundus] sibi Principibus Bavariae, Marchione Misnensi, unacum Ungaris et fidelibus Bohemis, obsidione cinxit Pragam. Ad quam et Domini Ernestus et Albertus Duces Austriae ad veniendum cum manu forti, cum suis accingunt se copiis: venientes quoque ad civitatem-liberam 1) expectatis sociis, 1) Freistadt (Cáhlov) v Hor. Rakousích.
15 primum9) persequebantur et spoliabant.10) Cum autem rex Zigis- mundus in terram venisset cum magna multitudine ad Pragam, ut coronam et regnum susciperet, Pragenses autem cum quatuor ciui- tatibus, scilicet Zacz, Glatouia, Grecz, Piesek et aliquot baronibus et Zyzka regi resistebant. Et rex sermone dominorum placatus dimisit 11) populum. A° uero MCCCC XIX 12) congregauit rex populum ad adiuvan- dum Wissegradenses ibique multi barones interfecti a Pragensibus. ) chybí A. 10) spoliabantur A. 11) divisit C. 12) A. D. MCCCCXXI B. Chronicon Treboniense. (K. Höfler, Geschichtsschreiber der hussitischen Bewegung in Böhmen I, str. 51.) Srv. ČČH., 1925, 302. Anno MCCCCXX Pragenses foderunt fossata adversus Wisse- gradenses feria secunda et tercia in festo Pasce [8. a 9. dub.]. Eodem anno rex Ungarie cum magno exercitu alienigenarum, videlicet ducis Austrie, marchionis Misnensis et ceterorum circum- vallarunt civitatem Pragensem et jacuit circa castrum sancti Wence- slai trans flumen Pragense. Eodem anno die sancte Margarethe [13. čerce] Theotunici Mis- nenses et ceteri impetum fecerunt ad montem Zyzkow, ibidemque per Pragenses prodigiose sunt prostrati et precipitantur de prefato monte pulsi. Eodem anno feria sexta die omnium sanctorum [1. Nov.] rex Ungarie circa Wissegradum est prodigiose cum suis militibus pro- stratus, et quam plures domini Bohemie atque Moravie sunt letaliter vulnerati. Pragenses vero Wissegrad assecuti muros a parte civi- tatis nove Pragensis domus et ecclesias corruperunt. Thomae Ebendorfferi de Haselbach Chronicon Austriacum. (Scriptores rerum Austriacarum, tomus II., str. 682 sq. (Lipsko 1725.) Srv. i MJOGF, III., Ergänzungsband (1894), str. 119. — Srv. ČČH., 1925, 312 sq. Anno tamen Domini 1420 adunatis [Sigismundus] sibi Principibus Bavariae, Marchione Misnensi, unacum Ungaris et fidelibus Bohemis, obsidione cinxit Pragam. Ad quam et Domini Ernestus et Albertus Duces Austriae ad veniendum cum manu forti, cum suis accingunt se copiis: venientes quoque ad civitatem-liberam 1) expectatis sociis, 1) Freistadt (Cáhlov) v Hor. Rakousích.
Strana 16
16 Duce pausante inibi Ernesto Albertus Quintus Dux uti gener Regis Ungariae Sigismundi, versus Pragam iter arripit ferme cum quatuor millibus equitum pugnatorum. Cui et se Comes de Oetting et Dominus de Weinsperg ob viarum discrimina conjunxerunt, et per Budweiss ad Sobisslau oppidum advenientes, qui muratus locus Domini de Rosenberg esse dinoscitur, tunc Huss et Wikhleff erro- ribus foedati, ibi in campo fixis tentoriis per noctem pausarunt: ubi et pluribus perfidis arreptis, per ignem judicium et finem vivendi dederunt. Ordinatis quoque militum excubiis, accensis ignibus per castrorum gyrum, quieti se contulit exercitus, ne caecis insidiis adversariorum sentiret incursus. Deinde Ausgukh [Ustí] olim muro cinctum oppidum Princeps cum exercitu venit, quod omnino per Thaboritas dirutum invenit, et ex eo montem Thabor instauratum ignovit. Contra quos Leopoldus Chreier assumptis quingentis pugnatorum, adjunctis aliis sibi tre- centis a Domino de Rosenberg, accessit. Sed (ut fertur) cum bellum adoriretur, qui ex familia de Rosenberg erant, una cum hostibus contra Australes confligere decreverunt: ob quod et certis ex eis sauciatis nostratibus, se vice versa ad exercitum contulerunt frustrati. In quo et Bohemorum primo apparuit pro fide ecclesiae zelus et sinceritas, patuit dolus et infidelitas, propter quod et in antea habiti sunt contemptui a caeteris in exercitu. Postea vero per oppidum Melzense [Miličín], in quo fideles mo- ram fecerunt, Otytz oppidum Hussitis refertum applicuit. Ibi castrum expugnat, Dominum ejus detinet, et Regi praesentat, omnes mares aestuario includit, ut ignis judicio poenas luant quas meruerunt; foeminas vero im quandam stubam congregat. Sed interveniente Pataviensi Episcopo, dum se in antea fidem Ecclesiae devovissent profiteri, et quorundam Clericorum verbis circumventos fore, pri- stinae libertati, cooperante Comite de Oettingen, restituti sunt. Decanum tamen eorum et Plebanum cum uno socio jam fuga lapsos Dominus de Weinsperg insecutus reduxit, et aptato gravi rogo vivi in ipsum sunt dejecti: de quorum morte usque hodie, tanquam de uno ex quatuor Bohemorum Evangelistis, haud modicas in Dominum Albertum Ducem praetendunt querelas. Ibi quoque omnibus direptis, defensores castri igne sunt absumpti. Deinde ad Novum-Castrum Regis applicuit, feria ante Marga- rethae tertia [9. VII.], Regem Sigismundum sibi obvium habuit, et se- cum ad exercitum prope castrum Sancti Wenceslai in Praga tentoria fixit. Hi vero, qui in civitate degebant, quietis impatientes, versus exercitum se pugnaturos ......, qui mox per Theutonicos et Ungaros usque ad pontem procedentes, ipsos terga vertere coëge- runt. Postea vero tam per pontem, quam per naves Moldaviam fluvium transeuntes, contra se provocaverunt exercitum. Ex quo mox surgentes viri fortes, sic Pragenses artaverunt, ut naves eorum, quibus transfretaverant, ex fuga nimis oneratae fundum peterent in aquarum medio. Interea Rex Sigismundus mittit plures ad expugnandum Bastitam, quam Pragenses extra hospitale apud
16 Duce pausante inibi Ernesto Albertus Quintus Dux uti gener Regis Ungariae Sigismundi, versus Pragam iter arripit ferme cum quatuor millibus equitum pugnatorum. Cui et se Comes de Oetting et Dominus de Weinsperg ob viarum discrimina conjunxerunt, et per Budweiss ad Sobisslau oppidum advenientes, qui muratus locus Domini de Rosenberg esse dinoscitur, tunc Huss et Wikhleff erro- ribus foedati, ibi in campo fixis tentoriis per noctem pausarunt: ubi et pluribus perfidis arreptis, per ignem judicium et finem vivendi dederunt. Ordinatis quoque militum excubiis, accensis ignibus per castrorum gyrum, quieti se contulit exercitus, ne caecis insidiis adversariorum sentiret incursus. Deinde Ausgukh [Ustí] olim muro cinctum oppidum Princeps cum exercitu venit, quod omnino per Thaboritas dirutum invenit, et ex eo montem Thabor instauratum ignovit. Contra quos Leopoldus Chreier assumptis quingentis pugnatorum, adjunctis aliis sibi tre- centis a Domino de Rosenberg, accessit. Sed (ut fertur) cum bellum adoriretur, qui ex familia de Rosenberg erant, una cum hostibus contra Australes confligere decreverunt: ob quod et certis ex eis sauciatis nostratibus, se vice versa ad exercitum contulerunt frustrati. In quo et Bohemorum primo apparuit pro fide ecclesiae zelus et sinceritas, patuit dolus et infidelitas, propter quod et in antea habiti sunt contemptui a caeteris in exercitu. Postea vero per oppidum Melzense [Miličín], in quo fideles mo- ram fecerunt, Otytz oppidum Hussitis refertum applicuit. Ibi castrum expugnat, Dominum ejus detinet, et Regi praesentat, omnes mares aestuario includit, ut ignis judicio poenas luant quas meruerunt; foeminas vero im quandam stubam congregat. Sed interveniente Pataviensi Episcopo, dum se in antea fidem Ecclesiae devovissent profiteri, et quorundam Clericorum verbis circumventos fore, pri- stinae libertati, cooperante Comite de Oettingen, restituti sunt. Decanum tamen eorum et Plebanum cum uno socio jam fuga lapsos Dominus de Weinsperg insecutus reduxit, et aptato gravi rogo vivi in ipsum sunt dejecti: de quorum morte usque hodie, tanquam de uno ex quatuor Bohemorum Evangelistis, haud modicas in Dominum Albertum Ducem praetendunt querelas. Ibi quoque omnibus direptis, defensores castri igne sunt absumpti. Deinde ad Novum-Castrum Regis applicuit, feria ante Marga- rethae tertia [9. VII.], Regem Sigismundum sibi obvium habuit, et se- cum ad exercitum prope castrum Sancti Wenceslai in Praga tentoria fixit. Hi vero, qui in civitate degebant, quietis impatientes, versus exercitum se pugnaturos ......, qui mox per Theutonicos et Ungaros usque ad pontem procedentes, ipsos terga vertere coëge- runt. Postea vero tam per pontem, quam per naves Moldaviam fluvium transeuntes, contra se provocaverunt exercitum. Ex quo mox surgentes viri fortes, sic Pragenses artaverunt, ut naves eorum, quibus transfretaverant, ex fuga nimis oneratae fundum peterent in aquarum medio. Interea Rex Sigismundus mittit plures ad expugnandum Bastitam, quam Pragenses extra hospitale apud
Strana 17
17 patibulum pro civitatis defensione erexerant (omissis tamen scalis, et aliis bellicis ad congrediendum necessariis) in quodam promonti- culo. Quem dum hi, qui ex parte Regis erant, eo praesente conscen- dissent et ultra quid facerent non haberent, quidam praecipitium —; alii vero clypeis contra ictus saxorum sibi elegerunt; — et jaculorum se tutantes residere coacti sunt, infantum adinstar. Sonante autem campana in civitate, catervatim egrediuntur senes cum junioribus, et Australes cum Misnensibus jam aggressu et armis fatigatos hostiliter invadentes, cum certis aliis flammis mediis crudeli morte trucidarunt; inter quos et Petrus Hechtl diem pro fide Ecclesiae clausit extremum. Quod cum Sigismundus Rex cernet, ad castra revertitur, subridens (ut fertur) casum fortium Christianorum succumbentium in haereticos, qui contra eos trium- pharunt. Die vero altera, dum per bombardas gravia civitati inferrentur dispendia, essentque nonnulli milites aut vinci aut vincere parati, sese ad partialem conflictum irritantes: hoc idem Rex censuit prohibere, et in conspectu Principum non erubuit in similia verba (ut asseritur) prosilire: Quid, inquit, nitimini in Pragenses debachari, cives et civitatem vertere in acervum lapidum, et neci tradere vulgus stolidum sine necessitate? Quis enim ipsorum Dominus, cujus et civitas, et quis eam praeter me jure patrimonii vendicat? In quem et ipsius redundat desolatio? Nunquid ego unigenitus patris mei Regis et Imperatoris Romanorum et Bohemiae superstes existo? Ecce Regalia Bohemiae praesto sunt! Ecce Archiepiscopus, ecce Barones Bohemiae in praesentiarum cernitis mox obedientiam cum corona se deferentes! Ecce per plurimorum millium spatium terra absumpta est, desunt exercitui victualia! Quare non restat, nisi ut corona insigniar, quo facto et Pragenses cum caeteris nostrae se subdent ditioni. Quibus expletis et Dux Albertus Quintus in pace remeavit ad propria, postquam fere duobus mensibus frustra nisus est, Rege ad montes Kutnis declinante. Quem insequentes Bohemi cum paucis, fortassis duobus (ut fertur) millibus, ipse se paulatim a Bohemia censuit elongare. Quod et Bohemiae et finitimis patriis et regnis pariter et sibi haud parva praestitit incommoda. Eberhart Windecke. (Denkwürdigkeiten zur Geschichte des Zeitalters Kaiser Sigmunds; vyd. W. Altmann, Berlín. 1893, str. 110—2, 131—3. Srv. ČČH., 1925, 279 sq. CXI. Hie lag der Römsch konig vor der stat Proge mit grosser macht, die er von den Rinschen herren und von andern herrn dar- brocht hette. [128.] In dem vor geschriben jore [1423!] do lag der Römsch konig Sigemont vor der stat Proge mit gar grosser macht: man
17 patibulum pro civitatis defensione erexerant (omissis tamen scalis, et aliis bellicis ad congrediendum necessariis) in quodam promonti- culo. Quem dum hi, qui ex parte Regis erant, eo praesente conscen- dissent et ultra quid facerent non haberent, quidam praecipitium —; alii vero clypeis contra ictus saxorum sibi elegerunt; — et jaculorum se tutantes residere coacti sunt, infantum adinstar. Sonante autem campana in civitate, catervatim egrediuntur senes cum junioribus, et Australes cum Misnensibus jam aggressu et armis fatigatos hostiliter invadentes, cum certis aliis flammis mediis crudeli morte trucidarunt; inter quos et Petrus Hechtl diem pro fide Ecclesiae clausit extremum. Quod cum Sigismundus Rex cernet, ad castra revertitur, subridens (ut fertur) casum fortium Christianorum succumbentium in haereticos, qui contra eos trium- pharunt. Die vero altera, dum per bombardas gravia civitati inferrentur dispendia, essentque nonnulli milites aut vinci aut vincere parati, sese ad partialem conflictum irritantes: hoc idem Rex censuit prohibere, et in conspectu Principum non erubuit in similia verba (ut asseritur) prosilire: Quid, inquit, nitimini in Pragenses debachari, cives et civitatem vertere in acervum lapidum, et neci tradere vulgus stolidum sine necessitate? Quis enim ipsorum Dominus, cujus et civitas, et quis eam praeter me jure patrimonii vendicat? In quem et ipsius redundat desolatio? Nunquid ego unigenitus patris mei Regis et Imperatoris Romanorum et Bohemiae superstes existo? Ecce Regalia Bohemiae praesto sunt! Ecce Archiepiscopus, ecce Barones Bohemiae in praesentiarum cernitis mox obedientiam cum corona se deferentes! Ecce per plurimorum millium spatium terra absumpta est, desunt exercitui victualia! Quare non restat, nisi ut corona insigniar, quo facto et Pragenses cum caeteris nostrae se subdent ditioni. Quibus expletis et Dux Albertus Quintus in pace remeavit ad propria, postquam fere duobus mensibus frustra nisus est, Rege ad montes Kutnis declinante. Quem insequentes Bohemi cum paucis, fortassis duobus (ut fertur) millibus, ipse se paulatim a Bohemia censuit elongare. Quod et Bohemiae et finitimis patriis et regnis pariter et sibi haud parva praestitit incommoda. Eberhart Windecke. (Denkwürdigkeiten zur Geschichte des Zeitalters Kaiser Sigmunds; vyd. W. Altmann, Berlín. 1893, str. 110—2, 131—3. Srv. ČČH., 1925, 279 sq. CXI. Hie lag der Römsch konig vor der stat Proge mit grosser macht, die er von den Rinschen herren und von andern herrn dar- brocht hette. [128.] In dem vor geschriben jore [1423!] do lag der Römsch konig Sigemont vor der stat Proge mit gar grosser macht: man
Strana 18
18 schatzte das volg me danne fürf) achtzigtusent gewerlicher manne. und der konig lag mit den Slesiger herrn 8) und fursten und mit den Ungerern gegen sant Wenzlavo oben h) uf der höhe 1) ; so logent die herzogen von Peigern mit den Rinischenk) grofen 1) und rittern gein Proge uf der höhe gein der Myltauwm) unden n) zü sant Wen- zelaw; so logent die marggrofen von Missen mit drige herren °) (und hetten wolp) 30tusent pfert) an dem tiergarten ; so lag herzog Albrecht von Österich underhalp an der Myltauwe : also daz ein groß menige des volkes do was und schüfent€) doch nichtz. man hette Proge wol gewonnenr), do woltes) der konig nit ernstlich darzü thundet), wann in die Bemschen herrn mit iren bösen listigen €) worten dovon hieltent €) und sprochen do wider in w) : ,nit lossent die stat gewinnen, konig; die Dútschen merkent anders die macht der a) cronen zu Behem, und ist die crone niemer sicherb) vor den Dutschen; loß ), herre, zerritend) das here, wir Behemshen herren wellent dir die stat Proge in eime monat in din gewalt gebene) und antwurten." do sprach der konig : „wie sol ich das glouben? loß ich das volg zerriten, so haltent ir mir nitf).“ do sprochent die Behemschen herren: ,herre, wir wellent dich füren zu sant Wenzlauwo uf das huß und wellent dich cronen zü eime Behemschen konige 8) und do globen und zu den heiligen sweren also unserm naturlichen herren ; wir sint die crone von Behem und nith) die geburen“. also wart der konig gecrönt zu sant Wenzlavo in gegenwertikeit zweier marg- grofen von Missen zweier herzogen von Peyern des herzogen von Ostrich fünf herzogen uß der Slesieni) drige herrnk) von Ungern und ander vil grofen herrn ritter und knechten, der one zal vil do waz. do lag der konig vor und noch wol zehen wochen 1) zü velde und schiedent do von einander ieglicher sin stroße, do er hin- gehort; wenne der konig wolt wenen, also ime die Behemschen herren gelopt gecrönet und 1) gesworn hettent, es solt im gehalten werden. aber do das volg zerreit, do wartm) ime nit gehalten, was sie im gelopt und gesworn hettent. [129.] Also zoch der konig uf den berg zu dem Kutten und lag do lange und zu dem Schasslauw und tegedinget mit den Behemschen herrn, obe er iergent a) ein weg möcht treffenb), das ime gehalten wurde, das ime verheissen was. es c) mochte leider nit gesin, wanne sie gingent vor und noch mit boßheit verreterige und lügen umbe, wann sie meistenteil alle ketzer worent mit den Pregern. aber in f) fehlt H. — g) herrn und fehlt H. — h) H. uber. — i) V2 höhede! — k) H. Romischen! — 1) C. herren und grofen. — m) C. Multaw, G. Multen, H. Molten. — n) unten... Wenzelaw fehlt V°. — o) C. heren = Heeren? — p) C. vil. — q) Hds. schüffent. — r) G. H. noch gehabt. — s) V2 wol. — t) C. G. H. lossen thün. — u) so C., V2 listegen, G. listen, H. lustigen! — v) G. laiten. — w) fehlt V2, C. a) der cronen... ist fehlt G. — b) V2 sich! c) H. f. 41v. — d) V2 (G. H.) zuritten; später V2 wie C zerritten. — e) geben und fehlt H. — f) G. noch das. — g) G. davor: herrn und. — h) fehlt V2 C. G. — i) H. Sleissen! — k) H. herzogin! — 1) fehlt V2. — m) C. wolt und wart. a) H. ydert! — b) H. finden. — c) es... gesein fehlt V2 C.
18 schatzte das volg me danne fürf) achtzigtusent gewerlicher manne. und der konig lag mit den Slesiger herrn 8) und fursten und mit den Ungerern gegen sant Wenzlavo oben h) uf der höhe 1) ; so logent die herzogen von Peigern mit den Rinischenk) grofen 1) und rittern gein Proge uf der höhe gein der Myltauwm) unden n) zü sant Wen- zelaw; so logent die marggrofen von Missen mit drige herren °) (und hetten wolp) 30tusent pfert) an dem tiergarten ; so lag herzog Albrecht von Österich underhalp an der Myltauwe : also daz ein groß menige des volkes do was und schüfent€) doch nichtz. man hette Proge wol gewonnenr), do woltes) der konig nit ernstlich darzü thundet), wann in die Bemschen herrn mit iren bösen listigen €) worten dovon hieltent €) und sprochen do wider in w) : ,nit lossent die stat gewinnen, konig; die Dútschen merkent anders die macht der a) cronen zu Behem, und ist die crone niemer sicherb) vor den Dutschen; loß ), herre, zerritend) das here, wir Behemshen herren wellent dir die stat Proge in eime monat in din gewalt gebene) und antwurten." do sprach der konig : „wie sol ich das glouben? loß ich das volg zerriten, so haltent ir mir nitf).“ do sprochent die Behemschen herren: ,herre, wir wellent dich füren zu sant Wenzlauwo uf das huß und wellent dich cronen zü eime Behemschen konige 8) und do globen und zu den heiligen sweren also unserm naturlichen herren ; wir sint die crone von Behem und nith) die geburen“. also wart der konig gecrönt zu sant Wenzlavo in gegenwertikeit zweier marg- grofen von Missen zweier herzogen von Peyern des herzogen von Ostrich fünf herzogen uß der Slesieni) drige herrnk) von Ungern und ander vil grofen herrn ritter und knechten, der one zal vil do waz. do lag der konig vor und noch wol zehen wochen 1) zü velde und schiedent do von einander ieglicher sin stroße, do er hin- gehort; wenne der konig wolt wenen, also ime die Behemschen herren gelopt gecrönet und 1) gesworn hettent, es solt im gehalten werden. aber do das volg zerreit, do wartm) ime nit gehalten, was sie im gelopt und gesworn hettent. [129.] Also zoch der konig uf den berg zu dem Kutten und lag do lange und zu dem Schasslauw und tegedinget mit den Behemschen herrn, obe er iergent a) ein weg möcht treffenb), das ime gehalten wurde, das ime verheissen was. es c) mochte leider nit gesin, wanne sie gingent vor und noch mit boßheit verreterige und lügen umbe, wann sie meistenteil alle ketzer worent mit den Pregern. aber in f) fehlt H. — g) herrn und fehlt H. — h) H. uber. — i) V2 höhede! — k) H. Romischen! — 1) C. herren und grofen. — m) C. Multaw, G. Multen, H. Molten. — n) unten... Wenzelaw fehlt V°. — o) C. heren = Heeren? — p) C. vil. — q) Hds. schüffent. — r) G. H. noch gehabt. — s) V2 wol. — t) C. G. H. lossen thün. — u) so C., V2 listegen, G. listen, H. lustigen! — v) G. laiten. — w) fehlt V2, C. a) der cronen... ist fehlt G. — b) V2 sich! c) H. f. 41v. — d) V2 (G. H.) zuritten; später V2 wie C zerritten. — e) geben und fehlt H. — f) G. noch das. — g) G. davor: herrn und. — h) fehlt V2 C. G. — i) H. Sleissen! — k) H. herzogin! — 1) fehlt V2. — m) C. wolt und wart. a) H. ydert! — b) H. finden. — c) es... gesein fehlt V2 C.
Strana 19
19 truwen vil stete, die sich lange hielten als die Iglad), Dorine), Nu- wenburg, Coline, Behembrot f), der Kuttenberg, Schassela, das Ungersch Ride8) und vil me ander stete. also do der konig nit schaffen kunt mit den Behemschen herrn, also zoch er gon Ungern — [151.] In der selben zit kam der Romsch konig gezogen für Proge. also er sich zu velde leit, daz was umb pfingesten1), als man zalt 1400 und 20 jor und waz ein heiter a) schonerb) tag, do wart obc) dem himel gesehen ein schöner regenbogen, als ob es regen wolte, und was doch lúter, und wartd) an dem regenbogen sichticlich ge- sehen dri blûtrot crúz. do stunt konige) Sigmont und sach das zeichen uber Proge gar bermclichen an und sprach: ,ach Proge, minf) recht veterlich erbe, wie hna ich dich funden’ und wart darinne sere betrupt. CLII6) Hie brochent die herrn uf und wolten von Proge die h) von Peyern und vil ander herren und die von Osterich; do bestonden sie der Hussen ein Teil. [152.] Also i) vor 1) in disem buche geschriben stot, wie daz der Romsch konig Sigmont vor Proge lag in dem velde und die Be- hemschen herren mit ime uberkomen worenk), das sie im Proge antwurten wolten, also das er die fursten und daz volg zerriten 1) ließ, das versmohete2) den Dútschen fürsten gar sere, das er mit den Behemschen herrn überkomen waz one iren rot; und brochen uf und wolten hinweg von dem velde, als sie ouch daten. doch bat sie der konig, daz sie do wolten bliben noch acht tag. das geschach achtage noch sant Jocops 1) tag, als man zalt noch Cristus geburt vierzehenhundert und zwenzig jor. do brochent die fursten uf: die marggrofen von Missen logen bi dem tiergarten bi sant Wenzlav, die leitent sich bi herzog Albrecht von Österich; also leiten sich die Ungerer zua) den fürsten uß der Slesien. do brach uf herzogb) Hans von Sulzbach, herzog Wilhelm von Munchen, herzog Heinrich von Landeshüt, herzogen c) zü Peyern; und andere vil herrn und grofen von Dútschen landen leiten sich alle züsamen, wann sie besorgeten sich vor den Behemer, wanne die rede ging also, das alle Behemer und Hussen under einander eins worden werent und wolten die Dútschen uß dem lande slahen. und es hette doch nit wol mögen gesin, wanne der Dutschen worent so vil, si môchten die crone von Behem wol mit gewalt behalten haben. [153.] Merkent, das die wort gingen in dem here, daz ein Behem- scher lantherre gesprochen hette zu dem konige, ob er Proge und d) Va Ila, C. H. Yla, G. Ygla. — e) so G. H., V2 C. Drom oder Droin [Chru- dim?]. — f) H. Bechemsborg. — g) fehlt G., H. Brot. 1) kol 26. kv. Datum je chybné. a) V2 heisser. — b) H. noch: luter. — c) G. H. an. — d) sic! — e) H. der Romsch k. — f) G. H. wie habe ich mein... erbe funden. — g) VI CLI, G. CXXXIX. h) G. (Reg. wie oben) die wolten. — i) H. f. 49v. — k) V2 halp woren. — 1) Hds. zerritten. 1) Srv. § 128. — 2) Srv. von Bezold I, S. 40 A. 2. 1) Sv. Jakuba 25. července, tedy 1—2. srpna. a) G. H. und h. — b) V2 grof. — c) fehlt V2.
19 truwen vil stete, die sich lange hielten als die Iglad), Dorine), Nu- wenburg, Coline, Behembrot f), der Kuttenberg, Schassela, das Ungersch Ride8) und vil me ander stete. also do der konig nit schaffen kunt mit den Behemschen herrn, also zoch er gon Ungern — [151.] In der selben zit kam der Romsch konig gezogen für Proge. also er sich zu velde leit, daz was umb pfingesten1), als man zalt 1400 und 20 jor und waz ein heiter a) schonerb) tag, do wart obc) dem himel gesehen ein schöner regenbogen, als ob es regen wolte, und was doch lúter, und wartd) an dem regenbogen sichticlich ge- sehen dri blûtrot crúz. do stunt konige) Sigmont und sach das zeichen uber Proge gar bermclichen an und sprach: ,ach Proge, minf) recht veterlich erbe, wie hna ich dich funden’ und wart darinne sere betrupt. CLII6) Hie brochent die herrn uf und wolten von Proge die h) von Peyern und vil ander herren und die von Osterich; do bestonden sie der Hussen ein Teil. [152.] Also i) vor 1) in disem buche geschriben stot, wie daz der Romsch konig Sigmont vor Proge lag in dem velde und die Be- hemschen herren mit ime uberkomen worenk), das sie im Proge antwurten wolten, also das er die fursten und daz volg zerriten 1) ließ, das versmohete2) den Dútschen fürsten gar sere, das er mit den Behemschen herrn überkomen waz one iren rot; und brochen uf und wolten hinweg von dem velde, als sie ouch daten. doch bat sie der konig, daz sie do wolten bliben noch acht tag. das geschach achtage noch sant Jocops 1) tag, als man zalt noch Cristus geburt vierzehenhundert und zwenzig jor. do brochent die fursten uf: die marggrofen von Missen logen bi dem tiergarten bi sant Wenzlav, die leitent sich bi herzog Albrecht von Österich; also leiten sich die Ungerer zua) den fürsten uß der Slesien. do brach uf herzogb) Hans von Sulzbach, herzog Wilhelm von Munchen, herzog Heinrich von Landeshüt, herzogen c) zü Peyern; und andere vil herrn und grofen von Dútschen landen leiten sich alle züsamen, wann sie besorgeten sich vor den Behemer, wanne die rede ging also, das alle Behemer und Hussen under einander eins worden werent und wolten die Dútschen uß dem lande slahen. und es hette doch nit wol mögen gesin, wanne der Dutschen worent so vil, si môchten die crone von Behem wol mit gewalt behalten haben. [153.] Merkent, das die wort gingen in dem here, daz ein Behem- scher lantherre gesprochen hette zu dem konige, ob er Proge und d) Va Ila, C. H. Yla, G. Ygla. — e) so G. H., V2 C. Drom oder Droin [Chru- dim?]. — f) H. Bechemsborg. — g) fehlt G., H. Brot. 1) kol 26. kv. Datum je chybné. a) V2 heisser. — b) H. noch: luter. — c) G. H. an. — d) sic! — e) H. der Romsch k. — f) G. H. wie habe ich mein... erbe funden. — g) VI CLI, G. CXXXIX. h) G. (Reg. wie oben) die wolten. — i) H. f. 49v. — k) V2 halp woren. — 1) Hds. zerritten. 1) Srv. § 128. — 2) Srv. von Bezold I, S. 40 A. 2. 1) Sv. Jakuba 25. července, tedy 1—2. srpna. a) G. H. und h. — b) V2 grof. — c) fehlt V2.
Strana 20
20 die Hussen alle wolte haben, das er in allein erloupte über die marggrofen von Missen [zu fallen], so wolten sie dem konige ge- horsam sin. do sprach der konig: "das enwell got nit! e wolten wir sterben". do die Hussen daz nit möchten gehaben an dem konige, do goben sie den rot, das a) die Dútschen heim solten riten; sie wolten im Proge in ahtundzwenzigb) tagen antwurten. do ließ der konig sich überreden und ließ die fursten und herren heim riten c) und hinweg ziehen und zoch der konig also gon Collin und uf den Küttenberg und bleip do also lange, bis dasd) die 28 tag alsod) vergingen. [154.] In der selbigene) wille worent die Behemschen herrn bi einander und dichten aber eine boßheit und sprochen zu dem ko- nige : sie möhten mit den Pregern nicht geschaffen, also sie im verheissen hetten. also wart der konig betrogen, wanne sicher in der f) crone zu Behem und in der marke zu Merhern nits) vier lantherrn worent [frome lute], sie woren alle ketzer, und h) hundert gemein lúte, sie worent ouch alle ketzer und wolten sin 1) kein wort han, si doten ouch den werken glich in vil stücken. a) H. das er ... ließ. — b) G. hier (unten 28) acht oder zehen. — c) riten und hinweg fehlt H. — d) fehlt V2. — e) fehlt H. G. — f) H. f. 50r — g) nur H. — h) G. H. und under. — i) G. woltens, H. wolt es doch. Magdeburger Schöppenchronik. (Die Chroniken der deutschen Städte vom 14. bis in’s 16. Jahrhundert, 7. sv.; vydání Dra Karla Janike, str. 252 sq.). Srv. ČČH., 1925, 314. Dar na in sunte Peters und Pawels dage [Juni 29.] beleide koning Segemunt Prage mit dren heren. markgreve Frederik und Wilhelm van Missen, Frederik lantgreve to Doringen brochten 18 dusent volkes, hertoch Albrecht van Osterrik, dem des koninges dochter gelovet was, brachte sesdusent volkes dar to. andere heren und vorsten brochten untellik volk, wente we hedde mogen tellen alle dat volk dat vor Prage was, he hedde an twivel hoven hundert dusent unterweldes volkes vunden, de alle gerne umme des cristen geloven willen bereit weren or blot to vorgeiten, hedden se don most. se hedden to der tit der ketterie wol gesturet,1) wente de Behmen dorsten do nicht ut der stad to Prage teen: sunder se hadden bi der stad an der Multe einen berch, den heiten se Thabor, dar gingen se up und bededen den duvel an. dat moide den du- deschen vorsten dat se dat anseen scholden, und wolden den berch Thabor vorstoren des sondages na sunte Marien Magdalenen dage [Juli 28.]. dar blef Hinrik van Isenborch, der markgreven van Missen hovetman, over dot mit anderen guderhanden mannen bi seventigen 1) vorsturen B.
20 die Hussen alle wolte haben, das er in allein erloupte über die marggrofen von Missen [zu fallen], so wolten sie dem konige ge- horsam sin. do sprach der konig: "das enwell got nit! e wolten wir sterben". do die Hussen daz nit möchten gehaben an dem konige, do goben sie den rot, das a) die Dútschen heim solten riten; sie wolten im Proge in ahtundzwenzigb) tagen antwurten. do ließ der konig sich überreden und ließ die fursten und herren heim riten c) und hinweg ziehen und zoch der konig also gon Collin und uf den Küttenberg und bleip do also lange, bis dasd) die 28 tag alsod) vergingen. [154.] In der selbigene) wille worent die Behemschen herrn bi einander und dichten aber eine boßheit und sprochen zu dem ko- nige : sie möhten mit den Pregern nicht geschaffen, also sie im verheissen hetten. also wart der konig betrogen, wanne sicher in der f) crone zu Behem und in der marke zu Merhern nits) vier lantherrn worent [frome lute], sie woren alle ketzer, und h) hundert gemein lúte, sie worent ouch alle ketzer und wolten sin 1) kein wort han, si doten ouch den werken glich in vil stücken. a) H. das er ... ließ. — b) G. hier (unten 28) acht oder zehen. — c) riten und hinweg fehlt H. — d) fehlt V2. — e) fehlt H. G. — f) H. f. 50r — g) nur H. — h) G. H. und under. — i) G. woltens, H. wolt es doch. Magdeburger Schöppenchronik. (Die Chroniken der deutschen Städte vom 14. bis in’s 16. Jahrhundert, 7. sv.; vydání Dra Karla Janike, str. 252 sq.). Srv. ČČH., 1925, 314. Dar na in sunte Peters und Pawels dage [Juni 29.] beleide koning Segemunt Prage mit dren heren. markgreve Frederik und Wilhelm van Missen, Frederik lantgreve to Doringen brochten 18 dusent volkes, hertoch Albrecht van Osterrik, dem des koninges dochter gelovet was, brachte sesdusent volkes dar to. andere heren und vorsten brochten untellik volk, wente we hedde mogen tellen alle dat volk dat vor Prage was, he hedde an twivel hoven hundert dusent unterweldes volkes vunden, de alle gerne umme des cristen geloven willen bereit weren or blot to vorgeiten, hedden se don most. se hedden to der tit der ketterie wol gesturet,1) wente de Behmen dorsten do nicht ut der stad to Prage teen: sunder se hadden bi der stad an der Multe einen berch, den heiten se Thabor, dar gingen se up und bededen den duvel an. dat moide den du- deschen vorsten dat se dat anseen scholden, und wolden den berch Thabor vorstoren des sondages na sunte Marien Magdalenen dage [Juli 28.]. dar blef Hinrik van Isenborch, der markgreven van Missen hovetman, over dot mit anderen guderhanden mannen bi seventigen 1) vorsturen B.
Strana 21
21 de ein deil an stucken gehawen und gebrant worden van den ketteren up dem sulven berge. dit vorreit ein behmisch here, de den dudeschen vorsten lovede, he wolde se uppe den berch Thabor wol bringen, dat se scholden groten vromen nemen. dit geschichte sach de koning al an und wart doch nicht bewegen ernstliken jegen de kettere to strevende, sunderen he hedde ed gerne mit dem besten vorwunnen, und vrochtede dat vorderf der lude und der loveliken stad Prage und Behmerland, sins vader erve, und vorbot den heren dat se mit bossen nicht scheten mosten2) und heilt vele heimelike dedinge mit den behmischen heren, so lange dat se dem koninge reiden dat he den dudeschen vorsten mit orem volke leit wechteen: se wolden om Prage truweliken 3) unde mechtichliken antwerden und om huldigen und on to einem heren entpfangen;!/ und kronden on in sunte Pathaleonen dage [Juli 28.] uppe der borch to Prage to einem behmischen koninge. uppe dat gelofte und guden wan leit de koning dat her togan und gaf den heren, de dar to gesamelt weren, orlof wedder heim to teende. alsus toging de herevart de doch gar hetlik4) was, wente we gevangen wart an beident siden, dar was nein losinge mer wenn de unminschlike bitter dot. in dem sulven here legen boven twehundert ketter dot in stucken tohauwen und unvorbrand, dar grot stank van was, wente de doden ketter legen gesenget so de swin. ok was grot stank van doden perden, van gebrokde unde anderem ase. ok was dar vele gewormtes, alse grote bromesen und grove vleigen, dar de lude grot not van hadden, wente dat weder was warm, und gud gemak was dar dure. in dusser herevart hadden unse heren tein glevien, der sesse unsem heren van Magdeborch to denste stunden, de he vort dem markgreven van Missen gelegen hadde, und veir hadden se hertogen Albrechte van Passen gelegen na to riden. Alse nu de heren an sunte !/ Peters dage [Aug. 1.] in der erne wech getogen weren, van stunt an togen de van Prage ut der stad und vorstorden dat schone closter Koningessale und breken dat to grunde, und wat se van monniken vonden de brenden se unde wunnen dat slot Wischegerade mit deme dome und breken de kerken to der erden und underwunden sik aller domheren guder und stridden dar na in aller hilgen dage [Nov. 1.] mit dem koninge und flogen om af wol vifhundert volkes. dar bleven sestein behmische heren dot, de noch dem koninge bilegen. alsus wart de koning in guden geloven be- drogen, und was nen wunder, wente de Behmen van art bose schalke sin, und de dem almechtigen gode sinen hilgen loven breken, dat de ok deme romischen koninge den loven nicht enheilden. [Novoněmecký překlad.] Darnach am heil. Peter- u. Paulstage [29. Juni] belagerte König Sigmund Prag mit drei Heeren. Markgraf Friedrich u. Wilhelm von Meißen, Fried- rich, Landgraf von Thüringen, brachten 18.000 Volkes. Herzog Albrecht von 2) mochten B. — 3) rauweliken A. — 4) herlik B. — 5) de’ felhlt B.
21 de ein deil an stucken gehawen und gebrant worden van den ketteren up dem sulven berge. dit vorreit ein behmisch here, de den dudeschen vorsten lovede, he wolde se uppe den berch Thabor wol bringen, dat se scholden groten vromen nemen. dit geschichte sach de koning al an und wart doch nicht bewegen ernstliken jegen de kettere to strevende, sunderen he hedde ed gerne mit dem besten vorwunnen, und vrochtede dat vorderf der lude und der loveliken stad Prage und Behmerland, sins vader erve, und vorbot den heren dat se mit bossen nicht scheten mosten2) und heilt vele heimelike dedinge mit den behmischen heren, so lange dat se dem koninge reiden dat he den dudeschen vorsten mit orem volke leit wechteen: se wolden om Prage truweliken 3) unde mechtichliken antwerden und om huldigen und on to einem heren entpfangen;!/ und kronden on in sunte Pathaleonen dage [Juli 28.] uppe der borch to Prage to einem behmischen koninge. uppe dat gelofte und guden wan leit de koning dat her togan und gaf den heren, de dar to gesamelt weren, orlof wedder heim to teende. alsus toging de herevart de doch gar hetlik4) was, wente we gevangen wart an beident siden, dar was nein losinge mer wenn de unminschlike bitter dot. in dem sulven here legen boven twehundert ketter dot in stucken tohauwen und unvorbrand, dar grot stank van was, wente de doden ketter legen gesenget so de swin. ok was grot stank van doden perden, van gebrokde unde anderem ase. ok was dar vele gewormtes, alse grote bromesen und grove vleigen, dar de lude grot not van hadden, wente dat weder was warm, und gud gemak was dar dure. in dusser herevart hadden unse heren tein glevien, der sesse unsem heren van Magdeborch to denste stunden, de he vort dem markgreven van Missen gelegen hadde, und veir hadden se hertogen Albrechte van Passen gelegen na to riden. Alse nu de heren an sunte !/ Peters dage [Aug. 1.] in der erne wech getogen weren, van stunt an togen de van Prage ut der stad und vorstorden dat schone closter Koningessale und breken dat to grunde, und wat se van monniken vonden de brenden se unde wunnen dat slot Wischegerade mit deme dome und breken de kerken to der erden und underwunden sik aller domheren guder und stridden dar na in aller hilgen dage [Nov. 1.] mit dem koninge und flogen om af wol vifhundert volkes. dar bleven sestein behmische heren dot, de noch dem koninge bilegen. alsus wart de koning in guden geloven be- drogen, und was nen wunder, wente de Behmen van art bose schalke sin, und de dem almechtigen gode sinen hilgen loven breken, dat de ok deme romischen koninge den loven nicht enheilden. [Novoněmecký překlad.] Darnach am heil. Peter- u. Paulstage [29. Juni] belagerte König Sigmund Prag mit drei Heeren. Markgraf Friedrich u. Wilhelm von Meißen, Fried- rich, Landgraf von Thüringen, brachten 18.000 Volkes. Herzog Albrecht von 2) mochten B. — 3) rauweliken A. — 4) herlik B. — 5) de’ felhlt B.
Strana 22
22 Österreich, dem des Königs Tochter verlobt war, brachte 6000 Volkes herbei. Andere Herren u. Fürsten brachten unzählig viel Volk, wenn wer (= je- mand) hätte können zählen all das Volk, das vor Prag war, er hätte ohne Zweifel oben 100.000 ausgewählten (= verschiedenen) Volkes gefunden, die alle gern um des Christenglaubens willen bereit waren, ihr Blut zu ver- gießen, hätten sie [es] tun dürfen. Sie hätten zu der Zeit (= damals) der Ketzerei wohl gesteuert (= bránili), denn (nebo: weil, da) die Böhmen wagten damals nicht aus der Stadt Prag zu ziehen: sondern sie hatten bei der Stadt an der Moldau einen Berg, den hießen sie Tábor, dort gingen sie hinauf u. beteten den Teufel an. Das mühte (= kränkte) die deutschen Fürsten, daß sie das ansehen sollten, u. sie wollten den Berg Tábor zer- stören des Sonntags nach dem Skt. Maria-Magdalenentage [28. Julij. Dort blieb Heinrich von Isenburg, der Markgrafen von Meißen Hauptmann, aber tot mit anderen guten (= tüchtigen) Mannen gegen 70, die zum Teil in Stücke gehauen u. verbrannt worden von den Ketzern auf demselben Berge. Dies verriet ein böhmischer Herr, der den deutschen Fürsten ver- sprach, er wollte sie auf den Berg Tábor wohl bringen, auf daß sie großen Vorteil nehmen sollten. Diese Geschichte (= Ereignisse) sah der König alle an und wurde doch nicht bewogen (= ließ sich nicht bewegen), ernstlich gegen die Ketzer zu streben (= etwas zu unternehmen), sondern er hätte es gerne auf die beste Art u. Weise geschlichtet und fürchtete das Verderben der Leute u. der löblichen Stadt Prag u. Böhmerlands, seines Vaters Erbe(s), u. verbot den Herren, daß sie mit Büchsen nicht schießen durften, u. hielt viele heimliche Teidinge (oder Gedinge=Unterhandlungen) mit den böhmi schen Herren, so lange daß (= bis) sie dem Könige rieten, daß er den (= die) deutschen Fürsten mit ihrem Volke ließ wegziehn: sie wollten ihm Prag treulich (variant: reulich) u. mächtiglich überantworten (= übergeben) und ihm huldigen u. ihn zum (= als) Herren empfangen; und krönten ihn am Skt. Pantaleonstage [28. Juli] auf der Burg zu Prag zum böhmischen König. Auf dieses Versprechen u. [diesen] guten Glauben [hin] ließ der König das Heer zergehen (= auseinandergehen) und gab den Herren, die dazu versammelt waren, Urlaub (= Erlaubnis) wieder heimzuziehen. Also zerging die Heerfahrt, die doch ganz verheißungsvoll (B: herrlich) war; wenn wer (= jemand) gefangen ward auf beiden Seiten, da war keine Lösung (= Erlösung) mehr als der unmenschliche bittere Tod. In demselben Heere lagen oben 200 Ketzer tot, in Stücke zerhauen u. unverbrannt, davon großer Gestank war, denn die toten Ketzer lagen geschlachtet wie die Schweine. Auch war großer Gestank von toten Pferden, von Morast und an- derem Aase. Auch war dort viel Gewürmtes (= Insekten), wie große Bremsen und graue Fliegen, wovon die Leute große Not hatten, denn das Wetter war warm, u. gut Gemach (= Bequemlichkeit) war da teuer. Bei dieser Heer- fahrt hatten unsere Herren zehn Reiterschwärme, deren sechse unserem Herren von Magdeburg zu Dienste standen, die er vor dem Markgrafen von Meißen zugeteilt hatte, u. vier hatten sie dem Herzog Albrecht von Passau zugeteilt, ihm nach zu reiten. Als nun die Herren am Skt. Peterstage [1. Aug.] in der Früh weg- gezogen waren, alsogleich zogen die von Prag aus der Stadt u. zerstörten das schöne Kloster Königsaal u. „brachen“ es zugrunde, u. was sie von (= an) Mönchen fanden, die verbrannten sie u. gewannen das Schloß Vyše- hrad mit dem Dome u. vernichteten die Kirche (bis zur Erde) u. bemächtig- ten sich aller Domherrengüter u. stritten darnach am Allerheiligentage [1. Nov.] mit dem Könige u. fielen von ihm ab wohl 500 Volkes. Da blieben 16 böhmische Herren tot, die noch dem Könige beilagen (= anhingen). So ward der König im guten Glauben betrogen, u. war gar kein Wunder, weil die Böhmen von Art (= Charakter) böse Schalke sind, und [weil] sie dem allmächtigen Gott seinen heiligen Glauben brachen, daß sie auch dem römischen Könige den Glauben (= die Treue) nicht hielten.
22 Österreich, dem des Königs Tochter verlobt war, brachte 6000 Volkes herbei. Andere Herren u. Fürsten brachten unzählig viel Volk, wenn wer (= je- mand) hätte können zählen all das Volk, das vor Prag war, er hätte ohne Zweifel oben 100.000 ausgewählten (= verschiedenen) Volkes gefunden, die alle gern um des Christenglaubens willen bereit waren, ihr Blut zu ver- gießen, hätten sie [es] tun dürfen. Sie hätten zu der Zeit (= damals) der Ketzerei wohl gesteuert (= bránili), denn (nebo: weil, da) die Böhmen wagten damals nicht aus der Stadt Prag zu ziehen: sondern sie hatten bei der Stadt an der Moldau einen Berg, den hießen sie Tábor, dort gingen sie hinauf u. beteten den Teufel an. Das mühte (= kränkte) die deutschen Fürsten, daß sie das ansehen sollten, u. sie wollten den Berg Tábor zer- stören des Sonntags nach dem Skt. Maria-Magdalenentage [28. Julij. Dort blieb Heinrich von Isenburg, der Markgrafen von Meißen Hauptmann, aber tot mit anderen guten (= tüchtigen) Mannen gegen 70, die zum Teil in Stücke gehauen u. verbrannt worden von den Ketzern auf demselben Berge. Dies verriet ein böhmischer Herr, der den deutschen Fürsten ver- sprach, er wollte sie auf den Berg Tábor wohl bringen, auf daß sie großen Vorteil nehmen sollten. Diese Geschichte (= Ereignisse) sah der König alle an und wurde doch nicht bewogen (= ließ sich nicht bewegen), ernstlich gegen die Ketzer zu streben (= etwas zu unternehmen), sondern er hätte es gerne auf die beste Art u. Weise geschlichtet und fürchtete das Verderben der Leute u. der löblichen Stadt Prag u. Böhmerlands, seines Vaters Erbe(s), u. verbot den Herren, daß sie mit Büchsen nicht schießen durften, u. hielt viele heimliche Teidinge (oder Gedinge=Unterhandlungen) mit den böhmi schen Herren, so lange daß (= bis) sie dem Könige rieten, daß er den (= die) deutschen Fürsten mit ihrem Volke ließ wegziehn: sie wollten ihm Prag treulich (variant: reulich) u. mächtiglich überantworten (= übergeben) und ihm huldigen u. ihn zum (= als) Herren empfangen; und krönten ihn am Skt. Pantaleonstage [28. Juli] auf der Burg zu Prag zum böhmischen König. Auf dieses Versprechen u. [diesen] guten Glauben [hin] ließ der König das Heer zergehen (= auseinandergehen) und gab den Herren, die dazu versammelt waren, Urlaub (= Erlaubnis) wieder heimzuziehen. Also zerging die Heerfahrt, die doch ganz verheißungsvoll (B: herrlich) war; wenn wer (= jemand) gefangen ward auf beiden Seiten, da war keine Lösung (= Erlösung) mehr als der unmenschliche bittere Tod. In demselben Heere lagen oben 200 Ketzer tot, in Stücke zerhauen u. unverbrannt, davon großer Gestank war, denn die toten Ketzer lagen geschlachtet wie die Schweine. Auch war großer Gestank von toten Pferden, von Morast und an- derem Aase. Auch war dort viel Gewürmtes (= Insekten), wie große Bremsen und graue Fliegen, wovon die Leute große Not hatten, denn das Wetter war warm, u. gut Gemach (= Bequemlichkeit) war da teuer. Bei dieser Heer- fahrt hatten unsere Herren zehn Reiterschwärme, deren sechse unserem Herren von Magdeburg zu Dienste standen, die er vor dem Markgrafen von Meißen zugeteilt hatte, u. vier hatten sie dem Herzog Albrecht von Passau zugeteilt, ihm nach zu reiten. Als nun die Herren am Skt. Peterstage [1. Aug.] in der Früh weg- gezogen waren, alsogleich zogen die von Prag aus der Stadt u. zerstörten das schöne Kloster Königsaal u. „brachen“ es zugrunde, u. was sie von (= an) Mönchen fanden, die verbrannten sie u. gewannen das Schloß Vyše- hrad mit dem Dome u. vernichteten die Kirche (bis zur Erde) u. bemächtig- ten sich aller Domherrengüter u. stritten darnach am Allerheiligentage [1. Nov.] mit dem Könige u. fielen von ihm ab wohl 500 Volkes. Da blieben 16 böhmische Herren tot, die noch dem Könige beilagen (= anhingen). So ward der König im guten Glauben betrogen, u. war gar kein Wunder, weil die Böhmen von Art (= Charakter) böse Schalke sind, und [weil] sie dem allmächtigen Gott seinen heiligen Glauben brachen, daß sie auch dem römischen Könige den Glauben (= die Treue) nicht hielten.
Strana 23
23 T. zv. Chronicon Palatinum (vydal Höfler, Scriptores, I, 47—50; srv. k tomu Pekaře v ČČH., 1925, 300; tamtéž data o podobných záznamech, v nichž zmínka o boji na Žižkově chybí). 1420 Zigmundus rex Ungarie in Wratislavia Krasam propter communionem calicis tractum equis combussit. Post tunc post pente- costen [po 26. květ.] cum magna gente Pragam obsedit; prostratus in monte Ziskow post recessit confusus. Zprávy z let 1378—1432 (vydal Höfler, Scriptores, II, 64; srv. ČČH., 1925, 300). Item a. d. 1420 in die S. Petri et erat sabatum [29. června] rex Sigismundus cum Teutonicis vallavit Pragam et subito in vigilia s. Margarethae [12. července] pugnavit cum Pragensibus in campo Hospitaliensium et de Pragensibus interfecti sunt XII. Et in crastino pugnavit contra montem Zyzkow et ibi multi Teutonici sunt inter- fecti et sepulti sunt sub monte. Et post aliquot dies rex fugit ad Montes et Teutonici ad propria. Chronicon veteris collegiati Pragensis. (Vydal K. Höfler (Scriptores) Geschichtschreiber der Hussitischen Bewegung in Böhmen I, str. 80—81. Vídeň 1856). Srv. ČČH., 1923, 305. Et sic Zizka cum suis pacifice Pragam venit et sua tentoria fixit ante portam Porzicz in insula supra molendinum Zarowsky... ... et demum Zizka jacens in predicta insula cum Pragensibus, dominos, qui volebant in subsidium ad castrum S. Wenceslai venire, prope Oboram invasit et ibidem domino Michalczoni, domino Johanni Ralsko, domino Škopkoni, domino Zagecz de Kost, domino de War- timburgh dicto Diczensky [sic] et ceteris XX currus onustos omissis omnibus bonis recepit. Et tunc post paucos dies Pragenses cum Zizka et cum Grecensibus circumvallaverunt castrum S. Wenceslai, sed expugnare non valuerunt illud prae multitudine armatae et strenuae gentis, quae in ipso fuit bene ad 7em millia, et etiam, quia tunc praefatus rex Sigismundus Boemiam veniens castra metatus est circa Zbraslaw et abinde veniens necessaria his, qui erant in castro, dedit et de exercitu Pragensium et ceterorum ad XL per- sonas occiderunt. Et ipso die rediit in castra, et qui obsederant castrum, mox in crepusculo in civitatem Pragensem se transtule- runt. Et post statim praefatus dominus Sigismundus in visitatione S. Mariae [2. VII.] Pragam circumvallavit; nam tunc habuit in exercitu suo C millia equitum, et cum eo erant duces Austriae, marchio Misnensis, dux Saxoniae, duces Sleziae et alii quam plures
23 T. zv. Chronicon Palatinum (vydal Höfler, Scriptores, I, 47—50; srv. k tomu Pekaře v ČČH., 1925, 300; tamtéž data o podobných záznamech, v nichž zmínka o boji na Žižkově chybí). 1420 Zigmundus rex Ungarie in Wratislavia Krasam propter communionem calicis tractum equis combussit. Post tunc post pente- costen [po 26. květ.] cum magna gente Pragam obsedit; prostratus in monte Ziskow post recessit confusus. Zprávy z let 1378—1432 (vydal Höfler, Scriptores, II, 64; srv. ČČH., 1925, 300). Item a. d. 1420 in die S. Petri et erat sabatum [29. června] rex Sigismundus cum Teutonicis vallavit Pragam et subito in vigilia s. Margarethae [12. července] pugnavit cum Pragensibus in campo Hospitaliensium et de Pragensibus interfecti sunt XII. Et in crastino pugnavit contra montem Zyzkow et ibi multi Teutonici sunt inter- fecti et sepulti sunt sub monte. Et post aliquot dies rex fugit ad Montes et Teutonici ad propria. Chronicon veteris collegiati Pragensis. (Vydal K. Höfler (Scriptores) Geschichtschreiber der Hussitischen Bewegung in Böhmen I, str. 80—81. Vídeň 1856). Srv. ČČH., 1923, 305. Et sic Zizka cum suis pacifice Pragam venit et sua tentoria fixit ante portam Porzicz in insula supra molendinum Zarowsky... ... et demum Zizka jacens in predicta insula cum Pragensibus, dominos, qui volebant in subsidium ad castrum S. Wenceslai venire, prope Oboram invasit et ibidem domino Michalczoni, domino Johanni Ralsko, domino Škopkoni, domino Zagecz de Kost, domino de War- timburgh dicto Diczensky [sic] et ceteris XX currus onustos omissis omnibus bonis recepit. Et tunc post paucos dies Pragenses cum Zizka et cum Grecensibus circumvallaverunt castrum S. Wenceslai, sed expugnare non valuerunt illud prae multitudine armatae et strenuae gentis, quae in ipso fuit bene ad 7em millia, et etiam, quia tunc praefatus rex Sigismundus Boemiam veniens castra metatus est circa Zbraslaw et abinde veniens necessaria his, qui erant in castro, dedit et de exercitu Pragensium et ceterorum ad XL per- sonas occiderunt. Et ipso die rediit in castra, et qui obsederant castrum, mox in crepusculo in civitatem Pragensem se transtule- runt. Et post statim praefatus dominus Sigismundus in visitatione S. Mariae [2. VII.] Pragam circumvallavit; nam tunc habuit in exercitu suo C millia equitum, et cum eo erant duces Austriae, marchio Misnensis, dux Saxoniae, duces Sleziae et alii quam plures
Strana 24
24 spirituales et saeculares principes et domini. Et cum aliquot septi- manas in obsidione perdurasset, fecit post impetum in fortalitium dictum Zizkow, quod tunc Zizka ex novo construxerat in monte Vítkova Hora supra campum hospitalensem et hoc ipso die in divisione apostolorum [15. července] et non potuit illud acquirere; nam circa illud multi Theutonici et specialiter Misnenses interfecti sunt. Et post rex, cum non potuit proficere circa obsidionem civi- tatis Pragensis, cum suo exercitu recessit, dimissis suis in castris S. Wenceslai et Wissegrado et ceteris in fortalitiis multis, quae post successu temporis Pragenses omnia acquisierunt. Kronika Bartoška z Drahonic. (Fontes rerum Bohemicarum. Tom. V. str. 591.) Srv. ČČH., 1925, 309. 1420. Rex Sigismundus (se) posuit ante Pragam. Anno domini MCCCCXX circa festum sancti Johannis rex Sigismundus Ungariae posuit se in campis contra Pragam cum duobus marchionibus Mis- nensibus et tercio marchione de Durink et cum duce Austrie et cum ducibus Johanne, Ludvico, Przemkone, Johanne dicto Bieli et fratre suo et cum pluribus ducibus Slezie1) et cum Johanne, duce Bavarie, et aliis pluribus ducibus et comitibus, baronibus tam Bo- hemie quam Ungarie et aliarum terrarum et provinciarum dominis. Eodem anno dominico postb) s. Jacobi (Jul. 28) predictus rex Sigismundus coronatus est in regem Boemie in ecclesia Pragensi sancti Viti per dominum Conradum, tunc archiepiscopum Pragensem, in presencia baronum Boemie et marchionum, ducum et dominorum suprascriptorum. Eodem anno feria V. post Jacobi (Aug. 1) predictus rex, marchio- nes, duces, comites et barones de campis a Praga recesserunt et quedam gentes dicti regis castrum Pragense de mandato ipsius regis obsederunt et ibi se usque festum sancti Viti2) (1421 Jun. 15) defenderunt viriliter Pragensibus. Eodem anno feria VI3) circa festum sancti Egidii (Sept. 1) cir- cumvallatum est castrum Wyssegradum et gentes regis predicti per cives Pragenses, ubi ipsos pixidibus et machinis lucrare conabantur. Eodem anno feria VI ipso die Omnium sanctorum (Nov. 1) in ortu et post ortum solis predictus rex commisit bellum et intravit cum civibus Pragensibus, domino Boczcone, domino Crussina 4), do- 1) Jan Minsterberský, Ludvík Lehnický a Břežský, Přemek Opavský, Jan Zaháňský. Srov. Grünhagen Die Hussitenkämpfe der Schlesier (Breslau 1872) 26—27 a Tomkův D. P. IV, 71. b) Cod. ante. 2) Přibližně; hrad Pražský se vzdal dne 7. června 1421. 3) Dle Vavř. z Březové počalo se obležení Vyšehradu 15. září. Pátek před Jiljí byl 30. srp. a po něm 6. září. 6) Viktorin Boček z Poděbrad Hynek Krušina z Lichtenburka.
24 spirituales et saeculares principes et domini. Et cum aliquot septi- manas in obsidione perdurasset, fecit post impetum in fortalitium dictum Zizkow, quod tunc Zizka ex novo construxerat in monte Vítkova Hora supra campum hospitalensem et hoc ipso die in divisione apostolorum [15. července] et non potuit illud acquirere; nam circa illud multi Theutonici et specialiter Misnenses interfecti sunt. Et post rex, cum non potuit proficere circa obsidionem civi- tatis Pragensis, cum suo exercitu recessit, dimissis suis in castris S. Wenceslai et Wissegrado et ceteris in fortalitiis multis, quae post successu temporis Pragenses omnia acquisierunt. Kronika Bartoška z Drahonic. (Fontes rerum Bohemicarum. Tom. V. str. 591.) Srv. ČČH., 1925, 309. 1420. Rex Sigismundus (se) posuit ante Pragam. Anno domini MCCCCXX circa festum sancti Johannis rex Sigismundus Ungariae posuit se in campis contra Pragam cum duobus marchionibus Mis- nensibus et tercio marchione de Durink et cum duce Austrie et cum ducibus Johanne, Ludvico, Przemkone, Johanne dicto Bieli et fratre suo et cum pluribus ducibus Slezie1) et cum Johanne, duce Bavarie, et aliis pluribus ducibus et comitibus, baronibus tam Bo- hemie quam Ungarie et aliarum terrarum et provinciarum dominis. Eodem anno dominico postb) s. Jacobi (Jul. 28) predictus rex Sigismundus coronatus est in regem Boemie in ecclesia Pragensi sancti Viti per dominum Conradum, tunc archiepiscopum Pragensem, in presencia baronum Boemie et marchionum, ducum et dominorum suprascriptorum. Eodem anno feria V. post Jacobi (Aug. 1) predictus rex, marchio- nes, duces, comites et barones de campis a Praga recesserunt et quedam gentes dicti regis castrum Pragense de mandato ipsius regis obsederunt et ibi se usque festum sancti Viti2) (1421 Jun. 15) defenderunt viriliter Pragensibus. Eodem anno feria VI3) circa festum sancti Egidii (Sept. 1) cir- cumvallatum est castrum Wyssegradum et gentes regis predicti per cives Pragenses, ubi ipsos pixidibus et machinis lucrare conabantur. Eodem anno feria VI ipso die Omnium sanctorum (Nov. 1) in ortu et post ortum solis predictus rex commisit bellum et intravit cum civibus Pragensibus, domino Boczcone, domino Crussina 4), do- 1) Jan Minsterberský, Ludvík Lehnický a Břežský, Přemek Opavský, Jan Zaháňský. Srov. Grünhagen Die Hussitenkämpfe der Schlesier (Breslau 1872) 26—27 a Tomkův D. P. IV, 71. b) Cod. ante. 2) Přibližně; hrad Pražský se vzdal dne 7. června 1421. 3) Dle Vavř. z Březové počalo se obležení Vyšehradu 15. září. Pátek před Jiljí byl 30. srp. a po něm 6. září. 6) Viktorin Boček z Poděbrad Hynek Krušina z Lichtenburka.
Strana 25
25 mino Hinkone de Colstein et alliis ipsorum complicibus in campis (circa)c) Wissegradum iacentibus, ubi ex gentibus regis bene trecenti barones, milites et clientes et quidam dux Bosnensis sunt interfecti et de gentibus Pragensibus eciam nonnulli perierunt, sed tamen Pragenses in campis remanserunt. c) Dobner Monum. IV, 145 doplnil ad. Eneáše Sylvia Kronika česká (1458). (Fontes rer. boh.; z tisku, jenž nedán na veřejnost str. 148—149). Srv. Pekař, ČČH., 1924, 413 sq. Sigismundus interea convocatis Sclesiae ducibus ingressus Bo- hemiam Grecium, deinde Cuthnam infesto exercitu petit, Cenchonem, ut arcem Pragensem sibi reddat, magnis sponsionibus allicit. Equitum quatuor milia, qui urbem lacessant, ibidem collocat. Cencho bina proditione insignis domum revertitur. Pragenses Zischam accersunt, qui cum Thaboritis nihil moratus urbem im potestatem recepit; duo tantum ex baronibus, Hilco (sic) Crustina Lituburgensis et Hilco Valdesteynus ac pauci nobiles Pragensium signa sequebantur, reliqua multitudo ex plebe collecta. His primum studium fuit arcem oppugnare. Locus natura ipsa munitus non aliter quam fame vinci posse appa- rebat; clausi aditus, ne quid commeatus importaretur. Sigismundus ferro iter aperuit obsessisque necessaria praebuit nec diu postea civitatem ipsam accersitis ex imperio auxiliis obsidere decrevit. Fuerunt in castris eius Saxoniae duces marchionesque Brande- burgenses et gener eius Albertus, Austriae princeps. Opugnata est civitas VI ebdomadibus; ipse vero Sigismundus in aede metropolitica, quae in arce sita est, regni coronam accepit; Conradus archiepiscopus natione Vesfalus, qui postea in haeresim prolapsus est, sacris sollem- nibus rite peractis diadema ei imposuit; Albicus enim iam pridem dignitati cesserat, cum familiam edentem bibentemque ferre non posset, et minori contentus officio avaritiae serviebat. Oppugnabatur summis viribus haeretica civitas. Medio tempore reguli Rosenses et Crageri Thaboritae [contra Thaboritas ?] castra tenentes a Nicolao Hus, quem Cischa cum parte copiarum eo miserat, proelio victi castris exuuntur; Grecium quoque Reginae ab haereticis expugnatum. Imminet urbi Pragensi sublimis mons, quem Vidiconis appellant. Hunc ne hostes occuparent, Zischa praesidio munierat lec- tosque ibi milites collocaverat, cum quis [sic] marchio Misnensis con- gressus magnam militum suorum partem amisit. Misnenses enim cum iam montis cacumen occupassent in partem coacti, quae prerupta erat, acrius oppressi, ubi retinere impetum non valuere, alii caesi sunt, alii ex monte deturbati per abrupta delapsi perierunt. Sigismun- dus obsidione dimissa Cuthnam se recepit.
25 mino Hinkone de Colstein et alliis ipsorum complicibus in campis (circa)c) Wissegradum iacentibus, ubi ex gentibus regis bene trecenti barones, milites et clientes et quidam dux Bosnensis sunt interfecti et de gentibus Pragensibus eciam nonnulli perierunt, sed tamen Pragenses in campis remanserunt. c) Dobner Monum. IV, 145 doplnil ad. Eneáše Sylvia Kronika česká (1458). (Fontes rer. boh.; z tisku, jenž nedán na veřejnost str. 148—149). Srv. Pekař, ČČH., 1924, 413 sq. Sigismundus interea convocatis Sclesiae ducibus ingressus Bo- hemiam Grecium, deinde Cuthnam infesto exercitu petit, Cenchonem, ut arcem Pragensem sibi reddat, magnis sponsionibus allicit. Equitum quatuor milia, qui urbem lacessant, ibidem collocat. Cencho bina proditione insignis domum revertitur. Pragenses Zischam accersunt, qui cum Thaboritis nihil moratus urbem im potestatem recepit; duo tantum ex baronibus, Hilco (sic) Crustina Lituburgensis et Hilco Valdesteynus ac pauci nobiles Pragensium signa sequebantur, reliqua multitudo ex plebe collecta. His primum studium fuit arcem oppugnare. Locus natura ipsa munitus non aliter quam fame vinci posse appa- rebat; clausi aditus, ne quid commeatus importaretur. Sigismundus ferro iter aperuit obsessisque necessaria praebuit nec diu postea civitatem ipsam accersitis ex imperio auxiliis obsidere decrevit. Fuerunt in castris eius Saxoniae duces marchionesque Brande- burgenses et gener eius Albertus, Austriae princeps. Opugnata est civitas VI ebdomadibus; ipse vero Sigismundus in aede metropolitica, quae in arce sita est, regni coronam accepit; Conradus archiepiscopus natione Vesfalus, qui postea in haeresim prolapsus est, sacris sollem- nibus rite peractis diadema ei imposuit; Albicus enim iam pridem dignitati cesserat, cum familiam edentem bibentemque ferre non posset, et minori contentus officio avaritiae serviebat. Oppugnabatur summis viribus haeretica civitas. Medio tempore reguli Rosenses et Crageri Thaboritae [contra Thaboritas ?] castra tenentes a Nicolao Hus, quem Cischa cum parte copiarum eo miserat, proelio victi castris exuuntur; Grecium quoque Reginae ab haereticis expugnatum. Imminet urbi Pragensi sublimis mons, quem Vidiconis appellant. Hunc ne hostes occuparent, Zischa praesidio munierat lec- tosque ibi milites collocaverat, cum quis [sic] marchio Misnensis con- gressus magnam militum suorum partem amisit. Misnenses enim cum iam montis cacumen occupassent in partem coacti, quae prerupta erat, acrius oppressi, ubi retinere impetum non valuere, alii caesi sunt, alii ex monte deturbati per abrupta delapsi perierunt. Sigismun- dus obsidione dimissa Cuthnam se recepit.
Strana 26
26 Staří letopisové. (Vydání Palackého z r. 1829, str. 36—38, odstavec 84—88.) Srv. Pekař, ČČH., 1925, 321 sq. 84. (E-LN). Sigmund král Uherský brzo po S. Jiří přitáhl k Hoře vojensky s velmi velikým lidem. A tu jsa, obeslal Pražany, aby k němu přijeli do Hory. To oni učinili, a přijeli k němu*) s dary, jakožto ku pánu svému. Tu jim rozkázal, aby jedúce domóv, kázali všecky řetězy po ulicech vybrati a šranky zbořiti a vykopati. To učinili Pražané; a král je opět obeslal, aby k němu přijeli. I roz- kázal jim po druhé, aby všecko oděnie, kteréž mají v Starém městě, aby je na hradě u S. Václava položili, a kteréž mají v Novém Městě, to aby na Vyšehradě položili. Poslové ti řekli králi Sigmundovi, že to chtí rádi vznésti na obec a na starší. A když vrátivše se vznesli to na obec, i nechtěli tomu pro ižádnú věc svoliti, a řekli, že o nich nic dobrého nemíní, když jim toho podává. A tak postavili se proti němu k brani, a kdež byl řetěz jeden, miesto toho udělali dva, a šraňkóv po Novém městě mnoho zdělali nových. 85. (E-LN.) Král to zvěděv, rozhněval se jest velmi, a táhl i hned s velikú mocí k Praze, a položil se na Zbraslavi, míli od Prahy a za řeku. Neb nesměl se s té strany, kdež řeky nebylo, položiti; neb by Pražané pro vodu byli k němu mohli, byliby se o něho pokusili. Ale ti žoldnéři s hradu i s Vyšehradu velikú škodu Pražanóm činili, a obilí do Prahy vísti odevšad bránili. Král pak, leže tu na Zbraslavi, obeslal všecka kniežata říská i města, jako mocný král Římský, aby všichni k němu jeli před Prahu. A když se množstvie veliké sjelo, tehdy přitáhl k Praze blíž, a položil se na Brusce, proti starému městu za řeku. A tu se kázal pánóm korunovati na královstvie české na hradě u S. Václava; neb koruna byla na jeho hradě na Karlšteině. Pak tu leže před Prahú, málo mohl Pražanuom uškoditi, za řekú leže. Než Němci, kdež kterého sedláka mohli polapiti, přivedúc ho do vojska a pra- viece, že jest Hus, i upálili každého: Pražané též zase, kteréhožkoli Němce dosáhli, každého vyvedúce na prelat proti vojsku, i upálili každého. A tak se ta válka tvrdila mezi nimi velmi ukrutně. Té chvíle bylo v Praze všecko lacino, kromě jediné soli; ale jiného všeho dosti bylo v hojnosti, a zvláště víno a chléb a střiebro. U vojště pak králově, jakžkoli jim téměř odevšad vezli, všecko draho bylo, a zvláště chléb a pivo. Král pak tu leže u Prahy, všecky poklady, což jich bylo na Karlšteině a na Křivoklátě, ježto byl král Václav choval pro zemské dobré, ty všecky cizozemcuom a žoldnéřuom rozdal, a proto i tím žádného pokoje nezjednal. A když se pokladuov nedostalo, tehdy lúpaje střiebro s obrazóv, dával žoldnéřóm. Naposledy i Řískú svátost Normberským zastavil, kte- réžto svátosti česká země velikú čest, a Praha nemalé požitky měla, (GH. a zvláště Nové město). *) L ... dva páni z konšeluov, dva mistři a dva z obce...
26 Staří letopisové. (Vydání Palackého z r. 1829, str. 36—38, odstavec 84—88.) Srv. Pekař, ČČH., 1925, 321 sq. 84. (E-LN). Sigmund král Uherský brzo po S. Jiří přitáhl k Hoře vojensky s velmi velikým lidem. A tu jsa, obeslal Pražany, aby k němu přijeli do Hory. To oni učinili, a přijeli k němu*) s dary, jakožto ku pánu svému. Tu jim rozkázal, aby jedúce domóv, kázali všecky řetězy po ulicech vybrati a šranky zbořiti a vykopati. To učinili Pražané; a král je opět obeslal, aby k němu přijeli. I roz- kázal jim po druhé, aby všecko oděnie, kteréž mají v Starém městě, aby je na hradě u S. Václava položili, a kteréž mají v Novém Městě, to aby na Vyšehradě položili. Poslové ti řekli králi Sigmundovi, že to chtí rádi vznésti na obec a na starší. A když vrátivše se vznesli to na obec, i nechtěli tomu pro ižádnú věc svoliti, a řekli, že o nich nic dobrého nemíní, když jim toho podává. A tak postavili se proti němu k brani, a kdež byl řetěz jeden, miesto toho udělali dva, a šraňkóv po Novém městě mnoho zdělali nových. 85. (E-LN.) Král to zvěděv, rozhněval se jest velmi, a táhl i hned s velikú mocí k Praze, a položil se na Zbraslavi, míli od Prahy a za řeku. Neb nesměl se s té strany, kdež řeky nebylo, položiti; neb by Pražané pro vodu byli k němu mohli, byliby se o něho pokusili. Ale ti žoldnéři s hradu i s Vyšehradu velikú škodu Pražanóm činili, a obilí do Prahy vísti odevšad bránili. Král pak, leže tu na Zbraslavi, obeslal všecka kniežata říská i města, jako mocný král Římský, aby všichni k němu jeli před Prahu. A když se množstvie veliké sjelo, tehdy přitáhl k Praze blíž, a položil se na Brusce, proti starému městu za řeku. A tu se kázal pánóm korunovati na královstvie české na hradě u S. Václava; neb koruna byla na jeho hradě na Karlšteině. Pak tu leže před Prahú, málo mohl Pražanuom uškoditi, za řekú leže. Než Němci, kdež kterého sedláka mohli polapiti, přivedúc ho do vojska a pra- viece, že jest Hus, i upálili každého: Pražané též zase, kteréhožkoli Němce dosáhli, každého vyvedúce na prelat proti vojsku, i upálili každého. A tak se ta válka tvrdila mezi nimi velmi ukrutně. Té chvíle bylo v Praze všecko lacino, kromě jediné soli; ale jiného všeho dosti bylo v hojnosti, a zvláště víno a chléb a střiebro. U vojště pak králově, jakžkoli jim téměř odevšad vezli, všecko draho bylo, a zvláště chléb a pivo. Král pak tu leže u Prahy, všecky poklady, což jich bylo na Karlšteině a na Křivoklátě, ježto byl král Václav choval pro zemské dobré, ty všecky cizozemcuom a žoldnéřuom rozdal, a proto i tím žádného pokoje nezjednal. A když se pokladuov nedostalo, tehdy lúpaje střiebro s obrazóv, dával žoldnéřóm. Naposledy i Řískú svátost Normberským zastavil, kte- réžto svátosti česká země velikú čest, a Praha nemalé požitky měla, (GH. a zvláště Nové město). *) L ... dva páni z konšeluov, dva mistři a dva z obce...
Strana 27
27 86. (b.) Téhož léta pan Krušina sebrav lid k Třebechovicím, a tu také byl kněz Ambrož, Matěj Lupáč a jiní, i táhli spolu k Mni- chovému Hradišti, i dobyli sú toho kláštera šturmem, a vybravše a spálivše, i táhli k Praze na pomoc Pražanóm proti králi Sigmun- dovi; i šturmovali sú k hradu S. Václava, a tu jich drahně zbito. — Také téhož léta vyhořal jest Bydžov, na den svatého Víta [15. čna]. 87. (B.) Také v to léto, den S. Jana Buriana [26. čna] pan Aleš Vřeštiovský, pan Beneš Mokrovúský a pan Jiřík Chvalkovský, se- bravše lid na Kunětickú horu, i dobyli Hradce. 88. (B.) Téhož léta, v pátek před sv. pannú Marketú [12. čce], bojovali sú Pražané s Uhry před Kartúsy u vody. Item v sobotu na den S. panny Markéty [13. čce] měli s nimi bitvu na špitálském poli za Malatem. (A—N.) Pak nazaytřie, v neděli po S. Markétě, přikázal král Sigmund šturmovati k Vítkové hoře, kterúž byl Žižka osadil, na- dělav srubuov a přiekopuov hubených, k nimžto sú Němci Mišenští a jiní cizozemci šturmovali; a byli vojskami přikryli všecko špitálské pole. A divně od Pražan odtud odehnáni a poraženi. (B. Vyšel z Prahy kněz s svátostí těla božieho s bratřími, a protivníci zaslyšíce zvonce, i skáčí shuory a tepú se; a tu zbitých bude na pět set.) Variant z rkpu. R. „I zbito jest tu Němcuov na pět seth, a svláčivše je dočista nahé i zkladli je na přiekop břichy, a tak leželi několik dní. Ihned potom třetí den král Němce rozpustil...!“ Z rkpu. b: „Žižka osadil u Prahy Vítkovu horu proti šibenici...“ Z rkpu. T: [Němci] „přikryli všecko pole Špitálské. A tu stříleli k nim z pušek od toho mlýna od malomocných, že se v nich kule puškové sta- vovaly a jako v les k nim bily, neb Žižka byl obsadil konec horný [!hory] jedné, jenž sloula Vítkova ... A když se již o ty sruby bili na Vítkově hoře a již Čechům těžko bylo a bratra Žižku svrhli již do příkopu, tehdy v tu hodinu vyjide kněz Vít Úpický s svátostí těla božího a s ním několik set lidu bratru Žižkovi na pomoc. A Němci, když zvonec ulyšeli, hned prchli pryč od šturmu a padali shůry, lámajíce hlavy. I porazili lidů (!) králových a zbito Němcův na pět set a svláčivše je čista nahé...“ Z rkpu. X: ... bili jsú se s nimi na hoře Vítkově a tu na místě mrtvých Němcóv a Uhróv zbitých nalezeno sto XLIIII.“ (B.) Item, v pátek po S. panně Markétě [19. čce] spáleno mnoho stanóv německých pod oború; a oni s Uhry i s Poláky v středu před S. Jakubem [24. čce] s pole od obory jeli. (E—L.) I hned potom král Němce rozpusti; neb již neměl co dávati. A sám s Uhřaty jede do Litoměřic; a odtud jeda, velikú krajinu země okolo Poděbrad spálil. A když král od Prahy odtrhl, i hned Pražané poslachu lidu zástup dosti veliký k Žatči, a dobyli napřekot Bezděkova šturmem, neb Žateckým odtud škodili. To učinivše, vrátili se zase do Prahy. Kronika t. zv. Beneše Minority. (Dobner Monumenta IV, str. 68—70.) Srv. Pekař, ČČH, 1925, 326 sq. Anno Domini MCCCCXX. Sigismundus Rex Ungarie vallavit Pragam, ubi multi ex utraque parte interierunt circa festum Mar- garethe [13. čerce].
27 86. (b.) Téhož léta pan Krušina sebrav lid k Třebechovicím, a tu také byl kněz Ambrož, Matěj Lupáč a jiní, i táhli spolu k Mni- chovému Hradišti, i dobyli sú toho kláštera šturmem, a vybravše a spálivše, i táhli k Praze na pomoc Pražanóm proti králi Sigmun- dovi; i šturmovali sú k hradu S. Václava, a tu jich drahně zbito. — Také téhož léta vyhořal jest Bydžov, na den svatého Víta [15. čna]. 87. (B.) Také v to léto, den S. Jana Buriana [26. čna] pan Aleš Vřeštiovský, pan Beneš Mokrovúský a pan Jiřík Chvalkovský, se- bravše lid na Kunětickú horu, i dobyli Hradce. 88. (B.) Téhož léta, v pátek před sv. pannú Marketú [12. čce], bojovali sú Pražané s Uhry před Kartúsy u vody. Item v sobotu na den S. panny Markéty [13. čce] měli s nimi bitvu na špitálském poli za Malatem. (A—N.) Pak nazaytřie, v neděli po S. Markétě, přikázal král Sigmund šturmovati k Vítkové hoře, kterúž byl Žižka osadil, na- dělav srubuov a přiekopuov hubených, k nimžto sú Němci Mišenští a jiní cizozemci šturmovali; a byli vojskami přikryli všecko špitálské pole. A divně od Pražan odtud odehnáni a poraženi. (B. Vyšel z Prahy kněz s svátostí těla božieho s bratřími, a protivníci zaslyšíce zvonce, i skáčí shuory a tepú se; a tu zbitých bude na pět set.) Variant z rkpu. R. „I zbito jest tu Němcuov na pět seth, a svláčivše je dočista nahé i zkladli je na přiekop břichy, a tak leželi několik dní. Ihned potom třetí den král Němce rozpustil...!“ Z rkpu. b: „Žižka osadil u Prahy Vítkovu horu proti šibenici...“ Z rkpu. T: [Němci] „přikryli všecko pole Špitálské. A tu stříleli k nim z pušek od toho mlýna od malomocných, že se v nich kule puškové sta- vovaly a jako v les k nim bily, neb Žižka byl obsadil konec horný [!hory] jedné, jenž sloula Vítkova ... A když se již o ty sruby bili na Vítkově hoře a již Čechům těžko bylo a bratra Žižku svrhli již do příkopu, tehdy v tu hodinu vyjide kněz Vít Úpický s svátostí těla božího a s ním několik set lidu bratru Žižkovi na pomoc. A Němci, když zvonec ulyšeli, hned prchli pryč od šturmu a padali shůry, lámajíce hlavy. I porazili lidů (!) králových a zbito Němcův na pět set a svláčivše je čista nahé...“ Z rkpu. X: ... bili jsú se s nimi na hoře Vítkově a tu na místě mrtvých Němcóv a Uhróv zbitých nalezeno sto XLIIII.“ (B.) Item, v pátek po S. panně Markétě [19. čce] spáleno mnoho stanóv německých pod oború; a oni s Uhry i s Poláky v středu před S. Jakubem [24. čce] s pole od obory jeli. (E—L.) I hned potom král Němce rozpusti; neb již neměl co dávati. A sám s Uhřaty jede do Litoměřic; a odtud jeda, velikú krajinu země okolo Poděbrad spálil. A když král od Prahy odtrhl, i hned Pražané poslachu lidu zástup dosti veliký k Žatči, a dobyli napřekot Bezděkova šturmem, neb Žateckým odtud škodili. To učinivše, vrátili se zase do Prahy. Kronika t. zv. Beneše Minority. (Dobner Monumenta IV, str. 68—70.) Srv. Pekař, ČČH, 1925, 326 sq. Anno Domini MCCCCXX. Sigismundus Rex Ungarie vallavit Pragam, ubi multi ex utraque parte interierunt circa festum Mar- garethe [13. čerce].
Strana 28
28 Eodem anno [sic!] feria VI [II?] in die Briccii [13. listopad] Communitas Nove Civitatis Pragensis condescendit Wissegrad clien- tibus Regis Ungarie tali modo, quia promiserunt habere trevgam pacis tenere, hoc est inducias, usque ad festum sancti Georgii [23. dub.] sub CCCCC [sic] millibus, sed mentiti sunt clientes. Anno Domini MCCCCXXI. feria V. post [ante?] Epiphaniam Domini [4. nebo 11. leden 1420] exteruerunt [exsecuerunt?] statuas cum kathenis in antiqua Civitate. Eodem anno feria tercia post festum Pasche [9. duben] circum- dederunt fossatum ante Wyssegradum in quinque diebus laborantes Sacerdotes, clerici, Virgines et Judei. Eodem anno feria IIII. post Tiburcii [17. duben] Dominus Czenko condescendit Castrum Pragense Communitatibus, promittens eis esse contra Regem Ungarie. Eodem die Communitas circumvallavit Wyssegrad, et de sero statim recessit a Wyssegrado. Eodem anno feria III. ante festum sancti Stanislay [7. květen 1420] Dominus Czenko tradidit Communitates, et in crastino [8. květen] combustum est claustrum in monte Syon Strahow, et in crastino [9. května?] Parva civitas, Claustrum sancti Thome, Ecclesia sancti Nicolai, claustrum in pede pontis. Eodem anno feria IIII. ante Urbani [22. květen] Zizka cum com- munitate Taboriensi receperunt ante Castrum Pragense Domino Michalczoni et Domino Johanni Chudobe XIX. currus cum victu et amictu. Eciam feria V. in crastino [23. květen] communitas Thaborien- sium ruperunt murum in Obora ante Owenecz. In die Urbani [25. květen] Communitas Thaboriensium cum Pragensibus rumpunt claustrum sancte Katharine, et moniales exierunt eodem die de claustro. Eciam feria III. Penthecostes [28. květen] Communitas Pra- gensis et Thaboriensis circumvallavit Castrum Pragense sancti Wenczeslai. Eciam in festo sancte Trinitatis [2. červen] combuste sunt Ecclesie sub Podskali, Ecclesia sancti Anthonii, sancti Johannis cum pluribus domibus per clientes Wyssegradenses et eciam Pragenses. Eciam feria VI. ante festum sancti Viti [14. červen] Communi- tas Thaboriensium recessit a Castro Pragensi. Ipso die combusta sunt Claustra sancti Thome, S. Anne cum pluribus domibus, eciam Do- minico die combusta est Ecclesia S. Adalberti sub Wyssegrado. Die Dominico post festum sancti Petri [30. červen] statuerunt Theotunici scallas [mezera v rkp.] retro aquam ante Oboram. Feria VI. ante Marga- rethe [12. červenec] preliaverunt Pragenses cum Ungaris ante Carthus penes aquam. Item preliaverunt eciam cum eisdem in festo sancte Margarethe [13. červencel in campo hospitalensi retro Malatos. Eciam prelium habuerunt in crastino post Margarethe [14. července in monte Witkonis, et ibi multos Theutunes et Ungaros interfece- runt, numero centum XLIIII, quos invenerunt ibidem in monte
28 Eodem anno [sic!] feria VI [II?] in die Briccii [13. listopad] Communitas Nove Civitatis Pragensis condescendit Wissegrad clien- tibus Regis Ungarie tali modo, quia promiserunt habere trevgam pacis tenere, hoc est inducias, usque ad festum sancti Georgii [23. dub.] sub CCCCC [sic] millibus, sed mentiti sunt clientes. Anno Domini MCCCCXXI. feria V. post [ante?] Epiphaniam Domini [4. nebo 11. leden 1420] exteruerunt [exsecuerunt?] statuas cum kathenis in antiqua Civitate. Eodem anno feria tercia post festum Pasche [9. duben] circum- dederunt fossatum ante Wyssegradum in quinque diebus laborantes Sacerdotes, clerici, Virgines et Judei. Eodem anno feria IIII. post Tiburcii [17. duben] Dominus Czenko condescendit Castrum Pragense Communitatibus, promittens eis esse contra Regem Ungarie. Eodem die Communitas circumvallavit Wyssegrad, et de sero statim recessit a Wyssegrado. Eodem anno feria III. ante festum sancti Stanislay [7. květen 1420] Dominus Czenko tradidit Communitates, et in crastino [8. květen] combustum est claustrum in monte Syon Strahow, et in crastino [9. května?] Parva civitas, Claustrum sancti Thome, Ecclesia sancti Nicolai, claustrum in pede pontis. Eodem anno feria IIII. ante Urbani [22. květen] Zizka cum com- munitate Taboriensi receperunt ante Castrum Pragense Domino Michalczoni et Domino Johanni Chudobe XIX. currus cum victu et amictu. Eciam feria V. in crastino [23. květen] communitas Thaborien- sium ruperunt murum in Obora ante Owenecz. In die Urbani [25. květen] Communitas Thaboriensium cum Pragensibus rumpunt claustrum sancte Katharine, et moniales exierunt eodem die de claustro. Eciam feria III. Penthecostes [28. květen] Communitas Pra- gensis et Thaboriensis circumvallavit Castrum Pragense sancti Wenczeslai. Eciam in festo sancte Trinitatis [2. červen] combuste sunt Ecclesie sub Podskali, Ecclesia sancti Anthonii, sancti Johannis cum pluribus domibus per clientes Wyssegradenses et eciam Pragenses. Eciam feria VI. ante festum sancti Viti [14. červen] Communi- tas Thaboriensium recessit a Castro Pragensi. Ipso die combusta sunt Claustra sancti Thome, S. Anne cum pluribus domibus, eciam Do- minico die combusta est Ecclesia S. Adalberti sub Wyssegrado. Die Dominico post festum sancti Petri [30. červen] statuerunt Theotunici scallas [mezera v rkp.] retro aquam ante Oboram. Feria VI. ante Marga- rethe [12. červenec] preliaverunt Pragenses cum Ungaris ante Carthus penes aquam. Item preliaverunt eciam cum eisdem in festo sancte Margarethe [13. červencel in campo hospitalensi retro Malatos. Eciam prelium habuerunt in crastino post Margarethe [14. července in monte Witkonis, et ibi multos Theutunes et Ungaros interfece- runt, numero centum XLIIII, quos invenerunt ibidem in monte
Strana 29
29 Witkonis. Item feria VI. post festum S. Margarethe [19. červenec) combuste sunt scalle Theotunicorum quam pulcherrime ante Oboram. Eodem eciam anno etc. XXI. [1420!] serenissimus Princeps Sigismundus Rex Ungariae venit ad procedendum [sic] Castrum Pra- gense cum Electoribus et multis Principibus et gente magna, ut dicebatur, habens centum XXV milia hominum stipendiariorum ante festum sancti Jacobi [Procopii?] 1) contra Bohemos, et fugavit Zizkam et Pragenses de campo, et jacuit circa Owenecz et Oboram in campo prope castrum, et circa festum Jacobi [25. červenec] coro- natus est in Regem Bohemie in Ecclesia Pragensi per Barones, et re- cessit feria IIII. post coronationem suam [31. čerce] cum omnibus Theo- tunis, cum Ungaris et Polonis, relinquens Capitaneos et stipendiarios in omnibus castris, deditque eis clenodia Ecclesie pro stipendiario de sepulcro sancti Wenczeslai, quod erat de puro auro, pro servando Castrum Wyssegrad. Sabatho in die Laurencii [10. srpen] combustum est Claustrum Aula Regia, quod dicitur in vulgari Zbraslaw. Item feria VI. ante festum Crucis [13. září] recessit Plavensky de Praga cum nostris civibus Zacz. Feria V. ante festum sancti Wenczeslay [26. září] venit Dominus Crussina cum VII millibus hominum Pragam; sexta feria ante festum Sancti Wenczeslay [27. září] de Castro Pragensi de bombarda interfecerunt IIII mulieres et unam cum puero in ventre bajolante et vivente, et unum virum in foro piscium antique civitatis. Eodem anno feria VI. die omnium Sanctorum [1. listopad] preliaverunt Domini terre Bohemie et Moravie, et Rex Sigismundus venit ad succurendum Wyssegrado, cum communitate Pragensi circa Ecclesiam sancti Pangracii retro Wysegrad etc. 1) Sv. Prokopa bylo 4. července, sv. Jakuba 25. července. Kronika velmi pěkná o Janu Žižkovi. (Vyd. V. Novotný, Praha 1923. Str. 14—15. Srv. ČČH., 1925.) A potom jest král Zigmund Uherský táhl do Čech z Uher na Vratislav. Tu jest kázal jednoho měštěnína Pražského koňmi smý- kati, a že se má též jiným Čechuom kacieřuom díti. Tehdy zvěděvše to Pražané, kdež byl jeden řetěz prve, tu udělali dva a zavřeli se proti němu. A král osadil mnohým rytieřstvem Vyšehrad a hrad sv. Vácslava proti Pražanuom. A když to Žižka uslyšel, hned také osadil 3) Vítkovu horu proti králi a přezděli hradu tomu Žižkov. Tehdy král Uherský přitáhl jest vojensky a položil se na Zbraslavi, a Žižka s Pražany obehnal hrad sv. Vácslava. A tu se jest rytieřstvo sta- a) Místo věty: A když Žižka... až: osadil, má tisk z poč. 17. st. jen: A Žižka jest osadil.
29 Witkonis. Item feria VI. post festum S. Margarethe [19. červenec) combuste sunt scalle Theotunicorum quam pulcherrime ante Oboram. Eodem eciam anno etc. XXI. [1420!] serenissimus Princeps Sigismundus Rex Ungariae venit ad procedendum [sic] Castrum Pra- gense cum Electoribus et multis Principibus et gente magna, ut dicebatur, habens centum XXV milia hominum stipendiariorum ante festum sancti Jacobi [Procopii?] 1) contra Bohemos, et fugavit Zizkam et Pragenses de campo, et jacuit circa Owenecz et Oboram in campo prope castrum, et circa festum Jacobi [25. červenec] coro- natus est in Regem Bohemie in Ecclesia Pragensi per Barones, et re- cessit feria IIII. post coronationem suam [31. čerce] cum omnibus Theo- tunis, cum Ungaris et Polonis, relinquens Capitaneos et stipendiarios in omnibus castris, deditque eis clenodia Ecclesie pro stipendiario de sepulcro sancti Wenczeslai, quod erat de puro auro, pro servando Castrum Wyssegrad. Sabatho in die Laurencii [10. srpen] combustum est Claustrum Aula Regia, quod dicitur in vulgari Zbraslaw. Item feria VI. ante festum Crucis [13. září] recessit Plavensky de Praga cum nostris civibus Zacz. Feria V. ante festum sancti Wenczeslay [26. září] venit Dominus Crussina cum VII millibus hominum Pragam; sexta feria ante festum Sancti Wenczeslay [27. září] de Castro Pragensi de bombarda interfecerunt IIII mulieres et unam cum puero in ventre bajolante et vivente, et unum virum in foro piscium antique civitatis. Eodem anno feria VI. die omnium Sanctorum [1. listopad] preliaverunt Domini terre Bohemie et Moravie, et Rex Sigismundus venit ad succurendum Wyssegrado, cum communitate Pragensi circa Ecclesiam sancti Pangracii retro Wysegrad etc. 1) Sv. Prokopa bylo 4. července, sv. Jakuba 25. července. Kronika velmi pěkná o Janu Žižkovi. (Vyd. V. Novotný, Praha 1923. Str. 14—15. Srv. ČČH., 1925.) A potom jest král Zigmund Uherský táhl do Čech z Uher na Vratislav. Tu jest kázal jednoho měštěnína Pražského koňmi smý- kati, a že se má též jiným Čechuom kacieřuom díti. Tehdy zvěděvše to Pražané, kdež byl jeden řetěz prve, tu udělali dva a zavřeli se proti němu. A král osadil mnohým rytieřstvem Vyšehrad a hrad sv. Vácslava proti Pražanuom. A když to Žižka uslyšel, hned také osadil 3) Vítkovu horu proti králi a přezděli hradu tomu Žižkov. Tehdy král Uherský přitáhl jest vojensky a položil se na Zbraslavi, a Žižka s Pražany obehnal hrad sv. Vácslava. A tu se jest rytieřstvo sta- a) Místo věty: A když Žižka... až: osadil, má tisk z poč. 17. st. jen: A Žižka jest osadil.
Strana 30
30 tečně bránilo, ale hlad sú veliký měli, až jsú již žito vaříce jedli. A král zvěděv, že by již hrad hladem dáti musili, i táhl jest s velikým vojskem, aby je retoval aneb jim spíže dodal. A nětco jest Žižkova lidu porazil, ješto jsú byli z vojska z vozuov utekli, a tak jest Pražany ot hradu odbil. A tehdy jest přitáhl Rakúský vejvoda, Míšenský markrabie i jiná mnohá kniežata s množstvím rytieřstvem králi na pomoc. I táhl jest král i položil se před Prahú, a tu jsú krále korunovali na hradě sv. Vácslava. A tu také mnoho Němcuov na rytieřstvo paso- váno. Potom jsú táhli k Žižkovu hradu, aby ho dobyli a tuze k němu šturmovali.b) Tehdy když Žižkovi velmi těžko bylo, kněz s božím tělem pojide z Prahy, a Němci jsú strachem hlavy lámali i s koňmi utiekajíc skákali doluov s huory. Potom Němci kterého jsú Čecha se zmocněli, ač byl i jich strany, na to se neptajíc, ihned jej uhlé- dajíc, vzeli a upálili, až se jest proto král počal búřiti i Čechové. Ac) jiných množstvie Čechuov tu chvíli ležalo jest u Králové Hradce. A pán z Rozmberka s jinými Němci ležal u Tháboru, a tu jest před Táborem poražen, velikou hanbu i škodu vzav. A když jest král cizozemce z země rozpustil, tehdy jest Žižka na pole vytrhld) i táhl po zemi, kláštery pále, mnichy z země hnal, faráře, kněží, kostely páliti kázal, kteříž jsú pod jednú zpuosobú lidu obecniemu podávali. b) „A když jsú šturmovali, tehdy“ etc. má tisk zmíněný. — c) Neb má tisk. — d) na pole vytrhši (ibid.). Kněze Bohuslava Bílejovského Kronyka česká (r. 1532). (Přetisk Jos. Skalického z r. 1816, str. 13, 49, 61. Srv. Truhláře v Ottově Slovn. Nauč. IV.) Ale že pán Bůh milostivý těší své, protož ač velká vojska jich bývala a zvlášť při obležení Prahy leta 1420: tu bylo národův 35 v rozdílu jazyků, však s pomocí boží ta i jiná vojska zapudili. Nebo sám Bůh mocný pro pravdu svú bojoval, jako někdy za syny Izra- helské, dávaje na ně hrůzu s nebe, že prve než české vojsko, malé boží stádečko, opatřili, až kakajíc za nohavice strachem běželi. A tak u Domažlic — ... Jakož i veliký díl byl s císařem Zykmundem u samé Prahy, téměř polovice jazykův. A Žižku byli již Míšenští za nohy táhli... Nebo když přes řeku na Špitálské se přepravili a proti Poříčské bráně táhli, vidouce takové množství a majíce na ně vyjíti, strašili se a bránu zavřeli. Až kněz od sv. Petra vzav tělo a krev boží, jakož obyčej k nemocnému jíti, tak s pacholátky proti těm nepřá- telům vyšel a je strašiv Horskou branou se navrátil. A Pražané s jinými za knězem vyřítivše se, hnali je, a oni utíkajíce přes řeku, ztopilo se jich mnoho tisíc, víc než jich byli zbili, neb se o ně byla
30 tečně bránilo, ale hlad sú veliký měli, až jsú již žito vaříce jedli. A král zvěděv, že by již hrad hladem dáti musili, i táhl jest s velikým vojskem, aby je retoval aneb jim spíže dodal. A nětco jest Žižkova lidu porazil, ješto jsú byli z vojska z vozuov utekli, a tak jest Pražany ot hradu odbil. A tehdy jest přitáhl Rakúský vejvoda, Míšenský markrabie i jiná mnohá kniežata s množstvím rytieřstvem králi na pomoc. I táhl jest král i položil se před Prahú, a tu jsú krále korunovali na hradě sv. Vácslava. A tu také mnoho Němcuov na rytieřstvo paso- váno. Potom jsú táhli k Žižkovu hradu, aby ho dobyli a tuze k němu šturmovali.b) Tehdy když Žižkovi velmi těžko bylo, kněz s božím tělem pojide z Prahy, a Němci jsú strachem hlavy lámali i s koňmi utiekajíc skákali doluov s huory. Potom Němci kterého jsú Čecha se zmocněli, ač byl i jich strany, na to se neptajíc, ihned jej uhlé- dajíc, vzeli a upálili, až se jest proto král počal búřiti i Čechové. Ac) jiných množstvie Čechuov tu chvíli ležalo jest u Králové Hradce. A pán z Rozmberka s jinými Němci ležal u Tháboru, a tu jest před Táborem poražen, velikou hanbu i škodu vzav. A když jest král cizozemce z země rozpustil, tehdy jest Žižka na pole vytrhld) i táhl po zemi, kláštery pále, mnichy z země hnal, faráře, kněží, kostely páliti kázal, kteříž jsú pod jednú zpuosobú lidu obecniemu podávali. b) „A když jsú šturmovali, tehdy“ etc. má tisk zmíněný. — c) Neb má tisk. — d) na pole vytrhši (ibid.). Kněze Bohuslava Bílejovského Kronyka česká (r. 1532). (Přetisk Jos. Skalického z r. 1816, str. 13, 49, 61. Srv. Truhláře v Ottově Slovn. Nauč. IV.) Ale že pán Bůh milostivý těší své, protož ač velká vojska jich bývala a zvlášť při obležení Prahy leta 1420: tu bylo národův 35 v rozdílu jazyků, však s pomocí boží ta i jiná vojska zapudili. Nebo sám Bůh mocný pro pravdu svú bojoval, jako někdy za syny Izra- helské, dávaje na ně hrůzu s nebe, že prve než české vojsko, malé boží stádečko, opatřili, až kakajíc za nohavice strachem běželi. A tak u Domažlic — ... Jakož i veliký díl byl s císařem Zykmundem u samé Prahy, téměř polovice jazykův. A Žižku byli již Míšenští za nohy táhli... Nebo když přes řeku na Špitálské se přepravili a proti Poříčské bráně táhli, vidouce takové množství a majíce na ně vyjíti, strašili se a bránu zavřeli. Až kněz od sv. Petra vzav tělo a krev boží, jakož obyčej k nemocnému jíti, tak s pacholátky proti těm nepřá- telům vyšel a je strašiv Horskou branou se navrátil. A Pražané s jinými za knězem vyřítivše se, hnali je, a oni utíkajíce přes řeku, ztopilo se jich mnoho tisíc, víc než jich byli zbili, neb se o ně byla
Strana 31
31 řeka zastavila. A Míšeňští od Zižky utíkajíce, s skály skákajíce i s koněmi hlavy lámali, jakož podnes Žižková hora slove Když bylo po vítězství nebeském před Poříčskú branú nad ná- rody těmi, kteréž císař Zygmund shromáždil, hned v pondělí kněz Václav Koranda . . . Václava Hájka z Libočan Kronika česká. (List 380—382). Císař maje nemalý počet lidu, položil se s ním nad Zbraslaví a odtud poslal do Říše od Němcuov žádaje proti Čechuom pomoci a oni přijavše žádost přiřkli jemu pomoc, jako pánu svému učiniti bez odtahuov, jakož pak i učinili. Pražané, říšanuov se obávajíce, poslali k Táboruom, jich žádajíce za pomoc a slibujíce, že chtí vě- řiti i činiti tak, jakž oni rozkáží ... Císař toho času hnul se od Zbraslavě a položil se nad Bruskou na Letni a tu svých pomocníkuov očekával. Pražané pak svého pána nemilostivého tu tak blízko majíce, v nemalém byli strachu, a by v Tábořiech nebyla naděje, byli by se jemu dali na milost, neb Uhři císařští kratochvíl sobě činíce z svých lukuov šípkami s Letnie až na pražký ryňk přes řeku dostřelovali, však žádné neučinili škody. V tom táborská čertovina k Praze s kušemi, s sudlicemi a s pali- cemi se přiblížila a kněz jejich, jménem Martinek z Miličína, šel před nimi, nesa v prostivě tělo Boží, z příčiny té, aby mohlo ode všech býti vidíno, a šli jako s procesí. Pražané také vzavše tělo Boží do monstranci, vyšli proti nim, slavně je vítajíce uvedli do Prahy, a z jejich příští velmi se radovali. Roku toho také: Žatečští, Lounští a Slánští, kteříž také tím učením táborským byli nakvašeni, sebravše se spolu u Smolníce, odtud táhli k klášteru, kterýž slove Porta Apostolorum, jinak Postoloprty a přiloživše se k němu silně jeho dobývali a nemohúce jeho dobýti, šípy ohnivými stříleli tak dlúho, až zapálili a to všecko, což v něm bylo, shořalo: kalichové, ornátové a knihy, neb jich tu bylo velmi mnoho. Odtud pak hajtmané jich, Púta, Záviš Bradatý a Obrovec a kněz Petr, řečený Špička, vedli je k Praze proti Zigmundovi císaři Pražanuom na pomoc, a na té cestě vybrali a vypálili tvrz výbornú Makotřasy. A tu znamenitú škodu Petrovi Kupci, jenž slul Mezi- řický učinili... Císař hnul se s svými od Starého Boleslavi k Mělníku a odtud k Slanému a tu byl slavně od Slanských přivítán a přijat. Ale on proto ne mnoho jim věřil, aniž toho dne celého chtěl v tom městě zustati, ale jel mezi své na pole a odtud obrátil se k hradu, jenž slove Burglais, jinak Křivoklad, potom na Žebrák a na Točník, odtud na Karlštajn a na Nový Hrad, všudy ohleduje poklady od někdy krále Václava, bratra svého, shromažděné a sobě zustavené; jel také i na Vyšehrad a tu pobyv některý čas, jel na Zbraslav a tu kázal pří- kopy a záspy dělati, chtě tu svuoj lid shromažděný položiti.
31 řeka zastavila. A Míšeňští od Zižky utíkajíce, s skály skákajíce i s koněmi hlavy lámali, jakož podnes Žižková hora slove Když bylo po vítězství nebeském před Poříčskú branú nad ná- rody těmi, kteréž císař Zygmund shromáždil, hned v pondělí kněz Václav Koranda . . . Václava Hájka z Libočan Kronika česká. (List 380—382). Císař maje nemalý počet lidu, položil se s ním nad Zbraslaví a odtud poslal do Říše od Němcuov žádaje proti Čechuom pomoci a oni přijavše žádost přiřkli jemu pomoc, jako pánu svému učiniti bez odtahuov, jakož pak i učinili. Pražané, říšanuov se obávajíce, poslali k Táboruom, jich žádajíce za pomoc a slibujíce, že chtí vě- řiti i činiti tak, jakž oni rozkáží ... Císař toho času hnul se od Zbraslavě a položil se nad Bruskou na Letni a tu svých pomocníkuov očekával. Pražané pak svého pána nemilostivého tu tak blízko majíce, v nemalém byli strachu, a by v Tábořiech nebyla naděje, byli by se jemu dali na milost, neb Uhři císařští kratochvíl sobě činíce z svých lukuov šípkami s Letnie až na pražký ryňk přes řeku dostřelovali, však žádné neučinili škody. V tom táborská čertovina k Praze s kušemi, s sudlicemi a s pali- cemi se přiblížila a kněz jejich, jménem Martinek z Miličína, šel před nimi, nesa v prostivě tělo Boží, z příčiny té, aby mohlo ode všech býti vidíno, a šli jako s procesí. Pražané také vzavše tělo Boží do monstranci, vyšli proti nim, slavně je vítajíce uvedli do Prahy, a z jejich příští velmi se radovali. Roku toho také: Žatečští, Lounští a Slánští, kteříž také tím učením táborským byli nakvašeni, sebravše se spolu u Smolníce, odtud táhli k klášteru, kterýž slove Porta Apostolorum, jinak Postoloprty a přiloživše se k němu silně jeho dobývali a nemohúce jeho dobýti, šípy ohnivými stříleli tak dlúho, až zapálili a to všecko, což v něm bylo, shořalo: kalichové, ornátové a knihy, neb jich tu bylo velmi mnoho. Odtud pak hajtmané jich, Púta, Záviš Bradatý a Obrovec a kněz Petr, řečený Špička, vedli je k Praze proti Zigmundovi císaři Pražanuom na pomoc, a na té cestě vybrali a vypálili tvrz výbornú Makotřasy. A tu znamenitú škodu Petrovi Kupci, jenž slul Mezi- řický učinili... Císař hnul se s svými od Starého Boleslavi k Mělníku a odtud k Slanému a tu byl slavně od Slanských přivítán a přijat. Ale on proto ne mnoho jim věřil, aniž toho dne celého chtěl v tom městě zustati, ale jel mezi své na pole a odtud obrátil se k hradu, jenž slove Burglais, jinak Křivoklad, potom na Žebrák a na Točník, odtud na Karlštajn a na Nový Hrad, všudy ohleduje poklady od někdy krále Václava, bratra svého, shromažděné a sobě zustavené; jel také i na Vyšehrad a tu pobyv některý čas, jel na Zbraslav a tu kázal pří- kopy a záspy dělati, chtě tu svuoj lid shromažděný položiti.
Strana 32
32 Táboři pak i jiní všickni hosté pražští položili se na ten čas na Strahově a na Pohořalci i na Hradčanech a to proto, aby nedali na hrad Sv. Václava špíže dodati. Roku toho také Pražané rozkázali všecko štěpí v zahradě arci- biskupské posekati proto, aby se tu nepřátelé, kteří přes vodu do města stříleli, nemohli krajti. A hned toho dne někteří bez vědomí konšeluov a starších z Prahy vyběhše, několik domuov nedaleko od kláštera spáleného sv. Marie Magdalenské vybrali a vypálili i roz- bořili .. Téhož léta: Při slavnosti sv. Prokopa [4. čce] přitáhlo veliké množ- ství Němcuov a jiných národuov císaři na pomoc a položili se mezi Holajšovici a Ovencem, Bubny a Bruskou na Letní a císař přijel mezi ně. A nazajtří povolav některých cizozemcuov znamenitějších, jel s nimi na hrad sv. Václava a vzav z rukou kněžských korunu krá- lovskú, kázal se jí na království české korunovati, a tu pobrav po- klady, jež byly v místech tajných, kterých král Václav i otec jeho nahromáždil, platil jimi žoldneřuom. Při tom korunování bylo ro- kováno, aby císař rozkázal na Vítkově Hoře udělati baštu, a okolo ní příkopy a tu aby dobře lidem osadil a bude tak, jakoby měl okolo města tři hrady a tak nebude moci žádný spíže do Prahy do- dati. Taková rada, ač se dosti tajně dála, však Žižka, kterýž toho času do Prahy přijel, co se jednalo, o tom zvěděl, kterýž hned té první noci kázal veliké dva sruby (jako dvě jizby) udělati, toliko z kamení a z hnoje. Nazajtří pak, to jest v neděli po sv. panně Markétě, lid císařský přepravivše se přes řeku pod Bubny, i položili se na Špitálském poli, v pondělí pak [15. čerce!] šli k šturmu k srubuom Žižkovým a on se tu statečně bránil, ale byl by se nikterakž ne- obránil, než že kněží někteří z Prahy, pochytivše tělo Boží, šli jemu na pomoc a lid všecken to vida, běžali mnozí za těmi kněžími s ce- pami a s palicemi a tak Žižku retovali a mnoho tu z toho šturmu Něm- cuov zbili a někteří vytáhše děla a houfnice před Pořickú bránu proti mlýnuom, jenž slovú „na kameni“, tu od Špitála malomocných na lid císařský velmi ukrutně na Špitálské stříleli a mnoho jich na těch polích zuostalo. Třetího dne císař hnul se s svým lidem a odtrhl od Prahy, zloupiv kostely a zvláště kostel sv. Víta na hradě pražském, mnoho kalichuov, monstrancí a jiných klenotúv kostelních, stříbr- ných i zlatých pobral, také i stříbrné veliké obrazy, nad to i svátost říšskú s Karlštajna s sebou vzal a Němcuom ji zastavil. Pražané pak, že tu na té Vítkově Hoře svítězili, někteří chtěli, aby slula ta hora „Vítězitedlná“, a jiní chtěli říkati „Kalich“, protože sú tu pro Boží kalich bojovali, někteří pak říkali i do dnes říkají Žižkova Hora...
32 Táboři pak i jiní všickni hosté pražští položili se na ten čas na Strahově a na Pohořalci i na Hradčanech a to proto, aby nedali na hrad Sv. Václava špíže dodati. Roku toho také Pražané rozkázali všecko štěpí v zahradě arci- biskupské posekati proto, aby se tu nepřátelé, kteří přes vodu do města stříleli, nemohli krajti. A hned toho dne někteří bez vědomí konšeluov a starších z Prahy vyběhše, několik domuov nedaleko od kláštera spáleného sv. Marie Magdalenské vybrali a vypálili i roz- bořili .. Téhož léta: Při slavnosti sv. Prokopa [4. čce] přitáhlo veliké množ- ství Němcuov a jiných národuov císaři na pomoc a položili se mezi Holajšovici a Ovencem, Bubny a Bruskou na Letní a císař přijel mezi ně. A nazajtří povolav některých cizozemcuov znamenitějších, jel s nimi na hrad sv. Václava a vzav z rukou kněžských korunu krá- lovskú, kázal se jí na království české korunovati, a tu pobrav po- klady, jež byly v místech tajných, kterých král Václav i otec jeho nahromáždil, platil jimi žoldneřuom. Při tom korunování bylo ro- kováno, aby císař rozkázal na Vítkově Hoře udělati baštu, a okolo ní příkopy a tu aby dobře lidem osadil a bude tak, jakoby měl okolo města tři hrady a tak nebude moci žádný spíže do Prahy do- dati. Taková rada, ač se dosti tajně dála, však Žižka, kterýž toho času do Prahy přijel, co se jednalo, o tom zvěděl, kterýž hned té první noci kázal veliké dva sruby (jako dvě jizby) udělati, toliko z kamení a z hnoje. Nazajtří pak, to jest v neděli po sv. panně Markétě, lid císařský přepravivše se přes řeku pod Bubny, i položili se na Špitálském poli, v pondělí pak [15. čerce!] šli k šturmu k srubuom Žižkovým a on se tu statečně bránil, ale byl by se nikterakž ne- obránil, než že kněží někteří z Prahy, pochytivše tělo Boží, šli jemu na pomoc a lid všecken to vida, běžali mnozí za těmi kněžími s ce- pami a s palicemi a tak Žižku retovali a mnoho tu z toho šturmu Něm- cuov zbili a někteří vytáhše děla a houfnice před Pořickú bránu proti mlýnuom, jenž slovú „na kameni“, tu od Špitála malomocných na lid císařský velmi ukrutně na Špitálské stříleli a mnoho jich na těch polích zuostalo. Třetího dne císař hnul se s svým lidem a odtrhl od Prahy, zloupiv kostely a zvláště kostel sv. Víta na hradě pražském, mnoho kalichuov, monstrancí a jiných klenotúv kostelních, stříbr- ných i zlatých pobral, také i stříbrné veliké obrazy, nad to i svátost říšskú s Karlštajna s sebou vzal a Němcuom ji zastavil. Pražané pak, že tu na té Vítkově Hoře svítězili, někteří chtěli, aby slula ta hora „Vítězitedlná“, a jiní chtěli říkati „Kalich“, protože sú tu pro Boží kalich bojovali, někteří pak říkali i do dnes říkají Žižkova Hora...
Strana 33
OBSHH: Str. 1. List markr. Míšeňského vév. Bavorskému z 21. (14.) čerce 1420 . . . . . 3 2. Ze Žaloby koruny české na krále Zikmunda (r. 1420) . . . . . . . . . . 4 . . . . 3. Vavřinec z Březové . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5 4. Zápis o bitvě na Vítkově z r. 1420, 28. září . . . . . . . . . . . . . . . 11 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11 5. Zmínka M. Jana Příbrama . . . . 6. Zápis knihy Staroměstské z r. 1421 . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11 7. Ludolfa Zaháňského Tractatus de longaevo schismate . . . . . . . . . . 11 8. Ondřeje Řezenského Chronica Husitarum . . . . . . . . . . . . . . . 12 9. Chronicon breve regni Bohemiae saec. XV. . . . . . . . . . . . . . . . 14 10. Chronicon Treboniense . . . . . . . . . . . . . . 15 11. Thomae Ebendorfferi de Haselbach Chronicon Austriacum . . . . . . . 15 . . . 12. Eberhart Windecke . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 17 13. Magdeburger Schöppenchronik . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 20 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 23 14. T. zv. Chronicon Palatinum . . . 15. Zprávy z let 1378—1432 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 23 16. Chronicon veteris collegiati Pragensis . . . . . . . . . . . . . . . . . 23 17. Kronika Bartoška z Drahonic. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 24 18. Eneáše Sylvia Kronika česká (1458) . . . . . . . . . . . . . . . . . . 25 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 26 19. Staří letopisové . . . . . 20. Kronika t. zv. Beneše Minority . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 27 21. Kronika velmi pěkná o Janu Žižkovi . . . . . . . . . . . . . . . . . . 29 22. Kněze Bohuslava Bílejovského Kronyka česká (1532) . . . . . . . . . . 30 23. Václava Hájka z Libočan Kronika česká . . . . . . . . . . . . . . . . 31
OBSHH: Str. 1. List markr. Míšeňského vév. Bavorskému z 21. (14.) čerce 1420 . . . . . 3 2. Ze Žaloby koruny české na krále Zikmunda (r. 1420) . . . . . . . . . . 4 . . . . 3. Vavřinec z Březové . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5 4. Zápis o bitvě na Vítkově z r. 1420, 28. září . . . . . . . . . . . . . . . 11 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11 5. Zmínka M. Jana Příbrama . . . . 6. Zápis knihy Staroměstské z r. 1421 . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11 7. Ludolfa Zaháňského Tractatus de longaevo schismate . . . . . . . . . . 11 8. Ondřeje Řezenského Chronica Husitarum . . . . . . . . . . . . . . . 12 9. Chronicon breve regni Bohemiae saec. XV. . . . . . . . . . . . . . . . 14 10. Chronicon Treboniense . . . . . . . . . . . . . . 15 11. Thomae Ebendorfferi de Haselbach Chronicon Austriacum . . . . . . . 15 . . . 12. Eberhart Windecke . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 17 13. Magdeburger Schöppenchronik . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 20 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 23 14. T. zv. Chronicon Palatinum . . . 15. Zprávy z let 1378—1432 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 23 16. Chronicon veteris collegiati Pragensis . . . . . . . . . . . . . . . . . 23 17. Kronika Bartoška z Drahonic. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 24 18. Eneáše Sylvia Kronika česká (1458) . . . . . . . . . . . . . . . . . . 25 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 26 19. Staří letopisové . . . . . 20. Kronika t. zv. Beneše Minority . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 27 21. Kronika velmi pěkná o Janu Žižkovi . . . . . . . . . . . . . . . . . . 29 22. Kněze Bohuslava Bílejovského Kronyka česká (1532) . . . . . . . . . . 30 23. Václava Hájka z Libočan Kronika česká . . . . . . . . . . . . . . . . 31
- 1: Titul
- 2: Předmluva
- 3: Edice
- 33: Obsah