z 28 stránek
Titul
309
310
311
312
313
314
315
Edice
316
317
318
319
320
321
322
323
324
325
326
327
328
329
330
331
332
333
334
335
336
Název:
Milič a dva jeho spisy z r. 1367 in Věstník královské české společnosti nauk. Třída filosoficko-historicko-filologická
Autor:
Menčík, Ferdinand
Rok vydání:
1890
Místo vydání:
Praha
Počet stran celkem:
28
Počet stran předmluvy plus obsahu:
28
Obsah:
- 309: Titul
- 316: Edice
upravit
Strana 309
(Zvláštní otisk z Věstníka královské české společnosti nauk.) Milič a dva jeho spisy z r. 1367. Sděluje Ferd. Menčík. Předloženo v sezení dnn 13. října 1890. Dva kazatelé ducha přísného a mravů neúhonných působili v Praze za císaře Karla IV. Jeden byl Konrád Waldhauser, druhý Milič z Kroměříže. O životě tohoto dostalo se nám podrobnějších zpráv, zvláště v životopise, jenž podlé všeho od jeho rodáka byl sepsán. Proto přece zůstává ještě mnoho nejasného v jeho reforma- torském konání. Zejména není známo určitě, kdy poprvé vystoupil jako kazatel; na každý způsob stalo se to brzy po roce 1363, jistě ještě před rokem 1366. Neboť toho roku nacházíme ho jako kazatele při církevní synodě, jež se právě odbývala. Již to a chvála sou časných poučují nás, že jméno jeho záhy se rozhlásilo. Nadšen jsa pro opravu života vůbec a zvláště duchovenstva, počal Milič současně s Waldhausrem vytýkati nemravy, a zvláště obrátil se proti mnichům žebravým, kteří bez vyššího dovolení zasahovali v právo farářů. Tím ovšem je proti sobě jako Waldhauser popudil, že pa- vstali proti němu a i na kázaních mu odporovali, volajíce naň kdysi veřejně, že co káže, není evangelium a spisy kanonické. Obžalovali ho u dvora arcibiskupova pravíce mimo jiné, že je nazývá „svůdci a klamači lidu.“ Jenek, probošt kostela sv. Kříže ve Vratislavi a ten- kráte official arcibiskupův, vyslýchal svědky, kteří proti němu vedeni byli. Byli to měšťané pražští Pertlin Kocumtir, Mikuláš Pancer, Henzlin Zeidner, Otto Possenbach, potom Sighart, mistr kuchyně markrabinky a Mikuláš, správce jejího dvora. Všichni jednohlasně svědčili, že slyšeli, jak Milič kázal, že se každý křesťan jen svému faráři má zpovídati, a nikoli mnichům, neboť ti nemají práva, aby slyšeli zpověď; kdyby se ovšem prokázali listem, že k tomu arcibiskup svolil, potom že rád jim to nebude vytýkati. Ale nikdo nedosvědčil, že by pronášel nějaké nadávky. Ve stejný způsob proti mnichu Ja- 1
(Zvláštní otisk z Věstníka královské české společnosti nauk.) Milič a dva jeho spisy z r. 1367. Sděluje Ferd. Menčík. Předloženo v sezení dnn 13. října 1890. Dva kazatelé ducha přísného a mravů neúhonných působili v Praze za císaře Karla IV. Jeden byl Konrád Waldhauser, druhý Milič z Kroměříže. O životě tohoto dostalo se nám podrobnějších zpráv, zvláště v životopise, jenž podlé všeho od jeho rodáka byl sepsán. Proto přece zůstává ještě mnoho nejasného v jeho reforma- torském konání. Zejména není známo určitě, kdy poprvé vystoupil jako kazatel; na každý způsob stalo se to brzy po roce 1363, jistě ještě před rokem 1366. Neboť toho roku nacházíme ho jako kazatele při církevní synodě, jež se právě odbývala. Již to a chvála sou časných poučují nás, že jméno jeho záhy se rozhlásilo. Nadšen jsa pro opravu života vůbec a zvláště duchovenstva, počal Milič současně s Waldhausrem vytýkati nemravy, a zvláště obrátil se proti mnichům žebravým, kteří bez vyššího dovolení zasahovali v právo farářů. Tím ovšem je proti sobě jako Waldhauser popudil, že pa- vstali proti němu a i na kázaních mu odporovali, volajíce naň kdysi veřejně, že co káže, není evangelium a spisy kanonické. Obžalovali ho u dvora arcibiskupova pravíce mimo jiné, že je nazývá „svůdci a klamači lidu.“ Jenek, probošt kostela sv. Kříže ve Vratislavi a ten- kráte official arcibiskupův, vyslýchal svědky, kteří proti němu vedeni byli. Byli to měšťané pražští Pertlin Kocumtir, Mikuláš Pancer, Henzlin Zeidner, Otto Possenbach, potom Sighart, mistr kuchyně markrabinky a Mikuláš, správce jejího dvora. Všichni jednohlasně svědčili, že slyšeli, jak Milič kázal, že se každý křesťan jen svému faráři má zpovídati, a nikoli mnichům, neboť ti nemají práva, aby slyšeli zpověď; kdyby se ovšem prokázali listem, že k tomu arcibiskup svolil, potom že rád jim to nebude vytýkati. Ale nikdo nedosvědčil, že by pronášel nějaké nadávky. Ve stejný způsob proti mnichu Ja- 1
Strana 310
310 Ferd. Menčík: kubovi Svachovu, jenž jménem druhých žaloval, a ve prospěch Miličův vypovídali někteří kněží, jako Martin, farář u sv. Martina ve zdi, Petr oltářník u sv. Michala a Oldřich, písař zemských daní. Bohužel více než jeden list, nalepený na rukopise dvorské knihovny č. 4607 1) a psaný od jmenovaného úředníka arcibiskupova, jenž kdysi byl ma- jetníkem celého rukopisu, se nezachovalo; celý totiž jeden list, obsa- hující podlé všeho počátek výslechu, jest již vytržen. Protivenství, které oba kazatelé v stejný čas snášeli od mnichů, bylo příčinou, že Milič za neschopného k úřadu kazatelskému se po- važuje chtěl pokání činiti a zapříti sebe samého, i zamýšlel již vstou- piti do nějaké řehole. Ale všickni známí mu jeho úmysl vymlouvali pravíce, aby do kláštera nevstupoval a kázaní se nevzdával. Přes jejich naléhání nekázal po nějaký čas, nýbrž prodléval na přemyšlo- vání, ve kterém mu konečně připadl na mysl příchod Antikristův. Hlas vnitřní ho pobádal, aby četl evangelium Matoušovo a pozoroval zpustlosť toho světa a porovnal všecko s prorockými lety, o nichž mluví Daniel. Znovu nechtěl Milič dbáti tohoto hlasu a horlivě se modlil, aby Bůh toto pokušení od něho odvrátil. Zatím slova ona v něm ještě více se rozmáhala, že již ani knih žádných nechtěl čísti bez vyššího dovolení, a když v duši své jsa sklíčen nikde potřebného poučení nenacházel, na tom se ustanovil, že půjde k papežovi, který mohl jediný tak velikou tíhu z jeho duše sejmouti. Pravil u sebe, že půjde do Říma, otevře tam srdce své, a cokoliv mu papež rozkáže, učiní. Šel tudíž se žákem svým poustevníkem Dětřichem do Říma, kam v měsíci dubnu r. 1367. přišel. Čekal zde celý měsíc, a po celý čas ani tu ani jinde nekázal, chtěje svědomí své očistiti, aby snad nepo- chybil. Modlil se, aby pokušení od něho bylo odňato, činil pokání a velmi často mši svatou sloužil. Rozjímaje mnoho o věcech, na které již v Čechách myslil, vždy lepšího názoru o nich nabýval, a ani ne- mohl se dočkati papeže Urbana V., který k nabádání císařovu do Říma se měl přesídliti. Dne 27. května již se chtěl vydati na cestu do Avignonu, když tu opět nadšení nábožné naň napadlo, že více se nemohl zdržeti, a se na tom usnesl, že bude kázati o Antikristovi a vyzve národ i kněžstvo, aby se modlili za papeže a císaře. Chtěl o kázaní svém oznámiti vyhláškou, kterou mínil zavěsiti na dveřích chrámu sv. Petra. Aby však slova jeho se nemohla proměniti a snáze mezi lidem se rozší- 1) F. 177 jest poznámka: Jenczo, praepositus ecclesiae sanctae Crucis Wratislaviae, curiae archiepiscopalis Pragensis et Apostolicae sedis legati officialis.
310 Ferd. Menčík: kubovi Svachovu, jenž jménem druhých žaloval, a ve prospěch Miličův vypovídali někteří kněží, jako Martin, farář u sv. Martina ve zdi, Petr oltářník u sv. Michala a Oldřich, písař zemských daní. Bohužel více než jeden list, nalepený na rukopise dvorské knihovny č. 4607 1) a psaný od jmenovaného úředníka arcibiskupova, jenž kdysi byl ma- jetníkem celého rukopisu, se nezachovalo; celý totiž jeden list, obsa- hující podlé všeho počátek výslechu, jest již vytržen. Protivenství, které oba kazatelé v stejný čas snášeli od mnichů, bylo příčinou, že Milič za neschopného k úřadu kazatelskému se po- važuje chtěl pokání činiti a zapříti sebe samého, i zamýšlel již vstou- piti do nějaké řehole. Ale všickni známí mu jeho úmysl vymlouvali pravíce, aby do kláštera nevstupoval a kázaní se nevzdával. Přes jejich naléhání nekázal po nějaký čas, nýbrž prodléval na přemyšlo- vání, ve kterém mu konečně připadl na mysl příchod Antikristův. Hlas vnitřní ho pobádal, aby četl evangelium Matoušovo a pozoroval zpustlosť toho světa a porovnal všecko s prorockými lety, o nichž mluví Daniel. Znovu nechtěl Milič dbáti tohoto hlasu a horlivě se modlil, aby Bůh toto pokušení od něho odvrátil. Zatím slova ona v něm ještě více se rozmáhala, že již ani knih žádných nechtěl čísti bez vyššího dovolení, a když v duši své jsa sklíčen nikde potřebného poučení nenacházel, na tom se ustanovil, že půjde k papežovi, který mohl jediný tak velikou tíhu z jeho duše sejmouti. Pravil u sebe, že půjde do Říma, otevře tam srdce své, a cokoliv mu papež rozkáže, učiní. Šel tudíž se žákem svým poustevníkem Dětřichem do Říma, kam v měsíci dubnu r. 1367. přišel. Čekal zde celý měsíc, a po celý čas ani tu ani jinde nekázal, chtěje svědomí své očistiti, aby snad nepo- chybil. Modlil se, aby pokušení od něho bylo odňato, činil pokání a velmi často mši svatou sloužil. Rozjímaje mnoho o věcech, na které již v Čechách myslil, vždy lepšího názoru o nich nabýval, a ani ne- mohl se dočkati papeže Urbana V., který k nabádání císařovu do Říma se měl přesídliti. Dne 27. května již se chtěl vydati na cestu do Avignonu, když tu opět nadšení nábožné naň napadlo, že více se nemohl zdržeti, a se na tom usnesl, že bude kázati o Antikristovi a vyzve národ i kněžstvo, aby se modlili za papeže a císaře. Chtěl o kázaní svém oznámiti vyhláškou, kterou mínil zavěsiti na dveřích chrámu sv. Petra. Aby však slova jeho se nemohla proměniti a snáze mezi lidem se rozší- 1) F. 177 jest poznámka: Jenczo, praepositus ecclesiae sanctae Crucis Wratislaviae, curiae archiepiscopalis Pragensis et Apostolicae sedis legati officialis.
Strana 311
Milič a dva jeho spisy z r. 1367. 311 řila, ustanovil, že kázaní napíše; jen tajnosti chtěl samému papeži svěřiti. Učinil tak a kázal v chrámě svatopetrském. Ale hned potom byl zatčen a vsazen do kláštera minoritského v Lateraně; při výslechu však nevyjevil nic inkvisitorovi, a jen s dovolením papežovým to chtěl učiniti. Když pak od něho přísně byl vyslýchán a mu bylo pohro- ženo, že bude z církve vyobcován a na muky vydán, napsal bezděky, co o Antikristovi soudil pravě, že tak držeti bude až k úsudku pa- pežovu, jemuž jest dáno zkoumati duše a Písmo, a že v tom opravě jeho se podvolí. Své smýšlení nad to vyložil ve zvláštním listě, jenž samému pa- peži Urbanovi V. svědčil. Ukázal v něm na rozličné vady, které se zahnízdily ve všech osobách řádu duchovního. „Předně to jsou kní- žáta duchovní, kteří se stali účastníky zlodějů, více milujíce dary a jdouce za odměnami, nežli aby soudili sirotka a rozepře vdov, a pro svůj hmotný prospěch v diecésích svých duchovní život podvracejí. I radil, poněvadž nikdo z biskupů nesvolává synodu anebo málokdy, aby svolal všeobecný sněm církevní.“ Poukazoval na život zvláště kanovníků, kterým vyčítal tytéž chyby, jako činíval ve svých kázáních o životě obecného kněžstva. Obracel se proti řeholníkům a zejména proti žebravým mnichům, kteří prý se domýšlejí, jakoby celý svět na sobě nesli. I proti svět- skému duchovenstvu a zvláště proti správcům kostelů vystoupil a jich chyby jim vyčítal, pobádaje papeže, aby povstal proti neřádům, které se zahnízdily, a potřel je jako kamenem nic se jich neobávaje, poně- vadž více jich bude s ním než s oněmi. Volal, aby papež poslal ka- zatele, kteří by zničili všecko pohoršení v království božím, a protože konec světa nastává, aby vybrali ze pšenice koukol, „to jest kacíře, falešné proroky, pokrytce, beghardy a bekyně.“ List svůj odeslal pa- peži a od něho své vysvobození očekával. Jak dlouho u vězení trval, nevíme, podotýkáme ostatně, že stejně tak potrestán byl Jan de Rupescissa, který dvě léta před Mi- ličem podobné myšlénky pronášel. Jest o tom poznámka v rukopise č. 3282 F. 25a, jenž bez odporu jest původu českého. Quidam reli- giosus ordinis Minorum de Rupescissa a. D. 1366. Romae carcere inclusus est, quod contra fastum et avariciam et cetera vicia cleri publice praedicavit, qui inclusus carcere multa de statu futuro cleri praedixit et conscripsit.“ Zdá se, že i nepřátelé ze stavu du- chovního mnoho o to se přičinili, aby byl Milič uvězněn. Ovšem o způsobu jeho kázaní nás by měly poučiti jeho postilly; ale kázání ta, jež se dochovala až na naše časy, jsou spíše náčrty kázání 1*)
Milič a dva jeho spisy z r. 1367. 311 řila, ustanovil, že kázaní napíše; jen tajnosti chtěl samému papeži svěřiti. Učinil tak a kázal v chrámě svatopetrském. Ale hned potom byl zatčen a vsazen do kláštera minoritského v Lateraně; při výslechu však nevyjevil nic inkvisitorovi, a jen s dovolením papežovým to chtěl učiniti. Když pak od něho přísně byl vyslýchán a mu bylo pohro- ženo, že bude z církve vyobcován a na muky vydán, napsal bezděky, co o Antikristovi soudil pravě, že tak držeti bude až k úsudku pa- pežovu, jemuž jest dáno zkoumati duše a Písmo, a že v tom opravě jeho se podvolí. Své smýšlení nad to vyložil ve zvláštním listě, jenž samému pa- peži Urbanovi V. svědčil. Ukázal v něm na rozličné vady, které se zahnízdily ve všech osobách řádu duchovního. „Předně to jsou kní- žáta duchovní, kteří se stali účastníky zlodějů, více milujíce dary a jdouce za odměnami, nežli aby soudili sirotka a rozepře vdov, a pro svůj hmotný prospěch v diecésích svých duchovní život podvracejí. I radil, poněvadž nikdo z biskupů nesvolává synodu anebo málokdy, aby svolal všeobecný sněm církevní.“ Poukazoval na život zvláště kanovníků, kterým vyčítal tytéž chyby, jako činíval ve svých kázáních o životě obecného kněžstva. Obracel se proti řeholníkům a zejména proti žebravým mnichům, kteří prý se domýšlejí, jakoby celý svět na sobě nesli. I proti svět- skému duchovenstvu a zvláště proti správcům kostelů vystoupil a jich chyby jim vyčítal, pobádaje papeže, aby povstal proti neřádům, které se zahnízdily, a potřel je jako kamenem nic se jich neobávaje, poně- vadž více jich bude s ním než s oněmi. Volal, aby papež poslal ka- zatele, kteří by zničili všecko pohoršení v království božím, a protože konec světa nastává, aby vybrali ze pšenice koukol, „to jest kacíře, falešné proroky, pokrytce, beghardy a bekyně.“ List svůj odeslal pa- peži a od něho své vysvobození očekával. Jak dlouho u vězení trval, nevíme, podotýkáme ostatně, že stejně tak potrestán byl Jan de Rupescissa, který dvě léta před Mi- ličem podobné myšlénky pronášel. Jest o tom poznámka v rukopise č. 3282 F. 25a, jenž bez odporu jest původu českého. Quidam reli- giosus ordinis Minorum de Rupescissa a. D. 1366. Romae carcere inclusus est, quod contra fastum et avariciam et cetera vicia cleri publice praedicavit, qui inclusus carcere multa de statu futuro cleri praedixit et conscripsit.“ Zdá se, že i nepřátelé ze stavu du- chovního mnoho o to se přičinili, aby byl Milič uvězněn. Ovšem o způsobu jeho kázaní nás by měly poučiti jeho postilly; ale kázání ta, jež se dochovala až na naše časy, jsou spíše náčrty kázání 1*)
Strana 312
312 Ferd. Menčík: s příhodnými citáty z Písma a sv. Otcův. Platí to zejména o sbírce nazvané „Gratie dei.“ Jinou jest sbírkou Postilla de tempore et de Sanctis, kterou Milič sám nazývá také „Abortivus,“ (pojmenovav ji takto slovy Jobovými [kap. 21, 10]: Bos eorum concepit, et non abortivit.) Napsal ji vyzván byv k tomu od studentstva pražského; byla velmi zhusta přepisována, že až do nynějška ji nacházíme ve mnohých knihovnách i mimo Čechy, zvláště pak se nalézala v knihovnách přísnějších mnišských řeholí. Sestavena byla nejspíše ještě před cestou jeho do Říma, čemuž nasvědčuje, že nikde nečiní zmínky o protiven- stvích, jakých mu bylo zakusiti. K tomu pak rukopis dvor. knihovny č. 1684 nese toto vročení: Expliciunt sermones egregii praedicatoris domini Miliczii An. 1370. Mnohá kázaní, k. p. o synodě, o sv. Lid- mile, o sv. Prokopu a j. přicházejí též porůznu sama o sobě. Ačkoliv postilla Miličova byla obrácena hlavně k žákovstvu, a tudíž se přede vším týká života a poměru stavu duchovního, majíc podobu více katechetickou, přece v ní nacházíme tu a tam drobty, jež vztahují se k mravům a zvykům obyvatelstva. Zvláště bohatými na podobné poznámky jsou obě kázaní synodální, a o sv. Šimonovi a Judovi. Uvedeme tyto výpisy, pokud jsou důležitějšími, myslíce, že vho- dnou budou pomocí k dějinám vzdělanosti v Čechách. Kázaní synodální (ruk. dvor. knih. 3660. fol. 82b). Zabývaje se otázkou, proč světští lidé nepřejí duchovenstvu, praví Milič: Quia non sumus filii lucis sed tenebrarum, quia non lucent nostra opera coram hominibus, ut glorificent Patrem, sed male agentes lucem odimus. Quam ergo causam allegabimus, cur nobis saeculares sint infesti? Non occurrit mihi alia causa ad praesens, licet multae possent assi- gnari, nisi quia transgressores legis sumus nec eam in corde diligi- mus, nec eam ore praedicamus, nec eam opere adimplemus, et sic abutimur dignitate sacerdotii. (Fol. 83a.) Sic et nunc sacerdotes sibi iniquitates congregant, nunc adulteriis, fornicationibus, incestibus carnalibus, mulierum amo- ribus, osculis, amplexibus, concubinarum cohabitationibus, meretricum commerciis, et ut abhominaliter loquar, peccatis molliciei vel contra neturam et, quod supra maliciam hominum est, in peccatis stantes divinis se ingerrunt. Skoro stejně se pronáší v kázaní o sv. Mikuláši (F. 20b). Caveant sibi de simili, qui impudenter rapiunt dignitatem et usurpant beneficia et temeritate se ingerrunt et intradunt; quomodo insuper sacerdos hortatur populum ad castimoniam, si ipse est luxuriosus, contuberna-
312 Ferd. Menčík: s příhodnými citáty z Písma a sv. Otcův. Platí to zejména o sbírce nazvané „Gratie dei.“ Jinou jest sbírkou Postilla de tempore et de Sanctis, kterou Milič sám nazývá také „Abortivus,“ (pojmenovav ji takto slovy Jobovými [kap. 21, 10]: Bos eorum concepit, et non abortivit.) Napsal ji vyzván byv k tomu od studentstva pražského; byla velmi zhusta přepisována, že až do nynějška ji nacházíme ve mnohých knihovnách i mimo Čechy, zvláště pak se nalézala v knihovnách přísnějších mnišských řeholí. Sestavena byla nejspíše ještě před cestou jeho do Říma, čemuž nasvědčuje, že nikde nečiní zmínky o protiven- stvích, jakých mu bylo zakusiti. K tomu pak rukopis dvor. knihovny č. 1684 nese toto vročení: Expliciunt sermones egregii praedicatoris domini Miliczii An. 1370. Mnohá kázaní, k. p. o synodě, o sv. Lid- mile, o sv. Prokopu a j. přicházejí též porůznu sama o sobě. Ačkoliv postilla Miličova byla obrácena hlavně k žákovstvu, a tudíž se přede vším týká života a poměru stavu duchovního, majíc podobu více katechetickou, přece v ní nacházíme tu a tam drobty, jež vztahují se k mravům a zvykům obyvatelstva. Zvláště bohatými na podobné poznámky jsou obě kázaní synodální, a o sv. Šimonovi a Judovi. Uvedeme tyto výpisy, pokud jsou důležitějšími, myslíce, že vho- dnou budou pomocí k dějinám vzdělanosti v Čechách. Kázaní synodální (ruk. dvor. knih. 3660. fol. 82b). Zabývaje se otázkou, proč světští lidé nepřejí duchovenstvu, praví Milič: Quia non sumus filii lucis sed tenebrarum, quia non lucent nostra opera coram hominibus, ut glorificent Patrem, sed male agentes lucem odimus. Quam ergo causam allegabimus, cur nobis saeculares sint infesti? Non occurrit mihi alia causa ad praesens, licet multae possent assi- gnari, nisi quia transgressores legis sumus nec eam in corde diligi- mus, nec eam ore praedicamus, nec eam opere adimplemus, et sic abutimur dignitate sacerdotii. (Fol. 83a.) Sic et nunc sacerdotes sibi iniquitates congregant, nunc adulteriis, fornicationibus, incestibus carnalibus, mulierum amo- ribus, osculis, amplexibus, concubinarum cohabitationibus, meretricum commerciis, et ut abhominaliter loquar, peccatis molliciei vel contra neturam et, quod supra maliciam hominum est, in peccatis stantes divinis se ingerrunt. Skoro stejně se pronáší v kázaní o sv. Mikuláši (F. 20b). Caveant sibi de simili, qui impudenter rapiunt dignitatem et usurpant beneficia et temeritate se ingerrunt et intradunt; quomodo insuper sacerdos hortatur populum ad castimoniam, si ipse est luxuriosus, contuberna-
Strana 313
Milič a dva jeho spisy z r. 1367. 313 rius, adulter et amator mulierum, corearum lascivarum, pulchritu- dinis, strictarum et nodulatarum vestium, rostreatorum calceorum, quae omnia sunt meretricantium signa? Ve druhém kázaní synodálním dí (f. 130b): Tales sunt praelati, canonici et praedicatores, qui non stant neque laborant in ecclesia Dei, nisi sint portiones, distributiones fructus, collectiones, lucra et pin- gues praebendae, qui, si non saturati fuerint, murmurant et non veniunt ad canonicas horas vel ad cultum vineae sanctae... Alius enim nego- tiatur, alius turpe lucrum facit, alius usuram exercet, alius in fraude usuram seu censuram comparat ... alius autem cum Gezi vendit Spi- ritus sancti gratiam vendendo sepulturam,... alii bona sua histrio- nibus, ut laudentur ab iis. Neděle po sv. Trojici. Milvi sunt ambitio et symonia religiosorum et clericorum, quia sicut milvus primo capit aves nobiles, postea se convertit ad vermes, ita isti primo capiunt pingues praebendas et dignitates, postea autem et hoc, quod vermium est, id est pauperum devorant nihil pauperibus relinquentes. O životě kněží praví dále v prvním kázaní synodálním toto (833): Judas in tantum peccavit, certe non quia Judas semel pecca- vit et Christum tradidit, postea nimis doluit et poenitentia ductus desperans se laqueo suspendit; isti autem non semel sed totiens Christum tradunt, quotiens in peccatis talibus celebrant, a quibus non absoluti sunt, praecipue qui ad auctoritatem mox transire, et non vadunt. At utinam illi inpoenitentes, qui multo tempore sibi non providentes de absolutione sic accedunt vel alias non confessi, utinam, dico, suspenderent se laqueo sicut Judas. Hoc dico non eis affec- tando, sed potius condolendo, nam tunc post unam celebrationem sive susceptionem corporis Christi vel post traditionem non sic profunde intrarent infernum, sicut communicantes multociens in sui dampna- tionem... (83b) Ve ebrietati sacerdotum vel potius sacerdotibus fre- quentantibus thabernas et ebrietatem sectantibus, qui potant mane usque ad vesperam et vino aestuant et sibi resonant cytara, lyra et tympanum in conviviis eorum, et opus Domini non respiciunt: ve, ve, quia non sufficit talibus sacerdotibus ebrietati deservientibus, ut hic dampnentur vel communione corporis et sanguinis Domini priventur, sicut dicitur in canonibus Apostolorum, sed ut bibant de vino... Pascunt canes, pascunt nisos, pascunt accipitres...
Milič a dva jeho spisy z r. 1367. 313 rius, adulter et amator mulierum, corearum lascivarum, pulchritu- dinis, strictarum et nodulatarum vestium, rostreatorum calceorum, quae omnia sunt meretricantium signa? Ve druhém kázaní synodálním dí (f. 130b): Tales sunt praelati, canonici et praedicatores, qui non stant neque laborant in ecclesia Dei, nisi sint portiones, distributiones fructus, collectiones, lucra et pin- gues praebendae, qui, si non saturati fuerint, murmurant et non veniunt ad canonicas horas vel ad cultum vineae sanctae... Alius enim nego- tiatur, alius turpe lucrum facit, alius usuram exercet, alius in fraude usuram seu censuram comparat ... alius autem cum Gezi vendit Spi- ritus sancti gratiam vendendo sepulturam,... alii bona sua histrio- nibus, ut laudentur ab iis. Neděle po sv. Trojici. Milvi sunt ambitio et symonia religiosorum et clericorum, quia sicut milvus primo capit aves nobiles, postea se convertit ad vermes, ita isti primo capiunt pingues praebendas et dignitates, postea autem et hoc, quod vermium est, id est pauperum devorant nihil pauperibus relinquentes. O životě kněží praví dále v prvním kázaní synodálním toto (833): Judas in tantum peccavit, certe non quia Judas semel pecca- vit et Christum tradidit, postea nimis doluit et poenitentia ductus desperans se laqueo suspendit; isti autem non semel sed totiens Christum tradunt, quotiens in peccatis talibus celebrant, a quibus non absoluti sunt, praecipue qui ad auctoritatem mox transire, et non vadunt. At utinam illi inpoenitentes, qui multo tempore sibi non providentes de absolutione sic accedunt vel alias non confessi, utinam, dico, suspenderent se laqueo sicut Judas. Hoc dico non eis affec- tando, sed potius condolendo, nam tunc post unam celebrationem sive susceptionem corporis Christi vel post traditionem non sic profunde intrarent infernum, sicut communicantes multociens in sui dampna- tionem... (83b) Ve ebrietati sacerdotum vel potius sacerdotibus fre- quentantibus thabernas et ebrietatem sectantibus, qui potant mane usque ad vesperam et vino aestuant et sibi resonant cytara, lyra et tympanum in conviviis eorum, et opus Domini non respiciunt: ve, ve, quia non sufficit talibus sacerdotibus ebrietati deservientibus, ut hic dampnentur vel communione corporis et sanguinis Domini priventur, sicut dicitur in canonibus Apostolorum, sed ut bibant de vino... Pascunt canes, pascunt nisos, pascunt accipitres...
Strana 314
314 Ferd. Menčík: Quidam sic venantur feras in silvis, quidam autem feminas in coreis. O quanta insania clericorum et sacerdotum, nesciunt miseri, quia quot saltus faciunt in corea, tot saltant passibus ad inferna... (843). Sic et nunc sacerdotes et clerici saltant, ut diabolum ad sui voluntatem lasciviis incitarent vel potius, ut sibi propicias faciant meretrices. Rogo, unde et hoc, quod quidam verecundantur vocari sacerdotes, quidam tonsuram non deferunt, quidam coronam sui ca- pitis abscondunt, quidam cincinnos ex suis capillis contorquent? At utinam de ipsis funes fierent, unde suspenderentur, vel alligata collo ipsorum mola asinaria submergerentur, ne ceteri ab ipsis scandalum paterentur. Quidam nitorem habent in facie velut fucatae meretrices, quidam resplendent in veste ut filiae Babylonis compositae, circum- ornatae ut similitudo templi, ut sepulchra dealbata foris ... Quidam incedunt nodulati, stricti, angustati in tantum, quod tunica sit strictior quam cutis sive venter eorum, breves tunicas deferentes ... Ita etiam quidam ornant equos in frenis, in sellis, calcaribus et militaribus sive saecularibus armis et vestibus, quod vix notari possit, an sint milites diaboli sive Christi; quidam cingulos aureos et argenteos, sericeos deferunt, et ignorant, qualiter Judeis pro zona sive cingulo datus in captivitate funiculus. Quidam ocreas pedibus adaptant, ne aliquae rugae appareant, et sic calceos sive sotulares strictos defe- runt et rostratos in oculis hominum et praecipue, ut mulieribus pla- ceant, et nesciunt miseri, quanta strages sit facta Holoferni... illa omnia nisi ex otio, quia non student, non orant, non praedicant. V čem studium kněží záleží, o tom nás poučuje ve druhém kázaní synodalním. Praví (89b) : Ex quibus studiis unum est, quod student calicibus epotandis, et die ac nocte in thabernis et extra bibunt et devorant sicut porci... Breves tunicas histrionum aut minus amplas deferentes, ut a mulieribus receperunt... verecundantur vocari sacerdotes, qui si sacer- dotium non haberent, essent agricultores seu tritulatores ... Quidam unam missam dedicatoriam vel festum habent, postea ingurgitant se in ebritionibus. O zvycích a pověrách tehdejších nalézáme některé zprávy velmi zajímavé. V kázaní o sv. Bartoloměji (rukopis 3661 f. 151b) toto dí: „Sicut in India Astaroth idolum vel demon videbatur sanare, sic hodie vetulae vel quicunque sortilegi vel superstitiosi benedictionibus falsis non confirmatis, vel si bonis, tamen aliquo pacto diabolico ex- presso vel tacito vitiatis, vel aliis modis et observantiis videntur
314 Ferd. Menčík: Quidam sic venantur feras in silvis, quidam autem feminas in coreis. O quanta insania clericorum et sacerdotum, nesciunt miseri, quia quot saltus faciunt in corea, tot saltant passibus ad inferna... (843). Sic et nunc sacerdotes et clerici saltant, ut diabolum ad sui voluntatem lasciviis incitarent vel potius, ut sibi propicias faciant meretrices. Rogo, unde et hoc, quod quidam verecundantur vocari sacerdotes, quidam tonsuram non deferunt, quidam coronam sui ca- pitis abscondunt, quidam cincinnos ex suis capillis contorquent? At utinam de ipsis funes fierent, unde suspenderentur, vel alligata collo ipsorum mola asinaria submergerentur, ne ceteri ab ipsis scandalum paterentur. Quidam nitorem habent in facie velut fucatae meretrices, quidam resplendent in veste ut filiae Babylonis compositae, circum- ornatae ut similitudo templi, ut sepulchra dealbata foris ... Quidam incedunt nodulati, stricti, angustati in tantum, quod tunica sit strictior quam cutis sive venter eorum, breves tunicas deferentes ... Ita etiam quidam ornant equos in frenis, in sellis, calcaribus et militaribus sive saecularibus armis et vestibus, quod vix notari possit, an sint milites diaboli sive Christi; quidam cingulos aureos et argenteos, sericeos deferunt, et ignorant, qualiter Judeis pro zona sive cingulo datus in captivitate funiculus. Quidam ocreas pedibus adaptant, ne aliquae rugae appareant, et sic calceos sive sotulares strictos defe- runt et rostratos in oculis hominum et praecipue, ut mulieribus pla- ceant, et nesciunt miseri, quanta strages sit facta Holoferni... illa omnia nisi ex otio, quia non student, non orant, non praedicant. V čem studium kněží záleží, o tom nás poučuje ve druhém kázaní synodalním. Praví (89b) : Ex quibus studiis unum est, quod student calicibus epotandis, et die ac nocte in thabernis et extra bibunt et devorant sicut porci... Breves tunicas histrionum aut minus amplas deferentes, ut a mulieribus receperunt... verecundantur vocari sacerdotes, qui si sacer- dotium non haberent, essent agricultores seu tritulatores ... Quidam unam missam dedicatoriam vel festum habent, postea ingurgitant se in ebritionibus. O zvycích a pověrách tehdejších nalézáme některé zprávy velmi zajímavé. V kázaní o sv. Bartoloměji (rukopis 3661 f. 151b) toto dí: „Sicut in India Astaroth idolum vel demon videbatur sanare, sic hodie vetulae vel quicunque sortilegi vel superstitiosi benedictionibus falsis non confirmatis, vel si bonis, tamen aliquo pacto diabolico ex- presso vel tacito vitiatis, vel aliis modis et observantiis videntur
Strana 315
Milič a dva jeho spisy z r. 1367. 315 sanare pueros, jumenta vel homines, cum non sit ibi aliud, nisi quod diabolus propter talem infidelitatem desistit ab inflictione, quam faciebat... Avšak mnohem více o pověrách vypravuje v kázaní o sv. Šimo- novi a Judovi (str. 234a): Praecipue in die Nativitatis Christi: Tunc enim talis intrans ecclesiam spirat, et si anhelitus ascendit in aërem sursum, tunc di- vinat, se victurum per illum annum; si autem anhelitus suus de- scendit ad terram, tunc credit se illo anno moriturum ... Quidam considerant tempus nascendi et cursum siderum, sub quibus quis nascitur, et sunt genetiliaci, contra quos est Jacob electus et Esau reprobatus..., quidam in manibus signa indicant sive in membris, ut sunt cyromantici. Quidam furta occulta superstitiose requirunt..., quidam considerant, quid eis aperiendo libro occurrat, quidam per volatum et garritum avium futura pronunciant. Ad hoc pertinent etiam omnes ligaturae et remedia, quae etiam medicorum disciplina con- dempnat, sive in verbis sive in caracteribus, sive in quibusdam rebus suspendendis vel ligandis vel solvendis; qui eredit in occursum lupi, leporis vel hominis, vel qui sperat in initia fori vel contractus... Quidam adorant Lunam et numerant in novilunio pecunias, ut augmen- tentur; quidam observant dies aegyptiacos, et qui observant tempora, ut non incipiant opus, laborem vel viam feria secunda vel quacumque alia exceptis observantiis naturalibus, quibus utuntur rustici, quando seminare debent vel arbores plantare, vel illi, qui provident tempus minutionis, quia illud licite fit. Quidam divinationes exercent per sompnia, quidam contra febres vel dolorem dentium, capitis vel ocu- lorum in pomo vel lauribaca, in plumbo, in hostia, in quibus scribunt: „Lutum fecit ex sputo Dominus,“ et incindunt cruces infra Passionem; quae ideo superstitiosa sunt, quia habetur in eis spes, quod in tali hora fiant et non in alia, et si alia hora facta, non possint habere vigorem, vel quia aliquid vanitatis aut superstitionis cura hoc exer- cetur, quod ad divinam reverentiam non pertinet et quod dicitur, quicunque hanc litteram apud se portaverit, hoc accidet vel non accidet sibi. Quidquid talium est, superstitiosum est. Conjurant quidem serpentes, et illud periculosum. A benedictio- nibus vetularum vel aliorum superstitiosorum caveatis quorumcunque ; etiam quae non servat ecclesia, quibus homines sanare vel pecora quaecunque conantur, quia ut plurimum admiscent aliqua, ut mensu- rare vel pecus vel spuere vel sufflare vel pollice tangere vel certo
Milič a dva jeho spisy z r. 1367. 315 sanare pueros, jumenta vel homines, cum non sit ibi aliud, nisi quod diabolus propter talem infidelitatem desistit ab inflictione, quam faciebat... Avšak mnohem více o pověrách vypravuje v kázaní o sv. Šimo- novi a Judovi (str. 234a): Praecipue in die Nativitatis Christi: Tunc enim talis intrans ecclesiam spirat, et si anhelitus ascendit in aërem sursum, tunc di- vinat, se victurum per illum annum; si autem anhelitus suus de- scendit ad terram, tunc credit se illo anno moriturum ... Quidam considerant tempus nascendi et cursum siderum, sub quibus quis nascitur, et sunt genetiliaci, contra quos est Jacob electus et Esau reprobatus..., quidam in manibus signa indicant sive in membris, ut sunt cyromantici. Quidam furta occulta superstitiose requirunt..., quidam considerant, quid eis aperiendo libro occurrat, quidam per volatum et garritum avium futura pronunciant. Ad hoc pertinent etiam omnes ligaturae et remedia, quae etiam medicorum disciplina con- dempnat, sive in verbis sive in caracteribus, sive in quibusdam rebus suspendendis vel ligandis vel solvendis; qui eredit in occursum lupi, leporis vel hominis, vel qui sperat in initia fori vel contractus... Quidam adorant Lunam et numerant in novilunio pecunias, ut augmen- tentur; quidam observant dies aegyptiacos, et qui observant tempora, ut non incipiant opus, laborem vel viam feria secunda vel quacumque alia exceptis observantiis naturalibus, quibus utuntur rustici, quando seminare debent vel arbores plantare, vel illi, qui provident tempus minutionis, quia illud licite fit. Quidam divinationes exercent per sompnia, quidam contra febres vel dolorem dentium, capitis vel ocu- lorum in pomo vel lauribaca, in plumbo, in hostia, in quibus scribunt: „Lutum fecit ex sputo Dominus,“ et incindunt cruces infra Passionem; quae ideo superstitiosa sunt, quia habetur in eis spes, quod in tali hora fiant et non in alia, et si alia hora facta, non possint habere vigorem, vel quia aliquid vanitatis aut superstitionis cura hoc exer- cetur, quod ad divinam reverentiam non pertinet et quod dicitur, quicunque hanc litteram apud se portaverit, hoc accidet vel non accidet sibi. Quidquid talium est, superstitiosum est. Conjurant quidem serpentes, et illud periculosum. A benedictio- nibus vetularum vel aliorum superstitiosorum caveatis quorumcunque ; etiam quae non servat ecclesia, quibus homines sanare vel pecora quaecunque conantur, quia ut plurimum admiscent aliqua, ut mensu- rare vel pecus vel spuere vel sufflare vel pollice tangere vel certo
Strana 316
316 Ferd. Menčík: digito et non alio ; quidquid ad hoc pertinet, facere talia in vestris ecclesiis et plebibus prohibete... Quidquid etiam homines credunt de Perchta; eos, ne credant, instruatis! Diabolus enim talium mentes captas ita detinet et trans- format, ut credant, quod sint vel appareant eis aliqua corporaliter facta, quae solum sunt imaginaria; quidam etiam per artem notoriam scientiam nituntur acquirere... .(f. 235°). Divinatores malefici secundum legem capite plecti debe- rent, et cum accedunt ad domum alterius, cremari deberent et in monasterium detrudi. Na jiném místě praví (3660 f. 85a): Sunt et alii sacerdotes et clerici, qui sacramentis abutuntur vel suis vel mulierum conjurationibus, incantationibus, sortilegiis, sunt qui in missis suis vel nonis vel primis amore mulierum vel precum vel pecunia conducti cingunt se cingulis ad superstitiones faciendas, sunt qui scribunt contra febres vel infirmitates hominum seu animalium karakteres vel scripturas super pomo, super hostia, super lauribaca, super cedulas; aut hoc scribunt: "Jesus autem transiens" vel „lutum fecit“ etc., quando evangelium legitur, quia hoc est superstitiosum, quod illi tempori creditur, vel incindunt cruces infra passionis lectio- nem in die Palmarum, vel ligaturas faciunt. Na den všech Svatých svědčí (235b). Multo melius homo rusticus vel mulier rusticana poterat sym- bolum vel orationem Dominicam dicere, aliqua etiam de ecclesiastico officio addiscere, quam turpia cantica diabolica et amatoria addiscere et mente retinere... O veselostech na sv. Tři krále zmiňuje se v kázaní na ten den (ruk. 3660 f. 66b): Qui in istis Kalendis stultis hominibus luxuriose ludentibus ali- quam humilitatem impenderit, peccatis eorum participem se esse non dubitet. Stejně zajímav jest výklad o „hromničkách“ v kázaní na den Očišťování P. Marie. (f. 137b) In principio ejusdem mensis rapta fuerat Proserpina a Plutone, quam quia mater ejus Ceres facibus accensis in Ethna tota nocte quaesisse credebatur, et ipsi (pohané) ad commemorationem ipsius in principio mensis facibus accensis orbem de nocte lustrabant. Cum sancti Patres consuetudinem ita non possent penitus destruere, constituerunt in honorem S. Mariae Virginis cereos portare accensos, et sic, quae prius fiebant ad honorem corearum, fiunt ad honorem Virginis...
316 Ferd. Menčík: digito et non alio ; quidquid ad hoc pertinet, facere talia in vestris ecclesiis et plebibus prohibete... Quidquid etiam homines credunt de Perchta; eos, ne credant, instruatis! Diabolus enim talium mentes captas ita detinet et trans- format, ut credant, quod sint vel appareant eis aliqua corporaliter facta, quae solum sunt imaginaria; quidam etiam per artem notoriam scientiam nituntur acquirere... .(f. 235°). Divinatores malefici secundum legem capite plecti debe- rent, et cum accedunt ad domum alterius, cremari deberent et in monasterium detrudi. Na jiném místě praví (3660 f. 85a): Sunt et alii sacerdotes et clerici, qui sacramentis abutuntur vel suis vel mulierum conjurationibus, incantationibus, sortilegiis, sunt qui in missis suis vel nonis vel primis amore mulierum vel precum vel pecunia conducti cingunt se cingulis ad superstitiones faciendas, sunt qui scribunt contra febres vel infirmitates hominum seu animalium karakteres vel scripturas super pomo, super hostia, super lauribaca, super cedulas; aut hoc scribunt: "Jesus autem transiens" vel „lutum fecit“ etc., quando evangelium legitur, quia hoc est superstitiosum, quod illi tempori creditur, vel incindunt cruces infra passionis lectio- nem in die Palmarum, vel ligaturas faciunt. Na den všech Svatých svědčí (235b). Multo melius homo rusticus vel mulier rusticana poterat sym- bolum vel orationem Dominicam dicere, aliqua etiam de ecclesiastico officio addiscere, quam turpia cantica diabolica et amatoria addiscere et mente retinere... O veselostech na sv. Tři krále zmiňuje se v kázaní na ten den (ruk. 3660 f. 66b): Qui in istis Kalendis stultis hominibus luxuriose ludentibus ali- quam humilitatem impenderit, peccatis eorum participem se esse non dubitet. Stejně zajímav jest výklad o „hromničkách“ v kázaní na den Očišťování P. Marie. (f. 137b) In principio ejusdem mensis rapta fuerat Proserpina a Plutone, quam quia mater ejus Ceres facibus accensis in Ethna tota nocte quaesisse credebatur, et ipsi (pohané) ad commemorationem ipsius in principio mensis facibus accensis orbem de nocte lustrabant. Cum sancti Patres consuetudinem ita non possent penitus destruere, constituerunt in honorem S. Mariae Virginis cereos portare accensos, et sic, quae prius fiebant ad honorem corearum, fiunt ad honorem Virginis...
Strana 317
Milič a dva jeho spisy z r. 1367. 317 Paměti hodnými jsou i některé narážky na známé tehdy plody tvorby duševní. Tak v kázaní o večeři Páně (209b) dotýká se legendy o Jidášovi: Gulosus, ut ille qui propter fructum pomorum resiliens in ortum patrem proprium dicitur occidisse." Na legendu o sv. Theofilovi poukazuje místo v kázaní o Nanebe- vzetí P. Marie (rukopis dvorní knihovny 3755 f. 176a): Quid tibi negabitur, cui non negatum est Theophili de ipsis perditorum faucibus revocare infelicem animam? Také „fysiolog“ byl Miličovi znám. Na první neděli adventní praví: Elephas, quando cadit in foveam, unde surgere non potest, et tamen venator pungit eum cum lancea; a o sv. Janu Evangelistovi: Sicut aquila limpidissimis oculorum inreverberater obtutibus solis rotam sine lumine infallibiter intuetur, et pullos suos ad solem applicans, si ebetatu visu avertunt oculos suos a lumine solis, eos mox projicit tamquam degeneres et alineos. 1. Zlomek o výslechu Miličově. (Rukopis dv. knihovny č. 4607.) Pertlinus dictus Kocumtir civis... Pragensis interrogatus, quid ut supra, respondit, quod audivit predicare dominum Miliczium, quod quilibet debet (apud suam) parochiam confiteri, et illi, qui potest eum absolvere ; fratres enim dicunt, se habere auctoritatem audiendi con- fessiones, sed litteras super hoc confectas ostendere nolunt, sed post- quam literas ostenderint, ipsos libenter vult promovere; sed quod eos deceptores et seductores nominaverit, dixit, se non audivisse. Nicolaus dictus Panczer, civis Majoris civitatis Pragensis, interro- gatus ut supra respondit, quod audivit predicare Miliczium, quod qui- libet christianus debet confiteri apud suam parochiam, et non fra- tribus ex eo, quod dicunt se habere auctoritatem audiendi confessiones et non habent : et si haberent, ostenderint litteras super hoc confectas, et postquam ostenderent eas, ipsos libenter vult promovere; sed non audivit, quod eos deceptores vel seductores nominavit. Heinczlinus Zeydner, civis Pragensis, interrogatus ut supra, quid sibi constaret, respondit: se audivisse in sermone domini Miliczii, quod quivis debet in parochia sua confiteri, quia fratres non habent auctoritatem audiendi confessiones nisi illi, qui sunt domino archie- piscopo presentati, et si ostenderent litteras de eorum auctoritate, ipsos libenter vellet promovere; etiam dixit, se non audivisse, quod eos sedu- ctores vel deceptores nominavit.
Milič a dva jeho spisy z r. 1367. 317 Paměti hodnými jsou i některé narážky na známé tehdy plody tvorby duševní. Tak v kázaní o večeři Páně (209b) dotýká se legendy o Jidášovi: Gulosus, ut ille qui propter fructum pomorum resiliens in ortum patrem proprium dicitur occidisse." Na legendu o sv. Theofilovi poukazuje místo v kázaní o Nanebe- vzetí P. Marie (rukopis dvorní knihovny 3755 f. 176a): Quid tibi negabitur, cui non negatum est Theophili de ipsis perditorum faucibus revocare infelicem animam? Také „fysiolog“ byl Miličovi znám. Na první neděli adventní praví: Elephas, quando cadit in foveam, unde surgere non potest, et tamen venator pungit eum cum lancea; a o sv. Janu Evangelistovi: Sicut aquila limpidissimis oculorum inreverberater obtutibus solis rotam sine lumine infallibiter intuetur, et pullos suos ad solem applicans, si ebetatu visu avertunt oculos suos a lumine solis, eos mox projicit tamquam degeneres et alineos. 1. Zlomek o výslechu Miličově. (Rukopis dv. knihovny č. 4607.) Pertlinus dictus Kocumtir civis... Pragensis interrogatus, quid ut supra, respondit, quod audivit predicare dominum Miliczium, quod quilibet debet (apud suam) parochiam confiteri, et illi, qui potest eum absolvere ; fratres enim dicunt, se habere auctoritatem audiendi con- fessiones, sed litteras super hoc confectas ostendere nolunt, sed post- quam literas ostenderint, ipsos libenter vult promovere; sed quod eos deceptores et seductores nominaverit, dixit, se non audivisse. Nicolaus dictus Panczer, civis Majoris civitatis Pragensis, interro- gatus ut supra respondit, quod audivit predicare Miliczium, quod qui- libet christianus debet confiteri apud suam parochiam, et non fra- tribus ex eo, quod dicunt se habere auctoritatem audiendi confessiones et non habent : et si haberent, ostenderint litteras super hoc confectas, et postquam ostenderent eas, ipsos libenter vult promovere; sed non audivit, quod eos deceptores vel seductores nominavit. Heinczlinus Zeydner, civis Pragensis, interrogatus ut supra, quid sibi constaret, respondit: se audivisse in sermone domini Miliczii, quod quivis debet in parochia sua confiteri, quia fratres non habent auctoritatem audiendi confessiones nisi illi, qui sunt domino archie- piscopo presentati, et si ostenderent litteras de eorum auctoritate, ipsos libenter vellet promovere; etiam dixit, se non audivisse, quod eos sedu- ctores vel deceptores nominavit.
Strana 318
318 Ferd. Menčík: Otto dictus Pozenpach, civis Majoris civitatis Pragensis, interro- gatus ut supra, quid sibi constaret, respondit, quod audivit dominum Miliczium predicare, quod quivis debet apud suam parochiam con- fiteri ex eo, quia fratres non habent auctoritatem nisi illi, qui sunt domino archiepiscopo presentati, sed tamen dicunt se habere litteras de eorum auctoritate, sed eas nolint ostendere, sed si ostenderent, ipsos libenter vellet promovere; sed quod eos nominaverit seductores aut deceptores, non audivit. Sighardus, magister coquinae marchionissae, jure interrogatus quid sibi constaret de predicatione domini Miliczii, respondit, quod audivit eum predicare de mulieribus et monachis, et quod fratres non haberent auctoritatem audiendi confessiones nec etiam absolvere nisi presentati, ut credit, quod forte adjecit. Interrogatus, utrum ipsos fratres seductores et deceptores appellaverit, respondit, se non recor- dari. Item dixit, quod mulieres volunt esse viri, sed deferunt pennas in pileis. Dominus Nicolaus, magister curiae marchionissae, jure interro- gatus, quid sibi constaret ut supra, respondit, quod dominus Miliczius predicavit, quod ipse testis audivit, quod fratres non haberent aucto- ritatem audiendi confessiones neque absolvendi nec sacramenta por- rigendi, sed dicunt se habere litteras super hoc et non habent. Item dixit, se non recordari, utrum eos seductores et deceptores appella- verit et nominaverit. Testes contra fratrem Jacobum dictum Swaschonis dominus Mar- tinus plebanus sancti Martini in muro Majoris civitatis Pragensis, Ulricus notarius gabularum terrae, Petrus altarista sancti Michahelis Majoris civitatis Pragensis, cappellanus monasterii sive prepositi mo- nialium ad Sanctum Spiritum ibidem. 2. List Miličův papeži Urbanovi V. (Rukopis dv. knihovny č. 4403. f. 217a—221a.) In Christi nomine Te, sanctum Patrem et Dominum singularem, papam Urbanum, cordis gressibus confidenter accedo, quoniam si- num Tuae misericordiae expandisti, ut me et omnes orphanos filios ecclesiae tribulatos consolatione salutis medicae spirituum medicares. Egressus es enim in salutem populi tui et non pepercisti animae tuae, ut angustiae tui generis subvenires : "commovisti terram et con- turbasti eam, sana contritiones ejus, quia commota est.“ Ne autem Tuam lateat Sanctitatem, quae et quantae sint contritiones terrae,
318 Ferd. Menčík: Otto dictus Pozenpach, civis Majoris civitatis Pragensis, interro- gatus ut supra, quid sibi constaret, respondit, quod audivit dominum Miliczium predicare, quod quivis debet apud suam parochiam con- fiteri ex eo, quia fratres non habent auctoritatem nisi illi, qui sunt domino archiepiscopo presentati, sed tamen dicunt se habere litteras de eorum auctoritate, sed eas nolint ostendere, sed si ostenderent, ipsos libenter vellet promovere; sed quod eos nominaverit seductores aut deceptores, non audivit. Sighardus, magister coquinae marchionissae, jure interrogatus quid sibi constaret de predicatione domini Miliczii, respondit, quod audivit eum predicare de mulieribus et monachis, et quod fratres non haberent auctoritatem audiendi confessiones nec etiam absolvere nisi presentati, ut credit, quod forte adjecit. Interrogatus, utrum ipsos fratres seductores et deceptores appellaverit, respondit, se non recor- dari. Item dixit, quod mulieres volunt esse viri, sed deferunt pennas in pileis. Dominus Nicolaus, magister curiae marchionissae, jure interro- gatus, quid sibi constaret ut supra, respondit, quod dominus Miliczius predicavit, quod ipse testis audivit, quod fratres non haberent aucto- ritatem audiendi confessiones neque absolvendi nec sacramenta por- rigendi, sed dicunt se habere litteras super hoc et non habent. Item dixit, se non recordari, utrum eos seductores et deceptores appella- verit et nominaverit. Testes contra fratrem Jacobum dictum Swaschonis dominus Mar- tinus plebanus sancti Martini in muro Majoris civitatis Pragensis, Ulricus notarius gabularum terrae, Petrus altarista sancti Michahelis Majoris civitatis Pragensis, cappellanus monasterii sive prepositi mo- nialium ad Sanctum Spiritum ibidem. 2. List Miličův papeži Urbanovi V. (Rukopis dv. knihovny č. 4403. f. 217a—221a.) In Christi nomine Te, sanctum Patrem et Dominum singularem, papam Urbanum, cordis gressibus confidenter accedo, quoniam si- num Tuae misericordiae expandisti, ut me et omnes orphanos filios ecclesiae tribulatos consolatione salutis medicae spirituum medicares. Egressus es enim in salutem populi tui et non pepercisti animae tuae, ut angustiae tui generis subvenires : "commovisti terram et con- turbasti eam, sana contritiones ejus, quia commota est.“ Ne autem Tuam lateat Sanctitatem, quae et quantae sint contritiones terrae,
Strana 319
Milič a dva jeho spisy z r. 1367. 319 quae velud mea vulnera porto coram Te, qui solus habes salutis anthidotum, explanabo. Ecce primum! Principes Tui, socii furum, omnes diligunt mu- nera, secuntur retributiones, pupillo non judicant et causa viduae, videlicet ecclesiae sanctae, non ingreditur ad eos. Quamcunque enim magna parte sit ecclesia consolata, tamen scriptum est: „Adhuc manus extenta.“ Vide, cujus manus sit extenta! Quis est, qui promittit fovendo in terra sua haereticos habitare, similiter et usurarios et adulteros? Et sic invenies Vehemoth dormientem in umbra in se- creto thalami, in locis humentibus, ubi umbrae protegunt umbram ejus. Quis enim volens tales corrigere, audeat inquirere, visitare seu ipsum Vehemoth excitare sub tanta umbrarum protectione, id est tyrannisantium defensione principum dormiente? Quis est, in- quam, qui monasteria et domus pauperum et divitum depopulando devastat, ne dum sicut Roboam, qui propter exactionem faciendam perdidit decem tribus, sed sicut Achab, qui non solum res tollit, sed et crimen falsum imponit et ad tormenta Christianos ponit, ut res tollat colore falsitatis praetenso nesciens, quia canes ejus de- berent sanguinem lingere, qui sic in humanum christianum sangui- nem est crudelis? Hic est, qui dicit: "Cape praedam et homines de- vorare. Factus est ergo leo; didicit viduas facere et civitates in desertum adducere, et desolata est terra et plenitudo ejus a voce rugitus illius.“ Haec est Leviathan sternutatio, quae a tumore pec- toris sursum ascendit, et cerebrum capitis tangens totum concutit ejus corpus, ita ut nunc in ultima ejus potestate tota malorum con- gregatio seviens quatiatur. Cum autem aliis discipulis dicatur a Domino: "Laxate rethe in capturam,“ Tibi soli dicit: "Duc in altum rethe“. Etenim satis alte duxisti rethe de Avinionis voluptate in Romanam austeritatem! Ibi ergo accinctus potentia spirituali, conturba profundum maris, et sic Leviathan comprehendas! Sed ante omnia necesse est, ut mittas praedicatores, qui et fulmina sunt, contra eum et videbis, quod ad locum alium non ferentur. Ita enim totum mare saeculi occupavit, ut ubicunque fulmen ceciderit, non possit alius percuti nisi ipse. Sed quia in hoc solus esse non debes, dati sunt Tibi fratres epi- scopi, qui mundum a mari usque ad mare undique repleverunt. Ideoque misit Te vetus Jacob ad eosdem fratres Tuos, ut vi- deas, an prospera apud illos agantur. Vide eorum negligentiam et accusa eosdem coram patre crimine pessimo sicut Joseph, non qui- dem uno crimine, sed pluribus. Qui videlicet hereticos non exter-
Milič a dva jeho spisy z r. 1367. 319 quae velud mea vulnera porto coram Te, qui solus habes salutis anthidotum, explanabo. Ecce primum! Principes Tui, socii furum, omnes diligunt mu- nera, secuntur retributiones, pupillo non judicant et causa viduae, videlicet ecclesiae sanctae, non ingreditur ad eos. Quamcunque enim magna parte sit ecclesia consolata, tamen scriptum est: „Adhuc manus extenta.“ Vide, cujus manus sit extenta! Quis est, qui promittit fovendo in terra sua haereticos habitare, similiter et usurarios et adulteros? Et sic invenies Vehemoth dormientem in umbra in se- creto thalami, in locis humentibus, ubi umbrae protegunt umbram ejus. Quis enim volens tales corrigere, audeat inquirere, visitare seu ipsum Vehemoth excitare sub tanta umbrarum protectione, id est tyrannisantium defensione principum dormiente? Quis est, in- quam, qui monasteria et domus pauperum et divitum depopulando devastat, ne dum sicut Roboam, qui propter exactionem faciendam perdidit decem tribus, sed sicut Achab, qui non solum res tollit, sed et crimen falsum imponit et ad tormenta Christianos ponit, ut res tollat colore falsitatis praetenso nesciens, quia canes ejus de- berent sanguinem lingere, qui sic in humanum christianum sangui- nem est crudelis? Hic est, qui dicit: "Cape praedam et homines de- vorare. Factus est ergo leo; didicit viduas facere et civitates in desertum adducere, et desolata est terra et plenitudo ejus a voce rugitus illius.“ Haec est Leviathan sternutatio, quae a tumore pec- toris sursum ascendit, et cerebrum capitis tangens totum concutit ejus corpus, ita ut nunc in ultima ejus potestate tota malorum con- gregatio seviens quatiatur. Cum autem aliis discipulis dicatur a Domino: "Laxate rethe in capturam,“ Tibi soli dicit: "Duc in altum rethe“. Etenim satis alte duxisti rethe de Avinionis voluptate in Romanam austeritatem! Ibi ergo accinctus potentia spirituali, conturba profundum maris, et sic Leviathan comprehendas! Sed ante omnia necesse est, ut mittas praedicatores, qui et fulmina sunt, contra eum et videbis, quod ad locum alium non ferentur. Ita enim totum mare saeculi occupavit, ut ubicunque fulmen ceciderit, non possit alius percuti nisi ipse. Sed quia in hoc solus esse non debes, dati sunt Tibi fratres epi- scopi, qui mundum a mari usque ad mare undique repleverunt. Ideoque misit Te vetus Jacob ad eosdem fratres Tuos, ut vi- deas, an prospera apud illos agantur. Vide eorum negligentiam et accusa eosdem coram patre crimine pessimo sicut Joseph, non qui- dem uno crimine, sed pluribus. Qui videlicet hereticos non exter-
Strana 320
Ferd. Menčík: 320 minant, clericos symoniace ordinant, symoniace consecrant eccle- sias, calices, ornata etc. pro pretio sive pacto, concubinarios pres- byteros 1) etiam quidam ex eis pro pecuniis stare permittunt, usu- rarios ita fovent, ut quidam ex eis indulserunt in suis dyoecesibus decem marcas pro una concedi usque ad restitutionem pecuniae capitalis. Sic multi sub eis contractus fiunt in fraudem usura- rum et census nomine palliantur, non pascunt gregem suum nec visitant, cum tamen dominationibus et abhominationibus plena sit terra. Ideo Tu visita illos in salutari Tuo! Synodum autem, concilium pauci rarissime, et quidam nunquam celebrant, Tu vero si eccle- siam sanctam vis facere, ut non habeat maculam neque rugam, de necessitate oportet hoc fieri, quamdiu ista pax durat. Si enim disturbatum fuerit terrenum imperium, impossibile erit, omnes in unitate ecclesiae congregare. Nec jam contra unam sectam, sed contra totam potentiam simul diaboli necesse est, ut ecclesiae subito succurratur. Supra omnia moerens dico, quia juge sacrificium Verbi Dei ab episcopis, fratribus Tuis, est ablatum. Jam enim nullus praedicat more Apostolorum, ut stent usque ad sanguinem contra tyrannos, ymo se eis potius substernentes velud sacerdotes Pharaonis, ut ter- ram suam haberent liberam et quietam, tanto sunt nequiores effecti, quanto sunt tyrannis familiariores. Ideo impletum est illud Job: „Sub ipso erunt radii solis“. Ipsi enim tamquam potentes in opere et sermone debent principes et subditos desuper sicut solis radii veritatis lumine illustrare. Cum autem per adulationem suis ty- rannis se subdunt, recte tamquam radii solis contemptibiliter sic sub- strati sub eorum pedibus conculcantur. Et sic impletum est illud Da- nielis: „Prosternetur veritas in terra“. Sed quae horum causa? Certe, quia raro aliquis canonice eligitur, sed vel eligitur vel assumitur prece, pretio, carne, et ut plu- rimum, qui valet pro adulatione, ille eligitur a principe suo. Quo- modo autem talis suo principi veritatem praedicabit, cum ad hoc sit electus, ut non aliud dicat, nisi quod placet audire? Ex hoc tanquam canes muti tacent non valentes latrare! Tempus autem advenit, quo dicatur eis: „Foris canes et ve- nefici et impudici et idolis servientes proni“, ut non quilibet prin- ceps sic vendat terram gratuito et det suis gratis, quam carnaliter diligit, sed regnum ecclesiae detur populo sancto, quam ad hoc spi- 1) prespiteros.
Ferd. Menčík: 320 minant, clericos symoniace ordinant, symoniace consecrant eccle- sias, calices, ornata etc. pro pretio sive pacto, concubinarios pres- byteros 1) etiam quidam ex eis pro pecuniis stare permittunt, usu- rarios ita fovent, ut quidam ex eis indulserunt in suis dyoecesibus decem marcas pro una concedi usque ad restitutionem pecuniae capitalis. Sic multi sub eis contractus fiunt in fraudem usura- rum et census nomine palliantur, non pascunt gregem suum nec visitant, cum tamen dominationibus et abhominationibus plena sit terra. Ideo Tu visita illos in salutari Tuo! Synodum autem, concilium pauci rarissime, et quidam nunquam celebrant, Tu vero si eccle- siam sanctam vis facere, ut non habeat maculam neque rugam, de necessitate oportet hoc fieri, quamdiu ista pax durat. Si enim disturbatum fuerit terrenum imperium, impossibile erit, omnes in unitate ecclesiae congregare. Nec jam contra unam sectam, sed contra totam potentiam simul diaboli necesse est, ut ecclesiae subito succurratur. Supra omnia moerens dico, quia juge sacrificium Verbi Dei ab episcopis, fratribus Tuis, est ablatum. Jam enim nullus praedicat more Apostolorum, ut stent usque ad sanguinem contra tyrannos, ymo se eis potius substernentes velud sacerdotes Pharaonis, ut ter- ram suam haberent liberam et quietam, tanto sunt nequiores effecti, quanto sunt tyrannis familiariores. Ideo impletum est illud Job: „Sub ipso erunt radii solis“. Ipsi enim tamquam potentes in opere et sermone debent principes et subditos desuper sicut solis radii veritatis lumine illustrare. Cum autem per adulationem suis ty- rannis se subdunt, recte tamquam radii solis contemptibiliter sic sub- strati sub eorum pedibus conculcantur. Et sic impletum est illud Da- nielis: „Prosternetur veritas in terra“. Sed quae horum causa? Certe, quia raro aliquis canonice eligitur, sed vel eligitur vel assumitur prece, pretio, carne, et ut plu- rimum, qui valet pro adulatione, ille eligitur a principe suo. Quo- modo autem talis suo principi veritatem praedicabit, cum ad hoc sit electus, ut non aliud dicat, nisi quod placet audire? Ex hoc tanquam canes muti tacent non valentes latrare! Tempus autem advenit, quo dicatur eis: „Foris canes et ve- nefici et impudici et idolis servientes proni“, ut non quilibet prin- ceps sic vendat terram gratuito et det suis gratis, quam carnaliter diligit, sed regnum ecclesiae detur populo sancto, quam ad hoc spi- 1) prespiteros.
Strana 321
Milič a dva jeho spisy z r. 1367. 321 ritus unanimi voto fidelium eligere solet. Sed Pharao pro suis peco- ribus magistros sive viros quaesivit industrios, ut nec muta quidem pecora nisi idoneis committere vellet, quanto magis Tuae Sanctitati incumbit, ut non aliis, quam idoneis et Deum timentibus, in quibus sit veritas, debes gregem Dominicum commendare, ne quisquam cui- quam talium voce Zachariae dicere posset: "O pastor, et idolum de- relinquens gregem!“ Etenim multi Tecum stare videntur, quamdiu imples eos bonis temporalibus, sed si munus non viderent et retributionem et tem- ptatio gravis ingrueret, pauci starent, qui nudis armis sed verbo divino muniti Tecum in prelio starent. Provide ergo Tibi in tem- pore, qui, dum ingruerit chaos horrendum, turbini nulli cedant. Unxit Te Deus Tuus oleo laetitiae prae participibus Tuis, unge et alios unctione spiritus loco Tui, sicut Helias unxit Heliseum, Azehel et Jeu, et fecit ipsos post se spiritus sancti virtute maximos zelatores, ut sicut illi, quos Elias unxerat, exterminabant tyrannos et praecipue idolorum et avariciae sacerdotes, ita isti uncti per Te zelare possent pro lege divina et exterminare ypocrisim et symoniam et illos vide- licet, qui non habent signum Dei vivi, ut gratis accipiendo gratis donent, sed habent potius caracterem bestiae in fronte manifeste scelus ypocrisis et symoniae exercent in manu autem dextera, dum sinistrum opus palliant, quasi sit dextrum et rectum. Cum enim prae- dicaverint, missas legerint, confessiones audierint, sacramenta porre- xerint, arbitrantur se obsequium praestare Deo, cum tamen minus receperint, quod si quis non dederit quippiam in os eorum, magni- ficant contra eum prelium. Ecce! ager Tuus repletus est zizaniis, ecce! (h)ortus plenus ur- ticis! Evellas malos et planta bonos, ne dicat quis de Te et agro Tuo: „Per agrum pigri hominis transivi et ecce! totum repleverant urticae!“ Quid dicam de canonicis? Quidam plus pugnant et hastiludunt in armis, quam cantant in ecclesiis; quidam praebendas suas habent fundatas mere super usuras sive contractus factos in fraudem usu- rarum; quidam mutuant pecunias, et quidquid ultra sortem redditur, hoc datur pro missis comparandis. Alii lupis crudeliores rapiunt multas praebendas spoliantes multos pauperes; hii sunt, qui haere- ditant patrimonium Crucifixi tota die, quidquid accipiant et super vestem Domini sortem mittentes. Tales, ut plurimum, quidquid pau- perum est, ultra modum beneficia rapientes, in luxuriis frequenter expendunt. Contere igitur fortitudinem illorum, ut impleatur verbum
Milič a dva jeho spisy z r. 1367. 321 ritus unanimi voto fidelium eligere solet. Sed Pharao pro suis peco- ribus magistros sive viros quaesivit industrios, ut nec muta quidem pecora nisi idoneis committere vellet, quanto magis Tuae Sanctitati incumbit, ut non aliis, quam idoneis et Deum timentibus, in quibus sit veritas, debes gregem Dominicum commendare, ne quisquam cui- quam talium voce Zachariae dicere posset: "O pastor, et idolum de- relinquens gregem!“ Etenim multi Tecum stare videntur, quamdiu imples eos bonis temporalibus, sed si munus non viderent et retributionem et tem- ptatio gravis ingrueret, pauci starent, qui nudis armis sed verbo divino muniti Tecum in prelio starent. Provide ergo Tibi in tem- pore, qui, dum ingruerit chaos horrendum, turbini nulli cedant. Unxit Te Deus Tuus oleo laetitiae prae participibus Tuis, unge et alios unctione spiritus loco Tui, sicut Helias unxit Heliseum, Azehel et Jeu, et fecit ipsos post se spiritus sancti virtute maximos zelatores, ut sicut illi, quos Elias unxerat, exterminabant tyrannos et praecipue idolorum et avariciae sacerdotes, ita isti uncti per Te zelare possent pro lege divina et exterminare ypocrisim et symoniam et illos vide- licet, qui non habent signum Dei vivi, ut gratis accipiendo gratis donent, sed habent potius caracterem bestiae in fronte manifeste scelus ypocrisis et symoniae exercent in manu autem dextera, dum sinistrum opus palliant, quasi sit dextrum et rectum. Cum enim prae- dicaverint, missas legerint, confessiones audierint, sacramenta porre- xerint, arbitrantur se obsequium praestare Deo, cum tamen minus receperint, quod si quis non dederit quippiam in os eorum, magni- ficant contra eum prelium. Ecce! ager Tuus repletus est zizaniis, ecce! (h)ortus plenus ur- ticis! Evellas malos et planta bonos, ne dicat quis de Te et agro Tuo: „Per agrum pigri hominis transivi et ecce! totum repleverant urticae!“ Quid dicam de canonicis? Quidam plus pugnant et hastiludunt in armis, quam cantant in ecclesiis; quidam praebendas suas habent fundatas mere super usuras sive contractus factos in fraudem usu- rarum; quidam mutuant pecunias, et quidquid ultra sortem redditur, hoc datur pro missis comparandis. Alii lupis crudeliores rapiunt multas praebendas spoliantes multos pauperes; hii sunt, qui haere- ditant patrimonium Crucifixi tota die, quidquid accipiant et super vestem Domini sortem mittentes. Tales, ut plurimum, quidquid pau- perum est, ultra modum beneficia rapientes, in luxuriis frequenter expendunt. Contere igitur fortitudinem illorum, ut impleatur verbum
Strana 322
322 Ferd. Menčík: Salomonis dicentis: „Dissipabitur capparis;“ quae herba sicut libidi- nem provocat, ita et istos beneficiorum pluralitas adjuvat, ut sit virtus eorum in lumbis eorum cum Vehemoth patre suo. Veniam nunc ad eos, qui orbem portare videntur, qui inter astra judicium suum locaverunt et ambulant sicut Cherub extentus et protegens in medio lapidum ignitorum, qui sibi videntur colum- pnae esse coeli, super quos ecclesia limitatur, et tamen in multis vi- dentur quasi lutum in nichilum defluxisse. Hii sunt religiosi et prae- cipue mendicantes in partibus alimosinae, inter quos symonia et pro- prietas non est peccatum; nunc substantia ordinis usura, insuper et questus est pietas aput illos, quia et ipsi concedunt ad usuram, et sanctimoniales ordinis eorum minores habent redditus personales et communes. Hoc autem supra modum destruit ecclesiam sanctam. Qui jugum Domini sive evangelium supra se receperunt et ita abu- tuntur eodem, ut non nisi ad sui promotionem et lucrum inflectant, quidquid eos contigerit praedicare, hii sunt, qui penetrant domos ecclesiarum et conscientiarum, et confessiones audiunt sine indulto et examine sui dyocesani, et sic usurpando sibi temerarie potesta- tem scindunt tunicam inconsutilem pejores crucifixoribus, qui eam integram dimiserunt; indulgentias dant, quas non habent, pro lucro mentientes populo, propter fragmen panis et pugillum ordei deserunt veritatem, imo veritatem Verbi Dei in mendacium mutaverunt. Hae stellae sunt stellae, quae in partibus suis olim dederunt lumen in custodiis suis, et dum vocatae sunt dixerunt: "Assumus,“ et luxerunt ei cum jocunditate, qui fecit eos. Nunc autem non stant fixae in firmamento coeli, sed ceciderunt de coelo a facie ferientis caudae draconis. Virgines etiam Deo dicatae non clauduntur, sed quaedam cur- runt per mundum ad curias principum, ad coreas, hastiludia, quae- dam in locis monasterii cum amatoribus coreas exercent et sine ru- bore suos ad cellas ducunt amatores seu potius prostitutores, et ubi Christus agnus virgineum thorum habuit inpollutum, ibi venit dia- bolus prostitutor in lectum, ubi necesse est, ut unus decidat, Deus aut diabolus, Agnus aut lupus, quia ibi agnus lupum non patitur, et pallium breve utrumque operire non potest. Beghardi et beginae mundum repleverunt et non est, qui pro- videat. Hii omnes ordinum perversores et disordinum et sectarum inventores, quid sunt nisi pseudoprophetae, qui dant signa appari- entis siccitatis in tantum, ut multi fideles plus credant seductionibus eorum, quam evangelio sancto. Tu autem, princeps noster, consurge
322 Ferd. Menčík: Salomonis dicentis: „Dissipabitur capparis;“ quae herba sicut libidi- nem provocat, ita et istos beneficiorum pluralitas adjuvat, ut sit virtus eorum in lumbis eorum cum Vehemoth patre suo. Veniam nunc ad eos, qui orbem portare videntur, qui inter astra judicium suum locaverunt et ambulant sicut Cherub extentus et protegens in medio lapidum ignitorum, qui sibi videntur colum- pnae esse coeli, super quos ecclesia limitatur, et tamen in multis vi- dentur quasi lutum in nichilum defluxisse. Hii sunt religiosi et prae- cipue mendicantes in partibus alimosinae, inter quos symonia et pro- prietas non est peccatum; nunc substantia ordinis usura, insuper et questus est pietas aput illos, quia et ipsi concedunt ad usuram, et sanctimoniales ordinis eorum minores habent redditus personales et communes. Hoc autem supra modum destruit ecclesiam sanctam. Qui jugum Domini sive evangelium supra se receperunt et ita abu- tuntur eodem, ut non nisi ad sui promotionem et lucrum inflectant, quidquid eos contigerit praedicare, hii sunt, qui penetrant domos ecclesiarum et conscientiarum, et confessiones audiunt sine indulto et examine sui dyocesani, et sic usurpando sibi temerarie potesta- tem scindunt tunicam inconsutilem pejores crucifixoribus, qui eam integram dimiserunt; indulgentias dant, quas non habent, pro lucro mentientes populo, propter fragmen panis et pugillum ordei deserunt veritatem, imo veritatem Verbi Dei in mendacium mutaverunt. Hae stellae sunt stellae, quae in partibus suis olim dederunt lumen in custodiis suis, et dum vocatae sunt dixerunt: "Assumus,“ et luxerunt ei cum jocunditate, qui fecit eos. Nunc autem non stant fixae in firmamento coeli, sed ceciderunt de coelo a facie ferientis caudae draconis. Virgines etiam Deo dicatae non clauduntur, sed quaedam cur- runt per mundum ad curias principum, ad coreas, hastiludia, quae- dam in locis monasterii cum amatoribus coreas exercent et sine ru- bore suos ad cellas ducunt amatores seu potius prostitutores, et ubi Christus agnus virgineum thorum habuit inpollutum, ibi venit dia- bolus prostitutor in lectum, ubi necesse est, ut unus decidat, Deus aut diabolus, Agnus aut lupus, quia ibi agnus lupum non patitur, et pallium breve utrumque operire non potest. Beghardi et beginae mundum repleverunt et non est, qui pro- videat. Hii omnes ordinum perversores et disordinum et sectarum inventores, quid sunt nisi pseudoprophetae, qui dant signa appari- entis siccitatis in tantum, ut multi fideles plus credant seductionibus eorum, quam evangelio sancto. Tu autem, princeps noster, consurge
Strana 323
Milič a dva jeho Spisy z r. 1367. 323 in hoc tempore tam periculoso et sta pro populo Dei, ut ab hiis se- ductionibus moneantur electi. Ex hiis enim crevit omnis abusio et iniquitas et ypocrisis, quae est in civitatibus universae terrae, de quibus scilicet civibus, baronibus et incolis terrarum potius ta- cere decrevi, quam pauca narrare. Si enim omnes iniquitates et ab- hominationes, quibus nunc natura et gratia est subversa, describerem, nimis Tuae aures offenderem Sanctitatis. Rectores autem ecclesiarum, quibus isti commissi vel potius connexi (et) commixti sunt, aut concubinarii aut symoniaci, plus de- struunt, quam construunt ecclesiam sanctam. Nihil enim aliud fa- ciunt nisi aucupantur, et sicut vulpeculae Sampsonis invicem colli- gatae jam non Philistinorum sed Dei filiorum messem invadunt et polluunt, quam emendare deberent, incendunt non igne Spiritus sancti, sed igne luxuriae et omnimodae vanitatis. Ne ergo, princeps, mireris, quare societas venit, quare tyranni eam potentissime domi- nantur, sed pocius mireris, quod in tot et in tantis millibus sacer- dotum non est, qui ponat se pro domo Dei dicente Domino per Eze- chielem: "Quaesivi de eis virum, qui interponeret sepem et staret oppositus contra me pro terra, ne dissiparem eam, et non inveni." Ecce, in omni parte mundi aut gwerra aut pestilentia aut fames, et jam in totum populum ira Dei desevit. Tolle thuribulum cordis et imple igne ferventissimae caritatis, et offer Te stans inter Deum et populum, ut plaga cesset. Irruit Jerusalem, et nisi tu subveneris, qui sub tanto prosperaris et militas, tota ecclesiae machina veneno abhominationis et ypocrisis corrumpetur. Quis det Te mihi nunc quasi lapidem sine manibus excisum de monte, ut conteras sta- tuas superbiae et ydola babylonica, et quibus dicit Job: „Ordo providentiae Dei et omne hominum genus ineffabili judicio dispen- satur?“ Ecce contra Dei iram Jerusalem speravit in Damasco, diruatur civitas, quae adversus illius voluntatem impiis praestat auxilium; Judas speravit in Egypciis, ut Egyptus destruatur; Egyptii confusi sunt in Ethyopibus ; Ethyopes quoque vincantur ab Assyriis; Assyrii superbierunt non Dei, sed suarum virium, arbitrantes esse victoriam, et ipsi vincantur a Babyloniis; Babylonia aedificavit contra Deum caput, et ipsa a Medis Persisque superetur; Persae quoque et Medi ex parte persecuti sunt populum Dei, et aries sevissimus ad Ori- entem et Occidentem omnes populos ventilavit: Veniat hircus Alex- ander, et conterat eum pedibus suis. Et iste ultra modum erectus est; veneno pereat regnumque ejus dividatur in partes, et cum
Milič a dva jeho Spisy z r. 1367. 323 in hoc tempore tam periculoso et sta pro populo Dei, ut ab hiis se- ductionibus moneantur electi. Ex hiis enim crevit omnis abusio et iniquitas et ypocrisis, quae est in civitatibus universae terrae, de quibus scilicet civibus, baronibus et incolis terrarum potius ta- cere decrevi, quam pauca narrare. Si enim omnes iniquitates et ab- hominationes, quibus nunc natura et gratia est subversa, describerem, nimis Tuae aures offenderem Sanctitatis. Rectores autem ecclesiarum, quibus isti commissi vel potius connexi (et) commixti sunt, aut concubinarii aut symoniaci, plus de- struunt, quam construunt ecclesiam sanctam. Nihil enim aliud fa- ciunt nisi aucupantur, et sicut vulpeculae Sampsonis invicem colli- gatae jam non Philistinorum sed Dei filiorum messem invadunt et polluunt, quam emendare deberent, incendunt non igne Spiritus sancti, sed igne luxuriae et omnimodae vanitatis. Ne ergo, princeps, mireris, quare societas venit, quare tyranni eam potentissime domi- nantur, sed pocius mireris, quod in tot et in tantis millibus sacer- dotum non est, qui ponat se pro domo Dei dicente Domino per Eze- chielem: "Quaesivi de eis virum, qui interponeret sepem et staret oppositus contra me pro terra, ne dissiparem eam, et non inveni." Ecce, in omni parte mundi aut gwerra aut pestilentia aut fames, et jam in totum populum ira Dei desevit. Tolle thuribulum cordis et imple igne ferventissimae caritatis, et offer Te stans inter Deum et populum, ut plaga cesset. Irruit Jerusalem, et nisi tu subveneris, qui sub tanto prosperaris et militas, tota ecclesiae machina veneno abhominationis et ypocrisis corrumpetur. Quis det Te mihi nunc quasi lapidem sine manibus excisum de monte, ut conteras sta- tuas superbiae et ydola babylonica, et quibus dicit Job: „Ordo providentiae Dei et omne hominum genus ineffabili judicio dispen- satur?“ Ecce contra Dei iram Jerusalem speravit in Damasco, diruatur civitas, quae adversus illius voluntatem impiis praestat auxilium; Judas speravit in Egypciis, ut Egyptus destruatur; Egyptii confusi sunt in Ethyopibus ; Ethyopes quoque vincantur ab Assyriis; Assyrii superbierunt non Dei, sed suarum virium, arbitrantes esse victoriam, et ipsi vincantur a Babyloniis; Babylonia aedificavit contra Deum caput, et ipsa a Medis Persisque superetur; Persae quoque et Medi ex parte persecuti sunt populum Dei, et aries sevissimus ad Ori- entem et Occidentem omnes populos ventilavit: Veniat hircus Alex- ander, et conterat eum pedibus suis. Et iste ultra modum erectus est; veneno pereat regnumque ejus dividatur in partes, et cum
Strana 324
324 Ferd. Menčík: multo tempore in se consumptum fuerit, Romano vincente populetur; Romanus ipse ferratis dentibus unguibusque Sanctorum carnes cru- ento ore laceravit. Excidatur lapis de monte sine manibus et po- tentissimum primum regnum ac ferreum, deinde fragile et infirmum in testarum modum conterat. Sic bestias terrae, sic regnorum fero- citatem consilio et potestate divina corrige, ut contra sanctos chri- stianos non exerceant tyrannidem! Consurge ergo, princeps noster, et sta pro populo Dei! Esto Tu lapis ille super quem, qui ceciderit, confringatur, super quem autem ipse cecideris, conteras eum. Tunc implebuntur verba Eccle- siastes, qui dicit: "Commovebuntur custodes domus,“ id est, episcopi et rectores ecclesiarum, quibus commissa est ecclesia sancta; tunc mutabunt viri fortissimi, principes videlicet terrae et gentium reges, ut eorum tyrannides conterantur; tunc erunt molentes et imminuto numero religiosi, videlicet donec ad vocem volucris, id est, praedi- catoris, qui a noctis caecitate tempus distinguit, ecclesiae consurgent in humilitate vocis, molere incipient, qui nunc in superbia Christum praedicant, dum ejus professam vitam contempnunt. Tunc tenebre- scent videntes per foramina alios, ab ipsis non videntur, et praedi- cantes Christum in abditis credunt se illum in penetralibus possi- dere et claudere ostium scripturae, quasi sint in angulo, cum sit veritas in platea, quae tunc aperietur tanto lucidius, quanto opere fuerit per Te requisita. Tunc obsurdescent omnes filiae carminis, doctores, quicunque, qui obprobrium Christi portare nolentes tacent potius, quam praedicant; tunc autem obsurdescent, quanto pocius voluerint in sua superbia manere, quam a simplicibus veritatem audire. Non enim audient vocem Domini, quia confundentur videri simplicium praedicatorum discipuli, qui sibi videbantur duces caeco- rum, lumen ignorantium et errantium peccatorum. Ecce, non contra sectam et tyrannidem Tibi bellum imminet, sed contra tot proelia, quot sunt impugnationes evangelicae veritatis, de quorum numero sunt quidam Minores, qui contra me in Bohemia publice in ambone stantem, quorum octo fuerant numero, clamave- rant, quidquid praedicarem, (quod) non esset evangelium et epistolae. Tu autem ne timeas eos, quia plures Tecum sunt quam cum illis. Omnes enim exercitus angelorum sunt Tecum, tota triumphans ecclesia, quae succumbere nescit exceptis innumerabilibus sectis ecclesiae militantis. Qui sunt ad bella doctissimi et gladii ancipites in ma- nibus eorum ad faciendam vindictam in nationibus, increpationes per
324 Ferd. Menčík: multo tempore in se consumptum fuerit, Romano vincente populetur; Romanus ipse ferratis dentibus unguibusque Sanctorum carnes cru- ento ore laceravit. Excidatur lapis de monte sine manibus et po- tentissimum primum regnum ac ferreum, deinde fragile et infirmum in testarum modum conterat. Sic bestias terrae, sic regnorum fero- citatem consilio et potestate divina corrige, ut contra sanctos chri- stianos non exerceant tyrannidem! Consurge ergo, princeps noster, et sta pro populo Dei! Esto Tu lapis ille super quem, qui ceciderit, confringatur, super quem autem ipse cecideris, conteras eum. Tunc implebuntur verba Eccle- siastes, qui dicit: "Commovebuntur custodes domus,“ id est, episcopi et rectores ecclesiarum, quibus commissa est ecclesia sancta; tunc mutabunt viri fortissimi, principes videlicet terrae et gentium reges, ut eorum tyrannides conterantur; tunc erunt molentes et imminuto numero religiosi, videlicet donec ad vocem volucris, id est, praedi- catoris, qui a noctis caecitate tempus distinguit, ecclesiae consurgent in humilitate vocis, molere incipient, qui nunc in superbia Christum praedicant, dum ejus professam vitam contempnunt. Tunc tenebre- scent videntes per foramina alios, ab ipsis non videntur, et praedi- cantes Christum in abditis credunt se illum in penetralibus possi- dere et claudere ostium scripturae, quasi sint in angulo, cum sit veritas in platea, quae tunc aperietur tanto lucidius, quanto opere fuerit per Te requisita. Tunc obsurdescent omnes filiae carminis, doctores, quicunque, qui obprobrium Christi portare nolentes tacent potius, quam praedicant; tunc autem obsurdescent, quanto pocius voluerint in sua superbia manere, quam a simplicibus veritatem audire. Non enim audient vocem Domini, quia confundentur videri simplicium praedicatorum discipuli, qui sibi videbantur duces caeco- rum, lumen ignorantium et errantium peccatorum. Ecce, non contra sectam et tyrannidem Tibi bellum imminet, sed contra tot proelia, quot sunt impugnationes evangelicae veritatis, de quorum numero sunt quidam Minores, qui contra me in Bohemia publice in ambone stantem, quorum octo fuerant numero, clamave- rant, quidquid praedicarem, (quod) non esset evangelium et epistolae. Tu autem ne timeas eos, quia plures Tecum sunt quam cum illis. Omnes enim exercitus angelorum sunt Tecum, tota triumphans ecclesia, quae succumbere nescit exceptis innumerabilibus sectis ecclesiae militantis. Qui sunt ad bella doctissimi et gladii ancipites in ma- nibus eorum ad faciendam vindictam in nationibus, increpationes per
Strana 325
Milič a dva jeho spisy z r. 1367. 325 praedicationem et jurisdictionem in populis, ad alligandos reges eorum in compedibus, et nobiles eorum in manicis ferreis. Consurge ergo, princeps noster, qui stas pro populo Dei, millia millium ministrabunt Tibi et decies millies centena millia assistent Tibi. Et ecce, Aquila nigranarum alarum assistit Tibi et proteget Te. Clama ad illam et extendet alas supra Te et pullos Tuos omnes, ne pereant. Si enim oraveris pro ea, erit Tibi in protectionem; invoca eam, et exiet edictum ab ipsa, ut sub ejus defensione et pace de- scribatur universus orbis, quod aliter fieri non potest, nisi per con- cilium generale, ut sic tu parias filium Tibi masculum, ne sit effemi- natus ammodo quisquam in ecclesia sancta, ut sic pastores, qui nunc custodiunt vigilias noctis super gregem suum, transeant ad Te et vi- deant Verbum genitum, et laudent Dominum in excelsis, et non mundi sed Christi pacem praedicent, quod non est pax impiis, quia venit judex terribilis, qui Sanctorum sanguinem vindicabit. Hoc dico sub correctione Beatitudinis Vestrae et ecclesiae sanctae, ut et ipsa ecclesia sponso suo Christo exhibeatur, non habens ma- culam neque rugam, Amen. Explicit epistola Milicii ad papam. 3. Proroctvi o Antikristovi. O zpuštění světa a ohavnostech psali současně tři mužové. Jan Rochetaillate, minorita, napsal proroctví, které svého času i do jazyka českého bylo převedeno a latinsky uveřejněno jest ve „Fasciculus re- rum expetendarum et fugiendarum r. 1690; spis "de magnis tribulati- onibus“, napsaný od poustevníka Telesphora, který žil kolem roku 1368., dosud uveřejněn nebyl, což stejně říci se může o revelaci Mi- ličově. Zjevení toto nacházíme ve třech rukopisech. Prvním (A.) jest rukopis c. k. dvorské knihovny č. 4062., kdež samostatně přichází na listech 81—84. Mimo to jest také v rukopise téže knihovny č. 3971., kde je lze čísti na listech 258—261. Podlé „Tabulae codicum" obsahuje prý rukopis tento „Husovo“ pojednáni „de regulis Veteris et Novi testamenti“, vpravdě však jest to znamenité dílo Matěje z Janova. Ten v obšírný spis svůj přejal nejen proroctví Miličovo, ale i jeho životopis, který v německém výtahu sdělen byl od Pala- ckého ve „Vorläufer.“ Chyby té dopustil se již Denis, sveden byv trak- tatem de abhominatione, jenž uveřejněn byl v Husových spisech I. p. 473. jako spis Husův. Znamenáme rukopis B.
Milič a dva jeho spisy z r. 1367. 325 praedicationem et jurisdictionem in populis, ad alligandos reges eorum in compedibus, et nobiles eorum in manicis ferreis. Consurge ergo, princeps noster, qui stas pro populo Dei, millia millium ministrabunt Tibi et decies millies centena millia assistent Tibi. Et ecce, Aquila nigranarum alarum assistit Tibi et proteget Te. Clama ad illam et extendet alas supra Te et pullos Tuos omnes, ne pereant. Si enim oraveris pro ea, erit Tibi in protectionem; invoca eam, et exiet edictum ab ipsa, ut sub ejus defensione et pace de- scribatur universus orbis, quod aliter fieri non potest, nisi per con- cilium generale, ut sic tu parias filium Tibi masculum, ne sit effemi- natus ammodo quisquam in ecclesia sancta, ut sic pastores, qui nunc custodiunt vigilias noctis super gregem suum, transeant ad Te et vi- deant Verbum genitum, et laudent Dominum in excelsis, et non mundi sed Christi pacem praedicent, quod non est pax impiis, quia venit judex terribilis, qui Sanctorum sanguinem vindicabit. Hoc dico sub correctione Beatitudinis Vestrae et ecclesiae sanctae, ut et ipsa ecclesia sponso suo Christo exhibeatur, non habens ma- culam neque rugam, Amen. Explicit epistola Milicii ad papam. 3. Proroctvi o Antikristovi. O zpuštění světa a ohavnostech psali současně tři mužové. Jan Rochetaillate, minorita, napsal proroctví, které svého času i do jazyka českého bylo převedeno a latinsky uveřejněno jest ve „Fasciculus re- rum expetendarum et fugiendarum r. 1690; spis "de magnis tribulati- onibus“, napsaný od poustevníka Telesphora, který žil kolem roku 1368., dosud uveřejněn nebyl, což stejně říci se může o revelaci Mi- ličově. Zjevení toto nacházíme ve třech rukopisech. Prvním (A.) jest rukopis c. k. dvorské knihovny č. 4062., kdež samostatně přichází na listech 81—84. Mimo to jest také v rukopise téže knihovny č. 3971., kde je lze čísti na listech 258—261. Podlé „Tabulae codicum" obsahuje prý rukopis tento „Husovo“ pojednáni „de regulis Veteris et Novi testamenti“, vpravdě však jest to znamenité dílo Matěje z Janova. Ten v obšírný spis svůj přejal nejen proroctví Miličovo, ale i jeho životopis, který v německém výtahu sdělen byl od Pala- ckého ve „Vorläufer.“ Chyby té dopustil se již Denis, sveden byv trak- tatem de abhominatione, jenž uveřejněn byl v Husových spisech I. p. 473. jako spis Husův. Znamenáme rukopis B.
Strana 326
326 Ferd. Menčík: Třetí rukopis jest v Českém museu (C.). Oba poslední ruko- pisy (B. i C.) co nejúžeji spolu souvisí, a, jak dle chyb písařských po- souditi možno, jeden ze druhého byl opisován. Za základ jsme vzali rukopis 4062., který zdá se míti text lepší a rozšířenější, ač co do času jest pozdějším a velmi obtížně čitelným. Za srovnání textu pražského děkuji p. Ad. Paterovi. Rukopis B. jest asi soudobý, a má hojně oprav i gloss po stra- nách. Mezi nimi však jest několik úryvků českých, které pro jich pravopisnou zvláštnosť a že pocházejí z třetí čtvrtiny XIV. století, zde sdělujeme. F. 89a Dat tobie hoſpodyn chleb uſky a wodu kratku, totyzzto okuſſenye tyela ſweho swatheho a krwe ſwe ſwate czaſte a kratke a vczenye, zet neotlety od tebe wyecze twoy myftr nebo wodcze a uſſy twoge budu ſlyffety ſlowo po tobye tye napomynagyczyeho ; neb on ten pan tak chcze myety, aby po malu a po kratku a po czaſtu dawal ſwym owczyem na czeſtye chleb uſky a wodu kratku gyeſty, a tyem ebe okuſſeti. Helias rzekl geſt: y dokawad budete kleczety na obye ſtranye ; geſtlyt hoſpodyn wazz buoh, naſleduytez gyeho, pakly geſt baal toczyzz ſwyet zaſtary a lakomy a zzracz, brzycho waſſye, ſtoytez po nyem. F. 293) Wuole neplna a nedbawa geſt, kterazto chcze dobremu duchownyemu y nechcze, genzz mnoho ma v myſly, ale malo vczyny, mnoho dobreho poczyna, ale malo dokonawa, na poczatczye horlywye czynye, ale zdy k konczy oblewugye, zdy mnoho dobreho ſlyſſy a rad ſye vczy, ale w tom nechutnye proſpyewa anebo nyczo ſobye hrzyech oblehczugye, malo dobreho vczynye, to ſobye wazzy a tomu ſye okogy1 dale proſpyewaty newelmy chwata, ſlowo bozzye pro czaſte poſluchanye neb cztenye gemu zlacznye a ſwatoſty a gyne dary bozzye y modlydwy wede ſobye w nedbanye. Ta wuole neczela a tepla, mylugyczy tento zzywot a gyeho pokoy, ſ tyem zdy chcze obdrzzety wyeczny zzywot, anebo magycze lyboſt w tomto ſwyetye w chwale w rozkofſy, ſ tyem ye nadyegye nebeſke kralowſtwye obdrzzety. f. 294° Wuole zla geft, genz zloft neb neſſlechetnoſt mylugye, neb kdyz nyeczo dobreho ſtworzeneho ſobye krzywye zwoly, wyducz dobrze, ze k nyemu geſt zloſt przymyezzena; aneb zla wuole geſt kazzda, kterazz geſt gyata ſwu liboſty, a protozz ſobye zwoly leczy- kakes dobre podle ſwe lyboſty, ale marne a kratke, a tomu ſye podda, y proty bohu neb y na buoh nedbagye a tyem boha, genz geſt ge- dyne dobre kazde duſſye rozumne a wyeczne, zawrha a potupye.
326 Ferd. Menčík: Třetí rukopis jest v Českém museu (C.). Oba poslední ruko- pisy (B. i C.) co nejúžeji spolu souvisí, a, jak dle chyb písařských po- souditi možno, jeden ze druhého byl opisován. Za základ jsme vzali rukopis 4062., který zdá se míti text lepší a rozšířenější, ač co do času jest pozdějším a velmi obtížně čitelným. Za srovnání textu pražského děkuji p. Ad. Paterovi. Rukopis B. jest asi soudobý, a má hojně oprav i gloss po stra- nách. Mezi nimi však jest několik úryvků českých, které pro jich pravopisnou zvláštnosť a že pocházejí z třetí čtvrtiny XIV. století, zde sdělujeme. F. 89a Dat tobie hoſpodyn chleb uſky a wodu kratku, totyzzto okuſſenye tyela ſweho swatheho a krwe ſwe ſwate czaſte a kratke a vczenye, zet neotlety od tebe wyecze twoy myftr nebo wodcze a uſſy twoge budu ſlyffety ſlowo po tobye tye napomynagyczyeho ; neb on ten pan tak chcze myety, aby po malu a po kratku a po czaſtu dawal ſwym owczyem na czeſtye chleb uſky a wodu kratku gyeſty, a tyem ebe okuſſeti. Helias rzekl geſt: y dokawad budete kleczety na obye ſtranye ; geſtlyt hoſpodyn wazz buoh, naſleduytez gyeho, pakly geſt baal toczyzz ſwyet zaſtary a lakomy a zzracz, brzycho waſſye, ſtoytez po nyem. F. 293) Wuole neplna a nedbawa geſt, kterazto chcze dobremu duchownyemu y nechcze, genzz mnoho ma v myſly, ale malo vczyny, mnoho dobreho poczyna, ale malo dokonawa, na poczatczye horlywye czynye, ale zdy k konczy oblewugye, zdy mnoho dobreho ſlyſſy a rad ſye vczy, ale w tom nechutnye proſpyewa anebo nyczo ſobye hrzyech oblehczugye, malo dobreho vczynye, to ſobye wazzy a tomu ſye okogy1 dale proſpyewaty newelmy chwata, ſlowo bozzye pro czaſte poſluchanye neb cztenye gemu zlacznye a ſwatoſty a gyne dary bozzye y modlydwy wede ſobye w nedbanye. Ta wuole neczela a tepla, mylugyczy tento zzywot a gyeho pokoy, ſ tyem zdy chcze obdrzzety wyeczny zzywot, anebo magycze lyboſt w tomto ſwyetye w chwale w rozkofſy, ſ tyem ye nadyegye nebeſke kralowſtwye obdrzzety. f. 294° Wuole zla geft, genz zloft neb neſſlechetnoſt mylugye, neb kdyz nyeczo dobreho ſtworzeneho ſobye krzywye zwoly, wyducz dobrze, ze k nyemu geſt zloſt przymyezzena; aneb zla wuole geſt kazzda, kterazz geſt gyata ſwu liboſty, a protozz ſobye zwoly leczy- kakes dobre podle ſwe lyboſty, ale marne a kratke, a tomu ſye podda, y proty bohu neb y na buoh nedbagye a tyem boha, genz geſt ge- dyne dobre kazde duſſye rozumne a wyeczne, zawrha a potupye.
Strana 327
Milič a dva jeho spisy z r. 1367. 327 Wuole nepoſluſſna geſt, genz geſt ſama o ſwe a ſama po ſobye wſſyeczko czyny neb gedyne to woly, czeho ſye gy chcze a czo ſye gy liby a k temuzz po ſobye gyne rada tyehne, ale ſ gynymy ſye wo- lemy ſgednaty nechcze, nykdy neb rzyedko ſye dotazugye wuole buo- zzye neb tyech, geſto wuole bozzye ſye dotazugy neb z bozzyeho ſlowa a ſ piſma. Dobra geſt ta wuole, genzto toho, czoz geſt dobre a ilechethne, zzada, k nyemu ſye wazy yako zelezo ka adamantynu neb yakozzto zzena k ſwemu muzzy. Wuole poſluſna geſt, genſto poſlucha wole bozzye a zada ſye we wſſyem ſ ny ſrownaty neb ſgednaty. Wuole plna neb czela geſt ta, kterazto wſlye, czozz vmyſly do- breho, chwata w ſkutku naplnyti, a taku wuoly dobru, poſluſnu y ſta- tecznu, kdez myli Gezzys naleſne, dokona gy, ze da gy welyke dobre, gehozzto zzada neb dye: zzreſnyh kto, pod ke mnye, totyſto po- ſluſſnu woly. 294 Wuole neczela a tepla geſt, kdyz geſt rzecz welyka a na- bozzna, duchownye kraſne mluwy a ſkutky male a lechke czyny plne rzeczy bez polepſſenye, modlenye mnoho bez pamyety, miſlenye mnoho bez vzzytka, dyelo neustawyczne ſ nedbanym, przemyſlowanye o bozye bez nabozzenſtwye, poſluſſenſſtwye bezdyeczne bez myloſty a ſ repta- nym, mylowanye rzeczy a zewnytrſnym ochotenſtwym, przyezen nagyata, ſkraczzenye kratke, zpomenutye na buoh rzyedke a zapomynanye boha czaſte. Zadoſt ſtudena, ſluſſba netbawa, ſpoſoba ſweho zzywota nez- rzyela a vrazena, poſtawa ſmyſlow nezkazena, miſl lechka, ſlowa ne- wazzena, lechcze a mnohe wyeczy flybowaty a malo neb nechutnye naplnyty (295°). Slybom bozzym ſye neradowaty any ſye welmy bo- zyeho hnyewu neb ſudow gyeho ſtrachowaty, vtrpena tyeleſna a dobro- wolna ſwelczyti, ale duchownych a wnytrſnych hnuty a czynow ne- welmy ſobye wazyti a w utrpeny bezdyecznem, a nahodu, przypadem od boha neb ot lydy w tom ſobye ſtylkaty nebo poreptawaty a oble- wowaty. A tak malſ rozdyl wuoly zle, wuoly nepoſluffne a wuole ne- czele a nehorke, maz ſ tyem powyedyeno, czo gye to wuole dobra — a poſluſna a wuole czela y dokonala.“ Hned na první pohled jest patrno, že i list k papeži Urbanovi i proroctví o Antikristu úzce spolu souvisejí. Oba totiž vyznívají ve volání po všeobecném sněmu církevním a odhalují zkázu mravů, jež zahnízdila se v duchovenstvu světském i řeholním, jakož i mezi li- dem věřícím.
Milič a dva jeho spisy z r. 1367. 327 Wuole nepoſluſſna geſt, genz geſt ſama o ſwe a ſama po ſobye wſſyeczko czyny neb gedyne to woly, czeho ſye gy chcze a czo ſye gy liby a k temuzz po ſobye gyne rada tyehne, ale ſ gynymy ſye wo- lemy ſgednaty nechcze, nykdy neb rzyedko ſye dotazugye wuole buo- zzye neb tyech, geſto wuole bozzye ſye dotazugy neb z bozzyeho ſlowa a ſ piſma. Dobra geſt ta wuole, genzto toho, czoz geſt dobre a ilechethne, zzada, k nyemu ſye wazy yako zelezo ka adamantynu neb yakozzto zzena k ſwemu muzzy. Wuole poſluſna geſt, genſto poſlucha wole bozzye a zada ſye we wſſyem ſ ny ſrownaty neb ſgednaty. Wuole plna neb czela geſt ta, kterazto wſlye, czozz vmyſly do- breho, chwata w ſkutku naplnyti, a taku wuoly dobru, poſluſnu y ſta- tecznu, kdez myli Gezzys naleſne, dokona gy, ze da gy welyke dobre, gehozzto zzada neb dye: zzreſnyh kto, pod ke mnye, totyſto po- ſluſſnu woly. 294 Wuole neczela a tepla geſt, kdyz geſt rzecz welyka a na- bozzna, duchownye kraſne mluwy a ſkutky male a lechke czyny plne rzeczy bez polepſſenye, modlenye mnoho bez pamyety, miſlenye mnoho bez vzzytka, dyelo neustawyczne ſ nedbanym, przemyſlowanye o bozye bez nabozzenſtwye, poſluſſenſſtwye bezdyeczne bez myloſty a ſ repta- nym, mylowanye rzeczy a zewnytrſnym ochotenſtwym, przyezen nagyata, ſkraczzenye kratke, zpomenutye na buoh rzyedke a zapomynanye boha czaſte. Zadoſt ſtudena, ſluſſba netbawa, ſpoſoba ſweho zzywota nez- rzyela a vrazena, poſtawa ſmyſlow nezkazena, miſl lechka, ſlowa ne- wazzena, lechcze a mnohe wyeczy flybowaty a malo neb nechutnye naplnyty (295°). Slybom bozzym ſye neradowaty any ſye welmy bo- zyeho hnyewu neb ſudow gyeho ſtrachowaty, vtrpena tyeleſna a dobro- wolna ſwelczyti, ale duchownych a wnytrſnych hnuty a czynow ne- welmy ſobye wazyti a w utrpeny bezdyecznem, a nahodu, przypadem od boha neb ot lydy w tom ſobye ſtylkaty nebo poreptawaty a oble- wowaty. A tak malſ rozdyl wuoly zle, wuoly nepoſluffne a wuole ne- czele a nehorke, maz ſ tyem powyedyeno, czo gye to wuole dobra — a poſluſna a wuole czela y dokonala.“ Hned na první pohled jest patrno, že i list k papeži Urbanovi i proroctví o Antikristu úzce spolu souvisejí. Oba totiž vyznívají ve volání po všeobecném sněmu církevním a odhalují zkázu mravů, jež zahnízdila se v duchovenstvu světském i řeholním, jakož i mezi li- dem věřícím.
Strana 328
328 Ferd. Menčík: Prophecia et revelatio de Antichristo. In nomine Christi, qui est testis fidelis, amen. Qui audit, etiam dicat amen, et non exhorreat haec verba audiens, sed consideret et probet spiritum, qui hic loquitur, an ex Deo sit. Ego Milicius 1) fui in spiritu et attendi illud, quod scribitur in Apocalypsi: „Vincenti dabo edere de ligno vitae, quod est in para- diso Dei mei.“ Et intellexi, quod si vincerem in me peccatum, tunc 2) gustare deberem de pane vitae sive intellectu sacrae scripturae, et oravi frequenter, ut Deus omnipotens daret mihi spiritum Sanctum et unctione ejus me ungeret, ut nihil foetoris et erroris sentirem, sed saporem et odorem verae sapientiae degustarem, qua neminem fallerem et a nemine falli possem; et non plus saperem, nisi 3) quid mihi ne- cessarium esset et ecclesiae sanctae. Et mox insonuit in interiorem aurem cordis mei: Qualiter olim comederas de ligno scientiae boni et mali, volens scire et sapere ultra vires, reputans me esse castorum 4) eloquiorum Dei maximum zelatorem. Et licet de hoc saepius conversus ad cor poenitentiam egissem, non tamen ista perfecte cognovi, qualiter caecus essem et nudus, sicut 5) nunc cognosco. Ideo dixit mihi spiritus in corde, ut tollerem crucem meam et [crucifigerem carnem meam]6) et relinquerem et abnegarem me ipsum, et intrarem religionem, et nihil ammodo de me sentirem, nec praedicarem, cum non essem ad hoc idoneus. Et prohibitus sum ab omnibus mihi consulentibus, ne intrarem religionem nec fugerem prae- dicationem. A qua tamen praedicatione omnibus consiliariis meis recla- mantibus abstinui per multum tempus. Interea incidit in mentem meam adventus Antichristi, et cogitavi, unde hoc esset, et respondit spiritus. qui loquebatur in me: "Lege evangelium Mathaei: Cum videritis ab- hominationem desolationis, et considera abhominationes, quae sunt in ecclesia et annos Danielis scrutare.“ Et cum noluissem hoc audire confitens ?) esse temptationem et orans ferventissime, ut auferet hoc Deus a corde meo, incepit hoc invalescere in me. Et non fui ausus, ammodo libros inspicere, nisi de licentia confessoris. Tandem tantum anxiatus fui, quod de licentia confessoris textum bibliae 8) et alios libros de hac materia legere cepi et annos Danielis scrutari. Et cum nemo sciret me de hiis informare ex Christianis et Judeis, dixi con- fessori meo : "Ecce, nemo potest de corde meo auferre istam materiam, 1) B. C. schází. 2) A. extunc. 3) A. quam. 4) A. tantorum. 5) A. schází. c) A. B. schází. 7) A. confidens. 8) A. schází.
328 Ferd. Menčík: Prophecia et revelatio de Antichristo. In nomine Christi, qui est testis fidelis, amen. Qui audit, etiam dicat amen, et non exhorreat haec verba audiens, sed consideret et probet spiritum, qui hic loquitur, an ex Deo sit. Ego Milicius 1) fui in spiritu et attendi illud, quod scribitur in Apocalypsi: „Vincenti dabo edere de ligno vitae, quod est in para- diso Dei mei.“ Et intellexi, quod si vincerem in me peccatum, tunc 2) gustare deberem de pane vitae sive intellectu sacrae scripturae, et oravi frequenter, ut Deus omnipotens daret mihi spiritum Sanctum et unctione ejus me ungeret, ut nihil foetoris et erroris sentirem, sed saporem et odorem verae sapientiae degustarem, qua neminem fallerem et a nemine falli possem; et non plus saperem, nisi 3) quid mihi ne- cessarium esset et ecclesiae sanctae. Et mox insonuit in interiorem aurem cordis mei: Qualiter olim comederas de ligno scientiae boni et mali, volens scire et sapere ultra vires, reputans me esse castorum 4) eloquiorum Dei maximum zelatorem. Et licet de hoc saepius conversus ad cor poenitentiam egissem, non tamen ista perfecte cognovi, qualiter caecus essem et nudus, sicut 5) nunc cognosco. Ideo dixit mihi spiritus in corde, ut tollerem crucem meam et [crucifigerem carnem meam]6) et relinquerem et abnegarem me ipsum, et intrarem religionem, et nihil ammodo de me sentirem, nec praedicarem, cum non essem ad hoc idoneus. Et prohibitus sum ab omnibus mihi consulentibus, ne intrarem religionem nec fugerem prae- dicationem. A qua tamen praedicatione omnibus consiliariis meis recla- mantibus abstinui per multum tempus. Interea incidit in mentem meam adventus Antichristi, et cogitavi, unde hoc esset, et respondit spiritus. qui loquebatur in me: "Lege evangelium Mathaei: Cum videritis ab- hominationem desolationis, et considera abhominationes, quae sunt in ecclesia et annos Danielis scrutare.“ Et cum noluissem hoc audire confitens ?) esse temptationem et orans ferventissime, ut auferet hoc Deus a corde meo, incepit hoc invalescere in me. Et non fui ausus, ammodo libros inspicere, nisi de licentia confessoris. Tandem tantum anxiatus fui, quod de licentia confessoris textum bibliae 8) et alios libros de hac materia legere cepi et annos Danielis scrutari. Et cum nemo sciret me de hiis informare ex Christianis et Judeis, dixi con- fessori meo : "Ecce, nemo potest de corde meo auferre istam materiam, 1) B. C. schází. 2) A. extunc. 3) A. quam. 4) A. tantorum. 5) A. schází. c) A. B. schází. 7) A. confidens. 8) A. schází.
Strana 329
Milič a dva jeho spisy z r. 1367. 329 nisi dominus papa. Ideo vado Romam, et ibi aperiam sibi cor meum, et quidquid mandaverit faciam." Et expectavi plus quas per unum mensem in Roma, nolens hic nec alias 1) praedicare, melius putans interim poenitenti a 2) purgai, ne forte me contingeret errare. Et incepi jejunare jejunium Danielis panem desiderabilem non manducare, 3) et orare instanter, sacrificium, Christi frequenter offerre et poenitentiam agere in cinere et cilicio, dicens: Dominus Deus meus, miror 4) quia haec non invenio in libris manifestata, nec a doctoribus scire possum, quia voluisti haec abscon- dere praecipue a (prudentibus et) 5) sapientibus (hujus mundi) 6) et revelare ea parvulis. Et licet multi fuerant interim parvuli, tamen forte tempus revelandi non fuit. Nunc autem, si tempus est, revela alicui in ecclesia sancta praeter me, et me miserum projice ad locum poenitentiae sive sterquilinii 7) ubicunque vis, solum aufer a corde meo temptationem. Si autem vis me ad hoc idoneum facere, potes tanto ad majorem gloriam tuam, quanto ego stultior, vilior et omnibus major peccator sum, et quia non esset tanta gloria tua coram homi- nibus, si hoc faceres per justos et illuminatos sicut per stultum et vilem peccatorem. Si ergo ita vis habere, respice ad me pauperculum contritum spiritu et nimis trementem sermones tuos, et licet multis datus fuero in derisum et scandalum et praecipue illis, qui tibi, etsi humanitus descenderes, non crederent, tamen pro salute mea et ecc- lesiae 8) fac mecum misericordiam in hoc, quantum necesse est mihi et sanctae ecclesiae tuae, et ita confirma me, ut non possim aliud in hoc facere, nisi quod tu vis, sive fuerim confusus sive laudatus in te.9) Ita ergo, quod conceperam de hac materia in Bohemia, incepi tunc in Roma clarius (et clarius) 10) intelligere. Et cum jam desperassem de adventu domini nostri papae, tunc praeparavi me, iter volens in die Ascensionis! 1) Domini Roma arripere versus Avinionem.12) Interim irruit in me spiritus ita, ut me continere non possem, dicens mihi in corde : „Vade, intima publice per cartam, quam affiges hostiis 13) ecclesiae S. Petri, sicut solitus fuisti intimare in Praga, quando eras praedi- caturus, quod velis praedicare, quod Antichristus venit, et exhorta- beris clerum et populum, ut orent pro domino nostro papa et pro domino nostro 14) Imperatore, ut ordinent 15) ita ecclesiam sanctam in spiritualibus et temporalibus, ut securi fideles deserviant Creatori; 1) B. C. haec ut alia. 2) A. vita. 3) A. comedere. 4) A. non mihi or. 5) A. 6) A. 7) B. C. sterquilinium. 8) B. schází. 9) B. C. 10) A. 11) B. schází. 12) A. Avinioniam. 13) A. schází. 14) A. schází 15) A. ordinavit.
Milič a dva jeho spisy z r. 1367. 329 nisi dominus papa. Ideo vado Romam, et ibi aperiam sibi cor meum, et quidquid mandaverit faciam." Et expectavi plus quas per unum mensem in Roma, nolens hic nec alias 1) praedicare, melius putans interim poenitenti a 2) purgai, ne forte me contingeret errare. Et incepi jejunare jejunium Danielis panem desiderabilem non manducare, 3) et orare instanter, sacrificium, Christi frequenter offerre et poenitentiam agere in cinere et cilicio, dicens: Dominus Deus meus, miror 4) quia haec non invenio in libris manifestata, nec a doctoribus scire possum, quia voluisti haec abscon- dere praecipue a (prudentibus et) 5) sapientibus (hujus mundi) 6) et revelare ea parvulis. Et licet multi fuerant interim parvuli, tamen forte tempus revelandi non fuit. Nunc autem, si tempus est, revela alicui in ecclesia sancta praeter me, et me miserum projice ad locum poenitentiae sive sterquilinii 7) ubicunque vis, solum aufer a corde meo temptationem. Si autem vis me ad hoc idoneum facere, potes tanto ad majorem gloriam tuam, quanto ego stultior, vilior et omnibus major peccator sum, et quia non esset tanta gloria tua coram homi- nibus, si hoc faceres per justos et illuminatos sicut per stultum et vilem peccatorem. Si ergo ita vis habere, respice ad me pauperculum contritum spiritu et nimis trementem sermones tuos, et licet multis datus fuero in derisum et scandalum et praecipue illis, qui tibi, etsi humanitus descenderes, non crederent, tamen pro salute mea et ecc- lesiae 8) fac mecum misericordiam in hoc, quantum necesse est mihi et sanctae ecclesiae tuae, et ita confirma me, ut non possim aliud in hoc facere, nisi quod tu vis, sive fuerim confusus sive laudatus in te.9) Ita ergo, quod conceperam de hac materia in Bohemia, incepi tunc in Roma clarius (et clarius) 10) intelligere. Et cum jam desperassem de adventu domini nostri papae, tunc praeparavi me, iter volens in die Ascensionis! 1) Domini Roma arripere versus Avinionem.12) Interim irruit in me spiritus ita, ut me continere non possem, dicens mihi in corde : „Vade, intima publice per cartam, quam affiges hostiis 13) ecclesiae S. Petri, sicut solitus fuisti intimare in Praga, quando eras praedi- caturus, quod velis praedicare, quod Antichristus venit, et exhorta- beris clerum et populum, ut orent pro domino nostro papa et pro domino nostro 14) Imperatore, ut ordinent 15) ita ecclesiam sanctam in spiritualibus et temporalibus, ut securi fideles deserviant Creatori; 1) B. C. haec ut alia. 2) A. vita. 3) A. comedere. 4) A. non mihi or. 5) A. 6) A. 7) B. C. sterquilinium. 8) B. schází. 9) B. C. 10) A. 11) B. schází. 12) A. Avinioniam. 13) A. schází. 14) A. schází 15) A. ordinavit.
Strana 330
Ferd. Menčík: 330 et dabis in scriptis sermonem illum, 1) ne immutentur verba tua, et ut materia divulgetur, ut mali in timorem mittantur et boni Deo ferventius famulentur. Secreta vero hujus rei domino suo pontifici reservabis.“ Igitur non ita praedicavi in capitulo ecclesiae S. Petri sicut hic scribo, imo nec domino inquisitori nec alicui dixissem, nisi coactus per officium domini inquisitoris, expectans moderamen et licen- tiam in hoc domini nostri papae. Cap. 2. Haec itaque sentio ex spiritu, qui in me loquebatur, quod Antichristus venit, ex annis Danielis (C.) 12°, ubi legitur, quod a tempore,2) quo ablatum fuerit juge sacrificium, et posita fuerit abho- minatio in desolationem, dies MCCXC: Beatus, qui expectat et perve- nit usque ad dies MCCCXXXV°. Juge sacrificium fuit ablatum anno passionis Christi, quia sacrificium Judeorum per mortem Christi ita ablatum fuit, quod ammodo 3) efficaciam non habuit vel quia tunc Chri- stus per mortem carnis 4) ablatus fuit, qui est juge sacrificium non figuratim. Abhominatio autem desolationis vel desolationem futuram indicans incepit eodem anno passionis Christi, quando Pilatus posuit imaginem Caesaris (sive idolum) 5) in templo; et completa est, quando Titus et Vespasianus destruxerunt Jerusalem cum templo 6) XLII°. anno post passionem Christi. Recipiendo ergo diem pro anno in utroque numero secundum illud diem pro anno, dedi tibi : Tunc primus numerus Danielis, videlicet annus MCCXC, incipiendo eum computare a destruc- tione facta per Titum et Vespasianum, completus est anno a Domini nativitate MCCCLXV, videlicet ante duos annos eo tempore, quo dominus Imperator sanctitatem ) de Avinione versus Almaniam deduxit volens eam dispergere, ut narratur. Secundus autem numerus vide- licet MCCCXXXV. numeretur ab anno passionis Christi, quo ablatum est juge sacrificium, et sic invenietur esse completus anno praesenti, a nativitate Christi anno MCCCLXVII. Annus quia MCCCXXXV et illi anni, qui fuerint a nativitate Christi usque ad ejus passionem, directe faciunt annos MCCCLXVII. Beatus ergo, qui usque ad hunc annum beatitudinis pervenit, non ut sit beatus in pace, quam dat mundus, quia illam non attulit Christus et Ezechias praedixit eam esse malam, dicens : Ecce, in pace amaritudo mea amarissima; sed beatus secundum illud evangelii: Beati, qui persecutionem patiuntur propter justitiam, et maxime propter verbum Dei, et hoc sub Antichristo, qui venit. 1) A. istum. 2) B.: quod tempus. 3) B. schází. 4) A. crucis. 5) B. schází. 6) B. templum. 7) B. C. societatem.
Ferd. Menčík: 330 et dabis in scriptis sermonem illum, 1) ne immutentur verba tua, et ut materia divulgetur, ut mali in timorem mittantur et boni Deo ferventius famulentur. Secreta vero hujus rei domino suo pontifici reservabis.“ Igitur non ita praedicavi in capitulo ecclesiae S. Petri sicut hic scribo, imo nec domino inquisitori nec alicui dixissem, nisi coactus per officium domini inquisitoris, expectans moderamen et licen- tiam in hoc domini nostri papae. Cap. 2. Haec itaque sentio ex spiritu, qui in me loquebatur, quod Antichristus venit, ex annis Danielis (C.) 12°, ubi legitur, quod a tempore,2) quo ablatum fuerit juge sacrificium, et posita fuerit abho- minatio in desolationem, dies MCCXC: Beatus, qui expectat et perve- nit usque ad dies MCCCXXXV°. Juge sacrificium fuit ablatum anno passionis Christi, quia sacrificium Judeorum per mortem Christi ita ablatum fuit, quod ammodo 3) efficaciam non habuit vel quia tunc Chri- stus per mortem carnis 4) ablatus fuit, qui est juge sacrificium non figuratim. Abhominatio autem desolationis vel desolationem futuram indicans incepit eodem anno passionis Christi, quando Pilatus posuit imaginem Caesaris (sive idolum) 5) in templo; et completa est, quando Titus et Vespasianus destruxerunt Jerusalem cum templo 6) XLII°. anno post passionem Christi. Recipiendo ergo diem pro anno in utroque numero secundum illud diem pro anno, dedi tibi : Tunc primus numerus Danielis, videlicet annus MCCXC, incipiendo eum computare a destruc- tione facta per Titum et Vespasianum, completus est anno a Domini nativitate MCCCLXV, videlicet ante duos annos eo tempore, quo dominus Imperator sanctitatem ) de Avinione versus Almaniam deduxit volens eam dispergere, ut narratur. Secundus autem numerus vide- licet MCCCXXXV. numeretur ab anno passionis Christi, quo ablatum est juge sacrificium, et sic invenietur esse completus anno praesenti, a nativitate Christi anno MCCCLXVII. Annus quia MCCCXXXV et illi anni, qui fuerint a nativitate Christi usque ad ejus passionem, directe faciunt annos MCCCLXVII. Beatus ergo, qui usque ad hunc annum beatitudinis pervenit, non ut sit beatus in pace, quam dat mundus, quia illam non attulit Christus et Ezechias praedixit eam esse malam, dicens : Ecce, in pace amaritudo mea amarissima; sed beatus secundum illud evangelii: Beati, qui persecutionem patiuntur propter justitiam, et maxime propter verbum Dei, et hoc sub Antichristo, qui venit. 1) A. istum. 2) B.: quod tempus. 3) B. schází. 4) A. crucis. 5) B. schází. 6) B. templum. 7) B. C. societatem.
Strana 331
Milič a dva jeho spisy z r. 1367. 331 De hac beatitudine Lucas dicit: Hiis fieri incipientibus levate capita vestra, quoniam appropinquabit redemptio vestra. Et 1) in Ge- nesi, quando Antichristus sub figura Dan describitur, subdidit Ja- cob in ejus benedictione dicens: "Salutare tuum expectabo, Domine." Hoc est ergo, quod Christus in evangelio Mathaei dicit: "Cum vide- ritis abhominationem desolationis“ etc. ubi tamen dicit: qui legit, intelligat. Excitat nos ad videndum abhominationem desolationis etc., ubi tamen dicit, quomodo negligentia pastorum desolata est ecclesia sicut olim negligentia Pharisaeorum2) desolata fuit synagoga, quia etsi ecclesia modo in pace et divitiis habundat temporalibus, despo- liata tamen est divitiis spiritualibus. Et sic impletur illud evange- lium: Habundabit iniquitas, videlicet ex mammona iniquitatis, et refri- gescet caritas multorum. An non refriguit caritas et habundavit ini- quitas? — Ex quo unus habet multas praebendas aut pro servitio, aut ex promotione, aut per symoniam, aut ex cupiditate obtentas; et multi ex hoc coguntur 3) mendicare et furari et sacrilegia commit- tere, pauperes utique membra Christi, quibus debitum subtrahitur. Inde venditio et emptio sacramentorum et sepulturae, inde symonia in religionibus *) multis, inde proprietates in eis, qui divitias abdica- verunt, inde concubinarii manifesti 5). Cum ergo videritis abhominationem etc. Nonne abhominationes et idola sunt haec, et destruunt Jerusalem, et desolatur per hoc templum Domini, licet ypocrisis hoc tegat, quae fere in omnibus re- gnat, ut aliud sint et aliud dici velint? Impletum est ergo illud evan- gelium: Surgent multi pseudoprophetae 6) et Christi, qui in pecuniis dominant. A propheta enim usque ad sacerdotem et a majore usque ad minorem omnes avaritiae student, et non ascendunt ex adverso neque opponunt se murum pro domo Israel, ut starent in prelio in die Domini. Religiosi etiam indifferenter audiunt confessiones non pe- tita licentia vel gratia dyocesani, et hoc fere in toto mundo. Ex hiis omnibus ") apparet, Antichristum venisse, et sicut scribitur in Genesi: „Fiat Dan coluber in via, cerastes in semita, mordens ungulas equi, ut cadat ascensor ejus retro." Dan id est Antichristus, serpens antiquus, in homine Antichristo colens umbram caecitatis momordit ungulas equorum,3) videlicet pseudoprophetarum, id est, affectiones eorum solidas veneno iniquitatis 9) infecit, ita ut potius affectarent satiari 1) A. Et invenietur, quando. 2) B. C. pastorum. 3) B. conantur. 4) A. re- gionibus. 3) B. C. manifeste. 6) B. C. pseudo et prophetae Christi. 7) B. C. schází. 8) A. eorum. 9) A. schází.
Milič a dva jeho spisy z r. 1367. 331 De hac beatitudine Lucas dicit: Hiis fieri incipientibus levate capita vestra, quoniam appropinquabit redemptio vestra. Et 1) in Ge- nesi, quando Antichristus sub figura Dan describitur, subdidit Ja- cob in ejus benedictione dicens: "Salutare tuum expectabo, Domine." Hoc est ergo, quod Christus in evangelio Mathaei dicit: "Cum vide- ritis abhominationem desolationis“ etc. ubi tamen dicit: qui legit, intelligat. Excitat nos ad videndum abhominationem desolationis etc., ubi tamen dicit, quomodo negligentia pastorum desolata est ecclesia sicut olim negligentia Pharisaeorum2) desolata fuit synagoga, quia etsi ecclesia modo in pace et divitiis habundat temporalibus, despo- liata tamen est divitiis spiritualibus. Et sic impletur illud evange- lium: Habundabit iniquitas, videlicet ex mammona iniquitatis, et refri- gescet caritas multorum. An non refriguit caritas et habundavit ini- quitas? — Ex quo unus habet multas praebendas aut pro servitio, aut ex promotione, aut per symoniam, aut ex cupiditate obtentas; et multi ex hoc coguntur 3) mendicare et furari et sacrilegia commit- tere, pauperes utique membra Christi, quibus debitum subtrahitur. Inde venditio et emptio sacramentorum et sepulturae, inde symonia in religionibus *) multis, inde proprietates in eis, qui divitias abdica- verunt, inde concubinarii manifesti 5). Cum ergo videritis abhominationem etc. Nonne abhominationes et idola sunt haec, et destruunt Jerusalem, et desolatur per hoc templum Domini, licet ypocrisis hoc tegat, quae fere in omnibus re- gnat, ut aliud sint et aliud dici velint? Impletum est ergo illud evan- gelium: Surgent multi pseudoprophetae 6) et Christi, qui in pecuniis dominant. A propheta enim usque ad sacerdotem et a majore usque ad minorem omnes avaritiae student, et non ascendunt ex adverso neque opponunt se murum pro domo Israel, ut starent in prelio in die Domini. Religiosi etiam indifferenter audiunt confessiones non pe- tita licentia vel gratia dyocesani, et hoc fere in toto mundo. Ex hiis omnibus ") apparet, Antichristum venisse, et sicut scribitur in Genesi: „Fiat Dan coluber in via, cerastes in semita, mordens ungulas equi, ut cadat ascensor ejus retro." Dan id est Antichristus, serpens antiquus, in homine Antichristo colens umbram caecitatis momordit ungulas equorum,3) videlicet pseudoprophetarum, id est, affectiones eorum solidas veneno iniquitatis 9) infecit, ita ut potius affectarent satiari 1) A. Et invenietur, quando. 2) B. C. pastorum. 3) B. conantur. 4) A. re- gionibus. 3) B. C. manifeste. 6) B. C. pseudo et prophetae Christi. 7) B. C. schází. 8) A. eorum. 9) A. schází.
Strana 332
332 Ferd. Menčík: veneno iniquitatis, quam dulcedine caritatis, ita quod Spiritus sanctus 1) fuit ascensor eorum tamquam equorum fortiorum2) in praedicatione, de quo in Abakuk dicitur: Qui ascendis super equos tuos, jam cecidit retro, ipsos frigidos derelinquens, quia refriguit in ipsis caritas, ut non intenderent saluti hominum, et habundavit in eis iniquitas, quia et si tacent ut canes muti, ne munus abstrahatur, tamen praedicant, ut munus tribuatur. O quam terribile verbum dicit Dominus per Ezechiam: "Quae- sivi ex eis virum, qui se poneret sepem, et staret oppositus contra me pro terra, ne dissiparem eam, et non inveni eum!“ Ecce, ab- latum est juge sacrificium! Et quia idolatriae stant in loco sancto, ideo qui legit intelligat, quomodo posita est abhominatio in deso- lationem. Isti sunt figurative de tribu Dan. Et ideo licet judicent causas et judicia justa et injusta, et habeant benedictionem de pin- guedine terrae, ita tamen in Apokalypsi non inveniuntur sub Dan descripti sive inter CXLIIII millia electorum signati, quia Dan cum tribu sua, id est Antichristus, cum suis antichristianis non est ibi. Consilium est ergo, ut agant poenitentiam, corrigant suos et suorum defectus et prima opera caritatis faciant, ut per cancellum Christi crucis crucem suam post Christum portantes libro vitae aeternaliter ascribantur sicut Manasses cum tribu sua per cancellum manuum Jacob loco Dan libro Apocalypsi figurative est ascriptus. Et quomodo reges et principes terrae, nobiles, barones, cives, mercatores, mechanici, agricolae et universi populi gravissimis peccatis multis et magnis sunt involuti? Quia gentiliter vivunt, et superbia et vanitate injuste judicant, pauperes opprimunt, inter se bella gerunt, ecclesiae non obediunt, imo eam persecuntur, usuras et mercimonia sive negotia- tiones injustas exercent, theolonia et pedagia 3) magna extorquent, mentiuntur, perjurant, dolose agunt, falsis testimoniis et advocatio- nibus justitiam et judicium subvertunt, divinationibus et sortilegiis plus quam evangelio credunt, et sic in adulteriis, fornicationibus et sodomiis avaritiae et gulae serviunt, decimas non solvunt et fidem Deo et hominibus praemissam non servant. Ideo, si eos convertere volunt, ipsi primum a peccatis et erroribus convertantur! Cap. 3. Hiis consideratis dixi spiritui, qui in me loquebatur: Quis est Antichristus? Et respondit: Antichristi multi sunt, et qui solvit et negat Christum, Antichristus est. Et qualiter quidam con- fitentur, se nosse eum, factis autem negant, et qualiter alii negant 1) C. serpens factus. V B. jest oprava: Sp. s. 2) A. fortium. 3) B. C. pedia.
332 Ferd. Menčík: veneno iniquitatis, quam dulcedine caritatis, ita quod Spiritus sanctus 1) fuit ascensor eorum tamquam equorum fortiorum2) in praedicatione, de quo in Abakuk dicitur: Qui ascendis super equos tuos, jam cecidit retro, ipsos frigidos derelinquens, quia refriguit in ipsis caritas, ut non intenderent saluti hominum, et habundavit in eis iniquitas, quia et si tacent ut canes muti, ne munus abstrahatur, tamen praedicant, ut munus tribuatur. O quam terribile verbum dicit Dominus per Ezechiam: "Quae- sivi ex eis virum, qui se poneret sepem, et staret oppositus contra me pro terra, ne dissiparem eam, et non inveni eum!“ Ecce, ab- latum est juge sacrificium! Et quia idolatriae stant in loco sancto, ideo qui legit intelligat, quomodo posita est abhominatio in deso- lationem. Isti sunt figurative de tribu Dan. Et ideo licet judicent causas et judicia justa et injusta, et habeant benedictionem de pin- guedine terrae, ita tamen in Apokalypsi non inveniuntur sub Dan descripti sive inter CXLIIII millia electorum signati, quia Dan cum tribu sua, id est Antichristus, cum suis antichristianis non est ibi. Consilium est ergo, ut agant poenitentiam, corrigant suos et suorum defectus et prima opera caritatis faciant, ut per cancellum Christi crucis crucem suam post Christum portantes libro vitae aeternaliter ascribantur sicut Manasses cum tribu sua per cancellum manuum Jacob loco Dan libro Apocalypsi figurative est ascriptus. Et quomodo reges et principes terrae, nobiles, barones, cives, mercatores, mechanici, agricolae et universi populi gravissimis peccatis multis et magnis sunt involuti? Quia gentiliter vivunt, et superbia et vanitate injuste judicant, pauperes opprimunt, inter se bella gerunt, ecclesiae non obediunt, imo eam persecuntur, usuras et mercimonia sive negotia- tiones injustas exercent, theolonia et pedagia 3) magna extorquent, mentiuntur, perjurant, dolose agunt, falsis testimoniis et advocatio- nibus justitiam et judicium subvertunt, divinationibus et sortilegiis plus quam evangelio credunt, et sic in adulteriis, fornicationibus et sodomiis avaritiae et gulae serviunt, decimas non solvunt et fidem Deo et hominibus praemissam non servant. Ideo, si eos convertere volunt, ipsi primum a peccatis et erroribus convertantur! Cap. 3. Hiis consideratis dixi spiritui, qui in me loquebatur: Quis est Antichristus? Et respondit: Antichristi multi sunt, et qui solvit et negat Christum, Antichristus est. Et qualiter quidam con- fitentur, se nosse eum, factis autem negant, et qualiter alii negant 1) C. serpens factus. V B. jest oprava: Sp. s. 2) A. fortium. 3) B. C. pedia.
Strana 333
Milič a dva jeho spisy z r. 1367. 333 eum, cum tacent et non audent eum et ejus veritatem coram homi- nibus confiteri, qui veritatem et justiciam Dei detinent. Ex hiis collige, quis sit Antichristus, de quo dixit Johannes in canonica sua: Quia veniet, et nunc jam est in mundo. An non vides ejus exercitum, societatem videlicet et alios tyrannos, et oppressores pauperum? Qui ita oppressi sunt, ut cogantur multis peccatis usu- rarum, malarum negotiationum, mendaciorum 1) perjuriorum etc. vi- ctum quaerere, destructores monasteriorum et tortores ponentes 2) et poni facientes christianos pro pecuniis ad tormenta. Hii omnes per locustas coronatas in Apocalypsi describuntur, ut intelligas ejus esse3) militiam, quomodo regnat cum potestate magna nullo prohibente. Et dixi, quis est ex nomine vel utrum est ille magnus, qui in fine mundi expectatur futurus 4) aut venturus? Et respondit mihi spiritus: Non est tuum ad praesens scire perfecte, sed conjecturative. Quod autem, interrogatus a domino inquisitore urbis Romae, dixi de illo magno Antichristo, qui in fine mundi expectatur ven- turus, respondi, quia tunc in me irruit spiritus Domini, ut ita di- cerem, et hoc teneo et tenebo ad arbitrium domini nostri papae, cui datum est probare spiritus et scripturas, in hiis et in omnibus aliis me ipsius correctioni submisi et submitto. Illi autem, qui regunt ecclesiam, videant, qui tamen ex eis pie volunt vivere et persecutiones et odia pati pro Christo, intelligent, quando probati fuerint sicut ignis electi et dealbati, et sic Antichristus revelabitur electis et ab electis, quia secundum Danielem hoc non intelligent omnes impii. Tu autem scias, novissima hora est, et dies instat judicii ex eo, quod discessio praedicta ab Apostolo venit, quae in Danielis ora- tione describitur, quae incipit: Obsecro Domine! Quam qui legit, intelligat. Quia sicut abhominatio desolationis apud Judeos facta in- dicat nostram spiritualem desolationem, sic recessus Christianorum 5) a judiciis ac mandatis Dei indicat decessionem ac recessum nostrum a fide et caritate evangelica, sicut dicit Apostolus: In novissimis temporibus discedent quidam a fide videlicet informata caritate vel simpliciter a fide, attendentes spiritibus erroris et doctrinis daemoni- roum in ypocrisi loquentium mendacium. Ex quibus fiunt haereses, sectae, Begharditae, 6) beginatus, sortilegia, divinationes et aliae fra- ternitates, in quibus homicidae sunt, qui multos socios habeant pe- 1) C. mandatorum; v B. oprava. 2) B. potentes. 3) B. schází. 2) B. schází. 5) B. C. Judeorum. 6) A. Beghardi.
Milič a dva jeho spisy z r. 1367. 333 eum, cum tacent et non audent eum et ejus veritatem coram homi- nibus confiteri, qui veritatem et justiciam Dei detinent. Ex hiis collige, quis sit Antichristus, de quo dixit Johannes in canonica sua: Quia veniet, et nunc jam est in mundo. An non vides ejus exercitum, societatem videlicet et alios tyrannos, et oppressores pauperum? Qui ita oppressi sunt, ut cogantur multis peccatis usu- rarum, malarum negotiationum, mendaciorum 1) perjuriorum etc. vi- ctum quaerere, destructores monasteriorum et tortores ponentes 2) et poni facientes christianos pro pecuniis ad tormenta. Hii omnes per locustas coronatas in Apocalypsi describuntur, ut intelligas ejus esse3) militiam, quomodo regnat cum potestate magna nullo prohibente. Et dixi, quis est ex nomine vel utrum est ille magnus, qui in fine mundi expectatur futurus 4) aut venturus? Et respondit mihi spiritus: Non est tuum ad praesens scire perfecte, sed conjecturative. Quod autem, interrogatus a domino inquisitore urbis Romae, dixi de illo magno Antichristo, qui in fine mundi expectatur ven- turus, respondi, quia tunc in me irruit spiritus Domini, ut ita di- cerem, et hoc teneo et tenebo ad arbitrium domini nostri papae, cui datum est probare spiritus et scripturas, in hiis et in omnibus aliis me ipsius correctioni submisi et submitto. Illi autem, qui regunt ecclesiam, videant, qui tamen ex eis pie volunt vivere et persecutiones et odia pati pro Christo, intelligent, quando probati fuerint sicut ignis electi et dealbati, et sic Antichristus revelabitur electis et ab electis, quia secundum Danielem hoc non intelligent omnes impii. Tu autem scias, novissima hora est, et dies instat judicii ex eo, quod discessio praedicta ab Apostolo venit, quae in Danielis ora- tione describitur, quae incipit: Obsecro Domine! Quam qui legit, intelligat. Quia sicut abhominatio desolationis apud Judeos facta in- dicat nostram spiritualem desolationem, sic recessus Christianorum 5) a judiciis ac mandatis Dei indicat decessionem ac recessum nostrum a fide et caritate evangelica, sicut dicit Apostolus: In novissimis temporibus discedent quidam a fide videlicet informata caritate vel simpliciter a fide, attendentes spiritibus erroris et doctrinis daemoni- roum in ypocrisi loquentium mendacium. Ex quibus fiunt haereses, sectae, Begharditae, 6) beginatus, sortilegia, divinationes et aliae fra- ternitates, in quibus homicidae sunt, qui multos socios habeant pe- 1) C. mandatorum; v B. oprava. 2) B. potentes. 3) B. schází. 2) B. schází. 5) B. C. Judeorum. 6) A. Beghardi.
Strana 334
334 Ferd. Menčík: cuniosos et fortes, sub illa spe occidunt, quia socii sui cum eis com- ponentes pecunias eos liberent vel pecuniis vel potestate. 1) Sunt etiam aliquae fraternitates, quae ecclesiis nocent per 2) testamenta, et alia emolumenta, quae rectoris ecclesiarum subtrahunt, per ipsos licet aliquae sint ex devotione inventae. Quae omnino non est facile indicare. Et si vultis recipere, discessio ab Imperio facta est.3) Ex quo ita distractum est, et cottidie 4) distrahitur, quod dominus Imperator non possit ex eo panem habere, nisi haberet de Bohemia. Et quo- modo in plura regna et imperia divisum est imperium Romanorum? Et num quid non est discessio ab ecclesia facta, ex quo nullus fuit adjutor ex tot filiis ecclesiae, regibus et principibus, qui a persecu- tione societatis, quam in tot annis passa est, ecclesiam defendisset! Ecce, discessio venit et revelabitur Antichristus, et sic in- stabit dies judicii! Quare autem absconditum est tempus determi- natum diei judicii et istorum, nisi quia homines impii sunt et non intelligent nec intelligere volunt? Qui non recipiunt caritatem ve- ritatis, sed credunt mendacio, ut sic eis veniat illa dies repentina; dies ypocrisis etiam Antichristi faciet, ut non cognoscatur ipse, donec reveletur,5) ut praefertur etc. Cap. 4. Postremo incepi attendere, quomodo esset de statu et salute Christianorum. Et stans in hoc stupefactus audivi spiritum in me sic loquentem in corde: "Vade, et dic summo pontifici, qui ab hoc Spiritu sancto electus est, ut reducat ecclesiam in statum sa- lutis, ut mittat angelos sive praedicatores cum tuba praedicationis et voce magna, ut tollant praedicta scandala de regno Dei sive de eccle- sia, ut quia messis, id est consumatio saeculi venit, jam eradicent zi- zania, id est haereticos, et pseudoprophetas, ypocritas,6) beghardos, et beginas et scismaticos, qui omnes per Gog et Magog significantur, detegant, quia ideo Gog et Magog dicuntur, quod idem est, quod tectum et de tecto,7) quia absconditi sub tecto suae ypocrisis Chri- stum in penetralibus sive in deserto suae absconditae iniquitatis ostendunt; et sic eos praedicatores manifestent, ut eradicantes velud zizania, et triticum fidelium congregent in horreum ecclesiae sanctae, et sic plenitudo gentium intret et omnis Israel salvus fiat, et sic fiat unum ovile et unus pastor, et in tanta caritate vivant, et si non 1) B. potestates. 2) B. schází. 3) B. C. perfecta. 4) B. C. tota die. 5) B. schází. 6) B. C. schází. 7) B. schází.
334 Ferd. Menčík: cuniosos et fortes, sub illa spe occidunt, quia socii sui cum eis com- ponentes pecunias eos liberent vel pecuniis vel potestate. 1) Sunt etiam aliquae fraternitates, quae ecclesiis nocent per 2) testamenta, et alia emolumenta, quae rectoris ecclesiarum subtrahunt, per ipsos licet aliquae sint ex devotione inventae. Quae omnino non est facile indicare. Et si vultis recipere, discessio ab Imperio facta est.3) Ex quo ita distractum est, et cottidie 4) distrahitur, quod dominus Imperator non possit ex eo panem habere, nisi haberet de Bohemia. Et quo- modo in plura regna et imperia divisum est imperium Romanorum? Et num quid non est discessio ab ecclesia facta, ex quo nullus fuit adjutor ex tot filiis ecclesiae, regibus et principibus, qui a persecu- tione societatis, quam in tot annis passa est, ecclesiam defendisset! Ecce, discessio venit et revelabitur Antichristus, et sic in- stabit dies judicii! Quare autem absconditum est tempus determi- natum diei judicii et istorum, nisi quia homines impii sunt et non intelligent nec intelligere volunt? Qui non recipiunt caritatem ve- ritatis, sed credunt mendacio, ut sic eis veniat illa dies repentina; dies ypocrisis etiam Antichristi faciet, ut non cognoscatur ipse, donec reveletur,5) ut praefertur etc. Cap. 4. Postremo incepi attendere, quomodo esset de statu et salute Christianorum. Et stans in hoc stupefactus audivi spiritum in me sic loquentem in corde: "Vade, et dic summo pontifici, qui ab hoc Spiritu sancto electus est, ut reducat ecclesiam in statum sa- lutis, ut mittat angelos sive praedicatores cum tuba praedicationis et voce magna, ut tollant praedicta scandala de regno Dei sive de eccle- sia, ut quia messis, id est consumatio saeculi venit, jam eradicent zi- zania, id est haereticos, et pseudoprophetas, ypocritas,6) beghardos, et beginas et scismaticos, qui omnes per Gog et Magog significantur, detegant, quia ideo Gog et Magog dicuntur, quod idem est, quod tectum et de tecto,7) quia absconditi sub tecto suae ypocrisis Chri- stum in penetralibus sive in deserto suae absconditae iniquitatis ostendunt; et sic eos praedicatores manifestent, ut eradicantes velud zizania, et triticum fidelium congregent in horreum ecclesiae sanctae, et sic plenitudo gentium intret et omnis Israel salvus fiat, et sic fiat unum ovile et unus pastor, et in tanta caritate vivant, et si non 1) B. potestates. 2) B. schází. 3) B. C. perfecta. 4) B. C. tota die. 5) B. schází. 6) B. C. schází. 7) B. schází.
Strana 335
Milič a dva jeho spisy z r. 1367. 335 omnes, tamen multi, ut sint eis omnia communia, secundum quod tunc Spiritus sanctus disponet." „Suade igitur summo pontifici, ut faciat concilium generale in Roma, in quo omnes episcopi accipiant modum corrigendi suos et suorum defectus, et certas personas dent religiosas et seculares mit- tendas 1) [ad praedicandum, quorum multi cum sint potentes in opere] et sermone fortes, ut ambiant lectulum Salomonis omnes te- nentes gladios sermonum Dei et uniuscujusque ensis super femur suum, quo a concupiscentia carnali cingantur. Hii facient passagium generale, aliis domi praedicantibus et pugnantibus, plus mori quam occidere parati pro Christo, hii vincent bestiam vel Antichristum prop- ter sanguinem agni et securum accessum facient 2) ad terram promis- sionis aeternae. Vix enim permagnus eorum sanguis fusus pro Christo vel passionis labor, quod sustinerent, sufficit ad expianda peccata, quibus gravissime involutus est populus christianus.“ Si hoc factum non fuerit3), timeo, ne maxima ira Dei descendat et plaga insa- nabilis, quia si hii tacuerint, lapides clamabunt, de quibus dicit Eze- chiel: "Dabo lapides pergrandes desuper irruentes et ventum pro- cellae dissipantem, et errumpere faciam spiritum tempestatum in in- dignatione mea etc.“ Mortem enim filii Dei, qui rursus crucifigitur et ostentui habetur in toto mundo, mundus clamabit se sustinere non posse, et stabit4) pro eo orbis terrarum, et demum et edentibus et bibibentibus, et nubentibus et nuptui tradentibus veniet 5) dies irae sive judicii ita repentine, et qui jam vocati ad poenitentiam poenitere contempnunt, tunc locum et tempus poenitentiae habere non possint, et qui nunc judicem venturum non praedicant, tunc severissimum sentiant in poena dampnationis aeternae. Et hoc insuper attendo in corde, quod si dominus papa fecerit juxta consilium, quod praefertur, extunc clavis David (i. e.) Christus aperiet sibi Apocalypsim, ut eam intelligat quantum pertinet ad prae- sens ecclesiae tempus. Hoc offero ecclesiae sanctae quantum possum secrete. Probet hoc ecclesia, quae est locus, in quo aurum conflatur, si quid scorie hic est, ejiciatur; quod si quid est auri, suscipiatur ab illo, qui offert, et potius ab illo, qui dat spiritum bonum peten- tibus se. Qui scripsit in carcere et vinculis spiritu anxiatus ex- pectans liberationem Israel sive sanctae ecclesiae, ut dicat dominus papa: fiat, et fiet. Protestatur etiam, quod non tacuit, quae habuit 6) 1) B. [] schází. 2) C. faciunt. V B. oprava. 3) A. erit. C. fuerit vel non fuerit. 4) A. pugnabit. 5) B. veniat. 6) B. fiunt.
Milič a dva jeho spisy z r. 1367. 335 omnes, tamen multi, ut sint eis omnia communia, secundum quod tunc Spiritus sanctus disponet." „Suade igitur summo pontifici, ut faciat concilium generale in Roma, in quo omnes episcopi accipiant modum corrigendi suos et suorum defectus, et certas personas dent religiosas et seculares mit- tendas 1) [ad praedicandum, quorum multi cum sint potentes in opere] et sermone fortes, ut ambiant lectulum Salomonis omnes te- nentes gladios sermonum Dei et uniuscujusque ensis super femur suum, quo a concupiscentia carnali cingantur. Hii facient passagium generale, aliis domi praedicantibus et pugnantibus, plus mori quam occidere parati pro Christo, hii vincent bestiam vel Antichristum prop- ter sanguinem agni et securum accessum facient 2) ad terram promis- sionis aeternae. Vix enim permagnus eorum sanguis fusus pro Christo vel passionis labor, quod sustinerent, sufficit ad expianda peccata, quibus gravissime involutus est populus christianus.“ Si hoc factum non fuerit3), timeo, ne maxima ira Dei descendat et plaga insa- nabilis, quia si hii tacuerint, lapides clamabunt, de quibus dicit Eze- chiel: "Dabo lapides pergrandes desuper irruentes et ventum pro- cellae dissipantem, et errumpere faciam spiritum tempestatum in in- dignatione mea etc.“ Mortem enim filii Dei, qui rursus crucifigitur et ostentui habetur in toto mundo, mundus clamabit se sustinere non posse, et stabit4) pro eo orbis terrarum, et demum et edentibus et bibibentibus, et nubentibus et nuptui tradentibus veniet 5) dies irae sive judicii ita repentine, et qui jam vocati ad poenitentiam poenitere contempnunt, tunc locum et tempus poenitentiae habere non possint, et qui nunc judicem venturum non praedicant, tunc severissimum sentiant in poena dampnationis aeternae. Et hoc insuper attendo in corde, quod si dominus papa fecerit juxta consilium, quod praefertur, extunc clavis David (i. e.) Christus aperiet sibi Apocalypsim, ut eam intelligat quantum pertinet ad prae- sens ecclesiae tempus. Hoc offero ecclesiae sanctae quantum possum secrete. Probet hoc ecclesia, quae est locus, in quo aurum conflatur, si quid scorie hic est, ejiciatur; quod si quid est auri, suscipiatur ab illo, qui offert, et potius ab illo, qui dat spiritum bonum peten- tibus se. Qui scripsit in carcere et vinculis spiritu anxiatus ex- pectans liberationem Israel sive sanctae ecclesiae, ut dicat dominus papa: fiat, et fiet. Protestatur etiam, quod non tacuit, quae habuit 6) 1) B. [] schází. 2) C. faciunt. V B. oprava. 3) A. erit. C. fuerit vel non fuerit. 4) A. pugnabit. 5) B. veniat. 6) B. fiunt.
Strana 336
336 Ferd. Menčík: Milič a dva jeho spisy z r. 1367. in corde, sed ecclesiae dixit et paratus est tenere in ista materia, quidquid dominus papa sive ecclesia sancta mandabit. Coactus 1) per sententiam excommunicationis et quia inqui- sitor urbis Romae me voluit ad tormenta, haec ita scripsi invitus, quia quae videntur esse temerarie secundum faciem judicanti. 1) Tento odstavec schází v B. C. Nákladem královské české společnos i náuk — Tiskem dra. Edv. Gregra v Praze 1890.
336 Ferd. Menčík: Milič a dva jeho spisy z r. 1367. in corde, sed ecclesiae dixit et paratus est tenere in ista materia, quidquid dominus papa sive ecclesia sancta mandabit. Coactus 1) per sententiam excommunicationis et quia inqui- sitor urbis Romae me voluit ad tormenta, haec ita scripsi invitus, quia quae videntur esse temerarie secundum faciem judicanti. 1) Tento odstavec schází v B. C. Nákladem královské české společnos i náuk — Tiskem dra. Edv. Gregra v Praze 1890.
- 309: Array
- 316: Array