z 372 stránek
Titul
I
II
Index rerum
III
IV
Caput primum
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
41
42
43
44
45
46
47
48
49
50
51
52
53
54
55
56
57
58
59
60
61
62
63
64
65
66
67
68
69
70
71
72
73
74
75
76
Caput secundum
77
78
79
80
81
82
83
84
85
86
87
88
89
90
91
92
93
94
95
96
97
98
99
100
Caput tertium
101
102
103
104
105
106
107
108
109
110
111
112
113
114
115
116
117
118
119
120
121
Caput quartum
122
123
124
125
126
127
128
129
130
131
132
133
134
135
136
137
Caput quintum
138
139
140
141
142
143
144
145
146
147
148
149
150
151
152
153
154
155
156
157
158
159
Caput sextum
160
161
162
163
164
165
166
167
168
169
170
Caput septimum
171
172
173
174
175
176
177
178
179
180
181
182
183
184
185
186
187
188
189
190
191
192
193
194
Caput octavum
195
196
197
198
199
200
201
202
203
204
205
206
207
208
209
210
211
212
213
214
215
216
217
218
219
220
221
222
223
224
225
226
227
228
229
230
231
232
233
234
235
236
237
238
239
240
241
242
243
Capitulum IX
244
245
246
247
248
249
250
251
252
253
254
255
256
257
258
259
260
261
262
263
264
265
266
267
268
269
270
271
272
273
274
275
276
277
278
279
280
281
282
283
284
285
286
287
288
289
290
291
292
293
294
295
296
297
298
299
300
301
Caput decimum
302
303
304
305
306
307
308
309
310
311
312
313
314
315
316
317
318
319
320
321
322
Capitulum XI
323
324
325
326
327
328
329
330
331
332
333
334
Capitulum XII
335
336
337
338
339
340
341
342
343
344
345
346
347
348
349
350
351
352
353
354
355
356
357
358
359
360
361
362
363
364
Capitulum XIII
365
366
367
368
- s. 97: ...Zacensis, Litomericensis, Pontensis: Dantur in Lunam, Litomericz, Zacz, Pontem, in Usk super Albea; aliquae in Kadan. Kurimensis: Dantur in Kurim et in Coloniam....
- s. 107: ...et juratis civitatum in L . . . ., in Usk super Albea, in Luna et in Ponte; consimilis Hanuschio Kapplerii et omnibus...
- s. 132: ...gr. Tepla 200 sex. gr. Co- lonia 140 sex. gr. Usk super Albea 100 sex. gr. Pieska 300 sex. 12 gr. Ve- rona...
Název:
Codex juris Bohemici. Tomi II, Pars III, continens Scripta ad rempublicam administrandam spectantia saec. XIVmi
Autor:
Jireček, Hermenegild
Rok vydání:
1889
Místo vydání:
Praha
Česká národní bibliografie:
Počet stran celkem:
372
Obsah:
- I: Titul
- III: Index rerum
- 1: Caput primum
- 77: Caput secundum
- 101: Caput tertium
- 122: Caput quartum
- 138: Caput quintum
- 160: Caput sextum
- 171: Caput septimum
- 195: Caput octavum
- 244: Capitulum IX
- 302: Caput decimum
- 323: Capitulum XI
- 335: Capitulum XII
- 365: Capitulum XIII
upravit
Strana I
CODEX JURIS BOHEMICI. TOMI II. PARS 3, CONTINENS SCRPTA AO REMPUBLCÁN ADKMSTRAMDAM SPECTÁNTA SAEC. XIVmi. IMPENSIS REG. SOCIETATIS SCIENTIARUM BOHEMICAE EDIDIT HERMENEGILDUS JIREČEK. PRAGAE. APUD FRIED. TEMPSKY BIBLIOPOLAM. — TYPIS GRÉGERIANIS. 1889.
CODEX JURIS BOHEMICI. TOMI II. PARS 3, CONTINENS SCRPTA AO REMPUBLCÁN ADKMSTRAMDAM SPECTÁNTA SAEC. XIVmi. IMPENSIS REG. SOCIETATIS SCIENTIARUM BOHEMICAE EDIDIT HERMENEGILDUS JIREČEK. PRAGAE. APUD FRIED. TEMPSKY BIBLIOPOLAM. — TYPIS GRÉGERIANIS. 1889.
Strana II
Strana III
INDEX RERUM. Caput I. Res ad regni administrationem spectantes. A. Locumtenentium et capitaneorum regni institutio. B. Conventus totius regni convocatio. C. Scabinorum et consulum terrae, civitatum etc. convocatio. D. Vasallorum convocatio. E. Ad conventum districtualem evo- catio. F. Castra regia per Boemiam. G. Villicationes regiae per Boemiam. H. Zřízenie dvoru královského 1412. I. Castra per Moraviam. K. Feuda regni et coronae. L. Specimina feudorum boemicorum. M. Forma subfeudi boemici. N. Specimina feudorum germanicorum. O. Feuda per Moraviam. P. Feuda episcopatus Olomucensis. Q. Ordo vasallis coronae extra curtem a. 1355 praescriptus. R. Civitates regiae. Caput II. Regni in districtus divisio. A. Provinciae sive districtus Boemiae. B. Districtus Boemiae quoad bernam regiam. C. Consulatus et poprawczonatus. D. Districtus Boemiae quoad administrationem justitiae. E. Provinciae quoad jurisdictionem curiae regiae. F. Tabula provinciarum 1410. G. Enumeratio provinciarum et kme- tonum ineunte saeculo XV. H. Provinciae sive districtus Moraviae. Caput III. Res militares. A. Chodones, confinium occidentem versus custodes. B. Mandata. C. Joannis Hajek a Hodětin Constitutio militaris 1413. D. Additamentum: Civitatum fortificatio. Caput IV. Berna regia. Caput V. Metallifodinae et urbura regia. Caput VI. Res monetaria. Caput VII. Civitates et jus municipale. Caput VIII. Res ecclesiasticae.
INDEX RERUM. Caput I. Res ad regni administrationem spectantes. A. Locumtenentium et capitaneorum regni institutio. B. Conventus totius regni convocatio. C. Scabinorum et consulum terrae, civitatum etc. convocatio. D. Vasallorum convocatio. E. Ad conventum districtualem evo- catio. F. Castra regia per Boemiam. G. Villicationes regiae per Boemiam. H. Zřízenie dvoru královského 1412. I. Castra per Moraviam. K. Feuda regni et coronae. L. Specimina feudorum boemicorum. M. Forma subfeudi boemici. N. Specimina feudorum germanicorum. O. Feuda per Moraviam. P. Feuda episcopatus Olomucensis. Q. Ordo vasallis coronae extra curtem a. 1355 praescriptus. R. Civitates regiae. Caput II. Regni in districtus divisio. A. Provinciae sive districtus Boemiae. B. Districtus Boemiae quoad bernam regiam. C. Consulatus et poprawczonatus. D. Districtus Boemiae quoad administrationem justitiae. E. Provinciae quoad jurisdictionem curiae regiae. F. Tabula provinciarum 1410. G. Enumeratio provinciarum et kme- tonum ineunte saeculo XV. H. Provinciae sive districtus Moraviae. Caput III. Res militares. A. Chodones, confinium occidentem versus custodes. B. Mandata. C. Joannis Hajek a Hodětin Constitutio militaris 1413. D. Additamentum: Civitatum fortificatio. Caput IV. Berna regia. Caput V. Metallifodinae et urbura regia. Caput VI. Res monetaria. Caput VII. Civitates et jus municipale. Caput VIII. Res ecclesiasticae.
Strana IV
Caput IX. Universitas (Studium generale Pragense). Caput X. Statuta artificum mechanicorum et aliorum ope- rariorum. Caput XI. Jus vinearum. Caput XII. Stratae et commercium. Caput XIII. Judaei. X
Caput IX. Universitas (Studium generale Pragense). Caput X. Statuta artificum mechanicorum et aliorum ope- rariorum. Caput XI. Jus vinearum. Caput XII. Stratae et commercium. Caput XIII. Judaei. X
Strana 1
Caput primum. Res ad regni administrationem spectantes. A. Locumtenentium et capitaneorum regni institutio. (Cf. Slovanské právo v Čechách a na Moravě. III. §. 15: Práva krá- lovská). Capitanei saeculi XIVmi: 1316—1317 Petrus archiepiscopus Mogun- tinus. 1320 Dom. Henricus de Lipa. 1322 Boleslaus dux Silesiae, dominus Lignicensis, regni Boemiae capitaneus. 1331 Ulricus dictus Pluh. 1334—1342 Carolus regis Joannis filius. D. Petrus de Rosmberg. 1368 archiepiscopus Pragensis etc. 1. Carolus etc. Venerabilibus — consiliariis gratiam etc. Ne propter varias et innumeras reipublicae curas, quibus per ampla mundi spatia mens Nostra distrahitur, debitam heredi- tario regno Nostro Boemiae et ejus habitatoribus vigilantiam negligere videamur, ad supportanda nobiscum regni ejusdem onera et gentis Nostrae Boemiae necessitates congrue rele- vandas, vices regias libenter viris fidei constantia et morum honestate conspicuis Nostra solet sublimitas delegare. Sane de immota vestrae devotionis constantia et probata circumspectionis industria plenam et indubitatam obtinentes fiduciam, vos et quem- libet vestrum in solidum per praedictum regnum Nostrum Boemiae Nostros administratores, procuratores et negotii gestores gene- rales et speciales facimus, constituimus et praesentibus ordi. namus, dantes vobis et cuilibet vestrum in solidum plenam liberam et omnimodam tenore praesentium potestatem, (1.) bur- gravios, judices, consules et officiales Nostros castrorum, civitatum et villarum per Boemiam ad vestram praesentiam evocandi, Codex J. B. II. 3.
Caput primum. Res ad regni administrationem spectantes. A. Locumtenentium et capitaneorum regni institutio. (Cf. Slovanské právo v Čechách a na Moravě. III. §. 15: Práva krá- lovská). Capitanei saeculi XIVmi: 1316—1317 Petrus archiepiscopus Mogun- tinus. 1320 Dom. Henricus de Lipa. 1322 Boleslaus dux Silesiae, dominus Lignicensis, regni Boemiae capitaneus. 1331 Ulricus dictus Pluh. 1334—1342 Carolus regis Joannis filius. D. Petrus de Rosmberg. 1368 archiepiscopus Pragensis etc. 1. Carolus etc. Venerabilibus — consiliariis gratiam etc. Ne propter varias et innumeras reipublicae curas, quibus per ampla mundi spatia mens Nostra distrahitur, debitam heredi- tario regno Nostro Boemiae et ejus habitatoribus vigilantiam negligere videamur, ad supportanda nobiscum regni ejusdem onera et gentis Nostrae Boemiae necessitates congrue rele- vandas, vices regias libenter viris fidei constantia et morum honestate conspicuis Nostra solet sublimitas delegare. Sane de immota vestrae devotionis constantia et probata circumspectionis industria plenam et indubitatam obtinentes fiduciam, vos et quem- libet vestrum in solidum per praedictum regnum Nostrum Boemiae Nostros administratores, procuratores et negotii gestores gene- rales et speciales facimus, constituimus et praesentibus ordi. namus, dantes vobis et cuilibet vestrum in solidum plenam liberam et omnimodam tenore praesentium potestatem, (1.) bur- gravios, judices, consules et officiales Nostros castrorum, civitatum et villarum per Boemiam ad vestram praesentiam evocandi, Codex J. B. II. 3.
Strana 2
2 Cap. I. Res ad regni administrationem spectantes. requirendi et exigente ratione removendi et alios surrogandi, (2.) census, redditus et jura Nostra regalia ab eisdem et aliis Nostris subditis exigendi, recipiendi et pro Nostris usibus reser- vandi, (3.) beneficia ecclesiastica curam animarum non habentia, in quibus Nobis jus patronatus competit, Nobis extra Boemiae regnum constitutis conferendi, ad illa dum vacaverint, personas idoneas praesentandi, (4) necnon omnia et alia singula faciendi, quae in praemissis et eorum quolibet fuerint opportuna et Nosmet ipsi facere possemus, si personaliter adessemus. Ratum habituri perpetuo atque gratum, quicquid per vos aut alteros vestrum seu alterum actum, procuratum, administratum fuerit sive gestum circa praemissa et quodlibet praemissorum. Decernimus autem et volumus, ut postquam unam de prae- missis administrationem, vocationem, inquisitionem aut aliam executionem feceritis, seu ad unum beneficium ecclesiasticum Nostro nomine praesentaveritis clericum idoneum, ad aliam administrationem, executionem vel praesentationem absque Nostra speciali scientia procedere nullatenus debeatis ; alioquin ea quae per vos vel aliquem vestrum virtute praesentium secundo loco facta fuerint, volumus non valere. Per praesentem autem constitutionem Nostram administra- tores Nostros et procuratores prius per Nostram Celsitudinem in Boemia constitutos non intendimus revocare. Praesentium etc. (Formula e Copiario Melicensi typis exscripta in M. Pelzel-ii libro historico: K. Karl der Vierte. Urkundenbuch CCXX). 2. Wenceslaus etc. Honorabili etc. Quamvis cunctorum Nostrorum fidelium et agendorum multi- plicium Nos ingens cura sollicitet, regnum tamen Nostrum cum annexis suis tanto praecordialius tantoque diligentius in- tuemur, quanto illud tamquam caput et membrum nobilius omnium, quae Nobis a divina potestate collata sunt, cognoscimus carius diligendum. Cum itaque ipsius regni gubernationem, quam libentissime personaliter ageremus, nisi diversarum occupationum, pro quibus ad utilitatem fidelium per regiones varias frequenter distrahimur, multiplicitas obviaret, cupiamus affectibus salubriter
2 Cap. I. Res ad regni administrationem spectantes. requirendi et exigente ratione removendi et alios surrogandi, (2.) census, redditus et jura Nostra regalia ab eisdem et aliis Nostris subditis exigendi, recipiendi et pro Nostris usibus reser- vandi, (3.) beneficia ecclesiastica curam animarum non habentia, in quibus Nobis jus patronatus competit, Nobis extra Boemiae regnum constitutis conferendi, ad illa dum vacaverint, personas idoneas praesentandi, (4) necnon omnia et alia singula faciendi, quae in praemissis et eorum quolibet fuerint opportuna et Nosmet ipsi facere possemus, si personaliter adessemus. Ratum habituri perpetuo atque gratum, quicquid per vos aut alteros vestrum seu alterum actum, procuratum, administratum fuerit sive gestum circa praemissa et quodlibet praemissorum. Decernimus autem et volumus, ut postquam unam de prae- missis administrationem, vocationem, inquisitionem aut aliam executionem feceritis, seu ad unum beneficium ecclesiasticum Nostro nomine praesentaveritis clericum idoneum, ad aliam administrationem, executionem vel praesentationem absque Nostra speciali scientia procedere nullatenus debeatis ; alioquin ea quae per vos vel aliquem vestrum virtute praesentium secundo loco facta fuerint, volumus non valere. Per praesentem autem constitutionem Nostram administra- tores Nostros et procuratores prius per Nostram Celsitudinem in Boemia constitutos non intendimus revocare. Praesentium etc. (Formula e Copiario Melicensi typis exscripta in M. Pelzel-ii libro historico: K. Karl der Vierte. Urkundenbuch CCXX). 2. Wenceslaus etc. Honorabili etc. Quamvis cunctorum Nostrorum fidelium et agendorum multi- plicium Nos ingens cura sollicitet, regnum tamen Nostrum cum annexis suis tanto praecordialius tantoque diligentius in- tuemur, quanto illud tamquam caput et membrum nobilius omnium, quae Nobis a divina potestate collata sunt, cognoscimus carius diligendum. Cum itaque ipsius regni gubernationem, quam libentissime personaliter ageremus, nisi diversarum occupationum, pro quibus ad utilitatem fidelium per regiones varias frequenter distrahimur, multiplicitas obviaret, cupiamus affectibus salubriter
Strana 3
Cap. I. Res ad regni administrationem spectantes. 3 providere et (talem) constituere ibidem vice Nostra, qui ab- sentiae Nostrae defectum suppleat et personam Nostram veraciter. a) De tuis itaque fidelitatis constantia et praesumptione confisi et in parte Nostrarum sollicitudinum te vocantes, prae- fatum regnum Nostrum ceterasque terras dominationi Nostrae suppositas, omnesque civitates ipsarum, districtus et loca cum omnibus suis pertinentiis, curam, gubernationem et regimen tibi usque ad beneplacitum Nostrum committimus plenarie per prae- sentes, b) Teque in eo et in eis et eorum quolibet ponimus loco Nostri, dantes et concedentes tibi in eis posse plenissimum cum omnimoda et plenissima jurisdictione ac mero ac mixto im- perio et gladii potestate in facinorosos et malos et quoslibet alios, quoties sint et quando tibi placuerit, per te et alios exercendi. c) Capitaneos, camerarios, villicos, rectores, castellanos et burg- gravios castrorum, judices, juratos, consules seu scabinos civi- tatum, ceterosque officiales ponendi, ordinandi, eligendi, insti- tuendi, destituendi, removendi et cassandi, semel et pluries deputandi et revocandi, prout et sicut tibi placuerit, plenam tibi tenore praesentium concedimus facultatem. d) Proventus et redditus omnes regni praedicti et omnium praedictorum et omnia singula ad Nostram cameram quocumque modo pertinentia ad tuam ordinationem et dispositionem volumus pertinere, ita quod illos et illa convertere, expendere et distribuere ac erogare possis, prout de tua processerit voluntate. e) Fidelitates praeterea et omagia, juramenta et obedientiam a quibuscunque personis Nostro nomine recipere possis. ƒ) Et antiqua feoda confirmare, concedere, et ecclesiastica beneficia et dignitates, quorum electio, nominatio seu praesentatio ad Nos pertinet, quoquomodo conferre. g) Denique cum quibuscumque regibus et principibus, ducibus, marchionibus, praelatis, dominis, baronibus, communitatibus, terris, locis et aliis quibuscumque personis conventiones, pactiones, foedera, ligas, concordias, treugas et paces et promissiones et obligationes facere, inire, contrahere et confirmare et quaelibet juramenta praestare. h) Et etiam si opus fuerit, bellum indicere, exercitum et guerram movere et facere, quatenus introducere valeas bonum pacis et libere possis, plenariam etiam concedimus potestatem. i) Et generaliter, omnia et singula, quae Nos ipsi facere possemus, per te volumus et decernimus posse fieri et te in omnibus et 1*)
Cap. I. Res ad regni administrationem spectantes. 3 providere et (talem) constituere ibidem vice Nostra, qui ab- sentiae Nostrae defectum suppleat et personam Nostram veraciter. a) De tuis itaque fidelitatis constantia et praesumptione confisi et in parte Nostrarum sollicitudinum te vocantes, prae- fatum regnum Nostrum ceterasque terras dominationi Nostrae suppositas, omnesque civitates ipsarum, districtus et loca cum omnibus suis pertinentiis, curam, gubernationem et regimen tibi usque ad beneplacitum Nostrum committimus plenarie per prae- sentes, b) Teque in eo et in eis et eorum quolibet ponimus loco Nostri, dantes et concedentes tibi in eis posse plenissimum cum omnimoda et plenissima jurisdictione ac mero ac mixto im- perio et gladii potestate in facinorosos et malos et quoslibet alios, quoties sint et quando tibi placuerit, per te et alios exercendi. c) Capitaneos, camerarios, villicos, rectores, castellanos et burg- gravios castrorum, judices, juratos, consules seu scabinos civi- tatum, ceterosque officiales ponendi, ordinandi, eligendi, insti- tuendi, destituendi, removendi et cassandi, semel et pluries deputandi et revocandi, prout et sicut tibi placuerit, plenam tibi tenore praesentium concedimus facultatem. d) Proventus et redditus omnes regni praedicti et omnium praedictorum et omnia singula ad Nostram cameram quocumque modo pertinentia ad tuam ordinationem et dispositionem volumus pertinere, ita quod illos et illa convertere, expendere et distribuere ac erogare possis, prout de tua processerit voluntate. e) Fidelitates praeterea et omagia, juramenta et obedientiam a quibuscunque personis Nostro nomine recipere possis. ƒ) Et antiqua feoda confirmare, concedere, et ecclesiastica beneficia et dignitates, quorum electio, nominatio seu praesentatio ad Nos pertinet, quoquomodo conferre. g) Denique cum quibuscumque regibus et principibus, ducibus, marchionibus, praelatis, dominis, baronibus, communitatibus, terris, locis et aliis quibuscumque personis conventiones, pactiones, foedera, ligas, concordias, treugas et paces et promissiones et obligationes facere, inire, contrahere et confirmare et quaelibet juramenta praestare. h) Et etiam si opus fuerit, bellum indicere, exercitum et guerram movere et facere, quatenus introducere valeas bonum pacis et libere possis, plenariam etiam concedimus potestatem. i) Et generaliter, omnia et singula, quae Nos ipsi facere possemus, per te volumus et decernimus posse fieri et te in omnibus et 1*)
Strana 4
Cap. I. Res ad regni administrationem spectantes. per omnia in illis partibus tenere plenarium locum Nostrum. k) Novas tamen infeodationes et alienationes perpetuas tibi esse et intelligi volumus praesentibus interdictas. Mandamus igitur universis episcopis, praelatis, ducibus, villicis etc. ceterisque hominibus terrarum Nobis suppositarum et supponendarum in posterum, cujuscumque praeementiae exsti- terint, quatenus tibi in omnibus et per omnia tamquam Nobis parere, obedire et intendere debeant fideliter et devote. Datum etc. praesent etc. (E codice Trebon. C. 3: Palacký, Formelbücher II. 119.) 3. Wenceslaus . . . . . . Boemiae rex. Notum facimus . . . . universis, quod de nobilium Henrici Scopk de Duba, serenissimae Nostrae consortis curiae magistri, et Thymonis de Coldicz, consiliariorum Nostrorum, multae fidei, legali- tatis et circumspectionis industria plenam et indubitatam fiduciam obtinentes, ipsis et eorum cuilibet . . . regia auctoritate Boe- miae . . . . administrationem regni Nostri Boemiae in Nostri absentia commisimus et committimus per praesentes, dantes et concedentes ipsis et eorum cuilibet, (1) universis et singulis monasteriis et civitatibus regni Nostri Boemiae steuras, collectas, contributiones et bernas pro Nostris et ejusdem regni necessi- tatibus imponendi, indicendi, ab eisdem recipiendi, postulandi et exigendi, necnon (2) in et super quibuscunque causis, litibus et controversiis inter cives et incolas earundem Nostrarum civitatum motis seu movendis ordinandi, disponendi, sententiandi, dictandi et decidendi plenam liberam et omnimodam potestatem. Quocirca universis et singulis baronibus, nobilibus, po- prawczonibus, justiciariis, vrzednikonibus, militibus, clientibus, burgraviis necnon religiosis abbatibus et conventibus singulorum monasteriorum devotis, judicibus, consulibus, communitatibus, in- colis et inhabitatoribus signanter Majoris, Minoris et Novae Civi- tatis Pragen. ac etiam Montium Chuttn. caeterarumque singu- larum Nostrarum et regni Boemiae civitatum committimus praesentibus . . . , quatenus praedictis Henrico et Thymoni in administratione regni Nostri ... ac etiam impositione, receptione, postulatione et exactione stewrarum, collectarum, contributionum et bernarum, dum et quoties id nomine Nostri faciendi decre-
Cap. I. Res ad regni administrationem spectantes. per omnia in illis partibus tenere plenarium locum Nostrum. k) Novas tamen infeodationes et alienationes perpetuas tibi esse et intelligi volumus praesentibus interdictas. Mandamus igitur universis episcopis, praelatis, ducibus, villicis etc. ceterisque hominibus terrarum Nobis suppositarum et supponendarum in posterum, cujuscumque praeementiae exsti- terint, quatenus tibi in omnibus et per omnia tamquam Nobis parere, obedire et intendere debeant fideliter et devote. Datum etc. praesent etc. (E codice Trebon. C. 3: Palacký, Formelbücher II. 119.) 3. Wenceslaus . . . . . . Boemiae rex. Notum facimus . . . . universis, quod de nobilium Henrici Scopk de Duba, serenissimae Nostrae consortis curiae magistri, et Thymonis de Coldicz, consiliariorum Nostrorum, multae fidei, legali- tatis et circumspectionis industria plenam et indubitatam fiduciam obtinentes, ipsis et eorum cuilibet . . . regia auctoritate Boe- miae . . . . administrationem regni Nostri Boemiae in Nostri absentia commisimus et committimus per praesentes, dantes et concedentes ipsis et eorum cuilibet, (1) universis et singulis monasteriis et civitatibus regni Nostri Boemiae steuras, collectas, contributiones et bernas pro Nostris et ejusdem regni necessi- tatibus imponendi, indicendi, ab eisdem recipiendi, postulandi et exigendi, necnon (2) in et super quibuscunque causis, litibus et controversiis inter cives et incolas earundem Nostrarum civitatum motis seu movendis ordinandi, disponendi, sententiandi, dictandi et decidendi plenam liberam et omnimodam potestatem. Quocirca universis et singulis baronibus, nobilibus, po- prawczonibus, justiciariis, vrzednikonibus, militibus, clientibus, burgraviis necnon religiosis abbatibus et conventibus singulorum monasteriorum devotis, judicibus, consulibus, communitatibus, in- colis et inhabitatoribus signanter Majoris, Minoris et Novae Civi- tatis Pragen. ac etiam Montium Chuttn. caeterarumque singu- larum Nostrarum et regni Boemiae civitatum committimus praesentibus . . . , quatenus praedictis Henrico et Thymoni in administratione regni Nostri ... ac etiam impositione, receptione, postulatione et exactione stewrarum, collectarum, contributionum et bernarum, dum et quoties id nomine Nostri faciendi decre-
Strana 5
Cap. I. Res ad regni administrationem spectantes. 5 verint, intendere velut Nobis ipsis debeant modis omnibus et parere, contenti etiam plenarie de ipsorum ordinatione, disposi- tione, decisione, sententiis et dictamine in et super quibuscumque causis, litibus seu controversiis per eosdem vice et auctoritate Nostri disponendi, ordinandi, faciendi, proferendi, sententiandi et dictandi, ut praemittitur... decernimus, ut nulli penitus liceat ad Nostrae serenitatis audientiam quomodo libet appellare. Nam si quid contrarium per quempiam forsan attemptatum fuerit, id nullius penitus auctoritate regia Boemiae decernimus fore roboris vel momenti; ipsique contrafactores et rebelles dicti H. et T. punire debebunt et corripere in ipsorum rebus et corporibus, prout eorum industria videbitur expedire. Datum Pragae 1380, 15. Nov. (Ew orig. Archivi feud. et appell. Boh.: Pelzel, K. Wenzel XXIII). 4. Wenceslaus rex illustri Procopio marchioni Mora- viae ecc. Illustris princeps! Postquam pridem pro disponenda Im- perii S. republica et recuperandis ejusdem Imperii juribus — ad Almanorum partes personaliter procedere decrevisset Nostra serenitas, ne ob defectum Nostrae personae hereditarium regnum Nostrum Boemiae et ejus incolas per quempiam opprimi seu aliquomodolibet contingeret molestari, te in partem Nostrae sollicitudinis vocatum ejusdem regni Nostri capitaneum fecimus et ordinavimus, data tibi potestate plenaria, honorem, profectum et commodum Nostrum et dicti regni Nostri procu- randi, et omnia alia faciendi, quae circa hoc necessaria forent et opportuna, prout datae super hoc dilectioni tuae aliae Maje- statis Nostrae literae manifeste declarant. Ad finem igitur, ut praefati regni Nostri et incolarum ipsius per te procuretur uti- litas et rebellium quorumlibet tibi forsitan obsistere volentium dometur audacia, animo deliberato, sano fidelium Nostrorum acce- dente consilio, regia auctoritate Boemiae et de certa Nostra scientia tibi virtute praesentium damus et concedimus plenam, liberam et omnimodam potestatem, ut vid. adversum omnes et singulos, cujuscunque praeeminentiae, conditionis, status, gradus seu dignitatis existant, qui te in procuranda regni Nostri re- publica et honore ac profectu Nostro dirigendis publice vel
Cap. I. Res ad regni administrationem spectantes. 5 verint, intendere velut Nobis ipsis debeant modis omnibus et parere, contenti etiam plenarie de ipsorum ordinatione, disposi- tione, decisione, sententiis et dictamine in et super quibuscumque causis, litibus seu controversiis per eosdem vice et auctoritate Nostri disponendi, ordinandi, faciendi, proferendi, sententiandi et dictandi, ut praemittitur... decernimus, ut nulli penitus liceat ad Nostrae serenitatis audientiam quomodo libet appellare. Nam si quid contrarium per quempiam forsan attemptatum fuerit, id nullius penitus auctoritate regia Boemiae decernimus fore roboris vel momenti; ipsique contrafactores et rebelles dicti H. et T. punire debebunt et corripere in ipsorum rebus et corporibus, prout eorum industria videbitur expedire. Datum Pragae 1380, 15. Nov. (Ew orig. Archivi feud. et appell. Boh.: Pelzel, K. Wenzel XXIII). 4. Wenceslaus rex illustri Procopio marchioni Mora- viae ecc. Illustris princeps! Postquam pridem pro disponenda Im- perii S. republica et recuperandis ejusdem Imperii juribus — ad Almanorum partes personaliter procedere decrevisset Nostra serenitas, ne ob defectum Nostrae personae hereditarium regnum Nostrum Boemiae et ejus incolas per quempiam opprimi seu aliquomodolibet contingeret molestari, te in partem Nostrae sollicitudinis vocatum ejusdem regni Nostri capitaneum fecimus et ordinavimus, data tibi potestate plenaria, honorem, profectum et commodum Nostrum et dicti regni Nostri procu- randi, et omnia alia faciendi, quae circa hoc necessaria forent et opportuna, prout datae super hoc dilectioni tuae aliae Maje- statis Nostrae literae manifeste declarant. Ad finem igitur, ut praefati regni Nostri et incolarum ipsius per te procuretur uti- litas et rebellium quorumlibet tibi forsitan obsistere volentium dometur audacia, animo deliberato, sano fidelium Nostrorum acce- dente consilio, regia auctoritate Boemiae et de certa Nostra scientia tibi virtute praesentium damus et concedimus plenam, liberam et omnimodam potestatem, ut vid. adversum omnes et singulos, cujuscunque praeeminentiae, conditionis, status, gradus seu dignitatis existant, qui te in procuranda regni Nostri re- publica et honore ac profectu Nostro dirigendis publice vel
Strana 6
6 Cap. I. Res ad regni administrationem spectantes. occulte mpedire forsan voluerint, regium banderium Nostrum erigere, guerras movere et pro depellenda ipsorum protervia, assumptis tibi Nostris et praefati regni fidelibus, necessariam et opportunam possis diligentiam adhibere. Datum Nurenberg 1397 etc. Ad mandatum etc. (Ex originali in collectione Raygradensi: Pelzel, K. Wenzel Urk. 139) 5. Wenceslaus etc. universis et singulis burggraviis, castellanis, nec non gubernatoribus castrorum regni nostri Boe- miaé, cujuscunque nobilitatis seu conditionis existant, ad quos praesentes pervenerint, fidelibus suis dilectis, gratiam etc. Fideles dilecti! Quia illustrem Procopium, marchionem Mo- raviae, principem et patruum Nostrum dilectum, in capitaneum regni Boemiae praefecimus, data sibi potestate plenaria, ut in absentia Nostra justitiam dirigere, pacem incolis procurare et tam divitem quam pauperem in suis debeat juribus conservare: idcirco vobis et vestrum cuilibet seriose praecipimus et sub regii favoris obtentu expresse mandamus, quatenus ad praefatum patruum Nostrum et neminem alium respectum habere, sibi in singulis agendis assistere ac ipsius mandatis tamquam Nostris debeatis firmiter obedire. Nam in casum, quo aliquis vestrum se in hoc casu componeret (opponeret?) et suis, imo potius Nostris mandatis obedire forsitan recusaret, extunc eidem patruo nostro commisimus et dedimus plenariam Nostro nomine potestatem, talem ab officio suo destituendi et alium loco sui instituendi, dum et quotiens fuerit opportunum etc. (1397). (E cod. Trebon. C. 3: Palacký, Formelbücher II. 120. (f. ibidem 111). — Universis et singulis principibus, 6. Wenceslaus — ecclesiasticis et secularibus, praelatis, capitulis, conventibus ecclesiarum et monasteriorum ac etiam nobilibus, baronibus etc., caeterisque regni Nostri Boemiae subditis et fidelibus . . . . . Quia illustrem Jodocum marchionem ... venerabilem Sbinco- nem archiepiscopum Pragensem . . . . ac nobiles Boczkonem de Podyebrad et Brzenkonem de Skal alias de Swihow, consiliarios Nostros . . . et quemlibet ipsorum capitaneos regni Boemiae usque ad adventum Nostrum constituimus et facimus auctoritate regia Boemiae per praesentes, dantes et concedentes ipsis auctori-
6 Cap. I. Res ad regni administrationem spectantes. occulte mpedire forsan voluerint, regium banderium Nostrum erigere, guerras movere et pro depellenda ipsorum protervia, assumptis tibi Nostris et praefati regni fidelibus, necessariam et opportunam possis diligentiam adhibere. Datum Nurenberg 1397 etc. Ad mandatum etc. (Ex originali in collectione Raygradensi: Pelzel, K. Wenzel Urk. 139) 5. Wenceslaus etc. universis et singulis burggraviis, castellanis, nec non gubernatoribus castrorum regni nostri Boe- miaé, cujuscunque nobilitatis seu conditionis existant, ad quos praesentes pervenerint, fidelibus suis dilectis, gratiam etc. Fideles dilecti! Quia illustrem Procopium, marchionem Mo- raviae, principem et patruum Nostrum dilectum, in capitaneum regni Boemiae praefecimus, data sibi potestate plenaria, ut in absentia Nostra justitiam dirigere, pacem incolis procurare et tam divitem quam pauperem in suis debeat juribus conservare: idcirco vobis et vestrum cuilibet seriose praecipimus et sub regii favoris obtentu expresse mandamus, quatenus ad praefatum patruum Nostrum et neminem alium respectum habere, sibi in singulis agendis assistere ac ipsius mandatis tamquam Nostris debeatis firmiter obedire. Nam in casum, quo aliquis vestrum se in hoc casu componeret (opponeret?) et suis, imo potius Nostris mandatis obedire forsitan recusaret, extunc eidem patruo nostro commisimus et dedimus plenariam Nostro nomine potestatem, talem ab officio suo destituendi et alium loco sui instituendi, dum et quotiens fuerit opportunum etc. (1397). (E cod. Trebon. C. 3: Palacký, Formelbücher II. 120. (f. ibidem 111). — Universis et singulis principibus, 6. Wenceslaus — ecclesiasticis et secularibus, praelatis, capitulis, conventibus ecclesiarum et monasteriorum ac etiam nobilibus, baronibus etc., caeterisque regni Nostri Boemiae subditis et fidelibus . . . . . Quia illustrem Jodocum marchionem ... venerabilem Sbinco- nem archiepiscopum Pragensem . . . . ac nobiles Boczkonem de Podyebrad et Brzenkonem de Skal alias de Swihow, consiliarios Nostros . . . et quemlibet ipsorum capitaneos regni Boemiae usque ad adventum Nostrum constituimus et facimus auctoritate regia Boemiae per praesentes, dantes et concedentes ipsis auctori-
Strana 7
Cap. I. Res ad regni administrationem spectantes. tatem plenam et omnimodam potestatem, quorumlibet maleficorum insolentias et temeritates Nostro nomine reprimendi ac pacem, tranquillitatem et commune bonum in regno Nostro procurandi: idcirco vobis omnibus et cuilibet vestrum seriose praecipimus et mandamus Nostrae gratiae sub obtentu, quatenus pro dirigenda republica ac regno Nostro Boemiae, Nobis absentibus, in pace et tranquillitate conservando, praefatis capitaneis Nostris contra universos et singulos maleficos, viarum publicarum depraeda- tores et alios violentos oppressores, quotiescunque super eo per eosdem consiliarios Nostros seu alterum ipsorum requisiti fueritis seu aliquis vestrum fuerit requisitus, cum gentibus armorum assistere juxta posse vestrum modis omnibus debeatis etc. Nam si quis ad requisitionem praedictorum capitaneorum circa prae- missa renitens fuerit aut remissus, extunc praefatis capitaneis commisimus et dedimus plenariam potestatem, contra eundem tamquam malefactorem publicum et mandatorum regalium trans- gressorem agendi et procedendi, prout eis visum fuerit expe- dire etc. (E Copiario Premiszl.: Pelzel, K. Wenzel Urk. 197). B. Conventus totius regni convocatio. (Cf. Slovanské právo v Čechách a na Moravě. III. §. 24.: Sněmy zemské). 1. Wenceslaus dei gratia Romanorum rex semper au- gustus et Boemiae rex. Fideles dilecti! Ad disponendum in regno Nostro Boemiae statum pacificum et tranquillum et ejusdem regni rempublicam feliciter procurandam, barones regni praedicti ad proximam diem Dominicam ante festum S. Elisabeth Pragam decrevimus con- vocandos. Unde fidelitati vestrae seriose praecipimus et expresse mandamus, quatenus duos de consilio cum pleno civitatis vestrae mandato ad Nos Pragam dirigere debeatis, taliter ut praedicta die Dominica apud Nos in Praga sint finaliter constituti. Volumus etiam, ut interim in civitate vestra diebus ad hoc aptis procla- mari publice faciatis, ut omnes et singuli, quibus bona ipsorum
Cap. I. Res ad regni administrationem spectantes. tatem plenam et omnimodam potestatem, quorumlibet maleficorum insolentias et temeritates Nostro nomine reprimendi ac pacem, tranquillitatem et commune bonum in regno Nostro procurandi: idcirco vobis omnibus et cuilibet vestrum seriose praecipimus et mandamus Nostrae gratiae sub obtentu, quatenus pro dirigenda republica ac regno Nostro Boemiae, Nobis absentibus, in pace et tranquillitate conservando, praefatis capitaneis Nostris contra universos et singulos maleficos, viarum publicarum depraeda- tores et alios violentos oppressores, quotiescunque super eo per eosdem consiliarios Nostros seu alterum ipsorum requisiti fueritis seu aliquis vestrum fuerit requisitus, cum gentibus armorum assistere juxta posse vestrum modis omnibus debeatis etc. Nam si quis ad requisitionem praedictorum capitaneorum circa prae- missa renitens fuerit aut remissus, extunc praefatis capitaneis commisimus et dedimus plenariam potestatem, contra eundem tamquam malefactorem publicum et mandatorum regalium trans- gressorem agendi et procedendi, prout eis visum fuerit expe- dire etc. (E Copiario Premiszl.: Pelzel, K. Wenzel Urk. 197). B. Conventus totius regni convocatio. (Cf. Slovanské právo v Čechách a na Moravě. III. §. 24.: Sněmy zemské). 1. Wenceslaus dei gratia Romanorum rex semper au- gustus et Boemiae rex. Fideles dilecti! Ad disponendum in regno Nostro Boemiae statum pacificum et tranquillum et ejusdem regni rempublicam feliciter procurandam, barones regni praedicti ad proximam diem Dominicam ante festum S. Elisabeth Pragam decrevimus con- vocandos. Unde fidelitati vestrae seriose praecipimus et expresse mandamus, quatenus duos de consilio cum pleno civitatis vestrae mandato ad Nos Pragam dirigere debeatis, taliter ut praedicta die Dominica apud Nos in Praga sint finaliter constituti. Volumus etiam, ut interim in civitate vestra diebus ad hoc aptis procla- mari publice faciatis, ut omnes et singuli, quibus bona ipsorum
Strana 8
8 Cap. I. Res ad regni administrationem spectantes. indebite seu injuste per quempiam sunt ablata, super praedicto termino Pragam similiter venire non obmittant; quibus per resti- tutionem bonorum hujusmodi seu alias necessarias vias et modos de opportuno super hoc dignabimur remedio providere. Dat. Veronae, die VII. Novembris, regnorum Nostrorum anno Boemiae XXIII°, Romanorum vero XI° (i. e. 1386, 7. Nov.) Per D. Przemkonem ducem Teschinensem: Wlachnico de Weitenmule. (E Cod. Capit. Prag. I. 40: Palacký, Formelbücher II. 129). 2. Wenceslaus dei gratia Romanorum rex semper Au- gustus et Boemiae rex, universis et singulis magistris civium, judicibus, scabinis, consulibus et juratis districtus Pilznensis, fidelibus Nostris dilectis, gratiam regiam et omne bonum. Fideles dilecti! Fidelitati vestrae committimus et tenore praesentium districte praecipiendo mandamus, omnino volentes, quatenus quolibet die forensi seu festivo in civitatibus, oppidis et locis vestris proclamari publice faciatis, ut omnes et singuli barones, nobiles, milites, clientes atque terrigenae in districtu vestro residentes, cujuscunque status seu conditionis existant, Dominica, qua cantatur Exaudi (31 Mai), apud Nos in Praga, omni procul excusatione cessante, sint finaliter constituti; cum quibus de pace et tranquillitate regni Nostri Boemiae et ipsius republica tractare volumus, prout Nobis fuerit divinitus inspi- ratum. In hac etiam proclamatione adjici volumus, ut si quispiam ex praefatis terrigenis se absentare voluerit, aut ad praedictum terminum venire distulerit, quod extunc talis tam a Nobis quam etiam a singulis aliis rei publicae seu pacis aemulus debeat reputari. Datum Pragae, die XV. Maii, regnorum Nostrorum anno Boemiae XXXI, Romanorum vero XVIII (i. e. 1394, 15. Maii). Per D. Henricum de Nova Domo : Wlachnico de Weytenmule. (E Cod. Capit. Prag. I. 40: Palacký, Formelbücher II. 132). 3. Wenceslaus dei gratia etc.: Universis et singulis ma- gistris civium, consulibus et juratis civitatum et oppidorum in
8 Cap. I. Res ad regni administrationem spectantes. indebite seu injuste per quempiam sunt ablata, super praedicto termino Pragam similiter venire non obmittant; quibus per resti- tutionem bonorum hujusmodi seu alias necessarias vias et modos de opportuno super hoc dignabimur remedio providere. Dat. Veronae, die VII. Novembris, regnorum Nostrorum anno Boemiae XXIII°, Romanorum vero XI° (i. e. 1386, 7. Nov.) Per D. Przemkonem ducem Teschinensem: Wlachnico de Weitenmule. (E Cod. Capit. Prag. I. 40: Palacký, Formelbücher II. 129). 2. Wenceslaus dei gratia Romanorum rex semper Au- gustus et Boemiae rex, universis et singulis magistris civium, judicibus, scabinis, consulibus et juratis districtus Pilznensis, fidelibus Nostris dilectis, gratiam regiam et omne bonum. Fideles dilecti! Fidelitati vestrae committimus et tenore praesentium districte praecipiendo mandamus, omnino volentes, quatenus quolibet die forensi seu festivo in civitatibus, oppidis et locis vestris proclamari publice faciatis, ut omnes et singuli barones, nobiles, milites, clientes atque terrigenae in districtu vestro residentes, cujuscunque status seu conditionis existant, Dominica, qua cantatur Exaudi (31 Mai), apud Nos in Praga, omni procul excusatione cessante, sint finaliter constituti; cum quibus de pace et tranquillitate regni Nostri Boemiae et ipsius republica tractare volumus, prout Nobis fuerit divinitus inspi- ratum. In hac etiam proclamatione adjici volumus, ut si quispiam ex praefatis terrigenis se absentare voluerit, aut ad praedictum terminum venire distulerit, quod extunc talis tam a Nobis quam etiam a singulis aliis rei publicae seu pacis aemulus debeat reputari. Datum Pragae, die XV. Maii, regnorum Nostrorum anno Boemiae XXXI, Romanorum vero XVIII (i. e. 1394, 15. Maii). Per D. Henricum de Nova Domo : Wlachnico de Weytenmule. (E Cod. Capit. Prag. I. 40: Palacký, Formelbücher II. 132). 3. Wenceslaus dei gratia etc.: Universis et singulis ma- gistris civium, consulibus et juratis civitatum et oppidorum in
Strana 9
Caput I. Res ad regni administrationem spectantes. districtu Pylznensi constitutis, ad quos praesentes pervenerint, gratiam regiam et omne bonum. Fideles dilecti! Pati nolentes, ut fideles Nostri regnicolae in suis juribus turbentur in antea, seu ob defectum justitiae aliquam de cetero habeant materiam quaerulandi: commisimus illustri Johanni duci Gorlicensi, principi et fratri Nostro carissimo, ut Nostri auctoritate et nomine omnibus et singulis tam ecclesia- sticis quam secularibus personis, pauperibus atque divitibus, justitiam facere, bona per quoscunque violenter seu injuste ablata restitui mandare, et generaliter quemlibet in suis debeat juribus efficaciter conservare. Propter quod fidelitati vestrae committimus et sub regii favoris obtentu districte praecipiendo mandamus, quatenus mox visis praesentibus, in civitatibus, oppidis, locis tam in ecclesiis quam foris vestris proclamari publice faciatis, ut omnes et singuli terrigenae, utpote milites et clientes, cives et oppidani, sive ad Nos sive ad barones regni pertineant, super Quatuor temporibus proxime venturis Pragam personaliter veniant, justitiam et restitutionem bonorum injuste sicut praemittitur ablatorum finaliter adepturi. Et ne quispiam ex eis se per simu- latum forsan timorem aut alio quovis modo valeat excusare, in dicta proclamatione volumus superaddi, quod omnibus ad prae- fatum terminum venire volentibus, sive Nostri sive baronum fuerint, parati sumus dare, imo virtute praesentium damus se- curum et salvum conductum Pragam veniendi, ibidem morandi et abinde ad propria eorum domicilia redeundi, salvis rebus pa- riter et personis, tam pro Nobis quam pro omnibus, qui causa Nostri faciunt et dimittunt (sic). Dat. Karlstein, die XXIII mensis Maii, regnorum Nostrorum anno Boemiae XXXII°, Romanorum vero XIX° (= 1393, 23. Maii). Ad mandatum D. Regis : Wlachnico de Weytenmule. (E Cod. Capit. Prag. I. 40: Palacký, Formelbücher II. 133). 4. Fidelis dilecte! Quamquam pro disponendis aliquarum terrarum Nostrarum negotiis terminos regni Boemiae Nos exire praegrandis cogat necessitas, de ipsius tamen regni profectu et commodo taliter ordinare proponimus, ut in eo peramplius justitia exoptata refloreat, tranquillitas vigeat, et quidem jura dudum
Caput I. Res ad regni administrationem spectantes. districtu Pylznensi constitutis, ad quos praesentes pervenerint, gratiam regiam et omne bonum. Fideles dilecti! Pati nolentes, ut fideles Nostri regnicolae in suis juribus turbentur in antea, seu ob defectum justitiae aliquam de cetero habeant materiam quaerulandi: commisimus illustri Johanni duci Gorlicensi, principi et fratri Nostro carissimo, ut Nostri auctoritate et nomine omnibus et singulis tam ecclesia- sticis quam secularibus personis, pauperibus atque divitibus, justitiam facere, bona per quoscunque violenter seu injuste ablata restitui mandare, et generaliter quemlibet in suis debeat juribus efficaciter conservare. Propter quod fidelitati vestrae committimus et sub regii favoris obtentu districte praecipiendo mandamus, quatenus mox visis praesentibus, in civitatibus, oppidis, locis tam in ecclesiis quam foris vestris proclamari publice faciatis, ut omnes et singuli terrigenae, utpote milites et clientes, cives et oppidani, sive ad Nos sive ad barones regni pertineant, super Quatuor temporibus proxime venturis Pragam personaliter veniant, justitiam et restitutionem bonorum injuste sicut praemittitur ablatorum finaliter adepturi. Et ne quispiam ex eis se per simu- latum forsan timorem aut alio quovis modo valeat excusare, in dicta proclamatione volumus superaddi, quod omnibus ad prae- fatum terminum venire volentibus, sive Nostri sive baronum fuerint, parati sumus dare, imo virtute praesentium damus se- curum et salvum conductum Pragam veniendi, ibidem morandi et abinde ad propria eorum domicilia redeundi, salvis rebus pa- riter et personis, tam pro Nobis quam pro omnibus, qui causa Nostri faciunt et dimittunt (sic). Dat. Karlstein, die XXIII mensis Maii, regnorum Nostrorum anno Boemiae XXXII°, Romanorum vero XIX° (= 1393, 23. Maii). Ad mandatum D. Regis : Wlachnico de Weytenmule. (E Cod. Capit. Prag. I. 40: Palacký, Formelbücher II. 133). 4. Fidelis dilecte! Quamquam pro disponendis aliquarum terrarum Nostrarum negotiis terminos regni Boemiae Nos exire praegrandis cogat necessitas, de ipsius tamen regni profectu et commodo taliter ordinare proponimus, ut in eo peramplius justitia exoptata refloreat, tranquillitas vigeat, et quidem jura dudum
Strana 10
10 Cap. I. Res ad regni administrationem spectantes. a Nostris praedecessoribus Boemiae regibus condita et in ipso regno firmiter observata, futuris temporibus, prout justum est, serventur illaesa, nominatim taliter, ut non liceat alicui alterum ausu temerario diffidare, in ejus domicilium ignem mittere, pe- cudes auferre, nec sibi alinea bona quomodolibet vendicare. Quapropter fidelitati tuae scribimus et hortamur, volentes, qua- tenus super festo .. venturo proxime unacum aliis regni Boemiae baronibus, quibus super hoc similiter scribimus, ad Nos Pragam velis et debeas te personaliter conferre, ut de tuo et ipsorum consilio, quod ad utilitatem publicam mente concepimus, opere complere finaliter valeamus. (E Ood. Capit. Prag. H. 3: Palacký, Formelbücher II. 136 a). 5. Fidelis dilecte! Licet alias tuae fidelitati scripsimus, ut pro disponendis utilitatibus ac profectu regni Nostri Boemiae et incolarum ipsius super clamoribus injuriarum et aliis violentiis seu fatigis indebitis, quas Nostri et ejusdem regni fideles hucusque sustulisse videntur, Nostrae Majestatis praesentiam accedere de- beres, ut videlicet de tuo et aliorum baronum consilio talibus defectibus, imo potius necessitatibus possemus realiter providere; quia tamen intervenientibus aliquibus negotiis arduis hujusmodi Nostrum propositum pro tunc extitit impeditum, neque ad effectum optatum perductum: ne igitur in regno Nostro praedicto ob de- fectum justitiae de cetero clamor exuberet, t. f. rogamus et hortamur, desiderantes ex animo, quatenus negotiis tuis in ordine positis, ad Nos sine dilatione qualibet velis dirigere iter tuum ventura proxime apud Nos in taliter, ut super octava sancti sis finaliter constitutus; nec te necessitas propria quantum- libet arduo in hoc praeoccupet, quin pro disponenda ejusdem regni re publica super dicto termino te Nostro conspectui finaliter repraesentes, cum de tuo et aliorum baronum consilio, pro quibus similiter direximus scripta Nostra, defectibus hujusmodi volumus providere, et si quid neglectum fuerit in praemissis, mediante justitia conabimur adimplere. (E Cod. Capit. Prag. H. 3: Palacký, Formelbücher II. 136 b). 6. Prudentes, sincere dilecti! Licet pridem scripsisse memi- nimus, ut pro disponenda republica super festo sancti P. proximo
10 Cap. I. Res ad regni administrationem spectantes. a Nostris praedecessoribus Boemiae regibus condita et in ipso regno firmiter observata, futuris temporibus, prout justum est, serventur illaesa, nominatim taliter, ut non liceat alicui alterum ausu temerario diffidare, in ejus domicilium ignem mittere, pe- cudes auferre, nec sibi alinea bona quomodolibet vendicare. Quapropter fidelitati tuae scribimus et hortamur, volentes, qua- tenus super festo .. venturo proxime unacum aliis regni Boemiae baronibus, quibus super hoc similiter scribimus, ad Nos Pragam velis et debeas te personaliter conferre, ut de tuo et ipsorum consilio, quod ad utilitatem publicam mente concepimus, opere complere finaliter valeamus. (E Ood. Capit. Prag. H. 3: Palacký, Formelbücher II. 136 a). 5. Fidelis dilecte! Licet alias tuae fidelitati scripsimus, ut pro disponendis utilitatibus ac profectu regni Nostri Boemiae et incolarum ipsius super clamoribus injuriarum et aliis violentiis seu fatigis indebitis, quas Nostri et ejusdem regni fideles hucusque sustulisse videntur, Nostrae Majestatis praesentiam accedere de- beres, ut videlicet de tuo et aliorum baronum consilio talibus defectibus, imo potius necessitatibus possemus realiter providere; quia tamen intervenientibus aliquibus negotiis arduis hujusmodi Nostrum propositum pro tunc extitit impeditum, neque ad effectum optatum perductum: ne igitur in regno Nostro praedicto ob de- fectum justitiae de cetero clamor exuberet, t. f. rogamus et hortamur, desiderantes ex animo, quatenus negotiis tuis in ordine positis, ad Nos sine dilatione qualibet velis dirigere iter tuum ventura proxime apud Nos in taliter, ut super octava sancti sis finaliter constitutus; nec te necessitas propria quantum- libet arduo in hoc praeoccupet, quin pro disponenda ejusdem regni re publica super dicto termino te Nostro conspectui finaliter repraesentes, cum de tuo et aliorum baronum consilio, pro quibus similiter direximus scripta Nostra, defectibus hujusmodi volumus providere, et si quid neglectum fuerit in praemissis, mediante justitia conabimur adimplere. (E Cod. Capit. Prag. H. 3: Palacký, Formelbücher II. 136 b). 6. Prudentes, sincere dilecti! Licet pridem scripsisse memi- nimus, ut pro disponenda republica super festo sancti P. proximo
Strana 11
Cap. I. Res ad regni administrationem spectantes. 11 huc venire debeatis: tamen quia veraciter accepimus, serenissi- mum principem et dominum dominum S. regem Ungariae jam in Albea fore sanum et incolumem personaliter constitutum, ad quem quidem dominum regem nobilis quidem dominus O. de B. ceterique regni istius barones procedunt ad praesens, propter quod terminum sancti G. praefixum observare non possumus nec valeamus: idcirco vos praesentibus requirimus et rogamus, qua- tenus super Quatuor temporibus proxime ... duos de consilio et duos de communitate civitatis vestrae cum potestate plenaria huc finaliter dirigere nullatenus obmittatis; nam ibidem tam dominus rex Romanorum et Boemiae, quam praefatus rex Ungariae ceteri- que barones nobiles et communes terrae istius interesse debebunt, ubi de republica, regni istius pace et commodo disponendis, (inter) praefatos dominos nostros ipsorumque fideles et subditos ardue et efficaciter curabitur pertractari. Ad quos quidem trac- tatus etiam vestri praesentia est plerumque necessaria et maxime opportuna. Datum (1402). (E Cod. Trebon. C. 6: Palacký, Formelbücher II. 137). C. Scabinorum et consulum terrae, civitatum etc. convocatio. 1. Wenceslaus Dei gratia etc. Fideles dilecti! Ex certis et rationabilibus causis omnes et singulos scabinos et consules terrestres duximus convocandos. Quare fidelitati vestrae praesentibus injungimus et mandamus, quatenus mox visis praesentibus singulis diebus forensibus et festivis in civitate vestra et in ecclesiis voce praeconia procla- mari publice faciatis, ut scabini districtus vestri, singulis post- positis, coram Majestate Nostra vel illustri Johanne Gorlicensi, fratre Nostro carissimo, ac Nostris consiliariis in civitate Pragensi in crastino sancti Johannis Baptistae esse debeant modis omnibus constituti, sicut favorem Nostrum regium diligunt conservare. Datum etc. (ca. 1384). Per D. Georgium: Martinus scolasticus. (E Cod. Capit. Prag. I. 40: Palacký, Formelbücher II. 127).
Cap. I. Res ad regni administrationem spectantes. 11 huc venire debeatis: tamen quia veraciter accepimus, serenissi- mum principem et dominum dominum S. regem Ungariae jam in Albea fore sanum et incolumem personaliter constitutum, ad quem quidem dominum regem nobilis quidem dominus O. de B. ceterique regni istius barones procedunt ad praesens, propter quod terminum sancti G. praefixum observare non possumus nec valeamus: idcirco vos praesentibus requirimus et rogamus, qua- tenus super Quatuor temporibus proxime ... duos de consilio et duos de communitate civitatis vestrae cum potestate plenaria huc finaliter dirigere nullatenus obmittatis; nam ibidem tam dominus rex Romanorum et Boemiae, quam praefatus rex Ungariae ceteri- que barones nobiles et communes terrae istius interesse debebunt, ubi de republica, regni istius pace et commodo disponendis, (inter) praefatos dominos nostros ipsorumque fideles et subditos ardue et efficaciter curabitur pertractari. Ad quos quidem trac- tatus etiam vestri praesentia est plerumque necessaria et maxime opportuna. Datum (1402). (E Cod. Trebon. C. 6: Palacký, Formelbücher II. 137). C. Scabinorum et consulum terrae, civitatum etc. convocatio. 1. Wenceslaus Dei gratia etc. Fideles dilecti! Ex certis et rationabilibus causis omnes et singulos scabinos et consules terrestres duximus convocandos. Quare fidelitati vestrae praesentibus injungimus et mandamus, quatenus mox visis praesentibus singulis diebus forensibus et festivis in civitate vestra et in ecclesiis voce praeconia procla- mari publice faciatis, ut scabini districtus vestri, singulis post- positis, coram Majestate Nostra vel illustri Johanne Gorlicensi, fratre Nostro carissimo, ac Nostris consiliariis in civitate Pragensi in crastino sancti Johannis Baptistae esse debeant modis omnibus constituti, sicut favorem Nostrum regium diligunt conservare. Datum etc. (ca. 1384). Per D. Georgium: Martinus scolasticus. (E Cod. Capit. Prag. I. 40: Palacký, Formelbücher II. 127).
Strana 12
12 Cap I. Res ad regni administrationem spectantes. 2. Domini et amici carissimi! Ex speciali mandato sermi domini nostri Romanorum et Boemiae regis, dilectioni vestrae nomine ipsius domini nostri praesentibus seriose committimus et mandamus, quatenus duo ex vobis, habentes civitatis vestrae plenum posse pariter et mandatum, Pragae die Dominica pro- xima post festum Nativitatis S. Mariae proxime venturum coram ipso domino nostro rege aut ejus officialibus super arduis tracta- turi negotiis sitis infallibiliter constituti, regalis gratiae sub obtentu. Dat. (1388, m. Augusto). Sigismundus Huler regni Boemiae subcamerarius, nec non supremus notarius ejusdem regni regalis. (E Cod. Capit. Prag I. 40: Palacký, Formelbücher II. 130 a). 3. Wenceslaus Dei gratia Romanorum rex semper Au- gustus et Boemiae rex universis et singulis abbatibus, praepo- sitis, prioribus monachorum, nec non commendatoribus domorum devotis, et signanter magistris civium, judicibus, consulibus et juratis civitatum regni Nostri Bohemiae, fidelibus suis dilectis, gratiam regiam et omne bonum. Devoti et fideles dilecti! Quia propter certas et necessarias causas Nos et regnum Boemiae tangentes ad praesens vestri prae- sentia plurimum indigemus: idcirco volumus et vobis tenore praesentium seriose praecipiendo mandamus, quatenus proxima die Dominica post festum Nativitatis S. Mariae vos abbates, prae- positi, priores et commendatores personaliter venire, aut duos de fratribus quorumlibet monasteriorum vestrorum, plenum a vobis desuper mandatum habentes, Pragam sine dilatione qualibet trans- mittere debeatis. Et similiter vos magistri civium, judices et jurati civitatum praedictarum duos de consilio cujuslibet civitatis vestrae cum pleno mandato ad diem et locum praedictos, ad Nostram vel consiliariorum Nostrorum praesentiam destinare modis omnibus debeatis, voluntatem Nostram a Nobis vel ipsis plenarie audituros, nullam in praemissis penitus negligentiam commissuri. Datum in Burgleins die XX. Augusti, regnorum Nostrorum anno Boemiae XXVI, Romanorum vero XIII (= 1388, 20. Aug.) (E Cod. Capit. Prag. I. 40: Palacký, Formelbücher II. 130 b).
12 Cap I. Res ad regni administrationem spectantes. 2. Domini et amici carissimi! Ex speciali mandato sermi domini nostri Romanorum et Boemiae regis, dilectioni vestrae nomine ipsius domini nostri praesentibus seriose committimus et mandamus, quatenus duo ex vobis, habentes civitatis vestrae plenum posse pariter et mandatum, Pragae die Dominica pro- xima post festum Nativitatis S. Mariae proxime venturum coram ipso domino nostro rege aut ejus officialibus super arduis tracta- turi negotiis sitis infallibiliter constituti, regalis gratiae sub obtentu. Dat. (1388, m. Augusto). Sigismundus Huler regni Boemiae subcamerarius, nec non supremus notarius ejusdem regni regalis. (E Cod. Capit. Prag I. 40: Palacký, Formelbücher II. 130 a). 3. Wenceslaus Dei gratia Romanorum rex semper Au- gustus et Boemiae rex universis et singulis abbatibus, praepo- sitis, prioribus monachorum, nec non commendatoribus domorum devotis, et signanter magistris civium, judicibus, consulibus et juratis civitatum regni Nostri Bohemiae, fidelibus suis dilectis, gratiam regiam et omne bonum. Devoti et fideles dilecti! Quia propter certas et necessarias causas Nos et regnum Boemiae tangentes ad praesens vestri prae- sentia plurimum indigemus: idcirco volumus et vobis tenore praesentium seriose praecipiendo mandamus, quatenus proxima die Dominica post festum Nativitatis S. Mariae vos abbates, prae- positi, priores et commendatores personaliter venire, aut duos de fratribus quorumlibet monasteriorum vestrorum, plenum a vobis desuper mandatum habentes, Pragam sine dilatione qualibet trans- mittere debeatis. Et similiter vos magistri civium, judices et jurati civitatum praedictarum duos de consilio cujuslibet civitatis vestrae cum pleno mandato ad diem et locum praedictos, ad Nostram vel consiliariorum Nostrorum praesentiam destinare modis omnibus debeatis, voluntatem Nostram a Nobis vel ipsis plenarie audituros, nullam in praemissis penitus negligentiam commissuri. Datum in Burgleins die XX. Augusti, regnorum Nostrorum anno Boemiae XXVI, Romanorum vero XIII (= 1388, 20. Aug.) (E Cod. Capit. Prag. I. 40: Palacký, Formelbücher II. 130 b).
Strana 13
Cap. I. Res ad regni administrationem spectantes. 13 4. Fideles dilecti! Ad hoc, ut tam regni Nostri Bohemiae, quam etiam incolarum ipsius communis procuretur utilitas, cuncta etiam, quae ad pacem et tranquillitatem pertinent, stabili po- nantur in ordine, vestri praesentia Nobis est plurimum opportuna. Et ideo volumus vobisque seriose praecipimus vel praecipiendo mandamus, quatenus duos de consilio civitatis vestrae plenum a vobis mandatum habentes ad Nos Pragam destinare modis omnibus debeatis, sic ut proxima feria V post festum Omnium Sanctorum apud Nos ibidem sind finaliter constituti. (E Cod. Capit. Prag. I. 40: Palacký, Formelbücher II. 181 a). 5. Wenceslaus, Dei gratia Romanorum rex semper Au- gustus et Boemiae rex. Fideles dilecti! Quia propter certas arduas et necessarias causas vestri praesentia plurimum indigemus, id- circo volumus vobisque seriose mandamus, quatenus duos de con- silio vestro cum pleno civitatis vestrae mandato ad Nos sive consiliarios Nostros super Dominica proxima post festum Assump- tionis S. Mariae Pragam destinare sine dilatione qualibet debeatis. Datum Pragae etc. Ad mandatum domini regis: Johannes Caminensis electus, cancellarius. (E Cod. Capit. Prag. I. 40: Palacký, Formelbücher II. 131 b). 6. Fideles dilecti! Ex certis causis vos requirimus et hor- tamur omnino volentes, quatenus duos de consilio (et) duos de com- munitate una cum civitatis vestrae judice cum pleno mandato ad Nos debeatis transmittere, ut feria secunda proxima ad octo dies apud Nos Pragae esse debeant finaliter constituti. Datum Pragae in die S. Mauritii, regnorum etc. (E Cod. Capit. Prag. I. 40: Palacký, Formelbücher II. 131 c). 7. Amici carissimi! Quia serenissimus princeps et dominus, dominus W. Romanorum et Boemiae rex, dominus noster gra- tiosus, pacem et justitiam in regno suo, auxiliante Deo, juxta quod vobis per suas literas scripsit, disposuit ordinare: ex man- dato igitur ipsius domini regis vobis praesentibus seriose com- mittimus et mandamus, quatenus duos de consilio et duos de communitate civitatis vestrae cum pleno posse Pragam ad diem
Cap. I. Res ad regni administrationem spectantes. 13 4. Fideles dilecti! Ad hoc, ut tam regni Nostri Bohemiae, quam etiam incolarum ipsius communis procuretur utilitas, cuncta etiam, quae ad pacem et tranquillitatem pertinent, stabili po- nantur in ordine, vestri praesentia Nobis est plurimum opportuna. Et ideo volumus vobisque seriose praecipimus vel praecipiendo mandamus, quatenus duos de consilio civitatis vestrae plenum a vobis mandatum habentes ad Nos Pragam destinare modis omnibus debeatis, sic ut proxima feria V post festum Omnium Sanctorum apud Nos ibidem sind finaliter constituti. (E Cod. Capit. Prag. I. 40: Palacký, Formelbücher II. 181 a). 5. Wenceslaus, Dei gratia Romanorum rex semper Au- gustus et Boemiae rex. Fideles dilecti! Quia propter certas arduas et necessarias causas vestri praesentia plurimum indigemus, id- circo volumus vobisque seriose mandamus, quatenus duos de con- silio vestro cum pleno civitatis vestrae mandato ad Nos sive consiliarios Nostros super Dominica proxima post festum Assump- tionis S. Mariae Pragam destinare sine dilatione qualibet debeatis. Datum Pragae etc. Ad mandatum domini regis: Johannes Caminensis electus, cancellarius. (E Cod. Capit. Prag. I. 40: Palacký, Formelbücher II. 131 b). 6. Fideles dilecti! Ex certis causis vos requirimus et hor- tamur omnino volentes, quatenus duos de consilio (et) duos de com- munitate una cum civitatis vestrae judice cum pleno mandato ad Nos debeatis transmittere, ut feria secunda proxima ad octo dies apud Nos Pragae esse debeant finaliter constituti. Datum Pragae in die S. Mauritii, regnorum etc. (E Cod. Capit. Prag. I. 40: Palacký, Formelbücher II. 131 c). 7. Amici carissimi! Quia serenissimus princeps et dominus, dominus W. Romanorum et Boemiae rex, dominus noster gra- tiosus, pacem et justitiam in regno suo, auxiliante Deo, juxta quod vobis per suas literas scripsit, disposuit ordinare: ex man- dato igitur ipsius domini regis vobis praesentibus seriose com- mittimus et mandamus, quatenus duos de consilio et duos de communitate civitatis vestrae cum pleno posse Pragam ad diem
Strana 14
14 Cap. I. Res ad regni administrationem spectantes. S. Joh. proxime venturam modis omnibus transmittatis, ad au- diendam intentionem regiam, vobis per illustrem principem do- minum M., ducem P., silvarum regalium forestrarium et per Nos plenarie exponendam ; nam ad dictam diem omnes abbates mona- steriorum et omnes purgravii castrorum convenient, quibus simi- liter scripsimus pro eodem. Nullam in eo negligentiam sub regalis obtentu gratiae commissuri; alias, si in hiis inobedientes extite- ritis, ipsam inobedientiam vestram premeremus remediis oportunis. (E Cod. Trebon. C. 6: Palacký, Formelbücher II. 134). D. Vasallorum convocatio. 1. Wenceslaus Dei gratia Romanorum rex semper Au- gustus et Boemiae rex. Omnibus et singulis magistris civium, consulibus et juratis omnium civitatum per terras nostras Boemiae constitutis, fide- libus nostris dilectis, gratiam regiam et omne bonum. Fideles dilecti! Fidelitati vestrae districte praecipimus et mandamus, quatenus singulis diebus forensibus voce praeconica proclamari publice faciatis, ut universi et singuli vasalli homa- giales et Nobis super gratia servientes, qui tamen feoda ad castra pertinentia non possident, super die S. Galli venturo proxime, sub obtentu regiae gratiae et feudorum suorum, coram nobis Pragae, si ibidem fuerimus, seu Nobis absentibus coram Jeskone Czuch, marescallo Nostro, esse debeant modis omnibus constituti, a Nobis seu dicto marescallo Nostro intentionem regiam audituri. Datum Mendici, die XIX Septembris, regnorum Nostrorum anno Boemiae XXXI°, Romanorum vero XVIII°. (= 1393, 19. Sept.) (E Cod. Capit. Prag. I. 40: Palacký, Formelbücher II. 141). E. Ad conventum districtualem evocatio. 1. Magistro civium, judici et juratis civibus in Tusta, amicis suis carissimis. Amici carissimi! Super quibusdam arduis et notabilibus
14 Cap. I. Res ad regni administrationem spectantes. S. Joh. proxime venturam modis omnibus transmittatis, ad au- diendam intentionem regiam, vobis per illustrem principem do- minum M., ducem P., silvarum regalium forestrarium et per Nos plenarie exponendam ; nam ad dictam diem omnes abbates mona- steriorum et omnes purgravii castrorum convenient, quibus simi- liter scripsimus pro eodem. Nullam in eo negligentiam sub regalis obtentu gratiae commissuri; alias, si in hiis inobedientes extite- ritis, ipsam inobedientiam vestram premeremus remediis oportunis. (E Cod. Trebon. C. 6: Palacký, Formelbücher II. 134). D. Vasallorum convocatio. 1. Wenceslaus Dei gratia Romanorum rex semper Au- gustus et Boemiae rex. Omnibus et singulis magistris civium, consulibus et juratis omnium civitatum per terras nostras Boemiae constitutis, fide- libus nostris dilectis, gratiam regiam et omne bonum. Fideles dilecti! Fidelitati vestrae districte praecipimus et mandamus, quatenus singulis diebus forensibus voce praeconica proclamari publice faciatis, ut universi et singuli vasalli homa- giales et Nobis super gratia servientes, qui tamen feoda ad castra pertinentia non possident, super die S. Galli venturo proxime, sub obtentu regiae gratiae et feudorum suorum, coram nobis Pragae, si ibidem fuerimus, seu Nobis absentibus coram Jeskone Czuch, marescallo Nostro, esse debeant modis omnibus constituti, a Nobis seu dicto marescallo Nostro intentionem regiam audituri. Datum Mendici, die XIX Septembris, regnorum Nostrorum anno Boemiae XXXI°, Romanorum vero XVIII°. (= 1393, 19. Sept.) (E Cod. Capit. Prag. I. 40: Palacký, Formelbücher II. 141). E. Ad conventum districtualem evocatio. 1. Magistro civium, judici et juratis civibus in Tusta, amicis suis carissimis. Amici carissimi! Super quibusdam arduis et notabilibus
Strana 15
Cap. I. Res ad regni administrationem spectantes. 15 causis Majestatem regiam concernentibus, vobis eadem regia Majestate praecipio et injungo praesentibus seriose, quatenus mox visis praesentibus duos de consilio vestro cum pleno civi- tatis vestrae posse ad discretos viros, videlicet Bernhardum judicem curiae et Mathiam notarium in Hradek, in Misam civi- tatem sine dilatione qualibet mittere et dirigere debeatis, in eo nullam negligentiam commissuri, prout indignationem regiam vo- lueritis evitare. Datum Burgleins, die S. Dionysii et sociorum ejus. Georgius de Rostok, regni Boemiae subcamerarius, burg- gravius in Hradek. (R Cod. Capit. Prag. 1. 40: Palacký, Formelbücher II. 128). 2. Wenceslaus etc. Fideles dilecti! Commisimus Nyeproni de Rupaw, Busconi de Rysenberg et Bornikoni burgravio Tustensi, fidelibus dilectis, et eis dedimus seriosius in mandatis, ut ipsi cum universis et singulis ecclesiasticis et secularibus in districtu Pylznensi con- sistentibus super fer. secunda proxima post Dominicam Laetare in civitate Nostra Pylznensi convenire et de pace ac tranquillitate dicti districtus nomine Nostro tractare, et ut iniquorum repri- matur protervia, debeant finaliter ordinare. Propter quod volumus et vobis seriose praecipiendo mandamus, quatenus mox visis praesentibus in civitate vestra hoc ipsum proclamare publice, et ad locum ac terminum praedictos vestros de consilio transmittere modis omnibus debeatis, voluntatem Nostram ab eis super talibus audituri. Est etiam intentionis Nostrae, ut si vobis adversus quempiam aliquid forsitan competit actionis, hanc coram dictis Nostris fidelibus proponere studeatis, qui hoc ipsum ad Nostram praesentiam ulterius deferre debebunt. Nosque vobis desuper pro- videre curabimus de remedio opportuno. Datum Pragae, die VIII Martii, regnorum Nostrorum.... Ad mandat. D. Regis: Wlachnico. (E Cod. Capit. Prag. I. 40: Palacký, Formelbücher II. 135 a) 3. Fideles dilecti! Commisimus B. de P. et K. de H., fide- libus nostris dilectis, et eis dedimus seriosius in mandatis, ut ipsi cum universis et singulis personis ecclesiasticis et secularibus
Cap. I. Res ad regni administrationem spectantes. 15 causis Majestatem regiam concernentibus, vobis eadem regia Majestate praecipio et injungo praesentibus seriose, quatenus mox visis praesentibus duos de consilio vestro cum pleno civi- tatis vestrae posse ad discretos viros, videlicet Bernhardum judicem curiae et Mathiam notarium in Hradek, in Misam civi- tatem sine dilatione qualibet mittere et dirigere debeatis, in eo nullam negligentiam commissuri, prout indignationem regiam vo- lueritis evitare. Datum Burgleins, die S. Dionysii et sociorum ejus. Georgius de Rostok, regni Boemiae subcamerarius, burg- gravius in Hradek. (R Cod. Capit. Prag. 1. 40: Palacký, Formelbücher II. 128). 2. Wenceslaus etc. Fideles dilecti! Commisimus Nyeproni de Rupaw, Busconi de Rysenberg et Bornikoni burgravio Tustensi, fidelibus dilectis, et eis dedimus seriosius in mandatis, ut ipsi cum universis et singulis ecclesiasticis et secularibus in districtu Pylznensi con- sistentibus super fer. secunda proxima post Dominicam Laetare in civitate Nostra Pylznensi convenire et de pace ac tranquillitate dicti districtus nomine Nostro tractare, et ut iniquorum repri- matur protervia, debeant finaliter ordinare. Propter quod volumus et vobis seriose praecipiendo mandamus, quatenus mox visis praesentibus in civitate vestra hoc ipsum proclamare publice, et ad locum ac terminum praedictos vestros de consilio transmittere modis omnibus debeatis, voluntatem Nostram ab eis super talibus audituri. Est etiam intentionis Nostrae, ut si vobis adversus quempiam aliquid forsitan competit actionis, hanc coram dictis Nostris fidelibus proponere studeatis, qui hoc ipsum ad Nostram praesentiam ulterius deferre debebunt. Nosque vobis desuper pro- videre curabimus de remedio opportuno. Datum Pragae, die VIII Martii, regnorum Nostrorum.... Ad mandat. D. Regis: Wlachnico. (E Cod. Capit. Prag. I. 40: Palacký, Formelbücher II. 135 a) 3. Fideles dilecti! Commisimus B. de P. et K. de H., fide- libus nostris dilectis, et eis dedimus seriosius in mandatis, ut ipsi cum universis et singulis personis ecclesiasticis et secularibus
Strana 16
16 Cap. I. Res ad regni administrationem spectantes. in districtu P. consistentibus, feria II. proxima post Dominicam H. in civitate vestra P. convenire, ac de pace et tranquillitate dicti districtus et iniquorum reprimenda protervia Nostro nomine tractare debeant, juxta ea, quae eis per Nos oretenus sunt com- missa. Propter quod volumus et fidelitati vestrae seriose prae- cipiendo mandamus, quatenus hoc ipsum in civitate vestra pro- clamare publice et eis quoad hoc cooperari pro viribus debeatis. Literas etiam nostras certis personis super hujusmodi negotio directas per vestros nuntios personis, quibus scriptae sunt, trans- mittere nullatenus obmittatis. (E Cod. Trebon. C. 6: Palacký, Formelbücher II. 135 b). F. Castra regia per Boemiam. (Cf. Slovanské právo III.: §. 16. Zboží královské). 1. Castrum Pragense, caput regni et sedes regum Boemiae. Ota- carus II. in castro Pragensi habuit decem castellanos sive purcravios, viros strenuos et famosos, quibus ita bene duxerat providendum, quod quilibet eorum circa minus poterat habere 30 armatos pro praedicti castri defensione vel causa alterius imminentis necessatis. (Chron. Franc.) Carolus rex 1369 castrum Pragense, in quo habebat magnum thesaurum, grandi fossato a parte meridionali fecit firmari. (Chron. Beneš). 1320. Bona regalia pertinentia ad purgraviatum „castri nostri Pra- gensis" in villa Hostun (13) cum curia et munitione ac piscinis necnon propugnaculis etc.; item cum villa Dehnicz (13), cum villa in Owenecz (14), cum tribus curiis in Buben (13), cum villis Sedlecz (?), Tlustitz (270), Co- topek (269), Lhota (269), Lubosnen (?), Gesenic (266). (Emler, Reg. III. 581.) 2. Castrum Glacz (Kladsko), in finibus Boemiae versus Silesiam situm, caput olim provinciae Kladscensis celeberrimum. Burgravii: 1262 Ctibor dictus Hlava, 1278 Richardus de Damis, 1295 Sdeslaus de Sternberg, 1302—1305 Benessius de Wartemberg. Refert Chron. Dalimili, Otacarum II. castrum Kladsko abstulisse dominis de Zvířetic (Kladsko otjé Zwieřetickým). Temporibus Joannis regis (1318) domini dicti Berka civitatem cum castro Kladcensi „optimo“ tenuerunt. Debent vigiles Nostri in castro Glacz —ait diploma regis Joannis ab anno 1331 (Emler III. 1835) — in villa P— habere quatuor laneos minus tribus virgis et juxta curiam regiam tres virgas, ut sint quatuor lanei perfecti, de quibus per anni circulum vigilare tenentur octo personae
16 Cap. I. Res ad regni administrationem spectantes. in districtu P. consistentibus, feria II. proxima post Dominicam H. in civitate vestra P. convenire, ac de pace et tranquillitate dicti districtus et iniquorum reprimenda protervia Nostro nomine tractare debeant, juxta ea, quae eis per Nos oretenus sunt com- missa. Propter quod volumus et fidelitati vestrae seriose prae- cipiendo mandamus, quatenus hoc ipsum in civitate vestra pro- clamare publice et eis quoad hoc cooperari pro viribus debeatis. Literas etiam nostras certis personis super hujusmodi negotio directas per vestros nuntios personis, quibus scriptae sunt, trans- mittere nullatenus obmittatis. (E Cod. Trebon. C. 6: Palacký, Formelbücher II. 135 b). F. Castra regia per Boemiam. (Cf. Slovanské právo III.: §. 16. Zboží královské). 1. Castrum Pragense, caput regni et sedes regum Boemiae. Ota- carus II. in castro Pragensi habuit decem castellanos sive purcravios, viros strenuos et famosos, quibus ita bene duxerat providendum, quod quilibet eorum circa minus poterat habere 30 armatos pro praedicti castri defensione vel causa alterius imminentis necessatis. (Chron. Franc.) Carolus rex 1369 castrum Pragense, in quo habebat magnum thesaurum, grandi fossato a parte meridionali fecit firmari. (Chron. Beneš). 1320. Bona regalia pertinentia ad purgraviatum „castri nostri Pra- gensis" in villa Hostun (13) cum curia et munitione ac piscinis necnon propugnaculis etc.; item cum villa Dehnicz (13), cum villa in Owenecz (14), cum tribus curiis in Buben (13), cum villis Sedlecz (?), Tlustitz (270), Co- topek (269), Lhota (269), Lubosnen (?), Gesenic (266). (Emler, Reg. III. 581.) 2. Castrum Glacz (Kladsko), in finibus Boemiae versus Silesiam situm, caput olim provinciae Kladscensis celeberrimum. Burgravii: 1262 Ctibor dictus Hlava, 1278 Richardus de Damis, 1295 Sdeslaus de Sternberg, 1302—1305 Benessius de Wartemberg. Refert Chron. Dalimili, Otacarum II. castrum Kladsko abstulisse dominis de Zvířetic (Kladsko otjé Zwieřetickým). Temporibus Joannis regis (1318) domini dicti Berka civitatem cum castro Kladcensi „optimo“ tenuerunt. Debent vigiles Nostri in castro Glacz —ait diploma regis Joannis ab anno 1331 (Emler III. 1835) — in villa P— habere quatuor laneos minus tribus virgis et juxta curiam regiam tres virgas, ut sint quatuor lanei perfecti, de quibus per anni circulum vigilare tenentur octo personae
Strana 17
Cap. I. Res ad regni administrationem spectantes. 17 in ipso castro nostro Glacensi. Non debent vigiles ipsi arctari ad opus ali- quod aut laborem nisi ad molendum brasium et braxandum. Possunt suc- cidere et deducere lignorum silvae nostrae partem aliquam pro necessitate suorum famulorum. Vigiles ipsi burgravii duntaxat et non alterius sisti ju- dicio tenentur. Possunt etiam civitatem nostram Glacz cum cuspidibus, gladiis et cultellis intrare nec propter hoc eos liceat pignorare etc. Carolus rex Glacz castrum a regno non alienandum esse decrevit. (Maj. Car.) 3. Castrum Frustenberg (179), recte Fürstenberg nominatum, in orientalibus Boemiae versus Moraviam finibus prope civitatem Poličkam supra villam Svojanov situm, a. 1285 23. Oct. a rege Wenceslao II. baroni Za- wissio de Falkenstein cum civitate Polička, castro Landesberg et civitate Landscron hereditarie concessum, post Zawissii mortem cum civitatibus Polička, Landescron, Muta etc. et cum munitionibus Landesberg, Hohen- stein, Friderico marchioni Misnensi et principi terrae Lusatiae permutationis nomine oblatum. (Eml. Reg. II. 1358, 1467). In Chronico Petri Zbraslavensis ad a. 1287 commemoratur castrum, quod Vurstenberg dicitur. Roku 1413 král Vácslav IV. Erhartovi z Kunštátu zapsal dluh po markrabí Joštovi v 3000 k. gr. na hrad Nový Hrad, jmenovaný Fruchtenberk, a na město Šonberk. (Arch. I. 537.) R. 1421 vykoupena závada tato skrze krále Sig- munda (Ib. 538.). Castrum a regno non alienandum. 4. Castrum Lichtenburg (213), castrum nobilissimum in Montibus sic dictis Ferreis a domino Smilone circa annum 1251 conditum. In chronicis et diplomatibus crebro commemoratur una cum possessoribus: 1251 Smilo de Lvochtenburc (Erb. Reg. I. 1279.) 1254 Smilo de Luchtemburch (Eml. Reg. II. 41.), 1287 Heinricus (Heinmannus), Smilo, Ulricus (Ulmannus) necnon Reinmundus germani fratres de Luchtenburch (Cod. J. B. I. 70). Circa annum 1331—1334 castrum Leuchtenburg usibus regni est acquisitum, do- minis a Leuchtenburg sat reluctantibus. Anno 1331 Joannes rex Stephano terrae notario, pro tunc purcravio in Leuchtenburch, et ejus successoribus, purcraviis ibidem, interdixit, ne monasterium in Sar infestent contra gratias ei quondam per nobiles de Leuchtenburch factas (Eml. III. 1831.) Castrum Lichtemburg a regno non alienandum Carolus rex proclamavit (Maj. Car.) 5. Castrum Bezděz (89) in septemtrionali plaga Boemiae situm, in vertice altissimi montis aedificatum villulae Bezdědici vicinum. Teste Petro Zbraslavensi „castrum fortissimum“, in quo Wenceslaus, juvenis filius regis Otakari II. a. 1279, quibusdam sibi capellanis et famulis adjunctis, a marchi- one Ottone Brandeburgensi, qui castrum ipsum obligatum tenebat, pro tem- pore collocatus est. „Istius desolationis et miseriae causa est praecipua, quia plures ba- rones plura possident castra regalia et regi repetenti talia reddere denegant, quae sunt sua. Quando Henricus Sytaviam etc. resignabit, tunc — Potho Codex J. B. II. 3. 2
Cap. I. Res ad regni administrationem spectantes. 17 in ipso castro nostro Glacensi. Non debent vigiles ipsi arctari ad opus ali- quod aut laborem nisi ad molendum brasium et braxandum. Possunt suc- cidere et deducere lignorum silvae nostrae partem aliquam pro necessitate suorum famulorum. Vigiles ipsi burgravii duntaxat et non alterius sisti ju- dicio tenentur. Possunt etiam civitatem nostram Glacz cum cuspidibus, gladiis et cultellis intrare nec propter hoc eos liceat pignorare etc. Carolus rex Glacz castrum a regno non alienandum esse decrevit. (Maj. Car.) 3. Castrum Frustenberg (179), recte Fürstenberg nominatum, in orientalibus Boemiae versus Moraviam finibus prope civitatem Poličkam supra villam Svojanov situm, a. 1285 23. Oct. a rege Wenceslao II. baroni Za- wissio de Falkenstein cum civitate Polička, castro Landesberg et civitate Landscron hereditarie concessum, post Zawissii mortem cum civitatibus Polička, Landescron, Muta etc. et cum munitionibus Landesberg, Hohen- stein, Friderico marchioni Misnensi et principi terrae Lusatiae permutationis nomine oblatum. (Eml. Reg. II. 1358, 1467). In Chronico Petri Zbraslavensis ad a. 1287 commemoratur castrum, quod Vurstenberg dicitur. Roku 1413 král Vácslav IV. Erhartovi z Kunštátu zapsal dluh po markrabí Joštovi v 3000 k. gr. na hrad Nový Hrad, jmenovaný Fruchtenberk, a na město Šonberk. (Arch. I. 537.) R. 1421 vykoupena závada tato skrze krále Sig- munda (Ib. 538.). Castrum a regno non alienandum. 4. Castrum Lichtenburg (213), castrum nobilissimum in Montibus sic dictis Ferreis a domino Smilone circa annum 1251 conditum. In chronicis et diplomatibus crebro commemoratur una cum possessoribus: 1251 Smilo de Lvochtenburc (Erb. Reg. I. 1279.) 1254 Smilo de Luchtemburch (Eml. Reg. II. 41.), 1287 Heinricus (Heinmannus), Smilo, Ulricus (Ulmannus) necnon Reinmundus germani fratres de Luchtenburch (Cod. J. B. I. 70). Circa annum 1331—1334 castrum Leuchtenburg usibus regni est acquisitum, do- minis a Leuchtenburg sat reluctantibus. Anno 1331 Joannes rex Stephano terrae notario, pro tunc purcravio in Leuchtenburch, et ejus successoribus, purcraviis ibidem, interdixit, ne monasterium in Sar infestent contra gratias ei quondam per nobiles de Leuchtenburch factas (Eml. III. 1831.) Castrum Lichtemburg a regno non alienandum Carolus rex proclamavit (Maj. Car.) 5. Castrum Bezděz (89) in septemtrionali plaga Boemiae situm, in vertice altissimi montis aedificatum villulae Bezdědici vicinum. Teste Petro Zbraslavensi „castrum fortissimum“, in quo Wenceslaus, juvenis filius regis Otakari II. a. 1279, quibusdam sibi capellanis et famulis adjunctis, a marchi- one Ottone Brandeburgensi, qui castrum ipsum obligatum tenebat, pro tem- pore collocatus est. „Istius desolationis et miseriae causa est praecipua, quia plures ba- rones plura possident castra regalia et regi repetenti talia reddere denegant, quae sunt sua. Quando Henricus Sytaviam etc. resignabit, tunc — Potho Codex J. B. II. 3. 2
Strana 18
18 Cap. I. Res ad regni administrationem spectantes. de Duba Bezdez benivola mente ad manus regias assignabit.“ (Chron. Zbrasl. ad a. 1318). Summa holého platu se clem a s berni 588 kop gr. Summa obilé a kúr na hotové penieze 25 kop 45 grošóv. Summa platu, obilé i kúr spolu: 614 kop 16 gr. (Zříz. D. Král.) Castrum secundum intentiones Caroli regis a regno non alienandum (Maj. Car.) 6. Castrum Kunigstein. Castrum Kunigstein, alio nomine Lapis Regis nuncupatum, ultra montes Boemiae septemtrionem versus in alto monte super Albiam aedificatum, usque hodie reperitur. A. 1241, die Maii 7., rex Boemorum Wenceslaus in Lapide regis distinctionem finium inter terras Zagost et Budisin confirmavit (Erb. Reg. I. 1030). A. 1341 obligatum fuit (Chyt. VII 326); at Carolus rex Kunigstein castris a regno non alie- nandis aggregari decrevit (Maj. Car.) 7. Castrum Ellepogen, Loket, Cubitus (413). Castrum fir- missimum Loket 1234, Ellenbogen 1239, Cubitus 1239. Caput erat provinciae olim Sedlecensis, postea Cubitensis, positum super ripa Ograe fluminis, quod pedem montis in formam cubiti ambit. Castellani Cubitenses: 1234 Sulislaus, 1253 Jaroš, 1253 Ulricus, 1261 Jarossius de Waldenberg, 1285 Fridericus burgravius de Nurenberch, 1294 Hinco de Lichtenburg etc.. Temporibus Ottakari II. territorium Cubi- tense, olim Slavicum, repletum est habitatoribus Teutonicis, gaudentibus jure vasallorum. Cubitus castrum secundum intentionem Caroli IV. non erat alie- nandum (Maj. Car.) 8. Castrum Přimda, Pfreimtberg, Frimberg (396). Castrum in Silva Bohemica versus Bavariam super fonte fluvii Primda (Pfreimt) ca. 1233 aedificatum, unde nomen : Pfreimtberg, Frimberg. Castellani regii: 1233, 1237 Neostup praefectus de Primda, 1250 Ratmír. Temporibus Joannis regis castrum Přimda a domino Wilhelmo Le- pore de Waldek occupatum erat. (Grave est Wilhelmo Lepori Veronam, Tust civitates regi reddere, gravius Burgilinum et Frimberch. Chron. Zbraslav ad a. 1318.) Castro Primdensi asscripti erant villani villarum Gadrusch (396), Cun- ratitz (397), Drisklob (Třískolupy (397), Rayal (Rail 396) et Orlaw (Urlau 397). Joannes rex Frenczlino Jacobi de Praga pro debito 5000 m. gr. Pr. den. castrum Frymberch cum universis et singulis oppidis, villis etc. obligavit. (Summa Gerh. 66.) Hoc castrum terminale ex illis erat, quae secundum intentionem Caroli IV. non erant alienanda; at jam a. 1353 impignoratum est; similiter a Sigismundo rege a. 1421. Hrad Přimda, kterak má králi a úředníkóm jeho vždycky ku potřebám otevřín býti. (Arch. I. 512).
18 Cap. I. Res ad regni administrationem spectantes. de Duba Bezdez benivola mente ad manus regias assignabit.“ (Chron. Zbrasl. ad a. 1318). Summa holého platu se clem a s berni 588 kop gr. Summa obilé a kúr na hotové penieze 25 kop 45 grošóv. Summa platu, obilé i kúr spolu: 614 kop 16 gr. (Zříz. D. Král.) Castrum secundum intentiones Caroli regis a regno non alienandum (Maj. Car.) 6. Castrum Kunigstein. Castrum Kunigstein, alio nomine Lapis Regis nuncupatum, ultra montes Boemiae septemtrionem versus in alto monte super Albiam aedificatum, usque hodie reperitur. A. 1241, die Maii 7., rex Boemorum Wenceslaus in Lapide regis distinctionem finium inter terras Zagost et Budisin confirmavit (Erb. Reg. I. 1030). A. 1341 obligatum fuit (Chyt. VII 326); at Carolus rex Kunigstein castris a regno non alie- nandis aggregari decrevit (Maj. Car.) 7. Castrum Ellepogen, Loket, Cubitus (413). Castrum fir- missimum Loket 1234, Ellenbogen 1239, Cubitus 1239. Caput erat provinciae olim Sedlecensis, postea Cubitensis, positum super ripa Ograe fluminis, quod pedem montis in formam cubiti ambit. Castellani Cubitenses: 1234 Sulislaus, 1253 Jaroš, 1253 Ulricus, 1261 Jarossius de Waldenberg, 1285 Fridericus burgravius de Nurenberch, 1294 Hinco de Lichtenburg etc.. Temporibus Ottakari II. territorium Cubi- tense, olim Slavicum, repletum est habitatoribus Teutonicis, gaudentibus jure vasallorum. Cubitus castrum secundum intentionem Caroli IV. non erat alie- nandum (Maj. Car.) 8. Castrum Přimda, Pfreimtberg, Frimberg (396). Castrum in Silva Bohemica versus Bavariam super fonte fluvii Primda (Pfreimt) ca. 1233 aedificatum, unde nomen : Pfreimtberg, Frimberg. Castellani regii: 1233, 1237 Neostup praefectus de Primda, 1250 Ratmír. Temporibus Joannis regis castrum Přimda a domino Wilhelmo Le- pore de Waldek occupatum erat. (Grave est Wilhelmo Lepori Veronam, Tust civitates regi reddere, gravius Burgilinum et Frimberch. Chron. Zbraslav ad a. 1318.) Castro Primdensi asscripti erant villani villarum Gadrusch (396), Cun- ratitz (397), Drisklob (Třískolupy (397), Rayal (Rail 396) et Orlaw (Urlau 397). Joannes rex Frenczlino Jacobi de Praga pro debito 5000 m. gr. Pr. den. castrum Frymberch cum universis et singulis oppidis, villis etc. obligavit. (Summa Gerh. 66.) Hoc castrum terminale ex illis erat, quae secundum intentionem Caroli IV. non erant alienanda; at jam a. 1353 impignoratum est; similiter a Sigismundo rege a. 1421. Hrad Přimda, kterak má králi a úředníkóm jeho vždycky ku potřebám otevřín býti. (Arch. I. 512).
Strana 19
Cap. I. Res ad regni administrationem spectantes. 19 9. Castrum Bretenstein (327), verisimillime in meridionali plaga Bohemiae super Multaviam situm, monasterio Aureae Coronae vicinum, ubi hodiedum villa exstat hoc nomine vocata. Castrum non alienandum. 10. Castrum Hrádek Křivoklat, Burgleins (18). Castrum fir- missimum super ripa fluminis Mže positum, vastis nemoribus regiis circum- datum, apud Cosmam Krivoplat, Krivoklat nuncupatum, ca. a. 1240 reaedi- ficatum et Castellum Novum = Burgleins = Hrádek Křivoklat appellatum. Temporibus Joannis regis castrum Křivoklat a domine Wilhelmo Lepore de Waldek occupatum erat. (Grave est Wilhelmo Lepori Weronam, Tust civitates regi reddere, gravius Burgilinum et Frimberch castra regalia resignare. Chron. Zbrasl. ad a. 1318). Carolus marchio Heinlino Eulower castrum Burglins cum bonis ad ipsum spectantibus, vid. oppido Rakobnik, pro 2000 m. arg. obligavit.... Idem marchio castrum Burglins exsolvit. (Summa Gerh. 65. 64). Castrum regale Hradek sive Borgleins (Summa Gerh. 60). Castrum non alienandum (Maj. Car.) Carolus marchio paterno suo fideli Jesconi dicto Lintwurm ejusque heredibus contulit pro mansione sive residentia personali, quae borchlen vulg. dicitur, domum unam in castro regali Hrádku sive Borgleins, necnon quatuor laneos sive mansos regales de silvis regiis ad ipsum castrum spec- tantibus in loco qui Brascze vocatur, exstirpandos pro agris et ad culturam ad usus suos redigendos, ipsumque Jesconem et heredes suos numero castellanorum castri praedicti aggregavit (Summa Gerh. 60.) Má ročnieho platu s berní 800 kop 27 grošuov, 5 haléřuov. Má na obilí a kuřiech, na penieze položených 400 kop 31 gr. Summa platu holého s berní, obilím a kury 1272 kop 37 grošův. (Zříz. D. Král). 11. Castrum Karlstein (247). Anno 1348 Carolus castrum Carl- steyn aedificare coepit (Chron. Benessii). Construxerat Imperator castrum hoc de miro opere et firmissimis muris. In diffuso orbe terrarum non est castrum de tam preciose opere, et merito, quia in eodem conservabat insignia imperialia et totius regni sui thesaurum (Id. ad a. 1365.) — Castrum Karlstein e nu- mero castrorum regni non alienandorum fuit. Hrad Karelštain má ročnieho holého platu 413 kop 25 grošuov; item obilé a kur na hotových peniezích počtených 73 kop 41 grošů. Summa holého platu s obilím a s kury 487 kop 6 grošů. (Zříz. D. Král). 12. Zviekov, Klingenberk (335). Castrum in sinistra ripa Wltawae fluminis ad ostium Otawae in loco natura firmissimo constructum. Nomen loci primarium: Zwiekow, nomen castri Klingenberg. Burgravius regius 1250 Hirzo de Clingenberch, Conradus de Klinggenberc. Rudolphus rex: dass wir unser Haus Chlingeberch unserm Hain- richen von Rosenberch gesaczet haben. 1307. (Eml. Reg. II. 2133). — Do- 2*
Cap. I. Res ad regni administrationem spectantes. 19 9. Castrum Bretenstein (327), verisimillime in meridionali plaga Bohemiae super Multaviam situm, monasterio Aureae Coronae vicinum, ubi hodiedum villa exstat hoc nomine vocata. Castrum non alienandum. 10. Castrum Hrádek Křivoklat, Burgleins (18). Castrum fir- missimum super ripa fluminis Mže positum, vastis nemoribus regiis circum- datum, apud Cosmam Krivoplat, Krivoklat nuncupatum, ca. a. 1240 reaedi- ficatum et Castellum Novum = Burgleins = Hrádek Křivoklat appellatum. Temporibus Joannis regis castrum Křivoklat a domine Wilhelmo Lepore de Waldek occupatum erat. (Grave est Wilhelmo Lepori Weronam, Tust civitates regi reddere, gravius Burgilinum et Frimberch castra regalia resignare. Chron. Zbrasl. ad a. 1318). Carolus marchio Heinlino Eulower castrum Burglins cum bonis ad ipsum spectantibus, vid. oppido Rakobnik, pro 2000 m. arg. obligavit.... Idem marchio castrum Burglins exsolvit. (Summa Gerh. 65. 64). Castrum regale Hradek sive Borgleins (Summa Gerh. 60). Castrum non alienandum (Maj. Car.) Carolus marchio paterno suo fideli Jesconi dicto Lintwurm ejusque heredibus contulit pro mansione sive residentia personali, quae borchlen vulg. dicitur, domum unam in castro regali Hrádku sive Borgleins, necnon quatuor laneos sive mansos regales de silvis regiis ad ipsum castrum spec- tantibus in loco qui Brascze vocatur, exstirpandos pro agris et ad culturam ad usus suos redigendos, ipsumque Jesconem et heredes suos numero castellanorum castri praedicti aggregavit (Summa Gerh. 60.) Má ročnieho platu s berní 800 kop 27 grošuov, 5 haléřuov. Má na obilí a kuřiech, na penieze položených 400 kop 31 gr. Summa platu holého s berní, obilím a kury 1272 kop 37 grošův. (Zříz. D. Král). 11. Castrum Karlstein (247). Anno 1348 Carolus castrum Carl- steyn aedificare coepit (Chron. Benessii). Construxerat Imperator castrum hoc de miro opere et firmissimis muris. In diffuso orbe terrarum non est castrum de tam preciose opere, et merito, quia in eodem conservabat insignia imperialia et totius regni sui thesaurum (Id. ad a. 1365.) — Castrum Karlstein e nu- mero castrorum regni non alienandorum fuit. Hrad Karelštain má ročnieho holého platu 413 kop 25 grošuov; item obilé a kur na hotových peniezích počtených 73 kop 41 grošů. Summa holého platu s obilím a s kury 487 kop 6 grošů. (Zříz. D. Král). 12. Zviekov, Klingenberk (335). Castrum in sinistra ripa Wltawae fluminis ad ostium Otawae in loco natura firmissimo constructum. Nomen loci primarium: Zwiekow, nomen castri Klingenberg. Burgravius regius 1250 Hirzo de Clingenberch, Conradus de Klinggenberc. Rudolphus rex: dass wir unser Haus Chlingeberch unserm Hain- richen von Rosenberch gesaczet haben. 1307. (Eml. Reg. II. 2133). — Do- 2*
Strana 20
20 Cap. I. Res ad regni administrationem spectantes. minus Bavarus (de Strakonicz) compulsus timore castrum Zwiekow resignavit et mox dominus Henricus de Rosenberch se de eodem intromisit (1307), et usque hodie id filius suus, dom. Petrus de R., possidet et tenet (Chron. Franc.). Henricus rex Henrico de Rosenberch „castrum nostrum Clingberch damus jure hereditario et in perpetuo possidendum". 1307. (Eml. Reg. II. 2144, 2145.) „Num quid est facile Petro de Rosinberk Klingenberch castrum inex- pugnabile sine pugna (regi) reddere?“ (Chron. Zbrasl. ad a. 1318.) Joannes: Castrum nostrum dictum Clingenberch, cum omnibus bonis pertinentibus, vid. oppidis ac villis, sc. Oslov (334), Vgezdecz (Červený 334), Volascze (Vlastce 334), Caschina Hora (335), Jamny (334), Vtrzieznye (Třešně 334), Tukleky (335), Na Spoli (Spolé 335), Luca (335), Kluky, Bicziczie, Swatonyze (334), Ostrowcze (331), Czirhonycze (Crhonice 331), Nyerzcze (Ne- restce 333), W razu, Dyedowicze (Dědovice 331), Croschowicze (Krušovice 331), Swesedlowicze, Bosschowicze (Bošovice 331), Bestriczice, Pamyetice (331), Druhowli et iterum Druhowli (Drhovl 330 dvoje), Prsiedotice (330), Sobyeschicze (331), Mirovicze (333), Mischowicze (Míšovice 333), Swuyczicze (Svujčice 337), Drahynicze (337), Zahorzany (333), Myleschow (333), Petro de Rozemberch contulit ad vitae suae tempora possidendum. (Eml. III. 892.) Castrum Klimberg non erat alienandum. Hrad Hluboká má platu holého s berní, robotami XVII set kop, item lesů etc., summa všeho 2750 kop. Dány buďte na hrad Zviekov 200 kop s jinými příslušnostmi k němu příslušejícími a zvláště clo dřievie. (Zříz. D. Král.) 13. Castrum Kostelec super Sazavia (254). 1413. Castrum Kostelec super Sazava (254) cum villa Kostelec et villis Pecirady (254), Bukovany (254),- Brodec (253), Jesenice, Voděrady (261), Oleška, Vesce (261), Krumlowec, Poděhus 1/2 villa (255), et Karhanice 1/2 villa (254), cum sit feudum coronae etc. (Výt. z list. Arch. III. 482). 14. Castrum Stegreif (143), situm in confinio terrae versus Sile- siam, ubi introitus est in famosas rupes Teplicenses seu Weckelsdorfenses, vicinum castro Ebersbach i. e. Adersbach. 15. Castrum Eberspach (142), in altissimo monte ad villam Abersbach vel Adersbach constructum, vérsus Silesiam prospiciens et aditum in Boemiam ex partibus Silesiae defendens. 16. Castrum Mojvín, alio nomine Ojvin dictum, trans montes septemtrionem versus situm, civitati Žitaviensi contiguum. 1290. Zdenko de Mojvin (Moibin, Eml. II. 1492.) 1319. Joannes rex dedit villas etc. Henrico de Lipa pro civitate et districtu Sytawiensi, castris Ronow, Oywins et Schonburh (Eml. III. 518, 521, 546).
20 Cap. I. Res ad regni administrationem spectantes. minus Bavarus (de Strakonicz) compulsus timore castrum Zwiekow resignavit et mox dominus Henricus de Rosenberch se de eodem intromisit (1307), et usque hodie id filius suus, dom. Petrus de R., possidet et tenet (Chron. Franc.). Henricus rex Henrico de Rosenberch „castrum nostrum Clingberch damus jure hereditario et in perpetuo possidendum". 1307. (Eml. Reg. II. 2144, 2145.) „Num quid est facile Petro de Rosinberk Klingenberch castrum inex- pugnabile sine pugna (regi) reddere?“ (Chron. Zbrasl. ad a. 1318.) Joannes: Castrum nostrum dictum Clingenberch, cum omnibus bonis pertinentibus, vid. oppidis ac villis, sc. Oslov (334), Vgezdecz (Červený 334), Volascze (Vlastce 334), Caschina Hora (335), Jamny (334), Vtrzieznye (Třešně 334), Tukleky (335), Na Spoli (Spolé 335), Luca (335), Kluky, Bicziczie, Swatonyze (334), Ostrowcze (331), Czirhonycze (Crhonice 331), Nyerzcze (Ne- restce 333), W razu, Dyedowicze (Dědovice 331), Croschowicze (Krušovice 331), Swesedlowicze, Bosschowicze (Bošovice 331), Bestriczice, Pamyetice (331), Druhowli et iterum Druhowli (Drhovl 330 dvoje), Prsiedotice (330), Sobyeschicze (331), Mirovicze (333), Mischowicze (Míšovice 333), Swuyczicze (Svujčice 337), Drahynicze (337), Zahorzany (333), Myleschow (333), Petro de Rozemberch contulit ad vitae suae tempora possidendum. (Eml. III. 892.) Castrum Klimberg non erat alienandum. Hrad Hluboká má platu holého s berní, robotami XVII set kop, item lesů etc., summa všeho 2750 kop. Dány buďte na hrad Zviekov 200 kop s jinými příslušnostmi k němu příslušejícími a zvláště clo dřievie. (Zříz. D. Král.) 13. Castrum Kostelec super Sazavia (254). 1413. Castrum Kostelec super Sazava (254) cum villa Kostelec et villis Pecirady (254), Bukovany (254),- Brodec (253), Jesenice, Voděrady (261), Oleška, Vesce (261), Krumlowec, Poděhus 1/2 villa (255), et Karhanice 1/2 villa (254), cum sit feudum coronae etc. (Výt. z list. Arch. III. 482). 14. Castrum Stegreif (143), situm in confinio terrae versus Sile- siam, ubi introitus est in famosas rupes Teplicenses seu Weckelsdorfenses, vicinum castro Ebersbach i. e. Adersbach. 15. Castrum Eberspach (142), in altissimo monte ad villam Abersbach vel Adersbach constructum, vérsus Silesiam prospiciens et aditum in Boemiam ex partibus Silesiae defendens. 16. Castrum Mojvín, alio nomine Ojvin dictum, trans montes septemtrionem versus situm, civitati Žitaviensi contiguum. 1290. Zdenko de Mojvin (Moibin, Eml. II. 1492.) 1319. Joannes rex dedit villas etc. Henrico de Lipa pro civitate et districtu Sytawiensi, castris Ronow, Oywins et Schonburh (Eml. III. 518, 521, 546).
Strana 21
Cap. I. Res ad regni administrationem spectantes. 21 Carolus a. 1366 monasterium novum in cástro suo Mojwin versus Zittaviam exstruxit et in eo monachos qui Coelestini appellantur, locavit. (Beness.) 17. Castrum Žebrák, Mendicum, Bettlern (272), castro Točnik contiguum. 18. Castrum Angerbach, ad villam Kozlany situm (2). A. 1315 Heinricus de Lipa in castro Pragensi capitur, in Angerbach castrum mox deducitur, ubi in turri sub 12 virorum custodia custoditur. (Chron. Zbrasl.) 19. Castrum Misemburg, supra ripam fluminis Mže (Misa) situm, unde et nomen traxit, hodie Nižburk (20). Burgravii in Mysinburk (temporibus Wenceslai II. Eml. II. 2408). — A. 1320 Joannes rex castrum regale Misemburgk exsolvit, quod in magna obligaveram us pecunia, necessitate urgente, Zbynkoni de Mendico (Eml. III. 581.) 1382 Král Vácslav zapisuje Kunratovi etc. hrad Nyžmburk s vesni- cemi Stradovnice (20) a Žlukovice (20) a s manstvím Chdýčina (273) řeče- ným etc., s lovy na Hrádeckých lesích (Arch. I. 494.) 20. Castrum Nečtin (146), in occidentali Boemiae plagae situm, a Carolo march. a. 1334 regno comparatum. Temporibus Sigismundi regis (1420) impignoratum est: hrad Nečtiny s jeho přislušenstvím, s městečky, vesnicemi, s užitky, službami. (Arch. II. 447.) 21. Castrum Muncheleins, Mníšek (250), in mediterraneis partibus Boemiae situm, ubi adhuc oppidum Mníšek. 22. Castrum Protivin (362), in meridionali plaga Boemiae super Blanice situm. 1378 Karel zapisuje Ješkovi etc. vsi Břehov (305), Zaronice (Žernovice? 362), Chřenovice (305), kteréž k hradu Protivínu slušely (Arch. I. 542.) 23. Castrum Froburg, Hluboká (302), in meridionali plaga Boemiae super ripam Vltavae constructum. A pago sub monte castrensi sito et Hluboká nuncupato etiam Hluboká, at improprie, vocatum est. Ota- karus II. rex Hlubokam domino Čečoni de Budějevic recepit et post ei castrum Welíš circa Jičín dedit cum bonis ad hoc pertinentibus (Neplacho ad 1277). Temporibus Wenceslai II. regis castrum a domino Zavišio Rosem- bergensi tenebatur. Rex Wenceslaus II. munitiones regni, quas Zawischius in sua potestate habuerat, recuperare satagens, ducem Nicolaum exercitus sui ducem constituit, qui circa castrum, quod Vroburg vulgo dicitur, figens tentoria etc. (1288 Chron. Zbrasl.). Quoddam castrum regale Hluboky . . . (Franc. Prag.) Castrum regium dictum Hluboka, alias Froburg, quod Z. principi reddere noluit. (Beness.). — Joanne rege regnante castrum a dom. Wilhelmo de Landstein occupatum erat. Quando Henricus Sytawiam, quando
Cap. I. Res ad regni administrationem spectantes. 21 Carolus a. 1366 monasterium novum in cástro suo Mojwin versus Zittaviam exstruxit et in eo monachos qui Coelestini appellantur, locavit. (Beness.) 17. Castrum Žebrák, Mendicum, Bettlern (272), castro Točnik contiguum. 18. Castrum Angerbach, ad villam Kozlany situm (2). A. 1315 Heinricus de Lipa in castro Pragensi capitur, in Angerbach castrum mox deducitur, ubi in turri sub 12 virorum custodia custoditur. (Chron. Zbrasl.) 19. Castrum Misemburg, supra ripam fluminis Mže (Misa) situm, unde et nomen traxit, hodie Nižburk (20). Burgravii in Mysinburk (temporibus Wenceslai II. Eml. II. 2408). — A. 1320 Joannes rex castrum regale Misemburgk exsolvit, quod in magna obligaveram us pecunia, necessitate urgente, Zbynkoni de Mendico (Eml. III. 581.) 1382 Král Vácslav zapisuje Kunratovi etc. hrad Nyžmburk s vesni- cemi Stradovnice (20) a Žlukovice (20) a s manstvím Chdýčina (273) řeče- ným etc., s lovy na Hrádeckých lesích (Arch. I. 494.) 20. Castrum Nečtin (146), in occidentali Boemiae plagae situm, a Carolo march. a. 1334 regno comparatum. Temporibus Sigismundi regis (1420) impignoratum est: hrad Nečtiny s jeho přislušenstvím, s městečky, vesnicemi, s užitky, službami. (Arch. II. 447.) 21. Castrum Muncheleins, Mníšek (250), in mediterraneis partibus Boemiae situm, ubi adhuc oppidum Mníšek. 22. Castrum Protivin (362), in meridionali plaga Boemiae super Blanice situm. 1378 Karel zapisuje Ješkovi etc. vsi Břehov (305), Zaronice (Žernovice? 362), Chřenovice (305), kteréž k hradu Protivínu slušely (Arch. I. 542.) 23. Castrum Froburg, Hluboká (302), in meridionali plaga Boemiae super ripam Vltavae constructum. A pago sub monte castrensi sito et Hluboká nuncupato etiam Hluboká, at improprie, vocatum est. Ota- karus II. rex Hlubokam domino Čečoni de Budějevic recepit et post ei castrum Welíš circa Jičín dedit cum bonis ad hoc pertinentibus (Neplacho ad 1277). Temporibus Wenceslai II. regis castrum a domino Zavišio Rosem- bergensi tenebatur. Rex Wenceslaus II. munitiones regni, quas Zawischius in sua potestate habuerat, recuperare satagens, ducem Nicolaum exercitus sui ducem constituit, qui circa castrum, quod Vroburg vulgo dicitur, figens tentoria etc. (1288 Chron. Zbrasl.). Quoddam castrum regale Hluboky . . . (Franc. Prag.) Castrum regium dictum Hluboka, alias Froburg, quod Z. principi reddere noluit. (Beness.). — Joanne rege regnante castrum a dom. Wilhelmo de Landstein occupatum erat. Quando Henricus Sytawiam, quando
Strana 22
22 Cap. I. Res ad regni administrationem spectantes. Berca Glacz resignabit, tunc Wilhelmus de Landestein Vroburch ad manus regias assignabit 1318. 24. Castrum Wožic (281), versus meridiem intra Benešov et Tabor situm. 1412. Vácslav král zapsal hrad Vožici v zástavě se vším příslušen- stvím Anselmovi etc. (Arch. I. 532). 25. Castrum Bernart (32), cujus situs hodie ignoratur. 26. Castrum Hassenstein (32), versus Saxoniam in montibus situm. 27. Castrum Janowicz (372). 1327 Joannes rex: quod fideli nostro Petro de Rosenberch castrum nostrum Janowicz cum omnibus bonis et homi- nibus ad ipsum spectantibus, cum quibus ad quondam Joannem de J— et heredes suos et consequenter ad nos et regnum nostrum Boemiae spectabat, vendidimus pro 2240 sex. gr., supperaddentes thelonium, quod nobis in oppido dicto Nyrzko et ad ipsum regnum Boemiae pertinebat (Pangerl, Goldenkron; Emler III. 1339.) 28. Castrum Tachow (398), in finibus Boemiae versus occidentem situm. Ca. a. 1285 Wenceslaus II. rex domino de Zeberch remisit omnem culpam et omnem excessum, quem commiserat temporibus Ottacari regis, et favebat ei, quod in curia proxima testes et privilegia producere debeat super civitate ac castro in Tachow et aliis bonis ibidem. — 1297. Albertus de Seberch castrum et civitatem Tachow resignavit regi (Eml. III. 1351, 1750.) — Litterae Botonis de Plané i. e. de Seberk ab anno 1361, quibus fatetur, se debere 6 sexag. reddituum ex villa Longe Dorflein (399) ad castrum Ta- chowiense pertinente (Ex arch. Karlst.) 29. Castrum Landeswart, Most, Brux, ad Gněvin-Pontem super fluvio Bělina situm. 1325. Scabini civitatis Pontensis recognoscunt, quod totae hereditates castri feodales Pontensis claustro in Z. et sororibus in eodem plenas ab antiquo decimas tribuerunt (Eml. III. 1166.) 1331. Jo- annes rex: villae Czeprun (27) ad burgraviatum castri nostri Landeswart, quod alio nomine Brux dicitur, pertinentis. (Eml. III. 1806.) 30. Castrum Klapé (44). 1336. Joannes rex: Nos vendidisse castrum Klepy et villam Klepy (44) sub ipso castro sitam cum bonis ac villis Lubi- chowicz (44) munitione ac oppido, Radowessicz (44), Lhota et Poplzie (44), molendinis in utroque litore fluvii dicti Egre . . . quibus ad Hynconem de Sleben, a quo ipsa bona emimus, et consequenter ad nos spectabant, Hin- coni Lepori de Waldek, domino in Mendico .. (Pelzel K. Carl CLXI.) 31. Castrum Veliš (120). Joannes rex: committit Hinconi de Walstein „castrum nostrum Weliss cum duobus aratris in villa Weliss et villa Buchonicz cum Elhota villa et judicium ad ipsum castrum de praedictis
22 Cap. I. Res ad regni administrationem spectantes. Berca Glacz resignabit, tunc Wilhelmus de Landestein Vroburch ad manus regias assignabit 1318. 24. Castrum Wožic (281), versus meridiem intra Benešov et Tabor situm. 1412. Vácslav král zapsal hrad Vožici v zástavě se vším příslušen- stvím Anselmovi etc. (Arch. I. 532). 25. Castrum Bernart (32), cujus situs hodie ignoratur. 26. Castrum Hassenstein (32), versus Saxoniam in montibus situm. 27. Castrum Janowicz (372). 1327 Joannes rex: quod fideli nostro Petro de Rosenberch castrum nostrum Janowicz cum omnibus bonis et homi- nibus ad ipsum spectantibus, cum quibus ad quondam Joannem de J— et heredes suos et consequenter ad nos et regnum nostrum Boemiae spectabat, vendidimus pro 2240 sex. gr., supperaddentes thelonium, quod nobis in oppido dicto Nyrzko et ad ipsum regnum Boemiae pertinebat (Pangerl, Goldenkron; Emler III. 1339.) 28. Castrum Tachow (398), in finibus Boemiae versus occidentem situm. Ca. a. 1285 Wenceslaus II. rex domino de Zeberch remisit omnem culpam et omnem excessum, quem commiserat temporibus Ottacari regis, et favebat ei, quod in curia proxima testes et privilegia producere debeat super civitate ac castro in Tachow et aliis bonis ibidem. — 1297. Albertus de Seberch castrum et civitatem Tachow resignavit regi (Eml. III. 1351, 1750.) — Litterae Botonis de Plané i. e. de Seberk ab anno 1361, quibus fatetur, se debere 6 sexag. reddituum ex villa Longe Dorflein (399) ad castrum Ta- chowiense pertinente (Ex arch. Karlst.) 29. Castrum Landeswart, Most, Brux, ad Gněvin-Pontem super fluvio Bělina situm. 1325. Scabini civitatis Pontensis recognoscunt, quod totae hereditates castri feodales Pontensis claustro in Z. et sororibus in eodem plenas ab antiquo decimas tribuerunt (Eml. III. 1166.) 1331. Jo- annes rex: villae Czeprun (27) ad burgraviatum castri nostri Landeswart, quod alio nomine Brux dicitur, pertinentis. (Eml. III. 1806.) 30. Castrum Klapé (44). 1336. Joannes rex: Nos vendidisse castrum Klepy et villam Klepy (44) sub ipso castro sitam cum bonis ac villis Lubi- chowicz (44) munitione ac oppido, Radowessicz (44), Lhota et Poplzie (44), molendinis in utroque litore fluvii dicti Egre . . . quibus ad Hynconem de Sleben, a quo ipsa bona emimus, et consequenter ad nos spectabant, Hin- coni Lepori de Waldek, domino in Mendico .. (Pelzel K. Carl CLXI.) 31. Castrum Veliš (120). Joannes rex: committit Hinconi de Walstein „castrum nostrum Weliss cum duobus aratris in villa Weliss et villa Buchonicz cum Elhota villa et judicium ad ipsum castrum de praedictis
Strana 23
Cap. I. Res ad regni administrationem spectantes. 23 villis, quae in censu 80 marcas continent, incluso censu civitatum nostrarum, vid. Gyczin et Byczow." (Summa Gerh. 33.) 32. Castrum Potenstein, hradišče Potenstein (136). 1341. (Quarto Idus Maji). Jesco, filius quondam Nicolai de Potenstain, recognovit . . . . . praesentium tenore universis, quod cum dictus do- minus et genitor meus in dicto castro Botenstain, heu! occubuisset et sin- gula bona ipsius castri et etiam alia, videlicet in Waldenberg (152), Senftinberg (153) et Gostel (157) spectantia, ad . . Joannem regem .. jure et consuetudine terrae essent . . .. devoluta, ipse dominus meus ex larga ipsius munificentia dedit mihi, fratribus et heredibus meis praedicta bona et tradidit de gratia speciali, exceptis duntaxat oppido Koczen (173) cum suis pertinentiis, cum quibus quondam ad coronam regni pertinere dignoscebatur, et villis spectantibus in castrum Luticz (154) ac ipso castro Botenstain et monte, prout ipsum murus cinxit, quae quidem singula ipse dominus meus pro se et suis heredibus reservavit. (Ex orig. in archivo c. r. Vindobonae. Eml. IV. 916.) 1358. Joannes de Wartemberg dictus de Wessel, burggravius Pra- gensis notum facit . . . „Quod Carolus Romanorum imperator . et Bohemiae rex habita deliberatione matura et sano principum, baronum et procerum regni sui Bohemiae communicato consilio, consideratione justa perpendit, qualiter bona mea, videlicet: oppidum Kostelecz (157), Stradi- nice, Synkovo (158), Zaborky, Dudleby (157), Lhota parva (158), Sucha Rybná (157), Hlasnem, Hradiscze, ubi pridem castrum Potenstein (156) extitit, quod denuo imperator reaedificavit, Bezdiekow, Lhota Rybná, Przekaz (157), Tukleki (157), Bezdiekow, quidquid ibi habeo, castrum Welischow, oppidum cum theloneo, zámek Sopotnicze (156), quidquid ibi habeo, Brenna (156), quidquid ibi habeo, Wleczinecz (150), silva Po- rubie (150), Bukovyna (152), Jawornicze (150), quidquid ibi habeo, nec non jura, fructus, utilitates et proventus omnium praedictorum sibi, heredibus et successoribus suis, Bohemiae regibus, et eiusdem regni coronae apte conveniunt . . . . praedicta bona omnia et singula a me de bona voluntate mea et consensu libero, titulo et jure legitimae et justae permutationis accepit, et eadem bona omnia et singula, prout sunt expressa superius, exnunc inantea perpetuis temporibus regalia fore decrevit, et quod tan- quam regalia immediate ad mensam et villicationem suam, heredum et suc- cessorum suorum, Bohemiae regum, et eiusdem regni coronam pertineant et omnem naturalem libertatem et ordinem bonorum regalium .. . . Nec non mihi, heredibus et successoribus meis in perpetuam recompensam bo- norum huiusmodi . . . . infra scripta bona regalia, quae ab antiquo ad illustres Bohemiae reges progenitores ipsius, ad ipsum et coronam regni Bohemiae pertinuisse noscuntur . . . . . videlicet: castrum Welisch (120), oppidum Giczin cum infra scriptis villis (121), Antiquo Giczin, Holim (120), Welisch (120), Bukowice (120), Lhota (120), Okschczie (120), Czekovvicze (120) et decem laneis silvae rubetalis cum omnibus juribus, utilitatibus, fru-
Cap. I. Res ad regni administrationem spectantes. 23 villis, quae in censu 80 marcas continent, incluso censu civitatum nostrarum, vid. Gyczin et Byczow." (Summa Gerh. 33.) 32. Castrum Potenstein, hradišče Potenstein (136). 1341. (Quarto Idus Maji). Jesco, filius quondam Nicolai de Potenstain, recognovit . . . . . praesentium tenore universis, quod cum dictus do- minus et genitor meus in dicto castro Botenstain, heu! occubuisset et sin- gula bona ipsius castri et etiam alia, videlicet in Waldenberg (152), Senftinberg (153) et Gostel (157) spectantia, ad . . Joannem regem .. jure et consuetudine terrae essent . . .. devoluta, ipse dominus meus ex larga ipsius munificentia dedit mihi, fratribus et heredibus meis praedicta bona et tradidit de gratia speciali, exceptis duntaxat oppido Koczen (173) cum suis pertinentiis, cum quibus quondam ad coronam regni pertinere dignoscebatur, et villis spectantibus in castrum Luticz (154) ac ipso castro Botenstain et monte, prout ipsum murus cinxit, quae quidem singula ipse dominus meus pro se et suis heredibus reservavit. (Ex orig. in archivo c. r. Vindobonae. Eml. IV. 916.) 1358. Joannes de Wartemberg dictus de Wessel, burggravius Pra- gensis notum facit . . . „Quod Carolus Romanorum imperator . et Bohemiae rex habita deliberatione matura et sano principum, baronum et procerum regni sui Bohemiae communicato consilio, consideratione justa perpendit, qualiter bona mea, videlicet: oppidum Kostelecz (157), Stradi- nice, Synkovo (158), Zaborky, Dudleby (157), Lhota parva (158), Sucha Rybná (157), Hlasnem, Hradiscze, ubi pridem castrum Potenstein (156) extitit, quod denuo imperator reaedificavit, Bezdiekow, Lhota Rybná, Przekaz (157), Tukleki (157), Bezdiekow, quidquid ibi habeo, castrum Welischow, oppidum cum theloneo, zámek Sopotnicze (156), quidquid ibi habeo, Brenna (156), quidquid ibi habeo, Wleczinecz (150), silva Po- rubie (150), Bukovyna (152), Jawornicze (150), quidquid ibi habeo, nec non jura, fructus, utilitates et proventus omnium praedictorum sibi, heredibus et successoribus suis, Bohemiae regibus, et eiusdem regni coronae apte conveniunt . . . . praedicta bona omnia et singula a me de bona voluntate mea et consensu libero, titulo et jure legitimae et justae permutationis accepit, et eadem bona omnia et singula, prout sunt expressa superius, exnunc inantea perpetuis temporibus regalia fore decrevit, et quod tan- quam regalia immediate ad mensam et villicationem suam, heredum et suc- cessorum suorum, Bohemiae regum, et eiusdem regni coronam pertineant et omnem naturalem libertatem et ordinem bonorum regalium .. . . Nec non mihi, heredibus et successoribus meis in perpetuam recompensam bo- norum huiusmodi . . . . infra scripta bona regalia, quae ab antiquo ad illustres Bohemiae reges progenitores ipsius, ad ipsum et coronam regni Bohemiae pertinuisse noscuntur . . . . . videlicet: castrum Welisch (120), oppidum Giczin cum infra scriptis villis (121), Antiquo Giczin, Holim (120), Welisch (120), Bukowice (120), Lhota (120), Okschczie (120), Czekovvicze (120) et decem laneis silvae rubetalis cum omnibus juribus, utilitatibus, fru-
Strana 24
24 Cap. I. Res ad regni administrationem spectantes. ctibus, obventionibus et pertinentiis castri, oppidi et villarum huiusmodi, quibus etiam possunt designari nominibus, in veram proprietatem et heredi- tatem perpetuam dedit, contulit et donavit . . . .“ Castrum Potenstein cum oppido Kostelec impignoratum est Vladislao et Bolkoni ducibus Opoliae: List Vl. a B. kniežat Opolských, v němž vy- znávají a slibují ciesaři Karlovi a králi Vacslavovi, kdyžby jim kolivěk zámek Scheczelow (?) vysvobodili a v jich rukú jměli, že zase zámek Poten- stein a město Kosczelicz postúpiti mají. Datum 1366. (Ex arch. Karlst.) G. Villicationes regiae per Boemiam. Villicatio Budynensis (44). Nos W... quod dilecto nobis N... villicationem nostram in Budyn a festo . . . . . proxime affuturo usque per trium annorum spatium .. pro C marcis argenti locavimus sic, ut (1) quo- libet de praedictis annis in quatuor diviso tempora et secundum hoc prae- dictis in quatuor partes divisis marcis, pars pecuniae de quolibet tempore deputata nostrae camerae praesentetur; (2) tali in dicta locatione servato moderamine, ut si quis de bonis aliqua, quae ad dictam villicationem tem- pore patris nostri spectabant, occupata tenuerit et ad dicti N. regimen non poterunt pervenire, extunc fructus sive proventus dictorum bonorum de praedicta pecunia tenebimur defalcare. (3) Ad hoc volumus . . . . universa claustra et claustralium bona intra terminos dictae villicationis existentia dictus N. nostra auctoritate et nomine, quemadmodum tempore patris nostri, defensare debeat et tueri, praecipientes, ut nullus de dictis claustralibus et ipsorum bonis praeter praefatum N.... se intromittere debeat ad tuendum. (4) Talibus interjectis conditionibus, ut praefatus N..., dictum officium cum eisdem juribus et pertinentiis, quibus tempore patris nostri villici regebant, regere debeat et tenere. (5) Et propter hoc dictus N. . . in praefata villi- catione 15 araturas perfecte expedire debet sumptibus propriis et expensis ita, ut revolutis praedictis tribus annis ipsas araturas prout convenit, expe- ditas et seminibus perfecte adaptatas et post quamlibet araturam duo pecora, sex oves et duos porcos nobis relinquere debeat. (Eml. II. 2307.) 1336. Joannes rex: Castrum nostrum Budyně cum oppido Budyně (44) ac villis Žabovřesky (44), Břežané (45), Písty (45), Brwyczie (?), Rúd- níček (45) ad dictum castrum Budynie spectantibus . . . . (Chyt. VII. 105. Eml. IV. 265). Villicatio Zbraslaviensis (248). Otacarus II. Remutoni civi Pragensi villicationem in Zbraslavs locavit per quatuor annorum spatium possidendam pro 200 marchis arg. regiae camerae ab eodem persolvendis. Exhibebit etiam nobis idem R. expensas per unam septimanam annuatim, quandocumque nos intra annum ex illis tribus in eadem villicatione con- tigerit commorari (Eml. II. 2308.)
24 Cap. I. Res ad regni administrationem spectantes. ctibus, obventionibus et pertinentiis castri, oppidi et villarum huiusmodi, quibus etiam possunt designari nominibus, in veram proprietatem et heredi- tatem perpetuam dedit, contulit et donavit . . . .“ Castrum Potenstein cum oppido Kostelec impignoratum est Vladislao et Bolkoni ducibus Opoliae: List Vl. a B. kniežat Opolských, v němž vy- znávají a slibují ciesaři Karlovi a králi Vacslavovi, kdyžby jim kolivěk zámek Scheczelow (?) vysvobodili a v jich rukú jměli, že zase zámek Poten- stein a město Kosczelicz postúpiti mají. Datum 1366. (Ex arch. Karlst.) G. Villicationes regiae per Boemiam. Villicatio Budynensis (44). Nos W... quod dilecto nobis N... villicationem nostram in Budyn a festo . . . . . proxime affuturo usque per trium annorum spatium .. pro C marcis argenti locavimus sic, ut (1) quo- libet de praedictis annis in quatuor diviso tempora et secundum hoc prae- dictis in quatuor partes divisis marcis, pars pecuniae de quolibet tempore deputata nostrae camerae praesentetur; (2) tali in dicta locatione servato moderamine, ut si quis de bonis aliqua, quae ad dictam villicationem tem- pore patris nostri spectabant, occupata tenuerit et ad dicti N. regimen non poterunt pervenire, extunc fructus sive proventus dictorum bonorum de praedicta pecunia tenebimur defalcare. (3) Ad hoc volumus . . . . universa claustra et claustralium bona intra terminos dictae villicationis existentia dictus N. nostra auctoritate et nomine, quemadmodum tempore patris nostri, defensare debeat et tueri, praecipientes, ut nullus de dictis claustralibus et ipsorum bonis praeter praefatum N.... se intromittere debeat ad tuendum. (4) Talibus interjectis conditionibus, ut praefatus N..., dictum officium cum eisdem juribus et pertinentiis, quibus tempore patris nostri villici regebant, regere debeat et tenere. (5) Et propter hoc dictus N. . . in praefata villi- catione 15 araturas perfecte expedire debet sumptibus propriis et expensis ita, ut revolutis praedictis tribus annis ipsas araturas prout convenit, expe- ditas et seminibus perfecte adaptatas et post quamlibet araturam duo pecora, sex oves et duos porcos nobis relinquere debeat. (Eml. II. 2307.) 1336. Joannes rex: Castrum nostrum Budyně cum oppido Budyně (44) ac villis Žabovřesky (44), Břežané (45), Písty (45), Brwyczie (?), Rúd- níček (45) ad dictum castrum Budynie spectantibus . . . . (Chyt. VII. 105. Eml. IV. 265). Villicatio Zbraslaviensis (248). Otacarus II. Remutoni civi Pragensi villicationem in Zbraslavs locavit per quatuor annorum spatium possidendam pro 200 marchis arg. regiae camerae ab eodem persolvendis. Exhibebit etiam nobis idem R. expensas per unam septimanam annuatim, quandocumque nos intra annum ex illis tribus in eadem villicatione con- tigerit commorari (Eml. II. 2308.)
Strana 25
Cap. I. Res ad regni administrationem spectantes. 25 Villicatio sive forestaria Kamycensis (260). In Kaemnuch (datum 23. Jan. 1260). In Kamnik (dat. 1. Oct. ca. 1265). In Kamnich (dat. 1. Oct. ca. 1270). In Kamuk (dat. 12. Sept. 1275). — Jus patronatus quod rex habet in ecclesiis S. Petri et Nicolai in Antiquo et Novo Kamik 1255 (Eml. III. 1355). — 1336. Villicatio Kamygensis (Eml. IV. 361.) 1313. Joannes rex: Villam Zalužan olim villicationi Kemni- czensi pertinentem et per Wenceslaum regem monasterio Ostrowiensi una cum aliis villis .. ad praefatam villicationem nostram Kemni- censem redimere . . . (Eml. III. 139). 1325. Joannes rex ... Fideli Hermanno de Miliczin „forestariam nostram Kamycensem sive silvam dictam lowczie cum villis nostris, vid. Hřímeždnice (267), Maluczycne (Maliszene?), Veliká (267), Tbity (268), Zdu- chovice (267), Drahlice (268), Ubenice (268), Vesce (267), Byščice (267) nec non molendinis super aqua dicta Lesnicz“ obligavit. (Eml. III. 1112 cf. 1186). 1336. Joannes pro exsolutione nemorum Kamycensium 500 sex. — 1336. In villicatione Kamycensi 330 sex. per ipsum Petrum de R. et heredes suos percipiendas et habendas. — Petrus de Rosenberch summus regni B. camerarius: Utilitatem censuum villicationis et forestariae Kempniczensis locavit discretis viris etc. (Summa Gerh. 200). Villicatio Piescensis (330). 1336. Et in villicatione Piescensi de censibus b. Galli praeteriti et b. Georgii futuri proxime et de aurifodinis 500 sex. Villicatio curiae Sadscensis (115) et castri Poděbra- densis (115). 1328. Joannes: villas monasterii Brevnovensis, Bykan vid., Gresey, Mracenicz, Besczie (240) et Przerow (240) a castri nostri Podiebrad (115) seu villicationis ibidem jurisdictione quacumque ac etiam curiae nostrae Saczka exemimus, inhibentes, ne quis ipsum castrum nostrum Podiebrad vel dictam curiam Saczka tenens seu villicationis exercens officium in eisdem, abbatem et conventum in villis ipsis et earundem villanis in vecturis, messo- ribus, exactionibus aut aliis quibusvis servitiis, angariis ac parangariis de cetero molestare audeat vel gravare. (Emler III. 1469). Forestaria Trutnowiensis (141). Joannes Dei gratia dux Ka- rinthiae, Tirolis et Goritiae comes, fidelibus suis dilectis, Gunthero et Henri- chio fratribus dictis de Lapide ac Mikoni de Sdenicz caeterisque feudalibus, terrigenis, judicibus, juratis, civibus, communitatibus Truthnaw et Curiae civitatum et aliorum oppidorum ac villarum districtus seu territorii Truth- noviensis, universis fidelibus nostris dilectis gratiam suam et favorem. Quia nos auctoritate invictissimi domini nostri Karoli Romanorum regis semper augusti et Boemiae regis, fratris nostri carissimi, qua plenarie ex ipsius commissione fungimur, et virtute propria, fideli nostro Pesconi Kra- bicze de Weytmul officia, vid. judicium provinciale quod lantgericht dicitur, et forestariam silvarum districtus vestri Truthoviensis praedicti, cum omni-
Cap. I. Res ad regni administrationem spectantes. 25 Villicatio sive forestaria Kamycensis (260). In Kaemnuch (datum 23. Jan. 1260). In Kamnik (dat. 1. Oct. ca. 1265). In Kamnich (dat. 1. Oct. ca. 1270). In Kamuk (dat. 12. Sept. 1275). — Jus patronatus quod rex habet in ecclesiis S. Petri et Nicolai in Antiquo et Novo Kamik 1255 (Eml. III. 1355). — 1336. Villicatio Kamygensis (Eml. IV. 361.) 1313. Joannes rex: Villam Zalužan olim villicationi Kemni- czensi pertinentem et per Wenceslaum regem monasterio Ostrowiensi una cum aliis villis .. ad praefatam villicationem nostram Kemni- censem redimere . . . (Eml. III. 139). 1325. Joannes rex ... Fideli Hermanno de Miliczin „forestariam nostram Kamycensem sive silvam dictam lowczie cum villis nostris, vid. Hřímeždnice (267), Maluczycne (Maliszene?), Veliká (267), Tbity (268), Zdu- chovice (267), Drahlice (268), Ubenice (268), Vesce (267), Byščice (267) nec non molendinis super aqua dicta Lesnicz“ obligavit. (Eml. III. 1112 cf. 1186). 1336. Joannes pro exsolutione nemorum Kamycensium 500 sex. — 1336. In villicatione Kamycensi 330 sex. per ipsum Petrum de R. et heredes suos percipiendas et habendas. — Petrus de Rosenberch summus regni B. camerarius: Utilitatem censuum villicationis et forestariae Kempniczensis locavit discretis viris etc. (Summa Gerh. 200). Villicatio Piescensis (330). 1336. Et in villicatione Piescensi de censibus b. Galli praeteriti et b. Georgii futuri proxime et de aurifodinis 500 sex. Villicatio curiae Sadscensis (115) et castri Poděbra- densis (115). 1328. Joannes: villas monasterii Brevnovensis, Bykan vid., Gresey, Mracenicz, Besczie (240) et Przerow (240) a castri nostri Podiebrad (115) seu villicationis ibidem jurisdictione quacumque ac etiam curiae nostrae Saczka exemimus, inhibentes, ne quis ipsum castrum nostrum Podiebrad vel dictam curiam Saczka tenens seu villicationis exercens officium in eisdem, abbatem et conventum in villis ipsis et earundem villanis in vecturis, messo- ribus, exactionibus aut aliis quibusvis servitiis, angariis ac parangariis de cetero molestare audeat vel gravare. (Emler III. 1469). Forestaria Trutnowiensis (141). Joannes Dei gratia dux Ka- rinthiae, Tirolis et Goritiae comes, fidelibus suis dilectis, Gunthero et Henri- chio fratribus dictis de Lapide ac Mikoni de Sdenicz caeterisque feudalibus, terrigenis, judicibus, juratis, civibus, communitatibus Truthnaw et Curiae civitatum et aliorum oppidorum ac villarum districtus seu territorii Truth- noviensis, universis fidelibus nostris dilectis gratiam suam et favorem. Quia nos auctoritate invictissimi domini nostri Karoli Romanorum regis semper augusti et Boemiae regis, fratris nostri carissimi, qua plenarie ex ipsius commissione fungimur, et virtute propria, fideli nostro Pesconi Kra- bicze de Weytmul officia, vid. judicium provinciale quod lantgericht dicitur, et forestariam silvarum districtus vestri Truthoviensis praedicti, cum omni-
Strana 26
26 Cap. I. Res ad regni administrationem spectantes. bus ipsorum juribus, utilitatibus et pertinentiis contulimus atque dedimus per ipsum Pesconem et suum in hac parte substitutum, sub eodem jure seu onere, prout Wanco (Wanko de Zdanicz r. 1339) dictus Forestarius, illa hactenus tenuit, habenda, tenenda et utifruenda perpetue sine quibusvis impe- dimentis: Igitur vobis omnibus et singulis, quorum interest, et vestrum cui- libet auctoritate supradicta praecipimus districte, gratiae sub obtentu, qua- tenus praefatum Pesconem pro judice provinciali ac forestario districtus vestri cognoscentes ad ipsum vel eum seu eos, cui vel quibus ipse aut frater suus, praesentium exhibitor, praedicta officia regenda suo nomine commiserit, re- spectum habeatis cum officiis et eorum pertinentiis supranominatis nec ad aliquem alium vos convertatis; nam nullius efficaciae esse decernimus, si hiis in contrarium quid attemptatum fuerit per quemcumque. Harum no- strarum serie litterarum. Datum in Verona in crastino annunt. B. V. Anno filii sui 1349. Carolus .... notum facimus ... quod cum pridem illustris Johannes dux Carinthiae, Tyrolis et Goriciae comes, frater noster . . . notabilibus ob- sequiis et promptae virtutis industria Benessii de Weytemul, notarii et familiaris sui, accurata mente pensatis, sibi et ceteris fratribus suis de Weytemul, officium forestariae Truthnouiensium districtus cum omnibus censibus, fructibus, utilitatibus, emolumentis et pertinentiis suis duxerit erogare, sicut de hujusmodi donatione sic facta sumus districtius informati: Nos attendentes — — dictam donationem gratam et ratam habentes appro- bamus et ratificamus . . . . et ex innata nobis benignitate regia confir- mamus, et nihilominus occasione abundantis cautelae dicto Benessio et suis fratribus dictum officium forestariae cum pertinentiis supradictis de speciali Nostrae Majestatis favore nunc ex novo damus, dantes et conferentes eidem B. et dictis suis fratribus plenam potestatem et auctoritatem plenariam, dictum officium forestariae cum suis pertinentiis, ut praefertur, vendendi, obligandi, commutandi, alienandi et sicut rem propriam in usus suos utiles et beneplacitos, prout eis expedire videbitur, convertendi etc. Datum Bopardiae 1349, 8. Julii. (Summa Cancell. Caroli IV., Pelzel 128.) H. Zřízenie dvoru královského. 1412. Léta božieho tisícieho CCCCXII na den sv. Víta, Pan král zjednal a zřídil úřady královstvie svého a užitky všecky určené všem úředníkóm, položiv vedle popsanie dolepsaného: Hrad Karelštain: Má ročnieho holého platu 413 kop 25 grošů, item obilé a kúr na hotových penězích počtených 73
26 Cap. I. Res ad regni administrationem spectantes. bus ipsorum juribus, utilitatibus et pertinentiis contulimus atque dedimus per ipsum Pesconem et suum in hac parte substitutum, sub eodem jure seu onere, prout Wanco (Wanko de Zdanicz r. 1339) dictus Forestarius, illa hactenus tenuit, habenda, tenenda et utifruenda perpetue sine quibusvis impe- dimentis: Igitur vobis omnibus et singulis, quorum interest, et vestrum cui- libet auctoritate supradicta praecipimus districte, gratiae sub obtentu, qua- tenus praefatum Pesconem pro judice provinciali ac forestario districtus vestri cognoscentes ad ipsum vel eum seu eos, cui vel quibus ipse aut frater suus, praesentium exhibitor, praedicta officia regenda suo nomine commiserit, re- spectum habeatis cum officiis et eorum pertinentiis supranominatis nec ad aliquem alium vos convertatis; nam nullius efficaciae esse decernimus, si hiis in contrarium quid attemptatum fuerit per quemcumque. Harum no- strarum serie litterarum. Datum in Verona in crastino annunt. B. V. Anno filii sui 1349. Carolus .... notum facimus ... quod cum pridem illustris Johannes dux Carinthiae, Tyrolis et Goriciae comes, frater noster . . . notabilibus ob- sequiis et promptae virtutis industria Benessii de Weytemul, notarii et familiaris sui, accurata mente pensatis, sibi et ceteris fratribus suis de Weytemul, officium forestariae Truthnouiensium districtus cum omnibus censibus, fructibus, utilitatibus, emolumentis et pertinentiis suis duxerit erogare, sicut de hujusmodi donatione sic facta sumus districtius informati: Nos attendentes — — dictam donationem gratam et ratam habentes appro- bamus et ratificamus . . . . et ex innata nobis benignitate regia confir- mamus, et nihilominus occasione abundantis cautelae dicto Benessio et suis fratribus dictum officium forestariae cum pertinentiis supradictis de speciali Nostrae Majestatis favore nunc ex novo damus, dantes et conferentes eidem B. et dictis suis fratribus plenam potestatem et auctoritatem plenariam, dictum officium forestariae cum suis pertinentiis, ut praefertur, vendendi, obligandi, commutandi, alienandi et sicut rem propriam in usus suos utiles et beneplacitos, prout eis expedire videbitur, convertendi etc. Datum Bopardiae 1349, 8. Julii. (Summa Cancell. Caroli IV., Pelzel 128.) H. Zřízenie dvoru královského. 1412. Léta božieho tisícieho CCCCXII na den sv. Víta, Pan král zjednal a zřídil úřady královstvie svého a užitky všecky určené všem úředníkóm, položiv vedle popsanie dolepsaného: Hrad Karelštain: Má ročnieho holého platu 413 kop 25 grošů, item obilé a kúr na hotových penězích počtených 73
Strana 27
Cap. I. Res ad regni administrationem spectantes. 27 kop 41 grošů. Summa holého platu s obilím a s kúry 400 kop 87 kop 6 grošů. Item: Z toho buď dáno purgrabi za určené 300 kop se třmi pluhy, rybníky, vinami a clem v Milénu (v Milíně?). Item purgrabie nalož na diela vinic 72 kop 6 grošů a vinu k tomu drž, aby vinice byly lépe zdělány. Item purgrabie nad určené dáti má do komory královy sto kop hotových peněz. Item všecka vína s vinic okolo Karlštaina ležících dána buďte králi prostě, beze všech nákladuóv. Rychtářstvie Nového města Pražského a clo. dřievie a clo v Modřanech: Syně rychtář s rychtářstvie Nového Města Pražského, se cla dřievie a se cla v Modřanech má chovati duom Pána krále, a hospodář k nákladóm úřaduov viec nad to má dáti do komory Pána krále 300 kop grošů; a nechtěl-li by přijieti, jiný nalezen bude. Hrad Hrádek: Má ročnieho platu s berní osm set kop 27 (sic) grošů, 5 haléřuóv; má na obilí a kuřiech na penieze položených 400 kop 31 grošů. Summa platu holého s berní, obi- lím a kúry 12 set 72 kop 37 grošů (sic). Item: Z toho k komoře Pána krále sedm set kop grošů má dáno býti. Hrad Bezdězie a Bělá: Summa holého platu se clem a berní 588 kop grošuóv; summa obilé a kúr na hotové penieze 25 kop 43 grošuóv. Summa platu, obilé i kúr spolu 614 kop 16 grošuóv (sic). Zuostává do komory Pána krále hotových 114 kop 6 grošuóv. Item lesuóv všickni a lovčie neb lovy. Item viny všecky. Item nápadové všickni. Item pastvy všecky. Item čtyři tuny medu. Užitkové blíž Berúna: Plat holý 731/2 kop, clo Be- rúnské 30 kop grošů; služby ryb, robot a kúr, na hotových peněziech počtených, 9 kop 15 grošů. Item čtyřie pluhové velmi dobří s lukami hojnými. Item dáti má do komory královy 150 kop a zdělati vinice svými náklady. Item všecka vína Pánu králi. Item rybníci všickni. Item desátci vína Berúnského. Hrad Hluboká: Má platu holého s berní, robatami 1700 kop, item lesů 31/2 sta kop; item kúr tři tisíce, činie na peně-
Cap. I. Res ad regni administrationem spectantes. 27 kop 41 grošů. Summa holého platu s obilím a s kúry 400 kop 87 kop 6 grošů. Item: Z toho buď dáno purgrabi za určené 300 kop se třmi pluhy, rybníky, vinami a clem v Milénu (v Milíně?). Item purgrabie nalož na diela vinic 72 kop 6 grošů a vinu k tomu drž, aby vinice byly lépe zdělány. Item purgrabie nad určené dáti má do komory královy sto kop hotových peněz. Item všecka vína s vinic okolo Karlštaina ležících dána buďte králi prostě, beze všech nákladuóv. Rychtářstvie Nového města Pražského a clo. dřievie a clo v Modřanech: Syně rychtář s rychtářstvie Nového Města Pražského, se cla dřievie a se cla v Modřanech má chovati duom Pána krále, a hospodář k nákladóm úřaduov viec nad to má dáti do komory Pána krále 300 kop grošů; a nechtěl-li by přijieti, jiný nalezen bude. Hrad Hrádek: Má ročnieho platu s berní osm set kop 27 (sic) grošů, 5 haléřuóv; má na obilí a kuřiech na penieze položených 400 kop 31 grošů. Summa platu holého s berní, obi- lím a kúry 12 set 72 kop 37 grošů (sic). Item: Z toho k komoře Pána krále sedm set kop grošů má dáno býti. Hrad Bezdězie a Bělá: Summa holého platu se clem a berní 588 kop grošuóv; summa obilé a kúr na hotové penieze 25 kop 43 grošuóv. Summa platu, obilé i kúr spolu 614 kop 16 grošuóv (sic). Zuostává do komory Pána krále hotových 114 kop 6 grošuóv. Item lesuóv všickni a lovčie neb lovy. Item viny všecky. Item nápadové všickni. Item pastvy všecky. Item čtyři tuny medu. Užitkové blíž Berúna: Plat holý 731/2 kop, clo Be- rúnské 30 kop grošů; služby ryb, robot a kúr, na hotových peněziech počtených, 9 kop 15 grošů. Item čtyřie pluhové velmi dobří s lukami hojnými. Item dáti má do komory královy 150 kop a zdělati vinice svými náklady. Item všecka vína Pánu králi. Item rybníci všickni. Item desátci vína Berúnského. Hrad Hluboká: Má platu holého s berní, robatami 1700 kop, item lesů 31/2 sta kop; item kúr tři tisíce, činie na peně-
Strana 28
28 Cap. I. Res ad regni administrationem spectantes. zích hotových, 25 kop grošů. Summa všeho dva tisíce 75 kop. Item, dány buďte purgrabi s jinými užitky popluží obilí (jinak ospy), s kúry, potoky a lukami dvě stě kop. Item na hrad Zviekov 200 kop s jinými příslušnostmi k němu příslušejícími a zvláště clo dřievie. Item ostatek, což zbývá, 16 set 75 kop kop grošů do komory Pána krále; item rybníci všickni mají zuostati Pánu králi. Hrad Lomnice: Má purgrabie za určené všecky užitky s platy; ale rybníci všickni zuostávají Pánu králi a do jeho komory. Loket. Tu purkrabie pro pusté a zkažené daj nynie do komory Pána krále 300 kop grošů. Lovčí v Dobřieši: Z domněnie siehne až do 6 set kop grošů; z toho do komory Pána krále 400 kop; item rybníci všickni Pánu králi. Lovčí na Hrádku: Z domněnie siehne až do 51/2 set kop; z toho Pánu králi 300 kop. Summa úřaduóv zuostalého do komory Pána krále čtyři tisíce 39 kop grošů 16 grošů. Item, Libenice dvuor má platiti do roka 40 kop grošů. Item, z měst a klášteruóv po Čechách osm tisíc kop grošuóv. (E Codice Gersdorfiano Budissinensi: Arch. český VI. 25). I. Castra per Moraviam. (Cf. Slovanské právo III. §. 16 lit. b.) 1. Castrum Olomúc, caput et metropolis terrae Moraviae simulque provinciae Olomucensis, ad fluvium Moravam situm Ad castrum . nostrum Olomucense —ait rex Joannes a. 1315 — teloneum in civitate Olomúcensi exactum pertinebat. — 1329. Ecclesia S. Wenceslai in castro Olomucensi.
28 Cap. I. Res ad regni administrationem spectantes. zích hotových, 25 kop grošů. Summa všeho dva tisíce 75 kop. Item, dány buďte purgrabi s jinými užitky popluží obilí (jinak ospy), s kúry, potoky a lukami dvě stě kop. Item na hrad Zviekov 200 kop s jinými příslušnostmi k němu příslušejícími a zvláště clo dřievie. Item ostatek, což zbývá, 16 set 75 kop kop grošů do komory Pána krále; item rybníci všickni mají zuostati Pánu králi. Hrad Lomnice: Má purgrabie za určené všecky užitky s platy; ale rybníci všickni zuostávají Pánu králi a do jeho komory. Loket. Tu purkrabie pro pusté a zkažené daj nynie do komory Pána krále 300 kop grošů. Lovčí v Dobřieši: Z domněnie siehne až do 6 set kop grošů; z toho do komory Pána krále 400 kop; item rybníci všickni Pánu králi. Lovčí na Hrádku: Z domněnie siehne až do 51/2 set kop; z toho Pánu králi 300 kop. Summa úřaduóv zuostalého do komory Pána krále čtyři tisíce 39 kop grošů 16 grošů. Item, Libenice dvuor má platiti do roka 40 kop grošů. Item, z měst a klášteruóv po Čechách osm tisíc kop grošuóv. (E Codice Gersdorfiano Budissinensi: Arch. český VI. 25). I. Castra per Moraviam. (Cf. Slovanské právo III. §. 16 lit. b.) 1. Castrum Olomúc, caput et metropolis terrae Moraviae simulque provinciae Olomucensis, ad fluvium Moravam situm Ad castrum . nostrum Olomucense —ait rex Joannes a. 1315 — teloneum in civitate Olomúcensi exactum pertinebat. — 1329. Ecclesia S. Wenceslai in castro Olomucensi.
Strana 29
Cap. I. Res ad regni administrationem spectantes. 29 2. Castrum Spielberg, in vertice montis prope civitatem Brunensem constructum. A. 1331 temporibus Joannis regis commemoratur capella "castri nostri Spilberch“ et a. 1321 villa regia Russins ad „castrum nostrum — i. e. regis — Spilberch pertinens". (Chyt. VI. Eml. III. 643). 3. Castrum Veveří seu Aychorns, in provincia Brunensi situm: Burch zue Aichorns dictum, quod nomen e slavico nomine villae Veveří translatum est. Anno 1308 pignori datum, a. 1334 pignore solutum. A. 1342 a marchione Carolo „castrum Nostrum Wewerzy“ vocatur. Spectabat ad dictum castrum curia in Habří, mansus in Zebyteyn cum silva Kamerwald. 4. Úsov castrum, in septentrionali plaga terraé Moraviae situm. Carolus a. 1344 castrum „Nostrum“ Vssow marchionatus „Nostri“ Moraviae, pridem fratribus Jaroslao et Alberto de Sternberg pignori obligatum, cum oppido Usov eidem castro adjacente et villis tredecim sub forma feudi vendidit. (Pelzel, K. Karl XXXVII). 5. Castrum Prostějov. Villa forensis regia in provincia Olomu- censi sita (1213—15) cum castro, ad quod spectabat villa Milonovicz (1334). 6. Munitio Towaczow. 1327. Joannes rex „bona Nostra, vid. oppidum et munitionem Towaczow cum villis Myrwans, Oplaczan, Wytlich, Herbonicz, Grelicz villa forensi, et Pywn — quae Henrico de Lipa juniori in 3000 m. arg. gr. den. Prag. moravici pagamenti et numeri nomine dotis assignata erant, ab eodem Henrico exsolvit. (Chyt. VII. Eml. III. 1306.) 7. Castrum Hradec, olim caput provinciae Hradecensis, fluvio Opavae necnon civitati Opaviensi vicinum. Castellanus castri Grecz prope civitatem Oppaviam (1311), purchravius in Grecz (1320), Nicolaus dux in Grecz 1334. 8. Castrum Buchlov, supra monasterium Welegradense in monte situm, a. 1320 castrum regium vocatum, cum forestaria. (Chyt. VII. 26. 196). 9. Castrum Godonin, in meridionali plaga Moraviae versus Un- gariae regnum n ripa fluvii Moravae situm. Carolus — paternis suis . . . in 1100 sex. gross. den. Prag. castrum Goedigense cum suis bonis et utilitatibus pigneri obligavit. (Summa Gerh. 67.) 10. Castrum Maidburg, in collibus Pavloviensibus aedificatum. Unser haus zu dem Maydberch in Merhern, das da leit auff dem Wasser Tey genant (Joannes rex 1334.) Spectabant ad castrum hoc oppidum Stra- chotin (markt zu Tracht) et villae Wistrnicz, Pavlov, Starnicz. 11. Castrum Iyančic, die Purch Ywantschitz mit dem Freienwalde, mit Lantgericht. Temporibus Henrici regis impignoratum erat.
Cap. I. Res ad regni administrationem spectantes. 29 2. Castrum Spielberg, in vertice montis prope civitatem Brunensem constructum. A. 1331 temporibus Joannis regis commemoratur capella "castri nostri Spilberch“ et a. 1321 villa regia Russins ad „castrum nostrum — i. e. regis — Spilberch pertinens". (Chyt. VI. Eml. III. 643). 3. Castrum Veveří seu Aychorns, in provincia Brunensi situm: Burch zue Aichorns dictum, quod nomen e slavico nomine villae Veveří translatum est. Anno 1308 pignori datum, a. 1334 pignore solutum. A. 1342 a marchione Carolo „castrum Nostrum Wewerzy“ vocatur. Spectabat ad dictum castrum curia in Habří, mansus in Zebyteyn cum silva Kamerwald. 4. Úsov castrum, in septentrionali plaga terraé Moraviae situm. Carolus a. 1344 castrum „Nostrum“ Vssow marchionatus „Nostri“ Moraviae, pridem fratribus Jaroslao et Alberto de Sternberg pignori obligatum, cum oppido Usov eidem castro adjacente et villis tredecim sub forma feudi vendidit. (Pelzel, K. Karl XXXVII). 5. Castrum Prostějov. Villa forensis regia in provincia Olomu- censi sita (1213—15) cum castro, ad quod spectabat villa Milonovicz (1334). 6. Munitio Towaczow. 1327. Joannes rex „bona Nostra, vid. oppidum et munitionem Towaczow cum villis Myrwans, Oplaczan, Wytlich, Herbonicz, Grelicz villa forensi, et Pywn — quae Henrico de Lipa juniori in 3000 m. arg. gr. den. Prag. moravici pagamenti et numeri nomine dotis assignata erant, ab eodem Henrico exsolvit. (Chyt. VII. Eml. III. 1306.) 7. Castrum Hradec, olim caput provinciae Hradecensis, fluvio Opavae necnon civitati Opaviensi vicinum. Castellanus castri Grecz prope civitatem Oppaviam (1311), purchravius in Grecz (1320), Nicolaus dux in Grecz 1334. 8. Castrum Buchlov, supra monasterium Welegradense in monte situm, a. 1320 castrum regium vocatum, cum forestaria. (Chyt. VII. 26. 196). 9. Castrum Godonin, in meridionali plaga Moraviae versus Un- gariae regnum n ripa fluvii Moravae situm. Carolus — paternis suis . . . in 1100 sex. gross. den. Prag. castrum Goedigense cum suis bonis et utilitatibus pigneri obligavit. (Summa Gerh. 67.) 10. Castrum Maidburg, in collibus Pavloviensibus aedificatum. Unser haus zu dem Maydberch in Merhern, das da leit auff dem Wasser Tey genant (Joannes rex 1334.) Spectabant ad castrum hoc oppidum Stra- chotin (markt zu Tracht) et villae Wistrnicz, Pavlov, Starnicz. 11. Castrum Iyančic, die Purch Ywantschitz mit dem Freienwalde, mit Lantgericht. Temporibus Henrici regis impignoratum erat.
Strana 30
30 Cap. I. Res ad regni administrationem spectantes. 12. Castrum Znojem, super ripa fluminis Thaya in confiniis versus Austriam situm, caput olim provinciae Znojmensis. Anno 1308 Henricus rex castrum Znojmense (Znoym purch und Stat mit Lantgericht, mit Stat- gericht) pignori dedit, at a. 1334 exsolutum est. Temporibus Joannis regis commemorantur purcravii regii in castro Znoymensi residentes (Chyt. VI. 277). 13. Vranov, castrum supra Thayam in confiniis versus Austriam situm, hodie Frain nuncupatum. 1323 Joannes rex Henrico de Lipa permu- tationis contractu pro Tachow (in Boemia) contulit „castrum Nostrum Vren in Moravia situm, cum oppido Vren (Vranov) et villis Schephow, Petryn (Petrein) et iterum Petryn, Jeswicz, Lenczow (Landshau), Pomocz (Pomitsch), Vre- schow (Fröschau), Cysow (Zaisa), Breczowicz, Czehen, Otoslawicz, Vneschow (Windschau) et Crymow ac allodio Appholdren. (Eml. III. 915.) K. Feuda regni et coronae. (Cf. Slovanské právo III. §. 18: Manství česká.) Feuda regni Boemiae in triplici reperiebantur differentia: Quaedam enim erant landsassica, infra fines Boemiae sita, quae specifice „feuda Boemica“ (manství česká v Čechách a manství moravská) nuncupabantur. Alia, quae „Germanica" vocabantur et vel intra districtum Egrensem, vel extra fines Boemiae intra circulos Germaniae sita, sed tamen regno et co- ronae Boemiae perpetuo incorporata erant. Alia denique erant feuda Silesi- tica super ducatibus Silesiae. 1. Gradišče (140), Arnau (128). 1316. Ego Potho de Turgow ad universorum notitiam . quod quia domino Joanni, Boemiae et Poloniae regi ac Lucemburgensi comiti, cum munitio- nibus meis Grediss et Arnow perpetuo adhaerere ac servire contra omnem hominem toto posse meo, vice et nomine praestiti juramenti promisi et promitto, ipse mihi proinde 300 marcas gros- sorum Pragensium regii pagamenti dare promisit et in eisdem ac dampnis, quae cum 40 viris armatis in ipsius servitiis pertuli, mihi oppidum suum dictum Hof (139) cum militibus et vasallis ac incolis, tam ad ipsum oppidum quam ad civitatem Trute- now (141), ipsa civitate Trutenow et castro ibidem exclusis, nec- non cum forestariis et in Trutenow et in Hoff spectantibus, no- mine pignoris obligavit. Ego viceversa ipsi domino regi modo quo supra promitto, quod quandocumque per ipsum dominum regem
30 Cap. I. Res ad regni administrationem spectantes. 12. Castrum Znojem, super ripa fluminis Thaya in confiniis versus Austriam situm, caput olim provinciae Znojmensis. Anno 1308 Henricus rex castrum Znojmense (Znoym purch und Stat mit Lantgericht, mit Stat- gericht) pignori dedit, at a. 1334 exsolutum est. Temporibus Joannis regis commemorantur purcravii regii in castro Znoymensi residentes (Chyt. VI. 277). 13. Vranov, castrum supra Thayam in confiniis versus Austriam situm, hodie Frain nuncupatum. 1323 Joannes rex Henrico de Lipa permu- tationis contractu pro Tachow (in Boemia) contulit „castrum Nostrum Vren in Moravia situm, cum oppido Vren (Vranov) et villis Schephow, Petryn (Petrein) et iterum Petryn, Jeswicz, Lenczow (Landshau), Pomocz (Pomitsch), Vre- schow (Fröschau), Cysow (Zaisa), Breczowicz, Czehen, Otoslawicz, Vneschow (Windschau) et Crymow ac allodio Appholdren. (Eml. III. 915.) K. Feuda regni et coronae. (Cf. Slovanské právo III. §. 18: Manství česká.) Feuda regni Boemiae in triplici reperiebantur differentia: Quaedam enim erant landsassica, infra fines Boemiae sita, quae specifice „feuda Boemica“ (manství česká v Čechách a manství moravská) nuncupabantur. Alia, quae „Germanica" vocabantur et vel intra districtum Egrensem, vel extra fines Boemiae intra circulos Germaniae sita, sed tamen regno et co- ronae Boemiae perpetuo incorporata erant. Alia denique erant feuda Silesi- tica super ducatibus Silesiae. 1. Gradišče (140), Arnau (128). 1316. Ego Potho de Turgow ad universorum notitiam . quod quia domino Joanni, Boemiae et Poloniae regi ac Lucemburgensi comiti, cum munitio- nibus meis Grediss et Arnow perpetuo adhaerere ac servire contra omnem hominem toto posse meo, vice et nomine praestiti juramenti promisi et promitto, ipse mihi proinde 300 marcas gros- sorum Pragensium regii pagamenti dare promisit et in eisdem ac dampnis, quae cum 40 viris armatis in ipsius servitiis pertuli, mihi oppidum suum dictum Hof (139) cum militibus et vasallis ac incolis, tam ad ipsum oppidum quam ad civitatem Trute- now (141), ipsa civitate Trutenow et castro ibidem exclusis, nec- non cum forestariis et in Trutenow et in Hoff spectantibus, no- mine pignoris obligavit. Ego viceversa ipsi domino regi modo quo supra promitto, quod quandocumque per ipsum dominum regem
Strana 31
Cap. I. Res ad regni administrationem spectantes. 31 vel ex parte sui de dictis 300 m. gr. et damnis praedictis mihi fuerit satisfactum, sibi vel heredibus vel successoribus suis, regibus Boemiae, difficultate, occasione, excusatione et dilatione qualibet procul motis, de dictis pignoribus cedam et etiam con- descendam. Datum Pragae, 10. Jan. 1316. (Orig. arch. i. r. Vind. — Bienenberg, Gesch. der St. Königinhof. — Eml. III. 294.) 1415. Jan z Opočna prodal dědictví své manské: Hradiště hrad a ves (140), Vlčkovice (140), Kocběř (?), Kokotov (140) a Kladeruby (140). 2. Kamýk munitio (48). 1319. Ego Henricus de Kamnik regi, pro eo quod . . domino Joanni notum facio quod mihi et meis heredibus munitionem Kamnik dictam, quam construxi et in ipso regno Bohemiae de novo instauravi, ac omnia alia bona, quae ad praesens teneo, villamque etiam Czehozticz cum suis pertinentiis, in feudum hereditarium et jus feudi contulit et donavit ad habendum, tenendum et possi- dendum jure feudi per me et meos heredes, promitto corporaliter praestito sacramento, exnunc sibi et suis heredibus fidelem va- sallum suum me esse, ipsum quoque et suos heredes ac suc- cessores, res, vitam, honoresque ipsorum pro posse fideliter con- servare et nullatenus quod in detrimentum et periculum sive dampnum personae vel personarum et honorum sui et suorum heredum verti posset, aliquid per me aut meos heredes vel per quemcunque alium contractare vel modo aliquo machinari, imo si quis hoc vel aliquid eorum tractare vel procurare voluerit, quam velocius sensero, sibi et suis heredibus indicare et quid- quid mihi ac meis heredibus sub fide ac reverentia impositum ab ipso domino meo rege vel suis heredibus fuerit secretum, fideliter tenere et ipsos toto posse meo adjuvare et eis servire, quando et quoties indiguerint et nos requisiverint, et generaliter puram et veram fidelitatem sibi et heredibus suis reddere ac etiam impertiri. Datum Pragae. (Orig. olim archivi Karlst., nunc arch. i. r. Vind. Eml. III. 479.)
Cap. I. Res ad regni administrationem spectantes. 31 vel ex parte sui de dictis 300 m. gr. et damnis praedictis mihi fuerit satisfactum, sibi vel heredibus vel successoribus suis, regibus Boemiae, difficultate, occasione, excusatione et dilatione qualibet procul motis, de dictis pignoribus cedam et etiam con- descendam. Datum Pragae, 10. Jan. 1316. (Orig. arch. i. r. Vind. — Bienenberg, Gesch. der St. Königinhof. — Eml. III. 294.) 1415. Jan z Opočna prodal dědictví své manské: Hradiště hrad a ves (140), Vlčkovice (140), Kocběř (?), Kokotov (140) a Kladeruby (140). 2. Kamýk munitio (48). 1319. Ego Henricus de Kamnik regi, pro eo quod . . domino Joanni notum facio quod mihi et meis heredibus munitionem Kamnik dictam, quam construxi et in ipso regno Bohemiae de novo instauravi, ac omnia alia bona, quae ad praesens teneo, villamque etiam Czehozticz cum suis pertinentiis, in feudum hereditarium et jus feudi contulit et donavit ad habendum, tenendum et possi- dendum jure feudi per me et meos heredes, promitto corporaliter praestito sacramento, exnunc sibi et suis heredibus fidelem va- sallum suum me esse, ipsum quoque et suos heredes ac suc- cessores, res, vitam, honoresque ipsorum pro posse fideliter con- servare et nullatenus quod in detrimentum et periculum sive dampnum personae vel personarum et honorum sui et suorum heredum verti posset, aliquid per me aut meos heredes vel per quemcunque alium contractare vel modo aliquo machinari, imo si quis hoc vel aliquid eorum tractare vel procurare voluerit, quam velocius sensero, sibi et suis heredibus indicare et quid- quid mihi ac meis heredibus sub fide ac reverentia impositum ab ipso domino meo rege vel suis heredibus fuerit secretum, fideliter tenere et ipsos toto posse meo adjuvare et eis servire, quando et quoties indiguerint et nos requisiverint, et generaliter puram et veram fidelitatem sibi et heredibus suis reddere ac etiam impertiri. Datum Pragae. (Orig. olim archivi Karlst., nunc arch. i. r. Vind. Eml. III. 479.)
Strana 32
32 Cap. I. Res ad regni administrationem spectantes. Jan z Děčína okázal Nám (králi Sigmundovi r. 1454) tyto listy dole- psané: List krále Jana svědčící Peškovi ze Střekova za ves Čahostic, kterauž vzal od něho, a Jindřichovi z Kamýku, na 200 kop gr. a 50 k. g. (Dat. v Praze XVIII Kal. Febr. 1319). — (Arch. český II. str. 454.) — Veri- simillime Kamýk vel Kameyk apud Lovosic. 3. Střekov (Schreckenstein) castrum (73). 1319. Ego Pesco de Schrekow notum facio . . . quod Joanni regi . . . pro eo quod mihi ac meis heredibus munitionem Schreckenstein dictam, quam construxi et in ipso regno Boemiae de novo instau- ravi, ac omnia alia bona, quae ad praesens teneo, in feudum hereditarium et jus feudi contulit et donavit ad habendum, te- nendum et possidendum jure feodi per me ac meos heredes, pro- mitto (ut in praecendenti diplomate). Et quia ipse dominus meus rex in recompensam villae Czahosticz, quam a me recepit, du- centas et quinquaginta sexagenas grossorum denariorum Pragen- sium dare promisit, promitto modo quo supra, quod solutis mihi per ipsum vel ex parte sui ipsis ducentis quinquaginta sexagenis, comparabo et requiram pro ipsis possessiones et bona, quas et quae ego et heredes mei ab ipso, heredibus et successoribus suis in regno Boemiae in feudum et jure feudali habebimus et possi- debimus una cum bonis nostris et pro ipsis perpetuo servire tenebimur, quemadmodum est praemissum. Datum Pragae. (Orig. olim arch. Karlst., nunc arch. aul. Vind. — Emler III. 483.) Jan z Děčína okázal Nám (králi Sigmundovi) tyto listy dolepsané: a) List krále Jana svědčící Peškovi ze Střekova za ves Čahostic, kterouž vzal od něho, a Jindřichovi z Kamýku, na 200 k. gr. a 50 k. gr. zapsaných na maytu v Litoměřicích a v Austí nad Labem. Dat. v Praze XVIII. Kal. Febr. 1319. b) Druhý list krále Jana svědčící Peškovi ze Skřekova na Skřekov k dědičnému manství i dědicuom budaucím. Dat. XVIII. Kal. Febr. 1319. c) Třetí list krále Jana svědčící dětem někdy Janovým z Wartem- berka na hrad Skřekov a ves Budkov etc. k manství a službě. Dat. v Praze IV. Idus Sept. 1319. d) List císaře Karla, potvrzující Skřekova k manství a dvoru Svádova Benešovi z Wartemberka a dědicuom jeho, aby z toho slúžili. Dat. Pragae 1380. e) List krále Vácslava témuž Benešovi a jeho dě- dicuom, potvrzující listuov, kteří jsau shořali, na dědičné manství Skřekova a dvoru Svádova. Dat. Pragae 1370. 4. Žeberk castrum et Bělina civitas (29, 49). 1327. Joannes rex: quod cum fideles nostri, Otto et Otto fratres de Lod-
32 Cap. I. Res ad regni administrationem spectantes. Jan z Děčína okázal Nám (králi Sigmundovi r. 1454) tyto listy dole- psané: List krále Jana svědčící Peškovi ze Střekova za ves Čahostic, kterauž vzal od něho, a Jindřichovi z Kamýku, na 200 kop gr. a 50 k. g. (Dat. v Praze XVIII Kal. Febr. 1319). — (Arch. český II. str. 454.) — Veri- simillime Kamýk vel Kameyk apud Lovosic. 3. Střekov (Schreckenstein) castrum (73). 1319. Ego Pesco de Schrekow notum facio . . . quod Joanni regi . . . pro eo quod mihi ac meis heredibus munitionem Schreckenstein dictam, quam construxi et in ipso regno Boemiae de novo instau- ravi, ac omnia alia bona, quae ad praesens teneo, in feudum hereditarium et jus feudi contulit et donavit ad habendum, te- nendum et possidendum jure feodi per me ac meos heredes, pro- mitto (ut in praecendenti diplomate). Et quia ipse dominus meus rex in recompensam villae Czahosticz, quam a me recepit, du- centas et quinquaginta sexagenas grossorum denariorum Pragen- sium dare promisit, promitto modo quo supra, quod solutis mihi per ipsum vel ex parte sui ipsis ducentis quinquaginta sexagenis, comparabo et requiram pro ipsis possessiones et bona, quas et quae ego et heredes mei ab ipso, heredibus et successoribus suis in regno Boemiae in feudum et jure feudali habebimus et possi- debimus una cum bonis nostris et pro ipsis perpetuo servire tenebimur, quemadmodum est praemissum. Datum Pragae. (Orig. olim arch. Karlst., nunc arch. aul. Vind. — Emler III. 483.) Jan z Děčína okázal Nám (králi Sigmundovi) tyto listy dolepsané: a) List krále Jana svědčící Peškovi ze Střekova za ves Čahostic, kterouž vzal od něho, a Jindřichovi z Kamýku, na 200 k. gr. a 50 k. gr. zapsaných na maytu v Litoměřicích a v Austí nad Labem. Dat. v Praze XVIII. Kal. Febr. 1319. b) Druhý list krále Jana svědčící Peškovi ze Skřekova na Skřekov k dědičnému manství i dědicuom budaucím. Dat. XVIII. Kal. Febr. 1319. c) Třetí list krále Jana svědčící dětem někdy Janovým z Wartem- berka na hrad Skřekov a ves Budkov etc. k manství a službě. Dat. v Praze IV. Idus Sept. 1319. d) List císaře Karla, potvrzující Skřekova k manství a dvoru Svádova Benešovi z Wartemberka a dědicuom jeho, aby z toho slúžili. Dat. Pragae 1380. e) List krále Vácslava témuž Benešovi a jeho dě- dicuom, potvrzující listuov, kteří jsau shořali, na dědičné manství Skřekova a dvoru Svádova. Dat. Pragae 1370. 4. Žeberk castrum et Bělina civitas (29, 49). 1327. Joannes rex: quod cum fideles nostri, Otto et Otto fratres de Lod-
Strana 33
Cap. I. Res ad regni administrationem spectantes. 33 burch dicti de Bergow, de propriis bonis suis, vid. Antiquo et Novo Seberch dictis (29) necnon Belina civitate cum castro ibidem, cum omnibus bonis et hominibus ad ipsa et ipsum spectantibus Nostri sint feodales effecti, Nosque proinde et pro multis servitiis Nobis per eos exhibitis eis et eorum heredibus utriusque sexus villam Nostram Peczchow conferendam duximus, tenendam et habendam per eos in perpetuum, jure et titulo feudali. (Emler III. 1382, 1336). 5. Jílové (Eilow) et Knín oppida. 1331. Ulricus Lepus de Waldek quod quia dominus meus, Johannes rex, mihi oppida Eilow et Knyn cum suis pertinentiis, superaddita mihi quadam ex dono pecunia, in mille ducentis sex. gross. obligavit, ego oppida eadem cum suis pertinentiis ab eo in feudum recipio, sic quod ego et heredes mei ipsa oppida, necnon a dicto domino meo, rege et castrum Waldek cum villis heredibus suis, in feudum et nomine feudi perpetuis temporibus tenere ac servitia de ipsis fidelia et consueta facere debemus et tenemur. Dat. Pragae 1331. (Ex orig. arch. aul. Vind. Emler III. 1827). 6. Waldek castrum. 1331. Ego Ulricus Lepus de Waldek — quod quia dom. Joannes rex mihi ducentas et triginta sex. gr. gratiose donavit, castrum meum Waldek cum villis Podluhye (270), Hrachowisstie (270), Olsechyna villa (270) cum allodio Sedlicie, Saluzy (271) cum allodio Okruhlik recipio in feudum liberum et perpetuum, sic quod (ut supra). (Eml. III. 1828). 7. Petipsy (Fünfhunden) bona. 1332. Ego Fritczko de Egerberg quod affectans et intendens, sperans in hoc condi- tionem status mei meliorari, me domino meo, domino Joanni... regi plus solito adstringere et ligare, bona et villas meas subscriptas, videlicet: Fünfhunden (35), Nechranicz (32), Brezan (32) et Wikleticz (35) cum earum pertinentiis ab ipso et suis heredibus in feudum et jure feudi pro me et here- Codex J. B. II. 3. 3
Cap. I. Res ad regni administrationem spectantes. 33 burch dicti de Bergow, de propriis bonis suis, vid. Antiquo et Novo Seberch dictis (29) necnon Belina civitate cum castro ibidem, cum omnibus bonis et hominibus ad ipsa et ipsum spectantibus Nostri sint feodales effecti, Nosque proinde et pro multis servitiis Nobis per eos exhibitis eis et eorum heredibus utriusque sexus villam Nostram Peczchow conferendam duximus, tenendam et habendam per eos in perpetuum, jure et titulo feudali. (Emler III. 1382, 1336). 5. Jílové (Eilow) et Knín oppida. 1331. Ulricus Lepus de Waldek quod quia dominus meus, Johannes rex, mihi oppida Eilow et Knyn cum suis pertinentiis, superaddita mihi quadam ex dono pecunia, in mille ducentis sex. gross. obligavit, ego oppida eadem cum suis pertinentiis ab eo in feudum recipio, sic quod ego et heredes mei ipsa oppida, necnon a dicto domino meo, rege et castrum Waldek cum villis heredibus suis, in feudum et nomine feudi perpetuis temporibus tenere ac servitia de ipsis fidelia et consueta facere debemus et tenemur. Dat. Pragae 1331. (Ex orig. arch. aul. Vind. Emler III. 1827). 6. Waldek castrum. 1331. Ego Ulricus Lepus de Waldek — quod quia dom. Joannes rex mihi ducentas et triginta sex. gr. gratiose donavit, castrum meum Waldek cum villis Podluhye (270), Hrachowisstie (270), Olsechyna villa (270) cum allodio Sedlicie, Saluzy (271) cum allodio Okruhlik recipio in feudum liberum et perpetuum, sic quod (ut supra). (Eml. III. 1828). 7. Petipsy (Fünfhunden) bona. 1332. Ego Fritczko de Egerberg quod affectans et intendens, sperans in hoc condi- tionem status mei meliorari, me domino meo, domino Joanni... regi plus solito adstringere et ligare, bona et villas meas subscriptas, videlicet: Fünfhunden (35), Nechranicz (32), Brezan (32) et Wikleticz (35) cum earum pertinentiis ab ipso et suis heredibus in feudum et jure feudi pro me et here- Codex J. B. II. 3. 3
Strana 34
34 Cap. I. Res ad regni administrationem spectantes. dibus meis recipio et assumo, ita quod ipsis de eisdem bonis debita servitia semper tenear exhibere. Datum Parisiis. (Orig. olim arch. Karlst., nunc aulici Vindob.) List Fricka z Egerberka, kdež Petipsy a jiné vsi podmaňuje králi Janovi 1332. 8. Kostomlat castrum. 1333. List Borše z Ryzmbergka, že prodává hrad Kostomlaty (80) a zuostavuje sobě a budúcím, aby léno sobě přijímali k Ryzmbergku. (Orig. arch. olim Karlst.: Manství česká.) 9. Perno civitas. 1336. Johannes . . . rex . . . Uni- versis . . Noscat vestra universitas praesens et postera, quod cum Nos nonnullorum fide dignorum testimonio plenam accepimus notitiam, civitatem et castrum Pyrnis ab antiquo tempore in feodum ad ecclesiam Mysnensem, quae Nos et praedecessores Nostri tenuimus, ignari quod ad eandem ecclesiam ipsa civitas cum castro spectare noscerentur, ipsam civitatem cum castro Pyrnis venerabili in Christo patri, domini Witkoni episcopo Mys- nensi, nomine ipsius ecclesia Mysnensis libere duximus resti- tuendam. Idem vero dominus episcopus dictam piam ecclesiam cupiens tanto decorare propugnatore, rege Boemiae, conditionem- que ipsius ecclesiae de bono in melius reddere meliorem, ipsam civitatem Pirnis cum castro, una cum bonis universis spectan- tibus ad castrum Donyn, dependentibus in feodum ab ipsa Mysnensi ecclesia, Nobis et Nostris successoribus, regibus Boemiae, in feodum honorabile contulit, Nosque per birretum suum de eis in signum vasallagii feliciter investivit. Nos autem praedictam civitatem et castrum una cum bonis praedictis ab ipso domino episcopo suo et ecclesiae suo nomine in feodum perpetuum accepimus et accipimus, promittentes pro Nobis et successoribus Nostris, regibus Boemiae, debitum fidelitatis homa- gium, obedientiam et reverentiam eisdem domino episcopo et ecclesiae Mysnensi se facturos. (Urkund. d. Hochstiftes v. Meissen I. 419. Eml. Reg. IV. 268.) List Vítka na Perno biskupa Míšenského, kdež vyznává, že pro obranu králuov českých jim to město dává pod manstvíe i jeho budúcím. A při tom byl Rudolffus knieže Saské a jiní svědkové. (Arch. Karlst.)
34 Cap. I. Res ad regni administrationem spectantes. dibus meis recipio et assumo, ita quod ipsis de eisdem bonis debita servitia semper tenear exhibere. Datum Parisiis. (Orig. olim arch. Karlst., nunc aulici Vindob.) List Fricka z Egerberka, kdež Petipsy a jiné vsi podmaňuje králi Janovi 1332. 8. Kostomlat castrum. 1333. List Borše z Ryzmbergka, že prodává hrad Kostomlaty (80) a zuostavuje sobě a budúcím, aby léno sobě přijímali k Ryzmbergku. (Orig. arch. olim Karlst.: Manství česká.) 9. Perno civitas. 1336. Johannes . . . rex . . . Uni- versis . . Noscat vestra universitas praesens et postera, quod cum Nos nonnullorum fide dignorum testimonio plenam accepimus notitiam, civitatem et castrum Pyrnis ab antiquo tempore in feodum ad ecclesiam Mysnensem, quae Nos et praedecessores Nostri tenuimus, ignari quod ad eandem ecclesiam ipsa civitas cum castro spectare noscerentur, ipsam civitatem cum castro Pyrnis venerabili in Christo patri, domini Witkoni episcopo Mys- nensi, nomine ipsius ecclesia Mysnensis libere duximus resti- tuendam. Idem vero dominus episcopus dictam piam ecclesiam cupiens tanto decorare propugnatore, rege Boemiae, conditionem- que ipsius ecclesiae de bono in melius reddere meliorem, ipsam civitatem Pirnis cum castro, una cum bonis universis spectan- tibus ad castrum Donyn, dependentibus in feodum ab ipsa Mysnensi ecclesia, Nobis et Nostris successoribus, regibus Boemiae, in feodum honorabile contulit, Nosque per birretum suum de eis in signum vasallagii feliciter investivit. Nos autem praedictam civitatem et castrum una cum bonis praedictis ab ipso domino episcopo suo et ecclesiae suo nomine in feodum perpetuum accepimus et accipimus, promittentes pro Nobis et successoribus Nostris, regibus Boemiae, debitum fidelitatis homa- gium, obedientiam et reverentiam eisdem domino episcopo et ecclesiae Mysnensi se facturos. (Urkund. d. Hochstiftes v. Meissen I. 419. Eml. Reg. IV. 268.) List Vítka na Perno biskupa Míšenského, kdež vyznává, že pro obranu králuov českých jim to město dává pod manstvíe i jeho budúcím. A při tom byl Rudolffus knieže Saské a jiní svědkové. (Arch. Karlst.)
Strana 35
Cap. I. Res ad regni administrationem spectantes. 35 10. Donín castrum. 1341. Nos Fridericus et Otto dictus Heyden fratres, burggravii de Donin, et Henricus dapifer de Burn, ad universorum notitiam. Quod quia . dominus Joannes rex Bohemiae . . perpetua nostra servitia regio culmini exhibita et quae exhibere tenebimur respiciens in futurum, nobis castrum Donyn cum suo dominio et cum omnibus juribus, appendiciis et honoribus, utilitatibus, jurisdictionibus et pertinentiis universis, quae in praesenti et ab antiquo ad ipsum castrum pertinebant et spectant et spectare poterunt (quod quidem castrum nos burggravius de Donin et Henricus dapifer de Burn praedicti ab ipso domino nostro rege in certa pecuniae summa tenuimus in pignore), nobis Friderico et Ottoni de Donin burggravio et Henrico de Burn et heredibus nostris in exsolutione dictae quantitatis pecuniae et principaliter ac praecipue ob perpetua nostra servitia, ut praemittitur, ipsi domini regi exhibenda, de sua benignitate et gratia dedit, concessit, in feudum perpetuum contulit et donavit, per nos et heredes nostros ab ipso do- mino rege suisque heredibus et successoribus, Bohemiae regibus, tenenda, habenda, recipienda et hereditarie possidenda perpetuo jure ac titulo feudali. Nos itaque eidem benevolentiae gratuite occurrere disponentes recognoscimus nostro et heredum no- strorum nomine, praefatum castrum Donin a praefato domino rege recepisse et habere in feudum, praestito sibi et heredibus suis debitae fidelitatis et homagii sacramento, promittentes ac volentes, quod dictum castrum Donin cum universis suis juribus, dominio et pertinentiis ad regnum Bohemiae seu coronam regni et nusquam alibi perpetuis debeat temporibus pertinere, et quod nos Fridericus et Otto Donin et Henricus dapifer supra- dicti nostrique heredes dicto domino regi et suis heredibus et successoribus de eodem castro debita servitia facere et exhibere tenebimur. Volumus etiam et expresse nos adstringimus, quod saepe dictum castrum domino regi et praefatis suis heredibus et successoribus pro quibuscunque necessitatibus eorum et oppor- tunitatibus, tempore guerrae vel pacis aut alias qualitercunque, quotiescunque et quandocunque praefato domino regi, suis he- redibus et successoribus placuerit et expedire videbitur, et contra omnem hominem vel personam cujuscunque status, con- 3*
Cap. I. Res ad regni administrationem spectantes. 35 10. Donín castrum. 1341. Nos Fridericus et Otto dictus Heyden fratres, burggravii de Donin, et Henricus dapifer de Burn, ad universorum notitiam. Quod quia . dominus Joannes rex Bohemiae . . perpetua nostra servitia regio culmini exhibita et quae exhibere tenebimur respiciens in futurum, nobis castrum Donyn cum suo dominio et cum omnibus juribus, appendiciis et honoribus, utilitatibus, jurisdictionibus et pertinentiis universis, quae in praesenti et ab antiquo ad ipsum castrum pertinebant et spectant et spectare poterunt (quod quidem castrum nos burggravius de Donin et Henricus dapifer de Burn praedicti ab ipso domino nostro rege in certa pecuniae summa tenuimus in pignore), nobis Friderico et Ottoni de Donin burggravio et Henrico de Burn et heredibus nostris in exsolutione dictae quantitatis pecuniae et principaliter ac praecipue ob perpetua nostra servitia, ut praemittitur, ipsi domini regi exhibenda, de sua benignitate et gratia dedit, concessit, in feudum perpetuum contulit et donavit, per nos et heredes nostros ab ipso do- mino rege suisque heredibus et successoribus, Bohemiae regibus, tenenda, habenda, recipienda et hereditarie possidenda perpetuo jure ac titulo feudali. Nos itaque eidem benevolentiae gratuite occurrere disponentes recognoscimus nostro et heredum no- strorum nomine, praefatum castrum Donin a praefato domino rege recepisse et habere in feudum, praestito sibi et heredibus suis debitae fidelitatis et homagii sacramento, promittentes ac volentes, quod dictum castrum Donin cum universis suis juribus, dominio et pertinentiis ad regnum Bohemiae seu coronam regni et nusquam alibi perpetuis debeat temporibus pertinere, et quod nos Fridericus et Otto Donin et Henricus dapifer supra- dicti nostrique heredes dicto domino regi et suis heredibus et successoribus de eodem castro debita servitia facere et exhibere tenebimur. Volumus etiam et expresse nos adstringimus, quod saepe dictum castrum domino regi et praefatis suis heredibus et successoribus pro quibuscunque necessitatibus eorum et oppor- tunitatibus, tempore guerrae vel pacis aut alias qualitercunque, quotiescunque et quandocunque praefato domino regi, suis he- redibus et successoribus placuerit et expedire videbitur, et contra omnem hominem vel personam cujuscunque status, con- 3*
Strana 36
36 Cap. I. Res ad regni administrationem spectantes. ditionis, dignitatis vel praeeminentiae extiterit, nemine penitus excepto, apertum seu manifestum, esse debeat libere vel patere. Et quamquam ipsum castrum perpetuo ad praedictum regnum Bohemiae pertinere debeat, nihilominus juri Bohemicali, videlicet „Popravczie" seu „Zudä“, cum dicto castro subesse non debemus nec aliqualiter subjacere, sed his juribus gaudere vo- lumus, quibus alia castra feudalia gaudent et fruuntur, quae ab ipso domino rege in feudum dependent et quae per veros va- sallos, puta terrae nostrae Glacensis, possidentur et tenentur. Datum Pragae. List Fridrichuov a Ottuov bratří z Donína vyznávají, že hrad Donin od krale Jana, českého krále a hrabi Lucemburského, přijal jest v zastavě v jisté summě pod manstvie, věčně králóm českým, sám od sebe i od svých dědicuov, budúcích držiteluov téhož zámka. (Arch. Karlst.) (Orig. c. r. arch. aul. Vindob. Eml. IV. 1001.) 11. Hús (auf der Gans) castrum. 1341. Nos Jenczik, Laurentius, Herbordus et Pesco fratres de Jenewicz recognoscimus . .. quod cum . . Joannes rex ... hanc nobis duxerit gratiam faciendam, videlicet ut nos montem, vulgariter "vf der Gans“ (358), situm in magna silva, pertinentem ad castrum Winterberch, aedificare, construere et inibi aedificia seu castrum erigere seu instaurare libere et licite valeamus et possimus ac eundem montem una cum aedificiis seu castro desuper construendis nobis et heredibus nostris in feudum hereditarium et perpetuum con- cesserit, dederit et contulerit, nos vero dictum montem cum aedificiis et castro ibidem construendis et instaurandis a praedicto domino nostro, rege Bohemiae, heredibus et successoribus suis, regibus Bohemiae, recepimus et recipimus in feudum heredi- tarium pro nobis et heredibus nostris, jure et titulo feudali taliter, quod nos et nostri heredes de ipso monte una cum aedi- ficiis ipsis servire tenebimur contra omnem hominem, nullo penitus excluso, et quod dictum castrum apertum esse et ipsis patere debebit adversus quoslibet eorum hostes, aemulos et ini- micos, absque tamen nostro et heredum nostrorum praejudicio atque damno. Datum Pragae. (Eml. Reg. IV. 1000. — Arch. Karlst.: Manství.)
36 Cap. I. Res ad regni administrationem spectantes. ditionis, dignitatis vel praeeminentiae extiterit, nemine penitus excepto, apertum seu manifestum, esse debeat libere vel patere. Et quamquam ipsum castrum perpetuo ad praedictum regnum Bohemiae pertinere debeat, nihilominus juri Bohemicali, videlicet „Popravczie" seu „Zudä“, cum dicto castro subesse non debemus nec aliqualiter subjacere, sed his juribus gaudere vo- lumus, quibus alia castra feudalia gaudent et fruuntur, quae ab ipso domino rege in feudum dependent et quae per veros va- sallos, puta terrae nostrae Glacensis, possidentur et tenentur. Datum Pragae. List Fridrichuov a Ottuov bratří z Donína vyznávají, že hrad Donin od krale Jana, českého krále a hrabi Lucemburského, přijal jest v zastavě v jisté summě pod manstvie, věčně králóm českým, sám od sebe i od svých dědicuov, budúcích držiteluov téhož zámka. (Arch. Karlst.) (Orig. c. r. arch. aul. Vindob. Eml. IV. 1001.) 11. Hús (auf der Gans) castrum. 1341. Nos Jenczik, Laurentius, Herbordus et Pesco fratres de Jenewicz recognoscimus . .. quod cum . . Joannes rex ... hanc nobis duxerit gratiam faciendam, videlicet ut nos montem, vulgariter "vf der Gans“ (358), situm in magna silva, pertinentem ad castrum Winterberch, aedificare, construere et inibi aedificia seu castrum erigere seu instaurare libere et licite valeamus et possimus ac eundem montem una cum aedificiis seu castro desuper construendis nobis et heredibus nostris in feudum hereditarium et perpetuum con- cesserit, dederit et contulerit, nos vero dictum montem cum aedificiis et castro ibidem construendis et instaurandis a praedicto domino nostro, rege Bohemiae, heredibus et successoribus suis, regibus Bohemiae, recepimus et recipimus in feudum heredi- tarium pro nobis et heredibus nostris, jure et titulo feudali taliter, quod nos et nostri heredes de ipso monte una cum aedi- ficiis ipsis servire tenebimur contra omnem hominem, nullo penitus excluso, et quod dictum castrum apertum esse et ipsis patere debebit adversus quoslibet eorum hostes, aemulos et ini- micos, absque tamen nostro et heredum nostrorum praejudicio atque damno. Datum Pragae. (Eml. Reg. IV. 1000. — Arch. Karlst.: Manství.)
Strana 37
Cap. I. Res ad regni administrationem spectantes. 37 12. Neydek castrum. 1341. Nos Johannes . . . rex.. . notum facimus . . . . quod pensantes grata fidelitatis seruicia, que fidelis Noster dilectus Petrus dictus Plik exhibuit et exhi- bere potuerit promtius in futurum, singula bona, quae quondam Conradus dictus Plik, pater ipsius, in districtu Cubitensi possedit et tenuit, et specialiter castrum Neydek (418), cum villis Tyr- bach (418), Hermansgruen (417), et aliis agris cultis, et incultis, pascuis, pratis, aquis, aquarumve decursibus, siluis, nemoribus, rubetis, campis, mericis, montibus, planis, conuallibus, vena- cionibus, aucupacionibus, piscacionibus, stannifodiis, censuum solutionibus, ac omnibus et singulis pertinentiis, vtilitatibus et obuentionibus, quae nunc in eisdem bonis sunt vel succedente tempore possunt et potuerint aliqualiter euenire, ipsi Petro, here- dibus et successoribus suis (cum?) omnibus juribus et libertatibus, quibus singula praedicta dictus pater ipsius possedit et tenuit, in feudum honorabile et hereditarium concedendum duximus, et presentibus concedimus, conferimus et donamus, per ipsos te- nendum, habendum et hereditario jure feudi possidendum paci- fice et quiete. Ac in maiorem Nostrae donationis cumulum, sibi heredibus ac successoribus suis in singulis bonis, ad dictum castrum Neydek spectantibus, et in quibusdam aliis bonis, suis bonis contiguis, quae per ipsum Petrum ad dictum castrum empcionis titulo, de Nostra licencia comparata fuerint, judicium capitis, licet id ad nos spectare dinoscatur, damus et concedimus, ac in ipsos transfundimus pleno jure, dantes ipsis singula prae- notata eodem jure feudi, tenendi, vendendi, permutandi, et in vsus placidos, vel quoscumque voluerint conuertendi, liberam facultatem. Committimus igitur Illustri Karolo Marchioni Mo- rauiae, Primogenito, ac ceteris nostris heredibus ac successoribus, et mandamus singulis nostris officialibus et specialiter burch- grauiis in Cubito et aliis nostris fidelibus praesentibus et futuris, quatenus ipsum Petrum heredes et successores suos in huius- modi nostri concessionis et donacionis gracia non impediant, nec sinant per quempiam impediri, sed pocius in ea manuteneant, protegant et conseruent. (Orig. c. r. arch. aul. Vindob. — Chyt. Dipl. VII. 355.) 1410. List krále Vácslava . . . . kaupil zámek Neydek Hendrych z Neydeku. — 1413. Týž král Vácslav dává Janovi Maléříkovi zámek
Cap. I. Res ad regni administrationem spectantes. 37 12. Neydek castrum. 1341. Nos Johannes . . . rex.. . notum facimus . . . . quod pensantes grata fidelitatis seruicia, que fidelis Noster dilectus Petrus dictus Plik exhibuit et exhi- bere potuerit promtius in futurum, singula bona, quae quondam Conradus dictus Plik, pater ipsius, in districtu Cubitensi possedit et tenuit, et specialiter castrum Neydek (418), cum villis Tyr- bach (418), Hermansgruen (417), et aliis agris cultis, et incultis, pascuis, pratis, aquis, aquarumve decursibus, siluis, nemoribus, rubetis, campis, mericis, montibus, planis, conuallibus, vena- cionibus, aucupacionibus, piscacionibus, stannifodiis, censuum solutionibus, ac omnibus et singulis pertinentiis, vtilitatibus et obuentionibus, quae nunc in eisdem bonis sunt vel succedente tempore possunt et potuerint aliqualiter euenire, ipsi Petro, here- dibus et successoribus suis (cum?) omnibus juribus et libertatibus, quibus singula praedicta dictus pater ipsius possedit et tenuit, in feudum honorabile et hereditarium concedendum duximus, et presentibus concedimus, conferimus et donamus, per ipsos te- nendum, habendum et hereditario jure feudi possidendum paci- fice et quiete. Ac in maiorem Nostrae donationis cumulum, sibi heredibus ac successoribus suis in singulis bonis, ad dictum castrum Neydek spectantibus, et in quibusdam aliis bonis, suis bonis contiguis, quae per ipsum Petrum ad dictum castrum empcionis titulo, de Nostra licencia comparata fuerint, judicium capitis, licet id ad nos spectare dinoscatur, damus et concedimus, ac in ipsos transfundimus pleno jure, dantes ipsis singula prae- notata eodem jure feudi, tenendi, vendendi, permutandi, et in vsus placidos, vel quoscumque voluerint conuertendi, liberam facultatem. Committimus igitur Illustri Karolo Marchioni Mo- rauiae, Primogenito, ac ceteris nostris heredibus ac successoribus, et mandamus singulis nostris officialibus et specialiter burch- grauiis in Cubito et aliis nostris fidelibus praesentibus et futuris, quatenus ipsum Petrum heredes et successores suos in huius- modi nostri concessionis et donacionis gracia non impediant, nec sinant per quempiam impediri, sed pocius in ea manuteneant, protegant et conseruent. (Orig. c. r. arch. aul. Vindob. — Chyt. Dipl. VII. 355.) 1410. List krále Vácslava . . . . kaupil zámek Neydek Hendrych z Neydeku. — 1413. Týž král Vácslav dává Janovi Maléříkovi zámek
Strana 38
38 Cap. I. Res ad regni administrationem spectantes. Neydek pod léno. — 1419. List téhož krále Vácslava, kdež potvrzuje pro- daje Jankovi Maléříkovi zámku Neydeku, kterýž prodal Mikulášovi a Hanu- šovi bratróm Frošóm. — 1420. Ciesař Zigmund propůjčuje Frošovi léno na zámek Neydek na jeho diel. 13. Poděbrady castrum. 1345. Ego Hinco de Sleven cupiens . . domini Joannis, regis recognosco quod meam necnon heredum meorum conditionem per hoc fieri meliorem, castrum meum hereditarium Podiebrad cum omnibus bonis suis et possessionibus, videlicet villis: Sytomir (234), Dobrzehow (234), Peczek (116), Chrast (234), Welen (116), Satzka (115), Hra- disco (116), Piest (116), Zwierzinecz (116), Zdiebudicz (?), Po- lawecz (116), Cluk (116), Zokolczi (116), Ossek (118), Zboží (115, 116), Podiebrad (115), Kutech (116), Patek (116), Chotiewicz (118), Strzyetzkow (116), Vieczostrazach (?), curia Babin (?) et Nova Curia (?) cum omnibus suis metis, terminis, limitibus, curiis, araturis, agris, pratis, pascuis, rubetis, servitoribus, clien- tibus, vigilibus, hominibus, censibus, honoribus, terris, montibus, planis, vallibus, nemoribus, silvis, rubetis, venationibus, silvanis, aquis, fluviis, rivis aquarumque decursibus, molendinis, piscatio- nibus, piscatoribus, piscinis, aucupationibus, judiciis, judicibus ac aliis utilitatibus, fructibus, juribus, jurisdictionibus et perti- nentiis universis, in praedicti domini mei regis Bohemiae manibus meo et heredum meorum nomine sponte ac benevole resignavi et ab ipso domino meo rege suo, heredum ac successorum suorum nomine conferente mihi et heredibus meis in feudum verum, secundum jus theutonicum, ammodo possidendum humiliter et gratanter suscepi, promittens et spondens pro me et here- dibus meis firmiter bona fide, cum castro Podiebrad, bonis, villis et possessionibus supradictis amplius ad praefatum dominum meum regem, heredes et successores reges Bohemiae tanquam ad veros meos principes et dominos habere respectum, ipsisque fidem et fidelitatis constantiam nec non obedientiam et honorem ubilibet ac in suis opportunitatibus et necessitatibus debitae fidelitatis servitia secundum jus et consuetudinem vasallorum et feudalium exhibere, et de castro, villis, bonis et possessionibus antedictis nil penitus absque illorum voluntate et speciali licentia obligare, alienare vel alias quomodolibet imbrigare. (Chyt. VII. 620. — Eml. IV. 1602).
38 Cap. I. Res ad regni administrationem spectantes. Neydek pod léno. — 1419. List téhož krále Vácslava, kdež potvrzuje pro- daje Jankovi Maléříkovi zámku Neydeku, kterýž prodal Mikulášovi a Hanu- šovi bratróm Frošóm. — 1420. Ciesař Zigmund propůjčuje Frošovi léno na zámek Neydek na jeho diel. 13. Poděbrady castrum. 1345. Ego Hinco de Sleven cupiens . . domini Joannis, regis recognosco quod meam necnon heredum meorum conditionem per hoc fieri meliorem, castrum meum hereditarium Podiebrad cum omnibus bonis suis et possessionibus, videlicet villis: Sytomir (234), Dobrzehow (234), Peczek (116), Chrast (234), Welen (116), Satzka (115), Hra- disco (116), Piest (116), Zwierzinecz (116), Zdiebudicz (?), Po- lawecz (116), Cluk (116), Zokolczi (116), Ossek (118), Zboží (115, 116), Podiebrad (115), Kutech (116), Patek (116), Chotiewicz (118), Strzyetzkow (116), Vieczostrazach (?), curia Babin (?) et Nova Curia (?) cum omnibus suis metis, terminis, limitibus, curiis, araturis, agris, pratis, pascuis, rubetis, servitoribus, clien- tibus, vigilibus, hominibus, censibus, honoribus, terris, montibus, planis, vallibus, nemoribus, silvis, rubetis, venationibus, silvanis, aquis, fluviis, rivis aquarumque decursibus, molendinis, piscatio- nibus, piscatoribus, piscinis, aucupationibus, judiciis, judicibus ac aliis utilitatibus, fructibus, juribus, jurisdictionibus et perti- nentiis universis, in praedicti domini mei regis Bohemiae manibus meo et heredum meorum nomine sponte ac benevole resignavi et ab ipso domino meo rege suo, heredum ac successorum suorum nomine conferente mihi et heredibus meis in feudum verum, secundum jus theutonicum, ammodo possidendum humiliter et gratanter suscepi, promittens et spondens pro me et here- dibus meis firmiter bona fide, cum castro Podiebrad, bonis, villis et possessionibus supradictis amplius ad praefatum dominum meum regem, heredes et successores reges Bohemiae tanquam ad veros meos principes et dominos habere respectum, ipsisque fidem et fidelitatis constantiam nec non obedientiam et honorem ubilibet ac in suis opportunitatibus et necessitatibus debitae fidelitatis servitia secundum jus et consuetudinem vasallorum et feudalium exhibere, et de castro, villis, bonis et possessionibus antedictis nil penitus absque illorum voluntate et speciali licentia obligare, alienare vel alias quomodolibet imbrigare. (Chyt. VII. 620. — Eml. IV. 1602).
Strana 39
Caput I. Res ad regni administrationem spectantes. 39 List Hynka z Z., jímž vyznává, že zámek Poděbrady přijímá v man- stvie od krále Jana. 1345. (Arch. Karlst.: Manství.) 14. Hertemberg castrum. 1350. List, kdež Taut z Šenbrun a Albrecht z Hertemberku vyznávají, že hrad Hertemberk jest v Čechách a sluší k lénu králi českému a že jest jim ciesař Karel znovu léna podal. — 1401. List od Hebarta z Hertemberka; vyznává, že jest jemu hrad H. zastaven ve třech tisících zlatých uherských. 1407. List krále Vácslava, jímž vyznává, že zámek H. Janovi Maléříkovi zastavuje a že to muož vyplaceno býti od králuov českých. — 1408. List krále Vácslava Jankovi Maléříkovi: na zámku H. připisuje mu dvě stě kop grošuov. — 1422. Ciesař Zigmund připisuje Janovi Maléříkovi na zámku H. tři sta zlatých uherských. (Palacký, Arch. II.) 15. Birsenstein et Egerberg castra. 1352. Nos Albertus, Friedericus et Ditricus fratres de Schönburg, notum facimus . . . quod, licet nos et . . . progenitores nostri infra scripta castra, praedia, possessiones, reditus et proventus ab . . dominis nostris quondam Bohemiae regibus .. in feudum et justo theutonicalis feudi titulo rite possederimus, sicut eadem possessio multis terrigenis, de quorum fide et legalitate praesumitur, fuit hactenus et est publice manifesta, nos tamen bona fide et de sincerae mentis nostrae simplicitate literas regales super osten- sione feudorum et aliorum nostrorum jurium recipere negleximus praedictorum. Dominus noster igitur, rex praedictus, consideratis servitiis, quae nos una cum nostris progenitoris celsitudini suae exhibuimus hactenus et exhibere poterimus abundantius in fu- turum, ut de feudis et juribus nostris certa possit haberi notitia, animo deliberato et sano praecedente consilio, castra nostra Birsenstein et Egerberg (34), medietatem oppidi et medietatem thelonei in Bresnice, villam dictam Wartha (32) et silvam ibidem et in oppido Cadanensi decem marcas reddituum super heredi- tario judicio et quadraginta marcas redituum census annui super ordinario censu ibidem in Cadana et malleos minerarum ferri; item villas Brunersdorf et Niclasdorf (33) cum omnibus aliis villis ad praedicta castra spectantibus, nec non censibus, reddi- tibus, proventibus, judiciis, vasallis, vasallariis, omagiis, omagia- libus, servitoribus, servitiis, silvis, rubetis, virgultis, nemoribus, pascuis, pratis, agris cultis et incultis, molendinis, allodiis, praediis, possessionibus, araturis, aquis, aquarumque decursibus,
Caput I. Res ad regni administrationem spectantes. 39 List Hynka z Z., jímž vyznává, že zámek Poděbrady přijímá v man- stvie od krále Jana. 1345. (Arch. Karlst.: Manství.) 14. Hertemberg castrum. 1350. List, kdež Taut z Šenbrun a Albrecht z Hertemberku vyznávají, že hrad Hertemberk jest v Čechách a sluší k lénu králi českému a že jest jim ciesař Karel znovu léna podal. — 1401. List od Hebarta z Hertemberka; vyznává, že jest jemu hrad H. zastaven ve třech tisících zlatých uherských. 1407. List krále Vácslava, jímž vyznává, že zámek H. Janovi Maléříkovi zastavuje a že to muož vyplaceno býti od králuov českých. — 1408. List krále Vácslava Jankovi Maléříkovi: na zámku H. připisuje mu dvě stě kop grošuov. — 1422. Ciesař Zigmund připisuje Janovi Maléříkovi na zámku H. tři sta zlatých uherských. (Palacký, Arch. II.) 15. Birsenstein et Egerberg castra. 1352. Nos Albertus, Friedericus et Ditricus fratres de Schönburg, notum facimus . . . quod, licet nos et . . . progenitores nostri infra scripta castra, praedia, possessiones, reditus et proventus ab . . dominis nostris quondam Bohemiae regibus .. in feudum et justo theutonicalis feudi titulo rite possederimus, sicut eadem possessio multis terrigenis, de quorum fide et legalitate praesumitur, fuit hactenus et est publice manifesta, nos tamen bona fide et de sincerae mentis nostrae simplicitate literas regales super osten- sione feudorum et aliorum nostrorum jurium recipere negleximus praedictorum. Dominus noster igitur, rex praedictus, consideratis servitiis, quae nos una cum nostris progenitoris celsitudini suae exhibuimus hactenus et exhibere poterimus abundantius in fu- turum, ut de feudis et juribus nostris certa possit haberi notitia, animo deliberato et sano praecedente consilio, castra nostra Birsenstein et Egerberg (34), medietatem oppidi et medietatem thelonei in Bresnice, villam dictam Wartha (32) et silvam ibidem et in oppido Cadanensi decem marcas reddituum super heredi- tario judicio et quadraginta marcas redituum census annui super ordinario censu ibidem in Cadana et malleos minerarum ferri; item villas Brunersdorf et Niclasdorf (33) cum omnibus aliis villis ad praedicta castra spectantibus, nec non censibus, reddi- tibus, proventibus, judiciis, vasallis, vasallariis, omagiis, omagia- libus, servitoribus, servitiis, silvis, rubetis, virgultis, nemoribus, pascuis, pratis, agris cultis et incultis, molendinis, allodiis, praediis, possessionibus, araturis, aquis, aquarumque decursibus,
Strana 40
40 Cap I. Res ad regni administrationem spectantes. venationibus, piscationibus, piscaturis, aucupationibus et omnibus simpliciter ipsorum pertinentiis, quibuscunque specialibus nomi- nibus valeant appellari, in feudum nobile justo et theutonici feudi titulo, sicut eadem progenitores nostri et nos hactenus tenuisse dignoscimur, nobis et heredibus et successoribus nostris in per- petuum dedit et contulit et donavit. Decernens et regio statuens edicto, quod nos, heredes et successores nostri in perpetuum supradicta feuda et omnes earum pertinentias ab ipso domino nostro rege, heredibus et successoribus suis regibus Bohemiae et a corona regni Bohemiae praefatis debeamus tenere et eadem quoties opportunum fuerit juxta morem suscipere, eisque omagii, obedientiae, subjectionis et fidelitatis praestare et facere more solito corporalia juramenta. Nos itaque eiusdem domini nostri regis dispositione et decreto in his et aliis quibuslibet obedire humiliter cupientes, pro nobis, heredibus et successoribus nostris promittimus bona et sincera fide, quod dum et quoties supradicta feuda et ipsorum pertinentiae vacaverint et quoties opportunum fuerit, ipsa a saepius dicto domino nostro rege, heredibus et successoribus suis regibus Bohemiae et a corona regni praefati, adhibitis debitis solemnitatibus, velimus et debeamus juxta morem suscipere, eisque praestare et facere homagium, obedientiae et subjectionis ac fidelitatis juramenta. Datum Pragae a. 1352. List Albrechta, Fridricha a Jetřicha bratří z Šumburgka, jímž vyzná- vají, že zámek Birsenštein a Egerberg od králův českých pod léno přijali. Datum 1352. (Arch. Karlst.: Manství.) 16. Hohenstein castrum. 1353. Nos Hinco de Dube dictus Berka notum facimus quod nos . castrum nostrum cum omnibus juribus et pertinentiis suis universis, in quibus- cunque locis existant, seu quibuscunque nominibus censeantur, suscepimus in feudum a Carolo . rege, promittentes in his scriptis bona fide dictum castrum Hohenstein cum omnibus juribus et pertinentiis suis supradictis a dicto domino rege et corona regni Bohemiae tenere et possidere perpetuis in feudum affuturis temporibus. Datum et actum Pragae.
40 Cap I. Res ad regni administrationem spectantes. venationibus, piscationibus, piscaturis, aucupationibus et omnibus simpliciter ipsorum pertinentiis, quibuscunque specialibus nomi- nibus valeant appellari, in feudum nobile justo et theutonici feudi titulo, sicut eadem progenitores nostri et nos hactenus tenuisse dignoscimur, nobis et heredibus et successoribus nostris in per- petuum dedit et contulit et donavit. Decernens et regio statuens edicto, quod nos, heredes et successores nostri in perpetuum supradicta feuda et omnes earum pertinentias ab ipso domino nostro rege, heredibus et successoribus suis regibus Bohemiae et a corona regni Bohemiae praefatis debeamus tenere et eadem quoties opportunum fuerit juxta morem suscipere, eisque omagii, obedientiae, subjectionis et fidelitatis praestare et facere more solito corporalia juramenta. Nos itaque eiusdem domini nostri regis dispositione et decreto in his et aliis quibuslibet obedire humiliter cupientes, pro nobis, heredibus et successoribus nostris promittimus bona et sincera fide, quod dum et quoties supradicta feuda et ipsorum pertinentiae vacaverint et quoties opportunum fuerit, ipsa a saepius dicto domino nostro rege, heredibus et successoribus suis regibus Bohemiae et a corona regni praefati, adhibitis debitis solemnitatibus, velimus et debeamus juxta morem suscipere, eisque praestare et facere homagium, obedientiae et subjectionis ac fidelitatis juramenta. Datum Pragae a. 1352. List Albrechta, Fridricha a Jetřicha bratří z Šumburgka, jímž vyzná- vají, že zámek Birsenštein a Egerberg od králův českých pod léno přijali. Datum 1352. (Arch. Karlst.: Manství.) 16. Hohenstein castrum. 1353. Nos Hinco de Dube dictus Berka notum facimus quod nos . castrum nostrum cum omnibus juribus et pertinentiis suis universis, in quibus- cunque locis existant, seu quibuscunque nominibus censeantur, suscepimus in feudum a Carolo . rege, promittentes in his scriptis bona fide dictum castrum Hohenstein cum omnibus juribus et pertinentiis suis supradictis a dicto domino rege et corona regni Bohemiae tenere et possidere perpetuis in feudum affuturis temporibus. Datum et actum Pragae.
Strana 41
Cap. I. Res ad regni administrationem spectantes. 41 List Hynka z Dubu, jímž vyznává, že zámek Hohenštein pod léno přijal od ciesaře Karla jakožto od krále českého a zavazuje se budúcím králóm českým i koruně české. Datum 1353. (Arch. Karlst.: Manství.) 17. Freudenberg et Fridland castra. 1356. Ego Carolus Hersco de Rozdialovicz notum facio rex mihi et meis heredibus et successoribus in perpetuum castrum pro duobus milli- Froudenberg cum oppido Fridland bus et trecentis sexagenis grossorum denariorum Pragensium paratae pecuniae vendiderit ac nobis tanquam rex Bohemiae in feudum haereditarium ac veri et justi feudi hereditarii titulo rite contulerit et donaverit, prout in literis suis desuper editis et confectis plenius continetur, sibi suisque heredibus et succes- soribus Bohemiae regibus et coronae regni eiusdem pro me meisque successoribus et heredibus ad sancta Dei evangelia juravi et juro in his scriptis tanquam veris hereditariis nostris dominis ac domino hereditario fidelitatem, omagium et obedien- tiam debitam ad modum aliorum hereditarium feudalium regni Bohemiae praedicti perpetuis temporibus exhibere. List Ješkuov z Rozdialovic, jímž vyznává, že ciesař Karel, král český, prodává jemu zámek Frydmberk s městečkem Frydlant a k tomu že jej pod léno přijal a zavazuje se budúcím králóm českým i k koruně. Act. 1356. (Arch. Karlst.: Manství česká v Čechách.) 18. Janovice castrum. 1356. Ego Raczko de Janovitz notum facio quod cum castrum meum Janovicz (372) cum oppido meo ibidem ac omnibus ipsorum pertinentiis a domino Carolo . tanquam a rege Bohemiae et corona regni eiusdem pro me et heredibus meis in feudum receperim, homagium, obe- dientiam et fidelitatem fecerim, promitto pro me et eisdem here- dibus, quod nos tanquam veri feudales et vasalli justo feudi titulo, sicut vasalli jure vel approbata consuetudine obligari nos- cuntur, dicto domino nostro tanquam Bohemiae regi heredibus et success oribus suis et coronae regni praedicti tanquam veris et naturalibus dominis nostris fideles, subjecti et obedientes erimus, damna ipsorum avertemus et profectus et commoda ipsorum procurabimus in perpetuum absque omni dolo, prout de hoc pro me et dictis meis heredibus corporale ad sancta Dei praestiti juramentum.
Cap. I. Res ad regni administrationem spectantes. 41 List Hynka z Dubu, jímž vyznává, že zámek Hohenštein pod léno přijal od ciesaře Karla jakožto od krále českého a zavazuje se budúcím králóm českým i koruně české. Datum 1353. (Arch. Karlst.: Manství.) 17. Freudenberg et Fridland castra. 1356. Ego Carolus Hersco de Rozdialovicz notum facio rex mihi et meis heredibus et successoribus in perpetuum castrum pro duobus milli- Froudenberg cum oppido Fridland bus et trecentis sexagenis grossorum denariorum Pragensium paratae pecuniae vendiderit ac nobis tanquam rex Bohemiae in feudum haereditarium ac veri et justi feudi hereditarii titulo rite contulerit et donaverit, prout in literis suis desuper editis et confectis plenius continetur, sibi suisque heredibus et succes- soribus Bohemiae regibus et coronae regni eiusdem pro me meisque successoribus et heredibus ad sancta Dei evangelia juravi et juro in his scriptis tanquam veris hereditariis nostris dominis ac domino hereditario fidelitatem, omagium et obedien- tiam debitam ad modum aliorum hereditarium feudalium regni Bohemiae praedicti perpetuis temporibus exhibere. List Ješkuov z Rozdialovic, jímž vyznává, že ciesař Karel, král český, prodává jemu zámek Frydmberk s městečkem Frydlant a k tomu že jej pod léno přijal a zavazuje se budúcím králóm českým i k koruně. Act. 1356. (Arch. Karlst.: Manství česká v Čechách.) 18. Janovice castrum. 1356. Ego Raczko de Janovitz notum facio quod cum castrum meum Janovicz (372) cum oppido meo ibidem ac omnibus ipsorum pertinentiis a domino Carolo . tanquam a rege Bohemiae et corona regni eiusdem pro me et heredibus meis in feudum receperim, homagium, obe- dientiam et fidelitatem fecerim, promitto pro me et eisdem here- dibus, quod nos tanquam veri feudales et vasalli justo feudi titulo, sicut vasalli jure vel approbata consuetudine obligari nos- cuntur, dicto domino nostro tanquam Bohemiae regi heredibus et success oribus suis et coronae regni praedicti tanquam veris et naturalibus dominis nostris fideles, subjecti et obedientes erimus, damna ipsorum avertemus et profectus et commoda ipsorum procurabimus in perpetuum absque omni dolo, prout de hoc pro me et dictis meis heredibus corporale ad sancta Dei praestiti juramentum.
Strana 42
42 Cap. I. Res ad regni administrationem spectantes. List Rackuov z Janovic, jímž vyznává, že zámek Janovice i s mě- stečkem od ciesaře Karla přijal pod léno a zavazuje se budúcím králóm českým a koruně české. Datum 1356. (Arch. Karlst.: Manství.) 19. Žleby. List Anežky někdy manželky Hynkovy z Žle- buov, jímž vyznává, že zámek Žleby prodala ciesaři Karlovi i budúcím jeho, kraluom českým, i koruně ciesařské. Datum 1356. (Arch. Karlst. Manství česká v Čechách.) 20. Fridlant et Hamerstein arces. 1357. List Frid- richa z Bybršteina, jímž vyznává, že zámek Frydlant a Hamer- štein a tvrzi Landskróna a Tuchoraz se vším příslušenstvím pod- dává v manstvie ciesaři Karlovi a budúcím králóm českým a za- vazuje se k koruně na věčnost. (Arch. Karlst. Manství česká v Čechách.) 21. Kostelec in Nigra Silva (nad Černými Lesy) castrum. Ego Jesco de Kostelecz dictus de Nachod, notum facio . quod cum ego bona mea libera, videlicet castrum et villam Kostelecz in nigra silva (232), Suabov, Byrnik, Zukmantel, Senl Sola, Bohmül (234), Wiczlancize, Jewany, Penczicze (234), Udaschin (234), Silvanos in Udoslaviczin, Vodierad et Libeczicz, nigram silvam et silvam dictam Bielusy (233) cum jure patro- natus ecclesiarum in Kostelecz et Udaschin villis, araturis, pos- sessionibus, campo equitiorum dicto kobylepole, in manus domini Caroli regis resignaverim et eodem modo et here- dum et successorum meorum nomine a dicto domino meo tanquam rege Bohemiae et corona eiusdem regni jure et vero feudali titulo susceperim, memoratus dominus meus ut Bohemiae rex here- dibus et successoribus meis praedicta bona .. titulo nobilis et veri feudi contulit gratiose, ea conditione notanter adjecta, quod In cuius rei testimonium et perpetuum roboris firmitatem sigillum meum praesentibus est appensum. Datae Pragae a. D. 1358, die decima octava mensis Aprilis. List Ješkuov z Kostelce, jímž vyznává, že zámek a ves Kostelec na Černém Lese dobrovolně poddává ciesaři Karlovi a budúcím králuom českým pod manstvie. (Arch. Karlst.: Manství.) 1415. Puota z Častolovic dědiny své manské: Hrad Zlenice, puol městečka Lštění, ve Hradišti podací, Lénsedly ves celau, Hrusice ves celau
42 Cap. I. Res ad regni administrationem spectantes. List Rackuov z Janovic, jímž vyznává, že zámek Janovice i s mě- stečkem od ciesaře Karla přijal pod léno a zavazuje se budúcím králóm českým a koruně české. Datum 1356. (Arch. Karlst.: Manství.) 19. Žleby. List Anežky někdy manželky Hynkovy z Žle- buov, jímž vyznává, že zámek Žleby prodala ciesaři Karlovi i budúcím jeho, kraluom českým, i koruně ciesařské. Datum 1356. (Arch. Karlst. Manství česká v Čechách.) 20. Fridlant et Hamerstein arces. 1357. List Frid- richa z Bybršteina, jímž vyznává, že zámek Frydlant a Hamer- štein a tvrzi Landskróna a Tuchoraz se vším příslušenstvím pod- dává v manstvie ciesaři Karlovi a budúcím králóm českým a za- vazuje se k koruně na věčnost. (Arch. Karlst. Manství česká v Čechách.) 21. Kostelec in Nigra Silva (nad Černými Lesy) castrum. Ego Jesco de Kostelecz dictus de Nachod, notum facio . quod cum ego bona mea libera, videlicet castrum et villam Kostelecz in nigra silva (232), Suabov, Byrnik, Zukmantel, Senl Sola, Bohmül (234), Wiczlancize, Jewany, Penczicze (234), Udaschin (234), Silvanos in Udoslaviczin, Vodierad et Libeczicz, nigram silvam et silvam dictam Bielusy (233) cum jure patro- natus ecclesiarum in Kostelecz et Udaschin villis, araturis, pos- sessionibus, campo equitiorum dicto kobylepole, in manus domini Caroli regis resignaverim et eodem modo et here- dum et successorum meorum nomine a dicto domino meo tanquam rege Bohemiae et corona eiusdem regni jure et vero feudali titulo susceperim, memoratus dominus meus ut Bohemiae rex here- dibus et successoribus meis praedicta bona .. titulo nobilis et veri feudi contulit gratiose, ea conditione notanter adjecta, quod In cuius rei testimonium et perpetuum roboris firmitatem sigillum meum praesentibus est appensum. Datae Pragae a. D. 1358, die decima octava mensis Aprilis. List Ješkuov z Kostelce, jímž vyznává, že zámek a ves Kostelec na Černém Lese dobrovolně poddává ciesaři Karlovi a budúcím králuom českým pod manstvie. (Arch. Karlst.: Manství.) 1415. Puota z Častolovic dědiny své manské: Hrad Zlenice, puol městečka Lštění, ve Hradišti podací, Lénsedly ves celau, Hrusice ves celau
Strana 43
Cap. I. Res ad regni administrationem spectantes, 43 s podacím, Mirošovice ves celau, Chlum ves celau, Hlásku ves celau, v Uda- šíně 1 mana a podací, Bohumil ves celau, Cukmantl ves celau, v Ondřejově 1 zahradník a podací, Šešim ves celau a v Lomnici což tu má — prodal Kunšovi z Konojed. 1417. Kuneš z Konojed a Zlenic dědictví své manské, někdy od hradu Kostelce (černého) odcizené: Cukmantel čili Lhotu, Bohumily a Udašín vsi celé, též les Běluhov prodal Janovi z Kostelce, pro tunc forestario sil- varum regni Boemiae supremo. (Arch. III. 487 a 490.) 22. Kostelec castrum. 1358. List pana Jana Wartem- berského, jímž vyznává, že jest freymark učinil s ciesařem Karlem na zámek Kostelec (157) a jiné vesnice, na zámek Veliš (120) i s městem a jinými vsemi k tomu příslušejícími. (Arch. Karlst.: Manství česká v Čechách.) 23. Oppidum Mare (Seestadtl). 1361. List Heřmana a Bernharta bratří z Šumburka, jímž vyznávají, že městečko Mare (28) a jiné vesnice pod manstvie dávají králi Karlovi a jeho budúcím, kraluom českým a koruně české. (Arch. Karlst.: Manství česká v Čechách.) 24. Hohenstein castrum. 1361. List Heinricha Berky z Dubu, jímž vyznává, že bratr jeho Hynek z Dubu poručníkem ho udělal na zámek Hohenstein a že léno přijal od ciesaře Karla a zavazuje se budúcím králóm českým i koruně české. (cf. 16.) (Arch. Karlst.: Manství česká v Čechách.) 25. Welešin, Rateň et Hušč castra. 1361. Ego Ca- Petrus de Michelsberg notum facio quod quia rolus rex hanc mihi gratiam facere dignatus est specialem et ad hoc suum tanquam rex Bohemiae suo, heredum et suc- cessorum suorum nomine gratiosum consensum adhibuit et assensum, quod ego cum nobili puella Margaretha de Weleschin congressus sum et bona mea cum bonis ipsius univi juxta con- suetudinem hactenus in Bohemia observatam, taliter quod si eandem puellam Margaretham non relictis heredibus legitimis mihi, quod absit, praemori contigerit, ex tunc bona ipsius, vide- licet castrum Weleschin cum omnibus pertinentiis, juribus, do- minio et utilitatibus suis universis ad me, heredes et succes- sores meos legitimos juxta praefati regni Bohemiae consuetudinem
Cap. I. Res ad regni administrationem spectantes, 43 s podacím, Mirošovice ves celau, Chlum ves celau, Hlásku ves celau, v Uda- šíně 1 mana a podací, Bohumil ves celau, Cukmantl ves celau, v Ondřejově 1 zahradník a podací, Šešim ves celau a v Lomnici což tu má — prodal Kunšovi z Konojed. 1417. Kuneš z Konojed a Zlenic dědictví své manské, někdy od hradu Kostelce (černého) odcizené: Cukmantel čili Lhotu, Bohumily a Udašín vsi celé, též les Běluhov prodal Janovi z Kostelce, pro tunc forestario sil- varum regni Boemiae supremo. (Arch. III. 487 a 490.) 22. Kostelec castrum. 1358. List pana Jana Wartem- berského, jímž vyznává, že jest freymark učinil s ciesařem Karlem na zámek Kostelec (157) a jiné vesnice, na zámek Veliš (120) i s městem a jinými vsemi k tomu příslušejícími. (Arch. Karlst.: Manství česká v Čechách.) 23. Oppidum Mare (Seestadtl). 1361. List Heřmana a Bernharta bratří z Šumburka, jímž vyznávají, že městečko Mare (28) a jiné vesnice pod manstvie dávají králi Karlovi a jeho budúcím, kraluom českým a koruně české. (Arch. Karlst.: Manství česká v Čechách.) 24. Hohenstein castrum. 1361. List Heinricha Berky z Dubu, jímž vyznává, že bratr jeho Hynek z Dubu poručníkem ho udělal na zámek Hohenstein a že léno přijal od ciesaře Karla a zavazuje se budúcím králóm českým i koruně české. (cf. 16.) (Arch. Karlst.: Manství česká v Čechách.) 25. Welešin, Rateň et Hušč castra. 1361. Ego Ca- Petrus de Michelsberg notum facio quod quia rolus rex hanc mihi gratiam facere dignatus est specialem et ad hoc suum tanquam rex Bohemiae suo, heredum et suc- cessorum suorum nomine gratiosum consensum adhibuit et assensum, quod ego cum nobili puella Margaretha de Weleschin congressus sum et bona mea cum bonis ipsius univi juxta con- suetudinem hactenus in Bohemia observatam, taliter quod si eandem puellam Margaretham non relictis heredibus legitimis mihi, quod absit, praemori contigerit, ex tunc bona ipsius, vide- licet castrum Weleschin cum omnibus pertinentiis, juribus, do- minio et utilitatibus suis universis ad me, heredes et succes- sores meos legitimos juxta praefati regni Bohemiae consuetudinem
Strana 44
44 Cap. I. Res ad regni administrationem spectantes. devolvantur; tali tamen consuetudine, quod dum huiusmodi bona ad me, heredes et successores meos legitimos sic fuerint de- voluta, eadem ego bona et iidem heredes et successores mei legitimi a praefato domino nostro Imperatori tanquam rege Bo- hemiae, heredibus et successoribus suis, regibus Bohemiae et a regno et corona Bohemiae, in feudum suscipere et tenere per- petuo debeamus, omni eo modo et jure, quibus alii barones regni Bohemiae sua feuda a praefato domino meo Imperatore tanquam rege Bohemiae, regibus, regno et corona Bohemiae tenere quo- modolibet consueverant. Ego igitur praefatus Petrus eorundem beneficiorum bene gratus, quae dictus dominus meus Imperator mihi de benignitate solita dignoscitur impendisse, bona mea li- bera, videlicet ambo castra Ratin, Huscz, cum omnibus sin- gulis pertinentiis, juribus, dominio et utilitatibus suis ab eodem domino meo Imperatore tanquam rege Bohemiae, heredibus et successoribus suis, Bohemiae regibus, et a regno et corona Bo- hemiae meo, heredum et successorum meorum nomine in feudum suscepi et suscipio per praesentes per me, heredes et succes- sores meos habenda et tenenda perpetuo omni eo modo et jure, quibus, ut praemittitur, alii barones regni Bohemiae a praefato domino meo Imperatore tanquam rege Bohemiae, regibus, regno et corona Bohemiae tenere sua feuda consueverunt. Datum Nürnberg a. D. 1361. List Petruov z Michelspergka, jímž vyznává, že zámek Velešín a Ratni a města Húsce poddává pod manstvie ciesaři Karlovi a budúcím králóm českým. Dat. 1361. (Arch. Karlst.: Manství česká v Čechách.) 26. Fünfhunden munitio. 1361. Ego Fridericus de Fünfhunden notum facio . . . quod . . . dominus Carolus . . . servitiorum meorum intuitu mihi, heredibus et successoribus meis subscripta bona, videlicet munitionem et villam Fünf- hunden (35) et villas Breczani (32), Wikleczicze (35), Draho- nicze et Nechazenicze cum earum appendiis, utilitatibus et perti- nentiis universis, quae ab ipso tanquam a rege dependent in feudum, de innata sibi pietatis clementia authoritate regia Bohe- miae in feudum liberum contulit, recepto prius a me praefato Friderico, meo, heredum et successorum meorum nomine pro se, heredibus et successoribus suis, regibus Bohemiae et eiusdem
44 Cap. I. Res ad regni administrationem spectantes. devolvantur; tali tamen consuetudine, quod dum huiusmodi bona ad me, heredes et successores meos legitimos sic fuerint de- voluta, eadem ego bona et iidem heredes et successores mei legitimi a praefato domino nostro Imperatori tanquam rege Bo- hemiae, heredibus et successoribus suis, regibus Bohemiae et a regno et corona Bohemiae, in feudum suscipere et tenere per- petuo debeamus, omni eo modo et jure, quibus alii barones regni Bohemiae sua feuda a praefato domino meo Imperatore tanquam rege Bohemiae, regibus, regno et corona Bohemiae tenere quo- modolibet consueverant. Ego igitur praefatus Petrus eorundem beneficiorum bene gratus, quae dictus dominus meus Imperator mihi de benignitate solita dignoscitur impendisse, bona mea li- bera, videlicet ambo castra Ratin, Huscz, cum omnibus sin- gulis pertinentiis, juribus, dominio et utilitatibus suis ab eodem domino meo Imperatore tanquam rege Bohemiae, heredibus et successoribus suis, Bohemiae regibus, et a regno et corona Bo- hemiae meo, heredum et successorum meorum nomine in feudum suscepi et suscipio per praesentes per me, heredes et succes- sores meos habenda et tenenda perpetuo omni eo modo et jure, quibus, ut praemittitur, alii barones regni Bohemiae a praefato domino meo Imperatore tanquam rege Bohemiae, regibus, regno et corona Bohemiae tenere sua feuda consueverunt. Datum Nürnberg a. D. 1361. List Petruov z Michelspergka, jímž vyznává, že zámek Velešín a Ratni a města Húsce poddává pod manstvie ciesaři Karlovi a budúcím králóm českým. Dat. 1361. (Arch. Karlst.: Manství česká v Čechách.) 26. Fünfhunden munitio. 1361. Ego Fridericus de Fünfhunden notum facio . . . quod . . . dominus Carolus . . . servitiorum meorum intuitu mihi, heredibus et successoribus meis subscripta bona, videlicet munitionem et villam Fünf- hunden (35) et villas Breczani (32), Wikleczicze (35), Draho- nicze et Nechazenicze cum earum appendiis, utilitatibus et perti- nentiis universis, quae ab ipso tanquam a rege dependent in feudum, de innata sibi pietatis clementia authoritate regia Bohe- miae in feudum liberum contulit, recepto prius a me praefato Friderico, meo, heredum et successorum meorum nomine pro se, heredibus et successoribus suis, regibus Bohemiae et eiusdem
Strana 45
Cap. I. Res ad regni administrationem spectantes. 45 regni coronae, fidelitatis et subjectionis debitae solito juramento, praedicta bona per me praefatum Fridericum, heredes et succes- sores meos tenenda, habenda et perpetuo possidenda, omni eo modo, conditione, jure a liberate ac consuetudine, sicut barones regni Bohemiae sua bona feudalia libera possident atque tenent, praefati domini mei Imperatoris, heredum et successorum suorum regum Bohemiae et aliorum quorumlibet in praemissis juribus semper salvis. Datum Pragae a. D. 1361. (Arch. Karlst.: Manství česká v Čechách.) 27. Grezen (Nový Hradec) castrum. 1362. Nos Petrus, Jodocus, Ulricus et Joannes fratres germani de Rosen- berg ad universorum notitiam . . . . quod castrum cum civitate Greczen (910) et villae infra scriptae cum agris, silvis et ne- moribus et suis pertinentiis, prout inferius in suis metis et limi- tibus sunt distincta, videlicet: villa Ledercall, villa Binow (910), villa Gruczow (310), villa Scriplim, et curia seu allodium Swar- zishow et silvae seu nemora ad ipsum castrum Greczen spec- tantes et spectantia, viciniora castro praedicto, videlicet in nu- mero centum viginti quinque laneorum (quorum fines et limites taliter exprimuntur, videlicet: Via, quae ducit de villa Nakalicz ultra Pucher usque ad Paludem sive Blatto, deinde penes ipsam paludem sunt fines sive limites Pssy Ostrow et abinde quaedam semita usque Kochlow signata et insuper usque ad quercum regis super limites Herstracz et abinde usque ad obstaculum molendini Nedikonis), insuper flumen dictum Strobnitz, cum aliis rivis seu rivulis, qui jam dictis silvis seu nemoribus desinunt et continentur, a regno Bohemiae eiusque divis regibus, qui fuerunt pro tempore, dependebant et nunc a domino nostro Carolo Impe- ratore ut a rege Bohemiae dependent in feudum; aliae vero villae et hereditates cum silvis seu nemoribus aliisque earum pertinentiis universis ad idem castrum spectantibus in feudum non dependent, sed tanquam alia bona nostra quae in regno Bohemiae possidemus, libera esse dignoscuntur. Ego quoque Jodocus de Rosenberg supradictus recognosco in his scriptis universis, me ipsum castrum Gretzen cum civitate Gretzen et villis ac nemo- ribus aliisque earum pertinentiis et fructibus, prout limites et
Cap. I. Res ad regni administrationem spectantes. 45 regni coronae, fidelitatis et subjectionis debitae solito juramento, praedicta bona per me praefatum Fridericum, heredes et succes- sores meos tenenda, habenda et perpetuo possidenda, omni eo modo, conditione, jure a liberate ac consuetudine, sicut barones regni Bohemiae sua bona feudalia libera possident atque tenent, praefati domini mei Imperatoris, heredum et successorum suorum regum Bohemiae et aliorum quorumlibet in praemissis juribus semper salvis. Datum Pragae a. D. 1361. (Arch. Karlst.: Manství česká v Čechách.) 27. Grezen (Nový Hradec) castrum. 1362. Nos Petrus, Jodocus, Ulricus et Joannes fratres germani de Rosen- berg ad universorum notitiam . . . . quod castrum cum civitate Greczen (910) et villae infra scriptae cum agris, silvis et ne- moribus et suis pertinentiis, prout inferius in suis metis et limi- tibus sunt distincta, videlicet: villa Ledercall, villa Binow (910), villa Gruczow (310), villa Scriplim, et curia seu allodium Swar- zishow et silvae seu nemora ad ipsum castrum Greczen spec- tantes et spectantia, viciniora castro praedicto, videlicet in nu- mero centum viginti quinque laneorum (quorum fines et limites taliter exprimuntur, videlicet: Via, quae ducit de villa Nakalicz ultra Pucher usque ad Paludem sive Blatto, deinde penes ipsam paludem sunt fines sive limites Pssy Ostrow et abinde quaedam semita usque Kochlow signata et insuper usque ad quercum regis super limites Herstracz et abinde usque ad obstaculum molendini Nedikonis), insuper flumen dictum Strobnitz, cum aliis rivis seu rivulis, qui jam dictis silvis seu nemoribus desinunt et continentur, a regno Bohemiae eiusque divis regibus, qui fuerunt pro tempore, dependebant et nunc a domino nostro Carolo Impe- ratore ut a rege Bohemiae dependent in feudum; aliae vero villae et hereditates cum silvis seu nemoribus aliisque earum pertinentiis universis ad idem castrum spectantibus in feudum non dependent, sed tanquam alia bona nostra quae in regno Bohemiae possidemus, libera esse dignoscuntur. Ego quoque Jodocus de Rosenberg supradictus recognosco in his scriptis universis, me ipsum castrum Gretzen cum civitate Gretzen et villis ac nemo- ribus aliisque earum pertinentiis et fructibus, prout limites et
Strana 46
46 Cap. I. Res ad regni administrationem spectantes. fines superius expresse et distincte existunt, ab eodem domino meo gratioso, Romanorum Imperatore ut a rege Bohemiae, in feudis tenere, habere et possidere. Datum in Chrumlow a. D. 1362, die 7. mensis Maji. List Petruov a Oldřichuov bratří z Rozmbergka, jímž vyznávají, že Nový Hrad svuoj zámek od ciesaře Karla v manstvie přijímají a zavazují se budúcím králuom českým se vším příslušenstvím. Dat. 1362. (Arch. Karlst.: Manství česká v Čechách.) 28. Bochov curia. List Borsuda z Mayr, jímž vyznává, že jest léno přijal od ciesaře Karla jako od krále českého na dvór v Bochově. (Arch. Karlst.: Manství.) 29. Zwentefryd curia. V témž listu Jindřicha z Eppen- weilu vyznává, že přijal od téhož ciesaře léno na dvór Zwente- fryd. Datum 1366. (Arch. Karlst.: Manství.) 30. Žandov bona. List s majestátem ciesaře Karla, svěd- čící Boršovi z Rismburka, na zboží Vyšší a Nižší Žandovy (429), kteréžto jemu a jeho pravým dědicuom pod léno dává. Dat. 1370. (Reg. záp. — Arch. český II. 200.) 31. Sternberg castrum. Carolus IV. . . . Notum facimus . quod cum nobilis Albertus filius olim Peschonis de Sternberg . hereditates, possessiones et bona sua inscripta, videlicet : medium castrum Sternberg (222) et in oppido sub castro eodem quantum habet ibidem, item curiam araturae in Zironicz cum curiis rusticalibus ibidem, item curiam in Czeykowicz cum duabus araturis, item in Dolankach curiam araturae nec non in Divischow (222) partem illam totam duntaxat, in qua plebanus residet eiusdem oppidi, salvo tamen censu ipsius plebani, quem habet in hominibus partis eiusdem, item villam integram in Czerenicziz (222), item villam integram in Vraniveku (222), item in Porziczy curiam rusticalem, item Wrankovicz (222), quantum ibi habet cum silvis, videlicet: Zezme Mezne, inferiorem partem ad castrum, rivum Brtnicze, silvam super molendinum, quae dicitur Stranie, silvam Wirowice, silvam Czereniczke Stranie, item in Voranicku silvae dictae Stranie cum agris, pratis, rivis,
46 Cap. I. Res ad regni administrationem spectantes. fines superius expresse et distincte existunt, ab eodem domino meo gratioso, Romanorum Imperatore ut a rege Bohemiae, in feudis tenere, habere et possidere. Datum in Chrumlow a. D. 1362, die 7. mensis Maji. List Petruov a Oldřichuov bratří z Rozmbergka, jímž vyznávají, že Nový Hrad svuoj zámek od ciesaře Karla v manstvie přijímají a zavazují se budúcím králuom českým se vším příslušenstvím. Dat. 1362. (Arch. Karlst.: Manství česká v Čechách.) 28. Bochov curia. List Borsuda z Mayr, jímž vyznává, že jest léno přijal od ciesaře Karla jako od krále českého na dvór v Bochově. (Arch. Karlst.: Manství.) 29. Zwentefryd curia. V témž listu Jindřicha z Eppen- weilu vyznává, že přijal od téhož ciesaře léno na dvór Zwente- fryd. Datum 1366. (Arch. Karlst.: Manství.) 30. Žandov bona. List s majestátem ciesaře Karla, svěd- čící Boršovi z Rismburka, na zboží Vyšší a Nižší Žandovy (429), kteréžto jemu a jeho pravým dědicuom pod léno dává. Dat. 1370. (Reg. záp. — Arch. český II. 200.) 31. Sternberg castrum. Carolus IV. . . . Notum facimus . quod cum nobilis Albertus filius olim Peschonis de Sternberg . hereditates, possessiones et bona sua inscripta, videlicet : medium castrum Sternberg (222) et in oppido sub castro eodem quantum habet ibidem, item curiam araturae in Zironicz cum curiis rusticalibus ibidem, item curiam in Czeykowicz cum duabus araturis, item in Dolankach curiam araturae nec non in Divischow (222) partem illam totam duntaxat, in qua plebanus residet eiusdem oppidi, salvo tamen censu ipsius plebani, quem habet in hominibus partis eiusdem, item villam integram in Czerenicziz (222), item villam integram in Vraniveku (222), item in Porziczy curiam rusticalem, item Wrankovicz (222), quantum ibi habet cum silvis, videlicet: Zezme Mezne, inferiorem partem ad castrum, rivum Brtnicze, silvam super molendinum, quae dicitur Stranie, silvam Wirowice, silvam Czereniczke Stranie, item in Voranicku silvae dictae Stranie cum agris, pratis, rivis,
Strana 47
Cap. I. Res ad regni administrationem spectantes. 47 molendino in Sazava cum flumine eodem Sazawa et omni liber- tate et dominio ad ea spectante et toto quidquid habet in heredi- tatibus, bonis et possessionibus supradictis cum eorum perti- nentiis universis, Nobis et serenissimo principi domino Wenceslao regi necnon heredibus et successoribus Nostris, regibus Bohemiae, pro octingentis sexagenis grossorum denariorum Pragensium, de quibus ei satisfecimus integraliter et ad plenum, rite ac ratio- nabiliter vendiderit, ac ob hoc pro se necnon heredibus et suc- cessoribus suis medio castro, hereditatibus, possessionibus et bonis huiusmodi idem Albertus expresse renuntiaverit, prout prae- dicta terrae tabulis regni Bohemiae juxta solitum sunt inscripta. Tandem dictus Albertus Nobis tanquam regi Bohemiae humiliter supplicavit, quatenus medietatem castri, hereditates, possessiones et bona praedicta cum universis eorum pertinentiis, ut praefertur, sibi, necnon nobili Zdenkoni de Sternberg dicto de Konopistz pro se et eorum heredibus legitimis in perpetuum feudi nomine possidenda concedere ac conferre auctoritate regia Bohemiae dignaremur. Nos vero consideratis fidelibus obsequiis, quae Nobis et coronae Bohemiae Albertus et Zdenko praefati continuatis actibus impenderunt et impendere poterunt abun- dantius in futurum, supplicationi huiusmodi gratiosius annuentes . . . . . tanquam rex Bohemiae et auctoritate regia Bohemiae praefatis Alberto et Zdenkoni pro se ac heredibus eorum legi- timis in perpetuum medietatem castri Sternberg et quantum in oppido sub eodem castro dictus Albertus obtinuerit, necnon hereditates et possessiones et bona nominata superius cum eorum pertinentiis universis et singulis, in verum et legitimum feudum, sic videlicet quod eadem bona a Nobis, heredibus et successoribus nostris, regibus Bohemiae, regno et coronae Bohemiae perpetuis temporibus affuturis debeant omnimodo dependere, necnon a Nobis et dictis heredibus et successoribus, regibus Bohemiae, quoties fuerit opportunum in feudum, prout alia bona feudalia regni Bohemiae consueverunt, cum humilitate suscipi et de his fideli- tatis et obedientiae fieri solita juramenta, quodque medietas dicti castri Sternberg Nobis et heredibus et successoribus Nostris, regibus Bohemiae, esse debeat aperta perpetuo, dum et quoties opportunum fuerit, contulimus et concessimus, conferimus et con- cedimus per praesentes, investientes tanquam rex Bohemiae Al-
Cap. I. Res ad regni administrationem spectantes. 47 molendino in Sazava cum flumine eodem Sazawa et omni liber- tate et dominio ad ea spectante et toto quidquid habet in heredi- tatibus, bonis et possessionibus supradictis cum eorum perti- nentiis universis, Nobis et serenissimo principi domino Wenceslao regi necnon heredibus et successoribus Nostris, regibus Bohemiae, pro octingentis sexagenis grossorum denariorum Pragensium, de quibus ei satisfecimus integraliter et ad plenum, rite ac ratio- nabiliter vendiderit, ac ob hoc pro se necnon heredibus et suc- cessoribus suis medio castro, hereditatibus, possessionibus et bonis huiusmodi idem Albertus expresse renuntiaverit, prout prae- dicta terrae tabulis regni Bohemiae juxta solitum sunt inscripta. Tandem dictus Albertus Nobis tanquam regi Bohemiae humiliter supplicavit, quatenus medietatem castri, hereditates, possessiones et bona praedicta cum universis eorum pertinentiis, ut praefertur, sibi, necnon nobili Zdenkoni de Sternberg dicto de Konopistz pro se et eorum heredibus legitimis in perpetuum feudi nomine possidenda concedere ac conferre auctoritate regia Bohemiae dignaremur. Nos vero consideratis fidelibus obsequiis, quae Nobis et coronae Bohemiae Albertus et Zdenko praefati continuatis actibus impenderunt et impendere poterunt abun- dantius in futurum, supplicationi huiusmodi gratiosius annuentes . . . . . tanquam rex Bohemiae et auctoritate regia Bohemiae praefatis Alberto et Zdenkoni pro se ac heredibus eorum legi- timis in perpetuum medietatem castri Sternberg et quantum in oppido sub eodem castro dictus Albertus obtinuerit, necnon hereditates et possessiones et bona nominata superius cum eorum pertinentiis universis et singulis, in verum et legitimum feudum, sic videlicet quod eadem bona a Nobis, heredibus et successoribus nostris, regibus Bohemiae, regno et coronae Bohemiae perpetuis temporibus affuturis debeant omnimodo dependere, necnon a Nobis et dictis heredibus et successoribus, regibus Bohemiae, quoties fuerit opportunum in feudum, prout alia bona feudalia regni Bohemiae consueverunt, cum humilitate suscipi et de his fideli- tatis et obedientiae fieri solita juramenta, quodque medietas dicti castri Sternberg Nobis et heredibus et successoribus Nostris, regibus Bohemiae, esse debeat aperta perpetuo, dum et quoties opportunum fuerit, contulimus et concessimus, conferimus et con- cedimus per praesentes, investientes tanquam rex Bohemiae Al-
Strana 48
48 Cap. I. Res ad regni administrationem spectantes. bertum et Zdenkonem praedictos de eodem feudo adhibitis solem- nitatibus et ceremoniis debitis et consuetis, recipientes ab eisdem Alberto et Zdenkone pro se ac heredibus et successoribus ipsorum super praemissis fidelitatis et obedientiae solita juramenta. Datum Pragae a. D. 1377. (Arch. Karlst.: Manství česká.) 32. Kostomlat castrum. 1379. Wenceslaus . . Bohe- .Habardus de Zerotin miae rex. Notum facimus . quod castrum suum Kostomlat, quod a Nobis velut Bohe- senior. miae rege dependet in feudum, nobilibus Plichtae, Habardo et Habardo de Zierotin fratribus donavit, tradidit et libere resignavit sub conditionibus infra scriptis, quod videlicet idem Habardus senior, quamdiu vitam duxerit in humanis, castrum huiusmodi cum suis pertinentiis habere, tenere et possidere, ipsoque de- functo ipsum castrum cum suis pertinentiis ad fratres memoratos et eorum heredes legitime cadere debeat et devolvi, quodque ipse Habardus senior idem castrum cum ipsius pertinentiis nec in vita vel in morte cuicunque alteri personae obligare, alienare seu vendere possit, valeat vel debeat quovis modo. Nostrae celsi- tudini supplicantes humiliter et devote, quatenus donationi et re- signationi huiusmodi consensum Nostrum regium adhibere bene- volum, ipsumque Plichtae praedicto et ipsius fratribus memoratis autoritate regia Bohemiae conferre gratiose dignaremur. Nos votis ipsorum justis et rationabilibus annuentes donationi huiusmodi consensum Nostrum regium adhibentes praefatis Plichtae et fratribus suis . . castrum Kostomlat praedictum cum universis suis pertinentiis in feudum nobile contulimus et de certa nostra et regia Bohemiae autoritate praesentibus con- ferimus et donamus, per eos et eorum heredes post mortem Habardi senioris praefati a Nobis, heredibus et successoribus Nostris Bohemiae regibus et ipsius regni coronae sub eodem feudi jure prout hactenus possessum exstitit et quemadmodum caeteri feudales et vasalli nobiles regni Bohemiae ipsorum bona possidere noscuntur, habendum, tenendum et perpetuo possi- dendum. Datum Pragae pridie Calend. Maji a. 1379. ((f. Reg. zápisů 383. Arch. Karlst.: Manství česká.)
48 Cap. I. Res ad regni administrationem spectantes. bertum et Zdenkonem praedictos de eodem feudo adhibitis solem- nitatibus et ceremoniis debitis et consuetis, recipientes ab eisdem Alberto et Zdenkone pro se ac heredibus et successoribus ipsorum super praemissis fidelitatis et obedientiae solita juramenta. Datum Pragae a. D. 1377. (Arch. Karlst.: Manství česká.) 32. Kostomlat castrum. 1379. Wenceslaus . . Bohe- .Habardus de Zerotin miae rex. Notum facimus . quod castrum suum Kostomlat, quod a Nobis velut Bohe- senior. miae rege dependet in feudum, nobilibus Plichtae, Habardo et Habardo de Zierotin fratribus donavit, tradidit et libere resignavit sub conditionibus infra scriptis, quod videlicet idem Habardus senior, quamdiu vitam duxerit in humanis, castrum huiusmodi cum suis pertinentiis habere, tenere et possidere, ipsoque de- functo ipsum castrum cum suis pertinentiis ad fratres memoratos et eorum heredes legitime cadere debeat et devolvi, quodque ipse Habardus senior idem castrum cum ipsius pertinentiis nec in vita vel in morte cuicunque alteri personae obligare, alienare seu vendere possit, valeat vel debeat quovis modo. Nostrae celsi- tudini supplicantes humiliter et devote, quatenus donationi et re- signationi huiusmodi consensum Nostrum regium adhibere bene- volum, ipsumque Plichtae praedicto et ipsius fratribus memoratis autoritate regia Bohemiae conferre gratiose dignaremur. Nos votis ipsorum justis et rationabilibus annuentes donationi huiusmodi consensum Nostrum regium adhibentes praefatis Plichtae et fratribus suis . . castrum Kostomlat praedictum cum universis suis pertinentiis in feudum nobile contulimus et de certa nostra et regia Bohemiae autoritate praesentibus con- ferimus et donamus, per eos et eorum heredes post mortem Habardi senioris praefati a Nobis, heredibus et successoribus Nostris Bohemiae regibus et ipsius regni coronae sub eodem feudi jure prout hactenus possessum exstitit et quemadmodum caeteri feudales et vasalli nobiles regni Bohemiae ipsorum bona possidere noscuntur, habendum, tenendum et perpetuo possi- dendum. Datum Pragae pridie Calend. Maji a. 1379. ((f. Reg. zápisů 383. Arch. Karlst.: Manství česká.)
Strana 49
Cap. I. Res ad regni administrationem spectantes. 49 33. Bystřice et Lantstein castra. 1381. List páně Krajířuov Cunradóv, kdež se zapisuje králi Vácslavovi a jeho budúcím, králóm českým, že zámkové jeho Bystřice a Lantstain mají otevříny býti k J. Msti potřebě, jemu bez škody. Datum 1381. (Arch. Karlst.) 34. Hassištein castrum. 1394. List Fridrichuov Šum- burkuov, kdež vyznává, že hrad Hassištein má králi Vácslavovi českému i jeho budúcím býti vždycky odevřín; pakliby král Vácslav umřel bez dědicuov, že proto ten zámek má býti králóm českým pod manstvie věčně. Datum 1394. (Arch. Karlst.: Manství česká v Cechách.) 35. Boršengrün munitio. 1396. List krále Vácslava, v němž milost dává Hynčíkovi a jeho erbóm, aby jeho lidé a podsedci, přislušející k jeho tvrzi Boršengrýn, žádné pomoci, berně nedávali věčně; zato mají z toho zboží s 10 koňmi slúžiti, kolikkrát toho potřebí bude, na královy náklady a škody. Datum 1396. (Arch. Český II. 201.) 36. Kunigwert castrum. 1398. List s majestátem krále Vácslava, svědčící Hynčíkovi Pluhovi, že jemu odpúští postaviti obydlé na hoře Kunigswerd ležící u Boršengrýna, a to aby on a jeho dědicové držali beze vší překážky, a ten hrad má ku potřebám královským otevřen býti. (Arch. český II. 200.) 37. Rozmeussel curia. 1400. List s majestátem krále Vácslava, jímž dává pod manstvie Henrichovi z Plavna a jeho dědicuom dvuor řečený Rozmeussel v kraji Loketském (414) ležící, jenž přísluší k manství a k koruně české, s šestnácti sedlišti — k dědičnému držení pod manstvie. Datum 1400. (Arch. český II. 200.) 38. Karlsperk arx. 1405. Habart z Hertmberka vyznává listem, jehož datum 1405, že jemu zámek Karlsperk od krále Codex J. B. II. 3. 4
Cap. I. Res ad regni administrationem spectantes. 49 33. Bystřice et Lantstein castra. 1381. List páně Krajířuov Cunradóv, kdež se zapisuje králi Vácslavovi a jeho budúcím, králóm českým, že zámkové jeho Bystřice a Lantstain mají otevříny býti k J. Msti potřebě, jemu bez škody. Datum 1381. (Arch. Karlst.) 34. Hassištein castrum. 1394. List Fridrichuov Šum- burkuov, kdež vyznává, že hrad Hassištein má králi Vácslavovi českému i jeho budúcím býti vždycky odevřín; pakliby král Vácslav umřel bez dědicuov, že proto ten zámek má býti králóm českým pod manstvie věčně. Datum 1394. (Arch. Karlst.: Manství česká v Cechách.) 35. Boršengrün munitio. 1396. List krále Vácslava, v němž milost dává Hynčíkovi a jeho erbóm, aby jeho lidé a podsedci, přislušející k jeho tvrzi Boršengrýn, žádné pomoci, berně nedávali věčně; zato mají z toho zboží s 10 koňmi slúžiti, kolikkrát toho potřebí bude, na královy náklady a škody. Datum 1396. (Arch. Český II. 201.) 36. Kunigwert castrum. 1398. List s majestátem krále Vácslava, svědčící Hynčíkovi Pluhovi, že jemu odpúští postaviti obydlé na hoře Kunigswerd ležící u Boršengrýna, a to aby on a jeho dědicové držali beze vší překážky, a ten hrad má ku potřebám královským otevřen býti. (Arch. český II. 200.) 37. Rozmeussel curia. 1400. List s majestátem krále Vácslava, jímž dává pod manstvie Henrichovi z Plavna a jeho dědicuom dvuor řečený Rozmeussel v kraji Loketském (414) ležící, jenž přísluší k manství a k koruně české, s šestnácti sedlišti — k dědičnému držení pod manstvie. Datum 1400. (Arch. český II. 200.) 38. Karlsperk arx. 1405. Habart z Hertmberka vyznává listem, jehož datum 1405, že jemu zámek Karlsperk od krále Codex J. B. II. 3. 4
Strana 50
50 Cap. I. Res ad regni administrationem spectantes. Vácslava v devíti tisících v šesti stech a v sedmdesáti pěti zlatých zastaven jest, a to muož vyplaceno býti od králuov českých. (Arch. Karlšt.: Manství česká v Čechách.) 39. Vyšehrad castrum. 1412. Castrum Třemšín ad omagium Vyssegradense . . . Plat na Novém Městě Pražském 93 kop. — Ve vsi Brozankách 71/2 kopy. (Arch. III. 482.) 1413. Wenceslaus rex census annuos 93 k. in Nova Civi- tate Pragensi et 71/2 in villa Brozanek contulit ad omagium Wissegradense. (Arch. III. 483.) 1414. Lacenbok, alias Ziekew — ad regem devolutum im- petravit N. N. ad omagium Wissegradense. (Arch. III. 485.) 40. Melnik arx. 1418. „Manové hradu Mělnického“: 1 z Malovar, 1 z Bučiny, 1 z Bykve, 1 z Postřižína, 1 z Vrbna, 2 z Kozarovic, 4 ze Chcebuze. — 1427. Mikuláš s povolením uroz. Mikuláše z Caisperka, ty časy haupmana a správce hradu i města Mělnického, zapisuje manželce své na tom manství k hradu Mělnickému přisedícím, kteréhož s bratrem svým požívá, 50 k. gr. dluhu věnního. (Arch. III. 498.) 41. Borek castrum. 1415. Theodoricus Kraa, pincerna regis, hereditatem suam, castrum Borek, regi in feudum obtulit; rex vero idem ei in feudum nobile confert. — 1417. Hanuš dictus Kraa de Borku, et Katherina relicta Theod. Kraa de B. vendiderunt hereditatem ipsorum homagialem: Castrum Borek cum duabus portionibus oppidi etc., Wrskman villam integram (28), in Zaječic (28), Winař (?), Ervenicich (28), in Komořanech 28 piscatores etc. (Arch. III. 486, 490.) L. Specimina feudorum boemicorum. 1325. Joannes rex: Gotfrido coquinae suae magistro et Hogerio fratri ipsius, confirmat emptionem sex laneorum in villa Hostabicz sitorum et censum sive redditum annuum trium
50 Cap. I. Res ad regni administrationem spectantes. Vácslava v devíti tisících v šesti stech a v sedmdesáti pěti zlatých zastaven jest, a to muož vyplaceno býti od králuov českých. (Arch. Karlšt.: Manství česká v Čechách.) 39. Vyšehrad castrum. 1412. Castrum Třemšín ad omagium Vyssegradense . . . Plat na Novém Městě Pražském 93 kop. — Ve vsi Brozankách 71/2 kopy. (Arch. III. 482.) 1413. Wenceslaus rex census annuos 93 k. in Nova Civi- tate Pragensi et 71/2 in villa Brozanek contulit ad omagium Wissegradense. (Arch. III. 483.) 1414. Lacenbok, alias Ziekew — ad regem devolutum im- petravit N. N. ad omagium Wissegradense. (Arch. III. 485.) 40. Melnik arx. 1418. „Manové hradu Mělnického“: 1 z Malovar, 1 z Bučiny, 1 z Bykve, 1 z Postřižína, 1 z Vrbna, 2 z Kozarovic, 4 ze Chcebuze. — 1427. Mikuláš s povolením uroz. Mikuláše z Caisperka, ty časy haupmana a správce hradu i města Mělnického, zapisuje manželce své na tom manství k hradu Mělnickému přisedícím, kteréhož s bratrem svým požívá, 50 k. gr. dluhu věnního. (Arch. III. 498.) 41. Borek castrum. 1415. Theodoricus Kraa, pincerna regis, hereditatem suam, castrum Borek, regi in feudum obtulit; rex vero idem ei in feudum nobile confert. — 1417. Hanuš dictus Kraa de Borku, et Katherina relicta Theod. Kraa de B. vendiderunt hereditatem ipsorum homagialem: Castrum Borek cum duabus portionibus oppidi etc., Wrskman villam integram (28), in Zaječic (28), Winař (?), Ervenicich (28), in Komořanech 28 piscatores etc. (Arch. III. 486, 490.) L. Specimina feudorum boemicorum. 1325. Joannes rex: Gotfrido coquinae suae magistro et Hogerio fratri ipsius, confirmat emptionem sex laneorum in villa Hostabicz sitorum et censum sive redditum annuum trium
Strana 51
Cap. I. Res ad regni administrationem spectantes. 51 marcarum grossorum denariorum gravium (64 pro marca compu- tando) de sex laneis in nova plantatione ad villam Hostabicz spectante sitis, pertinentem et regi debitum, necnon censum annuum unius marcae gravis cum dimidia de tribus laneis in villa Hostabicz sitis ad regem spectantem jure feodali, dedit — jure feodi ac imperpetuum possidendum, ita tamen, quod G. et H., heredes ac successores eorum de praedictis sex laneis per eos emptis et septem marcarum cum dimidia redditibus per regem eis datis regi, heredibus ac successoribus ejus, regibus Boemiae, tamquam feodarii et vasalli terrae Glaczensis deservire teneantur. Rex etiam concessit, ut emptores praedictos sex laneos cum octava dimidia marcis praedictis donare, vendere, locare, permu- tare, alienare seu legare aut in quamcunque personam voluerint transferre, in toto vel in parte, jure antedicto valeant. (Eml. III. 1075.) 1336. Joannes rex: Villicationem Camyczensem tam ex commisso quam ex obligatione tenentibus . gratiam . Quum Enuglicus de Smolotyl cum 1 laneo, quod ibidem habet, et 20 jugeribus sibi deservientibus, et cum tertio medio laneo, quos habet in villa Wetscze (267) et Byczicz (267), et cum laneo, quem habet in villa Zlakowicz (335) ; Nicolaus cum fratre suo Jordano cum 1 laneo, quem habent in villa Smolotyl (267) et cum altero 1/2 laneo et 22 jugeribus, quos habet in villa Zla- kowicz, et 40 jugeribus, quos habet in villa Radassi, et 1/2 laneo, quem habent in villa Czetyn; Jarossius cum altero medio laneo, quem habet in villa Smolotyl et medium laneum, quem habet in villa Czelina et cum 3 quartalibus lanei, quae habet in villa Lipczicz, et cum 1 1., quem habet in villa Mokrzec; Michael cum 1 1., quem habet in villa Yelina et cum molendino duarum rotarum, quod habet in flumine in Choleyno ; Thomas cum nepo- tibus suis Mathia et Jankone cum una villa Lazko, quae con- tinet 6 1. cultos et silva ibidem, quae se ad 4 1. extendit, et cum aliis possessionibus ad eandem villam spectantibus; Hosti- slaus cum altero medio laneo, quos habet in Lissowicz villa, et cum 1 l. in Tbith villa et 1 l., quem habet in villa Slawkowicz; Nicerz cum 2 1., quos habet in villa Lissowicz, Przibyslaus... Swaton ... Jacobus cum fratribus suis Milota et Walesskone ... 4*
Cap. I. Res ad regni administrationem spectantes. 51 marcarum grossorum denariorum gravium (64 pro marca compu- tando) de sex laneis in nova plantatione ad villam Hostabicz spectante sitis, pertinentem et regi debitum, necnon censum annuum unius marcae gravis cum dimidia de tribus laneis in villa Hostabicz sitis ad regem spectantem jure feodali, dedit — jure feodi ac imperpetuum possidendum, ita tamen, quod G. et H., heredes ac successores eorum de praedictis sex laneis per eos emptis et septem marcarum cum dimidia redditibus per regem eis datis regi, heredibus ac successoribus ejus, regibus Boemiae, tamquam feodarii et vasalli terrae Glaczensis deservire teneantur. Rex etiam concessit, ut emptores praedictos sex laneos cum octava dimidia marcis praedictis donare, vendere, locare, permu- tare, alienare seu legare aut in quamcunque personam voluerint transferre, in toto vel in parte, jure antedicto valeant. (Eml. III. 1075.) 1336. Joannes rex: Villicationem Camyczensem tam ex commisso quam ex obligatione tenentibus . gratiam . Quum Enuglicus de Smolotyl cum 1 laneo, quod ibidem habet, et 20 jugeribus sibi deservientibus, et cum tertio medio laneo, quos habet in villa Wetscze (267) et Byczicz (267), et cum laneo, quem habet in villa Zlakowicz (335) ; Nicolaus cum fratre suo Jordano cum 1 laneo, quem habent in villa Smolotyl (267) et cum altero 1/2 laneo et 22 jugeribus, quos habet in villa Zla- kowicz, et 40 jugeribus, quos habet in villa Radassi, et 1/2 laneo, quem habent in villa Czetyn; Jarossius cum altero medio laneo, quem habet in villa Smolotyl et medium laneum, quem habet in villa Czelina et cum 3 quartalibus lanei, quae habet in villa Lipczicz, et cum 1 1., quem habet in villa Mokrzec; Michael cum 1 1., quem habet in villa Yelina et cum molendino duarum rotarum, quod habet in flumine in Choleyno ; Thomas cum nepo- tibus suis Mathia et Jankone cum una villa Lazko, quae con- tinet 6 1. cultos et silva ibidem, quae se ad 4 1. extendit, et cum aliis possessionibus ad eandem villam spectantibus; Hosti- slaus cum altero medio laneo, quos habet in Lissowicz villa, et cum 1 l. in Tbith villa et 1 l., quem habet in villa Slawkowicz; Nicerz cum 2 1., quos habet in villa Lissowicz, Przibyslaus... Swaton ... Jacobus cum fratribus suis Milota et Walesskone ... 4*
Strana 52
52 Cap. I. Res ad regni administrationem spectantes. Albera .... Wanko et Pessiko fratres .... Ubislaus cum fratre suo Hynkone ... Simon .... Bernardus .... Joannes et Blazka fratres .... ceterique sagittarii ad villicationem Kamyczensem pertinentes et eorum heredes et successores, necnon Wassko no- tarius de Kamyk ejusdem villicationis cum 1 1., quem habet in Cossobud, et 1 1., quem habet in Milessow et 3 quartalibus, quae habet in villa Petrzicz, et cum 3 quartalibus, quae habet in villa Bezduchowicz, et cum delentionalibus, quos ab antiquo habuit et debet habere in futurum in praedicta villicatione; heredes et successores omnium praedictorum sagittariorum infeodatorum re- galium de ipsorum officio nulli alteri praeterquam Nobis in quo- libet servitutis onere de eorum bonis, quae ipsius officii (nomine) possidere debeant, subjacere dignum censemus; arbitrantes, quod postquam iidem Nobis sua servitia compleverint (vid. quilibet eorum cum una balista aut pro sua possibilitate, quocienscunque et quandocunque eos perceperimus), demum ab aliis quibus- cunque oneribus quorumcunque villicorum aut alterius cujus- cumque de ipsis singulis bonis faciendis debeant non immerito supportari . . . ipsos et ipsorum legitimos heredes et succes- sores ab omni vexatione liberos esse volumus et solutos. Stricte igitur et seriose mandamus, quatenus nullus ex vobis praefatos sagittarios Nostros ex nunc in antea debeant aut prae- sumant in ipsorum aurifodinis, factis in ipsorum hereditatibus aut in posterum per ipsos aut heredes ipsorum fiendis, necnon in ipsorum venationibus aliqualiter impedire, non gravantes eosdem berna, exactione vel alia aggravatione qualicunque . . . (E copia arch. Prag. Eml. Reg. III. 361.) Nos Joannes . . . notum facimus etc., quod dum alias quando dilecto fideli Nostro Jesconi de Nachod in recompensam castri sui et bonorum ad ipsum castrum Nachod spectantium, quae sibi non sine causa abstulimus, sibi de Silva Nostra Nigra cum proventibus regiis in tanto, quanto fieri decuit, gratiose duximus providendum, expresse voluerimus sicut adhuc volumus, quod universi naprabones ipsius Silvae nullum in suo jure feo- dali, quod eis sicut et eorum progenitoribus ex Nostra et olim divorum regum Boemiae gratiosa concessione competebat, debe- rent praejudicium aliquod sustinere. Cumque nunc et alias non-
52 Cap. I. Res ad regni administrationem spectantes. Albera .... Wanko et Pessiko fratres .... Ubislaus cum fratre suo Hynkone ... Simon .... Bernardus .... Joannes et Blazka fratres .... ceterique sagittarii ad villicationem Kamyczensem pertinentes et eorum heredes et successores, necnon Wassko no- tarius de Kamyk ejusdem villicationis cum 1 1., quem habet in Cossobud, et 1 1., quem habet in Milessow et 3 quartalibus, quae habet in villa Petrzicz, et cum 3 quartalibus, quae habet in villa Bezduchowicz, et cum delentionalibus, quos ab antiquo habuit et debet habere in futurum in praedicta villicatione; heredes et successores omnium praedictorum sagittariorum infeodatorum re- galium de ipsorum officio nulli alteri praeterquam Nobis in quo- libet servitutis onere de eorum bonis, quae ipsius officii (nomine) possidere debeant, subjacere dignum censemus; arbitrantes, quod postquam iidem Nobis sua servitia compleverint (vid. quilibet eorum cum una balista aut pro sua possibilitate, quocienscunque et quandocunque eos perceperimus), demum ab aliis quibus- cunque oneribus quorumcunque villicorum aut alterius cujus- cumque de ipsis singulis bonis faciendis debeant non immerito supportari . . . ipsos et ipsorum legitimos heredes et succes- sores ab omni vexatione liberos esse volumus et solutos. Stricte igitur et seriose mandamus, quatenus nullus ex vobis praefatos sagittarios Nostros ex nunc in antea debeant aut prae- sumant in ipsorum aurifodinis, factis in ipsorum hereditatibus aut in posterum per ipsos aut heredes ipsorum fiendis, necnon in ipsorum venationibus aliqualiter impedire, non gravantes eosdem berna, exactione vel alia aggravatione qualicunque . . . (E copia arch. Prag. Eml. Reg. III. 361.) Nos Joannes . . . notum facimus etc., quod dum alias quando dilecto fideli Nostro Jesconi de Nachod in recompensam castri sui et bonorum ad ipsum castrum Nachod spectantium, quae sibi non sine causa abstulimus, sibi de Silva Nostra Nigra cum proventibus regiis in tanto, quanto fieri decuit, gratiose duximus providendum, expresse voluerimus sicut adhuc volumus, quod universi naprabones ipsius Silvae nullum in suo jure feo- dali, quod eis sicut et eorum progenitoribus ex Nostra et olim divorum regum Boemiae gratiosa concessione competebat, debe- rent praejudicium aliquod sustinere. Cumque nunc et alias non-
Strana 53
Cap. I. Res ad regni administrationem spectantes. 53 nunquam dictorum naprabonum querelas receperimus, graviter continentes, quod praedictus Jesco debitis sibi non contentus, limitibus ipsos naprabones de jure suo feodali et de hiis, quae ipsos nomine hujusmodi feodi contingunt, repulerit per injuriam et repellat, privando eos de agris et agrorum frugibus, pecoribus, pecudibus et omnibus aliis, quae ratione officii dictae napra- voniae deberent pacifice possidere: Nos volentes eos in dictae napraboniae officiis, quibus freti sunt, conservare indempnes, ipsos naprabones universos et singulos cujuscunque status, conditionis aut sexus fuerint, de omni jurisdictione et injuria dicti Jesconis et successorum in hac parte suorum et aliorum quorumlibet hominum duximus — eximendos et Nostrae jurisdictioni regiae, heredum et successorum Nostrorum, Boemiae regum, tuitioni a quorumlibet gravaminum molestiis convertendos, committentes — principi dom. Carolo aut vices ejus gerenti pro tempore, ut praedictos napravones cum suis feodis ac juribus feodalibus ac eorum pertinentiis universis ad suam revocet immediate Nostro nomine potestatem etc. (Summa Gerh. 71.) 1341. Nos Joannes rex . . notum facimus . . quod attendentes grata et fidelia seruicia, quae dilectus Nobis Vbizlaus de Neresticz, feodalis et seruitor Noster specialis, celsitudini Nostrae exhibuit et exhibere in antea poterit et debebit, ipsum obinde de benignitate regia respicere graciosius cupientes, sibi et heredibus suis villam Neresticz cum suis pertinenciis singulis et duo molendina ibidem, in Radieticz tres laneos cum riuolo Lesnicz et silva dicta Bolina et vno molendino ac eorundem pertinenciis, et in Paliwe vnum laneum tenendum, habendum, vtifruendum et possidendum sine impedimento quolibet pacifice et quiete donauimus praesentibus et donamus, ita expresse, quod ipse Vbizlaus aut heredes ipsius Nobis et Nostris successoribus heredibus, Boemiae regibus, et non alteri cum vno spadone et balista seruire, quandocumque aut quocienscumque per Nos requisiti fuerint tenebuntur. Et si quid dampni in Nostris per- tulerint seruiciis, id ipsis tenebimur indempniter retractare vel eos a seruicio huiusmodi vsque ad instauracionem dampnorum esse volumus supportatos. Adicimus itaque, quod dictos Vbizlaum
Cap. I. Res ad regni administrationem spectantes. 53 nunquam dictorum naprabonum querelas receperimus, graviter continentes, quod praedictus Jesco debitis sibi non contentus, limitibus ipsos naprabones de jure suo feodali et de hiis, quae ipsos nomine hujusmodi feodi contingunt, repulerit per injuriam et repellat, privando eos de agris et agrorum frugibus, pecoribus, pecudibus et omnibus aliis, quae ratione officii dictae napra- voniae deberent pacifice possidere: Nos volentes eos in dictae napraboniae officiis, quibus freti sunt, conservare indempnes, ipsos naprabones universos et singulos cujuscunque status, conditionis aut sexus fuerint, de omni jurisdictione et injuria dicti Jesconis et successorum in hac parte suorum et aliorum quorumlibet hominum duximus — eximendos et Nostrae jurisdictioni regiae, heredum et successorum Nostrorum, Boemiae regum, tuitioni a quorumlibet gravaminum molestiis convertendos, committentes — principi dom. Carolo aut vices ejus gerenti pro tempore, ut praedictos napravones cum suis feodis ac juribus feodalibus ac eorum pertinentiis universis ad suam revocet immediate Nostro nomine potestatem etc. (Summa Gerh. 71.) 1341. Nos Joannes rex . . notum facimus . . quod attendentes grata et fidelia seruicia, quae dilectus Nobis Vbizlaus de Neresticz, feodalis et seruitor Noster specialis, celsitudini Nostrae exhibuit et exhibere in antea poterit et debebit, ipsum obinde de benignitate regia respicere graciosius cupientes, sibi et heredibus suis villam Neresticz cum suis pertinenciis singulis et duo molendina ibidem, in Radieticz tres laneos cum riuolo Lesnicz et silva dicta Bolina et vno molendino ac eorundem pertinenciis, et in Paliwe vnum laneum tenendum, habendum, vtifruendum et possidendum sine impedimento quolibet pacifice et quiete donauimus praesentibus et donamus, ita expresse, quod ipse Vbizlaus aut heredes ipsius Nobis et Nostris successoribus heredibus, Boemiae regibus, et non alteri cum vno spadone et balista seruire, quandocumque aut quocienscumque per Nos requisiti fuerint tenebuntur. Et si quid dampni in Nostris per- tulerint seruiciis, id ipsis tenebimur indempniter retractare vel eos a seruicio huiusmodi vsque ad instauracionem dampnorum esse volumus supportatos. Adicimus itaque, quod dictos Vbizlaum
Strana 54
54 Cap. I. Res ad regni administrationem spectantes. et heredes suos ab euocatione zude cuiuslibet absolutos esse volumus penitus et exemptos; si quis vero aliquid actionis contra ipsos habuerit, id ipsum coram judice curiae Nostrae et non alibi iuris ordine prosequatur. Praeterea admittimus et fauemus, quod praedicti Vbizlaus aut sui heredes terciam partem bonorum ville in Stezow post obitum domine Stanizlawe ad instar aliorum bo- norum suorum possideant et a Nobis in feudum teneant, Nobisque de hiis seruire, prout debitum et consuetum fuerit, tenebuntur Poterunt etiam et debebunt dicti Vbizlaus et heredes sui lepores" et aues cuiuslibet generis venari et aurifodinis, quod wlgariter Seyfengolt dicitur, frui licite et potiri. Insuper si dicti Vbizlaus aut heredes sui de propria ipsorum facultate sua bona augmen- tauerint, aut pecuniis suis comparauerint in bonis regalibus, aut nobilium aliorum regni Boemiae: extunc ipsa bona in omni jure, quo alia tenent, vt praemittitur, possidere sine quouis impedimento debebunt et de benignitate regia tenebuntur. Datum in Pieska 1341. (Ex orig. civ. Brunensis, Chytil Dipl. VII. 300.) M. Forma subfeudi boemici. 1403. Já M. a O. bratři vlastnie z Rosic, vyznáváme tiemto listem . . . Jakož urozená bratry vlastnie P. a P. z Týnce, odjinud z Chrústovic, jsú k nám přiezeň a milost učinili tuto, že jsú nám dědictvie svého spravedlivého, Vratišovic, sstúpili . . . abychom zbožie toho požívali, to sobě k užitku přivedli což naj- lépe uměti budem, a z toho jim mámy slúžiti na dvú koní a se dvěma brannýma k jich rozkázanie, bez rozpači, službú tú mámy svrchupsaným bratrom slúžiti i jich budúcím, dokudž to zbožie držeti budem. A to jisté zbožie já M. a O. máme držeti do vuole svrchupsaných bratruov P. a P. a jich budúcích. A když (by) sv. ps. bratry P. a P. neb jich budúcí nám dali věděti puol roka napřed, a nechtiece bychom my to držali: tehdá já M. i O. bratry vlastnie po poluročí mámy a slibujem beze všeho zmatku i výmluvy sstúpiti toho zbožie Vratišovic jich dědictvie i s tiem se vším, což bychom tu ustavili a opravili: kromě koní a jiného nábytku všeho, i svršků, obilé a šatuov všech; toho jim nemámy
54 Cap. I. Res ad regni administrationem spectantes. et heredes suos ab euocatione zude cuiuslibet absolutos esse volumus penitus et exemptos; si quis vero aliquid actionis contra ipsos habuerit, id ipsum coram judice curiae Nostrae et non alibi iuris ordine prosequatur. Praeterea admittimus et fauemus, quod praedicti Vbizlaus aut sui heredes terciam partem bonorum ville in Stezow post obitum domine Stanizlawe ad instar aliorum bo- norum suorum possideant et a Nobis in feudum teneant, Nobisque de hiis seruire, prout debitum et consuetum fuerit, tenebuntur Poterunt etiam et debebunt dicti Vbizlaus et heredes sui lepores" et aues cuiuslibet generis venari et aurifodinis, quod wlgariter Seyfengolt dicitur, frui licite et potiri. Insuper si dicti Vbizlaus aut heredes sui de propria ipsorum facultate sua bona augmen- tauerint, aut pecuniis suis comparauerint in bonis regalibus, aut nobilium aliorum regni Boemiae: extunc ipsa bona in omni jure, quo alia tenent, vt praemittitur, possidere sine quouis impedimento debebunt et de benignitate regia tenebuntur. Datum in Pieska 1341. (Ex orig. civ. Brunensis, Chytil Dipl. VII. 300.) M. Forma subfeudi boemici. 1403. Já M. a O. bratři vlastnie z Rosic, vyznáváme tiemto listem . . . Jakož urozená bratry vlastnie P. a P. z Týnce, odjinud z Chrústovic, jsú k nám přiezeň a milost učinili tuto, že jsú nám dědictvie svého spravedlivého, Vratišovic, sstúpili . . . abychom zbožie toho požívali, to sobě k užitku přivedli což naj- lépe uměti budem, a z toho jim mámy slúžiti na dvú koní a se dvěma brannýma k jich rozkázanie, bez rozpači, službú tú mámy svrchupsaným bratrom slúžiti i jich budúcím, dokudž to zbožie držeti budem. A to jisté zbožie já M. a O. máme držeti do vuole svrchupsaných bratruov P. a P. a jich budúcích. A když (by) sv. ps. bratry P. a P. neb jich budúcí nám dali věděti puol roka napřed, a nechtiece bychom my to držali: tehdá já M. i O. bratry vlastnie po poluročí mámy a slibujem beze všeho zmatku i výmluvy sstúpiti toho zbožie Vratišovic jich dědictvie i s tiem se vším, což bychom tu ustavili a opravili: kromě koní a jiného nábytku všeho, i svršků, obilé a šatuov všech; toho jim nemámy
Strana 55
Cap. I. Res ad regni administrationem spectantes. 55 sstúpiti ani ostaviti. — Pakli by v té chvíli a v těch letech nás Pánbuoh smrtí neuchoval, buďte děti naši neb nebuďte: sv. ps. bratry P. a P. a jich budúcí po naší smrti mají sie zase uvázati v své dědictvie; neb my M. a O. ani naši budúcí nejsmy mocni a nemámy toho zbožie žádnému jinému sstupovati aniž také po- ručiti komu muožem, jedno P. a P. bratróm sv. ps. — A to všecko, což v tomto listu psáno stojí, já M. a O. slibujem svú vierú i svú čest zdržeti a učiniti; pakli bychom to jinak promě- nili a toho nezdrželi aneb neučinili tak jakž nahoře psáno jest: tehdy křivě bychom a nevěrně učinili proti sv. ps. bratróm a sami bychom sie své cti a své viery otsúdili etc. (Tab. cur. reg. XV. — Palacký: Arch. český I. 398.) N. Specimina feudorum germanicorum. 1340. Privilegium nobilibus, militibus et va- sallis etc. territorii Trutnoviensis datum. Johannes, rex B. etc. Cum nobiles et milites et vasalli, necnon totius territorii Trutnowiensis et Curiae civitatum cives ac incolae, fideles Nostri dilecti, qui ab antiquis temporibus regum Bohemiae, praedecesso- rum Nostrorum, jure imperiali et pheodali, prout alii Nostri vasalli Glacensis, Budissenensis terrarum freti sunt et gavisi, nunc ausu temerario per quorumdam impugnationem et insultus fidelium No- strorum ipsis assidentium, enormiter contra justitiam plurimum aggraventur et per temptationes illicitas et inconsuetas spolientur et turbentur, Regiae Majestati in opprobrium et ipsis in offensam, quod diutius tolerare nec sufferre nolumus nullo modo, sed ipsis, prout de jure tenemur, in tempore duximus succurendum: com- mittimus et mandamus universis et singulis capitaneis, came- rariis, poprawczonibus, rectoribus, czudariis ac aliis Nostris officialibus quibuscunque, quocunque nomine censeantur, prae- sentibus et futuris, regiae gratiae sub obtentu, quatenus cum praedictis Nostris nobilibus, militibus et vasallis, necnon civi- tatum Curiae et Trutnow civibus et totius territorii incolis nil penitus agere et disponere habeant, necnon ipsos occasione po- prawy vel czudae bohemicalis non evocent aliqualiter aut per-
Cap. I. Res ad regni administrationem spectantes. 55 sstúpiti ani ostaviti. — Pakli by v té chvíli a v těch letech nás Pánbuoh smrtí neuchoval, buďte děti naši neb nebuďte: sv. ps. bratry P. a P. a jich budúcí po naší smrti mají sie zase uvázati v své dědictvie; neb my M. a O. ani naši budúcí nejsmy mocni a nemámy toho zbožie žádnému jinému sstupovati aniž také po- ručiti komu muožem, jedno P. a P. bratróm sv. ps. — A to všecko, což v tomto listu psáno stojí, já M. a O. slibujem svú vierú i svú čest zdržeti a učiniti; pakli bychom to jinak promě- nili a toho nezdrželi aneb neučinili tak jakž nahoře psáno jest: tehdy křivě bychom a nevěrně učinili proti sv. ps. bratróm a sami bychom sie své cti a své viery otsúdili etc. (Tab. cur. reg. XV. — Palacký: Arch. český I. 398.) N. Specimina feudorum germanicorum. 1340. Privilegium nobilibus, militibus et va- sallis etc. territorii Trutnoviensis datum. Johannes, rex B. etc. Cum nobiles et milites et vasalli, necnon totius territorii Trutnowiensis et Curiae civitatum cives ac incolae, fideles Nostri dilecti, qui ab antiquis temporibus regum Bohemiae, praedecesso- rum Nostrorum, jure imperiali et pheodali, prout alii Nostri vasalli Glacensis, Budissenensis terrarum freti sunt et gavisi, nunc ausu temerario per quorumdam impugnationem et insultus fidelium No- strorum ipsis assidentium, enormiter contra justitiam plurimum aggraventur et per temptationes illicitas et inconsuetas spolientur et turbentur, Regiae Majestati in opprobrium et ipsis in offensam, quod diutius tolerare nec sufferre nolumus nullo modo, sed ipsis, prout de jure tenemur, in tempore duximus succurendum: com- mittimus et mandamus universis et singulis capitaneis, came- rariis, poprawczonibus, rectoribus, czudariis ac aliis Nostris officialibus quibuscunque, quocunque nomine censeantur, prae- sentibus et futuris, regiae gratiae sub obtentu, quatenus cum praedictis Nostris nobilibus, militibus et vasallis, necnon civi- tatum Curiae et Trutnow civibus et totius territorii incolis nil penitus agere et disponere habeant, necnon ipsos occasione po- prawy vel czudae bohemicalis non evocent aliqualiter aut per-
Strana 56
56 Cap. I. Res ad regni administrationem spectantes. turbent, cum jurisdictioni hujusmodi non debent in posterum subici nec parere. Sed si cuipiam aliquid actionis quocumque modo competierit, casu qualicumque emergente, id coram Nobis seu ca- pitaneo Nostro regni Bohemiae, qui pro tempore fuerit, Nobis in regno Nostro non extantibus, juxta dictorum Nostrorum militum et vasallorum hactenus approbatam et observatam consuetudinem, quibus ipsos contra insultus et vexationes quorumcumque im- pugnantium volumus utique conservare, exigat et requirat. Datum Parisiis V fer. post conversionem b. Pauli apost. a. d. MCCCXL°. (Eml. Reg. III. 760.) Privilegium Joannis regis feudalibus, vasallis ac incolis districtus Cubitensis a. 1341 datum. Nos Johannes Dei gratia Bohemiae rex ac Lucemburgensium comes, notum facimus tam praesentibus quam futuris : Licet principis cujuslibet circumspecta providentia singu- lorum ipsius fidelium status considerare et in melius teneatur dirigere, horum tamen commoditatibus diligentius invigilare astrin- gitur ex merito, quos sentit adversitatum gravaminibus plurimum onerari. Cum itaque fideles dilecti feudales, vasalli ac incolae di- strictus Cubitensis, quasi in finibus regni Nostri, extraneis vicinis cum ipsis non modicum discordantibus, circumsepti sedant, suis- que juribus, quibus ab antiquo freti sunt, propter crebras burg- graviorum Cubitensium mutationes frui nequeant et potiri: sane baronum Nostrorum praehabito consilio, maturaque deliberatione praevia, jura ipsorum, quae ab antiquis prout certa percepimus experientia, habuerunt temporibus, ne in eisdem per Nos vel Nostros successores aut alios possessores seu burggravios ipsius castri Cubitensis defraudari vel ultra ea aliqualiter opprimi ipsi possint vel debeant, confirmandum duximus et tenore prae- sentis privilegii confirmamus: 1. Primum, quod nullus ex ipsis feudalibus, vasallis et incolis ad zudam Pragensem vel aliquam zudam aliam evocari, vel ratione proscriptionis per judices Nostros provinciales regni Bohemiae judicari debeat aliqualiter, sed tantum super singulis
56 Cap. I. Res ad regni administrationem spectantes. turbent, cum jurisdictioni hujusmodi non debent in posterum subici nec parere. Sed si cuipiam aliquid actionis quocumque modo competierit, casu qualicumque emergente, id coram Nobis seu ca- pitaneo Nostro regni Bohemiae, qui pro tempore fuerit, Nobis in regno Nostro non extantibus, juxta dictorum Nostrorum militum et vasallorum hactenus approbatam et observatam consuetudinem, quibus ipsos contra insultus et vexationes quorumcumque im- pugnantium volumus utique conservare, exigat et requirat. Datum Parisiis V fer. post conversionem b. Pauli apost. a. d. MCCCXL°. (Eml. Reg. III. 760.) Privilegium Joannis regis feudalibus, vasallis ac incolis districtus Cubitensis a. 1341 datum. Nos Johannes Dei gratia Bohemiae rex ac Lucemburgensium comes, notum facimus tam praesentibus quam futuris : Licet principis cujuslibet circumspecta providentia singu- lorum ipsius fidelium status considerare et in melius teneatur dirigere, horum tamen commoditatibus diligentius invigilare astrin- gitur ex merito, quos sentit adversitatum gravaminibus plurimum onerari. Cum itaque fideles dilecti feudales, vasalli ac incolae di- strictus Cubitensis, quasi in finibus regni Nostri, extraneis vicinis cum ipsis non modicum discordantibus, circumsepti sedant, suis- que juribus, quibus ab antiquo freti sunt, propter crebras burg- graviorum Cubitensium mutationes frui nequeant et potiri: sane baronum Nostrorum praehabito consilio, maturaque deliberatione praevia, jura ipsorum, quae ab antiquis prout certa percepimus experientia, habuerunt temporibus, ne in eisdem per Nos vel Nostros successores aut alios possessores seu burggravios ipsius castri Cubitensis defraudari vel ultra ea aliqualiter opprimi ipsi possint vel debeant, confirmandum duximus et tenore prae- sentis privilegii confirmamus: 1. Primum, quod nullus ex ipsis feudalibus, vasallis et incolis ad zudam Pragensem vel aliquam zudam aliam evocari, vel ratione proscriptionis per judices Nostros provinciales regni Bohemiae judicari debeat aliqualiter, sed tantum super singulis
Strana 57
Cap. I. Res ad regni administrationem spectantes. 57 casibus et causis ipsi coram Nobis et burggravio Nostro Cubi- tensi teneantur cuilibet respondere; et quoties ipsos feudales et vasallos Nostros in Nostris servitiis esse contingat, quod Nos ipsis, postquam a laribus propriis exeunt, donec ad ipsorum reditum singula necessaria administrare et de omnibus dampnis, quae in Nostris servitiis rationaliter se percepisse demonstrant, satisfacere debeamus. Sin autem id non faceremus forsitan, ex tunc ii, quibus dampna hujusmodi reformata non fuerint, quieti sedere debebunt nec servire Nobis debebuntur ammodo, donec ipsis de dampnis perceptis per Nos integraliter satisfiat, quibus solutis ipsi ad consueta servitia astringentur. 2. Insuper singula bona ab ipso castro in feudum depen- dentia exhereditari non debent nec debebunt, neque ad Nos vel quempiam possessorem vel burggravium ipsius castri devolventur, sed quilibet possessor eorumdem vel in vita vel in morte alteri ea donare vel legare sub eisdem servitiis, quibus ea tenuit, potest licite; quodsi factum non fuerit, tunc ad propinquiorem consanguineum devolventur. 3. Praeterea si aliquis feudalium Nostrorum praedictorum aliquem interficeret vel aliis excederet excessibus, propter quos vita privaretur merito et talis succumberet judicio corporali, tunc bona talis judicati singula ad suos heredes libere devolventur. Si vero idem judicium effugeret, tunc bona ipsius fugientis here- ditaria, exclusis portione et juribus ipsius uxoris, ad Nostram devolventur gratiam et burggravius ipsius castri de talibus intro- mittere se Nostro nomine poterit, ita quod ad hominibus et rusticis ipsius tantum censum recipere debeat, donec illa bona collocata fuerint alteri vel idem gratiae Nostrae fuerit reformatus. 4. Et similiter si aliquis rusticus vel alter in bonis feudalium Nostrorum residens alium interimendo aut aliis, pro quibus morte puniri deberet, enormitatibus excederet, et si idem deprehensus fuerit, burgravius Noster tantum de ipsius corpore poterit judi- care. Bona vero ipsius excedentis mobilia et immobilia, si judicio subjacuerit vel etiam effugerit, ad dominum suum, in cujus bonis talis residet, tantummodo devolventur et burggravius in eisdem sibi nil proprietatis potest vel debebit vendicare. Hoc adjecto tamen, quod si aliquis feudalium Nostrorum inibi in bonis suis bladum, pecora, pecudes, foenum, gramina vel alias res, quae
Cap. I. Res ad regni administrationem spectantes. 57 casibus et causis ipsi coram Nobis et burggravio Nostro Cubi- tensi teneantur cuilibet respondere; et quoties ipsos feudales et vasallos Nostros in Nostris servitiis esse contingat, quod Nos ipsis, postquam a laribus propriis exeunt, donec ad ipsorum reditum singula necessaria administrare et de omnibus dampnis, quae in Nostris servitiis rationaliter se percepisse demonstrant, satisfacere debeamus. Sin autem id non faceremus forsitan, ex tunc ii, quibus dampna hujusmodi reformata non fuerint, quieti sedere debebunt nec servire Nobis debebuntur ammodo, donec ipsis de dampnis perceptis per Nos integraliter satisfiat, quibus solutis ipsi ad consueta servitia astringentur. 2. Insuper singula bona ab ipso castro in feudum depen- dentia exhereditari non debent nec debebunt, neque ad Nos vel quempiam possessorem vel burggravium ipsius castri devolventur, sed quilibet possessor eorumdem vel in vita vel in morte alteri ea donare vel legare sub eisdem servitiis, quibus ea tenuit, potest licite; quodsi factum non fuerit, tunc ad propinquiorem consanguineum devolventur. 3. Praeterea si aliquis feudalium Nostrorum praedictorum aliquem interficeret vel aliis excederet excessibus, propter quos vita privaretur merito et talis succumberet judicio corporali, tunc bona talis judicati singula ad suos heredes libere devolventur. Si vero idem judicium effugeret, tunc bona ipsius fugientis here- ditaria, exclusis portione et juribus ipsius uxoris, ad Nostram devolventur gratiam et burggravius ipsius castri de talibus intro- mittere se Nostro nomine poterit, ita quod ad hominibus et rusticis ipsius tantum censum recipere debeat, donec illa bona collocata fuerint alteri vel idem gratiae Nostrae fuerit reformatus. 4. Et similiter si aliquis rusticus vel alter in bonis feudalium Nostrorum residens alium interimendo aut aliis, pro quibus morte puniri deberet, enormitatibus excederet, et si idem deprehensus fuerit, burgravius Noster tantum de ipsius corpore poterit judi- care. Bona vero ipsius excedentis mobilia et immobilia, si judicio subjacuerit vel etiam effugerit, ad dominum suum, in cujus bonis talis residet, tantummodo devolventur et burggravius in eisdem sibi nil proprietatis potest vel debebit vendicare. Hoc adjecto tamen, quod si aliquis feudalium Nostrorum inibi in bonis suis bladum, pecora, pecudes, foenum, gramina vel alias res, quae
Strana 58
58 Cap. I. Res ad regni administrationem spectantes. ibidem auctae sunt, exhereditatas invenerit, earundem rerum heres esse debet propinquior et possessor. 5. Ipsi singuli feudales Nostri in districtu Cubitensi re- sidentes quaslibet aves et feras parvas, exceptis magnis feris, puta cervis, hinnulis et his similibus venari possunt ubilibet in ipso districtu licite, praeterquam in distinctis metis castri, quae vulgariter Burgheg dicuntur, quarum venationes ad burggravium dignoscuntur specialiter pertinere. 6. Ex speciali gratia adjicimus, quod si ipsi feudales vel eorum hominis in aliqua emenda pecuniali in judicio vel extra judicium ceciderint, ut ipsam emendam tantum jure civitatis Nostrae Cubitensis teneantur et debeant emendare. 7. De berna vero regia sic disponimus, quod universi et singuli ejusdem districtus incolae secundum solutionem et taxa- tionem census annui ex pecunia, blado vel decimis juxta ipsius districtus consuetudinem dumtaxat evenientis ipsam solvere debeant, ita quod quilibet eorundem, quantum in censu ut prae- dicitur, solverit, in media parte tantum pro berna, cum recipienda evenerit, dare et solvere teneatur; ultra quod ipsi incolae in nullo penitus debuerint aggravari. 8. His itaque praenotatis et aliis juribus, consuetudinibus ac libertatibus in silvis et aliis rebus habitis ab antiquo debent et debebunt universi et singuli feudales Nostri bona ab ipso castro Cubitensi dependentia, quocunque jure vel pacto possi- dentes in antea frui in perpetuum et gaudere. 9. Committimus igitur illustri Carolo marchioni Moraviae, primogenito Nostro clarissimo, ceterisque Nostris successoribus et mandamus universis officialibus et burggravio ibidem in Cubito vel aliis Nostris fidelibus, praesentibus et futuris, quatenus prae- dictos feudales, servitores et incolas Nostros ipsius districtus Cubitensis in praescriptis juribus et gratiis non impediant nec sinant per quempiam impediri, sed potius in eisdem manum teneant, protegant et defendant. 10. Si quis vero ausu temerario contra haec quippiam atten- tare praesumpserit, is indignationem regiam et grave rerum suarum dispendium sine quovis supterfugii solamine se noverit incursurum.
58 Cap. I. Res ad regni administrationem spectantes. ibidem auctae sunt, exhereditatas invenerit, earundem rerum heres esse debet propinquior et possessor. 5. Ipsi singuli feudales Nostri in districtu Cubitensi re- sidentes quaslibet aves et feras parvas, exceptis magnis feris, puta cervis, hinnulis et his similibus venari possunt ubilibet in ipso districtu licite, praeterquam in distinctis metis castri, quae vulgariter Burgheg dicuntur, quarum venationes ad burggravium dignoscuntur specialiter pertinere. 6. Ex speciali gratia adjicimus, quod si ipsi feudales vel eorum hominis in aliqua emenda pecuniali in judicio vel extra judicium ceciderint, ut ipsam emendam tantum jure civitatis Nostrae Cubitensis teneantur et debeant emendare. 7. De berna vero regia sic disponimus, quod universi et singuli ejusdem districtus incolae secundum solutionem et taxa- tionem census annui ex pecunia, blado vel decimis juxta ipsius districtus consuetudinem dumtaxat evenientis ipsam solvere debeant, ita quod quilibet eorundem, quantum in censu ut prae- dicitur, solverit, in media parte tantum pro berna, cum recipienda evenerit, dare et solvere teneatur; ultra quod ipsi incolae in nullo penitus debuerint aggravari. 8. His itaque praenotatis et aliis juribus, consuetudinibus ac libertatibus in silvis et aliis rebus habitis ab antiquo debent et debebunt universi et singuli feudales Nostri bona ab ipso castro Cubitensi dependentia, quocunque jure vel pacto possi- dentes in antea frui in perpetuum et gaudere. 9. Committimus igitur illustri Carolo marchioni Moraviae, primogenito Nostro clarissimo, ceterisque Nostris successoribus et mandamus universis officialibus et burggravio ibidem in Cubito vel aliis Nostris fidelibus, praesentibus et futuris, quatenus prae- dictos feudales, servitores et incolas Nostros ipsius districtus Cubitensis in praescriptis juribus et gratiis non impediant nec sinant per quempiam impediri, sed potius in eisdem manum teneant, protegant et defendant. 10. Si quis vero ausu temerario contra haec quippiam atten- tare praesumpserit, is indignationem regiam et grave rerum suarum dispendium sine quovis supterfugii solamine se noverit incursurum.
Strana 59
Cap. I. Res ad regni administrationem spectantes. 59 Harum, quibus Nostrum sigillum majus in evidens et per- petuum testimonium ex certa Nostra scientia appendendum duximus, testimonio literarum. Datum Pragae IV. Nonas Maji A. N. D. MCCCXLI. (E confirmationibus regum Boemiae Caroli IV., Wenceslai IV., Sigis- mundi etč. — Neumann Dissert. app. doc. I. Goldast. — Haymerl Lehenhaupt. — E tabulis curiae regiae XX. 192 exc. Roeszler, Oesterr. Recht.) O. Feuda per Moraviam. (Vide: Slovanské právo III. 1. § 18: Manství na Moravě.) 1. Úsov castrum. 1344. Carolus .. marchio Moraviae.. notum facimus, quod maturo nobilium Nostrorum consilio . . . Jaroslao et Alberto fratribus de Sternberg et eorum cuilibet in solidum et ipsorum heredibus castrum Nostrum Usow marchio- natus Nostri Moraviae, pridem ipsis a dom. Joanne rege — pro 2000 m. gr. den. Prag. mor. pag. (64 pro marca computatis) necnon 300 marcis . . . pignore obligatum, cum oppido Usow eidem castro adjacente et teloneo ibidem et in Nova Civitate etc. vendidimus pro pecunia supradicta; ipsisque suo et heredum suorum nomine, denuo a Nobis jure et titulo pheodi suscipien- tibus, in verum pheodum contulimus — per eos, heredes et suc- cessores ipsorum secundum jus et consuetudinem pheodalium Boemiae et Moraviae habendum, tenendum, utifruendum et paci- fice possidendum, taliter ut de castro et bonis praedictis Nobis et successoribus Nostris parere semper ac intendere fideliter et cum uno dextrario, galea, armis et aliis equis necessariis ad hujusmodi in quavis necessitate servire, more pheodalium vasal- lorum solito teneantur etc. Datum in Teschin 1344. (Ex collectione Pitteriana: Pelzel Karl Urk. 37.) 2. Bietov castrum. 1362. List Jindřichuov, Januov a Jiříkuov bratří z Bietova, jímž vyznávají, že se poddávají kní- žeti Janovi markrabí moravskému se vším statkem svým pod manstvie.
Cap. I. Res ad regni administrationem spectantes. 59 Harum, quibus Nostrum sigillum majus in evidens et per- petuum testimonium ex certa Nostra scientia appendendum duximus, testimonio literarum. Datum Pragae IV. Nonas Maji A. N. D. MCCCXLI. (E confirmationibus regum Boemiae Caroli IV., Wenceslai IV., Sigis- mundi etč. — Neumann Dissert. app. doc. I. Goldast. — Haymerl Lehenhaupt. — E tabulis curiae regiae XX. 192 exc. Roeszler, Oesterr. Recht.) O. Feuda per Moraviam. (Vide: Slovanské právo III. 1. § 18: Manství na Moravě.) 1. Úsov castrum. 1344. Carolus .. marchio Moraviae.. notum facimus, quod maturo nobilium Nostrorum consilio . . . Jaroslao et Alberto fratribus de Sternberg et eorum cuilibet in solidum et ipsorum heredibus castrum Nostrum Usow marchio- natus Nostri Moraviae, pridem ipsis a dom. Joanne rege — pro 2000 m. gr. den. Prag. mor. pag. (64 pro marca computatis) necnon 300 marcis . . . pignore obligatum, cum oppido Usow eidem castro adjacente et teloneo ibidem et in Nova Civitate etc. vendidimus pro pecunia supradicta; ipsisque suo et heredum suorum nomine, denuo a Nobis jure et titulo pheodi suscipien- tibus, in verum pheodum contulimus — per eos, heredes et suc- cessores ipsorum secundum jus et consuetudinem pheodalium Boemiae et Moraviae habendum, tenendum, utifruendum et paci- fice possidendum, taliter ut de castro et bonis praedictis Nobis et successoribus Nostris parere semper ac intendere fideliter et cum uno dextrario, galea, armis et aliis equis necessariis ad hujusmodi in quavis necessitate servire, more pheodalium vasal- lorum solito teneantur etc. Datum in Teschin 1344. (Ex collectione Pitteriana: Pelzel Karl Urk. 37.) 2. Bietov castrum. 1362. List Jindřichuov, Januov a Jiříkuov bratří z Bietova, jímž vyznávají, že se poddávají kní- žeti Janovi markrabí moravskému se vším statkem svým pod manstvie.
Strana 60
60 Cap. I. Res ad regni administrationem spectantes. List pana Henrycha, pana Jana a pana Jiříka bratří z Bietova, kdež vyznávají, že s Bietovem a Černšteinem sú manové krále českého po všecky časy. Datum 1342. (Arch. Karlst.: Manství moravská.) 3. Osov. 1376. Joannis senioris de Mezirzecz recognitio feudi in certis bonis ab Joanne marchione Moraviae, heredibus suis (sed masculini generis dumtaxat) concessis. Bona sunt: Ossowo, Bytesska, Przechov etc. Testes d. Hensling de Byetow et strenuus miles Petrus Hecht de Rossitz. Datum in Spilberg a. 1376. (Arch. Karlst.: Manství moravská.) List Jana staršího z Mezříčí, jímž vyznává, že jest přijal od knížete Jošta markrabí moravského, zboží své Osové a jiné vesnice Niehov, By- téška etc. pod manstvie. Dat. 1376. 4. Litterae Woconis de Krawarz, quibus enumerat plurima bona, quae ab Joanne marchione Moraviae in feudum se accepisse testatur. Idem facit in iisdem litteris Laczko de Krawarz, prae- dicti Wokonis germanus, et testatur Benessius de Krawarz alias de Stražnic, patruus. Idem testatur Stiborius de Czymburg, alias dictus de Towaczow. Brunae 1374, 20. Nov. List Wokuov z Krawař, jímž vyznává, že se poddává se vším svým statkem, a jmenuje každé ze jmena, v manstvie kní- žeti Janovi markrabí moravskému, a také se zavazuje, umřel-li by bez dědicuov mužského pohlaví, že to všecko zboží spadnúti má na jmenovaného markrabí i budúcí markrabí moravská. Datum 1377. (Arch. Karlst.: Manství moravská.) P. Feuda episcopatus Olomucensis. (Vide: Systema feudale Brunonis episcopi Olomucensis. Codex J. B. I. 42.) 1251. Bruno ... dilecto sibi Bertholdo famulo suo et here- dibus suis (Cod. J. B. I. 42). Recht der Dynstmanne to Magde- borch (Ib).
60 Cap. I. Res ad regni administrationem spectantes. List pana Henrycha, pana Jana a pana Jiříka bratří z Bietova, kdež vyznávají, že s Bietovem a Černšteinem sú manové krále českého po všecky časy. Datum 1342. (Arch. Karlst.: Manství moravská.) 3. Osov. 1376. Joannis senioris de Mezirzecz recognitio feudi in certis bonis ab Joanne marchione Moraviae, heredibus suis (sed masculini generis dumtaxat) concessis. Bona sunt: Ossowo, Bytesska, Przechov etc. Testes d. Hensling de Byetow et strenuus miles Petrus Hecht de Rossitz. Datum in Spilberg a. 1376. (Arch. Karlst.: Manství moravská.) List Jana staršího z Mezříčí, jímž vyznává, že jest přijal od knížete Jošta markrabí moravského, zboží své Osové a jiné vesnice Niehov, By- téška etc. pod manstvie. Dat. 1376. 4. Litterae Woconis de Krawarz, quibus enumerat plurima bona, quae ab Joanne marchione Moraviae in feudum se accepisse testatur. Idem facit in iisdem litteris Laczko de Krawarz, prae- dicti Wokonis germanus, et testatur Benessius de Krawarz alias de Stražnic, patruus. Idem testatur Stiborius de Czymburg, alias dictus de Towaczow. Brunae 1374, 20. Nov. List Wokuov z Krawař, jímž vyznává, že se poddává se vším svým statkem, a jmenuje každé ze jmena, v manstvie kní- žeti Janovi markrabí moravskému, a také se zavazuje, umřel-li by bez dědicuov mužského pohlaví, že to všecko zboží spadnúti má na jmenovaného markrabí i budúcí markrabí moravská. Datum 1377. (Arch. Karlst.: Manství moravská.) P. Feuda episcopatus Olomucensis. (Vide: Systema feudale Brunonis episcopi Olomucensis. Codex J. B. I. 42.) 1251. Bruno ... dilecto sibi Bertholdo famulo suo et here- dibus suis (Cod. J. B. I. 42). Recht der Dynstmanne to Magde- borch (Ib).
Strana 61
Cap. I. Res ad regni administrationem spectantes. 61 1255. 7. Nov. Bruno episcopus...Noverit etc. quod nos bona nostra, villam Glesin cum 50 mansis et villam Thomaz cum 24 mansis in Polonia sitas .... Herbordo militi, dapifero nostro et suis heredibus, insuper alia bona, vid. villam Rudolueswalt cum 40 mansis et villam Godeuridestorp cum 35 mansis et villam Zlamekowe cum 35 mansis, jure ministerialium Magdeburgensis ecclesiae . . duximus conferenda. Idem quoque Herbordus .. filios suos Joannem, Herbordum et Theodorium, motu proprii arbitrii sui et eorum, dedit et obtulit ministeriales ecclesiae nostrae, quae prius nullos habebat, ut sibi devotione, obsequio, fideque debita ipsi et heredes eorum necnon et tota posteritas jure ministerialium Magdeburgensis ecclesiae perpetuo sint astricti; quos praefatus dapifer sicut nobis et capitulo nostro permiserat, ab ecclesia Molebeke Mindensis dioecesis, cujus ante ministeriales fuerunt, plene redemit et absolvit et manumitti procuravit; ipsique per patentes literas abbatissae et conventus ejusdem loci nostrae Olo- mucensi ecclesiae liberi sunt transmissi. Datum. (Ex orig. in arch. Cremsirensi typis exscripsit Boczek III. 198. — Eml. II. 74.) 1263. 29. Mart. Bruno ep. Nicolao militi suo jure feudali confert villam Chorim. Bona episcopalia, quae tibi collata sunt, ad heredes tuos tantum filios transferentur, et nunquam ad filias ; sed emptitia bona tam ad filias quam ad filios transferentur. De praedictis bonis omnibus, tam emptis quam allatis tibi ab ecclesia, in hiis quibus tenemur domino nostro regi, ad honoris sui et terrae suae defensionem et in propriis necessitatibus nostris et ecclesiae nostrae servitia facies militaria, in armis vid., quando- cunque a nobis vel nostris successoribus fueris requisitus, et he- redes tui ad eadem et similia servitia perpetuo tenebuntur. (Orig. in arch. Kremsirensi. — Boczek III. 349. Eml. II. 417.) 1264. 29. Apr. Bruno epis. Conrado dicto de Hucsaria jure feudali confert villam Bicowicz. Hoc autem de consilio cano- nicorum ordinavimus et statuimus, quod vassallus quilibet ecclesiae nostrae, qui per nos de bonis episcopalibus infeudatus existit, comparare debeat alias hereditates et bona, quae medietatem valeant bonorum episcopalium sibi collatorum, et eaedem ecclesiae nostrae dare et in feudo a nobis recipere bona similiter compa-
Cap. I. Res ad regni administrationem spectantes. 61 1255. 7. Nov. Bruno episcopus...Noverit etc. quod nos bona nostra, villam Glesin cum 50 mansis et villam Thomaz cum 24 mansis in Polonia sitas .... Herbordo militi, dapifero nostro et suis heredibus, insuper alia bona, vid. villam Rudolueswalt cum 40 mansis et villam Godeuridestorp cum 35 mansis et villam Zlamekowe cum 35 mansis, jure ministerialium Magdeburgensis ecclesiae . . duximus conferenda. Idem quoque Herbordus .. filios suos Joannem, Herbordum et Theodorium, motu proprii arbitrii sui et eorum, dedit et obtulit ministeriales ecclesiae nostrae, quae prius nullos habebat, ut sibi devotione, obsequio, fideque debita ipsi et heredes eorum necnon et tota posteritas jure ministerialium Magdeburgensis ecclesiae perpetuo sint astricti; quos praefatus dapifer sicut nobis et capitulo nostro permiserat, ab ecclesia Molebeke Mindensis dioecesis, cujus ante ministeriales fuerunt, plene redemit et absolvit et manumitti procuravit; ipsique per patentes literas abbatissae et conventus ejusdem loci nostrae Olo- mucensi ecclesiae liberi sunt transmissi. Datum. (Ex orig. in arch. Cremsirensi typis exscripsit Boczek III. 198. — Eml. II. 74.) 1263. 29. Mart. Bruno ep. Nicolao militi suo jure feudali confert villam Chorim. Bona episcopalia, quae tibi collata sunt, ad heredes tuos tantum filios transferentur, et nunquam ad filias ; sed emptitia bona tam ad filias quam ad filios transferentur. De praedictis bonis omnibus, tam emptis quam allatis tibi ab ecclesia, in hiis quibus tenemur domino nostro regi, ad honoris sui et terrae suae defensionem et in propriis necessitatibus nostris et ecclesiae nostrae servitia facies militaria, in armis vid., quando- cunque a nobis vel nostris successoribus fueris requisitus, et he- redes tui ad eadem et similia servitia perpetuo tenebuntur. (Orig. in arch. Kremsirensi. — Boczek III. 349. Eml. II. 417.) 1264. 29. Apr. Bruno epis. Conrado dicto de Hucsaria jure feudali confert villam Bicowicz. Hoc autem de consilio cano- nicorum ordinavimus et statuimus, quod vassallus quilibet ecclesiae nostrae, qui per nos de bonis episcopalibus infeudatus existit, comparare debeat alias hereditates et bona, quae medietatem valeant bonorum episcopalium sibi collatorum, et eaedem ecclesiae nostrae dare et in feudo a nobis recipere bona similiter compa-
Strana 62
62 Cap. I. Res ad regni administrationem spectantes. rata . . . . In recognitionem vero bonorum episcopalium, quae tibi contulimus, dabis annis singulis canonicis ecclesiae nostrae men- suram unam tritici, continentem modium unum Opauiensem, de manso sive de laneo quolibet, et de mansis dumtaxat censualibus tibi, de allodio tuo, de zluhonibus et de manso judicis nichil dabis. — Item de bonis emptis, ut ab hiis discerni possint, simi- liter nihil solves. — De praedictis bonis omnibus in necessita- tibus etc. servitia facies militaria, in armis vid. et dextrario, quandocumque per nos aut successores nostros fueris requisitus. (Orig. in arch. Kremsier. — Boczek III. 362. Eml. II. 449.) 1264. 29. Apr. Bruno ep. Thomae famulo suo jure feudali confert villam episcopalem Zewiz sitam in Boemia cum molen- dino super Albiam in Boemia, quae omnia data sunt tibi cum uxore tua, et villam Serotitz, quam cum aliis terris et possessio- nibus immediate adjacentibus ipsae villae, apud Pragensem epi- scopum pro 36 marcis argenti emptionis titulo comparasti, sitam in Boemia apud praedictam villam Zewiz (Čivice 166). (Ib. Boczek III. 365. Eml. II. 450.) 1268. 7. Apr. Bruno episc. domino Gallo de Lewenberch et fratribus ejus confert villam episcopalem Chothun in Boemia titulo feodi possidendam. (Bocz. IV. 10.) 1307. Nos Witco dictus de Swabenicz, camerarius Olomu- censis, Herbordus camerarius, Andreas de Cethochowicz, Con- radus de Gelcz, Buno de Theschowicz et Heymannus comes de Przybor super dissensionem, quae inter episcopum Olomucensem ex vna, et inter Nicolaum, Jenczonem, Franconem, filios eius de Chorynie, ac Henricum, Franconem de Modricz, Heymanum de Slapanicz filios Luczkonis . . . filios Johannis de Luczka ac filios Theodorici de Branek ex altera parte habita est, commissa nobis per ipsum venerabilem dominum nostrum, episcopum Olo- mucensem, prout ordinauimus et concordauimus ad inuicem, pro- nunciamus, publicamus et proferimus in hiis scriptis: 1. Primo quod ipse venerabilis noster dominus Johannes episcopus Olomucensis Nicolao, Jenczoni, Franconi et ceteris
62 Cap. I. Res ad regni administrationem spectantes. rata . . . . In recognitionem vero bonorum episcopalium, quae tibi contulimus, dabis annis singulis canonicis ecclesiae nostrae men- suram unam tritici, continentem modium unum Opauiensem, de manso sive de laneo quolibet, et de mansis dumtaxat censualibus tibi, de allodio tuo, de zluhonibus et de manso judicis nichil dabis. — Item de bonis emptis, ut ab hiis discerni possint, simi- liter nihil solves. — De praedictis bonis omnibus in necessita- tibus etc. servitia facies militaria, in armis vid. et dextrario, quandocumque per nos aut successores nostros fueris requisitus. (Orig. in arch. Kremsier. — Boczek III. 362. Eml. II. 449.) 1264. 29. Apr. Bruno ep. Thomae famulo suo jure feudali confert villam episcopalem Zewiz sitam in Boemia cum molen- dino super Albiam in Boemia, quae omnia data sunt tibi cum uxore tua, et villam Serotitz, quam cum aliis terris et possessio- nibus immediate adjacentibus ipsae villae, apud Pragensem epi- scopum pro 36 marcis argenti emptionis titulo comparasti, sitam in Boemia apud praedictam villam Zewiz (Čivice 166). (Ib. Boczek III. 365. Eml. II. 450.) 1268. 7. Apr. Bruno episc. domino Gallo de Lewenberch et fratribus ejus confert villam episcopalem Chothun in Boemia titulo feodi possidendam. (Bocz. IV. 10.) 1307. Nos Witco dictus de Swabenicz, camerarius Olomu- censis, Herbordus camerarius, Andreas de Cethochowicz, Con- radus de Gelcz, Buno de Theschowicz et Heymannus comes de Przybor super dissensionem, quae inter episcopum Olomucensem ex vna, et inter Nicolaum, Jenczonem, Franconem, filios eius de Chorynie, ac Henricum, Franconem de Modricz, Heymanum de Slapanicz filios Luczkonis . . . filios Johannis de Luczka ac filios Theodorici de Branek ex altera parte habita est, commissa nobis per ipsum venerabilem dominum nostrum, episcopum Olo- mucensem, prout ordinauimus et concordauimus ad inuicem, pro- nunciamus, publicamus et proferimus in hiis scriptis: 1. Primo quod ipse venerabilis noster dominus Johannes episcopus Olomucensis Nicolao, Jenczoni, Franconi et ceteris
Strana 63
Cap. I. Res ad regni administrationem spectantes. 63 omnibus suprascriptis cum amicis et hominibus ac complicibus eorum omnem culpam et excessus, quos ad hanc horam contra eum fecerunt, ex corde indulgeat, sicque nunquam animaduertat aliquid propterea contra eos. 2. Praeterea omnes pactiones seu ordinaciones, super quibus qualescumque hactenus literae confectae fuerint inter ipsum vene- rabilem dominum nostrum Olomucensem episcopum et inter Nicolaum, Jenczonem, Franconem et alios suprascriptos, per prae- sentem ordinationem nostram simul cum ipsis literis nullius mo- menti debent esse penitus amodo seu vigoris. 3. Ceterum quia praedicta dissensio non potuit complanari, nisi prius retractata esset causa, quam Georgius Arnolthowicz marschalcus et Bouslaus cum fratribus de Crasna super dampnis ipsorum contra Bludonem de Trenauia et Heymannum comitem de Prsybor prosecuti fuerint, ideo ipsam causam inter iam prae- dictas partes retractamus taliter vt (causam) tam praedicti Georgius et Bouslaus cum fratribus suis de nouo resumant et in curia ipsius domini nostri episcopi Olomucensis iure Magde- burgensi prosequentur eandem. 4. Insuper dampna, quaecumque de potestate et per homines ipsius domini nostri episcopi Olomucensis Jenczoni, Franconi et aliis amicis ac hominibus et complicibus eorum quibuscumque hactenus sunt illata, dampna etiam, quaecumque iam dicti Jenczo, Franco cum amicis et hominibus ac complicibus suis ipsi domino nostro episcopo Olomucensi et suis hominibus vsque nunc intu- lerunt, aequo modo inter se sufferant et aequaliter sibi parcant, sic- que de cetero ex vtraque parte non fiat aliqua quaestio pro eisdem. 5. Ad haec ipse dominus noster Johannes episcopus Olomu- censis cum domibus et iuribus ipsorum in Nouo Castro deinceps faciet idque volet; sed in recompensam huiusmodi praedicti ho- mines de ipso Nouo Castro hereditates illas, que purglehen wul- gariter dicuntur, duodecim annis libere possidebunt, elapsis autem iam dictis annis, si quis tunc ex nobis vixerit, ille dicto domino nostro episcopo Olomucensi de ipsis hereditatibus debita seruitia ostendet, vel in castro eiusdem provinciae pro conseruatione ipsius de ipsis hereditatibus, si opus fuerit, locabuntur. 6. Item de hoc, quod ille, qui coram ipso domino nostro episcopo Olomucensi pro feodis suis querimoniam mouerunt et
Cap. I. Res ad regni administrationem spectantes. 63 omnibus suprascriptis cum amicis et hominibus ac complicibus eorum omnem culpam et excessus, quos ad hanc horam contra eum fecerunt, ex corde indulgeat, sicque nunquam animaduertat aliquid propterea contra eos. 2. Praeterea omnes pactiones seu ordinaciones, super quibus qualescumque hactenus literae confectae fuerint inter ipsum vene- rabilem dominum nostrum Olomucensem episcopum et inter Nicolaum, Jenczonem, Franconem et alios suprascriptos, per prae- sentem ordinationem nostram simul cum ipsis literis nullius mo- menti debent esse penitus amodo seu vigoris. 3. Ceterum quia praedicta dissensio non potuit complanari, nisi prius retractata esset causa, quam Georgius Arnolthowicz marschalcus et Bouslaus cum fratribus de Crasna super dampnis ipsorum contra Bludonem de Trenauia et Heymannum comitem de Prsybor prosecuti fuerint, ideo ipsam causam inter iam prae- dictas partes retractamus taliter vt (causam) tam praedicti Georgius et Bouslaus cum fratribus suis de nouo resumant et in curia ipsius domini nostri episcopi Olomucensis iure Magde- burgensi prosequentur eandem. 4. Insuper dampna, quaecumque de potestate et per homines ipsius domini nostri episcopi Olomucensis Jenczoni, Franconi et aliis amicis ac hominibus et complicibus eorum quibuscumque hactenus sunt illata, dampna etiam, quaecumque iam dicti Jenczo, Franco cum amicis et hominibus ac complicibus suis ipsi domino nostro episcopo Olomucensi et suis hominibus vsque nunc intu- lerunt, aequo modo inter se sufferant et aequaliter sibi parcant, sic- que de cetero ex vtraque parte non fiat aliqua quaestio pro eisdem. 5. Ad haec ipse dominus noster Johannes episcopus Olomu- censis cum domibus et iuribus ipsorum in Nouo Castro deinceps faciet idque volet; sed in recompensam huiusmodi praedicti ho- mines de ipso Nouo Castro hereditates illas, que purglehen wul- gariter dicuntur, duodecim annis libere possidebunt, elapsis autem iam dictis annis, si quis tunc ex nobis vixerit, ille dicto domino nostro episcopo Olomucensi de ipsis hereditatibus debita seruitia ostendet, vel in castro eiusdem provinciae pro conseruatione ipsius de ipsis hereditatibus, si opus fuerit, locabuntur. 6. Item de hoc, quod ille, qui coram ipso domino nostro episcopo Olomucensi pro feodis suis querimoniam mouerunt et
Strana 64
64 Cap. I. Res ad regni administrationem spectantes. non comparuerunt in termino peremptorio sibi dato, milites et vasalli ecclesiae requirantur; et si iam dicti milites et vasalli ecclesiae jure Magdeburgensi eos inuenient ius suum perdidisse totaliter, ab actione sua super ipsis feodis debent inperpetuum cessare. 7. Si vero per ipsos milites seu vasallos dicto iure Magde- burgensi ostendetur, quod dicti qui pro feodis querimoniam fe- cerunt, non perdiderunt ius ipsorum, tunc primo debet per eos super iam dictis feodis querimonia inchoari. 8. Iterum ipse dominus noster Johannes episcopus Olomu- censis nullum penitus vasallum seu infeudatarium suum amodo detinere debet, nisi praecedat iudicium et iusticia de aliquo eorundem. 9. Nullus etiam vasallorum et infeodatariorum Olomucen- sium literas securitatis et conductum ab ipso domino nostro epi- scopo Olomucensi expetat et requirat, sed libere quidem ad psum, excepto solo casu homicidii, quando vult, veniat omni hora. 10. Si quis autem pertinaciter venire non curaret ad ipsum dominum nostrum, hunc ipse dominus noster per suos milites proinde faciat iudicari. 11. Amplius priuilegia Olomucensis ecclesiae declarabunt super metis et limitibus, pro quibus inter Bouslaum et amicos .. suos de Crasna et inter Bludonem de Tirnawia et Heymannum comitem de Prsybor quaestio habetur, de hoc iam dicto vtraque pars contenta penitus esse debet. 12. Item si praefatus noster dominus Johannes, episcopus Olomucensis, aliquem de vasallis suis sine iudicio captiuauerit et ipsum infra duas septimanas liberum non dimiserit, infrascripti fideiussores, qui sua sigilla praesentibus appenderunt, post duas septimanas easdem ciuitatem Olomucensem intrabunt in mille marcis adiacendi in obstagio, donec vel dictus captiuus dimittatur liber, vel per ipsum dominum episcopum Olomucensem Jenczoni et Franconi cum suprascriptis omnibus persoluantur praedictae mille marcae. Si vero etiam ipse dominus noster dominus Johannes epi- scopus Olomucensis aliquid aliud supradictorum infregerit et hoc infra octo septimanas non retractauerit, post ipsas octo septi- manas secundo ciuitatem Olomucensem dicti fideiussores intrabunt, donec ipse dominus noster episcopus Olomucensis retractet ea,
64 Cap. I. Res ad regni administrationem spectantes. non comparuerunt in termino peremptorio sibi dato, milites et vasalli ecclesiae requirantur; et si iam dicti milites et vasalli ecclesiae jure Magdeburgensi eos inuenient ius suum perdidisse totaliter, ab actione sua super ipsis feodis debent inperpetuum cessare. 7. Si vero per ipsos milites seu vasallos dicto iure Magde- burgensi ostendetur, quod dicti qui pro feodis querimoniam fe- cerunt, non perdiderunt ius ipsorum, tunc primo debet per eos super iam dictis feodis querimonia inchoari. 8. Iterum ipse dominus noster Johannes episcopus Olomu- censis nullum penitus vasallum seu infeudatarium suum amodo detinere debet, nisi praecedat iudicium et iusticia de aliquo eorundem. 9. Nullus etiam vasallorum et infeodatariorum Olomucen- sium literas securitatis et conductum ab ipso domino nostro epi- scopo Olomucensi expetat et requirat, sed libere quidem ad psum, excepto solo casu homicidii, quando vult, veniat omni hora. 10. Si quis autem pertinaciter venire non curaret ad ipsum dominum nostrum, hunc ipse dominus noster per suos milites proinde faciat iudicari. 11. Amplius priuilegia Olomucensis ecclesiae declarabunt super metis et limitibus, pro quibus inter Bouslaum et amicos .. suos de Crasna et inter Bludonem de Tirnawia et Heymannum comitem de Prsybor quaestio habetur, de hoc iam dicto vtraque pars contenta penitus esse debet. 12. Item si praefatus noster dominus Johannes, episcopus Olomucensis, aliquem de vasallis suis sine iudicio captiuauerit et ipsum infra duas septimanas liberum non dimiserit, infrascripti fideiussores, qui sua sigilla praesentibus appenderunt, post duas septimanas easdem ciuitatem Olomucensem intrabunt in mille marcis adiacendi in obstagio, donec vel dictus captiuus dimittatur liber, vel per ipsum dominum episcopum Olomucensem Jenczoni et Franconi cum suprascriptis omnibus persoluantur praedictae mille marcae. Si vero etiam ipse dominus noster dominus Johannes epi- scopus Olomucensis aliquid aliud supradictorum infregerit et hoc infra octo septimanas non retractauerit, post ipsas octo septi- manas secundo ciuitatem Olomucensem dicti fideiussores intrabunt, donec ipse dominus noster episcopus Olomucensis retractet ea,
Strana 65
Cap. I. Res ad regni administrationem spectantes. 65 quae infregit, uel dictis Jenczoni et Franconi cum aliis supra- scriptis amicis eorum praedictam pecuniam persoluet. (Ohyt. C. dipl. VI. 9.) Episcopus Olomucensis ... Notum facimus, quod cum universa bona felicis memoriae nobilis viri Alsiconis de Fullstein, olim nostri fidelis, quae habebat sub jurisdictione et dominio Olomucensis nostrae ecclesiae, juxta morem et antiquam nostram approbatam consuetudinem ad cameram nostram et pro nostris usibus fuissent legitime devoluta, nos interveniente tractatu, consideratis multiplicibus obsequiis nobilis viri Henrici de Full- stein . . . . accepta ab eo cautione, pro 200 marcis moravici pagamenti et numeri sibi et suis heredibus, si quos processu temporis habuerit de benignitate divina, eadem bona ad nos, sicut praemittitur, devoluta legitime . . . partim ex gratia de- dimus, partim pro antedicta summa vendidimus . . . . (Canc. Joann. Novofor. 4.) Episcopus Olomucensis. Nobili viro d. Sdenconi de Sternberg cognominato de Lucaw, fideli suo salutem. Intuentes merita f. m. quondam Mathiae de Sternberg . . . genitoris et attendentes fidelitatis studia, quibus Olomucensem ecclesiam et personam nostram devotio vestrae fidelitatis prosequitur, vobis et heredibus vestris sexus masculini super omnibus et singulis bonis feudalibus, quae ad cameram nostram quavis ratione vel causa, jure vel titulo devolvi continget, jura nostra rite contu- limus, ut jure nobis quaesito tamdiu eadem bona nobis usurpare et vendicare possitis, donec ex perceptione devolutionis hujusmodi summam C marc. gros. Prag. pagamenti moravici integraliter ha- beatis. Nolumus tamen per hoc aliquibus hominibus in praeju- dicium seu justitiae aliqua dispendia generari. (Ib. 2.) Dei etc. Notum facimus . . . quod constituti in nostri sub- scriptorum testium et notarii praesentia nobilis et honesta mulier d. Anna, uxor Jo. de . . . (sic), animo deliberato, non compulsa sed hilari voltu vivae vocis oraculo dotalicium suum, quod volgo leipgedinge dicitur, cuius summa ad quadringentas marcas gross. Prag. moravici numeri et pagamenti se extendit, et quod eidem mulieri in et super oppido Slawiczetin (sic), nec non villis Ro- Codex J. B. II. 3. 5
Cap. I. Res ad regni administrationem spectantes. 65 quae infregit, uel dictis Jenczoni et Franconi cum aliis supra- scriptis amicis eorum praedictam pecuniam persoluet. (Ohyt. C. dipl. VI. 9.) Episcopus Olomucensis ... Notum facimus, quod cum universa bona felicis memoriae nobilis viri Alsiconis de Fullstein, olim nostri fidelis, quae habebat sub jurisdictione et dominio Olomucensis nostrae ecclesiae, juxta morem et antiquam nostram approbatam consuetudinem ad cameram nostram et pro nostris usibus fuissent legitime devoluta, nos interveniente tractatu, consideratis multiplicibus obsequiis nobilis viri Henrici de Full- stein . . . . accepta ab eo cautione, pro 200 marcis moravici pagamenti et numeri sibi et suis heredibus, si quos processu temporis habuerit de benignitate divina, eadem bona ad nos, sicut praemittitur, devoluta legitime . . . partim ex gratia de- dimus, partim pro antedicta summa vendidimus . . . . (Canc. Joann. Novofor. 4.) Episcopus Olomucensis. Nobili viro d. Sdenconi de Sternberg cognominato de Lucaw, fideli suo salutem. Intuentes merita f. m. quondam Mathiae de Sternberg . . . genitoris et attendentes fidelitatis studia, quibus Olomucensem ecclesiam et personam nostram devotio vestrae fidelitatis prosequitur, vobis et heredibus vestris sexus masculini super omnibus et singulis bonis feudalibus, quae ad cameram nostram quavis ratione vel causa, jure vel titulo devolvi continget, jura nostra rite contu- limus, ut jure nobis quaesito tamdiu eadem bona nobis usurpare et vendicare possitis, donec ex perceptione devolutionis hujusmodi summam C marc. gros. Prag. pagamenti moravici integraliter ha- beatis. Nolumus tamen per hoc aliquibus hominibus in praeju- dicium seu justitiae aliqua dispendia generari. (Ib. 2.) Dei etc. Notum facimus . . . quod constituti in nostri sub- scriptorum testium et notarii praesentia nobilis et honesta mulier d. Anna, uxor Jo. de . . . (sic), animo deliberato, non compulsa sed hilari voltu vivae vocis oraculo dotalicium suum, quod volgo leipgedinge dicitur, cuius summa ad quadringentas marcas gross. Prag. moravici numeri et pagamenti se extendit, et quod eidem mulieri in et super oppido Slawiczetin (sic), nec non villis Ro- Codex J. B. II. 3. 5
Strana 66
66 Cap. I. Res ad regni administrationem spectantes. ratis (?) et Raduno (Radimo?), bonis nostris feodalibus, nostra confirmavit auctoritas et specialibus literis stabilivit, ad manus nostras tamquam superioris eorundem feodorum domini resignavit libere, literas quoque nostras, quas super dotalicio tali alias obtinuisse dinoscitur, in signum verae et liberae resignacionis nobis restituit, renuntians omni juri, juris actioni, impetitioni, arresta- tioni et omni titulo, quibus seu quorum praetextu quidquam sibi posset iusticiae vendicare, asserens, hanc solam nostram literam nobis restitutam habuisse desuper, sua voluntate ad hoc se sub- mittens ad integrum, ut si aliquam seu aliquas cuiuscunque tenoris literam seu literas super eodem dotalicio quovis tempore in lucem prodire contigerit, quod eadem seu eaedem nullius te- neri debeant efficaciae, roboris vel momenti. Nobilibus viris Sden- cone et Jo . . . et aliis nostris fidelibus testibus ad praemissa, super quibus nichilominus ad habundantioris cautelae praesidium infrascripti notarii subscriptio et testimonium nostra deliberacio coram antedictis testibus invocavit. Praesentium etc. . . . (Ib. 5.) Dei etc. Notum facimus .. ., quod constitutus in nostri prae- sencia Jesco Lanek, fidelis noster dilectus, publice recognovit, qualiter honestae mulieri d. Dubrawae, consorti suae legitimae, super villa sua Lan et super sex sexagenis census annui et una ara- tura ibidem quinquaginta sexg. gross. Prag. pro vera dote, quod vulgariter morgengabe nuncupatur, recipiendas, habendas et in usus suos convertendas resignavit et legitime deputavit, suppli- cans nobis tamquam feodi domino humiliter et devote, quatenus ad praedictas resignacionem et deputacionem ipsius dotis nostrum consensum et assensum dignaremur graciosius adhibere. Nos vero supplicacionibus ipsius benignius inclinati ad praedictam dotem, quae vulgariter morgengabe dicitur, in omni modo et forma, ut praemittitur, nostrum consensum damus pariter et as- sensum, volentes, ut praedicta mulier D. praedictas quinquaginta sexg. gross. super praedictis villa et censu et bonis in Lan pro- vera dote habere, recipere et in usus proprios convertere debeat iuxta morem et consuetudinem vasallorum nostrorum et epi- scopatus nostri Olomuc., sicut alias fieri est consuetum, nostris et ecclesiae nostrae Olomuc. juribus semper salvis. Praesencium etc. . . . (Ib. 6.)
66 Cap. I. Res ad regni administrationem spectantes. ratis (?) et Raduno (Radimo?), bonis nostris feodalibus, nostra confirmavit auctoritas et specialibus literis stabilivit, ad manus nostras tamquam superioris eorundem feodorum domini resignavit libere, literas quoque nostras, quas super dotalicio tali alias obtinuisse dinoscitur, in signum verae et liberae resignacionis nobis restituit, renuntians omni juri, juris actioni, impetitioni, arresta- tioni et omni titulo, quibus seu quorum praetextu quidquam sibi posset iusticiae vendicare, asserens, hanc solam nostram literam nobis restitutam habuisse desuper, sua voluntate ad hoc se sub- mittens ad integrum, ut si aliquam seu aliquas cuiuscunque tenoris literam seu literas super eodem dotalicio quovis tempore in lucem prodire contigerit, quod eadem seu eaedem nullius te- neri debeant efficaciae, roboris vel momenti. Nobilibus viris Sden- cone et Jo . . . et aliis nostris fidelibus testibus ad praemissa, super quibus nichilominus ad habundantioris cautelae praesidium infrascripti notarii subscriptio et testimonium nostra deliberacio coram antedictis testibus invocavit. Praesentium etc. . . . (Ib. 5.) Dei etc. Notum facimus .. ., quod constitutus in nostri prae- sencia Jesco Lanek, fidelis noster dilectus, publice recognovit, qualiter honestae mulieri d. Dubrawae, consorti suae legitimae, super villa sua Lan et super sex sexagenis census annui et una ara- tura ibidem quinquaginta sexg. gross. Prag. pro vera dote, quod vulgariter morgengabe nuncupatur, recipiendas, habendas et in usus suos convertendas resignavit et legitime deputavit, suppli- cans nobis tamquam feodi domino humiliter et devote, quatenus ad praedictas resignacionem et deputacionem ipsius dotis nostrum consensum et assensum dignaremur graciosius adhibere. Nos vero supplicacionibus ipsius benignius inclinati ad praedictam dotem, quae vulgariter morgengabe dicitur, in omni modo et forma, ut praemittitur, nostrum consensum damus pariter et as- sensum, volentes, ut praedicta mulier D. praedictas quinquaginta sexg. gross. super praedictis villa et censu et bonis in Lan pro- vera dote habere, recipere et in usus proprios convertere debeat iuxta morem et consuetudinem vasallorum nostrorum et epi- scopatus nostri Olomuc., sicut alias fieri est consuetum, nostris et ecclesiae nostrae Olomuc. juribus semper salvis. Praesencium etc. . . . (Ib. 6.)
Strana 67
Cap. I. Res ad regni administrationem spectantes. 67 Dei etc. Notum facimus .. ., quod constitutus in praesencia nostra discretus vir H. de . . ., fidelis noster, animo deliberato, senectutem et debilitatem suam respiciens, considerato etiam, quod de bonis, quae sub nobis tenet et possidet, defectibus prae- dictis obstantibus obsequiosam miliciam respondere non posset, eadem omnia, quaecunque a nobis et ecclesia Olomucensi in feudum possidet vel possedit et tenuit, Theodrico filio suo ibidem et in nostra praesencia constituto voluntarie resignavit. Et nos ad peticionem paternam filium eius praedictum tamquam superior feudi dominus legitime investimus de eisdem, super mi- nortate filii ex causis praedictis speciali gracia dispensantes. Expensis et interesse plenarie satisfiat, nullam in hoc sub obtentu graciae nostrae negligenciam commissurus. Datum etc.... (Ib. 13.) Dei etc. Notum facimus, quod in nostri praesencia con- stitutus nobilis vir Jenczo de . . . (sic), fidelis n. d., publice recognovit, se villam suam Babicz nominatam cum omnibus suis pertinenciis et pleno dominio et duas curticulas ante oppidum Gelcz sitas discretis viris Woyczechoni marsalko et Jarossio fratribus de Pacendorff, fidelibus n. d., pro certa quantitate pe- cunie rite et racionabiliter vendidisse, promittens bona fide ipsis fratribus eandem villam Babicz cum suis appendiciis et pertinen- ciis ab aliis circumiacentibus bonis cum veris limitibus distin- guere et dividere ac distinctam et divisam ab omni impeticione secundum episcopatus nostri Olomuc. morem et consuetudinem disbrigare, nobisque cum instancia supplicavit, quatenus tam- quam superior feudi dominus ad praedictam vendicionem nostrum consensum et favorem graciosius adhibere dignaremur. Nos igitur etc. . . . praedictam vendicionem . . . confirmamus, conferentes et concedentes praedicto Woyciechoni et Jarossio fratribus et suis heredibus legitimis villam Babicz cum omni jure et do- minio, cum agris etc. . . . nec non cum duabus curticulis sitis ante opidum Gelcz, prout haec omnia praedictus Jenczo tenuit et possedit, in verum feudum jure etc. . . . (Ib. 23.) Judex curie nostrae Cremsirensis, fidelis etc. Causam, que vertitur inter P. ab una et H. parte ab alia super bonis in ... ex certa racione personaliter audire volumus et utrisque partibus 5*
Cap. I. Res ad regni administrationem spectantes. 67 Dei etc. Notum facimus .. ., quod constitutus in praesencia nostra discretus vir H. de . . ., fidelis noster, animo deliberato, senectutem et debilitatem suam respiciens, considerato etiam, quod de bonis, quae sub nobis tenet et possidet, defectibus prae- dictis obstantibus obsequiosam miliciam respondere non posset, eadem omnia, quaecunque a nobis et ecclesia Olomucensi in feudum possidet vel possedit et tenuit, Theodrico filio suo ibidem et in nostra praesencia constituto voluntarie resignavit. Et nos ad peticionem paternam filium eius praedictum tamquam superior feudi dominus legitime investimus de eisdem, super mi- nortate filii ex causis praedictis speciali gracia dispensantes. Expensis et interesse plenarie satisfiat, nullam in hoc sub obtentu graciae nostrae negligenciam commissurus. Datum etc.... (Ib. 13.) Dei etc. Notum facimus, quod in nostri praesencia con- stitutus nobilis vir Jenczo de . . . (sic), fidelis n. d., publice recognovit, se villam suam Babicz nominatam cum omnibus suis pertinenciis et pleno dominio et duas curticulas ante oppidum Gelcz sitas discretis viris Woyczechoni marsalko et Jarossio fratribus de Pacendorff, fidelibus n. d., pro certa quantitate pe- cunie rite et racionabiliter vendidisse, promittens bona fide ipsis fratribus eandem villam Babicz cum suis appendiciis et pertinen- ciis ab aliis circumiacentibus bonis cum veris limitibus distin- guere et dividere ac distinctam et divisam ab omni impeticione secundum episcopatus nostri Olomuc. morem et consuetudinem disbrigare, nobisque cum instancia supplicavit, quatenus tam- quam superior feudi dominus ad praedictam vendicionem nostrum consensum et favorem graciosius adhibere dignaremur. Nos igitur etc. . . . praedictam vendicionem . . . confirmamus, conferentes et concedentes praedicto Woyciechoni et Jarossio fratribus et suis heredibus legitimis villam Babicz cum omni jure et do- minio, cum agris etc. . . . nec non cum duabus curticulis sitis ante opidum Gelcz, prout haec omnia praedictus Jenczo tenuit et possedit, in verum feudum jure etc. . . . (Ib. 23.) Judex curie nostrae Cremsirensis, fidelis etc. Causam, que vertitur inter P. ab una et H. parte ab alia super bonis in ... ex certa racione personaliter audire volumus et utrisque partibus 5*
Strana 68
68 Cap. I. Res ad regni administrationem spectantes. judicialem terminum et diem assignamus in Cremsir virtute prae- sencium, ut compareant proxima die post festum s. Bar(tho- lomaei) proxime nunc venturi. Quapropter fidelitati tuae man- damus, ut vasallis nostris significetis, quod sub eodem termino sint coram nobis in loco praedicto, ut causa praedicta decidatur finaliter iuxta consuetudinem et observacionem longis temporibus et antiquitus observatam. Datum etc. . . . (Ib. 189.) Q. Ordo vasallis coronae Boh. extra curiam a. 1355. praescriptus. Wir Karl von Gottes Gnaden Römischer Kayser zu allen Zeiten merer dess Reichs und Kunig zu Beheim, bekennen und thun Kund öffentlich mit diesem Brieff allen den, die ihn sehen, hören oder lesen, dass wir unter anderen Sorgen, die wir alle- wege haben durch Friedes und Gemachs Willen, Unsern getreuen Unterthanen Unsern Kayserlichen Vleiss darzu sunderlichen wen- den, wie die nachgeschrieben Unser, dess Kunigreichs und der Cron zu Beheim, Stette, Vesten, Heuser undt Merkte: Sultzbach, Rosenberg, Neidstein, Hertenstein, Hoenstein, Hipoltstein, Lichte- neck, Türendorff, Frankenberg, Auerbach, Herschbrucke, Lauffen, Velden, Plech, Eschenbach, Pegnitz, Huseke, Werdenstein, Hir- saue, Neustadt, Stornstein, Lichtenstein, Bleyenstein, Reichen- stein, Reichenecke, Stralenfels, Spiess, Ruprechtstein, Bernaw und was darzu gehöret, *) gemeret und gesterket werden, Unserm *) Munitiones, castra, oppida, terras, utpote : Sultzbach, Rosenberg, Neytstein, Hirtenstein, Hernstein, Hildpoldstein, Lichteneke, Turrendorf, Frankenberg, Aurbach, Hersbruk, Loufen, Velden, Plech, Eschenbach, Peg- nicz, Husekke et Weidenstein, quae et qui fuerunt aliquando felicis memoriae illustris Rudolphi olim Comitis Palatini Rheni et Ducis Bavariae, soceri Nostri dilecti, quas et quae ab illustribus Ruperto Seniore et Ruperto Ju- niore, similiter Palat. Comitibus et Ducibus Bavariae, sororiis Nostris, velut res ad ipsos per mortem dicti soceri Nostri, ipsorum patrui et propinguioris consanquinei, ordinaria et naturali successione legitime devolutas pretio Nostro comparasse dignoscimur. Ac demum munitiones et oppida: videlicet Hirsow, Nuenstadt, Stornstein et Lichtenstein, quae fuerunt dictorum Ru- perti senioris et Ruperti junioris, Palat. Comitum paternalis hereditas, quasque similiter Nostro pretio emimus ab eisdem. Et insuper munitiones infrascriptas, videlicet: Pleystein, Reichenstein, Reichenecke, Husekke, Stra-
68 Cap. I. Res ad regni administrationem spectantes. judicialem terminum et diem assignamus in Cremsir virtute prae- sencium, ut compareant proxima die post festum s. Bar(tho- lomaei) proxime nunc venturi. Quapropter fidelitati tuae man- damus, ut vasallis nostris significetis, quod sub eodem termino sint coram nobis in loco praedicto, ut causa praedicta decidatur finaliter iuxta consuetudinem et observacionem longis temporibus et antiquitus observatam. Datum etc. . . . (Ib. 189.) Q. Ordo vasallis coronae Boh. extra curiam a. 1355. praescriptus. Wir Karl von Gottes Gnaden Römischer Kayser zu allen Zeiten merer dess Reichs und Kunig zu Beheim, bekennen und thun Kund öffentlich mit diesem Brieff allen den, die ihn sehen, hören oder lesen, dass wir unter anderen Sorgen, die wir alle- wege haben durch Friedes und Gemachs Willen, Unsern getreuen Unterthanen Unsern Kayserlichen Vleiss darzu sunderlichen wen- den, wie die nachgeschrieben Unser, dess Kunigreichs und der Cron zu Beheim, Stette, Vesten, Heuser undt Merkte: Sultzbach, Rosenberg, Neidstein, Hertenstein, Hoenstein, Hipoltstein, Lichte- neck, Türendorff, Frankenberg, Auerbach, Herschbrucke, Lauffen, Velden, Plech, Eschenbach, Pegnitz, Huseke, Werdenstein, Hir- saue, Neustadt, Stornstein, Lichtenstein, Bleyenstein, Reichen- stein, Reichenecke, Stralenfels, Spiess, Ruprechtstein, Bernaw und was darzu gehöret, *) gemeret und gesterket werden, Unserm *) Munitiones, castra, oppida, terras, utpote : Sultzbach, Rosenberg, Neytstein, Hirtenstein, Hernstein, Hildpoldstein, Lichteneke, Turrendorf, Frankenberg, Aurbach, Hersbruk, Loufen, Velden, Plech, Eschenbach, Peg- nicz, Husekke et Weidenstein, quae et qui fuerunt aliquando felicis memoriae illustris Rudolphi olim Comitis Palatini Rheni et Ducis Bavariae, soceri Nostri dilecti, quas et quae ab illustribus Ruperto Seniore et Ruperto Ju- niore, similiter Palat. Comitibus et Ducibus Bavariae, sororiis Nostris, velut res ad ipsos per mortem dicti soceri Nostri, ipsorum patrui et propinguioris consanquinei, ordinaria et naturali successione legitime devolutas pretio Nostro comparasse dignoscimur. Ac demum munitiones et oppida: videlicet Hirsow, Nuenstadt, Stornstein et Lichtenstein, quae fuerunt dictorum Ru- perti senioris et Ruperti junioris, Palat. Comitum paternalis hereditas, quasque similiter Nostro pretio emimus ab eisdem. Et insuper munitiones infrascriptas, videlicet: Pleystein, Reichenstein, Reichenecke, Husekke, Stra-
Strana 69
Cap. I. Res ad regni administrationem spectantes. 69 Kunigreich zu Behem Nutze und dem Heiligen Römischen Reich zu sunderlichen Eren, und davon mit wohlbedachtem Mute, mit weisen Rath der Fürsten, Grafen und Herrn Unser und dess heiligen Reichs getreuen, mit rechtem Wissen zu fride und zu gemache der obbenannten Stette, Vesten und Land, 1. Verbieten Wir allen den, die darinne und in allen Iren Zugehörungen gesessen seynd, und wollen das mit Kayserlicher Macht, dass niemand durch keiner Solcher Willen uff dess andern Gut mit sein selbst Gewalt oder mit Frevel pfenden soll, er hab dann sein Recht behalten vor Unsern Land-Gerichten; und ob er wohl sein Recht beheltet, dennoch soll er nicht pfenden on Gegenwärtigkeit eines Boten, den Unser Richter darzu sun- derlichen senden. 2. Auch wollen Wir, dass allermenniglich die in der ege- nannten Unser Herrschafft und Ir Zugehörunge, Häuser, Vesten, Hoff oder Besitz nahe haben, wider Uns, die Herrschafft und die Land nichts thun sollen, dass Uns, dem Kunigreich zu Behem und den egenannten Landen und Leuten zu Schaden oder Hin- dernuss kommen möchte. 3. Auch wollen Wir, dass niemand in den egenannten Unsern Landen erlaubet sey in keine Weiss, dass er von seinen Gütern und Besitzungen, die Er in Unsern Landen hat, ob Er auch eigènes Gut hette, sich jemanden mit Mannschaff oder Huldunge oder sonst in keine Weiss untergeben möge oder solle, bei der Pön der Verlusten aller Gütter, die denn in der obge- nannten Unser Herrschaft finden wurden. 4. Und uff die Rede, dass die obgenannte Stette, Vesten, Häuser und Land desto bas befriedet werden, so die tugendliche Gerechtigkeit mit weisem Rathe eines gnedigen Fürsten weislicher behüttet würdet, so wollen und setzen Wir mit Kayserlicher Macht, dass kein Churfürst, oder sonst ein Fürste, Hertzog, Grave, Herre, Ritter, Knecht, Pfaff oder Leye, Bürger oder Ge- meinschaff oder pfäffliche Sammlunge, oder sunst keine Person, lenfels, Spis und Ruprechtstein, quae a Regno et felici Coronae Boemiae in feudum rite dependunt, et oppidum Bernow, quod a monasterio Wald- sassen etiam Nostra pecunia dignoscimur comparasse; et alias terras, quas in Alemannia Nostra sollicitudine Regnum praedictum Boemiae tenet et possidet cum omnibus districtibus, etc. (Bulla incorp. 1355.)
Cap. I. Res ad regni administrationem spectantes. 69 Kunigreich zu Behem Nutze und dem Heiligen Römischen Reich zu sunderlichen Eren, und davon mit wohlbedachtem Mute, mit weisen Rath der Fürsten, Grafen und Herrn Unser und dess heiligen Reichs getreuen, mit rechtem Wissen zu fride und zu gemache der obbenannten Stette, Vesten und Land, 1. Verbieten Wir allen den, die darinne und in allen Iren Zugehörungen gesessen seynd, und wollen das mit Kayserlicher Macht, dass niemand durch keiner Solcher Willen uff dess andern Gut mit sein selbst Gewalt oder mit Frevel pfenden soll, er hab dann sein Recht behalten vor Unsern Land-Gerichten; und ob er wohl sein Recht beheltet, dennoch soll er nicht pfenden on Gegenwärtigkeit eines Boten, den Unser Richter darzu sun- derlichen senden. 2. Auch wollen Wir, dass allermenniglich die in der ege- nannten Unser Herrschafft und Ir Zugehörunge, Häuser, Vesten, Hoff oder Besitz nahe haben, wider Uns, die Herrschafft und die Land nichts thun sollen, dass Uns, dem Kunigreich zu Behem und den egenannten Landen und Leuten zu Schaden oder Hin- dernuss kommen möchte. 3. Auch wollen Wir, dass niemand in den egenannten Unsern Landen erlaubet sey in keine Weiss, dass er von seinen Gütern und Besitzungen, die Er in Unsern Landen hat, ob Er auch eigènes Gut hette, sich jemanden mit Mannschaff oder Huldunge oder sonst in keine Weiss untergeben möge oder solle, bei der Pön der Verlusten aller Gütter, die denn in der obge- nannten Unser Herrschaft finden wurden. 4. Und uff die Rede, dass die obgenannte Stette, Vesten, Häuser und Land desto bas befriedet werden, so die tugendliche Gerechtigkeit mit weisem Rathe eines gnedigen Fürsten weislicher behüttet würdet, so wollen und setzen Wir mit Kayserlicher Macht, dass kein Churfürst, oder sonst ein Fürste, Hertzog, Grave, Herre, Ritter, Knecht, Pfaff oder Leye, Bürger oder Ge- meinschaff oder pfäffliche Sammlunge, oder sunst keine Person, lenfels, Spis und Ruprechtstein, quae a Regno et felici Coronae Boemiae in feudum rite dependunt, et oppidum Bernow, quod a monasterio Wald- sassen etiam Nostra pecunia dignoscimur comparasse; et alias terras, quas in Alemannia Nostra sollicitudine Regnum praedictum Boemiae tenet et possidet cum omnibus districtibus, etc. (Bulla incorp. 1355.)
Strana 70
70 Cap. I. Res ad regni administrationem spectantes. Geist- oder Weltliche, in welchen Würden, Eren oder Weesen die seyn, keinerley unser Leute, die in dem obgenannten Unsern Landen, Herrschafften oder Gebieten gesessen seynd, durch kei- nerley Sagen Willen, sie sey erlich oder unerlich, zu keinerley andernwerntlichen Gerichten usswendig Unserm Gebiet laden sollen oder thun, noch keinen Mann, wie offenbahr seine Schuld sey, ob er auch mit handhafftiger That gejaget und begriffen wurde, aus Unsern Landen und Gerichten nehmen oder führen thun, es sey dann mit Unser Richter und Amptleute sonder- lichem Wissen und Laube. 5. Auch wollen Wir, dass allermenniglich, die in den ege- nannten Unsern Herrschafften und Landen gesessen seynd, oder die gut, Erbe und Besitzunge darinnen haben, für keinen andern Richter oder Herrn, nur für Unsern Landgerichten und für der Land-Schrannen dieselbe Gut, Erbe und Besitzunge verantworten sollen und thuen. 6. Auch wollen Wir, dass niemand in den egenannten Un- sern Herrschafften und Landen Mundtleute gehaben muge, dann Wir allein und Unsere Erben und Nachkommen, Kunige zu Be- heimb, und dass allermenniglich, in welchen Eren oder Würden der sey, der zu Unsern Leuten und Landsässen der egenannten Unsern Herrschafft Icht zu sprechen hätte, an keiner andern Statt, nur allein für Unsern Landrichtern und für die Land- schrannen an gewöhnlicher Statt Recht nemen solle. 7. Wo aber Unsere Richter saumig wären, also dass den Leuten Recht nicht wiederfüre, oder ob ungerechte Urtheil ge- geben wurden, so Gott für sey: so soll einen ietlichen, den dass berüret, erlaubet seyn, dass er sich vor Uns, Unser Erben und Nachkommen, Kunige zu Beheimb, beruffen möge, und dass sol- cher Krieg dennoch recht entschieden werde für dem Richter, den ein Kunig von Böheim darzusetzet. 8. Aber von demselben Urtheil gestatten Wir keiner Beruf- funge, nur alleine in Unser Kunigliche Kammer; doch behalten Wir Uns, Unsern Erben und Nachkommen, Kunigen zu Behem, freyen Gewalt, die egenannten Unsere Leute auss den ehege- nannten Unsern Landen, Gerichten und Herrschafften allewege für Uns zu laden, auch freyer Willkühr, wenn Uns dass gelüstet, oder zu bestellen, dass sie von Unsern Richtern geladen und
70 Cap. I. Res ad regni administrationem spectantes. Geist- oder Weltliche, in welchen Würden, Eren oder Weesen die seyn, keinerley unser Leute, die in dem obgenannten Unsern Landen, Herrschafften oder Gebieten gesessen seynd, durch kei- nerley Sagen Willen, sie sey erlich oder unerlich, zu keinerley andernwerntlichen Gerichten usswendig Unserm Gebiet laden sollen oder thun, noch keinen Mann, wie offenbahr seine Schuld sey, ob er auch mit handhafftiger That gejaget und begriffen wurde, aus Unsern Landen und Gerichten nehmen oder führen thun, es sey dann mit Unser Richter und Amptleute sonder- lichem Wissen und Laube. 5. Auch wollen Wir, dass allermenniglich, die in den ege- nannten Unsern Herrschafften und Landen gesessen seynd, oder die gut, Erbe und Besitzunge darinnen haben, für keinen andern Richter oder Herrn, nur für Unsern Landgerichten und für der Land-Schrannen dieselbe Gut, Erbe und Besitzunge verantworten sollen und thuen. 6. Auch wollen Wir, dass niemand in den egenannten Un- sern Herrschafften und Landen Mundtleute gehaben muge, dann Wir allein und Unsere Erben und Nachkommen, Kunige zu Be- heimb, und dass allermenniglich, in welchen Eren oder Würden der sey, der zu Unsern Leuten und Landsässen der egenannten Unsern Herrschafft Icht zu sprechen hätte, an keiner andern Statt, nur allein für Unsern Landrichtern und für die Land- schrannen an gewöhnlicher Statt Recht nemen solle. 7. Wo aber Unsere Richter saumig wären, also dass den Leuten Recht nicht wiederfüre, oder ob ungerechte Urtheil ge- geben wurden, so Gott für sey: so soll einen ietlichen, den dass berüret, erlaubet seyn, dass er sich vor Uns, Unser Erben und Nachkommen, Kunige zu Beheimb, beruffen möge, und dass sol- cher Krieg dennoch recht entschieden werde für dem Richter, den ein Kunig von Böheim darzusetzet. 8. Aber von demselben Urtheil gestatten Wir keiner Beruf- funge, nur alleine in Unser Kunigliche Kammer; doch behalten Wir Uns, Unsern Erben und Nachkommen, Kunigen zu Behem, freyen Gewalt, die egenannten Unsere Leute auss den ehege- nannten Unsern Landen, Gerichten und Herrschafften allewege für Uns zu laden, auch freyer Willkühr, wenn Uns dass gelüstet, oder zu bestellen, dass sie von Unsern Richtern geladen und
Strana 71
71 dass man dem Gerichte usswarte nach alter Gewohnheit dess Kunigreichs zu Böheim. 9. Wär auch Sache, dass wider die obgenannten Unser Kays. Gesätze jemand iechts thäte, in welchen Würden, Ehren oder Weesen der wäre, dass alle solche That, wie sie auch an- gegriffen würde, vernichtet, verderbet seyn solle und unkrefftig und gäntzlich ab seyn, und wollen auch, dass niemand durch solcher That Willen, die wider unser Gesetz geschehe, dem an- dern Ichts verbuden sey. 10. Wer auch in Unserm ehegenannten Lande gesessen ist, oder Erbe, Gut oder Besitzunge darinne hat und ziehet in frembde Gericht, zu Schaden Unser Herrschafft, und wer auch anderswo sein Wohnung hat, und von solchen Güttern, Erben und Besitzungen, die in Unser ehegenannten Herrschafft gelegen seynd, sich in andern Gerichten und Herrschafften verantwortet, und wer auch mit Leibe und Guth zu Unsern Herrschafft ge- höret oder nicht gehöret, und Unser Leute ladet für frembde Gerichte: so setzen und wollen Wir mit diesen Kayserl. ewigen Gesätzen, dass solche Lader, oder wer mit Willen gestattet, dass er so geladen werde, und alle Richter, Vorsprecher und Schirmer, und wer Mundtleute einnimbt, oder wer sich zur Mundtleute Recht untergiebet, itlicher viertzig Mark lötiges Goldes zu rechter Pön verfallen sey, die man von einem itlichen, als offt das ge- schicht, unvermeidlichen fordern und heischen soll und in Unsern, Unser Erben und Nachkommen, Kunige zu Beheim, Nutz wenden und keren. Caput I. Res ad regni administrationem spectantes. 11. Wär auch, dass einerley Handvesten oder Brieffe von dem Reich, oder sonsten darwider behalten wären, oder einerley Freyheit, Kayserrecht, gemeines Recht, Stedte oder sunderlicher Leute Recht, Gebote, Ordnungen oder Gesätze darwider sprechen, die nehmen Wir ab und vernichten, verderben und verunkrefftigen sie allzumale mit rechtem Wissen und mit Vollkommenheit Kayserl. Gewalts, in welcher Weiss und mit welchen Worten sie begriffen seyn, ob man sie auch durch Recht oder Gewohnheit in diesem Brieff begreiffen sollte mit sunderlichen Worten. 12. Wer auch wider diesen Brieff und Kayserlich Gebot freventlichen thut, der soll tausend Mark lothiges Gold zu rechter
71 dass man dem Gerichte usswarte nach alter Gewohnheit dess Kunigreichs zu Böheim. 9. Wär auch Sache, dass wider die obgenannten Unser Kays. Gesätze jemand iechts thäte, in welchen Würden, Ehren oder Weesen der wäre, dass alle solche That, wie sie auch an- gegriffen würde, vernichtet, verderbet seyn solle und unkrefftig und gäntzlich ab seyn, und wollen auch, dass niemand durch solcher That Willen, die wider unser Gesetz geschehe, dem an- dern Ichts verbuden sey. 10. Wer auch in Unserm ehegenannten Lande gesessen ist, oder Erbe, Gut oder Besitzunge darinne hat und ziehet in frembde Gericht, zu Schaden Unser Herrschafft, und wer auch anderswo sein Wohnung hat, und von solchen Güttern, Erben und Besitzungen, die in Unser ehegenannten Herrschafft gelegen seynd, sich in andern Gerichten und Herrschafften verantwortet, und wer auch mit Leibe und Guth zu Unsern Herrschafft ge- höret oder nicht gehöret, und Unser Leute ladet für frembde Gerichte: so setzen und wollen Wir mit diesen Kayserl. ewigen Gesätzen, dass solche Lader, oder wer mit Willen gestattet, dass er so geladen werde, und alle Richter, Vorsprecher und Schirmer, und wer Mundtleute einnimbt, oder wer sich zur Mundtleute Recht untergiebet, itlicher viertzig Mark lötiges Goldes zu rechter Pön verfallen sey, die man von einem itlichen, als offt das ge- schicht, unvermeidlichen fordern und heischen soll und in Unsern, Unser Erben und Nachkommen, Kunige zu Beheim, Nutz wenden und keren. Caput I. Res ad regni administrationem spectantes. 11. Wär auch, dass einerley Handvesten oder Brieffe von dem Reich, oder sonsten darwider behalten wären, oder einerley Freyheit, Kayserrecht, gemeines Recht, Stedte oder sunderlicher Leute Recht, Gebote, Ordnungen oder Gesätze darwider sprechen, die nehmen Wir ab und vernichten, verderben und verunkrefftigen sie allzumale mit rechtem Wissen und mit Vollkommenheit Kayserl. Gewalts, in welcher Weiss und mit welchen Worten sie begriffen seyn, ob man sie auch durch Recht oder Gewohnheit in diesem Brieff begreiffen sollte mit sunderlichen Worten. 12. Wer auch wider diesen Brieff und Kayserlich Gebot freventlichen thut, der soll tausend Mark lothiges Gold zu rechter
Strana 72
72 Cap. I. Res ad regni administrationem spectantes. Pön verfallen seyn und die soll man von ein itlichen, als offt darwieder geschichet, fordern und heischen, und dieselben tausend Mark Goldes sollen halb der Kayserlichen Kammer werden und das andere halbe Theil soll den Kunigen und dem Kunigreich Beheim gäntzlich zufallen. 13. Auch sollen alle andere Pön, die dervor begriffen seyn, in ihren Kräfften bleiben. Dess sind Gezeugan etc. Geben zu Rom 1355. (Haymerl, Deutsche Lehenhauptmannschaft.) R. Civitates regiae. (Vide: Slovanské právo III. 1. §. 17.: Města královská, civitates regiae.) 1. Series civitatum regiarum per Boemiam in diplomate Joannis regis ab a. 1337 enumeratarum. 1. Veronensis (Berún), 2. Pilznensis (Plzeň), 3. Glatouiensis (Klatové), 4. Mysensis (Mže = Stříbro), 5. Tachouiensis (Tachov), 6. Tustensis (Domažlice), Siccensis (Sušice), 7. 8. Pyescensis (Písek), 9. Budywoicensis (Budivojovice = Budějovice), 10. Grecensis (Hradec Králové), 11. Mutensis (Mýto Vysoké), 12. Chrudimensis (Chrudim), 13. Policensis (Políčka), 14. Jaromirensis (Jaroměř), 15. Czaslauiensis (Čáslav), 16. Colinensis (Kolín), 17. Curymensis (Kúřim), 18. Neumburgensis (Nimburk), 19. Minoris Pragensis (Menší Město Pražské = Malá Strana), 20. Slanensis (Slané), 21. Lunensis (Lúny), 22. Melnicensis (Mělník), 23. Luthomericensis (Litomě- řice), 24. Vskensis (Ústí nad Labem), 25. Pirnensis (Pirno), 26. Pontensis (Most, Brüx), 27. Satcensis (Žatec), 28. Cadanensis (Kadaň), 29. Slakemwerdensis et 30. Cubitensis (Loket). (Ex orig. arch. Pilznensis, Reginae-hradecensis atque Lunensis typis exscripsit Emler, Reg. IV. 441, 442, 143).
72 Cap. I. Res ad regni administrationem spectantes. Pön verfallen seyn und die soll man von ein itlichen, als offt darwieder geschichet, fordern und heischen, und dieselben tausend Mark Goldes sollen halb der Kayserlichen Kammer werden und das andere halbe Theil soll den Kunigen und dem Kunigreich Beheim gäntzlich zufallen. 13. Auch sollen alle andere Pön, die dervor begriffen seyn, in ihren Kräfften bleiben. Dess sind Gezeugan etc. Geben zu Rom 1355. (Haymerl, Deutsche Lehenhauptmannschaft.) R. Civitates regiae. (Vide: Slovanské právo III. 1. §. 17.: Města královská, civitates regiae.) 1. Series civitatum regiarum per Boemiam in diplomate Joannis regis ab a. 1337 enumeratarum. 1. Veronensis (Berún), 2. Pilznensis (Plzeň), 3. Glatouiensis (Klatové), 4. Mysensis (Mže = Stříbro), 5. Tachouiensis (Tachov), 6. Tustensis (Domažlice), Siccensis (Sušice), 7. 8. Pyescensis (Písek), 9. Budywoicensis (Budivojovice = Budějovice), 10. Grecensis (Hradec Králové), 11. Mutensis (Mýto Vysoké), 12. Chrudimensis (Chrudim), 13. Policensis (Políčka), 14. Jaromirensis (Jaroměř), 15. Czaslauiensis (Čáslav), 16. Colinensis (Kolín), 17. Curymensis (Kúřim), 18. Neumburgensis (Nimburk), 19. Minoris Pragensis (Menší Město Pražské = Malá Strana), 20. Slanensis (Slané), 21. Lunensis (Lúny), 22. Melnicensis (Mělník), 23. Luthomericensis (Litomě- řice), 24. Vskensis (Ústí nad Labem), 25. Pirnensis (Pirno), 26. Pontensis (Most, Brüx), 27. Satcensis (Žatec), 28. Cadanensis (Kadaň), 29. Slakemwerdensis et 30. Cubitensis (Loket). (Ex orig. arch. Pilznensis, Reginae-hradecensis atque Lunensis typis exscripsit Emler, Reg. IV. 441, 442, 143).
Strana 73
Cap. I. Res ad regni administrationem spectantes. 73 2. Civitates regiae per Boemiam in „Majestate Carolina“ ab a. 1348 recensitae. ô) Civitates a corona non alienandae: 1. Praga (Praha), 2. Grecz cum silva Albrechticz (Hradec Kralové s lesem Al- brechtice), 3. Chrudim (Chrudim), 4. Plzen (Plzeň), 5. Hawelswerd (Hawelswörth), 6. Nimburg (Nimburk), 7. Sittavia (Žitava), 8. Lutomericz (Litoměřice), 9. Zacz (Žatec), 10. Pirn (Pirno), 11. Pons (Most), 12. Kadan (Kadaň), 13. Tachovia (Tachov), 14. Tusta (Domažlice), 15. Piesk (Písek), 16. Budwicz (Budějovice), 17. Czaslavia (Čáslav), 18. Kutnis (Hora Kutná), 19. Kurim (Kúřim). b) Civitates regiae, quae poterant obligari: 20. Jaromir (Jaroměř), 21. Trutnaw (Trutnov), 22. Curia (Dvór), 23. Melnik (Mělník), 24. Ausk (Ústí n. L.), 25. Luna (Lúny), 26. Slana (Slané), 27. Slaklemis (? Aquenses = Vodňany), 28. Miza (Mže = Stříbro), 29. Klatovia (Klatové), 30. Verona (Berún), 31. Sicca (Sušice), 32. Colonia (Kolín). 3. Civitates regiae ad dotalicium reginarum pertinentes. 33. Muta Alta (Mýto Vysoké), 34. Policzka (Políčka), 35. Bydžovia (Bydžov). 4. Census hereditarius regius civitatum re- galium (ineunte saeculo XVmo). Pieska (Písek) 78 sex. gr. (quae percipiunt coci domini regis). Wodňan (Vodňany) 54 sex. 8 gr. (quem percipit burgravius Pisecensis castri, cum robotis 11 sex. minus gr. Item ibidem idem burgravius a judice civitatis percipit 12 sex. gr.).
Cap. I. Res ad regni administrationem spectantes. 73 2. Civitates regiae per Boemiam in „Majestate Carolina“ ab a. 1348 recensitae. ô) Civitates a corona non alienandae: 1. Praga (Praha), 2. Grecz cum silva Albrechticz (Hradec Kralové s lesem Al- brechtice), 3. Chrudim (Chrudim), 4. Plzen (Plzeň), 5. Hawelswerd (Hawelswörth), 6. Nimburg (Nimburk), 7. Sittavia (Žitava), 8. Lutomericz (Litoměřice), 9. Zacz (Žatec), 10. Pirn (Pirno), 11. Pons (Most), 12. Kadan (Kadaň), 13. Tachovia (Tachov), 14. Tusta (Domažlice), 15. Piesk (Písek), 16. Budwicz (Budějovice), 17. Czaslavia (Čáslav), 18. Kutnis (Hora Kutná), 19. Kurim (Kúřim). b) Civitates regiae, quae poterant obligari: 20. Jaromir (Jaroměř), 21. Trutnaw (Trutnov), 22. Curia (Dvór), 23. Melnik (Mělník), 24. Ausk (Ústí n. L.), 25. Luna (Lúny), 26. Slana (Slané), 27. Slaklemis (? Aquenses = Vodňany), 28. Miza (Mže = Stříbro), 29. Klatovia (Klatové), 30. Verona (Berún), 31. Sicca (Sušice), 32. Colonia (Kolín). 3. Civitates regiae ad dotalicium reginarum pertinentes. 33. Muta Alta (Mýto Vysoké), 34. Policzka (Políčka), 35. Bydžovia (Bydžov). 4. Census hereditarius regius civitatum re- galium (ineunte saeculo XVmo). Pieska (Písek) 78 sex. gr. (quae percipiunt coci domini regis). Wodňan (Vodňany) 54 sex. 8 gr. (quem percipit burgravius Pisecensis castri, cum robotis 11 sex. minus gr. Item ibidem idem burgravius a judice civitatis percipit 12 sex. gr.).
Strana 74
74 Cap. I. Res ad regni administrationem spectantes. Budweis (Budějovice) 48 gr. (quem percipit Henricus de Lažan, capitaneus Wratislaviensis, pro castro suo Bechinensi).*) Sicca (Sušice) 128 sex. gr. (quem percipit burgravius castri in Carelsperg). Slana (Slané) 90 minus gr. (quem percipiunt psaltaristae man- sorii Castri Pragensis et Kobergerz). Luna (Lúny) 16 sex. 40 gr. (quem percipit magister Johannes Swebus doctor et lector ordinarius medicinae almae univer- sitatis studii Pragensis). Zaac (Žateč) 30 sex. gr. (quem percipit Lwico juxta continen- tiam literae Majestatis). Cadan (Kadaň) 40 sex. gr. (quem percipit domina Alssonissa de Pirsenstein). Pons (Most) 30 sex. gr. (quem percipit burgravius castri Pon- tensis). Ausk (Ústí nad Labem) 16 sex. 32 gr. 6 hl. (qui solvitur pro camera). Nymburga (Nimburk) 54 sex. gr. (quem recipit dominus Paulus de Genštein, alias de Stará). Luthomeřic (Litoměřice) 15 sex. 34 gr. (qui solvitur pro camera). Colonia (Kolín) 40 sex. gr. (de quo dominus Johannes de Wlašim percipit 20 sex. gr., item Babillec 20 sex. gr.). Časlavia (Čáslav) 49 sex. gr. (quem percipit magister Johannes Šindel, doctor et lector ordinarius universitatis studii Pra- gensis). Tachovia (Tachov) 45 sex. gr. (de quibus Petrus Turkovec nomine dominorum de Švamberk percipit 17 sex. gr., resi- duum deperit in villis propter earundem devastationem). Misa (Stříbro) 30 sex. gr. (de quibus Bavorkoni 20 sex. gr., item ibidem Babili 10 sex. gr.). Clatovia (Klatové) 46 sex. gr., (quem percipit Marsico de Lopata). Plzna (Plzeň) 64 sex. 20 gr. (quem percipiunt domini Švamberk). *) R. 1413 zapsáno za dluh na 68 kop gr. úroka dědičného na mě- šťanech a obyvatelích města Budějovic Mikuláši z Okoře, a po něm Jindři- chovi z Lažan. (Arch. II. 193.)
74 Cap. I. Res ad regni administrationem spectantes. Budweis (Budějovice) 48 gr. (quem percipit Henricus de Lažan, capitaneus Wratislaviensis, pro castro suo Bechinensi).*) Sicca (Sušice) 128 sex. gr. (quem percipit burgravius castri in Carelsperg). Slana (Slané) 90 minus gr. (quem percipiunt psaltaristae man- sorii Castri Pragensis et Kobergerz). Luna (Lúny) 16 sex. 40 gr. (quem percipit magister Johannes Swebus doctor et lector ordinarius medicinae almae univer- sitatis studii Pragensis). Zaac (Žateč) 30 sex. gr. (quem percipit Lwico juxta continen- tiam literae Majestatis). Cadan (Kadaň) 40 sex. gr. (quem percipit domina Alssonissa de Pirsenstein). Pons (Most) 30 sex. gr. (quem percipit burgravius castri Pon- tensis). Ausk (Ústí nad Labem) 16 sex. 32 gr. 6 hl. (qui solvitur pro camera). Nymburga (Nimburk) 54 sex. gr. (quem recipit dominus Paulus de Genštein, alias de Stará). Luthomeřic (Litoměřice) 15 sex. 34 gr. (qui solvitur pro camera). Colonia (Kolín) 40 sex. gr. (de quo dominus Johannes de Wlašim percipit 20 sex. gr., item Babillec 20 sex. gr.). Časlavia (Čáslav) 49 sex. gr. (quem percipit magister Johannes Šindel, doctor et lector ordinarius universitatis studii Pra- gensis). Tachovia (Tachov) 45 sex. gr. (de quibus Petrus Turkovec nomine dominorum de Švamberk percipit 17 sex. gr., resi- duum deperit in villis propter earundem devastationem). Misa (Stříbro) 30 sex. gr. (de quibus Bavorkoni 20 sex. gr., item ibidem Babili 10 sex. gr.). Clatovia (Klatové) 46 sex. gr., (quem percipit Marsico de Lopata). Plzna (Plzeň) 64 sex. 20 gr. (quem percipiunt domini Švamberk). *) R. 1413 zapsáno za dluh na 68 kop gr. úroka dědičného na mě- šťanech a obyvatelích města Budějovic Mikuláši z Okoře, a po něm Jindři- chovi z Lažan. (Arch. II. 193.)
Strana 75
Cap. I. Res ad regni administrationem spectantes. 75 Verona (Berún) 55 sex. 20 gr. (quem percipit burgravius castri Carlstein). Summa universalis huiusmodi censuum cameram domini regis concernentium a civitatibus regalibus colligendorum 975 sexg. 30 gr. 6 hl. 5. Jura domini subcamerarii a monasteriis et civitatibus pervenientia. Primo, quotiens subcamerarius destituitur ab officio huius- modi et in id officium instituitur, eidem instituto quaevis civitatum regalium infra nominatorum post publicationem institutionis ipsius dare tenetur ratione jurium nuncupatorum calcaris, alias ostrožné, 5 sex. gr. Item quandocumque regalis berna imponitur monasteriis et ci- vitatibus etc. regni Bohemiae, de qualibet marca huiusmodi summae regalis bernae pro officio subcamerariatus dantur ratione lotonum 4 gr., quos exigere potest ab omnibus civitatibus et monasteriis huiusmodi summae regalis bernae subjectis, liberta- tibus, exemptionibus, alleviationibus, indultis quibuscunque non obstantibus. Item quotiens in civitatibus regalibus consules destituuntur et instituuntur, de huiusmodi institutione ratione expensis ipsis domini subcamerarii perveniuntur jura infra scripta: Nova civitas Pragensis 10 sex. gr., Praga minor 10 sex. gr., Verona 20 sex. gr., Plzna 25 sex. gr., Sicca 20 sex. gr., Vodňan 15 sex. gr., Pieska 20 sex. gr., Budweis 25 sex. gr., Slana 20 sex. gr., Luna 20 sex. gr., Zaac 25 sex. gr., Misa 20 sex. gr., Tachovia 20 sex. gr., Tusta 20 sex. gr., Clatovia 20 sex. gr., Cadan 25 sex. gr., Pons 20 sex. gr., Usk 20 sex. gr., Litoměřic 20 sex. gr., Nimburga 20 sex. gr., Časlavia 25 sex. gr., Colonia 25 sex. gr., Guřim 20 sex. gr. Jura familiae domini subcamerarii: Praga minor, Budweis 4 sex. 4 gr., Pieska 5 sex. gr., Vodnan 50 sex. gr., Sicca . . Glathovia . . Plzna . . Tusta . . Misa . . Tachovia 5 sex. gr., Cadan 5 sex. gr., Zaač 5 sex. gr., Pons 5 sex. gr., Lithoměřic 4 sex. 6 gr., Luna 5 sex. 16 gr., Slana
Cap. I. Res ad regni administrationem spectantes. 75 Verona (Berún) 55 sex. 20 gr. (quem percipit burgravius castri Carlstein). Summa universalis huiusmodi censuum cameram domini regis concernentium a civitatibus regalibus colligendorum 975 sexg. 30 gr. 6 hl. 5. Jura domini subcamerarii a monasteriis et civitatibus pervenientia. Primo, quotiens subcamerarius destituitur ab officio huius- modi et in id officium instituitur, eidem instituto quaevis civitatum regalium infra nominatorum post publicationem institutionis ipsius dare tenetur ratione jurium nuncupatorum calcaris, alias ostrožné, 5 sex. gr. Item quandocumque regalis berna imponitur monasteriis et ci- vitatibus etc. regni Bohemiae, de qualibet marca huiusmodi summae regalis bernae pro officio subcamerariatus dantur ratione lotonum 4 gr., quos exigere potest ab omnibus civitatibus et monasteriis huiusmodi summae regalis bernae subjectis, liberta- tibus, exemptionibus, alleviationibus, indultis quibuscunque non obstantibus. Item quotiens in civitatibus regalibus consules destituuntur et instituuntur, de huiusmodi institutione ratione expensis ipsis domini subcamerarii perveniuntur jura infra scripta: Nova civitas Pragensis 10 sex. gr., Praga minor 10 sex. gr., Verona 20 sex. gr., Plzna 25 sex. gr., Sicca 20 sex. gr., Vodňan 15 sex. gr., Pieska 20 sex. gr., Budweis 25 sex. gr., Slana 20 sex. gr., Luna 20 sex. gr., Zaac 25 sex. gr., Misa 20 sex. gr., Tachovia 20 sex. gr., Tusta 20 sex. gr., Clatovia 20 sex. gr., Cadan 25 sex. gr., Pons 20 sex. gr., Usk 20 sex. gr., Litoměřic 20 sex. gr., Nimburga 20 sex. gr., Časlavia 25 sex. gr., Colonia 25 sex. gr., Guřim 20 sex. gr. Jura familiae domini subcamerarii: Praga minor, Budweis 4 sex. 4 gr., Pieska 5 sex. gr., Vodnan 50 sex. gr., Sicca . . Glathovia . . Plzna . . Tusta . . Misa . . Tachovia 5 sex. gr., Cadan 5 sex. gr., Zaač 5 sex. gr., Pons 5 sex. gr., Lithoměřic 4 sex. 6 gr., Luna 5 sex. 16 gr., Slana
Strana 76
76 Cap. I. Res ad regni administrationem spectantes. 4 sex. gr., Verona . . Usk . . Nymburga . . Colonia 1 sex. gr., Časlavia 3 sex. gr., Guřim 2 sex. gr. Jura aliorum officialium et judicis curiae habentur ante jura subcamerariatus regni Bohemiae: Grec 56 sex. gr., Jaroměř 36 sex. gr., Polička 56 sex. gr., Curia 25 sex. gr., Chrudim 48 sex. gr., Mýto 50 sex. gr., Trutnov pro censu sancti Georgi 8 sex. gr. et sancti Martini 38 sex. 30 gr., Mělník pro censu sancti Georgi 25 sex. gr. et in festo sancti Galli 25 sex. gr., Grec 341 sex. 20 gr., Chrudim 170 sex. gr., Jaroměř 100 marc. graves, Mýto 230 sex. gr., Curia 14 sex. gr. 6. Ci vitates regiae in Moravia. 1. Olomúc, 2. Bruna (Brno), 3. Znojem, 4. Iglavia, 5. Hradiště, 6. Nova Villa = Nova Civitas (= Uníšov), 7. Lutovia (Litovl), 8. Jevíčko, 9. Jaroměřice, 10. Jemnice, 11. Přerov, 12. Opavia, 13. Froudental, 14. Hlubčice, 15. Krnovia.
76 Cap. I. Res ad regni administrationem spectantes. 4 sex. gr., Verona . . Usk . . Nymburga . . Colonia 1 sex. gr., Časlavia 3 sex. gr., Guřim 2 sex. gr. Jura aliorum officialium et judicis curiae habentur ante jura subcamerariatus regni Bohemiae: Grec 56 sex. gr., Jaroměř 36 sex. gr., Polička 56 sex. gr., Curia 25 sex. gr., Chrudim 48 sex. gr., Mýto 50 sex. gr., Trutnov pro censu sancti Georgi 8 sex. gr. et sancti Martini 38 sex. 30 gr., Mělník pro censu sancti Georgi 25 sex. gr. et in festo sancti Galli 25 sex. gr., Grec 341 sex. 20 gr., Chrudim 170 sex. gr., Jaroměř 100 marc. graves, Mýto 230 sex. gr., Curia 14 sex. gr. 6. Ci vitates regiae in Moravia. 1. Olomúc, 2. Bruna (Brno), 3. Znojem, 4. Iglavia, 5. Hradiště, 6. Nova Villa = Nova Civitas (= Uníšov), 7. Lutovia (Litovl), 8. Jevíčko, 9. Jaroměřice, 10. Jemnice, 11. Přerov, 12. Opavia, 13. Froudental, 14. Hlubčice, 15. Krnovia.
Strana 77
Caput secundum. Regni in districtus divisio. A. Provinciae sive districtus Boemiae. (Vid. Slovanské právo III. 1. §. 2. Rozdělení země v Čechách.) Praeprimis enumerantur ordine alphabetico provinciae, in quarum ambitu commemorantur loca vel villae. Sequuntur nominae provinciarum quoad administrationem bernae regiae, quoad administrationem justiciae et quoad jura curiam regiam concernentia. 1. Bechinensis. 1268. Episcopus Prag. bona ecclesiae Prag. here- ditaria, quae habuimus in Wesche (305), Tuklek, Hosty (305), Dubrauiche (305), Netehouice (305), Nuziche (276), Hodoniche (276), Wranow (276)) in provincia Bechinensi. (сf. 1295). 1283. Episc. Prag. tres villas episcopatus sitas in villica- tione Thinensi, Bechinensis provinciae, circa Pribenycz (275), quarum duae vocantur uno nomine Rzepecz (276) et tertia Bethcici (275). 1295. Rex — in provincia Bechinensi montem dictum Bechin (275), item villas dictas Hodonicz (276), Nuzicz (276), Netechowicz (305), Wesce (305) et Dubraua (305); item in Reka piscatores in flumine dicto Luznicze; in Tuklek unam terram, in Wranow (276) duas curias, medietatem villae dictae Huozday (275) et medietatem villae dictae Hosty (305). postquam Bechin ad nostrum do- 1323. Joannes rex minium deuenit, invenimus bona Petri de Rosmberch, vid. Rad-
Caput secundum. Regni in districtus divisio. A. Provinciae sive districtus Boemiae. (Vid. Slovanské právo III. 1. §. 2. Rozdělení země v Čechách.) Praeprimis enumerantur ordine alphabetico provinciae, in quarum ambitu commemorantur loca vel villae. Sequuntur nominae provinciarum quoad administrationem bernae regiae, quoad administrationem justiciae et quoad jura curiam regiam concernentia. 1. Bechinensis. 1268. Episcopus Prag. bona ecclesiae Prag. here- ditaria, quae habuimus in Wesche (305), Tuklek, Hosty (305), Dubrauiche (305), Netehouice (305), Nuziche (276), Hodoniche (276), Wranow (276)) in provincia Bechinensi. (сf. 1295). 1283. Episc. Prag. tres villas episcopatus sitas in villica- tione Thinensi, Bechinensis provinciae, circa Pribenycz (275), quarum duae vocantur uno nomine Rzepecz (276) et tertia Bethcici (275). 1295. Rex — in provincia Bechinensi montem dictum Bechin (275), item villas dictas Hodonicz (276), Nuzicz (276), Netechowicz (305), Wesce (305) et Dubraua (305); item in Reka piscatores in flumine dicto Luznicze; in Tuklek unam terram, in Wranow (276) duas curias, medietatem villae dictae Huozday (275) et medietatem villae dictae Hosty (305). postquam Bechin ad nostrum do- 1323. Joannes rex minium deuenit, invenimus bona Petri de Rosmberch, vid. Rad-
Strana 78
78 Cap. II. Regni in districtus divisio. zieticz (276), villam Chwosdzieticz (?), villam Crzida (276) sic bonis nostris ad castrum Bechin pertinentibus esse contigua . . . 2. Bělinensis (postmodum Pontensis). 1273. Si vero propter discordiam et guerram principum provincia Belynensis, in qua dictum allodium in Kayowe situm est, devastata fuerit . . . 1305. Rex locum sive montem qui dicitur Crupa (55) in Belynensi provincia situm, in quo stannum nunc foditur ... Lutholdus Žirota et Kunczie Radostae fratres germani de villa Stadicz in districtu Bielinsky prope Usk. 1341. Curia Domslawitz, curia Brzezan cum suis annexis, vid. Tolitz, Brezan (52), parte villae Presczan (52), it. nova curia (52), Hirnshedil, Lucwicz, Reczicz (52), Nespieticz, Strimuz (52), Rudolfsdorf (52), Byln, Resye in districtu Pontensi. 3. Boleslaviensis. 1274. Rex — „bona ecclesiae Pragensis Ugretz cum aliis villis in Boleslauiensi provincia locatis“ eximit a juris- dictione beneficiariorum provincialium. 1306. Vácslav král — Hynkovi z Dubé . . . . ves svou jmenem Mšeno v kraji Boleslavském ležící (E cop. Pelzelii Eml. II. 2069.) 4. Boznensis. 1260. Margaretha regina villam quae dicitur Crassitz (335), in provincia Bozinensi etc. 1305. Bona mon. S. Georgii, vid. Zaborsie (342) et Wirben (342) in Bozinensi provincia. 1331. Zdislaus abbas Ostrow. — bona nostra sive villas nostra sitas in provincia Boznensi, vid. Tochowici oppidum (335), in Horzeczansko (335), in Starawoda (335), in Horzician (335), in Cletitz (335), in Lyssowicz (335). 5. Časlaviensis. 1274. Rex bona ecclesiae Pragensis, sc. Pnovicz (217) cum aliis villis in provincia Chazlauiensi sitis . . . 1292. Rex partem villae dictae Byelana ad manus nostrae
78 Cap. II. Regni in districtus divisio. zieticz (276), villam Chwosdzieticz (?), villam Crzida (276) sic bonis nostris ad castrum Bechin pertinentibus esse contigua . . . 2. Bělinensis (postmodum Pontensis). 1273. Si vero propter discordiam et guerram principum provincia Belynensis, in qua dictum allodium in Kayowe situm est, devastata fuerit . . . 1305. Rex locum sive montem qui dicitur Crupa (55) in Belynensi provincia situm, in quo stannum nunc foditur ... Lutholdus Žirota et Kunczie Radostae fratres germani de villa Stadicz in districtu Bielinsky prope Usk. 1341. Curia Domslawitz, curia Brzezan cum suis annexis, vid. Tolitz, Brezan (52), parte villae Presczan (52), it. nova curia (52), Hirnshedil, Lucwicz, Reczicz (52), Nespieticz, Strimuz (52), Rudolfsdorf (52), Byln, Resye in districtu Pontensi. 3. Boleslaviensis. 1274. Rex — „bona ecclesiae Pragensis Ugretz cum aliis villis in Boleslauiensi provincia locatis“ eximit a juris- dictione beneficiariorum provincialium. 1306. Vácslav král — Hynkovi z Dubé . . . . ves svou jmenem Mšeno v kraji Boleslavském ležící (E cop. Pelzelii Eml. II. 2069.) 4. Boznensis. 1260. Margaretha regina villam quae dicitur Crassitz (335), in provincia Bozinensi etc. 1305. Bona mon. S. Georgii, vid. Zaborsie (342) et Wirben (342) in Bozinensi provincia. 1331. Zdislaus abbas Ostrow. — bona nostra sive villas nostra sitas in provincia Boznensi, vid. Tochowici oppidum (335), in Horzeczansko (335), in Starawoda (335), in Horzician (335), in Cletitz (335), in Lyssowicz (335). 5. Časlaviensis. 1274. Rex bona ecclesiae Pragensis, sc. Pnovicz (217) cum aliis villis in provincia Chazlauiensi sitis . . . 1292. Rex partem villae dictae Byelana ad manus nostrae
Strana 79
Cap. II. Regni in districtus divisio. 79 curiae devolutam post Swatoslav propter excessus per rectores nostros Chazlauiensis provinciae decollatum . . . . 1298. Episcopus O. curiam cum agris et prato in villa dicta Hostarz (272) in provincia Czaslauiensi .. . . 1327. Petrus abbas Wilemoviensis — bona nostra Zehub villa in Czaslauiensi provincia sita. 1351. Villa Heinrichsdorf Czaslauiensis districtus. 6. Gradecensis. 1253. Quoddam forum regium in provincia Gradecensi Prowodow. 1289. Rex . . . Bolconi duci Slezie petenti a nobis oppidum nostrum Schonenberch in regno nostro situm in prouincia Grecensi cum villis Michelsdorf, Trutlibesdorf, Kindesdorf et Kunigeshain (141) ad dictum oppidum pertinentibus . . . 1305. Benessius burcravius Glacensis . . . villam dictam Probodow (116) cum curia ibidem sitam in Gracensi pro- vincia . . . 7. Kamycensis. 1304. In districtu Kemnicensi villa forensis Hrzebnitz, Lett (248), Nova villa (250), Zlaps (250), Lhota, Buss (250), Przestablitz (250), Lettsitz (250), Zczechowitz (250), Khram (250). — Porro rex Otac. II. animo venandi abdita silvarum pro- vinciae olim Kamniczensis appetiit. (Zbrasl.) 1355. Joannes rex Cunzmanno dicto Huchumstollen, civi in Kny, ut ex novo in nemore Kamniczensi, quod Capczycz dicitur, prope oppidum Kny, exstirpando rubeta et nemora, duas villas consuales etc. 1370. Lhota Sejická in districtibus Kamytsko et Pod- brdie (16). 8. Kladscensis. 1260. Otakarus rex . . . monasterio Brewnoviensi: ut cir- cuitus ad praeposituram de Policz spectans cum omnibus ceteris bonis, quae sunt ultra montes Stěny, libere deserviant dicto mo- nasterio, ita quod judex provincialis et alii officiales provinciae Cladcensis in nullo casu super homines in bonis praenotatis manentes praesumant sibi jurisdictionem aliquam usurpare . . .
Cap. II. Regni in districtus divisio. 79 curiae devolutam post Swatoslav propter excessus per rectores nostros Chazlauiensis provinciae decollatum . . . . 1298. Episcopus O. curiam cum agris et prato in villa dicta Hostarz (272) in provincia Czaslauiensi .. . . 1327. Petrus abbas Wilemoviensis — bona nostra Zehub villa in Czaslauiensi provincia sita. 1351. Villa Heinrichsdorf Czaslauiensis districtus. 6. Gradecensis. 1253. Quoddam forum regium in provincia Gradecensi Prowodow. 1289. Rex . . . Bolconi duci Slezie petenti a nobis oppidum nostrum Schonenberch in regno nostro situm in prouincia Grecensi cum villis Michelsdorf, Trutlibesdorf, Kindesdorf et Kunigeshain (141) ad dictum oppidum pertinentibus . . . 1305. Benessius burcravius Glacensis . . . villam dictam Probodow (116) cum curia ibidem sitam in Gracensi pro- vincia . . . 7. Kamycensis. 1304. In districtu Kemnicensi villa forensis Hrzebnitz, Lett (248), Nova villa (250), Zlaps (250), Lhota, Buss (250), Przestablitz (250), Lettsitz (250), Zczechowitz (250), Khram (250). — Porro rex Otac. II. animo venandi abdita silvarum pro- vinciae olim Kamniczensis appetiit. (Zbrasl.) 1355. Joannes rex Cunzmanno dicto Huchumstollen, civi in Kny, ut ex novo in nemore Kamniczensi, quod Capczycz dicitur, prope oppidum Kny, exstirpando rubeta et nemora, duas villas consuales etc. 1370. Lhota Sejická in districtibus Kamytsko et Pod- brdie (16). 8. Kladscensis. 1260. Otakarus rex . . . monasterio Brewnoviensi: ut cir- cuitus ad praeposituram de Policz spectans cum omnibus ceteris bonis, quae sunt ultra montes Stěny, libere deserviant dicto mo- nasterio, ita quod judex provincialis et alii officiales provinciae Cladcensis in nullo casu super homines in bonis praenotatis manentes praesumant sibi jurisdictionem aliquam usurpare . . .
Strana 80
80 Cap. II. Regni in districtus divisio. 1294. Rex . . . civitatem nostram Mittelwalde cum foro et judicio sicut aliae civitates nostrae Glacensis provinciae habent . . . 9. Cubitensis. 1264. Jaroschius de Vuchsperg profitetur, quod quidquid homines coenobii Ozzecensis vid. in Schemnitz (422) et de Zwe- tibor (422) burgraviis in Cubito servitii impenderunt etc. 1268. Rex . . . hominibus in bonis mon. Tepl. Hroznetyn sive in Liechtenstat (419) nuncupatis, in Cubicensi provincia residentibus . . . . 1286. Rex jus patronatus ecclesiae civitatis nostrae Chune- gesperch (430) sitae in provincia Cubitensi... 1290. Rex purcravio castri Cubitensis inhibet, ne de bonis ecclesiae Doksanensis sitis in districtu Cubitensi... exigat onera. — Rex possessiones monasterii Waldsassensis „in Cubi- tensi provincia nostra jacentes" ab omnibus solutionibus burgraviis castri Cubitensis absolvit. 1335. Rex — universis in territorio Cubitensi et provincia Sacensi constitutis fidelibus. 1341. Bona in districtu Cubitensi, specialiter castrum Neydek (418), cum villis Tyrbach (418), Hermansgrun et aliis. (Chyt. VII. 355.) 1341. Feudales, vasalli et molae districtus Cubitensis, quasi in finibus regni nostri . . . 10. Kúřimensis. 1280. Abbas Sazaw. — unum agrum terrae aratoriae situm in provincia Curimensi. 1290. Rex . . . emptionem bonorum in villa Brsesan (237) prope Pobor (?), praedium Sedlicensis monasterii, jacen- tium in Churimensi provincia . . . 1291. Rex . . . villam Pobor et curiam in provincia Churimensi ... 1292. Rex . . . curias et bona mon. Zedlicensis, quos habent in Curimensi circuitu sive provincia . . .
80 Cap. II. Regni in districtus divisio. 1294. Rex . . . civitatem nostram Mittelwalde cum foro et judicio sicut aliae civitates nostrae Glacensis provinciae habent . . . 9. Cubitensis. 1264. Jaroschius de Vuchsperg profitetur, quod quidquid homines coenobii Ozzecensis vid. in Schemnitz (422) et de Zwe- tibor (422) burgraviis in Cubito servitii impenderunt etc. 1268. Rex . . . hominibus in bonis mon. Tepl. Hroznetyn sive in Liechtenstat (419) nuncupatis, in Cubicensi provincia residentibus . . . . 1286. Rex jus patronatus ecclesiae civitatis nostrae Chune- gesperch (430) sitae in provincia Cubitensi... 1290. Rex purcravio castri Cubitensis inhibet, ne de bonis ecclesiae Doksanensis sitis in districtu Cubitensi... exigat onera. — Rex possessiones monasterii Waldsassensis „in Cubi- tensi provincia nostra jacentes" ab omnibus solutionibus burgraviis castri Cubitensis absolvit. 1335. Rex — universis in territorio Cubitensi et provincia Sacensi constitutis fidelibus. 1341. Bona in districtu Cubitensi, specialiter castrum Neydek (418), cum villis Tyrbach (418), Hermansgrun et aliis. (Chyt. VII. 355.) 1341. Feudales, vasalli et molae districtus Cubitensis, quasi in finibus regni nostri . . . 10. Kúřimensis. 1280. Abbas Sazaw. — unum agrum terrae aratoriae situm in provincia Curimensi. 1290. Rex . . . emptionem bonorum in villa Brsesan (237) prope Pobor (?), praedium Sedlicensis monasterii, jacen- tium in Churimensi provincia . . . 1291. Rex . . . villam Pobor et curiam in provincia Churimensi ... 1292. Rex . . . curias et bona mon. Zedlicensis, quos habent in Curimensi circuitu sive provincia . . .
Strana 81
Cap. II. Regni in districtus divisio. 81 1295. Rex — in provincia Curimensi villam dictam Bylany (234). 1315, 1319, 1325. Joannes rex . . . villam Ksecihor (237) in Curimensi provincia sitam. 1319. Joannes rex . . . Heinrico de Lipa villam nostram dictam Khseczhor in pro- vincia Curimensi sitam . . . 1325. Elisabeth . . . villam Krzieczhor sitam in provincia Curimensi a d. Henrico de Lipa emptam. 11. Lutomiricensis. 1255. Petivit procurator de Brevnov decimas trium villarum in Luthomeriensi provincia sitarum, sc. Plozcouici (72), Stanchouici (72) et Mihce (72). 1292. Rex . . . silvam nostram Drien vulg. nuncupatam, sitam juxta Kobelitz (72) in Luthomericensi provincia... Villicationem provinciae Lutmericensis. 1319. Albertus de Lubessicz — villam Lutochoviz in Lut- mericensi provincia . . . 1341. Joannes rex confirmat privilegia mon. Ossecensis: Kobelicz (72) in districtu Luthomericensis. 12. Melnicensis. 1260. Episcopus . . . de Ledchicz (9), Krabsicz (8), Mneteš (9) villis et de media parte villae Wrascow, quod praefatae villae ad Melnicensem pertinere provinciam dicebantur ... — Abbas Brewnowiensis — villam unam sitam in pro- vincia Melnicensi etc. 13. Plznensis. 1266. Rex notariam ecclesiae S. Laurentii apud Pilznam totam provinciam per Pilznensem cum omnibus can- cellaribus denariis nostrae generalis collectae per totam provin- ciam supradictam . . . (Cf. 1272.) 1272. Gregorius papa . . . decimas, quas percipitis (mon. Chotessow) in grangiis regis in Pilcnensi provincia con- stitutis . . . 1295. Ulricus praepositus Stremoschnam (410) et Sincz (288) sitas in provincia Pilznensi (cf. 1295). Codex J. B. II. 3. 6
Cap. II. Regni in districtus divisio. 81 1295. Rex — in provincia Curimensi villam dictam Bylany (234). 1315, 1319, 1325. Joannes rex . . . villam Ksecihor (237) in Curimensi provincia sitam. 1319. Joannes rex . . . Heinrico de Lipa villam nostram dictam Khseczhor in pro- vincia Curimensi sitam . . . 1325. Elisabeth . . . villam Krzieczhor sitam in provincia Curimensi a d. Henrico de Lipa emptam. 11. Lutomiricensis. 1255. Petivit procurator de Brevnov decimas trium villarum in Luthomeriensi provincia sitarum, sc. Plozcouici (72), Stanchouici (72) et Mihce (72). 1292. Rex . . . silvam nostram Drien vulg. nuncupatam, sitam juxta Kobelitz (72) in Luthomericensi provincia... Villicationem provinciae Lutmericensis. 1319. Albertus de Lubessicz — villam Lutochoviz in Lut- mericensi provincia . . . 1341. Joannes rex confirmat privilegia mon. Ossecensis: Kobelicz (72) in districtu Luthomericensis. 12. Melnicensis. 1260. Episcopus . . . de Ledchicz (9), Krabsicz (8), Mneteš (9) villis et de media parte villae Wrascow, quod praefatae villae ad Melnicensem pertinere provinciam dicebantur ... — Abbas Brewnowiensis — villam unam sitam in pro- vincia Melnicensi etc. 13. Plznensis. 1266. Rex notariam ecclesiae S. Laurentii apud Pilznam totam provinciam per Pilznensem cum omnibus can- cellaribus denariis nostrae generalis collectae per totam provin- ciam supradictam . . . (Cf. 1272.) 1272. Gregorius papa . . . decimas, quas percipitis (mon. Chotessow) in grangiis regis in Pilcnensi provincia con- stitutis . . . 1295. Ulricus praepositus Stremoschnam (410) et Sincz (288) sitas in provincia Pilznensi (cf. 1295). Codex J. B. II. 3. 6
Strana 82
82 Cap II. Regni in districtus divisio. 1314. Villam dictam Strzemosna venalem in foro Pilznensi publice denuntians. 1295. Decanus capituli Pragensis — quaedam bona duarum villarum sc. Stremoschna, Syentz, in provincia Pilznensi sitarum. (Cf. 1300.) 1300. Duae villae in provincia Pylsnensi vid. Strse- mosna et Syentze (cf. 1295). 1325. Joannes rex . . villas nostras sitas in Pilsnensi provincia nunc desertas, vid. Dobrziew (271), Hradek (271) et Tiescow (271) nuncupatas obligavit . . . 1327. Per Budweys versus Pylsnensem districtum. 14. Podbrdensis. 1275. Rex . . . Crihouichi (272) civitatem forensem, quae sita est in provincia Podbridye vulg. nuncupata . . . 1370. In districtibus Kamytsko et Podbrdie: Lhota Sejická (265), Lhota Slovanská (269). 15. Prachinensis. 1304. Rex — oppidum nostrum dictum Bor (344) in pro- vincia Prachinensi situm. 1305. Quod bona monasterii S. Georgii in castro Pragensi, quae remota sunt ab eo, vid. Welenowy (343), Kerlcz, Paczyewo (344), Przedborzice (338) in Prachinensi provincia . . . 1315. Joannes rex — Bavaro de Bavarow montem vulg. Prachen (344) dictum cum villa Porzicz prope flumen Otawa sitam . . . quae de bonis Broziedl, Domarazych (345), villa Prachen (344), flumen Otawa et rivis et silvis villae Hartmanicz adjacentibus . . . . ut sibi in dicto monte castrum pro securiori tuitione sui de nouo construere et instaurare valeat . . 16. Rokycensis (postea Raconicensis.) 1275. Duas villas, quarum una Vribiche (40), altera vero Bedlno (40) dicitur, in provincia Rokicensi sitas. — To- tam et integram villam Ochzhouech (37) et medietatem villae Brezniche et totam et integram villam Hluboki et septem curias in Smurlo, quae villae et curiae sunt in praefata provincia Rokicensi.
82 Cap II. Regni in districtus divisio. 1314. Villam dictam Strzemosna venalem in foro Pilznensi publice denuntians. 1295. Decanus capituli Pragensis — quaedam bona duarum villarum sc. Stremoschna, Syentz, in provincia Pilznensi sitarum. (Cf. 1300.) 1300. Duae villae in provincia Pylsnensi vid. Strse- mosna et Syentze (cf. 1295). 1325. Joannes rex . . villas nostras sitas in Pilsnensi provincia nunc desertas, vid. Dobrziew (271), Hradek (271) et Tiescow (271) nuncupatas obligavit . . . 1327. Per Budweys versus Pylsnensem districtum. 14. Podbrdensis. 1275. Rex . . . Crihouichi (272) civitatem forensem, quae sita est in provincia Podbridye vulg. nuncupata . . . 1370. In districtibus Kamytsko et Podbrdie: Lhota Sejická (265), Lhota Slovanská (269). 15. Prachinensis. 1304. Rex — oppidum nostrum dictum Bor (344) in pro- vincia Prachinensi situm. 1305. Quod bona monasterii S. Georgii in castro Pragensi, quae remota sunt ab eo, vid. Welenowy (343), Kerlcz, Paczyewo (344), Przedborzice (338) in Prachinensi provincia . . . 1315. Joannes rex — Bavaro de Bavarow montem vulg. Prachen (344) dictum cum villa Porzicz prope flumen Otawa sitam . . . quae de bonis Broziedl, Domarazych (345), villa Prachen (344), flumen Otawa et rivis et silvis villae Hartmanicz adjacentibus . . . . ut sibi in dicto monte castrum pro securiori tuitione sui de nouo construere et instaurare valeat . . 16. Rokycensis (postea Raconicensis.) 1275. Duas villas, quarum una Vribiche (40), altera vero Bedlno (40) dicitur, in provincia Rokicensi sitas. — To- tam et integram villam Ochzhouech (37) et medietatem villae Brezniche et totam et integram villam Hluboki et septem curias in Smurlo, quae villae et curiae sunt in praefata provincia Rokicensi.
Strana 83
Cap. II. Regni in districtus divisio. 83 1338. Villa Oczihow Minor (38), quae est in provincia, quae vocatur Rokytensko (Urb. 7.) 1341. Vitus praepositus etc. — bona nostra, vid. in Oczihow Minori in Rokytanensi districtu seu territorio situata . . (Arch. cap. Pra. Eml. IV. 890.) 17. Slanensis. 1333. Joannes rex . . . bona episcopi Joannis vid. in Ma- jori Palcz (6), in Slapanicz, in Wirbiczan (6) in Slanensi provincia . . . . 1337. Joannes episcopus . . quicquid in Dolina (7) nec non in Zelewczicz (7) et Bakow villis in Slanensi territorio situatis. 1338. Bona monasterii Rudnicensis: In villa Palcz Majori (6), in villa Wyrbiczan (6), in villa Budinicz (7), in villa Smol- nicz (5), in Zelewczicz (7), in villa Dolyna (7), in Bakow — suprascriptae villae sunt in provincia Slanensi. (Urb. 4. 5.) 1341. Joannes rex confirmat privilegia monasterii Osse- censis : Czyrnochow (6) cum ecclesia, Crassyn (2), Gesczuwicz in districtu Slanensi. 1345. Sophia abatissa — in villis vid. Ceradicz (7) et Brandis in provincia Slanensi. 1388. Istae sunt villae monasterii Ostraviensis in districtu Slanensi: Libossin (4), Pechri (4), Owna (4), Vinarzcie (41), Gyemnic (4) (Urb. V.). 18. Volinensis. 1315. Elisabeth regina . . bona nostra in Wolinensi pro- vincia, villas vid. Bohuncze (359), Nemeticz (353), Hosticz (352), Milenicz (359), Przetez (Stritež?), Neustuzicze (359), Camene (359), Bessechlapy (359), Czeprezewicze (359), Cogetin, Twrzicze (359), Bussenowicze (359), Stranouicze (355), Wlehly (Ulehlé 355), Hostieticz (356), Cowan (355), Seteczowicz (355), Bolico- wicz (355), Radhosticz (355), Bossycz (355) et silvam quae dicitur Birdo, item villas Budilowo (355), Zahorzie (355), Wystowicz (356), Wranowicz (343), Onssewicz (355), Nahorzan (355) . . . 19. Zatecensis. 1272. Abbas Strahov. — civibus in Sacz villam ecclesiae 6*
Cap. II. Regni in districtus divisio. 83 1338. Villa Oczihow Minor (38), quae est in provincia, quae vocatur Rokytensko (Urb. 7.) 1341. Vitus praepositus etc. — bona nostra, vid. in Oczihow Minori in Rokytanensi districtu seu territorio situata . . (Arch. cap. Pra. Eml. IV. 890.) 17. Slanensis. 1333. Joannes rex . . . bona episcopi Joannis vid. in Ma- jori Palcz (6), in Slapanicz, in Wirbiczan (6) in Slanensi provincia . . . . 1337. Joannes episcopus . . quicquid in Dolina (7) nec non in Zelewczicz (7) et Bakow villis in Slanensi territorio situatis. 1338. Bona monasterii Rudnicensis: In villa Palcz Majori (6), in villa Wyrbiczan (6), in villa Budinicz (7), in villa Smol- nicz (5), in Zelewczicz (7), in villa Dolyna (7), in Bakow — suprascriptae villae sunt in provincia Slanensi. (Urb. 4. 5.) 1341. Joannes rex confirmat privilegia monasterii Osse- censis : Czyrnochow (6) cum ecclesia, Crassyn (2), Gesczuwicz in districtu Slanensi. 1345. Sophia abatissa — in villis vid. Ceradicz (7) et Brandis in provincia Slanensi. 1388. Istae sunt villae monasterii Ostraviensis in districtu Slanensi: Libossin (4), Pechri (4), Owna (4), Vinarzcie (41), Gyemnic (4) (Urb. V.). 18. Volinensis. 1315. Elisabeth regina . . bona nostra in Wolinensi pro- vincia, villas vid. Bohuncze (359), Nemeticz (353), Hosticz (352), Milenicz (359), Przetez (Stritež?), Neustuzicze (359), Camene (359), Bessechlapy (359), Czeprezewicze (359), Cogetin, Twrzicze (359), Bussenowicze (359), Stranouicze (355), Wlehly (Ulehlé 355), Hostieticz (356), Cowan (355), Seteczowicz (355), Bolico- wicz (355), Radhosticz (355), Bossycz (355) et silvam quae dicitur Birdo, item villas Budilowo (355), Zahorzie (355), Wystowicz (356), Wranowicz (343), Onssewicz (355), Nahorzan (355) . . . 19. Zatecensis. 1272. Abbas Strahov. — civibus in Sacz villam ecclesiae 6*
Strana 84
84 Cap. II. Regni in districtus divisio. dictam Stankowicz (22) sitam circa Sacz cum dimidio rivo Hu- chin et dimidio palude nom. Na blatine et flumine quod Egra . . . usque ad Monachorum Vadum . . . Si aliquis princeps alienus terram invadens, dictam villam cum provincia Sacensi de- struxerit aut si rex . . . . per quinque dies in civitate seu pro- vincia Zacensi pro defensione regni . . . 1305. Sedczic (38) in districtu Saccensi. 1341. Swinczic, Obernicz, curia Schemnitz, Swetbor cum ecclesia in districtu Zacensi. 1333. Rex . . . bona episcopi Joannis Oczihow (38) ac Lubvricz (40) in Sacensi provincia . . . 1335. Rex — universis in territorio Cubitensi et provincia Sacensi constitutis fidelibus — de territorio Cu- bitensi per alveum Egre usque in Sacz . . . 1338. In villa Luborzicz in Zacensi provincia. (Urb. 7.) 1356. List Vyšehradský. Kraj Žatecký: Letov, Liběšovice, Siřem, Soběchleby. B. Districtus Boemiae quoad bernam regiam. 1266. Rex — notariam totam provinciam per Pilznen- sem cum omnibus cancellaribus denariis Nostrae generalis col- lectae per totam provinciam supradictam etc. (Eml. III. 520). 1330. Joannes rex stylos regalis bernae Nostrarum provin- ciarum, vid. Cheynowiensis, Bechynensis et Wltawi- ensis, praebendae Vyssegradensi condonat. (Eml. III. 1710.) 1336. Joannes rex Petro de Rosmberch in provinciis Prachinensi et Bechynensi de berna generali, quam Petrus de R. ibidem percipit et percipiet, 1200 sex. 1336. Joannes rex: Ut tu (Habarde) quotienscunquae ber- nam generalem in regno Boemiae imponi contigerit, in Lutho- mericensi et Boleslaviensi provinciis praesidere no-
84 Cap. II. Regni in districtus divisio. dictam Stankowicz (22) sitam circa Sacz cum dimidio rivo Hu- chin et dimidio palude nom. Na blatine et flumine quod Egra . . . usque ad Monachorum Vadum . . . Si aliquis princeps alienus terram invadens, dictam villam cum provincia Sacensi de- struxerit aut si rex . . . . per quinque dies in civitate seu pro- vincia Zacensi pro defensione regni . . . 1305. Sedczic (38) in districtu Saccensi. 1341. Swinczic, Obernicz, curia Schemnitz, Swetbor cum ecclesia in districtu Zacensi. 1333. Rex . . . bona episcopi Joannis Oczihow (38) ac Lubvricz (40) in Sacensi provincia . . . 1335. Rex — universis in territorio Cubitensi et provincia Sacensi constitutis fidelibus — de territorio Cu- bitensi per alveum Egre usque in Sacz . . . 1338. In villa Luborzicz in Zacensi provincia. (Urb. 7.) 1356. List Vyšehradský. Kraj Žatecký: Letov, Liběšovice, Siřem, Soběchleby. B. Districtus Boemiae quoad bernam regiam. 1266. Rex — notariam totam provinciam per Pilznen- sem cum omnibus cancellaribus denariis Nostrae generalis col- lectae per totam provinciam supradictam etc. (Eml. III. 520). 1330. Joannes rex stylos regalis bernae Nostrarum provin- ciarum, vid. Cheynowiensis, Bechynensis et Wltawi- ensis, praebendae Vyssegradensi condonat. (Eml. III. 1710.) 1336. Joannes rex Petro de Rosmberch in provinciis Prachinensi et Bechynensi de berna generali, quam Petrus de R. ibidem percipit et percipiet, 1200 sex. 1336. Joannes rex: Ut tu (Habarde) quotienscunquae ber- nam generalem in regno Boemiae imponi contigerit, in Lutho- mericensi et Boleslaviensi provinciis praesidere no-
Strana 85
Cap. II. Regni in districtus divisio. 85 tariusque ibidem esse debeas unacum aliis collectoribus bernae praefatae. 1336. Rex — in quibus summis infrascriptas summas Petro de Rosmberk deputavimus percipiendas: Primum siquidem in provinciis Prachinensi et Bechynensi de berna gene- rali, quum ibidem percipit et percipiet, 1200 sexag., et in villi- catione Piescensi de censibus b. Galli et Georgii et de aurifodinis 500 sex. et in villicatione Kamycensi 330. sex. 1349. In prov. Multaviensi, Chynoviensi, Bechy- nensi, Dudlebensi, Netolicensi, Wolinensi, Prachi- nensi et Boznensi. (Chyt. VII. 932.) Berna regalis generalis regni Boemiae colli- gitur per districtus ac sessiones, in quas hujus- modi districtus subdividuntur: Districtus Pragensis (alias Gurimensis). Sessiones: Major civitas Pragensis, Broda Boemicalis, Nova Colonia, Gurim, Wlassym, Benessow. Districtus Plznensis. Sessiones: Nova Plzna, Glatovia, Tusta, Misa. Districtus Luthomiricensis. Sessiones : Luthomiericz, Lippa, Mielnik. Districtus Grecensis. Sessiones : Grecz reginae, Kostelec prope Potenstein, Jaromirz, Giczin, Bidžovia. Districtus Chrudimensis. Sessiones : Chrudim, Alta Muta. Districtus Rakonicensis. Sessiones: Rakownik, Verona. Districtus Prachinensis. Sessiones: Kamyk, Brzieznicz, Sicca, Horazdiegowicz, Strakonicz, Netolicz. Districtus Slanensis. Sessiones: Praga Minor, Slana, Rudnicz, Welwar. Districtus Boleslaviensis. Sessiones: Nimburga, Be- natky, Juvenis Boleslavia, Hradisstie, Sobotka, Turnow, Jablonecz, Biela. Districtus Zatcensis. Sessiones : Zaacz, Luna, Masstyow, Cadanum, Pons, Usk super Albea.
Cap. II. Regni in districtus divisio. 85 tariusque ibidem esse debeas unacum aliis collectoribus bernae praefatae. 1336. Rex — in quibus summis infrascriptas summas Petro de Rosmberk deputavimus percipiendas: Primum siquidem in provinciis Prachinensi et Bechynensi de berna gene- rali, quum ibidem percipit et percipiet, 1200 sexag., et in villi- catione Piescensi de censibus b. Galli et Georgii et de aurifodinis 500 sex. et in villicatione Kamycensi 330. sex. 1349. In prov. Multaviensi, Chynoviensi, Bechy- nensi, Dudlebensi, Netolicensi, Wolinensi, Prachi- nensi et Boznensi. (Chyt. VII. 932.) Berna regalis generalis regni Boemiae colli- gitur per districtus ac sessiones, in quas hujus- modi districtus subdividuntur: Districtus Pragensis (alias Gurimensis). Sessiones: Major civitas Pragensis, Broda Boemicalis, Nova Colonia, Gurim, Wlassym, Benessow. Districtus Plznensis. Sessiones: Nova Plzna, Glatovia, Tusta, Misa. Districtus Luthomiricensis. Sessiones : Luthomiericz, Lippa, Mielnik. Districtus Grecensis. Sessiones : Grecz reginae, Kostelec prope Potenstein, Jaromirz, Giczin, Bidžovia. Districtus Chrudimensis. Sessiones : Chrudim, Alta Muta. Districtus Rakonicensis. Sessiones: Rakownik, Verona. Districtus Prachinensis. Sessiones: Kamyk, Brzieznicz, Sicca, Horazdiegowicz, Strakonicz, Netolicz. Districtus Slanensis. Sessiones: Praga Minor, Slana, Rudnicz, Welwar. Districtus Boleslaviensis. Sessiones: Nimburga, Be- natky, Juvenis Boleslavia, Hradisstie, Sobotka, Turnow, Jablonecz, Biela. Districtus Zatcensis. Sessiones : Zaacz, Luna, Masstyow, Cadanum, Pons, Usk super Albea.
Strana 86
86 Cap. II. Regni in districtus divisio. Districtus Czaslaviensis. Sessiones: Czaslavia, Sbrasla- Sstiepanow, Czechticz, Humpolecz, Broda Theutonicalis. vicz, Districtus Bechinensis. Sessiones : Neweklow, Sedlcza- num, Krasna Hora, Milewsk, Pieska, Tyn super Multavia, Bud- weys, Wesele, Nova Domus, Paczow, Usk supra Luznicz, Miliczin. C. Consulatus et popravconatus. 1395. My Vácslav z Božie milosti římský a český král, vyznáváme v tomto listu, že nám páni češčí tyto kusy i artikuly vydali jsú: Aby konšelstva ve všech krajích předse šla a byla učiněna, a popravce aby mohli popravovati beze všiech přiekaz, podle starého obyčeje. (Arch. český I. 57.) Si aliquis consul terrae pro damnis per ipsum factis quocunquemodo, in causam fuerit tractus: tunc talis consul in judicio debet dicere, quod consul est et negata querimonia jus consulum ad expurgandum se petet. Jus autem consulum est etc. (Ordo Jud. terrae 79). Si quis vero aliquem poprawczonem, vid. justitia- rium, pro damnis praedictis per eum perpetratis citaverit : talis justiciarius purgando se, habere debet juxta se alium justiciarium suum provinciae suae; aut si eundem ob quamcumque causam habere non poterit, tunc duos consules ejusdem suae pro- vinciae secum constituat etc. Juramentum: Recipio super juramentum meum, quod Regi praestiti, quum officium justiciariatus assumpsi. (Ordo 80.) Když žalujú, že mu sě škoda stala na miernej cestě, an přijem i žive: tehda odpověď, že je popravcí v ty časy byl, jako i dnes Tehda právo postaviti svého tovařiše své popravy v kaple za časa. Vezmětaž oba popravce na své (K Rožm. 228). kmetstvo 1349. Karolus Rex. Notum facimus vniuersis, quod de circumspectae fidei et legalitatis industria nobilium Heinrici de
86 Cap. II. Regni in districtus divisio. Districtus Czaslaviensis. Sessiones: Czaslavia, Sbrasla- Sstiepanow, Czechticz, Humpolecz, Broda Theutonicalis. vicz, Districtus Bechinensis. Sessiones : Neweklow, Sedlcza- num, Krasna Hora, Milewsk, Pieska, Tyn super Multavia, Bud- weys, Wesele, Nova Domus, Paczow, Usk supra Luznicz, Miliczin. C. Consulatus et popravconatus. 1395. My Vácslav z Božie milosti římský a český král, vyznáváme v tomto listu, že nám páni češčí tyto kusy i artikuly vydali jsú: Aby konšelstva ve všech krajích předse šla a byla učiněna, a popravce aby mohli popravovati beze všiech přiekaz, podle starého obyčeje. (Arch. český I. 57.) Si aliquis consul terrae pro damnis per ipsum factis quocunquemodo, in causam fuerit tractus: tunc talis consul in judicio debet dicere, quod consul est et negata querimonia jus consulum ad expurgandum se petet. Jus autem consulum est etc. (Ordo Jud. terrae 79). Si quis vero aliquem poprawczonem, vid. justitia- rium, pro damnis praedictis per eum perpetratis citaverit : talis justiciarius purgando se, habere debet juxta se alium justiciarium suum provinciae suae; aut si eundem ob quamcumque causam habere non poterit, tunc duos consules ejusdem suae pro- vinciae secum constituat etc. Juramentum: Recipio super juramentum meum, quod Regi praestiti, quum officium justiciariatus assumpsi. (Ordo 80.) Když žalujú, že mu sě škoda stala na miernej cestě, an přijem i žive: tehda odpověď, že je popravcí v ty časy byl, jako i dnes Tehda právo postaviti svého tovařiše své popravy v kaple za časa. Vezmětaž oba popravce na své (K Rožm. 228). kmetstvo 1349. Karolus Rex. Notum facimus vniuersis, quod de circumspectae fidei et legalitatis industria nobilium Heinrici de
Strana 87
Cap. II. Regni in districtus divisio. 87 Nouadomo et Jodoci de Rosemberg, fidelium nostrorum, quibus Nobis et Johanni, quondam Boemiae Regi, attenta sollicitudine placuerunt et se poterunt in futurum adaucto virtutis studio reddere graciosiores, obtinentes praesumpcionem fiduciae singu- laris, ipsos vtrosque in solidum et eorum quemlibet poprabczcones siue justiciarios Pilsnensis pro- uinciae autoritate et potestate regia duximus statuendos, et statuimus virtute praesentium literarum. Eapropter vniuersis et singulis scabinis terrae, nobilibus, militibus, clientibus, ju- ratis ac vniuersitatibus ciuitatum, necnon abbatibus, praepositis et conuentibus monasteriorum eiusdem Pilsnensis prouin- ciae praecipimus et mandamus, omnino volentes, quatenus supra- dictos Heinricum et Jodocum et nullos alios poprabcz- cones siue justiciarios vestros debeatis cognoscere, ac ipsis tamquam vestris justiciariis in omnibus et singulis, quae ad supradictum poprabczconatus spectant officium, pa- rere et intendere, et ad ipsos habere confugium et respectum; vobisque magistris ciuium et consulibus ciuitatum antedictae Pils- nensis prouinciae mandamus, quod eosdem diebus foren- sibus et festiuis ad praedictum poprabczconatus officium auctoritate regia institutos, faciatis voce preconia publice procla- mari, nullam in hoc sub obtentu Nostrae graciae et sub poena vobis et vestrum cuilibet auctoritate et motu regio infligenda, negli- genciam commissuri. Datum Frankenford 1349. Per dominum Regem Johannes Nouiforensis. 1381. 21. Aug. Wenceslaus — Boemiae rex. Judici, juratis et civibus civitatis Nostrae in Alta Muta. . . . gratiam . . . De vestra fidei et circumspectionis industria habentes praesumptionem indubiam fiduciae singularis, vobis committimus officium justicia- riae sive poprawae districtus vestri Mutensis, vosque justi- ciarios sive poprawczones districtus ejusdem constituimus et ipsius districtus justiciariorum sive poprawczonum numero praesentibus aggregamus. Mandantes et praecipientes camerario Chrudimensi ac omnibus aliis poprawczonibus regni Nostri Boemiae, ipso- rumque districtuum, civitatum et locorum habitatoribus et in- colis, . . . quatenus vos in officio praedictae poprawae et ejus exercitio quomodolibet non impediant nec impediri permittant per
Cap. II. Regni in districtus divisio. 87 Nouadomo et Jodoci de Rosemberg, fidelium nostrorum, quibus Nobis et Johanni, quondam Boemiae Regi, attenta sollicitudine placuerunt et se poterunt in futurum adaucto virtutis studio reddere graciosiores, obtinentes praesumpcionem fiduciae singu- laris, ipsos vtrosque in solidum et eorum quemlibet poprabczcones siue justiciarios Pilsnensis pro- uinciae autoritate et potestate regia duximus statuendos, et statuimus virtute praesentium literarum. Eapropter vniuersis et singulis scabinis terrae, nobilibus, militibus, clientibus, ju- ratis ac vniuersitatibus ciuitatum, necnon abbatibus, praepositis et conuentibus monasteriorum eiusdem Pilsnensis prouin- ciae praecipimus et mandamus, omnino volentes, quatenus supra- dictos Heinricum et Jodocum et nullos alios poprabcz- cones siue justiciarios vestros debeatis cognoscere, ac ipsis tamquam vestris justiciariis in omnibus et singulis, quae ad supradictum poprabczconatus spectant officium, pa- rere et intendere, et ad ipsos habere confugium et respectum; vobisque magistris ciuium et consulibus ciuitatum antedictae Pils- nensis prouinciae mandamus, quod eosdem diebus foren- sibus et festiuis ad praedictum poprabczconatus officium auctoritate regia institutos, faciatis voce preconia publice procla- mari, nullam in hoc sub obtentu Nostrae graciae et sub poena vobis et vestrum cuilibet auctoritate et motu regio infligenda, negli- genciam commissuri. Datum Frankenford 1349. Per dominum Regem Johannes Nouiforensis. 1381. 21. Aug. Wenceslaus — Boemiae rex. Judici, juratis et civibus civitatis Nostrae in Alta Muta. . . . gratiam . . . De vestra fidei et circumspectionis industria habentes praesumptionem indubiam fiduciae singularis, vobis committimus officium justicia- riae sive poprawae districtus vestri Mutensis, vosque justi- ciarios sive poprawczones districtus ejusdem constituimus et ipsius districtus justiciariorum sive poprawczonum numero praesentibus aggregamus. Mandantes et praecipientes camerario Chrudimensi ac omnibus aliis poprawczonibus regni Nostri Boemiae, ipso- rumque districtuum, civitatum et locorum habitatoribus et in- colis, . . . quatenus vos in officio praedictae poprawae et ejus exercitio quomodolibet non impediant nec impediri permittant per
Strana 88
88 Cap. II. Regni in districtus divisio. quempiam, sed potius efficaciter manuteneant, defensent et ad requisitionem vestri vobis fideliter assistant, faciantque vobis de omnibus juribus, gratiis et honoribus, quae ad officium praefatum spectare noscuntur, plenarie responderi. Datum Pragae a. 1381. (Ex orig. civ. Altomautensis Sembera V. Mýto. II.) 1381. 22. Aug. Idem commissio data civitati Melnicensi cum variatione: Mandantes et praecipientes camerariis, czudariis burgraviis, viceburgraviis ac omnibus aliis poprawczonibus . . . (Ex orig. caes. Archivi Vindob. Pelzel, Wenzel XXVII.) 1390. 28. Mart. Wenceslaus. Boemiae rex. Radczoni de Wlkany fideli nostro — gratiam —. De fidei et circumspectionis tuae indu- stria plenam obtinentes fiduciam te — poprawczonem districtus Greczensis constituimus et facimus per praesentes, teque numero aliorum Nostrorum poprawczonum ejusdem districtus praesentibus aggregamus, dantes tibi plenam auctoritatem et posse animad- vertendi in facinorosos, pacem et tranquillitatem ordinandi, omnia- que et singula faciendi et exercendi, quae ad verum poprawczonem et ejus officium tum de jure quam etiam approbata regni Boe- miae consuetudine spectare noscuntur. Mandantes universis et singulis burggraviis, officialibus, civitatum, oppidorum, villarum communitatibus, caeterisque Nostris fidelibus in dicto districtu constitutis firmiter et expresse, ut ad te tamquam poprawczonem respectum habeant, tibique in exercendis hiis quae ad officium poprawae pertinent, dum et quoties per te requisiti fuerint, assi- stant consiliis et auxiliis opportunis. Datum in Mendico . . . (Ex summa canc. Caroli. Pelzel, K. Wenzel LXIX.) 1343. Carolus rex — cum plena auctoritate regia instituendi et destituendi in provincia Racobnicensi provincialem ju- dicem seu poprawczonem. (Vide pag. 94.) — Listuov na popravce krále Václava, kdež sie po krajiech ustanovuje popravcemi pokad se spraviti při svých popravách mají: Najprvé aby žádný žhářuov a zhúbcí země nepřechovával proti zemi — neslúžil ke škodě její, tak jakož jest dskami zemskými šíře dotčeno. Datum anno 1405. (Arch. Karlst.)
88 Cap. II. Regni in districtus divisio. quempiam, sed potius efficaciter manuteneant, defensent et ad requisitionem vestri vobis fideliter assistant, faciantque vobis de omnibus juribus, gratiis et honoribus, quae ad officium praefatum spectare noscuntur, plenarie responderi. Datum Pragae a. 1381. (Ex orig. civ. Altomautensis Sembera V. Mýto. II.) 1381. 22. Aug. Idem commissio data civitati Melnicensi cum variatione: Mandantes et praecipientes camerariis, czudariis burgraviis, viceburgraviis ac omnibus aliis poprawczonibus . . . (Ex orig. caes. Archivi Vindob. Pelzel, Wenzel XXVII.) 1390. 28. Mart. Wenceslaus. Boemiae rex. Radczoni de Wlkany fideli nostro — gratiam —. De fidei et circumspectionis tuae indu- stria plenam obtinentes fiduciam te — poprawczonem districtus Greczensis constituimus et facimus per praesentes, teque numero aliorum Nostrorum poprawczonum ejusdem districtus praesentibus aggregamus, dantes tibi plenam auctoritatem et posse animad- vertendi in facinorosos, pacem et tranquillitatem ordinandi, omnia- que et singula faciendi et exercendi, quae ad verum poprawczonem et ejus officium tum de jure quam etiam approbata regni Boe- miae consuetudine spectare noscuntur. Mandantes universis et singulis burggraviis, officialibus, civitatum, oppidorum, villarum communitatibus, caeterisque Nostris fidelibus in dicto districtu constitutis firmiter et expresse, ut ad te tamquam poprawczonem respectum habeant, tibique in exercendis hiis quae ad officium poprawae pertinent, dum et quoties per te requisiti fuerint, assi- stant consiliis et auxiliis opportunis. Datum in Mendico . . . (Ex summa canc. Caroli. Pelzel, K. Wenzel LXIX.) 1343. Carolus rex — cum plena auctoritate regia instituendi et destituendi in provincia Racobnicensi provincialem ju- dicem seu poprawczonem. (Vide pag. 94.) — Listuov na popravce krále Václava, kdež sie po krajiech ustanovuje popravcemi pokad se spraviti při svých popravách mají: Najprvé aby žádný žhářuov a zhúbcí země nepřechovával proti zemi — neslúžil ke škodě její, tak jakož jest dskami zemskými šíře dotčeno. Datum anno 1405. (Arch. Karlst.)
Strana 89
Cap. II. Regni in districtus divisio. 89 1402. Wenceslaus rex. Nobili Joanno dicto Crussina de Lichtenburg, burgravio castri Pragensis etc. Fidelis dilecte. Tra- ctantibus pridem super proxime praeteritis Quatuor temporibus, nobilibus regni nostri Bohemiae baronibus circa tabulas terrae de speciali mandato nostro ad hoc, ut in eodem regno Nostro Boemiae pacis stabiliatur amoenitas, justitia hucusque concupita debito persistat in robore et fideles regnicolae sub debita tran- quillitate respirent, singula per ipsos ordinata statuta et decreta (prout in praesentibus scripta articulatim inferius plenius conti- nentur) servare promisimus et tenere solide pollicemur. Et horum pro maioris roboris firmitate et executione efficaci exequenda animo deliberato, sano baronum, nobilium et fidelium Nostrorum accedente consilio et de certa Nostra scientia, te justitiarium seu poprawczonem districtuum Graecensis, Chrudi- mensis et Mutensis constituimus et ordinavimus, facimus, constituimus et virtute praesentium omnimode ordinamus, dantes et concedentes tibi auctoritate regia praedicta plenam et expressam in facinorosos ac delinquentes homines exercendi et puniendi potestatem. Mandantes nihilominus tibi praesentibus seriose, qua- tenus ad requisitionem caeterorum justitiariorum et poprawczonum regni Bohemiae seu civitatum et incolarum ipsius, quoties opus fuerit êt te duxerint desuper requirendum, ipsis ad conculcandam et reprimendam maleficorum, raptorum et oppressorum dicti regni Bohemiae temeritatem inconsultam tua potentia totis nisibus assistere debeas fideliter et astare, quod etiam iidem justitiarii seu poprawczones ac civitates et incolae ipsarum vice reciproca tibi facere debebunt et tenentur. (Eodem anno constituti sunt poprawczones Hradecensis seu Grecensis alter capitaneus, Theodoricus de Janovicz seu de Nachod. Bechinensis: Henricus de Rosenberg, eiusdem distri- ctus: a 1405 Ulricus de Novadomo et Joannes de Austí dictus Camenicensis. Prachensis: Zdenko de Rozmital, Joannes de Novadomo. Boleslaviensis: Wilhelmus de Zvirzeticz, Joannes de Michelsperk. Czaslaviensis: Witek de Lippnic, Nikolaus de Ruczie. Iterum Boleslaviensis: Alsso de Dube dictus Sskopek. Chrudimensis: Zdeslaus de Sternberg in Zageczicz et Andreas Dube. Litomericensis et Plsnensis: Udalricus ab Hazmburg in Przimda. Iterum Litomericensis: Herbordus
Cap. II. Regni in districtus divisio. 89 1402. Wenceslaus rex. Nobili Joanno dicto Crussina de Lichtenburg, burgravio castri Pragensis etc. Fidelis dilecte. Tra- ctantibus pridem super proxime praeteritis Quatuor temporibus, nobilibus regni nostri Bohemiae baronibus circa tabulas terrae de speciali mandato nostro ad hoc, ut in eodem regno Nostro Boemiae pacis stabiliatur amoenitas, justitia hucusque concupita debito persistat in robore et fideles regnicolae sub debita tran- quillitate respirent, singula per ipsos ordinata statuta et decreta (prout in praesentibus scripta articulatim inferius plenius conti- nentur) servare promisimus et tenere solide pollicemur. Et horum pro maioris roboris firmitate et executione efficaci exequenda animo deliberato, sano baronum, nobilium et fidelium Nostrorum accedente consilio et de certa Nostra scientia, te justitiarium seu poprawczonem districtuum Graecensis, Chrudi- mensis et Mutensis constituimus et ordinavimus, facimus, constituimus et virtute praesentium omnimode ordinamus, dantes et concedentes tibi auctoritate regia praedicta plenam et expressam in facinorosos ac delinquentes homines exercendi et puniendi potestatem. Mandantes nihilominus tibi praesentibus seriose, qua- tenus ad requisitionem caeterorum justitiariorum et poprawczonum regni Bohemiae seu civitatum et incolarum ipsius, quoties opus fuerit êt te duxerint desuper requirendum, ipsis ad conculcandam et reprimendam maleficorum, raptorum et oppressorum dicti regni Bohemiae temeritatem inconsultam tua potentia totis nisibus assistere debeas fideliter et astare, quod etiam iidem justitiarii seu poprawczones ac civitates et incolae ipsarum vice reciproca tibi facere debebunt et tenentur. (Eodem anno constituti sunt poprawczones Hradecensis seu Grecensis alter capitaneus, Theodoricus de Janovicz seu de Nachod. Bechinensis: Henricus de Rosenberg, eiusdem distri- ctus: a 1405 Ulricus de Novadomo et Joannes de Austí dictus Camenicensis. Prachensis: Zdenko de Rozmital, Joannes de Novadomo. Boleslaviensis: Wilhelmus de Zvirzeticz, Joannes de Michelsperk. Czaslaviensis: Witek de Lippnic, Nikolaus de Ruczie. Iterum Boleslaviensis: Alsso de Dube dictus Sskopek. Chrudimensis: Zdeslaus de Sternberg in Zageczicz et Andreas Dube. Litomericensis et Plsnensis: Udalricus ab Hazmburg in Przimda. Iterum Litomericensis: Herbordus
Strana 90
90 Cap. II. Regni in districtus divisio. de Kolowrat et alio anno Joannes de Wartemberg, alias de Deczin; alio anno: Berka de Hohenstein.) (Balbín VIII. 65.) 1405. 5. Jan. Wenceslaus — Boemiae rex. Magistro civium, consulibus, juratis et communitati civitatis Luthomericensis . . . Fideles dilecti. Tractantibus pridem super proxime praeteritis Quatuor temporibus nobilibus regni Nostri Boemiae, baronibus circa tabulas terrae, de speciali mandato Nostro, ad hoc ut in eodem regno Nostro Boemiae pacis stabiliatur amoenitas, justitia hucusque concupita debito persistat in robore, et fideles regni- colae sub debita tranquillitate respirent, singula per ipsos ordi- nata, statuta et decreta, (prout in praesentibus scripta inferius articulatim plenius continentur) servare promisimus et tenere solide pollicemur. Et horum ad majoris robotis firmitatem ac executionem exsequendam efficacem decrevimus et de facto ac realiter in et per totum regnum Nostrum Boemiae et universos districtus ipsius justitiarios seu poprawczones Nostros legitimos statuimus cum plenaria potestate, sicut id ipsum literae Maj. Nostrae per Nos ipsis desuper datae clarius attestantur... Idcirco Fid. vestrae seriose praecipimus et sub regii favoris obtentu expresse mandamus, omnino volentes, quatenus ad requi- sitionem hujusmodi justitiariorum seu poprawczonum districtus vestri, quoties opus fuerit et vos per se vel suos duxerint re- quirendos, ipsis ad conculcandam et reprimendam maleficorum, raptorum et oppressorum dicti regni B. et incolarum ipsius te- meritatem inconsultam vestra potentia totis nisibus assistere de- beatis fideliter et astare. Quod etiam eidem justiciarii et popraw- czones vice reciproca vobis facere debebunt et tenentur. Et nihilominus volumus, quod mox visis praesentibus in civitate vestra in locis consuetis diebus forensibus voce preconica proclamari publice faciatis, ut si quispiam, cujuscunque condi- tionis seu status existat, hujusmodi ordinationem, statuta et de- creta ac justitiae processum impedire conaretur seu eisdem forsan se opponere praesumeret, quod extunc sciat adversum se tanquam malificum et rebellem ultione condigna acriter proces- surum. Sequuntur ergo articuli: Barones videlicet . . .
90 Cap. II. Regni in districtus divisio. de Kolowrat et alio anno Joannes de Wartemberg, alias de Deczin; alio anno: Berka de Hohenstein.) (Balbín VIII. 65.) 1405. 5. Jan. Wenceslaus — Boemiae rex. Magistro civium, consulibus, juratis et communitati civitatis Luthomericensis . . . Fideles dilecti. Tractantibus pridem super proxime praeteritis Quatuor temporibus nobilibus regni Nostri Boemiae, baronibus circa tabulas terrae, de speciali mandato Nostro, ad hoc ut in eodem regno Nostro Boemiae pacis stabiliatur amoenitas, justitia hucusque concupita debito persistat in robore, et fideles regni- colae sub debita tranquillitate respirent, singula per ipsos ordi- nata, statuta et decreta, (prout in praesentibus scripta inferius articulatim plenius continentur) servare promisimus et tenere solide pollicemur. Et horum ad majoris robotis firmitatem ac executionem exsequendam efficacem decrevimus et de facto ac realiter in et per totum regnum Nostrum Boemiae et universos districtus ipsius justitiarios seu poprawczones Nostros legitimos statuimus cum plenaria potestate, sicut id ipsum literae Maj. Nostrae per Nos ipsis desuper datae clarius attestantur... Idcirco Fid. vestrae seriose praecipimus et sub regii favoris obtentu expresse mandamus, omnino volentes, quatenus ad requi- sitionem hujusmodi justitiariorum seu poprawczonum districtus vestri, quoties opus fuerit et vos per se vel suos duxerint re- quirendos, ipsis ad conculcandam et reprimendam maleficorum, raptorum et oppressorum dicti regni B. et incolarum ipsius te- meritatem inconsultam vestra potentia totis nisibus assistere de- beatis fideliter et astare. Quod etiam eidem justiciarii et popraw- czones vice reciproca vobis facere debebunt et tenentur. Et nihilominus volumus, quod mox visis praesentibus in civitate vestra in locis consuetis diebus forensibus voce preconica proclamari publice faciatis, ut si quispiam, cujuscunque condi- tionis seu status existat, hujusmodi ordinationem, statuta et de- creta ac justitiae processum impedire conaretur seu eisdem forsan se opponere praesumeret, quod extunc sciat adversum se tanquam malificum et rebellem ultione condigna acriter proces- surum. Sequuntur ergo articuli: Barones videlicet . . .
Strana 91
Cap. II. Regni in districtus divisio. 91 Datum Mendici 1405, die 5. Januarii. (Ex orig. archivi Litomer. Pelzel K. Wenzel IV. n. CCVI. Ejusdem te- noris et dati literae extant originales in archivis civ. Curim, Pilsen, Glatow etc.) D. Districtus Boemiae quoad administrationem justitiae. 1252 et 1257 . . . . ut nec in Pilzen, nec in Misa, nec in Racovnik, nec in alio ullo loco in seculari judicio valeant conveniri. 1268. Otacarus ecclesiae Wissegradensi : Insuper etiam pro- vinciarum judicia, vid. in Prachen, Bozen, Péska et Dau- dleb, quorum mentio in contextu dictorum privilegiorum habita nulla fuit, ecclesiae concedimus jure perpetuo possidenda, volentes, ut in omnibus regni beneficiis dictus cancellarius habeat suum nuntium ved druhonem ad jura ecclesiae requirenda. (Ha- merschmid, Gloria, Eml. II. 2795.) 1298. Wenceslaus rex monasterium Teplense eximit a ju- diciis provincialibus Misensi, Pilznensi, Domazlicensi et Clatouiensi. (Ex orig. mon. Tepl. Emler II. 1780.) Bydžov. Ca. 1318. Wok de Rotensteyna conqueritur super beneficiarios Bidzowienses, quia eum injuste citant, quia uxor sua ibi non sedet. (Rel. tab. cit. 374.) Časlav. 1320. Excussio in Trziebilicz . . . sed camerarius, qui citavit eos, non pronuntiavit citationem, sed loco sui pronun- tiavit camerarius Pragensis cum camerario Czaslaviensi. (Rel. tab. cit. 95.) 1419. Benessius citatus defendit se in testatione citationis, dicens, quod non est debite citatus, quia eum citavit camerarius districtus Curimensis, et ipse residet in districtu Časlaviensi. (Tab. cit.) Gradec. 1394. Benessius de Bissicz, alias de Lompnicz, veniens coram pleno beneficio districtus Grecensis recognovit publice, quod . . . et promisit dictis beneficiariis prae- dictos Jarossium (de Studencze) et Sdenconem (de Studencze) de omnibus damnis exbrigare, prout in tabulis Grecensis districtus plenius continetur. (Dsky dvorské.)
Cap. II. Regni in districtus divisio. 91 Datum Mendici 1405, die 5. Januarii. (Ex orig. archivi Litomer. Pelzel K. Wenzel IV. n. CCVI. Ejusdem te- noris et dati literae extant originales in archivis civ. Curim, Pilsen, Glatow etc.) D. Districtus Boemiae quoad administrationem justitiae. 1252 et 1257 . . . . ut nec in Pilzen, nec in Misa, nec in Racovnik, nec in alio ullo loco in seculari judicio valeant conveniri. 1268. Otacarus ecclesiae Wissegradensi : Insuper etiam pro- vinciarum judicia, vid. in Prachen, Bozen, Péska et Dau- dleb, quorum mentio in contextu dictorum privilegiorum habita nulla fuit, ecclesiae concedimus jure perpetuo possidenda, volentes, ut in omnibus regni beneficiis dictus cancellarius habeat suum nuntium ved druhonem ad jura ecclesiae requirenda. (Ha- merschmid, Gloria, Eml. II. 2795.) 1298. Wenceslaus rex monasterium Teplense eximit a ju- diciis provincialibus Misensi, Pilznensi, Domazlicensi et Clatouiensi. (Ex orig. mon. Tepl. Emler II. 1780.) Bydžov. Ca. 1318. Wok de Rotensteyna conqueritur super beneficiarios Bidzowienses, quia eum injuste citant, quia uxor sua ibi non sedet. (Rel. tab. cit. 374.) Časlav. 1320. Excussio in Trziebilicz . . . sed camerarius, qui citavit eos, non pronuntiavit citationem, sed loco sui pronun- tiavit camerarius Pragensis cum camerario Czaslaviensi. (Rel. tab. cit. 95.) 1419. Benessius citatus defendit se in testatione citationis, dicens, quod non est debite citatus, quia eum citavit camerarius districtus Curimensis, et ipse residet in districtu Časlaviensi. (Tab. cit.) Gradec. 1394. Benessius de Bissicz, alias de Lompnicz, veniens coram pleno beneficio districtus Grecensis recognovit publice, quod . . . et promisit dictis beneficiariis prae- dictos Jarossium (de Studencze) et Sdenconem (de Studencze) de omnibus damnis exbrigare, prout in tabulis Grecensis districtus plenius continetur. (Dsky dvorské.)
Strana 92
92 Cap. II. Regni in districtus divisio. 1395. Benessius de Bissicz venies coram pleno bene- ficio Greczensis districtus fassus est et publice reco- gnovit, quod . . . Si autem non exbrigaverit, ex tunc praedictus Zbraslaus (filius Jarossii de Studencze) . . . dictum Benessium de Bissicz in bonis ipsius, habitis et habendis, cum solo came- rario vel nuntio castellani in X m. arg. minus lothone impigne- rare usque ad totam summam pecuniae capitalis . . ., prout in tabulis districtus plenius continetur. (Dsky dvorské.) 1396. Ego Adamecz civis in Grecz — protestor factam con- cordiam etc., nil relinquendo in causis, quas movi, citationibus et obtentis in tabulis terrestribus Greczensis distri- ctus. (Cod. j. B. II. 2. pag. 12.) Quia fecit ei dampnum suo posse sine jure bezpravným plenem — podle svých desk zemských úřada Hrade- ckého in sua hereditate in B . . . . — Quia fecit ei dampnum suo posse sine jure nomine úřada Hradeckého in sua here- ditate in K . . . . (Form. querel.) 1419. In villa Luzan Joannes de ibidem decessit, cujus bona ad d. regem legitime sunt devoluta. Litera proclamationis . . . in Jaromirz emanavit. Zdena de Luzan defendit praedicta bona post Joannem quodam maritum suum proclamata et offert se probaturam dotalitio tabulis terrae et tabulis czude di- strictus Greczensis. (Dsky dvorské). Kúřim. 1419. Benessius citatus defendit se in testatione citationis, dicens, quod non est debite citatus, quia eum citavit camerarius districtus Gurimensis, et ipse residet in districtu Ca- slaviensi. (Tab. cit.) Litoměřice. 1413. Jan z Zahořan přišel před úřad Lito- měřický i přiznal sě dobrovolně, že má dáti a platiti kopu gr. stř. Pr. rázu platu věčného tu z svých dědin v Zahořanech Do- rotě sestře své vlastní . . . Pakliby . . nedal, tehda Dorota anebo její děti mohú a mají Janovi na jeho dědinách tu v Zahořanech s jedním komorníkem Litoměřickým bráti své jistiinné penieze .. . Impositum . . . E libro Lutomericensi (Dsky dvorské). Accedens ad Nostri praesentiam d. Albertus decanus ecclesiae S. Egidii in Praga etc., proposuit querulose, quod quidam My-
92 Cap. II. Regni in districtus divisio. 1395. Benessius de Bissicz venies coram pleno bene- ficio Greczensis districtus fassus est et publice reco- gnovit, quod . . . Si autem non exbrigaverit, ex tunc praedictus Zbraslaus (filius Jarossii de Studencze) . . . dictum Benessium de Bissicz in bonis ipsius, habitis et habendis, cum solo came- rario vel nuntio castellani in X m. arg. minus lothone impigne- rare usque ad totam summam pecuniae capitalis . . ., prout in tabulis districtus plenius continetur. (Dsky dvorské.) 1396. Ego Adamecz civis in Grecz — protestor factam con- cordiam etc., nil relinquendo in causis, quas movi, citationibus et obtentis in tabulis terrestribus Greczensis distri- ctus. (Cod. j. B. II. 2. pag. 12.) Quia fecit ei dampnum suo posse sine jure bezpravným plenem — podle svých desk zemských úřada Hrade- ckého in sua hereditate in B . . . . — Quia fecit ei dampnum suo posse sine jure nomine úřada Hradeckého in sua here- ditate in K . . . . (Form. querel.) 1419. In villa Luzan Joannes de ibidem decessit, cujus bona ad d. regem legitime sunt devoluta. Litera proclamationis . . . in Jaromirz emanavit. Zdena de Luzan defendit praedicta bona post Joannem quodam maritum suum proclamata et offert se probaturam dotalitio tabulis terrae et tabulis czude di- strictus Greczensis. (Dsky dvorské). Kúřim. 1419. Benessius citatus defendit se in testatione citationis, dicens, quod non est debite citatus, quia eum citavit camerarius districtus Gurimensis, et ipse residet in districtu Ca- slaviensi. (Tab. cit.) Litoměřice. 1413. Jan z Zahořan přišel před úřad Lito- měřický i přiznal sě dobrovolně, že má dáti a platiti kopu gr. stř. Pr. rázu platu věčného tu z svých dědin v Zahořanech Do- rotě sestře své vlastní . . . Pakliby . . nedal, tehda Dorota anebo její děti mohú a mají Janovi na jeho dědinách tu v Zahořanech s jedním komorníkem Litoměřickým bráti své jistiinné penieze .. . Impositum . . . E libro Lutomericensi (Dsky dvorské). Accedens ad Nostri praesentiam d. Albertus decanus ecclesiae S. Egidii in Praga etc., proposuit querulose, quod quidam My-
Strana 93
Cap. II. Regni in districtus divisio. 93 sliworius, Bawarus, Stephanus et Pessico de Zelcowicz laici et alii eorum in hac parte complices, homines ipsius censuales in villis Lahowicz (45) et Rzyssut (45) ad dictam Pragensem eccle- siam spectantibus, ad czudariorum seu beneficiariorum distri- ctus Lutomiericensis citaverunt et citare procuraverunt ad eorum judicium seculare, nunquam ab eodem d. A. de dictis hominibus justitia postulata etc. (Form. II. 247.) Melnik. 1348. Carolus rex . . . notum facimus . . . ju- ratis et universitati civium in Melnik et successoribus ipsorum universis necnon civitati Melnicensi stylum, regimen et annota- tionem tabularum terrae habenda, regenda et dirigenda commit- timus . . . (Ex orig. i. r. archivi Vindob. Pelzel, K. Karl IV. Urk. 196.) Nimburk. 1322. Wok conqueritur super Marquardum de Zwierzeticz pro vadio 300 m. arg., quia roboravit se sibi amica- bili ordinatione sub hoc vadio ; debuit eum excipere de tabulis terrae in Newburga etc. (Reliq. tab. citat.). 1407. In villa Cratonoss Pohancze de ibidem decessit. Li- tera proclamationis in Nimburga . . . Slach de Mezilessie nomine J. de Hawranye defendit hereditates praedictas post Pohanczonem proclamatas, dicens, eum habere melius jus quam dom. regem, et offert eum probaturum jure obtento per tabulas Nimbur- genses. (Dsky dvorské.) Plzeň. 1389. In villa Dubnicze Habartus decessit. Litera proclamationis in Pilznam. Sezema de Czigicz nomine Jaroslai de Homberka defendit X marcas arg. obtentas per tabulas czude Plznensis. (Dsky dvorské.) Prácheň. Ca. 1318. Camerarius Prachynensis con- queritur super B. de Strzely. (Rel. tab. cit. 132.) Wodňany. 1318. Hereditatem in Brzezi: Camerarius de Wodnan non pronunciavit citationem in secundo termino, sed camerarius Pragensis loco sui, quia commissiset sibi pronunciare. (Rel. tab. cit. 177.)
Cap. II. Regni in districtus divisio. 93 sliworius, Bawarus, Stephanus et Pessico de Zelcowicz laici et alii eorum in hac parte complices, homines ipsius censuales in villis Lahowicz (45) et Rzyssut (45) ad dictam Pragensem eccle- siam spectantibus, ad czudariorum seu beneficiariorum distri- ctus Lutomiericensis citaverunt et citare procuraverunt ad eorum judicium seculare, nunquam ab eodem d. A. de dictis hominibus justitia postulata etc. (Form. II. 247.) Melnik. 1348. Carolus rex . . . notum facimus . . . ju- ratis et universitati civium in Melnik et successoribus ipsorum universis necnon civitati Melnicensi stylum, regimen et annota- tionem tabularum terrae habenda, regenda et dirigenda commit- timus . . . (Ex orig. i. r. archivi Vindob. Pelzel, K. Karl IV. Urk. 196.) Nimburk. 1322. Wok conqueritur super Marquardum de Zwierzeticz pro vadio 300 m. arg., quia roboravit se sibi amica- bili ordinatione sub hoc vadio ; debuit eum excipere de tabulis terrae in Newburga etc. (Reliq. tab. citat.). 1407. In villa Cratonoss Pohancze de ibidem decessit. Li- tera proclamationis in Nimburga . . . Slach de Mezilessie nomine J. de Hawranye defendit hereditates praedictas post Pohanczonem proclamatas, dicens, eum habere melius jus quam dom. regem, et offert eum probaturum jure obtento per tabulas Nimbur- genses. (Dsky dvorské.) Plzeň. 1389. In villa Dubnicze Habartus decessit. Litera proclamationis in Pilznam. Sezema de Czigicz nomine Jaroslai de Homberka defendit X marcas arg. obtentas per tabulas czude Plznensis. (Dsky dvorské.) Prácheň. Ca. 1318. Camerarius Prachynensis con- queritur super B. de Strzely. (Rel. tab. cit. 132.) Wodňany. 1318. Hereditatem in Brzezi: Camerarius de Wodnan non pronunciavit citationem in secundo termino, sed camerarius Pragensis loco sui, quia commissiset sibi pronunciare. (Rel. tab. cit. 177.)
Strana 94
94 Cap. II. Regni in districtus divisio. Žatec. Recordamur tibi Wilhelmo de Egerberch, poprawczoni provinciae Sacensis, pridem intimasse, quod causam inter Milotam de Praga et Beneda de Ponte jam diu versantem, deberes ex parte Mag. Nostrae peraudire. — Tibi Wilhelmo de Eger- werch, poprawczoni provinciae Sacensis, seriose praecipimus, qua- tenus Theodoricum dictum Spaczek, judicem curiae regiae, aut nuntios ipsius auxilio et juvamine tuo promoveas etc. (Form. I. 255.) ca. 1313. Vlk de Polek super Sulislaum de Chuderzina. Camerarius Zacensis pronunciavit citationem. (Rel. tab. cit. 305.) 1343. Carolus rex — cum plena auctoritate regia insti- tuendi ac destituendi in provincia Racobnicensi provincialem ju- dicem seu poprawczonem et in Zuda Sacensi beneficiarium seu urzednikonem, notarium et alios officiales. 1381. In villa Tuchonicz Prziech decessit. Litera procla- mationis in Luna, fer. III. ante Benedicti emanavit. Hen- ricus de Smolniczie defendit tres sex. census annui in Nehasicz juris obtenti per tabulas Saczences (Dsky dvorské). 1382. In villa Lhota Pawel decessit. Lit. procl. in Sacz ... Slawibor de Sacz defendit V marc. arg. juris obtenti per ta- bulas terrae zude Sacensis. — Frana de Zacz defendit XXV m. a. juris obtenti per tabulas terrae zude Sa- censis etc. (Dsky dvorské). V hrazské (Pražské) popravě právo jedním komorníkem Pražským pohoniti, proto že je v tej popravě, v niež póhon. V jiné popravě Pražská nemóže pohoniti jedniem komor- níkem do hrada, že ta poprava má také komorníky toho súda. V jinú popravu Pražská poprava: Komorníku Pražskému právo jest dáti za jeho chodbu 60 haléřov, to jest pět grošóv, ježto pohonil. A chce-li póvod svú volí, aby on sám komorník Pražský dobyl sobě komorníka ot úřada tej popravy, v niež mu jest pohoniti s ním, daj jemu pět grošóv, ješto komorníka má jmieti menšieho úřada etc. Pakli póvod chce sám komorníka dáti Pražskému komorníku, toho úřada, v kterémž kraji budete po-
94 Cap. II. Regni in districtus divisio. Žatec. Recordamur tibi Wilhelmo de Egerberch, poprawczoni provinciae Sacensis, pridem intimasse, quod causam inter Milotam de Praga et Beneda de Ponte jam diu versantem, deberes ex parte Mag. Nostrae peraudire. — Tibi Wilhelmo de Eger- werch, poprawczoni provinciae Sacensis, seriose praecipimus, qua- tenus Theodoricum dictum Spaczek, judicem curiae regiae, aut nuntios ipsius auxilio et juvamine tuo promoveas etc. (Form. I. 255.) ca. 1313. Vlk de Polek super Sulislaum de Chuderzina. Camerarius Zacensis pronunciavit citationem. (Rel. tab. cit. 305.) 1343. Carolus rex — cum plena auctoritate regia insti- tuendi ac destituendi in provincia Racobnicensi provincialem ju- dicem seu poprawczonem et in Zuda Sacensi beneficiarium seu urzednikonem, notarium et alios officiales. 1381. In villa Tuchonicz Prziech decessit. Litera procla- mationis in Luna, fer. III. ante Benedicti emanavit. Hen- ricus de Smolniczie defendit tres sex. census annui in Nehasicz juris obtenti per tabulas Saczences (Dsky dvorské). 1382. In villa Lhota Pawel decessit. Lit. procl. in Sacz ... Slawibor de Sacz defendit V marc. arg. juris obtenti per ta- bulas terrae zude Sacensis. — Frana de Zacz defendit XXV m. a. juris obtenti per tabulas terrae zude Sa- censis etc. (Dsky dvorské). V hrazské (Pražské) popravě právo jedním komorníkem Pražským pohoniti, proto že je v tej popravě, v niež póhon. V jiné popravě Pražská nemóže pohoniti jedniem komor- níkem do hrada, že ta poprava má také komorníky toho súda. V jinú popravu Pražská poprava: Komorníku Pražskému právo jest dáti za jeho chodbu 60 haléřov, to jest pět grošóv, ježto pohonil. A chce-li póvod svú volí, aby on sám komorník Pražský dobyl sobě komorníka ot úřada tej popravy, v niež mu jest pohoniti s ním, daj jemu pět grošóv, ješto komorníka má jmieti menšieho úřada etc. Pakli póvod chce sám komorníka dáti Pražskému komorníku, toho úřada, v kterémž kraji budete po-
Strana 95
Cap. II. Regni in districtus divisio. 95 honiti: tehda póvod dáti má právo 32 haléřov za jeho chodbu, že požene. (Kniha Rožmb. 2. 3. 4.) Komorník (na póhonu) nemá vzieti viece do prvnieho kraje než pět grošóv, a do druhého kraje deset, a komorníku toho kraje pět; a tak každému komorníku toho kraje, z kteréhož kraje pohoni, a do třetieho kraje věrdunk, a do najvyššieho kraje čtvrtého 20 grošóv (z D. 95). A komorník žádný od póhonu nemá viece vzieti nežli v jed- nom kraji pět grošóv; v druhém deset, a toho kraje ko- morník pět grošóv; v třetiem patnáct; a ve čtvrtém dvadseti; a těch krajóv komorníci každý pět grošóv. (z D. Přípis.) Komornič druh nemá mieti viece ot vzvodu dědinného neb ot othádánie, buď málo nebo mnoho, než v jednom kraji pět věrdunk, v druhém dvakrát viece, v třetiem třikrát viece a ve čtvrtém čtyřikráte viece, a ztravu podobnú; a vezme-li co viece, to mimo právo. Ot vzvodu, buď mnoho nebo málo, nemá viec mieti po krajích mimo ztravu, ot prvnieho kraje pět věrdunk, ot druhého dvakrát tolikéž, ot třetieho třikrát a ot čtvrtého čtyřikrát tolikéž, a nic viece. Sudí zemský když po vzvodiech jede, má vzieti ot prvnieho kraje pět věrdunk, ot druhého tolikéž, od třetieho i ot čtvrtého tolikéž. (z D. 97.) V Bílých dskách póhonných za krále Vácslava (1406—1407), co má komorníkóm od kterého kraje, když pohánějí, dáváno býti: Pražský V gr. Kauřimský, Vltavský, Boleslavský, Litoměřický, Žatecký, Rokycanský, Beraunský, Čáslavský — ti dávají Pražskému ko- morníku X gr. a druhému V gr. Hradecký, Meytský, Chrudimský, Písecký, Podbrdský, Prá- chenský — ti dávají Pražskému komorníku XV gr. a druhému VII gr. Klatovský, Plzenský, Stříberský, Sušický — ti dávají Praž- skému komorníku XV gr. a druhému X gr. (Arch. Pal. IV. 537.)
Cap. II. Regni in districtus divisio. 95 honiti: tehda póvod dáti má právo 32 haléřov za jeho chodbu, že požene. (Kniha Rožmb. 2. 3. 4.) Komorník (na póhonu) nemá vzieti viece do prvnieho kraje než pět grošóv, a do druhého kraje deset, a komorníku toho kraje pět; a tak každému komorníku toho kraje, z kteréhož kraje pohoni, a do třetieho kraje věrdunk, a do najvyššieho kraje čtvrtého 20 grošóv (z D. 95). A komorník žádný od póhonu nemá viece vzieti nežli v jed- nom kraji pět grošóv; v druhém deset, a toho kraje ko- morník pět grošóv; v třetiem patnáct; a ve čtvrtém dvadseti; a těch krajóv komorníci každý pět grošóv. (z D. Přípis.) Komornič druh nemá mieti viece ot vzvodu dědinného neb ot othádánie, buď málo nebo mnoho, než v jednom kraji pět věrdunk, v druhém dvakrát viece, v třetiem třikrát viece a ve čtvrtém čtyřikráte viece, a ztravu podobnú; a vezme-li co viece, to mimo právo. Ot vzvodu, buď mnoho nebo málo, nemá viec mieti po krajích mimo ztravu, ot prvnieho kraje pět věrdunk, ot druhého dvakrát tolikéž, ot třetieho třikrát a ot čtvrtého čtyřikrát tolikéž, a nic viece. Sudí zemský když po vzvodiech jede, má vzieti ot prvnieho kraje pět věrdunk, ot druhého tolikéž, od třetieho i ot čtvrtého tolikéž. (z D. 97.) V Bílých dskách póhonných za krále Vácslava (1406—1407), co má komorníkóm od kterého kraje, když pohánějí, dáváno býti: Pražský V gr. Kauřimský, Vltavský, Boleslavský, Litoměřický, Žatecký, Rokycanský, Beraunský, Čáslavský — ti dávají Pražskému ko- morníku X gr. a druhému V gr. Hradecký, Meytský, Chrudimský, Písecký, Podbrdský, Prá- chenský — ti dávají Pražskému komorníku XV gr. a druhému VII gr. Klatovský, Plzenský, Stříberský, Sušický — ti dávají Praž- skému komorníku XV gr. a druhému X gr. (Arch. Pal. IV. 537.)
Strana 96
96 Cap. II. Regni in districtus divisio. E. Provinciae quoad jurisdictionem Curiae regiae. 1338. Joannes rex: Affectantes ut eidem Petro de Rosen- berch de antedictis debitis per Nos citius satisfiat, sibi omnia et singula bona, quae in Bolezlauiensi, Czaslauiensi, Greczenci et Mutensi, necnon Bechinensi, Chino- viensi, Prachinensi, Dudleuicensi, Wltaviensi et Bosinensi provinciis propter demerita vel decessum quorum- cumque absque heredibus vel alio modo quocumque juxta regni Nostri Boemiae consuetudinem hactenus observatam, ad Nos de- voluta fuerint, ex nunc conferimus et donamus. (Orig. in arch. Trebon.: Sternberg Urk. p. 73. — Eml. IV. 375.) 1341. Joannes rex: Jura Nostra Pylsnensis, Boznensis, Prachinensis, Volinensis, Wltauiensis, Bechinensis, Chinouiensis, Dndlebensis et Netolicensis provin- ciarum etc. Carolus . . . Notum facimus, quod dilecto Nobis P. de... notario et heredibus suis legitimis auctoritate regia Boemiae omnia bona in Wrat(islavensi) districtu, quae ad Nos tanquam ad regem Boemiae succedente tempore devolvi continget vel etiam actu jam devoluta existunt, habenda et recipienda usque ad summam M marc. damus, conferimus et donamus, mandantes . . . capitaneo Wrat., quatenus vice et auctoritate Nostra prae- fatum P . . . ad realem executionem gratiae Nostrae debeat pro- movere etc. (Tadra, Form.) Wenceslaus . . . quatenus C. marescalcum Nostrum et fra- trem ipsius K. de bonis quibusdam vacantibus et ad Ser. Nostram per et post obitum P(ótae) de C(astolovic) legitime devolutis, de castro C(ostelec), villis et universis bonis ad id spectantibus, sitis in districtu G(recensi) etc. (Ib.) 1397. Král Vácslav zapisuje na Žateckém a Slanském kraji odúmrtní zboží na krále spadající (Reg. Zápisů).
96 Cap. II. Regni in districtus divisio. E. Provinciae quoad jurisdictionem Curiae regiae. 1338. Joannes rex: Affectantes ut eidem Petro de Rosen- berch de antedictis debitis per Nos citius satisfiat, sibi omnia et singula bona, quae in Bolezlauiensi, Czaslauiensi, Greczenci et Mutensi, necnon Bechinensi, Chino- viensi, Prachinensi, Dudleuicensi, Wltaviensi et Bosinensi provinciis propter demerita vel decessum quorum- cumque absque heredibus vel alio modo quocumque juxta regni Nostri Boemiae consuetudinem hactenus observatam, ad Nos de- voluta fuerint, ex nunc conferimus et donamus. (Orig. in arch. Trebon.: Sternberg Urk. p. 73. — Eml. IV. 375.) 1341. Joannes rex: Jura Nostra Pylsnensis, Boznensis, Prachinensis, Volinensis, Wltauiensis, Bechinensis, Chinouiensis, Dndlebensis et Netolicensis provin- ciarum etc. Carolus . . . Notum facimus, quod dilecto Nobis P. de... notario et heredibus suis legitimis auctoritate regia Boemiae omnia bona in Wrat(islavensi) districtu, quae ad Nos tanquam ad regem Boemiae succedente tempore devolvi continget vel etiam actu jam devoluta existunt, habenda et recipienda usque ad summam M marc. damus, conferimus et donamus, mandantes . . . capitaneo Wrat., quatenus vice et auctoritate Nostra prae- fatum P . . . ad realem executionem gratiae Nostrae debeat pro- movere etc. (Tadra, Form.) Wenceslaus . . . quatenus C. marescalcum Nostrum et fra- trem ipsius K. de bonis quibusdam vacantibus et ad Ser. Nostram per et post obitum P(ótae) de C(astolovic) legitime devolutis, de castro C(ostelec), villis et universis bonis ad id spectantibus, sitis in districtu G(recensi) etc. (Ib.) 1397. Král Vácslav zapisuje na Žateckém a Slanském kraji odúmrtní zboží na krále spadající (Reg. Zápisů).
Strana 97
Cap. II. Regni in districtus divisio. 97 F. Tabula provinciarum secundum inscriptionem Tabulis Curiae re- giae anno 1410 insertam. Grecensis et Mutensis: Dantur literae proclamationum in Grecz, in Mutam, in Miestecz et in Bydzow (Jaromirz, Dwuor.) Pragensis, Boleslaviensis, Nimburgensis, Mel- nicesis: Dantur in Pragam, Bielam, Kostelecz, Melnik, Nim- burgam ; item aliquae dantur in Welwar, Zitawiam. Rakonicensis et Veronensis: Dantur in Rakonic et in Veronam; aliquae in Mendicum. Bechinensis et Chinoviensis: Dantur in Wozicz vel in Benessow. Wltaviensis et Kamycensis: Dantur in Gilowy, Ka- myk, Knín, Pulcrum Montem; etiam aliquae in Wozicz. Plznensis: Dantur in Klatowiam, Plznam, Miszam, in Tustam; aliquae in Tachow. Piescensis et Dudlewensis: Dantur in Budweis, in Pieskam, Sussicz, Wodnian; aliquae in Wessele et in Lomnicz. Czaslaviensis: Dantur in Czaslaviam. Zacensis, Litomericensis, Pontensis: Dantur in Lunam, Litomericz, Zacz, Pontem, in Usk super Albea; aliquae in Kadan. Kurimensis: Dantur in Kurim et in Coloniam. Chrudimensis: Dantur in Chrudim. Slanensis: Dantur in Slanam et in Welwar et aliquae dantur in Minorem Civitatem Pragensem. (Palacký, Pomůcky. Radhost II. 146.) G. Enumeratio provinciarum et kmetonum ineunte saeculo XV. Krajuov jest dvanácte: I. Najprvé Kúřimsko: kmet purkrabie Pražský, nebo Kunstat, nebo jeden z Dubé, nebo Šternberk. II. Slansko: v tom kraji kmet některý z Zajícuov. III. Žatecko: v tom kraji Šumburk anebo Boreš kmet. IV. Plzensko: v tom kraji kmet Skalští, Švihovští, aneb Švamberk. Codex J. B. II. 3.
Cap. II. Regni in districtus divisio. 97 F. Tabula provinciarum secundum inscriptionem Tabulis Curiae re- giae anno 1410 insertam. Grecensis et Mutensis: Dantur literae proclamationum in Grecz, in Mutam, in Miestecz et in Bydzow (Jaromirz, Dwuor.) Pragensis, Boleslaviensis, Nimburgensis, Mel- nicesis: Dantur in Pragam, Bielam, Kostelecz, Melnik, Nim- burgam ; item aliquae dantur in Welwar, Zitawiam. Rakonicensis et Veronensis: Dantur in Rakonic et in Veronam; aliquae in Mendicum. Bechinensis et Chinoviensis: Dantur in Wozicz vel in Benessow. Wltaviensis et Kamycensis: Dantur in Gilowy, Ka- myk, Knín, Pulcrum Montem; etiam aliquae in Wozicz. Plznensis: Dantur in Klatowiam, Plznam, Miszam, in Tustam; aliquae in Tachow. Piescensis et Dudlewensis: Dantur in Budweis, in Pieskam, Sussicz, Wodnian; aliquae in Wessele et in Lomnicz. Czaslaviensis: Dantur in Czaslaviam. Zacensis, Litomericensis, Pontensis: Dantur in Lunam, Litomericz, Zacz, Pontem, in Usk super Albea; aliquae in Kadan. Kurimensis: Dantur in Kurim et in Coloniam. Chrudimensis: Dantur in Chrudim. Slanensis: Dantur in Slanam et in Welwar et aliquae dantur in Minorem Civitatem Pragensem. (Palacký, Pomůcky. Radhost II. 146.) G. Enumeratio provinciarum et kmetonum ineunte saeculo XV. Krajuov jest dvanácte: I. Najprvé Kúřimsko: kmet purkrabie Pražský, nebo Kunstat, nebo jeden z Dubé, nebo Šternberk. II. Slansko: v tom kraji kmet některý z Zajícuov. III. Žatecko: v tom kraji Šumburk anebo Boreš kmet. IV. Plzensko: v tom kraji kmet Skalští, Švihovští, aneb Švamberk. Codex J. B. II. 3.
Strana 98
98 Cap. II. Regni in districtus divisio. V. Prachensko: v tom kraji Wilhartičtí, Strakonický, Rožmitalský. VI. Písecko: v tom kraji některý z Ruoží neb Ústie páni. VII. Bechynsko: pán z Rosenberka, Hradecký, neb Land- štein kmet. VIII. Čáslavsko: některý z Lichtenburka, z Chlumu kmet. IX. Hradecko: Chustníkowé, neb Opočenští, neb Ve- selský kmet. X. Chrudimsko: pan Lacembok, neb někteří z Chlumu, neb Boskovec. XI. Boleslavsko: pan Michalec, Zvířetický, Berka, Wald- štein, Wartenberk. XII. Litoměřicko: také někteří z Berek, neb Děčinští; a dříve byli Škopkové, ale toho rodu není, než slovú Dubští. (Codex Talmberg. Palacký, Radhošt II. 173.) H. Provinciae sive districtus Moraviae. 1315. Homines monasterii Welegradensis in possessionibus tam in terra Moraviae quam Opaviae a potestate et jurisdictione beneficiariorum Nostrorum et judicum ex toto eximimus, ut nec Brunam, Bisencz, Prerov vel Oppaviam nec alias debent ammodo evocari. (Chyt. VI. 88.) 1336. Homines Lucensis monasterii a potestate et juris- dictione camerariorum, czudariorum, beneficiariorum et judicum provincialium Nostrorum per terram Moraviae duximus eximendos, ut nec Znoymam, Brunnam, Olomuncz, Biesencz, Pre- row nec alias debeant evocari. (Chyt. VII. 112.) 1348. Caeteri sudarum vid. Brunensis, Znoymensis et Jempnicensis beneficiarii. (Chyt. VII. 829.) Za starých pánuov byli lidé (i ješče jsú těchto časuov), ješto to pomněli před válkami Táborskými, že v této zemi bývali jsú zemščí konšelé, a to takovým obyčejem, že v každém kraji dva dobrá člověky upřímá páni ustanovili jsú a dali za konšely; a těm ta moc byla dána, jestliže kde mezi kterými súsedy oč róznice vzešla atd. (Kniha Tovačovská: O zemských konšelech.)
98 Cap. II. Regni in districtus divisio. V. Prachensko: v tom kraji Wilhartičtí, Strakonický, Rožmitalský. VI. Písecko: v tom kraji některý z Ruoží neb Ústie páni. VII. Bechynsko: pán z Rosenberka, Hradecký, neb Land- štein kmet. VIII. Čáslavsko: některý z Lichtenburka, z Chlumu kmet. IX. Hradecko: Chustníkowé, neb Opočenští, neb Ve- selský kmet. X. Chrudimsko: pan Lacembok, neb někteří z Chlumu, neb Boskovec. XI. Boleslavsko: pan Michalec, Zvířetický, Berka, Wald- štein, Wartenberk. XII. Litoměřicko: také někteří z Berek, neb Děčinští; a dříve byli Škopkové, ale toho rodu není, než slovú Dubští. (Codex Talmberg. Palacký, Radhošt II. 173.) H. Provinciae sive districtus Moraviae. 1315. Homines monasterii Welegradensis in possessionibus tam in terra Moraviae quam Opaviae a potestate et jurisdictione beneficiariorum Nostrorum et judicum ex toto eximimus, ut nec Brunam, Bisencz, Prerov vel Oppaviam nec alias debent ammodo evocari. (Chyt. VI. 88.) 1336. Homines Lucensis monasterii a potestate et juris- dictione camerariorum, czudariorum, beneficiariorum et judicum provincialium Nostrorum per terram Moraviae duximus eximendos, ut nec Znoymam, Brunnam, Olomuncz, Biesencz, Pre- row nec alias debeant evocari. (Chyt. VII. 112.) 1348. Caeteri sudarum vid. Brunensis, Znoymensis et Jempnicensis beneficiarii. (Chyt. VII. 829.) Za starých pánuov byli lidé (i ješče jsú těchto časuov), ješto to pomněli před válkami Táborskými, že v této zemi bývali jsú zemščí konšelé, a to takovým obyčejem, že v každém kraji dva dobrá člověky upřímá páni ustanovili jsú a dali za konšely; a těm ta moc byla dána, jestliže kde mezi kterými súsedy oč róznice vzešla atd. (Kniha Tovačovská: O zemských konšelech.)
Strana 99
Cap. II. Regni in districtus divisio. 99 1. Betoviensis. 1294. Nec non in Vetoviensi districtu Pazcowicz et villam forensem Zlebinx et villam Rzeczicz in eodem di- strictu. 1298. Decimas a capitulo Boleslaviensi, resignatas in pro- vincia Wetouiensi. 2. Bzenecensis. 3. Brunensis. 1258. Villa Sobutowicz sita in Brunensi provincia. 1281. In praesentia baronum de provincia Brunnensi villam Pispicz. 4. (H)lucensis. 1294. Rex duas villas in districtu Lucensi, vid. Hluk et Topel . . . . 1298. Petrus de Zlopna eandem villam dictam Zlopna di- midiam, in Lucensi provincia sitam. . . . . 5. Olomuc. 1306. Rubos nostros circa silvam nostram Chlum in di- strictu Olomucensi . . . Rex . . . ecclesiae Grecensi in Opavia — villas . . Wa- chinow in provincia Olomucensi ad dictam ecclesiam per- tinentem. 1325. Král Jan . . . Vokovi z Kravař . . . zapisuje ke hradu Plumlovu vsi Žakovice, Mostkovice, Selutice, Luhčín, Droz- dovice a Čechovice, v nichž mu napotom vladař Olomucký nikterak překážeti nemá. 6. Opaviensis. 1255. Danielis rex Rusiae, qui terras Premyslai II. prae- sertim territorium Oppaviense devastaverunt. 1255. In gravi et enormi laesione nostrarum terrarum, prae- sertim Opaviensis 1259. In terra Opaviae villam unam nomine Kotchen de novo fundatam et plantatam. 1263. In provincia Oppaviensi hereditatem, quae vulg. Grobnik nuncupatur. 1270. Unacum villis mon. Welehradensis, quae sunt in Opaviensi provincia: Styboriz, Jezdcowiz, Jemniz, Zadech, Hlamniz, Mladotiz, Bratsicowiz, Hermanstorf, Schonebrune, Dris- 7*
Cap. II. Regni in districtus divisio. 99 1. Betoviensis. 1294. Nec non in Vetoviensi districtu Pazcowicz et villam forensem Zlebinx et villam Rzeczicz in eodem di- strictu. 1298. Decimas a capitulo Boleslaviensi, resignatas in pro- vincia Wetouiensi. 2. Bzenecensis. 3. Brunensis. 1258. Villa Sobutowicz sita in Brunensi provincia. 1281. In praesentia baronum de provincia Brunnensi villam Pispicz. 4. (H)lucensis. 1294. Rex duas villas in districtu Lucensi, vid. Hluk et Topel . . . . 1298. Petrus de Zlopna eandem villam dictam Zlopna di- midiam, in Lucensi provincia sitam. . . . . 5. Olomuc. 1306. Rubos nostros circa silvam nostram Chlum in di- strictu Olomucensi . . . Rex . . . ecclesiae Grecensi in Opavia — villas . . Wa- chinow in provincia Olomucensi ad dictam ecclesiam per- tinentem. 1325. Král Jan . . . Vokovi z Kravař . . . zapisuje ke hradu Plumlovu vsi Žakovice, Mostkovice, Selutice, Luhčín, Droz- dovice a Čechovice, v nichž mu napotom vladař Olomucký nikterak překážeti nemá. 6. Opaviensis. 1255. Danielis rex Rusiae, qui terras Premyslai II. prae- sertim territorium Oppaviense devastaverunt. 1255. In gravi et enormi laesione nostrarum terrarum, prae- sertim Opaviensis 1259. In terra Opaviae villam unam nomine Kotchen de novo fundatam et plantatam. 1263. In provincia Oppaviensi hereditatem, quae vulg. Grobnik nuncupatur. 1270. Unacum villis mon. Welehradensis, quae sunt in Opaviensi provincia: Styboriz, Jezdcowiz, Jemniz, Zadech, Hlamniz, Mladotiz, Bratsicowiz, Hermanstorf, Schonebrune, Dris- 7*
Strana 100
100 Cap. II. Regni in districtus divisio. cowiz, Ekhartstorf, Bohdanowiz, Darkowiz, Seiffridestorf, Mezina, Piesche, Bolaticz, Zaberzi, Chlebeschawe, Minus Hoschiz et Minus Ekhartowiz, in Turcho curiae tres, . . . 1274. Villam Cozelowe in Opaviensi provincia sitam . . . 1278. Rudolfus rex Cunigundi reginae — 3000 marc. pro- ventus assignavit, vid. Opaviensem provinciam. 1282. Villa Bicow sita in districtu Opaviensi. 1285. Villam Vchechowicz in districtu Opaviensi. 1298. Rex villam nostram dictam Trebenowicz sitam in terra nostra Opavia. 1298. In loco nostro forensi dicto Nova ecclesia in terra nostra Opaviensi. Rex . . . . ecclesiae Grecensi in Oppavia . . . — Villas dictas Morava et Sidelperch in Oppaviensi provincia . . . . 1302. Jus patronatus ecclesiae in Lubsicz in provincia Opaviensi. 1337. Nicolaus dux — villam Sucha Psina in terra Opa- viensi et in jure Lubshicensi situata. 1340. Henricus de Plumenau — bona sua in terra seu districtu Oppaviensi situata: oppidum Baworow et villas Sulcau, Czirbenkau et Dzegilhau vendit . . . jure terrae Oppa- viensis. 7. Prerov. 1293. Nicolaus dux Opaviae — villas nostras Sucowicz, Lubezwari et in Tirnawia in provincia Preroviensi ad nos ratione castri Grecz pertinentes — vendidimus. 8. Znojem. 1281. Vgezd villa in districtu Znoymensi juxta Po- hrlicz sita (Em. 242). 1286. Pro Mohilniche villam regiam Tassowicz dictam sitam in provincia Znoimensi. — Wenceslaus rex omnem usum fructum villae nostrae Arnoldesdorf v. nominatae, sitae in Znoymensi provincia. 1294. In Znoymensi districtu Walts et Wilimowicz. 1354. Labatitz prope Znoymam, Stechowitz, Nicolowciz, Dubnan.
100 Cap. II. Regni in districtus divisio. cowiz, Ekhartstorf, Bohdanowiz, Darkowiz, Seiffridestorf, Mezina, Piesche, Bolaticz, Zaberzi, Chlebeschawe, Minus Hoschiz et Minus Ekhartowiz, in Turcho curiae tres, . . . 1274. Villam Cozelowe in Opaviensi provincia sitam . . . 1278. Rudolfus rex Cunigundi reginae — 3000 marc. pro- ventus assignavit, vid. Opaviensem provinciam. 1282. Villa Bicow sita in districtu Opaviensi. 1285. Villam Vchechowicz in districtu Opaviensi. 1298. Rex villam nostram dictam Trebenowicz sitam in terra nostra Opavia. 1298. In loco nostro forensi dicto Nova ecclesia in terra nostra Opaviensi. Rex . . . . ecclesiae Grecensi in Oppavia . . . — Villas dictas Morava et Sidelperch in Oppaviensi provincia . . . . 1302. Jus patronatus ecclesiae in Lubsicz in provincia Opaviensi. 1337. Nicolaus dux — villam Sucha Psina in terra Opa- viensi et in jure Lubshicensi situata. 1340. Henricus de Plumenau — bona sua in terra seu districtu Oppaviensi situata: oppidum Baworow et villas Sulcau, Czirbenkau et Dzegilhau vendit . . . jure terrae Oppa- viensis. 7. Prerov. 1293. Nicolaus dux Opaviae — villas nostras Sucowicz, Lubezwari et in Tirnawia in provincia Preroviensi ad nos ratione castri Grecz pertinentes — vendidimus. 8. Znojem. 1281. Vgezd villa in districtu Znoymensi juxta Po- hrlicz sita (Em. 242). 1286. Pro Mohilniche villam regiam Tassowicz dictam sitam in provincia Znoimensi. — Wenceslaus rex omnem usum fructum villae nostrae Arnoldesdorf v. nominatae, sitae in Znoymensi provincia. 1294. In Znoymensi districtu Walts et Wilimowicz. 1354. Labatitz prope Znoymam, Stechowitz, Nicolowciz, Dubnan.
Strana 101
Caput tertium. Res militares. A. Chodones, confinium occidentem versus custodes. Turma prima ad exitum Domažilicensem (Taug- stensem vel Tustensem.) Kaza (Břetislav) všem v Domažlicích býti, řka: „Tu se nám jest s ciesařem sníti!“ Káza všem v les vníti, Chodóm o Něm- cích i o sobě les zarúbiti. (Dalemilii Chronicon ad a. 1140.) 1325. Joannes rex — quod, cum homines Nostri Chodones in villis, vid. Postrzekow (374), Clenitsch (374), Drasenaw (375), Vgezd (374), Dlumaczowo (374), Mrdakow (374), Kytschow (374), Podsinowicz (374) et Lhota (375) ac alibi prope civitatem No- stram Tust (375) et nemus residentes transactis temporibus cuidam juri quodammodo gravi atque illicito sint subjecti, ad cujus relevamen, ut ipsi Chodones continuis incrementis profi- cere valeant, gratiosius intendamus, statuimus — quod Chodones ipsi ex nunc et semper in antea omni eo jure, quo gaudet Tust civitas Nostra in judiciis, quotiens vel quando ibidem coram judicio vel ad judicium vocati fuerint, frui debeant et gaudere; hoc tamen specialiter expresso, quod praefati Chodones, qui ra- tione elongationis ab ipsa civitate et laborum suorum praeter- missione frequenter ibidem in Tust coram judicio et judicium habere non poterint, infra quatuor septimanas tantum in civitate Nostra Tust judicium de cetero habere debeant et ibidem de se conquerentibus respondere. Mandamus itaque universis burgraviis et judicibus in Tust caeterisque fidelibus Nostris, quatinus prae-
Caput tertium. Res militares. A. Chodones, confinium occidentem versus custodes. Turma prima ad exitum Domažilicensem (Taug- stensem vel Tustensem.) Kaza (Břetislav) všem v Domažlicích býti, řka: „Tu se nám jest s ciesařem sníti!“ Káza všem v les vníti, Chodóm o Něm- cích i o sobě les zarúbiti. (Dalemilii Chronicon ad a. 1140.) 1325. Joannes rex — quod, cum homines Nostri Chodones in villis, vid. Postrzekow (374), Clenitsch (374), Drasenaw (375), Vgezd (374), Dlumaczowo (374), Mrdakow (374), Kytschow (374), Podsinowicz (374) et Lhota (375) ac alibi prope civitatem No- stram Tust (375) et nemus residentes transactis temporibus cuidam juri quodammodo gravi atque illicito sint subjecti, ad cujus relevamen, ut ipsi Chodones continuis incrementis profi- cere valeant, gratiosius intendamus, statuimus — quod Chodones ipsi ex nunc et semper in antea omni eo jure, quo gaudet Tust civitas Nostra in judiciis, quotiens vel quando ibidem coram judicio vel ad judicium vocati fuerint, frui debeant et gaudere; hoc tamen specialiter expresso, quod praefati Chodones, qui ra- tione elongationis ab ipsa civitate et laborum suorum praeter- missione frequenter ibidem in Tust coram judicio et judicium habere non poterint, infra quatuor septimanas tantum in civitate Nostra Tust judicium de cetero habere debeant et ibidem de se conquerentibus respondere. Mandamus itaque universis burgraviis et judicibus in Tust caeterisque fidelibus Nostris, quatinus prae-
Strana 102
102 Cap. III. Res militares. fatos Chodones contra hujusmodi Nostra statuta nou debeant in- antea aggravare. Dat. Pragae 1325. XVII Kal. Apr. (Emler III. 1049). Chodonibus hujus turmae adnumerandi sunt incolae loci Vše-ruby, quorum officium erat nemus sive silvam liminarem dato casu obstruendi (za- rúbiti). Hodie Neumarkt (374). — Addenda: Trhanov = Chodenschloss (374), Chodov = Meigelshof (374), Stráž = Hochwartel (375). Turma secunda ad oppidum Stráž (Neustadtl). 1331. Chodones vero et Theutonici circumsedentes judicia sua apud oppidanos in Strazz habere debent, sicut prius et hac- tenus fieri et consuetum. Stráž = Neustadtl (395). (Eml. III. 1809.) Turma tertia: Tachoviensis. 1365. List cís. Karla, v němž uroz. Bohuslavovi ze Švam- berka a jeho dědicóm zapisuje 60 k. gr. z duochodóv, též úroka ročního na město Tachov; pakli to město mýta toliko platiti nemá, tehdy ostatek na vsi řečené Novo-Chody (i. e. Chodones novi) témuž městu přiležící. — List cís. Karla Ctiborovi z Dra- žovic na ves řečenou Marsch-Koten, kteréžto polovice bylo krá- lovská a polovici koupil u Tachovských (Arch. I. Registra 76. 172). Hodie Maschakoten (399). Turma quarta: Chodones antiqui. 1213. Homines in Tepla et in toto circuitu circa silvam commorantes, quibus portam terrae et munire et custodire suf- ficiat (Erb. I. 548). Loca: Chodowa Plana (400). Chodones, Cho- dones antiqui, Chody, Hinter-Kotten. 1359 in Chodonibus, 1405 in Antiquis Chodonibus. Carolus rex dictae ecclesiae patronus. 1405 ipse rex jus patronatus dinoscitur obtinere. — Újezd Cho- donum (400): 1357 in Vgezd Chodonum, 1363 in Chodonibus ad S. Crucem, 1376—1380 ecclesia Crucis in Chodonibus, 1408 ecclesie S. Crucis in Vgezd Chodonum. Patronatus regius. Hodiedum Heiligenkreuz (400). Turma quinta: In provincia olim Zedlicensi. 1196 in provincia Zedlicz Codou cum finibus suis et ultra eam provinciam Meringin (Erb. I. 430). Hodie Chodau (414.)
102 Cap. III. Res militares. fatos Chodones contra hujusmodi Nostra statuta nou debeant in- antea aggravare. Dat. Pragae 1325. XVII Kal. Apr. (Emler III. 1049). Chodonibus hujus turmae adnumerandi sunt incolae loci Vše-ruby, quorum officium erat nemus sive silvam liminarem dato casu obstruendi (za- rúbiti). Hodie Neumarkt (374). — Addenda: Trhanov = Chodenschloss (374), Chodov = Meigelshof (374), Stráž = Hochwartel (375). Turma secunda ad oppidum Stráž (Neustadtl). 1331. Chodones vero et Theutonici circumsedentes judicia sua apud oppidanos in Strazz habere debent, sicut prius et hac- tenus fieri et consuetum. Stráž = Neustadtl (395). (Eml. III. 1809.) Turma tertia: Tachoviensis. 1365. List cís. Karla, v němž uroz. Bohuslavovi ze Švam- berka a jeho dědicóm zapisuje 60 k. gr. z duochodóv, též úroka ročního na město Tachov; pakli to město mýta toliko platiti nemá, tehdy ostatek na vsi řečené Novo-Chody (i. e. Chodones novi) témuž městu přiležící. — List cís. Karla Ctiborovi z Dra- žovic na ves řečenou Marsch-Koten, kteréžto polovice bylo krá- lovská a polovici koupil u Tachovských (Arch. I. Registra 76. 172). Hodie Maschakoten (399). Turma quarta: Chodones antiqui. 1213. Homines in Tepla et in toto circuitu circa silvam commorantes, quibus portam terrae et munire et custodire suf- ficiat (Erb. I. 548). Loca: Chodowa Plana (400). Chodones, Cho- dones antiqui, Chody, Hinter-Kotten. 1359 in Chodonibus, 1405 in Antiquis Chodonibus. Carolus rex dictae ecclesiae patronus. 1405 ipse rex jus patronatus dinoscitur obtinere. — Újezd Cho- donum (400): 1357 in Vgezd Chodonum, 1363 in Chodonibus ad S. Crucem, 1376—1380 ecclesia Crucis in Chodonibus, 1408 ecclesie S. Crucis in Vgezd Chodonum. Patronatus regius. Hodiedum Heiligenkreuz (400). Turma quinta: In provincia olim Zedlicensi. 1196 in provincia Zedlicz Codou cum finibus suis et ultra eam provinciam Meringin (Erb. I. 430). Hodie Chodau (414.)
Strana 103
Cap. III. Res militares. 103 B. Mandata. A. 1345. Ceterum vobis auctoritate regia districte praeci- piendo mandamus, quatenus vos omnes et singuli cum vestris servitoribus et rusticis universis cum apparatu bellicoso statim prompti esse debeatis et parati, et hoc idem singulis diebus publice proclamari faciatis, ut omnes nobiles, wladicones, clau- strales, canonicorum servitores et omnes rustici praedictorum similiter promti sint et parati, sub rerum et personarum perdi- tione, qui prae senectute vel juventute arma, defendicula, cam- bucas, baculos vel contos ferre valeant, nobiscum processuri, quandocunque vobis et ipsis intimaverimus, ad defendendum regnum, imo domini regis ac proprium nostrum commodum et honorem, ubicunque fuerit necesse. Quia pro eo praedictus do- minus noster rex nos domi et in metis versus Bavariam reliquit, quapropter dictas metas de castro ad castrum, de munitione ad munitionem, de strata ad stratam intente procedimus, et la- boramus ipsas metas, castra, munitiones et stratas caute lo- candas, ne ex abrupto maledictus vituperator regnum intrare va- leat vel possit. Unde nullatenus subsedere debeatis, quin cum tota provincia vestra, cum vobis intimaverimus, nobis sine mora in succursum veniatis ; et nos e converso vobis, si necesse fuerit, in succursum veniemus cum omnibus nostris, quos valebimus suscitare, cum nobis duxeritis intimandum; nos vero prius non intimabimus, nisi serium videbimus et ipsius vituperatoris ad nos processum. Datum Pragae. (Pal. Form. I. 157.) 1362. 24. Febr. Nos judex et scabini civitatis Altae Mutae tenore praesentium recognoscimus universis, nos a serenissimo principe Carolo Romanorum imperatore semper Augusto et Boe- miae rege, domino nostro gratiosissimo, et nomine ipsius a do- mine Paulo, camerae regni Boemiae notario, trecentos thoraces, ducentas triginta septem barbutas cum appendiciis, ducenta bra- chilia, triginta septem humeralia et triginta colliria percepisse, ad quae alia arma, videlicet barbutas, humeralia, chyrotecas,
Cap. III. Res militares. 103 B. Mandata. A. 1345. Ceterum vobis auctoritate regia districte praeci- piendo mandamus, quatenus vos omnes et singuli cum vestris servitoribus et rusticis universis cum apparatu bellicoso statim prompti esse debeatis et parati, et hoc idem singulis diebus publice proclamari faciatis, ut omnes nobiles, wladicones, clau- strales, canonicorum servitores et omnes rustici praedictorum similiter promti sint et parati, sub rerum et personarum perdi- tione, qui prae senectute vel juventute arma, defendicula, cam- bucas, baculos vel contos ferre valeant, nobiscum processuri, quandocunque vobis et ipsis intimaverimus, ad defendendum regnum, imo domini regis ac proprium nostrum commodum et honorem, ubicunque fuerit necesse. Quia pro eo praedictus do- minus noster rex nos domi et in metis versus Bavariam reliquit, quapropter dictas metas de castro ad castrum, de munitione ad munitionem, de strata ad stratam intente procedimus, et la- boramus ipsas metas, castra, munitiones et stratas caute lo- candas, ne ex abrupto maledictus vituperator regnum intrare va- leat vel possit. Unde nullatenus subsedere debeatis, quin cum tota provincia vestra, cum vobis intimaverimus, nobis sine mora in succursum veniatis ; et nos e converso vobis, si necesse fuerit, in succursum veniemus cum omnibus nostris, quos valebimus suscitare, cum nobis duxeritis intimandum; nos vero prius non intimabimus, nisi serium videbimus et ipsius vituperatoris ad nos processum. Datum Pragae. (Pal. Form. I. 157.) 1362. 24. Febr. Nos judex et scabini civitatis Altae Mutae tenore praesentium recognoscimus universis, nos a serenissimo principe Carolo Romanorum imperatore semper Augusto et Boe- miae rege, domino nostro gratiosissimo, et nomine ipsius a do- mine Paulo, camerae regni Boemiae notario, trecentos thoraces, ducentas triginta septem barbutas cum appendiciis, ducenta bra- chilia, triginta septem humeralia et triginta colliria percepisse, ad quae alia arma, videlicet barbutas, humeralia, chyrotecas,
Strana 104
104 Cap. III. Res militares. brachilia et colliria nostris propriis pecuniis comparavimus, quae omnia nunc in promptu habemus usque ad plenam summam et numerum trecentorum apparatuum praedictorum, exclusis dum- taxat centum thoracibus, quas Wratislaviam direximus ex ipsius domini nostri mandato, quae numerum minuunt supradictum et sunt in eo numero defalcandae. Hosque trecentos apparatus in- tegros promittimus, exceptis praescriptis centum thoracibus, bona fide pro dicto domino nostro Imperatore, suis heredibus et suc- cessoribus, regibus Boemiae, perpetue, munde et integre pro ipsorum necessitate et honore regni Boemiae fideliter conservare, taliter, quod quotiens et quando per dictum dominum nostrum Imperatorem, successores et heredes suos, reges Boemiae, re- quisiti de his fuerimus, nullam penitus in eo negligentiam com- mittemus. Quod si non faceremus, ex tunc dictus dominus noster Imperator, heredes et successores sui, reges Boemiae, possunt nos, nostraeque civitatis incolas emendare juxta ipsorum bene- placita voluntatis. Harum nostrarum testimonio literarum. Datum in Muta die Mathaei sancti apostoli et evangelistae, anno domini Millesimo Trecentesimo sexagesimo secundo. (Arch. civ. Al. Mutae.) 1362. 21. Sept. Nos judex, jurati et universitas civitatis in Grecz recognoscimus universis, nos a domino Carolo R. I. et. B. R., domino nostro gratiosissimo, et nomine ipsius a domino Paulo, camerae regni Bohemiae notario, quadringentos thoraces minus sexdecim, trecentas barbutas cum appendiciis, brachilia trecenta minus sedecim, colliria sedecim et totidem humeralia percepisse, ad quae alia arma, videlicet barbutas, humeralia, chyrothecas et brachilia, nostris pecuniis comparavimus, quae omnia nunc in promptu habemus usque ad plenam summam et numerum qua- dringentorum apparatuum integrorum. Hosque quadringentos appa- ratus integros etc. (ut in praecedenti). Datum in Grecz 1362. (Arch. civ. Grec.) 1371. 26. August. Darnach do man zalte nach Cristi gepurd dreizen hundert jar vnd darnach in dem ein vnd sibenzigistem jare am dinstage noch send Bartholomeen tage, wir der ege-
104 Cap. III. Res militares. brachilia et colliria nostris propriis pecuniis comparavimus, quae omnia nunc in promptu habemus usque ad plenam summam et numerum trecentorum apparatuum praedictorum, exclusis dum- taxat centum thoracibus, quas Wratislaviam direximus ex ipsius domini nostri mandato, quae numerum minuunt supradictum et sunt in eo numero defalcandae. Hosque trecentos apparatus in- tegros promittimus, exceptis praescriptis centum thoracibus, bona fide pro dicto domino nostro Imperatore, suis heredibus et suc- cessoribus, regibus Boemiae, perpetue, munde et integre pro ipsorum necessitate et honore regni Boemiae fideliter conservare, taliter, quod quotiens et quando per dictum dominum nostrum Imperatorem, successores et heredes suos, reges Boemiae, re- quisiti de his fuerimus, nullam penitus in eo negligentiam com- mittemus. Quod si non faceremus, ex tunc dictus dominus noster Imperator, heredes et successores sui, reges Boemiae, possunt nos, nostraeque civitatis incolas emendare juxta ipsorum bene- placita voluntatis. Harum nostrarum testimonio literarum. Datum in Muta die Mathaei sancti apostoli et evangelistae, anno domini Millesimo Trecentesimo sexagesimo secundo. (Arch. civ. Al. Mutae.) 1362. 21. Sept. Nos judex, jurati et universitas civitatis in Grecz recognoscimus universis, nos a domino Carolo R. I. et. B. R., domino nostro gratiosissimo, et nomine ipsius a domino Paulo, camerae regni Bohemiae notario, quadringentos thoraces minus sexdecim, trecentas barbutas cum appendiciis, brachilia trecenta minus sedecim, colliria sedecim et totidem humeralia percepisse, ad quae alia arma, videlicet barbutas, humeralia, chyrothecas et brachilia, nostris pecuniis comparavimus, quae omnia nunc in promptu habemus usque ad plenam summam et numerum qua- dringentorum apparatuum integrorum. Hosque quadringentos appa- ratus integros etc. (ut in praecedenti). Datum in Grecz 1362. (Arch. civ. Grec.) 1371. 26. August. Darnach do man zalte nach Cristi gepurd dreizen hundert jar vnd darnach in dem ein vnd sibenzigistem jare am dinstage noch send Bartholomeen tage, wir der ege-
Strana 105
Cap. III. Res militares. 105 nannte rat, Mathes im turm etc. mit der ganzen gemeine der grofern stat, zu Prage bekennen offenlich vnd tun kunt, das wir durch ehaftiger not von vnsers gnedigen herren wegen des keysers vnd kuniges zu Beheim, dy in vnd sein land vnd vns mit herfarten von kriges wegen ofte an trit, zwelfe erbern mannen, vier von dem rate vnd achte von der gemeine, aus vns erkoren haben, dy dife artikel vnd fachen mit gutem rate aus- getragen haben, alz hernach geschriben stet. Von ersten, das Vnser Vrauven-virteil vnd send- Leonardes-vierteil an den felben fachen fullen beinander bleiben, vnd send-Niclas-virteil vnd send-Gallen-vir- teil auch beinander bleiben, mit sulcher bescheidenheit, vff welche zwei virteil das los gefellet aus zu zihen in dy her- fart auswendig des landes, aus den selben virteiln sal yderman gemeineclich zihen, er fei arm oder reich, mit seinem eigen leibe an wider rede auf sein eigen zerunge, also doch, das dy selben dy aus denselben virteiln zihen werden vnd sulln, dy felben sullen ledig vnd los fein zweier ganzen losungen, dy man noch dysen losungen, dy izunt sein, aller schirest sezen wirt; mit sulcher vnderscheit, wenne sy aus zihen aus der stat vnd sein ausen zwen tage minner oder mer, oder wy lange sy aus bleiben, kurz oder lang, fo fullen sy zu hant der zweier losunge ledig sein alz izunt gesprochen ist. Geschee aber das, wenne sy nu auswendig weren gewefen, das vnser herre der kunig etliche der selben lise wider hin heim zihen vnd behilde etliche bei im oder hies fy fust bleiben, dy selben, dy also bleiben von dem tage zu rechen alz dy andern von in gezogen sein, alz manch menet sy bleiben, dy sullen alz ofte einer losunge ledig sein mit den egenanten zwein losungen; doch also dy zwei virteil, dy also doheime bleiben werden, dy sullen dy zwei losunge richten vnd bezalen zu der stat notdurft. Auch aus den felben zwein virteiln, dy auszihen werden, sal man kysen zwene hauptmanne, aus eim virteil einen schepfen vnd aus dem andern einen gemeinen man, vnd dy felben fullen auch vf ire eigen zerunge aus zihen, vnd sullen auch der zweier losunge ledig sein, vnd dy stat dy sal denselben auch zu hulfe geben icliches menet hundert schok groser, das ist iclichen funfzig schok groser, alz oft sy ein menet ausen bleiben.
Cap. III. Res militares. 105 nannte rat, Mathes im turm etc. mit der ganzen gemeine der grofern stat, zu Prage bekennen offenlich vnd tun kunt, das wir durch ehaftiger not von vnsers gnedigen herren wegen des keysers vnd kuniges zu Beheim, dy in vnd sein land vnd vns mit herfarten von kriges wegen ofte an trit, zwelfe erbern mannen, vier von dem rate vnd achte von der gemeine, aus vns erkoren haben, dy dife artikel vnd fachen mit gutem rate aus- getragen haben, alz hernach geschriben stet. Von ersten, das Vnser Vrauven-virteil vnd send- Leonardes-vierteil an den felben fachen fullen beinander bleiben, vnd send-Niclas-virteil vnd send-Gallen-vir- teil auch beinander bleiben, mit sulcher bescheidenheit, vff welche zwei virteil das los gefellet aus zu zihen in dy her- fart auswendig des landes, aus den selben virteiln sal yderman gemeineclich zihen, er fei arm oder reich, mit seinem eigen leibe an wider rede auf sein eigen zerunge, also doch, das dy selben dy aus denselben virteiln zihen werden vnd sulln, dy felben sullen ledig vnd los fein zweier ganzen losungen, dy man noch dysen losungen, dy izunt sein, aller schirest sezen wirt; mit sulcher vnderscheit, wenne sy aus zihen aus der stat vnd sein ausen zwen tage minner oder mer, oder wy lange sy aus bleiben, kurz oder lang, fo fullen sy zu hant der zweier losunge ledig sein alz izunt gesprochen ist. Geschee aber das, wenne sy nu auswendig weren gewefen, das vnser herre der kunig etliche der selben lise wider hin heim zihen vnd behilde etliche bei im oder hies fy fust bleiben, dy selben, dy also bleiben von dem tage zu rechen alz dy andern von in gezogen sein, alz manch menet sy bleiben, dy sullen alz ofte einer losunge ledig sein mit den egenanten zwein losungen; doch also dy zwei virteil, dy also doheime bleiben werden, dy sullen dy zwei losunge richten vnd bezalen zu der stat notdurft. Auch aus den felben zwein virteiln, dy auszihen werden, sal man kysen zwene hauptmanne, aus eim virteil einen schepfen vnd aus dem andern einen gemeinen man, vnd dy felben fullen auch vf ire eigen zerunge aus zihen, vnd sullen auch der zweier losunge ledig sein, vnd dy stat dy sal denselben auch zu hulfe geben icliches menet hundert schok groser, das ist iclichen funfzig schok groser, alz oft sy ein menet ausen bleiben.
Strana 106
106 Cap. III. Res militares. Dar nach dise gegenwortige austragunge dy sal also be- schriben ligen in der stat buche auf dy rede. Wenne ez aber not geschiet furbas in zukumftigen zeiten, das man von vnsers herren des kuniges wegen aber folde aus zihen in dy herfart auswendig des landes, fo fullen dy zwey virteil, dy izunt do heime bleiben, denn auch aus zihen gemein- eclich alle mittennander, in alle der austragunge vnd rechten, dy vorbegriffen sein. Wurde aber dy selbe neheste herfart noch diser inwendig des landes, so fal der rat mit der gemeine dar vber sizen vnd zu rate werden vnd austragen, das ein billichs vnd ein bescheidens sey aber in den fachen. Wer aber der were, der von gebrechen wegen oder fust von ehaftiger not nicht mit seinem eigen leibe mochte auszihen, der solde das beweisen vor dem rate, vnd wy denne der rat den selben hise vor sich ausfenden, das solde er tun an widerrede. Vnd mer vff dy selben zwey virteil, dy das los izunt ge- vellet, get dy gegenwertigen herfart abe, also das ſy nicht aus zihen vnd sich dor zu bereiten, do mite fullen sy nicht ledig fein, funder sy sullen aus zihen in dy herfart, dy aller nehest wirt auswendig des landes. (Oodex arch. Veteropragensis. Roeszler I.) Wenceslaus etc. Notum facimus, quod de venerabilis Sbinconis archiepiscopi Pragensis, principis consiliarii Nostri .. circumspectionis, fidei et legalitatis industria plenam fiduciam obtinentes, ipsum animo deliberato, sano principum, baronum, nobilium ac fidelium Nostrorum accedente consilio, auctoritate regia Boemiae, capitaneum gentium nostrarum in Tachoviensi et Tustensi districtibus ac metis ipsorum pro reprimendis Bauarorum, hostium Nostrorum, temeritatibus, quibus ipsos districtus et metas dispendiose atterere nituntur, insultibus, praefecimus et statuimus, praeficimus et virtute praesentium statuimus gra- tiose, dantes et concedentes sibi plenam et omnimodam po- testatem, bonum, commodum et profectum Nostrum ac praedi- ctorum districtuum Nostrorum pacem procurandi ac adversus dictos hostes Nostros lites et gwerras movendi, faciendi et exer- cendi, prout sibi melius et convenientius videbitur expedire. Et cum idem archiepiscopus trecentas personas gentium suarum equis et armis bene fulcitas similiter contra hostes Nostros prae-
106 Cap. III. Res militares. Dar nach dise gegenwortige austragunge dy sal also be- schriben ligen in der stat buche auf dy rede. Wenne ez aber not geschiet furbas in zukumftigen zeiten, das man von vnsers herren des kuniges wegen aber folde aus zihen in dy herfart auswendig des landes, fo fullen dy zwey virteil, dy izunt do heime bleiben, denn auch aus zihen gemein- eclich alle mittennander, in alle der austragunge vnd rechten, dy vorbegriffen sein. Wurde aber dy selbe neheste herfart noch diser inwendig des landes, so fal der rat mit der gemeine dar vber sizen vnd zu rate werden vnd austragen, das ein billichs vnd ein bescheidens sey aber in den fachen. Wer aber der were, der von gebrechen wegen oder fust von ehaftiger not nicht mit seinem eigen leibe mochte auszihen, der solde das beweisen vor dem rate, vnd wy denne der rat den selben hise vor sich ausfenden, das solde er tun an widerrede. Vnd mer vff dy selben zwey virteil, dy das los izunt ge- vellet, get dy gegenwertigen herfart abe, also das ſy nicht aus zihen vnd sich dor zu bereiten, do mite fullen sy nicht ledig fein, funder sy sullen aus zihen in dy herfart, dy aller nehest wirt auswendig des landes. (Oodex arch. Veteropragensis. Roeszler I.) Wenceslaus etc. Notum facimus, quod de venerabilis Sbinconis archiepiscopi Pragensis, principis consiliarii Nostri .. circumspectionis, fidei et legalitatis industria plenam fiduciam obtinentes, ipsum animo deliberato, sano principum, baronum, nobilium ac fidelium Nostrorum accedente consilio, auctoritate regia Boemiae, capitaneum gentium nostrarum in Tachoviensi et Tustensi districtibus ac metis ipsorum pro reprimendis Bauarorum, hostium Nostrorum, temeritatibus, quibus ipsos districtus et metas dispendiose atterere nituntur, insultibus, praefecimus et statuimus, praeficimus et virtute praesentium statuimus gra- tiose, dantes et concedentes sibi plenam et omnimodam po- testatem, bonum, commodum et profectum Nostrum ac praedi- ctorum districtuum Nostrorum pacem procurandi ac adversus dictos hostes Nostros lites et gwerras movendi, faciendi et exer- cendi, prout sibi melius et convenientius videbitur expedire. Et cum idem archiepiscopus trecentas personas gentium suarum equis et armis bene fulcitas similiter contra hostes Nostros prae-
Strana 107
Cap. III. Res militares. 107 dictos ad metas seu granicies et extra ipsius regni Nostri Boe- miae terminos adducere debeat et tenere, idcirco sibi virtute praesentium et auctoritate regia praedicta pro Nobis, heredibus et successoribus Nostris, regibus Boemiae, promittimus realiter et spondemus, quod universa et singula dampna, quae ipsum archiepiscopum cum hujusmodi gentibus suis, quas Nobis, ut praefertur, in obsequium decreverit ducendas, quae tamen bono testimonio demonstrare poterit, sibi et ad fideles manus nobilibus Wilhelmo et Nicolao de Hazemburg, germanis fratribus suis, re- fundere volumus, atque ipsos de eisdem reddere indempnes re- aliter et in toto . . Datum . . . (E copiario Przemisl. Pelzel, K. Wenzel CCX.) Wenceslaus etc. universis et singulis magistris civium, consulibus et juratis civitatum in L . . . ., in Usk super Albea, in Luna et in Ponte; consimilis Hanuschio Kapplerii et omnibus et singulis de Sulevic patribus et amicis suis; item universis et singulis militibus, clientibus in districtibus Lutomericensi et Sa- czensi residentibus, ad quos praesentes pervenerint, et cum eis fuerint requisiti gratiam etc. Fideles dilecti! Pati nolentes, ut Wilhelmus de H., qui pridem in dispendium nobilis Ulrici de Ha., germani sui, se de eodem castro per viam extraneam intromisit, vos aut alios nostros et regni nostri Boemiae incolas et fideles in personis opprimere seu in rebus atque bonis vestris debeat aliqualiter molestare: praefato Ulrico de Ha. commisimus et dedimus seriosius in man- datis, ut praefati Wilhelmi conatibus et temerariis quidem ausibus resistere, et tam vos quam etiam alios Nostros fideles ab ipsius et complicum ejus incursibus, molestiis atque damnis debeat fideliter defensare. Volumus igitur et fidelitati vestrae seriose praecipiendo mandamus, quatenus ad requisitionem praefati pro instauranda per eum pace et reprimendis praefati U. conatibus assistentia debeatis consiliis et auxiliis opportunis, nullam in hoc prorsus negligentiam commissuri. Datum atc. (E cod. Trebon.: Form. II. 147.) Wenceslaus etc. Fideles dilecti! Fidelitati vestrae di- stricte praecipimus et mandamus, quatenus singulis diebus fo-
Cap. III. Res militares. 107 dictos ad metas seu granicies et extra ipsius regni Nostri Boe- miae terminos adducere debeat et tenere, idcirco sibi virtute praesentium et auctoritate regia praedicta pro Nobis, heredibus et successoribus Nostris, regibus Boemiae, promittimus realiter et spondemus, quod universa et singula dampna, quae ipsum archiepiscopum cum hujusmodi gentibus suis, quas Nobis, ut praefertur, in obsequium decreverit ducendas, quae tamen bono testimonio demonstrare poterit, sibi et ad fideles manus nobilibus Wilhelmo et Nicolao de Hazemburg, germanis fratribus suis, re- fundere volumus, atque ipsos de eisdem reddere indempnes re- aliter et in toto . . Datum . . . (E copiario Przemisl. Pelzel, K. Wenzel CCX.) Wenceslaus etc. universis et singulis magistris civium, consulibus et juratis civitatum in L . . . ., in Usk super Albea, in Luna et in Ponte; consimilis Hanuschio Kapplerii et omnibus et singulis de Sulevic patribus et amicis suis; item universis et singulis militibus, clientibus in districtibus Lutomericensi et Sa- czensi residentibus, ad quos praesentes pervenerint, et cum eis fuerint requisiti gratiam etc. Fideles dilecti! Pati nolentes, ut Wilhelmus de H., qui pridem in dispendium nobilis Ulrici de Ha., germani sui, se de eodem castro per viam extraneam intromisit, vos aut alios nostros et regni nostri Boemiae incolas et fideles in personis opprimere seu in rebus atque bonis vestris debeat aliqualiter molestare: praefato Ulrico de Ha. commisimus et dedimus seriosius in man- datis, ut praefati Wilhelmi conatibus et temerariis quidem ausibus resistere, et tam vos quam etiam alios Nostros fideles ab ipsius et complicum ejus incursibus, molestiis atque damnis debeat fideliter defensare. Volumus igitur et fidelitati vestrae seriose praecipiendo mandamus, quatenus ad requisitionem praefati pro instauranda per eum pace et reprimendis praefati U. conatibus assistentia debeatis consiliis et auxiliis opportunis, nullam in hoc prorsus negligentiam commissuri. Datum atc. (E cod. Trebon.: Form. II. 147.) Wenceslaus etc. Fideles dilecti! Fidelitati vestrae di- stricte praecipimus et mandamus, quatenus singulis diebus fo-
Strana 108
108 Cap. III. Res militares. rensibus voce praeconica proclamari publice faciatis, ut universi et singuli vasalli homagiales et Nobis super gratia servientes, qui tamen feoda ad castra pertinentia non possident, super die S. Galli venturo proxime, sub obtentu regiae gratiae et feudorum suorum, coram Nobis Pragae, si ibidem fuerimus, seu Nobis ab- sentibus coram Jeskone Czuch, marescallo Nostro, esse debeant modis omnibus constituti, a Nobis seu dicto marescallo Nostro intentionem regiam audituri. Dat. Mendici, die XIX Septembris, regnorum etc. (E cod. capit. Prag. Form. II. 141.) Fideles dilecte! Tuam fidelitatem credimus non latere, qua- liter de dictus stratas et vias publicas depraedaverit, Nobisque et nostris intolerabilia dampna intulerit, nec cessat in- ferre quotidie animo penitus indurato; ob quod alios nobiles regni Nostri Boemiae studiose consuluit Nostra Serenitas, de quorum etiam consilio nobiles H. de . et H. de. f. n. d., ad praefatum destinati, per eos ab ipso postulatum existit, ut super hiis, quae inter Nos et ipsum sunt exorta, ad praesentiam nobi- lium baronum regni Boemiae personaliter venire, ipsorumque diffinitioni ac juri per eos declarando stare deberet, universasque et singulas res Nobis et nostris per ipsum ablatas restitueret inte- graliter et in totum. Idem tamen nec juri parere nec ablata restituere curavit, sed in pertinacia sua persistens, majora Nobis et nostris inferre detrimenta conatur. Quapropter fidelitatem tuam seriose requirimus et hortamur, quatenus ad reprimendam ipsius proterviam pacemque et tranquillitatem in regno nostro stabi- liendam, nobis velis assistere et prout te sincera fide praesu- mimus, fideliter adhaerere, gentes tuas numero decem lanceas a die dominica infra octo dies versus Montes etc. velis ed debeas modis omnibus destinare, nec te nuntiis et literis dicti. alia forsitan referre volentibus permittas avertere, quin ea, quae scri- bimus, veritate fulcita cognoscas. (E cod. cap. Prag. Form. II. 140.) Wenceslaus etc. Fidelis dilecte! Ad reprimendam pro- terviam et rebellionem Marquardi de Wartenberg, dicti de Kosta, adhaerentium et complicum suorum, qui se Nobis contra Deum
108 Cap. III. Res militares. rensibus voce praeconica proclamari publice faciatis, ut universi et singuli vasalli homagiales et Nobis super gratia servientes, qui tamen feoda ad castra pertinentia non possident, super die S. Galli venturo proxime, sub obtentu regiae gratiae et feudorum suorum, coram Nobis Pragae, si ibidem fuerimus, seu Nobis ab- sentibus coram Jeskone Czuch, marescallo Nostro, esse debeant modis omnibus constituti, a Nobis seu dicto marescallo Nostro intentionem regiam audituri. Dat. Mendici, die XIX Septembris, regnorum etc. (E cod. capit. Prag. Form. II. 141.) Fideles dilecte! Tuam fidelitatem credimus non latere, qua- liter de dictus stratas et vias publicas depraedaverit, Nobisque et nostris intolerabilia dampna intulerit, nec cessat in- ferre quotidie animo penitus indurato; ob quod alios nobiles regni Nostri Boemiae studiose consuluit Nostra Serenitas, de quorum etiam consilio nobiles H. de . et H. de. f. n. d., ad praefatum destinati, per eos ab ipso postulatum existit, ut super hiis, quae inter Nos et ipsum sunt exorta, ad praesentiam nobi- lium baronum regni Boemiae personaliter venire, ipsorumque diffinitioni ac juri per eos declarando stare deberet, universasque et singulas res Nobis et nostris per ipsum ablatas restitueret inte- graliter et in totum. Idem tamen nec juri parere nec ablata restituere curavit, sed in pertinacia sua persistens, majora Nobis et nostris inferre detrimenta conatur. Quapropter fidelitatem tuam seriose requirimus et hortamur, quatenus ad reprimendam ipsius proterviam pacemque et tranquillitatem in regno nostro stabi- liendam, nobis velis assistere et prout te sincera fide praesu- mimus, fideliter adhaerere, gentes tuas numero decem lanceas a die dominica infra octo dies versus Montes etc. velis ed debeas modis omnibus destinare, nec te nuntiis et literis dicti. alia forsitan referre volentibus permittas avertere, quin ea, quae scri- bimus, veritate fulcita cognoscas. (E cod. cap. Prag. Form. II. 140.) Wenceslaus etc. Fidelis dilecte! Ad reprimendam pro- terviam et rebellionem Marquardi de Wartenberg, dicti de Kosta, adhaerentium et complicum suorum, qui se Nobis contra Deum
Strana 109
Cap. III. Res militares. 109 et justitiam, quam ipsis pridem exhiberi mandavimus, arroganter opposuerunt, stratasque publicas depraedati sunt, quas etiam ulterius per tolerantiam sustinere non possumus: fidelitati tuae praecipimus et mandamus, volentes, quatenus mox visis praesen- tibus cum amicis et gentibus tuis bene armatis ad Nos, ubicunque Nos pro tunc constitutos repereris, venire debeas sine more. Dat. Pragae die XVIII. Januarii etc. (E cod. capit. Prag. Form. II. 117.) Fidelis dilecte! Prout alias tibi scripsisse recolimus, ita et nunc fidelitatem tuam iterum requirimus seriose, quatenus ad reprimendam proterviam et rebellionem Marquardi de Wartem- berg dicti de Costa, adhaerentium et complicum suorum, quibus se Nobis contra deum et justitiam, quam sibi pridem exhiberi mandavimus, ausu temerario arroganter opponere praesumpserunt, stratas etiam publicas devastantes, quas cunque (sic) ulterius per tolerantiam sustinere non possumus, hodie ad octo. (E cod. Trebon. Form. II. 117.) Wenceslaus etc. Fideles dilecti! Fidelitati vestrae di- stricte praecipimus et mandamus, quatenus quatuor lanceatos et totidem ballistarios, equis et armis bene dispositos, in promptu habere modis omnibus debeatis, eosdem quam primum vobis nuntiaverimus, Nobis ad obsequia Nostra transmissuri. Dat. Pragae die XXV Novembris etc. (E cod. capit. Prag. Form. II. 142.) Wenceslaus etc. Universis et singulis abbatibus etc. Vobis et V. devotioni tenore praesentium significamus etc., quatenus in casum, quo ad vos seu quempiam vestrum de assignandis ad praesentem expeditionem Nostram curribus ex oblivione seu in- advertentia mandata Nostra pervenerint, vos ad eadem convertere nullatenus debeatis, nec etiam currus hujusmodi seu victualia cum eisdem ad cujuspiam requisitionem assignare praesumatis; sic tamen, quod dicti currus unacum victualibus ad expeditionem necesariis per vos adaptentur et habeantur in promptu, ut dum Nosmet ipsos campos visitare, vobisque pro eisdem nuntios Nostros destinare contigerit, quod ex tunc in hoc nulla per vos penitus
Cap. III. Res militares. 109 et justitiam, quam ipsis pridem exhiberi mandavimus, arroganter opposuerunt, stratasque publicas depraedati sunt, quas etiam ulterius per tolerantiam sustinere non possumus: fidelitati tuae praecipimus et mandamus, volentes, quatenus mox visis praesen- tibus cum amicis et gentibus tuis bene armatis ad Nos, ubicunque Nos pro tunc constitutos repereris, venire debeas sine more. Dat. Pragae die XVIII. Januarii etc. (E cod. capit. Prag. Form. II. 117.) Fidelis dilecte! Prout alias tibi scripsisse recolimus, ita et nunc fidelitatem tuam iterum requirimus seriose, quatenus ad reprimendam proterviam et rebellionem Marquardi de Wartem- berg dicti de Costa, adhaerentium et complicum suorum, quibus se Nobis contra deum et justitiam, quam sibi pridem exhiberi mandavimus, ausu temerario arroganter opponere praesumpserunt, stratas etiam publicas devastantes, quas cunque (sic) ulterius per tolerantiam sustinere non possumus, hodie ad octo. (E cod. Trebon. Form. II. 117.) Wenceslaus etc. Fideles dilecti! Fidelitati vestrae di- stricte praecipimus et mandamus, quatenus quatuor lanceatos et totidem ballistarios, equis et armis bene dispositos, in promptu habere modis omnibus debeatis, eosdem quam primum vobis nuntiaverimus, Nobis ad obsequia Nostra transmissuri. Dat. Pragae die XXV Novembris etc. (E cod. capit. Prag. Form. II. 142.) Wenceslaus etc. Universis et singulis abbatibus etc. Vobis et V. devotioni tenore praesentium significamus etc., quatenus in casum, quo ad vos seu quempiam vestrum de assignandis ad praesentem expeditionem Nostram curribus ex oblivione seu in- advertentia mandata Nostra pervenerint, vos ad eadem convertere nullatenus debeatis, nec etiam currus hujusmodi seu victualia cum eisdem ad cujuspiam requisitionem assignare praesumatis; sic tamen, quod dicti currus unacum victualibus ad expeditionem necesariis per vos adaptentur et habeantur in promptu, ut dum Nosmet ipsos campos visitare, vobisque pro eisdem nuntios Nostros destinare contigerit, quod ex tunc in hoc nulla per vos penitus
Strana 110
110 Cap. III. Res militares. negligentia committatur. Quod si vobis id ipsum faciendum grave foret, ex tunc certam pecuniae summam in vicem et loco curruum et victualium hujusmodi officialibus Nostris per vos volumus fi- naliter assignari. (E cod. capit. Prag. Form. II. 143.) 1394. Johannes Dei gratia marchio B—, Lusatiae et dux Gorlicensis. Fideles dilecti! Noveritis, quod in exercitu nostro defectum patimur in necessariis. Ideo scribimus civitatibus P ... ut nobis et exercitui nostro vina, panes, cerevisiam, babata, clavos, tela seu sagittas adduci procurent tamquam ad forum liberum, quia de salvo et securo conductu in via pro ducendis necessariis curabimus providere de domo ad domum, et quod etiam omnia necessaria cum parata pecunia secundum verum valorem debeant persolvi. Quare vobis mandamus, quatenus apud dictas civitates diligenter instare velitis, ut unaquaque civitas, juxta suum posse, vina, panes, cerevisiam, babata, clavos, tela, sagittas veluti ad forum liberum nobis procurent adduci, prout nostra majora dispendia cupiunt evitare ; nam hic necessaria non possumus invenire. Datum in P . . . . Per dominum ducem Hersoni subcamerario regni Boemiae et Kunssoni burgravio P., fidelibus nostris dilectis. (E cod. Trebon. Form. II. 144.) Fidelis Noster dilecte! Necessitas opportuna Nobis ingruit, ut populum aptum in actibus militaribus seu clientalibus penitus habeamus; quare tibi seriose praecipimus, ut congregando sin- gulos omagiales pertinentes ad Nostrum castrum Potenstayn sti- pendiariosque, quosque habere poteritis, super Nostro acquirens stipendio, in festo S. Wenceslai proximo coram Nobis in castro Carsstyn te offeres, gratiae sub obtentu. (Canc. Wenc. — Pelzel, K. Wenzel 241.) Wenceslaus — Magistris civium, consulibus, juratis et communitatibus districtus P . . . . gratiam! — Fideles dilecti! Quia ad pacem et tranquillitatem subditis Nostris procurandam et hostium Nostrorum proterviam viriliter compescendam, famosos Joh. de L . .. et W. de C .. . capitaneos Nostrarum gentium armatarum cum Nostrorum armorum gentibus contra et adversus
110 Cap. III. Res militares. negligentia committatur. Quod si vobis id ipsum faciendum grave foret, ex tunc certam pecuniae summam in vicem et loco curruum et victualium hujusmodi officialibus Nostris per vos volumus fi- naliter assignari. (E cod. capit. Prag. Form. II. 143.) 1394. Johannes Dei gratia marchio B—, Lusatiae et dux Gorlicensis. Fideles dilecti! Noveritis, quod in exercitu nostro defectum patimur in necessariis. Ideo scribimus civitatibus P ... ut nobis et exercitui nostro vina, panes, cerevisiam, babata, clavos, tela seu sagittas adduci procurent tamquam ad forum liberum, quia de salvo et securo conductu in via pro ducendis necessariis curabimus providere de domo ad domum, et quod etiam omnia necessaria cum parata pecunia secundum verum valorem debeant persolvi. Quare vobis mandamus, quatenus apud dictas civitates diligenter instare velitis, ut unaquaque civitas, juxta suum posse, vina, panes, cerevisiam, babata, clavos, tela, sagittas veluti ad forum liberum nobis procurent adduci, prout nostra majora dispendia cupiunt evitare ; nam hic necessaria non possumus invenire. Datum in P . . . . Per dominum ducem Hersoni subcamerario regni Boemiae et Kunssoni burgravio P., fidelibus nostris dilectis. (E cod. Trebon. Form. II. 144.) Fidelis Noster dilecte! Necessitas opportuna Nobis ingruit, ut populum aptum in actibus militaribus seu clientalibus penitus habeamus; quare tibi seriose praecipimus, ut congregando sin- gulos omagiales pertinentes ad Nostrum castrum Potenstayn sti- pendiariosque, quosque habere poteritis, super Nostro acquirens stipendio, in festo S. Wenceslai proximo coram Nobis in castro Carsstyn te offeres, gratiae sub obtentu. (Canc. Wenc. — Pelzel, K. Wenzel 241.) Wenceslaus — Magistris civium, consulibus, juratis et communitatibus districtus P . . . . gratiam! — Fideles dilecti! Quia ad pacem et tranquillitatem subditis Nostris procurandam et hostium Nostrorum proterviam viriliter compescendam, famosos Joh. de L . .. et W. de C .. . capitaneos Nostrarum gentium armatarum cum Nostrorum armorum gentibus contra et adversus
Strana 111
Cap. III. Res militares. 111 eosdem hostes et inimicos Nostros decrevimus destinandos ad praesens: idcirco fidelitati vestrae mandamus omnino volentes, quatenus praefatis capitaneis Nostris, dum per ipsos super hoc fueritis requisiti, auxilium, favorem et consilium impendere ac ipsis in singulis pro efficaci ejusdem expletione negotii obedire et parere sine contradictione qualibet debeatis, Nostrae gratiae sub obtentu. (Canc. Wenc. — Pelzel, K. Wenzel 242.) C. Joannis Hajek a Hodětín Constitutio militaris. 1413. Léta božieho tisícieho čtyřstého třináctého slavné paměti král Václav Český, když jest pro zprotivenie pana Puoty z Skály proti JMtiK. kázal obehnati hrad Skálu nadepsaného pána, tyto kusy podepsané a práva vojenská rozkázal jest slovútnému pa- noši Hájkovi z Hodětína, podkomořiemu královstvie Českého, popsati, pro budúcie Čechy bojovné, aby se uměli u vojskách spravovati; a přikázal jest je u vojště před nadepsaným hradem písařóm vojenským čísti, tak aby je všichni drželi pod pokutami dole psanými. A takto se ve jmeno božie počínají: 1. Najprvé, aby byli služby božie všichni hajtmané i jich poddací i jim poručení pilni, a neřáduov ižádných aby u vojště nedopúštěli, aby skrze to Pán Buoh nebyl rozhněván. 2. Všechny hry neslušné a neřádné aby byly stavovány, a zvláště karty, koule aby nebyly u vojště dopúštieny; neb z toho dopuštěnie mnoho zlého pochodí, jakožto zanetbánie na vartách a na ponuockách, i jiné škodné věci vojskám a těm osobám, kteréž hrají. Pakli se kto přes to které hry dopustí, ta- kový bude před vojskem v řetěze čtyři dny veden, a úředníku k tomu od nás usazenému deset grošuov musí bez milosti dáti. 3. Všechna lánie a nestydatá mluvenie aby stála a přestala; pakli kto bude láti a usvědčen bude, takový čtyři dny před vojskem v řetěze choditi musí. 4. Kurevstvie aby žádného nebylo dopúštieno u vojště, ani před vojskem, ani okolo vojska, aby takové zlé ženy bez milosti
Cap. III. Res militares. 111 eosdem hostes et inimicos Nostros decrevimus destinandos ad praesens: idcirco fidelitati vestrae mandamus omnino volentes, quatenus praefatis capitaneis Nostris, dum per ipsos super hoc fueritis requisiti, auxilium, favorem et consilium impendere ac ipsis in singulis pro efficaci ejusdem expletione negotii obedire et parere sine contradictione qualibet debeatis, Nostrae gratiae sub obtentu. (Canc. Wenc. — Pelzel, K. Wenzel 242.) C. Joannis Hajek a Hodětín Constitutio militaris. 1413. Léta božieho tisícieho čtyřstého třináctého slavné paměti král Václav Český, když jest pro zprotivenie pana Puoty z Skály proti JMtiK. kázal obehnati hrad Skálu nadepsaného pána, tyto kusy podepsané a práva vojenská rozkázal jest slovútnému pa- noši Hájkovi z Hodětína, podkomořiemu královstvie Českého, popsati, pro budúcie Čechy bojovné, aby se uměli u vojskách spravovati; a přikázal jest je u vojště před nadepsaným hradem písařóm vojenským čísti, tak aby je všichni drželi pod pokutami dole psanými. A takto se ve jmeno božie počínají: 1. Najprvé, aby byli služby božie všichni hajtmané i jich poddací i jim poručení pilni, a neřáduov ižádných aby u vojště nedopúštěli, aby skrze to Pán Buoh nebyl rozhněván. 2. Všechny hry neslušné a neřádné aby byly stavovány, a zvláště karty, koule aby nebyly u vojště dopúštieny; neb z toho dopuštěnie mnoho zlého pochodí, jakožto zanetbánie na vartách a na ponuockách, i jiné škodné věci vojskám a těm osobám, kteréž hrají. Pakli se kto přes to které hry dopustí, ta- kový bude před vojskem v řetěze čtyři dny veden, a úředníku k tomu od nás usazenému deset grošuov musí bez milosti dáti. 3. Všechna lánie a nestydatá mluvenie aby stála a přestala; pakli kto bude láti a usvědčen bude, takový čtyři dny před vojskem v řetěze choditi musí. 4. Kurevstvie aby žádného nebylo dopúštieno u vojště, ani před vojskem, ani okolo vojska, aby takové zlé ženy bez milosti
Strana 112
112 Cap. III. Res militares. pryč hnány a puzeny byly od rychtáře vojenského; a jest-li žeby toho rychtář zanetbal, tehdy buď k němu hledieno jako k nepo- slušnému. Pakli by se kto dopustil toho zlého, tomu šilink bude dán bez milosti skrze pračata. 5. Jest-li žeby kto násilé které panně neb paní učinil kde- koli a usvědčen byl, takový bude hrdla zbaven bez milosti. 6. Kostelové a klášterové aby žádní vybíjeni nebyli, ani vypalováni, lečby bylo rozkázáno hajtmany k tomu zřiezenými; a proto vždy aby posvátnými věcmi, jakožto vornáty, kalichy, zvony, kněhami i jinými okrasami kostelními, a zvláště pak Tělem božím, nikakéž nebylo hýbáno, ani bráno. Nebo, ktož by který kostel vybil, takovému bude ruka utata; pakli by kto Tělo božie s puškú, aneb kterú jinú svátosť, vzal a vysypal, takový bude bez milosti upálen. 7. Jest-li žeby kto který oltář zbořil, nebo obrazy v ko- steléch a klášteřiech zbil nebo na cestách v slúpiech přibité ztrhal a zkazil, ten hodnú pomstú kázán bude vedlé práva vo- jenského. 8. Na přátelském bude-li kto bráti jiné věci, nežli pokrm sobě skrovný a koňom obrok, takový bude kázán jako lúpežník. 9. Koní, krav i jiného dobytka a šatuov na přátelském aby žádný nebral, ani jiných věcí, kteréž k hospodářství příslušejí; neb takový kázán bude jako lúpežník. 10. Jest-li žeby kto kterú svádu u vojště počal, takový bude kázán slušnú pomstú. 11. Jest-li žeby kto svú zbraň na druhého obnažil, tako- vému bude ruka bez milosti uťata. 12. Jest-li žeby kto koho u vojště neb před vojskem skrze svádu zabil, takový bude bez milosti sťat. 13. Pěší aby všickni v svých haufiech řadem pod korúhvemi a pod praporci šli, jakž a kdež jim přikázáno hajtmany na to vydanými. Pakli by se kteří a čížkoli vytrhli z svých haufuov bez rozkázanie a vuole pánuov hajtmanuov, takoví budú kázáni, jakož na takové slušeti bude. 14. Jiezdní aby také nikam nejezdili, ale v svých haufiech aby řádně táhli, tak jakž jim hajtmané rozkáží, kterýmž poručeno bude. Pakli by kto přes to, své vuole požívaje, vytrhl se na kterú stranu a v tom jat byl, anebo kterú škodu vzal, o takového
112 Cap. III. Res militares. pryč hnány a puzeny byly od rychtáře vojenského; a jest-li žeby toho rychtář zanetbal, tehdy buď k němu hledieno jako k nepo- slušnému. Pakli by se kto dopustil toho zlého, tomu šilink bude dán bez milosti skrze pračata. 5. Jest-li žeby kto násilé které panně neb paní učinil kde- koli a usvědčen byl, takový bude hrdla zbaven bez milosti. 6. Kostelové a klášterové aby žádní vybíjeni nebyli, ani vypalováni, lečby bylo rozkázáno hajtmany k tomu zřiezenými; a proto vždy aby posvátnými věcmi, jakožto vornáty, kalichy, zvony, kněhami i jinými okrasami kostelními, a zvláště pak Tělem božím, nikakéž nebylo hýbáno, ani bráno. Nebo, ktož by který kostel vybil, takovému bude ruka utata; pakli by kto Tělo božie s puškú, aneb kterú jinú svátosť, vzal a vysypal, takový bude bez milosti upálen. 7. Jest-li žeby kto který oltář zbořil, nebo obrazy v ko- steléch a klášteřiech zbil nebo na cestách v slúpiech přibité ztrhal a zkazil, ten hodnú pomstú kázán bude vedlé práva vo- jenského. 8. Na přátelském bude-li kto bráti jiné věci, nežli pokrm sobě skrovný a koňom obrok, takový bude kázán jako lúpežník. 9. Koní, krav i jiného dobytka a šatuov na přátelském aby žádný nebral, ani jiných věcí, kteréž k hospodářství příslušejí; neb takový kázán bude jako lúpežník. 10. Jest-li žeby kto kterú svádu u vojště počal, takový bude kázán slušnú pomstú. 11. Jest-li žeby kto svú zbraň na druhého obnažil, tako- vému bude ruka bez milosti uťata. 12. Jest-li žeby kto koho u vojště neb před vojskem skrze svádu zabil, takový bude bez milosti sťat. 13. Pěší aby všickni v svých haufiech řadem pod korúhvemi a pod praporci šli, jakž a kdež jim přikázáno hajtmany na to vydanými. Pakli by se kteří a čížkoli vytrhli z svých haufuov bez rozkázanie a vuole pánuov hajtmanuov, takoví budú kázáni, jakož na takové slušeti bude. 14. Jiezdní aby také nikam nejezdili, ale v svých haufiech aby řádně táhli, tak jakž jim hajtmané rozkáží, kterýmž poručeno bude. Pakli by kto přes to, své vuole požívaje, vytrhl se na kterú stranu a v tom jat byl, anebo kterú škodu vzal, o takového
Strana 113
Cap. III. Res militares. 113 žádného nechcem státi, ani jim také škod platiti. A jiní šlechtici a věrní naši milí též k svým takovým služebníkóm se jmieti mají a budú; lečby hajtmané komu kam jeti kázali, takový bez viny bude. 15. Ktož mají napřed v koněberkách jezditi, aby byli vy- dáni slušným během, aby z haufuov se nerozjiežděli. Pakli by kteří z haufuov se vytrhli, aby jim koněberky koně brali a ne- vracovali zase žádnému až u vojště, a od každého koně aby deset grošuov vzali, žádnému milosti nečiniece, ani odpúštějíce. Též i pěším aby samostřiely brali, jest-li žeby z haufuov kam bez odpuštěnie hajtmanuov chodili, a aby jim zase nevracovali až u vojště, když od každého samostřiela dadie po pěti groších. 16. Kteří haufové mají a dostane se jim který den za vozy jeti neb pěším jíti, aby se žádní nikam nerozjiežděli ani roz- cházeli, ale stáli nad vojskem, dokudž se všecko vojsko nepoloží. Pakliby kteří poslušenstvie toho neučinili, ti budú tak tresktáni, jakž hajtmanóm vydaným bude rozkázáno a poručeno; nebo skrze takovú neposlušnosť mohla by se hanba i škoda státi, ješto bychme se toho neradi dopustili. 17. Kterémuž vojsku dostane se napřed taženie, aby se druhé nehýbalo, ažby prvnie své vozy zřiedilo. Pakli by se kto s svými vozy vytrhl a vtrhl v jiné šiky vozy z svého šiku, ta- kový bude kázán obyčejem vojenského práva slušnú kázní. 18. Jest-li žeby kto, buď jiezdný neb pěší, vytrhna se i chtěl sobě zvláště holdovati přes naše přikázanie, nebo tu pře- kážeti, kdež naši hajtmané prvé holdovali, takoví budú kázáni s radú našie rady a šlechticuov, kteréž bychom s sebú jměli nebo k tomu vydali. 19. Pálenie žádného aby žádný nečinil, lečby bylo rozká- záno hajtmany našimi k tomu vydanými. A zvláště byl-li by který zámek dobyt, aby nebyl zapalován bez vuole a rozkázanie týchž hajtmanuov. Pakli by kto přes to zápalil, takový bez mi- losti upálen bude. 20. Když bohdá nepřietelé budú na poli v porážce neb na zámku zjímáni, ti všickni aby k našie ruce královské našim hajt- manóm vydáni byli. 21. Jest-li žeby kto s vědomím a dopuštěním hajtmanuov jeda stranú, vězně které zjímaje přivedl, s tím podlé rady našie učiníme. Codex J. B. II. 3. 8
Cap. III. Res militares. 113 žádného nechcem státi, ani jim také škod platiti. A jiní šlechtici a věrní naši milí též k svým takovým služebníkóm se jmieti mají a budú; lečby hajtmané komu kam jeti kázali, takový bez viny bude. 15. Ktož mají napřed v koněberkách jezditi, aby byli vy- dáni slušným během, aby z haufuov se nerozjiežděli. Pakli by kteří z haufuov se vytrhli, aby jim koněberky koně brali a ne- vracovali zase žádnému až u vojště, a od každého koně aby deset grošuov vzali, žádnému milosti nečiniece, ani odpúštějíce. Též i pěším aby samostřiely brali, jest-li žeby z haufuov kam bez odpuštěnie hajtmanuov chodili, a aby jim zase nevracovali až u vojště, když od každého samostřiela dadie po pěti groších. 16. Kteří haufové mají a dostane se jim který den za vozy jeti neb pěším jíti, aby se žádní nikam nerozjiežděli ani roz- cházeli, ale stáli nad vojskem, dokudž se všecko vojsko nepoloží. Pakliby kteří poslušenstvie toho neučinili, ti budú tak tresktáni, jakž hajtmanóm vydaným bude rozkázáno a poručeno; nebo skrze takovú neposlušnosť mohla by se hanba i škoda státi, ješto bychme se toho neradi dopustili. 17. Kterémuž vojsku dostane se napřed taženie, aby se druhé nehýbalo, ažby prvnie své vozy zřiedilo. Pakli by se kto s svými vozy vytrhl a vtrhl v jiné šiky vozy z svého šiku, ta- kový bude kázán obyčejem vojenského práva slušnú kázní. 18. Jest-li žeby kto, buď jiezdný neb pěší, vytrhna se i chtěl sobě zvláště holdovati přes naše přikázanie, nebo tu pře- kážeti, kdež naši hajtmané prvé holdovali, takoví budú kázáni s radú našie rady a šlechticuov, kteréž bychom s sebú jměli nebo k tomu vydali. 19. Pálenie žádného aby žádný nečinil, lečby bylo rozká- záno hajtmany našimi k tomu vydanými. A zvláště byl-li by který zámek dobyt, aby nebyl zapalován bez vuole a rozkázanie týchž hajtmanuov. Pakli by kto přes to zápalil, takový bez mi- losti upálen bude. 20. Když bohdá nepřietelé budú na poli v porážce neb na zámku zjímáni, ti všickni aby k našie ruce královské našim hajt- manóm vydáni byli. 21. Jest-li žeby kto s vědomím a dopuštěním hajtmanuov jeda stranú, vězně které zjímaje přivedl, s tím podlé rady našie učiníme. Codex J. B. II. 3. 8
Strana 114
114 Cap. III. Res militares. 22. Jest-li žeby kto zbodl nepřietele na harci, tomu má ten kuoň býti dán; a ktož by ten kuoň lapil, tomu jedna kopa gro- šuov dána býti má od toho, ktož onoho zbodl, ač chce a bude chtieti ten kuoň jmieti. 23. Bude-li se na koho doptáno, žeby jma vězně, na koláči pustil, nebo holdy vybieral bez povolenie našich hajtmanóv na to vydaných, takoví budú kázáni, jakož na to slušie právem vo- jenským. 24. K osazení ponuocek v noci okolo vozuov a v branách aby od každého vozu kromě komorních a špižierních po jednom bylo vydáváno; pakli by bylo pilně potřebie, aby bylo viece vy- dáno vedlé rozkázanie hajtmanuov, a ktož by zanetbal toho uči- niti, ten každý aby dva groše dal pokuty tomu hajtmanu, kterýž ponuocky neb varty osazuje. 25. Také, jakož jest rozkázáno, jakož vína, piva i jiné po- třebné věci do vojsky mají voženy a nošeny býti, přikazujem všem, aby těm, ktož by vozili nebo nosili, nebylo na cestách ani u vojskách bráno, ani kterakž koli překážieno. Pakli by kto kolivěk jim překazil nebo bral, takový bude kázán, jakož na lú- pežníka slušie. 26. Hajtmanné, kteříž budú jmenováni nad jiezdnými a pě- šími i k spravování a k kladení vozuov, těch aby všickni po- slušni byli, nad kýmž budú ustaveni, a nikterakž se jim ne- protivili, ani se s nimi potýkali řečí ani skutkem. Pakli by kto svévolně z poslušenstvie těch hajtmanuov vytrhna se, chtěl své vuole požívati, nad takovým pomštieno bude tak, že se jim jiní kázati budú. 27. Chcem tomu, aby žádný písařóm vojenským nepřekážel, ani na ně kto kterým právem sahal; lečby v čem nešlechetném shledán byl, to aby před se hajtmané vzeli a v to nahledli. 28. Kterýž by koli písař vojenský byl usazen od kterého koli pána neb hajtmana; nebo od měst, času vojenského neb bo- jovnieho, kdyžby žoldnéřóm žold vydáván byl, ten aby jměl od kopy jeden groš, buďto žeby placeno bylo na poli neb na hradě, nebo na městě, nebo na které koli posádce, neb při obležení zámku některého; v tom aby mu ižádný odporen nebyl, dokudž by ta válka stála. Kromě kdyžby placeny byly škody, od těch
114 Cap. III. Res militares. 22. Jest-li žeby kto zbodl nepřietele na harci, tomu má ten kuoň býti dán; a ktož by ten kuoň lapil, tomu jedna kopa gro- šuov dána býti má od toho, ktož onoho zbodl, ač chce a bude chtieti ten kuoň jmieti. 23. Bude-li se na koho doptáno, žeby jma vězně, na koláči pustil, nebo holdy vybieral bez povolenie našich hajtmanóv na to vydaných, takoví budú kázáni, jakož na to slušie právem vo- jenským. 24. K osazení ponuocek v noci okolo vozuov a v branách aby od každého vozu kromě komorních a špižierních po jednom bylo vydáváno; pakli by bylo pilně potřebie, aby bylo viece vy- dáno vedlé rozkázanie hajtmanuov, a ktož by zanetbal toho uči- niti, ten každý aby dva groše dal pokuty tomu hajtmanu, kterýž ponuocky neb varty osazuje. 25. Také, jakož jest rozkázáno, jakož vína, piva i jiné po- třebné věci do vojsky mají voženy a nošeny býti, přikazujem všem, aby těm, ktož by vozili nebo nosili, nebylo na cestách ani u vojskách bráno, ani kterakž koli překážieno. Pakli by kto kolivěk jim překazil nebo bral, takový bude kázán, jakož na lú- pežníka slušie. 26. Hajtmanné, kteříž budú jmenováni nad jiezdnými a pě- šími i k spravování a k kladení vozuov, těch aby všickni po- slušni byli, nad kýmž budú ustaveni, a nikterakž se jim ne- protivili, ani se s nimi potýkali řečí ani skutkem. Pakli by kto svévolně z poslušenstvie těch hajtmanuov vytrhna se, chtěl své vuole požívati, nad takovým pomštieno bude tak, že se jim jiní kázati budú. 27. Chcem tomu, aby žádný písařóm vojenským nepřekážel, ani na ně kto kterým právem sahal; lečby v čem nešlechetném shledán byl, to aby před se hajtmané vzeli a v to nahledli. 28. Kterýž by koli písař vojenský byl usazen od kterého koli pána neb hajtmana; nebo od měst, času vojenského neb bo- jovnieho, kdyžby žoldnéřóm žold vydáván byl, ten aby jměl od kopy jeden groš, buďto žeby placeno bylo na poli neb na hradě, nebo na městě, nebo na které koli posádce, neb při obležení zámku některého; v tom aby mu ižádný odporen nebyl, dokudž by ta válka stála. Kromě kdyžby placeny byly škody, od těch
Strana 115
Cap. III. Res militares. 115 aby nic nebral, neb k tomu práva žádného nemá, cožby se škod dotýkalo. 29. Při bitunciech kterých koli má písař vojenský seděti a s hajtmany to děliti, a vedlé nich v tom má diel jmieti, tocižto od kopy každé po 1 groši; a též i od holduov má jmieti po 1 gr. 30. Když by který žoldnéř, vezma řádné odpuštěnie z příčin hodných, postavil miesto sebe jiného pacholka hodného: ten kterýž odjíti má, aby dal písaři zápisného 1 gr., a nový žoldnéř přistu- puje aby dal puol groše. 31. Každý setník, neb padesátník, nebo rotymajstr, kteréž by kolivěk pod sebú jměl, ten aby před písaře všechny přivedl, kdyžby jim jměl žold dáván býti; a tu všeliký neb každý de- sátník aby své dráby osobně před písařem okázal, i kdyžby po- nuocky neb varty osazovány jměly býti. Pakli by kto písaři toho odporen byl, má býti kázán od hajtmanuov jako neposlušný. 32. Písař vojenský má zbroj a samostřiely ohledovati vždy jednú v měsieci, aby byli tak nalezeni, jakž sú vyšli. Pakli by kto tomu odpieral, k tomu má hledieno býti jako k neposlušnému. 33. Na tažení, na picování, nebo kdež kolivěk na potkání, kdežto silnější hauf neb rota mdlejší rotu postihne nebo potká, aby silnější mdlejším nebrali a nikterakž nepřekáželi, ale u po- koji nechali. Pakli by přes toto rozkázanie kteří koli silnější mdlejším co pobrali neb překazili, takoví budú kázáni jako lú- pežníci. 34. Kdež se již vojska položie, aby žádný doluov, jimž hebauf řiekají, nekopal ani dělal; neb takový proto kázán bude. 35. Včelám aby žádný nepřekážel ani vydieral, nebo takovým nebude odpuštieno. 36. Když vojska lehnú, a žeby v noci vzhuoru bylo trúbeno neb voláno, aby každý s svú braní na plac běžel a nikam jinam. Pakli by nepřietelé kde k vozóm přilnuli, tehdy se tam mají obrátiti. 37. Mezi vozy aby opatrně a s pilností ohně nietili a pá- lili, tak aby se žádnému škoda nestala a nedála. 38. Kdež kolivěk, buďto na přátelském neb ne na přátel- ském, kdež se ženy s uzly a s šaty vynesú a na nich i při nich sednú, aby jimi žádný nehýbal, ani těm ženám co bral, ani jich 8*
Cap. III. Res militares. 115 aby nic nebral, neb k tomu práva žádného nemá, cožby se škod dotýkalo. 29. Při bitunciech kterých koli má písař vojenský seděti a s hajtmany to děliti, a vedlé nich v tom má diel jmieti, tocižto od kopy každé po 1 groši; a též i od holduov má jmieti po 1 gr. 30. Když by který žoldnéř, vezma řádné odpuštěnie z příčin hodných, postavil miesto sebe jiného pacholka hodného: ten kterýž odjíti má, aby dal písaři zápisného 1 gr., a nový žoldnéř přistu- puje aby dal puol groše. 31. Každý setník, neb padesátník, nebo rotymajstr, kteréž by kolivěk pod sebú jměl, ten aby před písaře všechny přivedl, kdyžby jim jměl žold dáván býti; a tu všeliký neb každý de- sátník aby své dráby osobně před písařem okázal, i kdyžby po- nuocky neb varty osazovány jměly býti. Pakli by kto písaři toho odporen byl, má býti kázán od hajtmanuov jako neposlušný. 32. Písař vojenský má zbroj a samostřiely ohledovati vždy jednú v měsieci, aby byli tak nalezeni, jakž sú vyšli. Pakli by kto tomu odpieral, k tomu má hledieno býti jako k neposlušnému. 33. Na tažení, na picování, nebo kdež kolivěk na potkání, kdežto silnější hauf neb rota mdlejší rotu postihne nebo potká, aby silnější mdlejším nebrali a nikterakž nepřekáželi, ale u po- koji nechali. Pakli by přes toto rozkázanie kteří koli silnější mdlejším co pobrali neb překazili, takoví budú kázáni jako lú- pežníci. 34. Kdež se již vojska položie, aby žádný doluov, jimž hebauf řiekají, nekopal ani dělal; neb takový proto kázán bude. 35. Včelám aby žádný nepřekážel ani vydieral, nebo takovým nebude odpuštieno. 36. Když vojska lehnú, a žeby v noci vzhuoru bylo trúbeno neb voláno, aby každý s svú braní na plac běžel a nikam jinam. Pakli by nepřietelé kde k vozóm přilnuli, tehdy se tam mají obrátiti. 37. Mezi vozy aby opatrně a s pilností ohně nietili a pá- lili, tak aby se žádnému škoda nestala a nedála. 38. Kdež kolivěk, buďto na přátelském neb ne na přátel- ském, kdež se ženy s uzly a s šaty vynesú a na nich i při nich sednú, aby jimi žádný nehýbal, ani těm ženám co bral, ani jich 8*
Strana 116
116 Cap. III. Res militares. přehledoval. Pakli jim přes to kto hráti bude, takový bude kázán jako jiný lúpežník. 39. Jest-liže jsú mezi kterými pány, rytieři, zemany, šlech- tici nebo městy, neb kýmžkoli která záštie, kyselosti nebo ne- libosti kterakž kolivěk, buďto prvé před tiemto polem a nebo nynie na poli vzniklé a povstalé: ty všecky aby přestaly, a ne- byly od žádného na tom poli zdvihány a zpomínány, ani které pomsty o to činěny, až domuov s pole vrácenie. Ale bylo-li by kde potřebie, buďto na harci neb u šturmu, aby sobě takoví a všickni jiní vespolek pomáhali, takových kyselostí a záští zlým nikterakž nezpomínajíce. Pakli by kto přes toto naše přikázanie usvědčen byl, takový bude kázán právem vojenským. 40. O mlýniech přikazujem, aby žádného nepálili, nebořili ani kazili, ani kterých mlýnských želez brali, tak aby ku potřebě našich vojsk mohlo mleno býti. Pakli by kto proti tomu učinil, budeť jemu bez milosti ruka uťata. Též také jinde ve dvořiech neb v chalupách, zvláště v přátelských, aby žádných zámkuov, řetězuov neb jiných želez kterýchž kolivěk, jakožto šínuov s kol neb hřebíkuov z bran nesbíjeli neb nevybíjeli a nebrali; a také na poli s pluhuov želez neboli s jiných příprav aby nebrali. 41. Kdež se táhne po přátelském, aby takové nekřesťanské záhuby se chudým lidem nedály, ani překážieno bylo; chalup aby nevybíjeli, dobytka ani koní aby jim nezajímali, ani ven z vojska nevodili; a žen ovšem aby na pokoji vždy nechali, jim nepřekážejíc. Také, kdež se vojsko klade, aby chalup a dvoruov lidem netrhali ani bořili, a takových nekřesťanských záhub aby nad lidmi nečinili. 42. Komuž by který kuoň utekl jiezdný, buďto na poli neb kdežkoli, ten kuoň ktož bude moci lapiti, aby lapil, a ktož jej polapí, tomu buď jeden groš dán, a od vozníka puol groše. 43. Rybníkuov malých ani velikých, ani také haltéřuov žádný aby nekopal, ani také v nich lovil, ani jich spúštěl, léčby komu hajtmané rozkázali. 44. Pitie před vojskem ať jsú šenkována, a osobami od hajtmanuov na to zřiezenými ať jsú sazena; a netoliko pitie, ale i chléb buď sazen, i jiné potřeby, jakožto obrok koňský, tak aby se všem spravedlivé dálo. 45. Jest-li žeby se kto toho dopustil aneb přes to učinil,
116 Cap. III. Res militares. přehledoval. Pakli jim přes to kto hráti bude, takový bude kázán jako jiný lúpežník. 39. Jest-liže jsú mezi kterými pány, rytieři, zemany, šlech- tici nebo městy, neb kýmžkoli která záštie, kyselosti nebo ne- libosti kterakž kolivěk, buďto prvé před tiemto polem a nebo nynie na poli vzniklé a povstalé: ty všecky aby přestaly, a ne- byly od žádného na tom poli zdvihány a zpomínány, ani které pomsty o to činěny, až domuov s pole vrácenie. Ale bylo-li by kde potřebie, buďto na harci neb u šturmu, aby sobě takoví a všickni jiní vespolek pomáhali, takových kyselostí a záští zlým nikterakž nezpomínajíce. Pakli by kto přes toto naše přikázanie usvědčen byl, takový bude kázán právem vojenským. 40. O mlýniech přikazujem, aby žádného nepálili, nebořili ani kazili, ani kterých mlýnských želez brali, tak aby ku potřebě našich vojsk mohlo mleno býti. Pakli by kto proti tomu učinil, budeť jemu bez milosti ruka uťata. Též také jinde ve dvořiech neb v chalupách, zvláště v přátelských, aby žádných zámkuov, řetězuov neb jiných želez kterýchž kolivěk, jakožto šínuov s kol neb hřebíkuov z bran nesbíjeli neb nevybíjeli a nebrali; a také na poli s pluhuov želez neboli s jiných příprav aby nebrali. 41. Kdež se táhne po přátelském, aby takové nekřesťanské záhuby se chudým lidem nedály, ani překážieno bylo; chalup aby nevybíjeli, dobytka ani koní aby jim nezajímali, ani ven z vojska nevodili; a žen ovšem aby na pokoji vždy nechali, jim nepřekážejíc. Také, kdež se vojsko klade, aby chalup a dvoruov lidem netrhali ani bořili, a takových nekřesťanských záhub aby nad lidmi nečinili. 42. Komuž by který kuoň utekl jiezdný, buďto na poli neb kdežkoli, ten kuoň ktož bude moci lapiti, aby lapil, a ktož jej polapí, tomu buď jeden groš dán, a od vozníka puol groše. 43. Rybníkuov malých ani velikých, ani také haltéřuov žádný aby nekopal, ani také v nich lovil, ani jich spúštěl, léčby komu hajtmané rozkázali. 44. Pitie před vojskem ať jsú šenkována, a osobami od hajtmanuov na to zřiezenými ať jsú sazena; a netoliko pitie, ale i chléb buď sazen, i jiné potřeby, jakožto obrok koňský, tak aby se všem spravedlivé dálo. 45. Jest-li žeby se kto toho dopustil aneb přes to učinil,
Strana 117
Cap. III. Res militares. 117 což se tuto nahoře vypisuje, a na těch (věcech) chudým lidem překážel, aneb ty věci bral a sobě schoval, aneb krčmářóm za- stavoval, dával, prodával, aneb komu jinému: takový i ti, ktožby od nich co kupovali neb přijímali, proto budú trestáni jakožto lúpežníci. 46. U každého vozu aby byla dva vozataje a aby jměli lebku a pavézu; a pod vozem aby bylo prkno a řetěz. A při každém vozu aby byla jedna hakovnice se vší přípravú, a dvě sekyře, dvě lopatě, dvě kratcí, dvě motyce, dva rýče a taras s berlú, a jedno kopie s hákem a s praporečkem. 47. Aby před každým řadem vozuov, když se táhne, šli s motykami, kratcemi, rayči, lopatami a s sekyrami, bylo-li by kde cest potřebie opravovati; a odtud aby neodcházeli, pod vsa- zením do řetězuov za tři dny. (E Cod. Vetero-Prag. Chaos rerum memorabilium. — Výbor z lit. české II. 167. sqq.) D. Additamentum: Civitatum fortificatio. . Volentes ut civitas Nostra Colo- Nos Ottacarus (II.) nia fortis valli munimine roboretur, ipsius civitatis civibus a festo b. Petri futuro ad quatuor annorum spatium percompletum ple- nariam concessimus libertatem, ita quod infra praedictum qua- tuor annorum tempus ab omni exsolutione collectae seu steurae, census atque thelonei sint liberi et immunes, nec ad exsolutionem collectae seu steurae, census atque thelonei aliquatenus per ali- quem compellantur, sed permittantur liberi et soluti. Mandantes tenore praesentis instrumenti universis purcraviis, baronibus, mi- litibus et clientibus thelonia possidentibus ac caeteris theloneariis per districtus nostri dominii constitutis, ne a dictis civibus Co- loniensibus cum mercimoniis et rebus quibuslibet procedentibus aliquid ratione thelonei exigant, sed eos transire libere et so- lute permittant. Ipsi autem cives infra praefatos quatuor annos fossatum circa civitatem fodent in ea profunditate, quod murus, qui ab imo ipsius civitatis fossati usque superius a latere civitatis eri- getur, sit viginti ulnarum (computato barchano, qui super eundem murum erit).
Cap. III. Res militares. 117 což se tuto nahoře vypisuje, a na těch (věcech) chudým lidem překážel, aneb ty věci bral a sobě schoval, aneb krčmářóm za- stavoval, dával, prodával, aneb komu jinému: takový i ti, ktožby od nich co kupovali neb přijímali, proto budú trestáni jakožto lúpežníci. 46. U každého vozu aby byla dva vozataje a aby jměli lebku a pavézu; a pod vozem aby bylo prkno a řetěz. A při každém vozu aby byla jedna hakovnice se vší přípravú, a dvě sekyře, dvě lopatě, dvě kratcí, dvě motyce, dva rýče a taras s berlú, a jedno kopie s hákem a s praporečkem. 47. Aby před každým řadem vozuov, když se táhne, šli s motykami, kratcemi, rayči, lopatami a s sekyrami, bylo-li by kde cest potřebie opravovati; a odtud aby neodcházeli, pod vsa- zením do řetězuov za tři dny. (E Cod. Vetero-Prag. Chaos rerum memorabilium. — Výbor z lit. české II. 167. sqq.) D. Additamentum: Civitatum fortificatio. . Volentes ut civitas Nostra Colo- Nos Ottacarus (II.) nia fortis valli munimine roboretur, ipsius civitatis civibus a festo b. Petri futuro ad quatuor annorum spatium percompletum ple- nariam concessimus libertatem, ita quod infra praedictum qua- tuor annorum tempus ab omni exsolutione collectae seu steurae, census atque thelonei sint liberi et immunes, nec ad exsolutionem collectae seu steurae, census atque thelonei aliquatenus per ali- quem compellantur, sed permittantur liberi et soluti. Mandantes tenore praesentis instrumenti universis purcraviis, baronibus, mi- litibus et clientibus thelonia possidentibus ac caeteris theloneariis per districtus nostri dominii constitutis, ne a dictis civibus Co- loniensibus cum mercimoniis et rebus quibuslibet procedentibus aliquid ratione thelonei exigant, sed eos transire libere et so- lute permittant. Ipsi autem cives infra praefatos quatuor annos fossatum circa civitatem fodent in ea profunditate, quod murus, qui ab imo ipsius civitatis fossati usque superius a latere civitatis eri- getur, sit viginti ulnarum (computato barchano, qui super eundem murum erit).
Strana 118
118 Cap. III. Res militares. Quem etiam murum cum barchano hiidem cives construent circumquaque. Erigent etiam murum ab illa parte fossati, quae occurrit primitus obviam civitatem volentibus ingredi, ab imo fossati usque ad aequalitatem terrae superius eminentis. Facient et fossatum ipsum tam amplum, quod a supercilio lateris, ubi barchanus erit, usque in alterius lateris supercilium, ubi murus erit terrae tantummodo exaequatus, sint viginti ulnae in transversum, et hoc a parte superiori deducta per vacuum linea transversali; inferius vero in fundo ipsius fossati tot ulnarum spatium intererit ex transverso, quod secundum aequipollentiam superiori proportionatam amplitudine videbitur expedire. Huic autem operi sic erunt seduli et intenti, ut infra prae- fatum quatuor annorum spatium idem opus sit, prout decuerit, percompletum. Et ut tanto melius deducere valeant ad effectum, damus eis proventus Nos contingentes in ipsius civitatis judicio per prae- fatum tempus possidendos et percipiendos et in utilitatem ante- dicti operis convertendos. (Voigt CXX. Eml. II. 2391.) Post a. 1273. Inter multas et arduas sollicitudines et cu- rarum mordaces instantias, quae in Nostri pectoris aula versantur, ad illud maxime dirigimus aciem mentis Nostrae, qualiter pro- vinciae Nostrae dicioni subditae civitatum decorentur frequentia et robore fulciantur, quatinus hereditas Nostra speciosa praecla- raque Nobis compareat et hostilis insultus incursibus et manus pressuris praedonice nequeat de facili molestari. Eapropter civi- tatem Nostram Jermer in marchia Nostra Moraviae sitam Ch. dicto Spitaler, villico de Vetaw, sub huius conventionis munere commisimus muniendam, videlicet: Quod dictus Ch. cinget dictam civitatem Jermer circum- quaque murorum ambitu, qui sint omnino conformes civitatis Co- loniae muris, scilicet quod tantam spissitudinem tantamque alti- tudinem habeant, quantam dictae Coloniae muri habent, ac turres in eisdem muris construi faciet secundum illam distanciam, quam turres distant in civitate Coloniae, seiunctas a se invicem et di- stantes. Totidem etiam portae in Jermer fient, quod sunt in Co- lonia, et breviter illius dispositionis erunt muri in Jermer, cuius
118 Cap. III. Res militares. Quem etiam murum cum barchano hiidem cives construent circumquaque. Erigent etiam murum ab illa parte fossati, quae occurrit primitus obviam civitatem volentibus ingredi, ab imo fossati usque ad aequalitatem terrae superius eminentis. Facient et fossatum ipsum tam amplum, quod a supercilio lateris, ubi barchanus erit, usque in alterius lateris supercilium, ubi murus erit terrae tantummodo exaequatus, sint viginti ulnae in transversum, et hoc a parte superiori deducta per vacuum linea transversali; inferius vero in fundo ipsius fossati tot ulnarum spatium intererit ex transverso, quod secundum aequipollentiam superiori proportionatam amplitudine videbitur expedire. Huic autem operi sic erunt seduli et intenti, ut infra prae- fatum quatuor annorum spatium idem opus sit, prout decuerit, percompletum. Et ut tanto melius deducere valeant ad effectum, damus eis proventus Nos contingentes in ipsius civitatis judicio per prae- fatum tempus possidendos et percipiendos et in utilitatem ante- dicti operis convertendos. (Voigt CXX. Eml. II. 2391.) Post a. 1273. Inter multas et arduas sollicitudines et cu- rarum mordaces instantias, quae in Nostri pectoris aula versantur, ad illud maxime dirigimus aciem mentis Nostrae, qualiter pro- vinciae Nostrae dicioni subditae civitatum decorentur frequentia et robore fulciantur, quatinus hereditas Nostra speciosa praecla- raque Nobis compareat et hostilis insultus incursibus et manus pressuris praedonice nequeat de facili molestari. Eapropter civi- tatem Nostram Jermer in marchia Nostra Moraviae sitam Ch. dicto Spitaler, villico de Vetaw, sub huius conventionis munere commisimus muniendam, videlicet: Quod dictus Ch. cinget dictam civitatem Jermer circum- quaque murorum ambitu, qui sint omnino conformes civitatis Co- loniae muris, scilicet quod tantam spissitudinem tantamque alti- tudinem habeant, quantam dictae Coloniae muri habent, ac turres in eisdem muris construi faciet secundum illam distanciam, quam turres distant in civitate Coloniae, seiunctas a se invicem et di- stantes. Totidem etiam portae in Jermer fient, quod sunt in Co- lonia, et breviter illius dispositionis erunt muri in Jermer, cuius
Strana 119
Cap. III. Res militares. 119 sunt in civitate Coloniae, in portis, turribus, altitudine, spissitu- dine, moeniis et aliis quibuscunque. Hoc secluso verumptamen et excepto ac speciali quadam differencia denotata, quod circuitus, quibus Jermer civitas debet ambiri, tantae quantitatis erit, quantae circuitus civitatis Nostrae Currim, et tantam infra se includent dicti muri Jermer spacii quantitatem, quantam dicti muri in prae- dicta civitate Currim continent et concludunt. Istud autem mu- rorum opus idem Ch. infra octo annorum spacium ex nunc con- tinuis numerandorum spaciis temporibus fieri procurabit. (Eml. II. 2392.) Volentes ut civitas nostra Alta Nos Ottocarus (II.) . Muta fortis valli munimine roboretur, civibus ipsius civitatis hujusmodi concessimus libertatem, vid., ut a festo s. Jacobi pro- xime futuro usque per duorum annorum spatium ab omni exso- lutione census et steurae sint liberi et inmunes, nec ad solu- tionem census et steurae aliquatenus infra praefatum duorum annorum spatium compellantur, ita tamen, quod infra praefatos duos annos hiidem cives ab imo fossati ipsam civitatem circum- dantis et a latere civitatis murum erigant usque ad terrae aequa- litatem, et desuper illum faciant adhuc murum, qui brachanum dicitur, circumquaque; ex altera vero fossati, quae (occurrit) obviam ingredi volentibus civitatem, murum similiter ab imo fossati usque fuerit opportunum. Et circa hoc sic erunt seduli et attenti, ut infra praefatos duos annos totum illud opus, sicut decuerit, finaliter sit com- pletum. Et ut id tanto melius ducere valeant ad effectum, per duos dictos annos fructus judicii civitatis ipsius Nos contingentes, vo- lumus ut praefati cives percipiant et ad utilitatem operis prae- fati convertant. Damus etiam ipsis ob eandem causam libertatem a festo b. Jacobi primo futuro per tres annos, ut ab omni exsolutione thelonei per omnes terras sint liberi et inmunes, mandantes te- nore praesentis privilegii universis burcraviis, baronibus, militibus, aliisque nobilibus theloneum habentibus ac caeteris theloneariis per districtus Nostri domini constitutis, quod a civibus de Alta Muta transeuntibus de mercimoniis et rebus suis nihil ratione
Cap. III. Res militares. 119 sunt in civitate Coloniae, in portis, turribus, altitudine, spissitu- dine, moeniis et aliis quibuscunque. Hoc secluso verumptamen et excepto ac speciali quadam differencia denotata, quod circuitus, quibus Jermer civitas debet ambiri, tantae quantitatis erit, quantae circuitus civitatis Nostrae Currim, et tantam infra se includent dicti muri Jermer spacii quantitatem, quantam dicti muri in prae- dicta civitate Currim continent et concludunt. Istud autem mu- rorum opus idem Ch. infra octo annorum spacium ex nunc con- tinuis numerandorum spaciis temporibus fieri procurabit. (Eml. II. 2392.) Volentes ut civitas nostra Alta Nos Ottocarus (II.) . Muta fortis valli munimine roboretur, civibus ipsius civitatis hujusmodi concessimus libertatem, vid., ut a festo s. Jacobi pro- xime futuro usque per duorum annorum spatium ab omni exso- lutione census et steurae sint liberi et inmunes, nec ad solu- tionem census et steurae aliquatenus infra praefatum duorum annorum spatium compellantur, ita tamen, quod infra praefatos duos annos hiidem cives ab imo fossati ipsam civitatem circum- dantis et a latere civitatis murum erigant usque ad terrae aequa- litatem, et desuper illum faciant adhuc murum, qui brachanum dicitur, circumquaque; ex altera vero fossati, quae (occurrit) obviam ingredi volentibus civitatem, murum similiter ab imo fossati usque fuerit opportunum. Et circa hoc sic erunt seduli et attenti, ut infra praefatos duos annos totum illud opus, sicut decuerit, finaliter sit com- pletum. Et ut id tanto melius ducere valeant ad effectum, per duos dictos annos fructus judicii civitatis ipsius Nos contingentes, vo- lumus ut praefati cives percipiant et ad utilitatem operis prae- fati convertant. Damus etiam ipsis ob eandem causam libertatem a festo b. Jacobi primo futuro per tres annos, ut ab omni exsolutione thelonei per omnes terras sint liberi et inmunes, mandantes te- nore praesentis privilegii universis burcraviis, baronibus, militibus, aliisque nobilibus theloneum habentibus ac caeteris theloneariis per districtus Nostri domini constitutis, quod a civibus de Alta Muta transeuntibus de mercimoniis et rebus suis nihil ratione
Strana 120
120 Cap. III. Res militares. thelonei debeant exigere vel acceptent, sed permittant eos transire libere et solute. (Voigt CXVII. Eml. II. 2393.) Quia igitur muniminis cautela non modica, quae ad regni stabilitatem et tranquillitatem pertinet, consistit in fortitudine ci- vitatum, ut civitas Nostra Iglavia sic valli murorumque muni- mine circiter confirmetur, quod nec insultus hostium nec pre- donum possit insidias facile pertimere, ipsius civitatis cives ab omni collectae exempcionis thelonei per totum dominium Nostrum vel vexacionis cuiuslibet solucione vel onere a data praesencium usque ad quatuor annorum spacium continuatis numerandorum temporibus inmunes esse volumus et solutos, ut cives civitatis Iglaviae infra quatuor annos condecentis profunditatis circa ipsam civitatem fossatum fodent, et ab imo fossati ipsius usque sursum murum circiter erigant, ut supereminentem terrae murum insuper construant, qui barchanus vulgariter nuncupatur, necnon et quod turres tam dirutas reaedificent quam non dirutas corrigant . fuerint corrigendi, stabilientque muros et reparent, ubicumque stabiliendi reparandique fuerint, et quaecumque ad propugnacula et alia ipsorum munimina oportuna fuerint, faciant infra dictorum annorum spacium praetaxatum, ita quod tam in fossato quam muris et turribus nullus defectus valeat reperiri. Ad haec dicti cives promiserunt Nobis facere unum aliud fossatum ante illud, quod est iuxta muros, infra praedictos quatuor annos, ad maioris ipsius civitatis roboris firmitatem. (Voigt CXXI.) Nos Ottocarus — Licet civibus nostris in Usk libertatem prius dederimus, ut deberent ipsam civitatem muris et fossato circumdare ac munire, tamen considerantes, quod hiidem cives isto turbationis tempore — multa gravamina sunt perpessi, in Nostra fide stabiles permanentes, ad hoc, ut facilius civitatem munire possint, eandem eis libertatem per quatuor annorum spa- tium ab exspiratione prioris libertatis, quam prius, eisdem con- tinuatis quatuor numerandorum temporibus superaddendum du- ximus gratiose, ita quod infra praefatorum quatuor annorum spa- tium dicti cives cingant civitatem praefatam muris et turribus,
120 Cap. III. Res militares. thelonei debeant exigere vel acceptent, sed permittant eos transire libere et solute. (Voigt CXVII. Eml. II. 2393.) Quia igitur muniminis cautela non modica, quae ad regni stabilitatem et tranquillitatem pertinet, consistit in fortitudine ci- vitatum, ut civitas Nostra Iglavia sic valli murorumque muni- mine circiter confirmetur, quod nec insultus hostium nec pre- donum possit insidias facile pertimere, ipsius civitatis cives ab omni collectae exempcionis thelonei per totum dominium Nostrum vel vexacionis cuiuslibet solucione vel onere a data praesencium usque ad quatuor annorum spacium continuatis numerandorum temporibus inmunes esse volumus et solutos, ut cives civitatis Iglaviae infra quatuor annos condecentis profunditatis circa ipsam civitatem fossatum fodent, et ab imo fossati ipsius usque sursum murum circiter erigant, ut supereminentem terrae murum insuper construant, qui barchanus vulgariter nuncupatur, necnon et quod turres tam dirutas reaedificent quam non dirutas corrigant . fuerint corrigendi, stabilientque muros et reparent, ubicumque stabiliendi reparandique fuerint, et quaecumque ad propugnacula et alia ipsorum munimina oportuna fuerint, faciant infra dictorum annorum spacium praetaxatum, ita quod tam in fossato quam muris et turribus nullus defectus valeat reperiri. Ad haec dicti cives promiserunt Nobis facere unum aliud fossatum ante illud, quod est iuxta muros, infra praedictos quatuor annos, ad maioris ipsius civitatis roboris firmitatem. (Voigt CXXI.) Nos Ottocarus — Licet civibus nostris in Usk libertatem prius dederimus, ut deberent ipsam civitatem muris et fossato circumdare ac munire, tamen considerantes, quod hiidem cives isto turbationis tempore — multa gravamina sunt perpessi, in Nostra fide stabiles permanentes, ad hoc, ut facilius civitatem munire possint, eandem eis libertatem per quatuor annorum spa- tium ab exspiratione prioris libertatis, quam prius, eisdem con- tinuatis quatuor numerandorum temporibus superaddendum du- ximus gratiose, ita quod infra praefatorum quatuor annorum spa- tium dicti cives cingant civitatem praefatam muris et turribus,
Strana 121
Cap. III. Res militares. 121 sicut expediens decensque fuerit, circumquaque, necnon et fos- satum decentis profunditatis et amplitudinis circum muros ejusdem civitatis effodiant, et sepes loco barchani consepiant in ejusdem fossati supercilio, undique similiter circa muros. Ad hoc ut praefati abundatioris gratiae munificentia collae- tentur et tanto melius praefatum opus murorum et fossati va- leant percomplere, judicium civitatis ipsius praedictos tres annos eisdem duximus civibus concedendum, ut infra idem spatium fructus ex eo percipiant et proventus eos in praefati utilitatem operis convertant. (Eml. II. 2399.) Nos O. — Ut juxta eorum propositum satis providum, am- bitu murorum ipsa civitas muniatur. Dispositio quoque murorum civitatis in altum extendere et in latum, quemadmodum muri Colonienses, cum turribus obrotundis, ita quod tres turres sint positae supra portas dantes exitus aditus civitati, item a parte aquarum ponatur portula una parva. (Eml. II. 2394.) Nos W. (II) Dei gratia rex Boemiae et marchio Moraviae . „ quod cupientes ad hoc dare notum facimus universis operam, ut civitatis Nostrae Sacz murorum ambitus, ubi indi- guerit, reparetur, civitatis ipsius civibus obventiones judicii da- mus et concedimus, ac eos a solutione steurae et collectae ac census, qui Nobis annis singulis per ipsos cives de agris et pos- sessionibus ad eandem civitatem pertinentibus reddi consuevit, a data praesentium usque ad festum b. Michaelis nunc ven- turum et abinde per duorum annorum spatium percompletum red- dimus liberos et inmunes, volentes, ut cum proventibus judicii et censu civitatis praefatae iidem cives, prout eorum legalitas exigit, infra dicti temporis spatium muros omnino reparent et reforment. (Voigt CXXIII.)
Cap. III. Res militares. 121 sicut expediens decensque fuerit, circumquaque, necnon et fos- satum decentis profunditatis et amplitudinis circum muros ejusdem civitatis effodiant, et sepes loco barchani consepiant in ejusdem fossati supercilio, undique similiter circa muros. Ad hoc ut praefati abundatioris gratiae munificentia collae- tentur et tanto melius praefatum opus murorum et fossati va- leant percomplere, judicium civitatis ipsius praedictos tres annos eisdem duximus civibus concedendum, ut infra idem spatium fructus ex eo percipiant et proventus eos in praefati utilitatem operis convertant. (Eml. II. 2399.) Nos O. — Ut juxta eorum propositum satis providum, am- bitu murorum ipsa civitas muniatur. Dispositio quoque murorum civitatis in altum extendere et in latum, quemadmodum muri Colonienses, cum turribus obrotundis, ita quod tres turres sint positae supra portas dantes exitus aditus civitati, item a parte aquarum ponatur portula una parva. (Eml. II. 2394.) Nos W. (II) Dei gratia rex Boemiae et marchio Moraviae . „ quod cupientes ad hoc dare notum facimus universis operam, ut civitatis Nostrae Sacz murorum ambitus, ubi indi- guerit, reparetur, civitatis ipsius civibus obventiones judicii da- mus et concedimus, ac eos a solutione steurae et collectae ac census, qui Nobis annis singulis per ipsos cives de agris et pos- sessionibus ad eandem civitatem pertinentibus reddi consuevit, a data praesentium usque ad festum b. Michaelis nunc ven- turum et abinde per duorum annorum spatium percompletum red- dimus liberos et inmunes, volentes, ut cum proventibus judicii et censu civitatis praefatae iidem cives, prout eorum legalitas exigit, infra dicti temporis spatium muros omnino reparent et reforment. (Voigt CXXIII.)
Strana 122
Caput quartum. Berna regia. A. Quantitates bernae secundum diploma Joannis regis ab ao. 1310. Collecta generalis quoque, quae vulgariter berna dicitur, nec per Nos nec per successores Nostros, reges Boemiae, ipso regno debet imponi vel recipi, nisi in duobus casibus infra- scriptis: Ad coronationem vid. regis et ad quamlibet regis filiam maritandam. Et tunc collecta ipsa hoc modo solvetur, videlicet: Quilibet laneus vel molendinum super flumen, quotquot rotas habuerit, unum fertonem argenti, et quilibet artifex me- chanicus de artificio suo, quaelibet taberna et quodlibet molen- dinum super rivulum, etiamsi plures rotas habuerit, unum lo- tonem argenti. (Et si argenti usus non fuerit, pro fertone XIII, pro lotone IIII grossos Pragenses). De agris autem, qui per laneos distincti non (sunt), de aratro unum fertonem Nobis ipsius collectae nomine solvere te- nebuntur. Illos autem agros, laneos, artifices, molendinarios et mo- lendina solummodo collectae praedictae subjecta et obnoxia esse dicimus, de quibus dominis eorum census solvitur, et (quae non) sunt ipsorum dominorum vel servitorum suorum usibus deputata. Si quae autem ex eis vel servitores dominorum ipsorum pro ser- vitio suo tenent, vel ipsi domini pro se colunt, suis vel curiarum suarum vel bonorum suorum officinis vel custodiis deputarunt, dicimus non debere solvi collectam.
Caput quartum. Berna regia. A. Quantitates bernae secundum diploma Joannis regis ab ao. 1310. Collecta generalis quoque, quae vulgariter berna dicitur, nec per Nos nec per successores Nostros, reges Boemiae, ipso regno debet imponi vel recipi, nisi in duobus casibus infra- scriptis: Ad coronationem vid. regis et ad quamlibet regis filiam maritandam. Et tunc collecta ipsa hoc modo solvetur, videlicet: Quilibet laneus vel molendinum super flumen, quotquot rotas habuerit, unum fertonem argenti, et quilibet artifex me- chanicus de artificio suo, quaelibet taberna et quodlibet molen- dinum super rivulum, etiamsi plures rotas habuerit, unum lo- tonem argenti. (Et si argenti usus non fuerit, pro fertone XIII, pro lotone IIII grossos Pragenses). De agris autem, qui per laneos distincti non (sunt), de aratro unum fertonem Nobis ipsius collectae nomine solvere te- nebuntur. Illos autem agros, laneos, artifices, molendinarios et mo- lendina solummodo collectae praedictae subjecta et obnoxia esse dicimus, de quibus dominis eorum census solvitur, et (quae non) sunt ipsorum dominorum vel servitorum suorum usibus deputata. Si quae autem ex eis vel servitores dominorum ipsorum pro ser- vitio suo tenent, vel ipsi domini pro se colunt, suis vel curiarum suarum vel bonorum suorum officinis vel custodiis deputarunt, dicimus non debere solvi collectam.
Strana 123
Cap. IV. Berna regia. 123 B. Sessiones pro berna colligenda per districtus. Berna regalis generalis regni Boemiae colligitur per districtus infrascriptos ac sessiones, in quas huiusmodi districtus subdivi- duntur. Sessiones pro huiusmodi berna generali colligenda: I. Districtus Pragensis, alias Gurimensis: 1. Maior civitas Pragensis (Větší Město Pražské), 2. Broda Boemicalis (Brod český), 3. Nova Colonia (Kolín nový), 4. Gurim (Kúřim), 5. Wlassym (Vlašim), 6. Benesow (Benešov). II. Districtus Bechinensis pro huiusmodi generali berna colligenda sessiones: 1. Neweklow (Neveklov), 2. Sedlcza- num (Sedlčany), 3. Krasna hora (Krásná Hora), 4. Milewsk (Mi- levsko), 5. Pieska (Písek), 6. Tyn super Multaviam (Týn nad Vlt.), 7. Budweis (Budivojovice), 8. Weselé (Veselé), 9. Nova domus (Hradec Jindřichův), 10. Paczov (Pacov), 11. Usk supra Luznic (Ústí n. Lúžnicí), 12. Miliczin (Miličín). III. Districtus Prachinensis pro huiusmodi generali berna colligenda sessiones: 1. Kamyk (Kamyk), 2. Brzieznicz (Březnice), 3. Sicca (Sušice), 4. Horazdiegowicz (Horaždějovice), 5. Strakonicz (Strakonice), 6. Netholicz (Netolice). IV. Districtus Plznensis pro huiusmodi etc.: 1. Nova Plzna (Plzeň nový), 2. Glathovia (Klatovy), 3. Tusta (Domažlice), 4. Misa (Stříbro). V. Districtus Rakonicensis pro huiusmodi etc.: 1. Rakownik (Rakovník), 2. Werona (Berún). VI. Districtus Zatensis pro huiusmodi etc.: 1. Zaacz (Žatec), 2. Lun (Lúny), 3. Mastow (Mašťov), 4. Cadan (Kadaň), 5. Pons (Most), 6. Usk super Albea (Ústí nad Labem). VII. Districtus Luthomiricens is pro huiusmodi etc.: 1. Luthomiric (Litoměřice), 2. Lippa (Lípa), 3. Melnik (Mělník). VIII. Districtus Boleslaviensis pro huiusmodi etc: 1. Nimburga (Nimburk), 2. Benatky (Benátky), 3. Juvenis Bo- leslavia (Boleslav Mladý), 4. Hradištie (Hradiště Mnichové), 5. So- botka (Sobotka), 6. Turnov (Turnov), 7. Jablonec (Jablonec), 8. Biela (Bělá).
Cap. IV. Berna regia. 123 B. Sessiones pro berna colligenda per districtus. Berna regalis generalis regni Boemiae colligitur per districtus infrascriptos ac sessiones, in quas huiusmodi districtus subdivi- duntur. Sessiones pro huiusmodi berna generali colligenda: I. Districtus Pragensis, alias Gurimensis: 1. Maior civitas Pragensis (Větší Město Pražské), 2. Broda Boemicalis (Brod český), 3. Nova Colonia (Kolín nový), 4. Gurim (Kúřim), 5. Wlassym (Vlašim), 6. Benesow (Benešov). II. Districtus Bechinensis pro huiusmodi generali berna colligenda sessiones: 1. Neweklow (Neveklov), 2. Sedlcza- num (Sedlčany), 3. Krasna hora (Krásná Hora), 4. Milewsk (Mi- levsko), 5. Pieska (Písek), 6. Tyn super Multaviam (Týn nad Vlt.), 7. Budweis (Budivojovice), 8. Weselé (Veselé), 9. Nova domus (Hradec Jindřichův), 10. Paczov (Pacov), 11. Usk supra Luznic (Ústí n. Lúžnicí), 12. Miliczin (Miličín). III. Districtus Prachinensis pro huiusmodi generali berna colligenda sessiones: 1. Kamyk (Kamyk), 2. Brzieznicz (Březnice), 3. Sicca (Sušice), 4. Horazdiegowicz (Horaždějovice), 5. Strakonicz (Strakonice), 6. Netholicz (Netolice). IV. Districtus Plznensis pro huiusmodi etc.: 1. Nova Plzna (Plzeň nový), 2. Glathovia (Klatovy), 3. Tusta (Domažlice), 4. Misa (Stříbro). V. Districtus Rakonicensis pro huiusmodi etc.: 1. Rakownik (Rakovník), 2. Werona (Berún). VI. Districtus Zatensis pro huiusmodi etc.: 1. Zaacz (Žatec), 2. Lun (Lúny), 3. Mastow (Mašťov), 4. Cadan (Kadaň), 5. Pons (Most), 6. Usk super Albea (Ústí nad Labem). VII. Districtus Luthomiricens is pro huiusmodi etc.: 1. Luthomiric (Litoměřice), 2. Lippa (Lípa), 3. Melnik (Mělník). VIII. Districtus Boleslaviensis pro huiusmodi etc: 1. Nimburga (Nimburk), 2. Benatky (Benátky), 3. Juvenis Bo- leslavia (Boleslav Mladý), 4. Hradištie (Hradiště Mnichové), 5. So- botka (Sobotka), 6. Turnov (Turnov), 7. Jablonec (Jablonec), 8. Biela (Bělá).
Strana 124
124 Cap. IV. Berna regia. IX. Districtus Grecensis pro huiusmodi etc.: 1. Grecz reginae (Hradec Králové), 2. Kostelecz prope Potensteyn (Ko- stelec blíž Potštejna), 3. Jaromirz (Jaroměř), 4. Giczin (Jičín), 5. Bidzovia (Bydžov). X. Districtus Chrudimensis pro huiusmodi etc.: 1. Chrudim (Chrudím), 2. Alta Muta (Mýto Vysoké). XI. Districtus Slanensis pro eadem berna generali colligenda: 1. Praga minor (Menší město Pražské), 2. Slana (Slané), 3. Rudnicz (Rúdnice), 4. Welwar (Velvary). XII. Districtus Czaslaviensis pro huiusmodi etc.: 1. Czaslavia (Časlav), 2. Sbraslavia (Zbraslavice), 3. Stiepanov (Štěpanov), 4. Czechticz (Čechtice), 5. Humpolecz (Humpolec), 6. Broda Teutunicalis (Brod Německý).*) C. Ordo seu modus colligendi bernam per dictos districtus. Ordinatio seu modus colligendae bernae generalis in regno Boemiae instaurandae in singulis sessionibus districtuum prae- dictorum vel praescriptorum hoc modo disponitur: Primo, ad eandem colligendam in singulis districtibus de- putantur certi barones et justitiarius, alias poprawczie, in eodem districtu consistentes, quibus additur subcamerarius regni Boemiae existens pro tempore, notarius et civis; ita quod huiusmodi bernae *) Nota quod a. 1367 berna ad cameram Imperatoris de bonis mo- nasterii Rudniczensis est isto modo data: Primo in sessione Slanensi de Smolnitz, de Wyetrzan, de Palcz, de Jarpicz, de Budinicz, de Slapanicz, de Bakov Inf., de Bakov Sup., de Dolina, de Wrbiczan, de Zelewczycz, de Podol . . In sessione Rudniczensi de Charwatecz, de Pohorzycz, de Wo- dochot, de Raczynawes, de Zalužye, de Lybkowicz. In sessione Melnycensi de 2 villis Mykow et Zaborzye. In sessione Lyutomyerzicensi de villa Vetla, in Obrtka et Domasycz. In sessione Lunensi de Brloh et Vgyezdecz. Nota quod a. 1367 de sessione Slanensi et Rudnycensi pro delencia- libus sunt datae 9 marcae, de sessione Melnicensi 2 marcae, de Lutomye- rzycensi 11/2 marca. (Urbáře.)
124 Cap. IV. Berna regia. IX. Districtus Grecensis pro huiusmodi etc.: 1. Grecz reginae (Hradec Králové), 2. Kostelecz prope Potensteyn (Ko- stelec blíž Potštejna), 3. Jaromirz (Jaroměř), 4. Giczin (Jičín), 5. Bidzovia (Bydžov). X. Districtus Chrudimensis pro huiusmodi etc.: 1. Chrudim (Chrudím), 2. Alta Muta (Mýto Vysoké). XI. Districtus Slanensis pro eadem berna generali colligenda: 1. Praga minor (Menší město Pražské), 2. Slana (Slané), 3. Rudnicz (Rúdnice), 4. Welwar (Velvary). XII. Districtus Czaslaviensis pro huiusmodi etc.: 1. Czaslavia (Časlav), 2. Sbraslavia (Zbraslavice), 3. Stiepanov (Štěpanov), 4. Czechticz (Čechtice), 5. Humpolecz (Humpolec), 6. Broda Teutunicalis (Brod Německý).*) C. Ordo seu modus colligendi bernam per dictos districtus. Ordinatio seu modus colligendae bernae generalis in regno Boemiae instaurandae in singulis sessionibus districtuum prae- dictorum vel praescriptorum hoc modo disponitur: Primo, ad eandem colligendam in singulis districtibus de- putantur certi barones et justitiarius, alias poprawczie, in eodem districtu consistentes, quibus additur subcamerarius regni Boemiae existens pro tempore, notarius et civis; ita quod huiusmodi bernae *) Nota quod a. 1367 berna ad cameram Imperatoris de bonis mo- nasterii Rudniczensis est isto modo data: Primo in sessione Slanensi de Smolnitz, de Wyetrzan, de Palcz, de Jarpicz, de Budinicz, de Slapanicz, de Bakov Inf., de Bakov Sup., de Dolina, de Wrbiczan, de Zelewczycz, de Podol . . In sessione Rudniczensi de Charwatecz, de Pohorzycz, de Wo- dochot, de Raczynawes, de Zalužye, de Lybkowicz. In sessione Melnycensi de 2 villis Mykow et Zaborzye. In sessione Lyutomyerzicensi de villa Vetla, in Obrtka et Domasycz. In sessione Lunensi de Brloh et Vgyezdecz. Nota quod a. 1367 de sessione Slanensi et Rudnycensi pro delencia- libus sunt datae 9 marcae, de sessione Melnicensi 2 marcae, de Lutomye- rzycensi 11/2 marca. (Urbáře.)
Strana 125
Cap. IV. Berna regia. 125 collectores singulorum districtuum in littera Majestatis domini regis sint et debeant esse ipsorum propriis nominibus designati. Cuius litterae Majestatis notarius et civis omnium districtuum in possessione existant, pecuniaque totalis regalem cameram con- cernens in possessione ipsorum notarii et civis esse tenetur, ad quos alii collectores respectum habere debent, ipsis assistendo secundum et juxta huiusmodi litterae Majestatis continentiam et tenorem, nullusque extra eandem litteram Majestatis in collectorem huiusmodi bernae suscipiatur seu admittatur quoquomodo. Item, in singulis sessionibus districtuum praedictorum per collectores duplicia pacta exigantur, si quis pactis juxta conti- nentiam registrorum huiusmodi bernae generalis uti voluerint seu gaudere; si quis autem ex terrigenis alicujus districtus se sub- mittere noluerit solutioni hujusmodi duplicium pactorum, extunc quivis solvat hostiatim juxta antiquam consuetudinem de quolibet laneo locato marcam mediam grossorum pro camera domini regis. Item, de molendinis, in quo fuerit magna rota, de qualibet huiusmodi rota triginta duo grossi, et de parva rota sedecim grossi pro camera domini regis. Item, si quis locaverit araturam liberam in jus emphiteo- ticum, ab eodem exigatur a laneis, in quot huiusmodi aratura exstat locata, in quantitate praedicta, quia aratura huiusmodi tres laneos agrorum minime dinoscitur continere. Item, de equo seu pecore, ubi in registris continentur, exi- gantur octo grossi pro camera domini regis. Item, de tabernis antiquis et noviter fundatis pro camera domini regis recipiantur triginta duo grossi, nisi sit taberna, in qua censuales propinae exercentur, a quibus exigatur moderate juxta facultatem possessorum. Item, si quis ex solventibus huiusmodi bernam generalem subticuerit aliquid, de quo merito solvere deberet, huiusmodi quid subticuitur, ad dominum regem devolvetur. Item, singulis diebus, cum a collectione cessatur, numeretur per civem et notarium pecunia dominum regem concernens, in omnium collectorum praesentia, cuius quantitas notetur in re- gistris omnium collectorum per notarios eorundem. (E cod. membr. Veteropragensi. Emler Berna. Register.)
Cap. IV. Berna regia. 125 collectores singulorum districtuum in littera Majestatis domini regis sint et debeant esse ipsorum propriis nominibus designati. Cuius litterae Majestatis notarius et civis omnium districtuum in possessione existant, pecuniaque totalis regalem cameram con- cernens in possessione ipsorum notarii et civis esse tenetur, ad quos alii collectores respectum habere debent, ipsis assistendo secundum et juxta huiusmodi litterae Majestatis continentiam et tenorem, nullusque extra eandem litteram Majestatis in collectorem huiusmodi bernae suscipiatur seu admittatur quoquomodo. Item, in singulis sessionibus districtuum praedictorum per collectores duplicia pacta exigantur, si quis pactis juxta conti- nentiam registrorum huiusmodi bernae generalis uti voluerint seu gaudere; si quis autem ex terrigenis alicujus districtus se sub- mittere noluerit solutioni hujusmodi duplicium pactorum, extunc quivis solvat hostiatim juxta antiquam consuetudinem de quolibet laneo locato marcam mediam grossorum pro camera domini regis. Item, de molendinis, in quo fuerit magna rota, de qualibet huiusmodi rota triginta duo grossi, et de parva rota sedecim grossi pro camera domini regis. Item, si quis locaverit araturam liberam in jus emphiteo- ticum, ab eodem exigatur a laneis, in quot huiusmodi aratura exstat locata, in quantitate praedicta, quia aratura huiusmodi tres laneos agrorum minime dinoscitur continere. Item, de equo seu pecore, ubi in registris continentur, exi- gantur octo grossi pro camera domini regis. Item, de tabernis antiquis et noviter fundatis pro camera domini regis recipiantur triginta duo grossi, nisi sit taberna, in qua censuales propinae exercentur, a quibus exigatur moderate juxta facultatem possessorum. Item, si quis ex solventibus huiusmodi bernam generalem subticuerit aliquid, de quo merito solvere deberet, huiusmodi quid subticuitur, ad dominum regem devolvetur. Item, singulis diebus, cum a collectione cessatur, numeretur per civem et notarium pecunia dominum regem concernens, in omnium collectorum praesentia, cuius quantitas notetur in re- gistris omnium collectorum per notarios eorundem. (E cod. membr. Veteropragensi. Emler Berna. Register.)
Strana 126
126 Cap. IV. Berna regia. Jura collectorum, notarii maioris et civis: Subsides de quolibet quinque grossi ad ollam dominorum collectorum. De famulo pro eisdem quinque grossi. De fabro pro eisdem quinque grossi. Detentionales in pactis pro decem marcis una marca gros- sorum pro huiusmodi dominis collectoribus. Notarius supremus et civis aequalem portionem habeant cum dominis collectoribus in juribus praenotatis. Zarozne ob non solutionem bernae ratione poenae quinque sexagenas, salvo moderamine. Jura notariorum minorum: Pastor 5 gr. Aratura libera 2 gr. Laneus locatus 2 gr. Pis- cator 2 gr. De qualibet marca 2 gr. In pactis singulis de villis in huiusmodi pactis nominatis ratione pastoris 5 gr. Quilibet collectorum in littera Majestatis nominatus suum proprium habeat notarium, registrumque continuatum in ultima sessione districtuum singulorum supremo notario et civi prae- sentetur. Collector quivis huiusmodi bernae quatuor equos habere debet, cui super quolibet huiusmodi equorum dietim quinque grossi super expensas de pecunia domini regis debent assignari usque ad totius bernae collectionem terminandam. Caetera in huiusmodi berna exequantur et observentur juxta continentiam litterae Majestatis, prout sequitur. D. Littera Majestatis super collectione bernae generalis. Wenceslaus, Dei gratia Romanorum rex semper augu- stus et Bohemiae rex, serenissimae principi, dominae R. etc. con- sorti Nostrae carissimae, salutem et amoris mutui continuum in- crementum; nobilibus etc., fidelibus Nostris dilectis, gratiam re- giam et omne bonum. Quia ad maleficorum et stratarum publicarum regni Boemiae invasorum compescendam vesaniam et horum, qui odboj faciunt
126 Cap. IV. Berna regia. Jura collectorum, notarii maioris et civis: Subsides de quolibet quinque grossi ad ollam dominorum collectorum. De famulo pro eisdem quinque grossi. De fabro pro eisdem quinque grossi. Detentionales in pactis pro decem marcis una marca gros- sorum pro huiusmodi dominis collectoribus. Notarius supremus et civis aequalem portionem habeant cum dominis collectoribus in juribus praenotatis. Zarozne ob non solutionem bernae ratione poenae quinque sexagenas, salvo moderamine. Jura notariorum minorum: Pastor 5 gr. Aratura libera 2 gr. Laneus locatus 2 gr. Pis- cator 2 gr. De qualibet marca 2 gr. In pactis singulis de villis in huiusmodi pactis nominatis ratione pastoris 5 gr. Quilibet collectorum in littera Majestatis nominatus suum proprium habeat notarium, registrumque continuatum in ultima sessione districtuum singulorum supremo notario et civi prae- sentetur. Collector quivis huiusmodi bernae quatuor equos habere debet, cui super quolibet huiusmodi equorum dietim quinque grossi super expensas de pecunia domini regis debent assignari usque ad totius bernae collectionem terminandam. Caetera in huiusmodi berna exequantur et observentur juxta continentiam litterae Majestatis, prout sequitur. D. Littera Majestatis super collectione bernae generalis. Wenceslaus, Dei gratia Romanorum rex semper augu- stus et Bohemiae rex, serenissimae principi, dominae R. etc. con- sorti Nostrae carissimae, salutem et amoris mutui continuum in- crementum; nobilibus etc., fidelibus Nostris dilectis, gratiam re- giam et omne bonum. Quia ad maleficorum et stratarum publicarum regni Boemiae invasorum compescendam vesaniam et horum, qui odboj faciunt
Strana 127
Cap. IV. Berna regia. 127 et nolunt in jure et justitia contentari, temeritatis audaciam re- primendam et propter totius regni Nostri Boemiae rem publicam effectualiter instaurandam, de principum, baronum et nobilium eiusdem regni Nostri unamini consensu bernam, generalem per universum regnum Nostrum Boemiae colligendam indiximus, in eiusdem regni usus necessarios convertendam. Et quia de fidei et circumspectionis vestrarum industria praesumptionem indubiam obtinemus, vobis virtute praesentium de certa scientia bernam generalem huiusmodi ab universis et singulis bonis per districtum et provinciam N . . . . (hominibus tamen et bonis regalibus, archiepiscopi Pragensis, episcopi Lu- tomisslensis, praepositi Wissegradensis, nobilium de Rosemberg, monasteriorum et civitatum, quae Nobiscum desuper concorda- verunt ad plenum, dumtaxat exceptis, adversus quos, homines et bona eorum tam ratione delencialium quam alias nihil penitus attemptetis), incipiendo in . . . . venturo proxime committimus exigendam et effectualiter colligendam. Et nihilominus in collectione dictae bernae hunc infra- scriptum modum et ordinem volumus et decrevimus sub regii Nostri favoris obtentu per vos inviolabiliter observari, quod vi- delicet quilibet vestrum quatuor equos et ad minus duos fami- liares armatos habeat, quodque inter vos notarius et civis Nostri praedicti, et non alius quisquam penitus, pecunias colligendas et libros registrorum regalium tam antiquos quam de novo per vestros et ipsorum notarios conscribendos, in eorum retineant potestate, nec cuiquam ex vobis liceat cum hiis aliquid agere seu disponere de eisdem. Ad quorum etiam notarii et civis requisitionem, quotiens fuerit opportuuum, omnes et singulos bernam hujusmodi solvere protrahentes, cujuscumque etiam nobilitatis seu conditionis exi- sterint, per impignorationis et alias necessarias vias et modos auctoritate regia realiter compellatis; nam in hoc vobis damus Nostram plenam et omnimodam potestatem. Efficientes taliter, quod eadem berna, prout de vobis specialiter confidimus, sine diminutione qualibet colligatur, effectualiter exigatur. Qui etiam notarius et civis vobis collectoribus et sibi Nostro nomine providere debebunt, quamdiu in colligenda berna labora- bitis supradicta, congruis de expensis.
Cap. IV. Berna regia. 127 et nolunt in jure et justitia contentari, temeritatis audaciam re- primendam et propter totius regni Nostri Boemiae rem publicam effectualiter instaurandam, de principum, baronum et nobilium eiusdem regni Nostri unamini consensu bernam, generalem per universum regnum Nostrum Boemiae colligendam indiximus, in eiusdem regni usus necessarios convertendam. Et quia de fidei et circumspectionis vestrarum industria praesumptionem indubiam obtinemus, vobis virtute praesentium de certa scientia bernam generalem huiusmodi ab universis et singulis bonis per districtum et provinciam N . . . . (hominibus tamen et bonis regalibus, archiepiscopi Pragensis, episcopi Lu- tomisslensis, praepositi Wissegradensis, nobilium de Rosemberg, monasteriorum et civitatum, quae Nobiscum desuper concorda- verunt ad plenum, dumtaxat exceptis, adversus quos, homines et bona eorum tam ratione delencialium quam alias nihil penitus attemptetis), incipiendo in . . . . venturo proxime committimus exigendam et effectualiter colligendam. Et nihilominus in collectione dictae bernae hunc infra- scriptum modum et ordinem volumus et decrevimus sub regii Nostri favoris obtentu per vos inviolabiliter observari, quod vi- delicet quilibet vestrum quatuor equos et ad minus duos fami- liares armatos habeat, quodque inter vos notarius et civis Nostri praedicti, et non alius quisquam penitus, pecunias colligendas et libros registrorum regalium tam antiquos quam de novo per vestros et ipsorum notarios conscribendos, in eorum retineant potestate, nec cuiquam ex vobis liceat cum hiis aliquid agere seu disponere de eisdem. Ad quorum etiam notarii et civis requisitionem, quotiens fuerit opportuuum, omnes et singulos bernam hujusmodi solvere protrahentes, cujuscumque etiam nobilitatis seu conditionis exi- sterint, per impignorationis et alias necessarias vias et modos auctoritate regia realiter compellatis; nam in hoc vobis damus Nostram plenam et omnimodam potestatem. Efficientes taliter, quod eadem berna, prout de vobis specialiter confidimus, sine diminutione qualibet colligatur, effectualiter exigatur. Qui etiam notarius et civis vobis collectoribus et sibi Nostro nomine providere debebunt, quamdiu in colligenda berna labora- bitis supradicta, congruis de expensis.
Strana 128
128 Cap. IV. Berna regia. Et insuper berna praedicta plene collecta vos singuli col- lectores libros et registra anti- qua et per vos conscribenda dictis notario et civi assignare et per ipsos cum pecuniis col- lectis pariter et libris, incipiendo a prima sessione collectae su- pradictae et sine intermissione post finem ejus, usque in N. pro- tegere et secure conducere ac famoso J. etc., fideli Nostro di- lecto, ad domus habitationis suae praesentare modis omnibus de- beatis. Et in casu quolibet, quando propter indispositionem locorum stare insimul aut in hospitiis sibi invicem contiguis stare non possetis, quid tamen ut insimul stetis, firmiter volumus observari, ne dicta collecta diutius differatur Et quia per vos infra duas vel tres ebdomadas colligi di- stricte praecepimus, cuilibet vestrum pro diurnis et nocturnis ex- pensis, dum sicut praemittitur, vos ex eventu et necessitate lo- corum divisim stare contigerit, exceptis quatuor equis notarii et pro curru, qui sumptibus camerae Nostrae pro diurnis et no- cturnis expensis respicientur ad instar unius collectoris, de vi- ginti grossorum pragensium diebus singulis providebitis. Et insuper berna praedicta plene collecta vos, praedicti sin- guli collectores, libros et registra bernae hujusmodi per vos con- scribenda dictis notario et civi assignare, ac ipsos cum pecu- niis collectis et libris, incipiendo a prima sessione collectae prae- dictae et sine intermissione post finem ejus, secure conducere us- que Pragam et ibidem honora- bili N., regni Nostri Boemiae subcamerario, d. N. d., et ad ejus domum praesentare modis omnibus studeatis. Nec quisquam ex vobis collectoribus supradictis ad currum notarii et civis, quorum solum volumus respectum habere, et in eo aliquam portionem, velut inantea, prout intelleximus, quidam ex collectoribus in Nostrae Majestatis praecepti contemptum fa- cere praesumpserunt In casu vero quo quisquam ex vobis ad diem primam in- cipiendae sessionis bernalis, videlicet feria etc. vel immediate sequenti, in locum primae sessionis, ubi berna levari debebit, non venerit seu forsitan in locum suum quemquam suo nomine cum armatis et equis, ut praemittitur, non transmiserit: extunc quis ex vobis negligens repertus fuerit vel remissus, ad assidendam
128 Cap. IV. Berna regia. Et insuper berna praedicta plene collecta vos singuli col- lectores libros et registra anti- qua et per vos conscribenda dictis notario et civi assignare et per ipsos cum pecuniis col- lectis pariter et libris, incipiendo a prima sessione collectae su- pradictae et sine intermissione post finem ejus, usque in N. pro- tegere et secure conducere ac famoso J. etc., fideli Nostro di- lecto, ad domus habitationis suae praesentare modis omnibus de- beatis. Et in casu quolibet, quando propter indispositionem locorum stare insimul aut in hospitiis sibi invicem contiguis stare non possetis, quid tamen ut insimul stetis, firmiter volumus observari, ne dicta collecta diutius differatur Et quia per vos infra duas vel tres ebdomadas colligi di- stricte praecepimus, cuilibet vestrum pro diurnis et nocturnis ex- pensis, dum sicut praemittitur, vos ex eventu et necessitate lo- corum divisim stare contigerit, exceptis quatuor equis notarii et pro curru, qui sumptibus camerae Nostrae pro diurnis et no- cturnis expensis respicientur ad instar unius collectoris, de vi- ginti grossorum pragensium diebus singulis providebitis. Et insuper berna praedicta plene collecta vos, praedicti sin- guli collectores, libros et registra bernae hujusmodi per vos con- scribenda dictis notario et civi assignare, ac ipsos cum pecu- niis collectis et libris, incipiendo a prima sessione collectae prae- dictae et sine intermissione post finem ejus, secure conducere us- que Pragam et ibidem honora- bili N., regni Nostri Boemiae subcamerario, d. N. d., et ad ejus domum praesentare modis omnibus studeatis. Nec quisquam ex vobis collectoribus supradictis ad currum notarii et civis, quorum solum volumus respectum habere, et in eo aliquam portionem, velut inantea, prout intelleximus, quidam ex collectoribus in Nostrae Majestatis praecepti contemptum fa- cere praesumpserunt In casu vero quo quisquam ex vobis ad diem primam in- cipiendae sessionis bernalis, videlicet feria etc. vel immediate sequenti, in locum primae sessionis, ubi berna levari debebit, non venerit seu forsitan in locum suum quemquam suo nomine cum armatis et equis, ut praemittitur, non transmiserit: extunc quis ex vobis negligens repertus fuerit vel remissus, ad assidendam
Strana 129
Cаp. IV. Berna regia. 129 et tollendam bernam diebus sequentibus nullatenus admittatur, nec provisionibus et delentionalibus solitis aliqualiter perfruatur. Mandamus igitur universis et singulis baronibus, nobilibus, militibus, clientibus et incolis, clericis et laicis, cuiuscunque con- ditionis existant, per N. districtum et provinciam constitutis — illorum personis et bonis, de quibus nominatim supra fit mentio, dumtaxat exceptis — quatenus praefatis collectoribus Nostris bernam huiusmodi mox, dum ad vos venerint, dare et solvere debeatis; contradictione qualibet non ob- nam in casu quo quis vestrum in hoc foret negligens et remis- stante, de bonis etiam desertis, si quae fuerint, similiter bernam sus, extunc statim dicti colle- ctores Nostri, quibus in hoc integram praenominatis colle- ctoribus persolvi, et eadem bona damus plenariam potestatem, deserta ob non solutionem re- per talem impignorationem bo- gali Nostrae camerae volumus norum et rerum ad dignam emendam vos debebunt compel- et decernimus confiscari. lere, prout eisdem collectoribus videbitur expedire. Praesentium sub regiae Nostrae Majestatis sigillo testimonio literarum. Datum etc. (E cod. membr. Veteropragensi: Emler, Bernaregister, et e cod. archivi Trebon. — Form. II. 166.) E. Specimen Registri bernalis ad sessiones districtus Plznensis spectantis ab a. 1379. Anno Dom. 1379 instaurata fuit collecta generalis, quae berna dicitur, in regno Boemiae per ser. principem, d. Wence- slaum — regem, de consensu baronum caeterorumque nobilium dicti regni. Perceptaque est in districtu Pilznensi per collectores ad hoc deputatos, vid. per ill. principem d. Henricum ducem Brigensem, d. Borsonem de Rizemburk, d. Andream de Duba, Purkhardum de Janouicz, Henzlinum de Turkow, Martinum de Jenczenstein, Kunsiconem de Hradek, Albertum de Kolowrat, Bernhardum Nigrum civem Pragensem et judicem curiae, Mar- Codex J. B. II. 3. 9
Cаp. IV. Berna regia. 129 et tollendam bernam diebus sequentibus nullatenus admittatur, nec provisionibus et delentionalibus solitis aliqualiter perfruatur. Mandamus igitur universis et singulis baronibus, nobilibus, militibus, clientibus et incolis, clericis et laicis, cuiuscunque con- ditionis existant, per N. districtum et provinciam constitutis — illorum personis et bonis, de quibus nominatim supra fit mentio, dumtaxat exceptis — quatenus praefatis collectoribus Nostris bernam huiusmodi mox, dum ad vos venerint, dare et solvere debeatis; contradictione qualibet non ob- nam in casu quo quis vestrum in hoc foret negligens et remis- stante, de bonis etiam desertis, si quae fuerint, similiter bernam sus, extunc statim dicti colle- ctores Nostri, quibus in hoc integram praenominatis colle- ctoribus persolvi, et eadem bona damus plenariam potestatem, deserta ob non solutionem re- per talem impignorationem bo- gali Nostrae camerae volumus norum et rerum ad dignam emendam vos debebunt compel- et decernimus confiscari. lere, prout eisdem collectoribus videbitur expedire. Praesentium sub regiae Nostrae Majestatis sigillo testimonio literarum. Datum etc. (E cod. membr. Veteropragensi: Emler, Bernaregister, et e cod. archivi Trebon. — Form. II. 166.) E. Specimen Registri bernalis ad sessiones districtus Plznensis spectantis ab a. 1379. Anno Dom. 1379 instaurata fuit collecta generalis, quae berna dicitur, in regno Boemiae per ser. principem, d. Wence- slaum — regem, de consensu baronum caeterorumque nobilium dicti regni. Perceptaque est in districtu Pilznensi per collectores ad hoc deputatos, vid. per ill. principem d. Henricum ducem Brigensem, d. Borsonem de Rizemburk, d. Andream de Duba, Purkhardum de Janouicz, Henzlinum de Turkow, Martinum de Jenczenstein, Kunsiconem de Hradek, Albertum de Kolowrat, Bernhardum Nigrum civem Pragensem et judicem curiae, Mar- Codex J. B. II. 3. 9
Strana 130
130 Cap. IV. Berna regia. tinum prothonotarium d. regis ac canonicum Lithomericensem, feria IV post Epiphaniam Domini. a) Districtus Plznensis (villae 96): b) Pacta districtus. c) Reistrum sessionis Klatawiensis (villae 135). d) Reistrum in Tausta (villae 86). e) Reistrum sessionis Myzensis (villae 118). (Typis edidit J. Emler: Ein Berna-Register des Pilsner Kreises 1379.) F. Summa bernae monasteriorum et civitatum regiarum. Summa integra bernae regalis a monasteriis et civitatibus regni Bohemiae colligenda, cameram domini regis concernens, quorum monasteriorum et civitatum nomina cum summis sunt infra scripta: Monasteria. Břevnovia (Břevnov) 300 sex. gr. Strahovia (Strahov) 100 sex. gr. Plas (Plasy) 200 sex. gr. Sanctus Georgius (Sv. Jiří) 220 sex. gr. Beata virgo (Sv. Maří, konec mosta v Menším městě Praž- ském) 320 sex. gr. Hospitale (Křižovníci Pražští) 230 sex. gr. Sanctus Benedictus (Sv. Benedikta v Praze) 220 sex. gr. Zderaz (Zderaz) 120 sex. gr. Aula regia (Zbraslav) 160 sex. gr. Ostrow (Ostrov) 160 sex. gr. Vilemov (Vilémov) 180 sex. gr. Sedlec (Sedlec) 240 sex. gr. Opatovic (Opatovice) 200 sex. gr. Podlažice (Podlažice) 60 sex. gr. Želev (Želivo) 60 sex. gr. Lunovic (Lúňovice) 80 sex. gr. Milewsk (Milevsko) 260 sex. gr. Sancta Corona (Sv. Koruna) 200 sex. gr. Doxan (Doksany) 130 sex. gr. Osek (Osek) 100 sex. gr. Teplic (Teplice) 80 sex. gr.
130 Cap. IV. Berna regia. tinum prothonotarium d. regis ac canonicum Lithomericensem, feria IV post Epiphaniam Domini. a) Districtus Plznensis (villae 96): b) Pacta districtus. c) Reistrum sessionis Klatawiensis (villae 135). d) Reistrum in Tausta (villae 86). e) Reistrum sessionis Myzensis (villae 118). (Typis edidit J. Emler: Ein Berna-Register des Pilsner Kreises 1379.) F. Summa bernae monasteriorum et civitatum regiarum. Summa integra bernae regalis a monasteriis et civitatibus regni Bohemiae colligenda, cameram domini regis concernens, quorum monasteriorum et civitatum nomina cum summis sunt infra scripta: Monasteria. Břevnovia (Břevnov) 300 sex. gr. Strahovia (Strahov) 100 sex. gr. Plas (Plasy) 200 sex. gr. Sanctus Georgius (Sv. Jiří) 220 sex. gr. Beata virgo (Sv. Maří, konec mosta v Menším městě Praž- ském) 320 sex. gr. Hospitale (Křižovníci Pražští) 230 sex. gr. Sanctus Benedictus (Sv. Benedikta v Praze) 220 sex. gr. Zderaz (Zderaz) 120 sex. gr. Aula regia (Zbraslav) 160 sex. gr. Ostrow (Ostrov) 160 sex. gr. Vilemov (Vilémov) 180 sex. gr. Sedlec (Sedlec) 240 sex. gr. Opatovic (Opatovice) 200 sex. gr. Podlažice (Podlažice) 60 sex. gr. Želev (Želivo) 60 sex. gr. Lunovic (Lúňovice) 80 sex. gr. Milewsk (Milevsko) 260 sex. gr. Sancta Corona (Sv. Koruna) 200 sex. gr. Doxan (Doksany) 130 sex. gr. Osek (Osek) 100 sex. gr. Teplic (Teplice) 80 sex. gr.
Strana 131
Сap. IV. Berna regia. 131 Teplá (Teplá) 200 sex. gr. Chotěšov (Chotěšov) 330 sex. gr. Cladrub (Kladruby) 300 sex. gr. Nepomuk (Nepomuky) 270 sex. gr. Porta apostolorum (Postoloprty) 170 sex. gr. Sanctus Procopius (Sv. Prokop) 100 sex. gr. Gredis (Hradiště Mnichové) 120 sex. gr. Skalic (Skalice Kúřimská) 20 sex. gr. Summa monasteriorum pro una summa bernae regalis 5 millia.*) Civitates. Praga minor (Praha Menší Město) 10 sex. gr. Verona (Berún) 88 sex. gr. Plzna (Plzeň) 200 sex. gr. Tachovia (Tachov) 120 sex. gr. Misa (Stříbro) 140 sex. gr. Tusta (Domažlice) 80 sex. gr. Clatovia (Klatovy) 100 sex. gr. Sicca (Sušice) 80 sex. gr. Pieska (Písek) 175 sex. gr. Vodňan (Vodňany) 30 sex. gr. Budweis (Budivojovice) 200 sex. gr. Slana (Slané) 100 sex. gr. Luna (Lúny) 140 sex. gr. Žač (Žatec) 140 sex. gr. Cadana (Kadaň) 150 sex. gr. Pons (Most) 150 sex. gr. Ausk super Albea (Ústí nad Labem) 100 sex. gr. Luthomeřic (Litoměřice) 200 sex. gr. Colonia (Kolín) 140 sex. gr. Časlavia (Časlav) 200 sex. gr. Guřim (Kúřím) 140 sex. gr. Nimburga (Nimburk) 140 sex. gr. *) Král Vácslav Henzlínovi ze Zárova, měštěnínu Starého Města Praž- ského, zapsal 1400 k. gr. na klášteřích na Chotěšovském 528, na Teplé 220, na Plaském 220, na Svatoprokopském 210, na Skalickém 30 kop, aby na dva roky po polovici zplnili z berně královské. 1395 (Reg. Záp. Arch. II. 175.) 9*
Сap. IV. Berna regia. 131 Teplá (Teplá) 200 sex. gr. Chotěšov (Chotěšov) 330 sex. gr. Cladrub (Kladruby) 300 sex. gr. Nepomuk (Nepomuky) 270 sex. gr. Porta apostolorum (Postoloprty) 170 sex. gr. Sanctus Procopius (Sv. Prokop) 100 sex. gr. Gredis (Hradiště Mnichové) 120 sex. gr. Skalic (Skalice Kúřimská) 20 sex. gr. Summa monasteriorum pro una summa bernae regalis 5 millia.*) Civitates. Praga minor (Praha Menší Město) 10 sex. gr. Verona (Berún) 88 sex. gr. Plzna (Plzeň) 200 sex. gr. Tachovia (Tachov) 120 sex. gr. Misa (Stříbro) 140 sex. gr. Tusta (Domažlice) 80 sex. gr. Clatovia (Klatovy) 100 sex. gr. Sicca (Sušice) 80 sex. gr. Pieska (Písek) 175 sex. gr. Vodňan (Vodňany) 30 sex. gr. Budweis (Budivojovice) 200 sex. gr. Slana (Slané) 100 sex. gr. Luna (Lúny) 140 sex. gr. Žač (Žatec) 140 sex. gr. Cadana (Kadaň) 150 sex. gr. Pons (Most) 150 sex. gr. Ausk super Albea (Ústí nad Labem) 100 sex. gr. Luthomeřic (Litoměřice) 200 sex. gr. Colonia (Kolín) 140 sex. gr. Časlavia (Časlav) 200 sex. gr. Guřim (Kúřím) 140 sex. gr. Nimburga (Nimburk) 140 sex. gr. *) Král Vácslav Henzlínovi ze Zárova, měštěnínu Starého Města Praž- ského, zapsal 1400 k. gr. na klášteřích na Chotěšovském 528, na Teplé 220, na Plaském 220, na Svatoprokopském 210, na Skalickém 30 kop, aby na dva roky po polovici zplnili z berně královské. 1395 (Reg. Záp. Arch. II. 175.) 9*
Strana 132
132 Cap. IV. Berna regia. Summa civitatum praedictarum pro eadam summa 3013 sex. gr. Summa universalis eiusdem summae unius 8013 sex. gr. Sequuntur deperientiae eiusdem unius summae: Sanctus Benedictus 200 sex. gr. Teplic 80 sex. gr. Opatovic 200 sex. gr. Tepla 200 sex. gr. Co- lonia 140 sex. gr. Usk super Albea 100 sex. gr. Pieska 300 sex. 12 gr. Ve- rona 1 sex. 5 gr. Tusta 80 sex. gr. Summa deperientiarum 1024 sex. 17 gr. Sequuntur alleviationes huiusmodi unius summae: Brevnovia 100 sex. gr. Misa 40 sex. gr. Pieska 80 sex. gr. Luthoměřic 40 sex. gr. Časlauia 120 sex. gr. Sicca 21 sex. gr. Milevsk 40 sex. gr. Chotěšov 66 sex. gr. Cadan 40 sex. gr. Summa alleviationum huiusmodi 547 sex. gr. Sequuntur indulta eiusdem unius summae: Aula regia 160 sex. gr. Lunovic 80 sex. gr. Želev 60 sex. gr. Skalic 20 sex. gr. Summa huiusmodi indultorum eiusdem summae 320 sex. gr. Summa universalis huiusmodi unius summae deperentiarum, allevia- tionum et indultarum 1881 sex. 17 gr. 1410. Král Vácslav zapisuje Janovi ze Švamberka 1000 k. gr. na summách královských na klášteřích, na Chotěšovském, Milevském, Postolo- prtském, Nepomuckém. (Reg. záp.) 1423. Cís. Sigmund Kaplířovi zapsal 1000 k. gr. na město Slanské, na summu královské berně. 1425. Týž císař Ješkovi z Donína zapsal 3000 k. gr. na berni v Li- thoměřicích. 1396. Král Vácslav zapsal 3 kopy platu ročního na vsi Milčice u Písku a 11/2 k. gr. na týchž lidech, kteréž dávali jménem berně královské. (Reg. Zap. II 465.) G. Diversa mandata. Wenceslaus dei gratia etc. Fidelis dilecte! Commisimus tibi locum sessionis domini ad colligendum bernam generalem in districtu Rakonicensis et ad curiam nostram regiam praesentandum. Idcirco Fid. T. praeci- pimus et mandamus, quatenus in crastino Navitatis S. Mariae virginis proxime venturo in eodem districtu in loco consueto sis modis omnibus constitutus, officium tuum hujusmodi realiter cum effectu expleturus nostro, regio sub favore. Datum Mendici die etc. (Cod. Trebon. — Formelbücher II. 167.)
132 Cap. IV. Berna regia. Summa civitatum praedictarum pro eadam summa 3013 sex. gr. Summa universalis eiusdem summae unius 8013 sex. gr. Sequuntur deperientiae eiusdem unius summae: Sanctus Benedictus 200 sex. gr. Teplic 80 sex. gr. Opatovic 200 sex. gr. Tepla 200 sex. gr. Co- lonia 140 sex. gr. Usk super Albea 100 sex. gr. Pieska 300 sex. 12 gr. Ve- rona 1 sex. 5 gr. Tusta 80 sex. gr. Summa deperientiarum 1024 sex. 17 gr. Sequuntur alleviationes huiusmodi unius summae: Brevnovia 100 sex. gr. Misa 40 sex. gr. Pieska 80 sex. gr. Luthoměřic 40 sex. gr. Časlauia 120 sex. gr. Sicca 21 sex. gr. Milevsk 40 sex. gr. Chotěšov 66 sex. gr. Cadan 40 sex. gr. Summa alleviationum huiusmodi 547 sex. gr. Sequuntur indulta eiusdem unius summae: Aula regia 160 sex. gr. Lunovic 80 sex. gr. Želev 60 sex. gr. Skalic 20 sex. gr. Summa huiusmodi indultorum eiusdem summae 320 sex. gr. Summa universalis huiusmodi unius summae deperentiarum, allevia- tionum et indultarum 1881 sex. 17 gr. 1410. Král Vácslav zapisuje Janovi ze Švamberka 1000 k. gr. na summách královských na klášteřích, na Chotěšovském, Milevském, Postolo- prtském, Nepomuckém. (Reg. záp.) 1423. Cís. Sigmund Kaplířovi zapsal 1000 k. gr. na město Slanské, na summu královské berně. 1425. Týž císař Ješkovi z Donína zapsal 3000 k. gr. na berni v Li- thoměřicích. 1396. Král Vácslav zapsal 3 kopy platu ročního na vsi Milčice u Písku a 11/2 k. gr. na týchž lidech, kteréž dávali jménem berně královské. (Reg. Zap. II 465.) G. Diversa mandata. Wenceslaus dei gratia etc. Fidelis dilecte! Commisimus tibi locum sessionis domini ad colligendum bernam generalem in districtu Rakonicensis et ad curiam nostram regiam praesentandum. Idcirco Fid. T. praeci- pimus et mandamus, quatenus in crastino Navitatis S. Mariae virginis proxime venturo in eodem districtu in loco consueto sis modis omnibus constitutus, officium tuum hujusmodi realiter cum effectu expleturus nostro, regio sub favore. Datum Mendici die etc. (Cod. Trebon. — Formelbücher II. 167.)
Strana 133
Cap. IV. Berna regia. 133 1386. 11. Nov. Wenceslaus etc. Religiosis, abbatibus, praepositis, commendatoribus, ceterisque monasteriorum rectoribus, nec non magistris civium, judicibus et juratis civibus civitatum regni nostri Boemiae, ad quos praesentes pervenerint, devotis et fidelibus suis dilectis, gratiam suam et omne bonum. Devoti et fideles dilecti! Quia alias sicut accepimus in po- sitione primi termini, videlicet Purificationis S. Mariae pro ter- mino S. Martini, circa solutionem bernae vestrae error ex inad- vertentia camerae nostrae notarii etc. commissus, nosque hujus- modi bernae pecunias certis nostris creditoribus super festo S. Martini nunc transacto solvendas noscimur deputasse: requirimus igitur vos praesentibus seriose volentes, quatenus considerato, quod gratiam vobis Nostra faceret Celsitudo, pecunias bernae vestrae, et si non integre, saltem primi termini, Pragae apud Wenceslaum, camerae nostrae notarium fidelem dilectum, infra hinc et festum S. Katharinae proximum una cum literis super hujusmodi berna confectis et per vos sigillatis omnimode repo- natis, nullam in hiis, prout gravissimam indignationem nostram evitare diligitis, negligentiam commissuri; alioquin damna, quae ex dilatione vestra percipere nos, quod absit, contigerit, in vos curabimus finaliter retorquere et nihilominus burgraviis nostris committere, ut vos impignorationibus, arrestationibus et aliis opportunis remediis ad hoc compellere et arcere debeant cum effectu. Datum Karlstein die XI. Novembris, regnorum nostrorum anno Boemiae XXIII, Romanorum vero XI. Wlachnicko de Waytenmule. (Cod. capit. Prag. I. 40. — Ib. 170.) 1389. 23. Dec. Wenceslaus etc. Universis et singulis principibus, ecclesiasticis et secularibus, abbatibus, abbatissis, praepositis et praelatis, baronibus, nobilibus, militibus, clientibus, burgraviis, officialibus, magistris civium, judicibus, juratis et communitatibus civitatum, oppidorum, villarum et locorum, cete- risque nostris et coronae regni Bohemiae subditis et fidelibus, gratiam regiam et omne bonum. Quia de communi baronum regni Nostrae Bohemiae con- sensu et unanimi voluntate generalem bernam per regnum Nostrum Bohemiae in subsidium coronationis conthoralis Nostrae carissimae
Cap. IV. Berna regia. 133 1386. 11. Nov. Wenceslaus etc. Religiosis, abbatibus, praepositis, commendatoribus, ceterisque monasteriorum rectoribus, nec non magistris civium, judicibus et juratis civibus civitatum regni nostri Boemiae, ad quos praesentes pervenerint, devotis et fidelibus suis dilectis, gratiam suam et omne bonum. Devoti et fideles dilecti! Quia alias sicut accepimus in po- sitione primi termini, videlicet Purificationis S. Mariae pro ter- mino S. Martini, circa solutionem bernae vestrae error ex inad- vertentia camerae nostrae notarii etc. commissus, nosque hujus- modi bernae pecunias certis nostris creditoribus super festo S. Martini nunc transacto solvendas noscimur deputasse: requirimus igitur vos praesentibus seriose volentes, quatenus considerato, quod gratiam vobis Nostra faceret Celsitudo, pecunias bernae vestrae, et si non integre, saltem primi termini, Pragae apud Wenceslaum, camerae nostrae notarium fidelem dilectum, infra hinc et festum S. Katharinae proximum una cum literis super hujusmodi berna confectis et per vos sigillatis omnimode repo- natis, nullam in hiis, prout gravissimam indignationem nostram evitare diligitis, negligentiam commissuri; alioquin damna, quae ex dilatione vestra percipere nos, quod absit, contigerit, in vos curabimus finaliter retorquere et nihilominus burgraviis nostris committere, ut vos impignorationibus, arrestationibus et aliis opportunis remediis ad hoc compellere et arcere debeant cum effectu. Datum Karlstein die XI. Novembris, regnorum nostrorum anno Boemiae XXIII, Romanorum vero XI. Wlachnicko de Waytenmule. (Cod. capit. Prag. I. 40. — Ib. 170.) 1389. 23. Dec. Wenceslaus etc. Universis et singulis principibus, ecclesiasticis et secularibus, abbatibus, abbatissis, praepositis et praelatis, baronibus, nobilibus, militibus, clientibus, burgraviis, officialibus, magistris civium, judicibus, juratis et communitatibus civitatum, oppidorum, villarum et locorum, cete- risque nostris et coronae regni Bohemiae subditis et fidelibus, gratiam regiam et omne bonum. Quia de communi baronum regni Nostrae Bohemiae con- sensu et unanimi voluntate generalem bernam per regnum Nostrum Bohemiae in subsidium coronationis conthoralis Nostrae carissimae
Strana 134
134 Cap. IV. Berna regia. levandam decrevimus et tollendam: idcirco vobis omnibus in ge- nere et vestrum cuilibet in specie auctoritate regia districte prae- cipimus et mandamus, quatenus singulis diebus forensibus et festivis praefatam bernam in ecclesiis, foris et locis publicis, ubi major hominum affuerit multitudo, proclamari publice faciatis ; sic quod universi subditi regni Nostri praefatam bernam bernariis nostris, quos ejusdem susceptioni praefigendos duxerimus, in cra- stino festi Purificationis virginis benedictae proxime nunc venturi sine renitentia qualibet et morae dispendio solvere sint parati, sicut suarum diligant rerum gravia pericula declinare ; nullam in praemissis negligentiam commissuri, regio sub favore. Dat. Pragae die XXIII Decembris, reg. nostr. ao. Bohem. XXVII Romanorum vero XIV. (Cod. capit. Prag. I. 40. — Ib. 172.) Wenceslaus etc. judici, consulibus et juratis civitatis Taustensis, fidelibus nostris dilectis, gratiam regiam et omne bonum. Fideles dilecti! Praecipimus et mandamus Fidei vestrae praesentibus seriose, quatenus statim visis praesentibus in foris vestris proclamari publice faciatis, quod omnes, qui in cedula, quam vobis cum praesentibus transmittendam duximus, conti- nentur, bernam per ipsos adhuc non solutam vobis Nostri parte infra octo dies solvere curent indilate, quodque vos de illorum bonis, qui se forte in solutione bernae ipsius in praedictis octo diebus negligentes ostenderint, ad manus Nostras intromittere modis omnibus debeatis; quidquid vero de berna praedicta so- lutum fuerit, Zeyfrido nostro nomine praesentare curetis, aliter non facturi. (Cod. capit. Prag. I. 40. — Ib. 173.) Fideles dilecti! Mirari compellimur vehementer, quae sit causa, cujus praetextu summam pecuniae, quam super festo Mar- tini praeterito proxime nobis solvere debuistis, hucusque solvere distulistis. Et ideo Fidelitati vestrae seriosus praecipimus et ex- presse mandamus omnino volentes, quatenus mox visis praesen- tibus praefatam pecuniae summam apud Adam notarium camerae Nostrae regalis (sine) dilatione qualibet reponere debeatis ; nam in
134 Cap. IV. Berna regia. levandam decrevimus et tollendam: idcirco vobis omnibus in ge- nere et vestrum cuilibet in specie auctoritate regia districte prae- cipimus et mandamus, quatenus singulis diebus forensibus et festivis praefatam bernam in ecclesiis, foris et locis publicis, ubi major hominum affuerit multitudo, proclamari publice faciatis ; sic quod universi subditi regni Nostri praefatam bernam bernariis nostris, quos ejusdem susceptioni praefigendos duxerimus, in cra- stino festi Purificationis virginis benedictae proxime nunc venturi sine renitentia qualibet et morae dispendio solvere sint parati, sicut suarum diligant rerum gravia pericula declinare ; nullam in praemissis negligentiam commissuri, regio sub favore. Dat. Pragae die XXIII Decembris, reg. nostr. ao. Bohem. XXVII Romanorum vero XIV. (Cod. capit. Prag. I. 40. — Ib. 172.) Wenceslaus etc. judici, consulibus et juratis civitatis Taustensis, fidelibus nostris dilectis, gratiam regiam et omne bonum. Fideles dilecti! Praecipimus et mandamus Fidei vestrae praesentibus seriose, quatenus statim visis praesentibus in foris vestris proclamari publice faciatis, quod omnes, qui in cedula, quam vobis cum praesentibus transmittendam duximus, conti- nentur, bernam per ipsos adhuc non solutam vobis Nostri parte infra octo dies solvere curent indilate, quodque vos de illorum bonis, qui se forte in solutione bernae ipsius in praedictis octo diebus negligentes ostenderint, ad manus Nostras intromittere modis omnibus debeatis; quidquid vero de berna praedicta so- lutum fuerit, Zeyfrido nostro nomine praesentare curetis, aliter non facturi. (Cod. capit. Prag. I. 40. — Ib. 173.) Fideles dilecti! Mirari compellimur vehementer, quae sit causa, cujus praetextu summam pecuniae, quam super festo Mar- tini praeterito proxime nobis solvere debuistis, hucusque solvere distulistis. Et ideo Fidelitati vestrae seriosus praecipimus et ex- presse mandamus omnino volentes, quatenus mox visis praesen- tibus praefatam pecuniae summam apud Adam notarium camerae Nostrae regalis (sine) dilatione qualibet reponere debeatis ; nam in
Strana 135
Cap. IV. Berna regia. 135 casu, quo hoc non fieret, ex tunc commisimus Sigismundo Huler subcamerario regni Bohemiae, fideli nostro dilecto, ut hujusmodi summam pecuniae apud Judaeos super damnis vestris conquirere et eandem nobis ulterius debeat praesentare. Datum Pragae die XXI Decembris. (Cod. capit. Prag. I. 40. — Ib. 174.) Sigismundus, subcammerarius et camerae regni Boemiae no- tarius. Amici carissimi! Urgente ad praésens maximae necessi- tatis regiae articulo, vestram amicitiam seriose ammoneo et peto praesentibus diligenter, quatenus pensantes hoc, quod tanto tem- pore etiam cum damno meo vobis expectaverim tam benigne, pe- cunias vestrae bernae, in quibus adhuc regali camerae noscimini obligari, mox ad festum S. Georgii proxime affuturum mihi per- solvere nullatenus obmittatis, per hoc itaque me vobis ad similem vel majorem benivolentiam reddentes successu temporis proniorem. Secus vero si feceritis, ex tunc hujusmodi negligentia a vobis sine dubio strictissime protinus exigetur. Scriptum Burgleins, in sabbatho vigilia Pasche. (Cod. capit. Prag. I. 40. — Ib. 175.) Fideles dilecti! Talis ac tanta Nos ad praesens urget ne- cessitas, ut pro reprimenda Nostrorum rebellium aliquorum pro- tervia, pace quoque in regno Nostro stabilienda, gentes conquirere ac easdem sub debito oporteat stipendio nos tenere. Propter quod Fid. Vram requirimus, vobisque tenore praesentium sub regii favoris obtentu districte mandamus, quatenus mox visis praesentibus centum sexagenas grossorum mutuare, ac easdem honorabili Adae regalis camerae nostrae notario debeatis sine contradictione et dilatione quibuslibet Pragam modis destinetis (sic), quas vobis in censibus seu bernis aut in impositionibus nobis per vos proxime solvendis volumus defalcare. Nullam in hoc commissuri negligentiam, prout indignationem regiam et rerum vestrarum dispendia diligitis evitare. Datum ff. II. post corporis Christi. (Cod. Trebon. O. — Ib. 176.) 1385. 24. Febr. Wenceslaus etc. Fideles dilecti! Fidelitati vestrae praesentibus sub puritate
Cap. IV. Berna regia. 135 casu, quo hoc non fieret, ex tunc commisimus Sigismundo Huler subcamerario regni Bohemiae, fideli nostro dilecto, ut hujusmodi summam pecuniae apud Judaeos super damnis vestris conquirere et eandem nobis ulterius debeat praesentare. Datum Pragae die XXI Decembris. (Cod. capit. Prag. I. 40. — Ib. 174.) Sigismundus, subcammerarius et camerae regni Boemiae no- tarius. Amici carissimi! Urgente ad praésens maximae necessi- tatis regiae articulo, vestram amicitiam seriose ammoneo et peto praesentibus diligenter, quatenus pensantes hoc, quod tanto tem- pore etiam cum damno meo vobis expectaverim tam benigne, pe- cunias vestrae bernae, in quibus adhuc regali camerae noscimini obligari, mox ad festum S. Georgii proxime affuturum mihi per- solvere nullatenus obmittatis, per hoc itaque me vobis ad similem vel majorem benivolentiam reddentes successu temporis proniorem. Secus vero si feceritis, ex tunc hujusmodi negligentia a vobis sine dubio strictissime protinus exigetur. Scriptum Burgleins, in sabbatho vigilia Pasche. (Cod. capit. Prag. I. 40. — Ib. 175.) Fideles dilecti! Talis ac tanta Nos ad praesens urget ne- cessitas, ut pro reprimenda Nostrorum rebellium aliquorum pro- tervia, pace quoque in regno Nostro stabilienda, gentes conquirere ac easdem sub debito oporteat stipendio nos tenere. Propter quod Fid. Vram requirimus, vobisque tenore praesentium sub regii favoris obtentu districte mandamus, quatenus mox visis praesentibus centum sexagenas grossorum mutuare, ac easdem honorabili Adae regalis camerae nostrae notario debeatis sine contradictione et dilatione quibuslibet Pragam modis destinetis (sic), quas vobis in censibus seu bernis aut in impositionibus nobis per vos proxime solvendis volumus defalcare. Nullam in hoc commissuri negligentiam, prout indignationem regiam et rerum vestrarum dispendia diligitis evitare. Datum ff. II. post corporis Christi. (Cod. Trebon. O. — Ib. 176.) 1385. 24. Febr. Wenceslaus etc. Fideles dilecti! Fidelitati vestrae praesentibus sub puritate
Strana 136
136 Cap. IV. Berna regia. fidei et juramento nobis praestito committimus, injungimus et mandamus, quatenus secreto ac sine publicationis et divulgationis strepitu ff. VI. post dominicam Reminiscere proximam, hora se- cunda noctis universos Judaeos in poprawa vestra manentes simul et semel arrestatos, debeatis detinere captivos ; disponentes omnino, quod nullus eorum evadat; clausisque ipsorum domibus ac rebus omnibus sigillorum vestrorum signaculo consignatis, ipsos Judaeos et res eorum intacte, sub diligenti, solita debi- taque costodia fideliter teneatis tam diu, donec a nobis habu- eritis in mandatis. In casu vero, quo per vos aliqua committe- retur negligentia, hoc ipsum in vestrarum rerum et personarum dispendium gravissimum volumus retorquere. Datum Burgleins ff. VI. post dominicam Invocavit, regn. nostr. Boemiae XXII Romanorum vero IX. (Cod. capit. Prag. I. 40. — Ib. 184.) 1389. 19. Apr. Universis et singulis magistris civium, judi- cibus, consulibus, ceterisque juratis civitatum etc. amicis suis carissimis, amicitiam suam cum favore. Sigismundus subcame- rarius, regnique Bohemiae notarius supremus. Amici dilecti! Ex speciali mandato serenissimi domini mei, domini regis, auctoritateque propria, qua fungor nomine ipsius, pro praesenti vobis praecipio seriose injungendo, quatenus visis mox praesentibus omnes personas Judaeorum cujuscunque status fuerint, praedictis in civitatibus residentes, arrestare nomine meo et vestro faciatis detinere, et ipsos captivos vestra in civitate sub custodia civili firma recludite ct secura, bonaque ipsorum singula mobilia et immobilia serate et caute ipsa reservate, in hiis sollicitudinem adhibituri, nullam negligentiam commissuri, juxta ut indignationem regiam et poenas congruas neglectionis volueritis finaliter et cupitis evitare. Scriptum Burgleins, ff. II. post Pascha, anno domini M.CCCLXXXIX. (Cod. capit. Prag. I. 40. — Ib. 190.) 1394. 19. Sept. Wenceslaus — Boemiae rex. Notum fa- cimus tenore praesentium universis, quod de ven. Joannis Cami- nensis electi, cancellarii, Sigismundi Huler subcamerarii, consi- liariorum, et Adae regalis camerae Nostrae notarii, fidei et cir-
136 Cap. IV. Berna regia. fidei et juramento nobis praestito committimus, injungimus et mandamus, quatenus secreto ac sine publicationis et divulgationis strepitu ff. VI. post dominicam Reminiscere proximam, hora se- cunda noctis universos Judaeos in poprawa vestra manentes simul et semel arrestatos, debeatis detinere captivos ; disponentes omnino, quod nullus eorum evadat; clausisque ipsorum domibus ac rebus omnibus sigillorum vestrorum signaculo consignatis, ipsos Judaeos et res eorum intacte, sub diligenti, solita debi- taque costodia fideliter teneatis tam diu, donec a nobis habu- eritis in mandatis. In casu vero, quo per vos aliqua committe- retur negligentia, hoc ipsum in vestrarum rerum et personarum dispendium gravissimum volumus retorquere. Datum Burgleins ff. VI. post dominicam Invocavit, regn. nostr. Boemiae XXII Romanorum vero IX. (Cod. capit. Prag. I. 40. — Ib. 184.) 1389. 19. Apr. Universis et singulis magistris civium, judi- cibus, consulibus, ceterisque juratis civitatum etc. amicis suis carissimis, amicitiam suam cum favore. Sigismundus subcame- rarius, regnique Bohemiae notarius supremus. Amici dilecti! Ex speciali mandato serenissimi domini mei, domini regis, auctoritateque propria, qua fungor nomine ipsius, pro praesenti vobis praecipio seriose injungendo, quatenus visis mox praesentibus omnes personas Judaeorum cujuscunque status fuerint, praedictis in civitatibus residentes, arrestare nomine meo et vestro faciatis detinere, et ipsos captivos vestra in civitate sub custodia civili firma recludite ct secura, bonaque ipsorum singula mobilia et immobilia serate et caute ipsa reservate, in hiis sollicitudinem adhibituri, nullam negligentiam commissuri, juxta ut indignationem regiam et poenas congruas neglectionis volueritis finaliter et cupitis evitare. Scriptum Burgleins, ff. II. post Pascha, anno domini M.CCCLXXXIX. (Cod. capit. Prag. I. 40. — Ib. 190.) 1394. 19. Sept. Wenceslaus — Boemiae rex. Notum fa- cimus tenore praesentium universis, quod de ven. Joannis Cami- nensis electi, cancellarii, Sigismundi Huler subcamerarii, consi- liariorum, et Adae regalis camerae Nostrae notarii, fidei et cir-
Strana 137
Cap. IV. Berna regia. 137 cumspectionis industria plenam et indubiam fiduciam obtinentes, ipsos . . . Nostros procuratores, actores, factores et nuntios spe- ciales fecimus, constituimus et praesentibus ordinamus, dantes et concendetes eisdem Nostro nomine, cum . . . abbatibus, prae- positis, prioribus, commendatoribus et magistris monasteriorum, necnon civibus civitatum regni Nostri Boemiae pro praestando Nobis ad praesens subsidio loquendi, tractandi, postulandi, agendi, summendi et concordandi plenam et omnimodam facultatem, ratum, gratum atque firmum habentes, quidquid per praedictos consili- arios Nostros cum praefatis abbatibus, praepositis, prioribus, commendatoribus, magistris ac etiam civitatibus Nostris actum, factum, gratum fuerit in talibus seu conclusum. Datum in Pyeska 1394. (Ex orig. archivi palat. Vind. Pelzel, Wenzel IV. n. CIX.) 1406. 10. Maji. Wenceslaus — B. rex. Notum facimus . . . universis, quemadmodum magister civium, consules, jurati et communitas civitatis Luthomericensis, pro subsidio et conso- latione Nostra speciali, se ad solutionem duarum summarum bernarum regalium, unam vid. in festo Pentecostes, alteram vero in die S. Jacobi Ap. immediate sequenti venturam proxime, Nobis per ipsos integraliter et plenarie persolvendam, sicut etiam id ipsum patentes ipsorum literae Nobis desuper datae plenius atte- stantur, sponte et benevole submiserunt; ita et Nos . . . magi- strum civium, consules, juratos et communitatem praedictae ci- vitatis L. in recompensam praedictarum duarum summarum Nobis per ipsos super praefatis festis et terminis donandarum, de sum- mis bernarum regalium Majestati Nostrae per ipsos super S. Mar- tini, Purificationis b. Mariae Virginis et b. Georgii festis et ter- minis proxime venturis et eisdem festis et terminis demum im- mediate post hoc anno secundo secuturis ad regalem cameram Nostram juxta consuetudinem hucusque observatam persolvendis, virtute praesentium regia auctoritate . . . pro Nobis, heredibus, successoribus et officialibus Nostris quittamus, absolvimus, exi- mimus et gratiosius libertamus. Datum Karlstein a. 1406, die 10. Maji. (Ex orig. arch. Litomer. Pelzel, K. Wenzel IV. n. CCXX.)
Cap. IV. Berna regia. 137 cumspectionis industria plenam et indubiam fiduciam obtinentes, ipsos . . . Nostros procuratores, actores, factores et nuntios spe- ciales fecimus, constituimus et praesentibus ordinamus, dantes et concendetes eisdem Nostro nomine, cum . . . abbatibus, prae- positis, prioribus, commendatoribus et magistris monasteriorum, necnon civibus civitatum regni Nostri Boemiae pro praestando Nobis ad praesens subsidio loquendi, tractandi, postulandi, agendi, summendi et concordandi plenam et omnimodam facultatem, ratum, gratum atque firmum habentes, quidquid per praedictos consili- arios Nostros cum praefatis abbatibus, praepositis, prioribus, commendatoribus, magistris ac etiam civitatibus Nostris actum, factum, gratum fuerit in talibus seu conclusum. Datum in Pyeska 1394. (Ex orig. archivi palat. Vind. Pelzel, Wenzel IV. n. CIX.) 1406. 10. Maji. Wenceslaus — B. rex. Notum facimus . . . universis, quemadmodum magister civium, consules, jurati et communitas civitatis Luthomericensis, pro subsidio et conso- latione Nostra speciali, se ad solutionem duarum summarum bernarum regalium, unam vid. in festo Pentecostes, alteram vero in die S. Jacobi Ap. immediate sequenti venturam proxime, Nobis per ipsos integraliter et plenarie persolvendam, sicut etiam id ipsum patentes ipsorum literae Nobis desuper datae plenius atte- stantur, sponte et benevole submiserunt; ita et Nos . . . magi- strum civium, consules, juratos et communitatem praedictae ci- vitatis L. in recompensam praedictarum duarum summarum Nobis per ipsos super praefatis festis et terminis donandarum, de sum- mis bernarum regalium Majestati Nostrae per ipsos super S. Mar- tini, Purificationis b. Mariae Virginis et b. Georgii festis et ter- minis proxime venturis et eisdem festis et terminis demum im- mediate post hoc anno secundo secuturis ad regalem cameram Nostram juxta consuetudinem hucusque observatam persolvendis, virtute praesentium regia auctoritate . . . pro Nobis, heredibus, successoribus et officialibus Nostris quittamus, absolvimus, exi- mimus et gratiosius libertamus. Datum Karlstein a. 1406, die 10. Maji. (Ex orig. arch. Litomer. Pelzel, K. Wenzel IV. n. CCXX.)
Strana 138
Caput quintum. Metallifodinae et urbura regia. A. Aurifodinae per Boemiam in generali. 1337. 21. Junii. Joannes rex . . . Ad universorum notitiam tenore praesentium cupimus pervenire, Nos teneri et debitorio Nostro obligari nomine fideli Nostro dilecto, Petro de Rosenberch et suis heredibus, in septingentis viginti quatuor sex. gr. den. Prag. occasione et pro exsolutione castri Nostri Clingenberch ante annos retroactos penes eum facta in una parte; in qua qui- dem pecunia eidem Petro universas aurifodinas Nostras in regno Nostro Boemiae sitas, exclusis dumtaxat aurifodinis, vid. Reichenstein, 1) Aylaw, 2) Pomuk,3) Chotyeschaw 4) et in Thepla, 5) quae ad Nos et ad Nostram solummodo spectare debent cameram etc., usque ad extenuationem summae praedictae pignori obligamus tenenda. In quibus inquam idem Petrus in censu annuo sexagenas sexaginta habuit et per- cepit; de aurifodinis autem praefatis percipiet et habebit hinc infra festum b. Wenceslai proximo venturum 219 cum dimidia sexagenas. Sic igitur dicta bona et aurifodinae jam dicto Petro et heredibus suis in 344 cum dimidia sexagenis remanebunt pignori obligata etc. (Orig. in arch. Worlicensi. Sternb. Urk. 54.) 1) Berg-Reichenstein = Hory Karlšperské (349). 2) Jílové, jun- ctioni Sazavae cum Vltava vicinum (229). 3) Pomuk, verisimillime villula in junctione fluvii Lužnice cum Vltava sita, nunc Nepomuk vocitata (276); ubi et Všechlapy (276). 4) Chotěšov, verisimillime Hory Matky Boží =
Caput quintum. Metallifodinae et urbura regia. A. Aurifodinae per Boemiam in generali. 1337. 21. Junii. Joannes rex . . . Ad universorum notitiam tenore praesentium cupimus pervenire, Nos teneri et debitorio Nostro obligari nomine fideli Nostro dilecto, Petro de Rosenberch et suis heredibus, in septingentis viginti quatuor sex. gr. den. Prag. occasione et pro exsolutione castri Nostri Clingenberch ante annos retroactos penes eum facta in una parte; in qua qui- dem pecunia eidem Petro universas aurifodinas Nostras in regno Nostro Boemiae sitas, exclusis dumtaxat aurifodinis, vid. Reichenstein, 1) Aylaw, 2) Pomuk,3) Chotyeschaw 4) et in Thepla, 5) quae ad Nos et ad Nostram solummodo spectare debent cameram etc., usque ad extenuationem summae praedictae pignori obligamus tenenda. In quibus inquam idem Petrus in censu annuo sexagenas sexaginta habuit et per- cepit; de aurifodinis autem praefatis percipiet et habebit hinc infra festum b. Wenceslai proximo venturum 219 cum dimidia sexagenas. Sic igitur dicta bona et aurifodinae jam dicto Petro et heredibus suis in 344 cum dimidia sexagenis remanebunt pignori obligata etc. (Orig. in arch. Worlicensi. Sternb. Urk. 54.) 1) Berg-Reichenstein = Hory Karlšperské (349). 2) Jílové, jun- ctioni Sazavae cum Vltava vicinum (229). 3) Pomuk, verisimillime villula in junctione fluvii Lužnice cum Vltava sita, nunc Nepomuk vocitata (276); ubi et Všechlapy (276). 4) Chotěšov, verisimillime Hory Matky Boží =
Strana 139
Cap. V. Metallifodinae et urbura regia. 139 Muttergottesberg = Frauen-Bergstadtl, ubi villa Chotěšov = Kotieschau vi- cina (346); secundum Sternbergium (I. 2. 19) pagus Chotěšov in dominio Peterburgensi (39) : Auf der Herrschaft P—, wohin die Granite und Gneusse des Elbogner Kreises sich fortsetzen und der Goldbach entspringt. In dieser Herrschaft finden sich auch Merkmale von nicht geringem, aber gaenzlich unbekanntem Bergbau, unfern von Jechnitz (39), bei Klečetna (40), Pingen und Halden von bedeutender Tiefe und Höhe. 5) Teplá (402). — Joannes rex in qua quidem pecunia eidem Petro aurifodinas Nostras certas in regno Nostro Boe- miae sitas, vid. in Wussechlapiech, 1) in Sablatz, 2) in Karenberch, 3) Sedelczan, 4) Lestnyczie,5) Bielczi- czie,°) Vgezd,") Zahorzan,8) Zakauti9) et in aliis villis ibidem adjacentibus ... pignori obligamus tenenda. (Ib. Sternberg Urk. 55.) 1) Všechlapy, villa pago Pomuk ad Lužnicam vicina (276). 2) Zá- blati, ein Ort auf der H. Winterberg, der als eine alte Bergstadt bezeichnet wird, ohne weitere Nachricht über Bergbau. (Sternb. I. 2. 21.) 3) Karren- berg = Kamberk (282). Marktflecken am Ufer des Blanic-Baches, der wegen seiner Goldwäschen berühmt ist (Sternb. I. 2. 21.) 4) Sedlčany (261), im Bereich des Euler und Kniner Goldzuges. Noch im J. 1758 sind da u. bei dem Dorfe Křepenic Goldgaenge erschürft worden. (Sternb. I. 2. 21.) s) Lest- nice, vielleicht Lisnic am Mníšeker-Bach, wo noch in neuerer Zeit silber- haltige Bleiglänze u. goldführende Quarzgaenge angefahren u. zeitweilig gebaut wurden. (Sternb. I. 2. 22.) Cf. Lesnice in villicatione olim Kamy- censi (266). 6) Bělčice, am Ufer des Lomnitzbaches gelegen, der durch seine Seifenhügel an beiden Ufern heute noch ausgezeichnet ist. (Sternb. I. 2. 22.) Ad Lnář = Schlüsselburg. 7) Újezd, an dem Bach, der über Schlüs- selburg und Blatna nach Mirowic fliesst und in die Lomnitz mündet. (Die Seifenhügel von Blatna, Horaždiowicz, Schüttenhofen sind allgemein bekannt. Sternb. I. 2. 22.) 3) Zahořany, ad Břežan in regione Jilovensi situm (229). 9) Zakoutí (124), nicht weit von Hohenelbe, wo man auf Gold gebaut u. bekanntlich auch an Bächen geseift hat. (Sternb. I. 2. 23.) 1338. 10. Julii. Nos Joannes rex ... Volentes eum (Petrum de Rosenberg) de debitis (2280 sex.) certum reddere et securum, sibi aurifodinas Nostras in Reychenstein, in Eylaw et in Pomuk cum ipsorum juribus, utilitatibus et proventibus titulo pignoris obligamus, tenendas habendas, regendas et utifru- endas, necnon si sibi placuerit, cuicunque voluerit exponendas pro certa pecuniali pensione. (Arch. Trebon. Sternb. 56.)
Cap. V. Metallifodinae et urbura regia. 139 Muttergottesberg = Frauen-Bergstadtl, ubi villa Chotěšov = Kotieschau vi- cina (346); secundum Sternbergium (I. 2. 19) pagus Chotěšov in dominio Peterburgensi (39) : Auf der Herrschaft P—, wohin die Granite und Gneusse des Elbogner Kreises sich fortsetzen und der Goldbach entspringt. In dieser Herrschaft finden sich auch Merkmale von nicht geringem, aber gaenzlich unbekanntem Bergbau, unfern von Jechnitz (39), bei Klečetna (40), Pingen und Halden von bedeutender Tiefe und Höhe. 5) Teplá (402). — Joannes rex in qua quidem pecunia eidem Petro aurifodinas Nostras certas in regno Nostro Boe- miae sitas, vid. in Wussechlapiech, 1) in Sablatz, 2) in Karenberch, 3) Sedelczan, 4) Lestnyczie,5) Bielczi- czie,°) Vgezd,") Zahorzan,8) Zakauti9) et in aliis villis ibidem adjacentibus ... pignori obligamus tenenda. (Ib. Sternberg Urk. 55.) 1) Všechlapy, villa pago Pomuk ad Lužnicam vicina (276). 2) Zá- blati, ein Ort auf der H. Winterberg, der als eine alte Bergstadt bezeichnet wird, ohne weitere Nachricht über Bergbau. (Sternb. I. 2. 21.) 3) Karren- berg = Kamberk (282). Marktflecken am Ufer des Blanic-Baches, der wegen seiner Goldwäschen berühmt ist (Sternb. I. 2. 21.) 4) Sedlčany (261), im Bereich des Euler und Kniner Goldzuges. Noch im J. 1758 sind da u. bei dem Dorfe Křepenic Goldgaenge erschürft worden. (Sternb. I. 2. 21.) s) Lest- nice, vielleicht Lisnic am Mníšeker-Bach, wo noch in neuerer Zeit silber- haltige Bleiglänze u. goldführende Quarzgaenge angefahren u. zeitweilig gebaut wurden. (Sternb. I. 2. 22.) Cf. Lesnice in villicatione olim Kamy- censi (266). 6) Bělčice, am Ufer des Lomnitzbaches gelegen, der durch seine Seifenhügel an beiden Ufern heute noch ausgezeichnet ist. (Sternb. I. 2. 22.) Ad Lnář = Schlüsselburg. 7) Újezd, an dem Bach, der über Schlüs- selburg und Blatna nach Mirowic fliesst und in die Lomnitz mündet. (Die Seifenhügel von Blatna, Horaždiowicz, Schüttenhofen sind allgemein bekannt. Sternb. I. 2. 22.) 3) Zahořany, ad Břežan in regione Jilovensi situm (229). 9) Zakoutí (124), nicht weit von Hohenelbe, wo man auf Gold gebaut u. bekanntlich auch an Bächen geseift hat. (Sternb. I. 2. 23.) 1338. 10. Julii. Nos Joannes rex ... Volentes eum (Petrum de Rosenberg) de debitis (2280 sex.) certum reddere et securum, sibi aurifodinas Nostras in Reychenstein, in Eylaw et in Pomuk cum ipsorum juribus, utilitatibus et proventibus titulo pignoris obligamus, tenendas habendas, regendas et utifru- endas, necnon si sibi placuerit, cuicunque voluerit exponendas pro certa pecuniali pensione. (Arch. Trebon. Sternb. 56.)
Strana 140
140 Cap. V. Metallifodinae et urbura regia. Petrus de Rosenberch summus regni B. camerarius . . . quod de consensu et mandato Caroli regis infrascriptas regni Boemiae aurifodinas, vid. Eylow, 1) Reychenstein, 2) Knyn, 3) Pilsnam, 4) Leczin, 5) Hartmannicz, 5) Karren- berch, 7) Pomuk, 8) Cedlichzan 9) et Czyrnatonem 13) villas, quae nunc sunt aut erunt in ipso regno fructiferae, cum suis juribus et utilitatibus regiae camerae debitis .. locavimus . . . civibus Pragensibus . . . (Summa Gerh. 200.) 1) Jílové. 2) Berg-Reichenstein. 3) Knín (265). 4) Plzeň. 5) Leczin, idem quod Lestnice ab a. 1337. 5) Hartmanicz, pagus retro Berg-Reichenstein situs (347). 7) Kamberg. s) Pomuk. 9) Sedlčany, ut supra. 10) Černotín ad Chotěšov spectans (393). B. Aurifodinae speciatim in utraque ripa Vltavae. — Bracislaus D. gr. Boemorum dux —, quod cum abbas et conventus b. Joannis in Ostrow ordinis S. Benedicti a nobis — petierint castrum quoddam Gradek nomine ad influentiam rivuli Hotunie in flumine Zazoa illis in perpetuam possessionem tradendum: Nos — monasterio Ostrow illud castrum Gradek, quod quondam a praedecessoribus nostris e ruinis loci deserti ad custodiam aurifossorum, qui vulgo ylowci*) dicuntur et in Ylou habitant, ibique in vicinia ab antiquo aurum de terra ylo- want*) seu decutiunt, a fecibus terrae separant et lavant extra- ctum . . . . perpetuo possidendum tradimus. (E copia Bienenbergii historiographo Pelzel-io communicata, quam typis exscripsit comes C. a Sternberg in opere: Umrisse einer Geschichte der böh- mischen Bergwerke. Urkundenbuch 1. Bienenbergii copia asservatur una cum aliis scriptis M. Pelzelii in arce Děčanens i comitum a Thun-Hohenstein. Sternb. II. 15.) — Rex Wenceslaus I. pecunias et thesaurum non dilexit, unde aurum et argentum pro nihilo reputabat; nam cum aurifo- dinae in Gylowy tunc temporis vigerent et bene provenirent, quidam ibidem cultor et fossor auri, cognomine Sloyger, unam *) Jílovci = aurifossores, jilovati = aurum a fecibus terrae separare et lavare. Inde nomina locorum: Jílové, Jilovici, Jiloviště.
140 Cap. V. Metallifodinae et urbura regia. Petrus de Rosenberch summus regni B. camerarius . . . quod de consensu et mandato Caroli regis infrascriptas regni Boemiae aurifodinas, vid. Eylow, 1) Reychenstein, 2) Knyn, 3) Pilsnam, 4) Leczin, 5) Hartmannicz, 5) Karren- berch, 7) Pomuk, 8) Cedlichzan 9) et Czyrnatonem 13) villas, quae nunc sunt aut erunt in ipso regno fructiferae, cum suis juribus et utilitatibus regiae camerae debitis .. locavimus . . . civibus Pragensibus . . . (Summa Gerh. 200.) 1) Jílové. 2) Berg-Reichenstein. 3) Knín (265). 4) Plzeň. 5) Leczin, idem quod Lestnice ab a. 1337. 5) Hartmanicz, pagus retro Berg-Reichenstein situs (347). 7) Kamberg. s) Pomuk. 9) Sedlčany, ut supra. 10) Černotín ad Chotěšov spectans (393). B. Aurifodinae speciatim in utraque ripa Vltavae. — Bracislaus D. gr. Boemorum dux —, quod cum abbas et conventus b. Joannis in Ostrow ordinis S. Benedicti a nobis — petierint castrum quoddam Gradek nomine ad influentiam rivuli Hotunie in flumine Zazoa illis in perpetuam possessionem tradendum: Nos — monasterio Ostrow illud castrum Gradek, quod quondam a praedecessoribus nostris e ruinis loci deserti ad custodiam aurifossorum, qui vulgo ylowci*) dicuntur et in Ylou habitant, ibique in vicinia ab antiquo aurum de terra ylo- want*) seu decutiunt, a fecibus terrae separant et lavant extra- ctum . . . . perpetuo possidendum tradimus. (E copia Bienenbergii historiographo Pelzel-io communicata, quam typis exscripsit comes C. a Sternberg in opere: Umrisse einer Geschichte der böh- mischen Bergwerke. Urkundenbuch 1. Bienenbergii copia asservatur una cum aliis scriptis M. Pelzelii in arce Děčanens i comitum a Thun-Hohenstein. Sternb. II. 15.) — Rex Wenceslaus I. pecunias et thesaurum non dilexit, unde aurum et argentum pro nihilo reputabat; nam cum aurifo- dinae in Gylowy tunc temporis vigerent et bene provenirent, quidam ibidem cultor et fossor auri, cognomine Sloyger, unam *) Jílovci = aurifossores, jilovati = aurum a fecibus terrae separare et lavare. Inde nomina locorum: Jílové, Jilovici, Jiloviště.
Strana 141
Cap. V. Metallifodinae et urbura regia. 141 massam auri bene X marcas ponderantem regi obtulit et prae- sentavit etc. (Franc. Prag.) 1337. Joannes rex — domino Petro de Rosenberch obligat universas aurifodinas, exclusis dumtaxat aurifodinis vid. . . Aylaw . . . ., quae ad Nos et ad Nostram solummodo spectare debent cameram. 1338. Joannes rex eidem Petro pro debitis obligat „aurifo- dinas . . . . in Eylaw . . . (Eml. IV. 575.) Karolus . . . dilecto suo Ludlino in recompensam damnorum 1500 sexagenas et insuper totum id, quod occasione captivitatis et dispendiorum in diversis sumptibus et propinis usque ad 316 sex. gr. den. Prag. impendisse affirmat, ei refundere copiose disposuit et hujusmodi totum debitum percipiendum ipsi de ur- bora in Eylow et aliis regni Boemiae proventibus ordinavit. (Summa Gerh. 81.) 1399. Homines de Liben etc. (229) susceperunt laborem in aurifodinis, vid. aquaeductum quod vulg. wastrzeg nun- cupatur, in hereditate curiae Liben ad omnia jura communia et consuetudines secundum exigentiam illius laboris approbatas, vid. quamdiu in locis prius elaboratis in labore se occupant, quod vulg. sczyny vocantur, quantum poterint in locis prius nomi- natis lucri acquirere, hoc in subsidium sui laboris sine omni im- pedimento et solutione (monasterio Ostrowiensi) tenentur habere. Postquam autem ad solidum sive integritatem laboris per- venerint, quod vulg. czele vocatur, extunc 8 funes mensuratos ante omnia ipsi pro labore suo tenebuntur habere. Quem quidem primum funem secundum aestimationem laboris unius diei, quod vulg. zapranye nuncupatur, tenebuntur solvere, alios autem 7 funes secundum aestimationem lucri auri tene- buntur emere et pro ipsis cum domino concordare. (Urb. p. 89.) Wenceslaus IV. . . Notum facimus quod Joanni dicto Liczko, f. n., facimus et indulsimus et virtute praesentium regia auctoritate Boemiae indulgemus, ut ipse cum suis cooperatoribus in bonis relig, abbatis et conventus monasterii Aulae Regiae,
Cap. V. Metallifodinae et urbura regia. 141 massam auri bene X marcas ponderantem regi obtulit et prae- sentavit etc. (Franc. Prag.) 1337. Joannes rex — domino Petro de Rosenberch obligat universas aurifodinas, exclusis dumtaxat aurifodinis vid. . . Aylaw . . . ., quae ad Nos et ad Nostram solummodo spectare debent cameram. 1338. Joannes rex eidem Petro pro debitis obligat „aurifo- dinas . . . . in Eylaw . . . (Eml. IV. 575.) Karolus . . . dilecto suo Ludlino in recompensam damnorum 1500 sexagenas et insuper totum id, quod occasione captivitatis et dispendiorum in diversis sumptibus et propinis usque ad 316 sex. gr. den. Prag. impendisse affirmat, ei refundere copiose disposuit et hujusmodi totum debitum percipiendum ipsi de ur- bora in Eylow et aliis regni Boemiae proventibus ordinavit. (Summa Gerh. 81.) 1399. Homines de Liben etc. (229) susceperunt laborem in aurifodinis, vid. aquaeductum quod vulg. wastrzeg nun- cupatur, in hereditate curiae Liben ad omnia jura communia et consuetudines secundum exigentiam illius laboris approbatas, vid. quamdiu in locis prius elaboratis in labore se occupant, quod vulg. sczyny vocantur, quantum poterint in locis prius nomi- natis lucri acquirere, hoc in subsidium sui laboris sine omni im- pedimento et solutione (monasterio Ostrowiensi) tenentur habere. Postquam autem ad solidum sive integritatem laboris per- venerint, quod vulg. czele vocatur, extunc 8 funes mensuratos ante omnia ipsi pro labore suo tenebuntur habere. Quem quidem primum funem secundum aestimationem laboris unius diei, quod vulg. zapranye nuncupatur, tenebuntur solvere, alios autem 7 funes secundum aestimationem lucri auri tene- buntur emere et pro ipsis cum domino concordare. (Urb. p. 89.) Wenceslaus IV. . . Notum facimus quod Joanni dicto Liczko, f. n., facimus et indulsimus et virtute praesentium regia auctoritate Boemiae indulgemus, ut ipse cum suis cooperatoribus in bonis relig, abbatis et conventus monasterii Aulae Regiae,
Strana 142
142 Cap. V. Metallifodinae et urbura regia. vid. Brzezany (229) aurum, vulg. dictum seiffengold, quaerere et ibidem aurifodinas facere et laborare valeat atque possit; ju- ribus tamen Nostris, quae Nobis ratione urborae et praefatis abbati et conventui praetextu fundi praedictarum aurifodinarum, vulg. dictum ackergelt, juxta rectum et consuetudinem regni Nostri Boemiae provenire debebunt, semper salvis. (Schmidt Berggesetze I. 13. e copia Musei boem. — E copiario dipl. Pre- myslaco bibl. univ. Prag. Sternberg Urk. 100.) 1336. Joannes rex . . . Mandamus, quatenus nullus ex vobis sagittarios nostros in villicatione Kamyczensi habitantes in ipsorum aurifodinis factis in ipsorum hereditatibus, necnon in ipsorum venationibus aliqualiter impedire . . . . (Eml. III. 361.) 1339. Urbura aurifodinarum prope curiam Slaps (Slapy 250) nuper inventarum . . . Mandamus urburariis in Knyna, quatenus abbatem etc. (Chyt. VII. 232.) 1341. Joannes rex ... Ubislao de Neresticz feodali et servitori suo et heredibus suis confert villam Neresticz (332, 333), in Radieticz (266) 3 laneos cum rivulo Lesnitz (266), in Paliwe (268) 1 laneum, in Stezow (267) etc. Poterunt etiam et debebunt lepores et aves cujuslibet generis venari et aurifodinis, quod vulg. seifengold dicitur, frui licite et potiri. (Eml. IV. 856). C. Aurifodinae in regione Otavae fluvii. 1336. Joannes rex . . Petro de Rozmberch in villicatione Piescensi de censibus b. Galli praeteriti et b. Georgii proxime futuri et de aurifodinis 500 sexagenas ... 1400. List s majestátem krále Vácslava, kterýž svědčí Zde- borovi z Vranova a dědicóm na lúku řečenú Božistná, položenú nade vsí, na horách Píseckých, danú pod výplatu 50 k. gr. (Arch. č. I. Reg. Zápisů 1454, č. 92.)
142 Cap. V. Metallifodinae et urbura regia. vid. Brzezany (229) aurum, vulg. dictum seiffengold, quaerere et ibidem aurifodinas facere et laborare valeat atque possit; ju- ribus tamen Nostris, quae Nobis ratione urborae et praefatis abbati et conventui praetextu fundi praedictarum aurifodinarum, vulg. dictum ackergelt, juxta rectum et consuetudinem regni Nostri Boemiae provenire debebunt, semper salvis. (Schmidt Berggesetze I. 13. e copia Musei boem. — E copiario dipl. Pre- myslaco bibl. univ. Prag. Sternberg Urk. 100.) 1336. Joannes rex . . . Mandamus, quatenus nullus ex vobis sagittarios nostros in villicatione Kamyczensi habitantes in ipsorum aurifodinis factis in ipsorum hereditatibus, necnon in ipsorum venationibus aliqualiter impedire . . . . (Eml. III. 361.) 1339. Urbura aurifodinarum prope curiam Slaps (Slapy 250) nuper inventarum . . . Mandamus urburariis in Knyna, quatenus abbatem etc. (Chyt. VII. 232.) 1341. Joannes rex ... Ubislao de Neresticz feodali et servitori suo et heredibus suis confert villam Neresticz (332, 333), in Radieticz (266) 3 laneos cum rivulo Lesnitz (266), in Paliwe (268) 1 laneum, in Stezow (267) etc. Poterunt etiam et debebunt lepores et aves cujuslibet generis venari et aurifodinis, quod vulg. seifengold dicitur, frui licite et potiri. (Eml. IV. 856). C. Aurifodinae in regione Otavae fluvii. 1336. Joannes rex . . Petro de Rozmberch in villicatione Piescensi de censibus b. Galli praeteriti et b. Georgii proxime futuri et de aurifodinis 500 sexagenas ... 1400. List s majestátem krále Vácslava, kterýž svědčí Zde- borovi z Vranova a dědicóm na lúku řečenú Božistná, položenú nade vsí, na horách Píseckých, danú pod výplatu 50 k. gr. (Arch. č. I. Reg. Zápisů 1454, č. 92.)
Strana 143
Cap. V. Metallifodinae et urbura regia. 143 1345. Joannes rex . . . inspicientes multa fidelitatis obse- quia, quae nobis fideles nostri, judex et jurati ac universitas montanorum in Reichenstein tam in castris ante Landshutam ac etiam in aliis notabilibus casibus sollicite et fideliter praesti- terunt, tum quia eadem servitia vel meliora nobis facere poterunt in futurum, tum quia montana circa fora et comparationem uten- silium debent perpensius libertari, ipsis et ipsorum civitati un- geltum institutum relaxamus. (Ex antiqua copia Sternb. Urk. p. 86. — Emler. IV. 1607.) 1405. Král Vácslav zapsal Habartovi Hertenbergarovi 2 kopě platu ročnieho od Zlaté Hory v Raichensteinu. (Reg. Záp. II. 182.) D. Aurifodinae Teplenses. 1232. Wenceslaus I. rex monasterio Toplensi confirmat dotes et hereditates, quibus fundamenta ejusdem ecclesiae sunt erecta, vid. universa quae ab ortu fluminis quod dicitur Tepla, usque ad locum quo idem fluvius cum rivo aureo qui vulg. Hul- boka (i e. Hluboká) nuncupatur, conmiscetur, sunt interposita. (Erb. Reg. I. 784.) 1337. Joannes rex — Petro de Rosenberch universas auri- fodinas obligit, exclusis aurifodinis . . . . in Thopla, quae ad Nos et ad Nostram solummodo spectare debent cameram. 1342. 25. Jan. Joannes rex — Quum enim aurifodinae in quercina silva, in Hay vulg. dicta, ad monasterium nostrum Te- plense spectantes ab ipso aliquo tempore fuerint dicto monasterio in dampnum non modicum (nam ibidem ligna succissa et ipsae aurifodinae destructae sunt ac omnimodo desolatae), Nos denique devotis nostris dilectis, abbati et conventui dicti monasterii, com- placentes, ipsis dictas aurifodinas cum omnibus et singulis earum utilitatibus et proventibus reddimus et ipsi monasterio incorpo- ramus, volentes et statuentes decreto regio, ut ipsae aurifodinae circa dictum monasterium cum omnibus utilitatibus et obven- tionibus perpetue permanere et ab ipso per Nos, heredes et suc-
Cap. V. Metallifodinae et urbura regia. 143 1345. Joannes rex . . . inspicientes multa fidelitatis obse- quia, quae nobis fideles nostri, judex et jurati ac universitas montanorum in Reichenstein tam in castris ante Landshutam ac etiam in aliis notabilibus casibus sollicite et fideliter praesti- terunt, tum quia eadem servitia vel meliora nobis facere poterunt in futurum, tum quia montana circa fora et comparationem uten- silium debent perpensius libertari, ipsis et ipsorum civitati un- geltum institutum relaxamus. (Ex antiqua copia Sternb. Urk. p. 86. — Emler. IV. 1607.) 1405. Král Vácslav zapsal Habartovi Hertenbergarovi 2 kopě platu ročnieho od Zlaté Hory v Raichensteinu. (Reg. Záp. II. 182.) D. Aurifodinae Teplenses. 1232. Wenceslaus I. rex monasterio Toplensi confirmat dotes et hereditates, quibus fundamenta ejusdem ecclesiae sunt erecta, vid. universa quae ab ortu fluminis quod dicitur Tepla, usque ad locum quo idem fluvius cum rivo aureo qui vulg. Hul- boka (i e. Hluboká) nuncupatur, conmiscetur, sunt interposita. (Erb. Reg. I. 784.) 1337. Joannes rex — Petro de Rosenberch universas auri- fodinas obligit, exclusis aurifodinis . . . . in Thopla, quae ad Nos et ad Nostram solummodo spectare debent cameram. 1342. 25. Jan. Joannes rex — Quum enim aurifodinae in quercina silva, in Hay vulg. dicta, ad monasterium nostrum Te- plense spectantes ab ipso aliquo tempore fuerint dicto monasterio in dampnum non modicum (nam ibidem ligna succissa et ipsae aurifodinae destructae sunt ac omnimodo desolatae), Nos denique devotis nostris dilectis, abbati et conventui dicti monasterii, com- placentes, ipsis dictas aurifodinas cum omnibus et singulis earum utilitatibus et proventibus reddimus et ipsi monasterio incorpo- ramus, volentes et statuentes decreto regio, ut ipsae aurifodinae circa dictum monasterium cum omnibus utilitatibus et obven- tionibus perpetue permanere et ab ipso per Nos, heredes et suc-
Strana 144
144 Cap. V. Metallifodinae et urbura regia. cessores Nostros aut alios quoscunquae nunquam inantea debeant alienari. — Promittimus dictas aurifodinas a praefato monasterio, licet quantumcunque lucrum in eisdem instauratum fuerit, non alienare nec mitti per quempiam alienari, sed potius circa ipsum pro viribus reservare. (Ex orig. mon. Teplensis typis exscripsit K. comes a Sternberg.) E. Aurifodinae Steinenses. A. 1356 nob. Henricus de Czigelheim, magister coquinae Caroli IV., a Przibikone et fratribus suis dictis Tluksa castrum Stein titulo hereditario emit et jure feodali a rege recepit. (Brandl IX. 17.) A. 1366. Karolus . . . quod inspectis multiplicibus fideli- tatis et praemiorum meritis, quae in Henrico Czigelheim semper invenimus, sibi . . . auctoritate regia Boemiae, urboram atque jus, quae et quod Nobis ut regi Boemiae in aurifodinis prope castrum Stein nuper inventis et instauratis dedimus etc., habenda et tenenda etc. (Orig. arch. Teutobrodensis. Pelzel, K. Karl IV. 307. — Hodiedum ad- vocatio Steinensis (Vogtei Stein) in territorio civitatis Egrae 434.) F. In locis nunc ignotis. — Wenceslaus IV. nobili Hynkoni Berka de Duba, alias de Huska. . . . Quemadmodum tu ad hoc, ut Margaretha dicta Stuckin de Praga cum suis cooperatoribus quibuscunque in bonis tuis, vid. Atengrunt et Atenwasser, aurum, vulg. dictum seiffengolt, quaerere et ibidem aurifodinas facere et labo- rare valeant atque possint, ad regiae Nostrae Serenitatis mandata, consensum tuum praebuisti et assensum; ita et Nos te et he- redes tuos in jure vestro, vulg. dicto ackergelt, quod vobis juxta ritum et consuetudinem regni Nostri Boemiae praetextu fundi praetextu aurifodinarum pro communi regni Nostri Boemiae uti- litate et profectu in bonis tuis, ut praemittitur, fiendorum prove- nire debebit, nullatenus impedire volumus, quin potius hujusmodi
144 Cap. V. Metallifodinae et urbura regia. cessores Nostros aut alios quoscunquae nunquam inantea debeant alienari. — Promittimus dictas aurifodinas a praefato monasterio, licet quantumcunque lucrum in eisdem instauratum fuerit, non alienare nec mitti per quempiam alienari, sed potius circa ipsum pro viribus reservare. (Ex orig. mon. Teplensis typis exscripsit K. comes a Sternberg.) E. Aurifodinae Steinenses. A. 1356 nob. Henricus de Czigelheim, magister coquinae Caroli IV., a Przibikone et fratribus suis dictis Tluksa castrum Stein titulo hereditario emit et jure feodali a rege recepit. (Brandl IX. 17.) A. 1366. Karolus . . . quod inspectis multiplicibus fideli- tatis et praemiorum meritis, quae in Henrico Czigelheim semper invenimus, sibi . . . auctoritate regia Boemiae, urboram atque jus, quae et quod Nobis ut regi Boemiae in aurifodinis prope castrum Stein nuper inventis et instauratis dedimus etc., habenda et tenenda etc. (Orig. arch. Teutobrodensis. Pelzel, K. Karl IV. 307. — Hodiedum ad- vocatio Steinensis (Vogtei Stein) in territorio civitatis Egrae 434.) F. In locis nunc ignotis. — Wenceslaus IV. nobili Hynkoni Berka de Duba, alias de Huska. . . . Quemadmodum tu ad hoc, ut Margaretha dicta Stuckin de Praga cum suis cooperatoribus quibuscunque in bonis tuis, vid. Atengrunt et Atenwasser, aurum, vulg. dictum seiffengolt, quaerere et ibidem aurifodinas facere et labo- rare valeant atque possint, ad regiae Nostrae Serenitatis mandata, consensum tuum praebuisti et assensum; ita et Nos te et he- redes tuos in jure vestro, vulg. dicto ackergelt, quod vobis juxta ritum et consuetudinem regni Nostri Boemiae praetextu fundi praetextu aurifodinarum pro communi regni Nostri Boemiae uti- litate et profectu in bonis tuis, ut praemittitur, fiendorum prove- nire debebit, nullatenus impedire volumus, quin potius hujusmodi
Strana 145
Cap. V. Metallifodinae et urbura regia. 145 jure vestro gaudere et perfrui pacifice et quiete, urbora tamen Nostra in eisdem aurifodinis semper salva. (E copiario Premyslaeo Sternberg Urk.) Wenceslaus IV. Quia propter communem regni Nostri Boemiae utilitatem et profectum — Valentino regalis curiae No- strae submareschallo et Hanussio dicto Polak favimus . . . quod ipsi cum ipsorum cooperariis montana auri et argenti et signanter auri, vulg. dicti seyfengolt, seu alterius minerae cujuscunquae generis vel speciei tam in terris quam in civitatibus regni Nostri Boemiae quaerere, fodere, laborare et in eisdem operationem mon- tanorum juxta consuetudinem regni Nostri Boemiae facere et exercere possint et valeant; urborae tamen Nostrae et juribus aliorum quorumcunque in praemissis dumtaxat semper salvis etc. (Ib.) G. Aurifodinae Moraviae. Werningesrode. Wenceslaus II. rex ecclesiae S. Wen- ceslai in Grecz (Opaviensi) „notariam monetae in Oppavia et decimam decimae Nostrae provenientis Nobis de aurifodinis in Werningesrode“ confert. (Eml. II. 2544, 2357.) 1325. Joannes dictus Wustehube monasterio Camenetzensi bona sua in Goldek donat, vid. quondam oppidum Goldek et omnes villas ad ipsum ab antiquo spectantes, sc . . . . Stuben- seyffen etc. Acta et data in Goldenstein. (Chyt. VII. 289.) 1340. Carolus — fratribus de Lipa, ut in mineris auri, ar- genti vel alterius cujuscunque metalli, si quae in bonis ipsorum Schonenberg, Goldenstain et Santpach sunt aut futuris temporibus reperiri poterunt, juribus et gratiis, quibus in mon- tanis et mineris circum Brodam Theutonicalem potiuntur . . . (Chyt. VII. 273.) 1345. Nos Wilhelmus de Lantsteyn, capitaneus Morauiae, recognoscimus, quod dominus Karolus, marchio Moraviae, discretos 10 Codex J. B. II. 3.
Cap. V. Metallifodinae et urbura regia. 145 jure vestro gaudere et perfrui pacifice et quiete, urbora tamen Nostra in eisdem aurifodinis semper salva. (E copiario Premyslaeo Sternberg Urk.) Wenceslaus IV. Quia propter communem regni Nostri Boemiae utilitatem et profectum — Valentino regalis curiae No- strae submareschallo et Hanussio dicto Polak favimus . . . quod ipsi cum ipsorum cooperariis montana auri et argenti et signanter auri, vulg. dicti seyfengolt, seu alterius minerae cujuscunquae generis vel speciei tam in terris quam in civitatibus regni Nostri Boemiae quaerere, fodere, laborare et in eisdem operationem mon- tanorum juxta consuetudinem regni Nostri Boemiae facere et exercere possint et valeant; urborae tamen Nostrae et juribus aliorum quorumcunque in praemissis dumtaxat semper salvis etc. (Ib.) G. Aurifodinae Moraviae. Werningesrode. Wenceslaus II. rex ecclesiae S. Wen- ceslai in Grecz (Opaviensi) „notariam monetae in Oppavia et decimam decimae Nostrae provenientis Nobis de aurifodinis in Werningesrode“ confert. (Eml. II. 2544, 2357.) 1325. Joannes dictus Wustehube monasterio Camenetzensi bona sua in Goldek donat, vid. quondam oppidum Goldek et omnes villas ad ipsum ab antiquo spectantes, sc . . . . Stuben- seyffen etc. Acta et data in Goldenstein. (Chyt. VII. 289.) 1340. Carolus — fratribus de Lipa, ut in mineris auri, ar- genti vel alterius cujuscunque metalli, si quae in bonis ipsorum Schonenberg, Goldenstain et Santpach sunt aut futuris temporibus reperiri poterunt, juribus et gratiis, quibus in mon- tanis et mineris circum Brodam Theutonicalem potiuntur . . . (Chyt. VII. 273.) 1345. Nos Wilhelmus de Lantsteyn, capitaneus Morauiae, recognoscimus, quod dominus Karolus, marchio Moraviae, discretos 10 Codex J. B. II. 3.
Strana 146
146 Cap. V. Metallifodinae et urbura regia. viros, judicem et juratos cum tota communitate ciuium in Jempnicz, constituit et praetulit in aurifodinis de nouo in loco, qui vulga- riter „Gezyckach“ dicitur, inventis, donans ipsis et concedens suae de plenitudine potestatis plenam auctoritatis facultatem, praedicta auri montana mensurandi, conferendi, disponendi et ordinandi, secundum jus et consuetudinem aliarum ciuitatum, quibus talia montana adjacere comprobantur, ab antiquo obser- vatam. (Ex Horskyi Analectis in arch. arcis Jamnicensis. Chyt. VII. 607.) 1345. Nos Karolus marchio Morauie, notum facimus, quod condicionem urborae Nostrae volentes facere meliorem, ciuibus de Jemnycz jura, gratias et indulgentias concedimus infrascriptas: 1. Primo videlicet, quod in aurifodinis de nouo circa villam dictam „Schiken" inuentis ac aliis quibuscumque montanis, siue noua fuerint siue antiqua laborata, etiam ad quodcumque me- tallum se disposuerint, jus habeant, salua camerae urbora Nostra, conferendi partes cultoribus quibuscunque sub specificationibus et conditionibus mensurationis, distinctionis, diuisionis, limita- tionis seu aliis viis et modis, sicut ad montana ex antiqua et approbata consuetudine dinoscitur pertinere. 2. Item fauemus eisdem ciuibus Nostris de omni jure, quod ad laneos, vulgariter dictos purgerlehen, spectat, siue eadem montana in saxo integro siue antiquis fuerint in fracturis. 3. Indulgentes etiam eisdem, ubi et quando viderint foueas aliquas per aquarum extractionem aut fundi exsiccationem multis indigere laboribus et expensis, quod ipsas sub graciosa urborae Nostrae conferant quantitate, et sub largiori pacto, quam fieri consueuit in montanorum concessionibus ipso jure. 4. In talibus etiam montanis et eorum concessionibus, quidquid iuxta ipsorum ciuium, quam in hoc honoramus, fidem et conscienciam pro Nostrae et ipsius ciuitatis Jemniczensis bono fecerint, ordinauerint et statuerint, ratum, gratum habebimus in omnibus et acceptum. 5. Praeterea omnes praerogativas et gratias, quas ciues Iglauienses in suis habent priuilegiis et super juribus montanorum, siue in stollonibus siue in simplicibus profunditatibus fuerint, illas dictis Nostris ciuibus Jemnicensibus praesentibus et quibuslibet eorum posteris, in montanis eorum dumtaxat ciuitati vicinioribus, damus et de Nostrae magnificentiae clementia per-
146 Cap. V. Metallifodinae et urbura regia. viros, judicem et juratos cum tota communitate ciuium in Jempnicz, constituit et praetulit in aurifodinis de nouo in loco, qui vulga- riter „Gezyckach“ dicitur, inventis, donans ipsis et concedens suae de plenitudine potestatis plenam auctoritatis facultatem, praedicta auri montana mensurandi, conferendi, disponendi et ordinandi, secundum jus et consuetudinem aliarum ciuitatum, quibus talia montana adjacere comprobantur, ab antiquo obser- vatam. (Ex Horskyi Analectis in arch. arcis Jamnicensis. Chyt. VII. 607.) 1345. Nos Karolus marchio Morauie, notum facimus, quod condicionem urborae Nostrae volentes facere meliorem, ciuibus de Jemnycz jura, gratias et indulgentias concedimus infrascriptas: 1. Primo videlicet, quod in aurifodinis de nouo circa villam dictam „Schiken" inuentis ac aliis quibuscumque montanis, siue noua fuerint siue antiqua laborata, etiam ad quodcumque me- tallum se disposuerint, jus habeant, salua camerae urbora Nostra, conferendi partes cultoribus quibuscunque sub specificationibus et conditionibus mensurationis, distinctionis, diuisionis, limita- tionis seu aliis viis et modis, sicut ad montana ex antiqua et approbata consuetudine dinoscitur pertinere. 2. Item fauemus eisdem ciuibus Nostris de omni jure, quod ad laneos, vulgariter dictos purgerlehen, spectat, siue eadem montana in saxo integro siue antiquis fuerint in fracturis. 3. Indulgentes etiam eisdem, ubi et quando viderint foueas aliquas per aquarum extractionem aut fundi exsiccationem multis indigere laboribus et expensis, quod ipsas sub graciosa urborae Nostrae conferant quantitate, et sub largiori pacto, quam fieri consueuit in montanorum concessionibus ipso jure. 4. In talibus etiam montanis et eorum concessionibus, quidquid iuxta ipsorum ciuium, quam in hoc honoramus, fidem et conscienciam pro Nostrae et ipsius ciuitatis Jemniczensis bono fecerint, ordinauerint et statuerint, ratum, gratum habebimus in omnibus et acceptum. 5. Praeterea omnes praerogativas et gratias, quas ciues Iglauienses in suis habent priuilegiis et super juribus montanorum, siue in stollonibus siue in simplicibus profunditatibus fuerint, illas dictis Nostris ciuibus Jemnicensibus praesentibus et quibuslibet eorum posteris, in montanis eorum dumtaxat ciuitati vicinioribus, damus et de Nostrae magnificentiae clementia per-
Strana 147
Cap. V. Metallifodinae et urbura regia. 147 omnia liberaliter confirmamus, mandantes capitaneo seu aliis offi- ciatis nostris quibuscumque, qui pro tempore fuerint, quatenus in dictis juribus, gratiis et libertatibus dictos cives et civitatem Jemnicensem . . . nomine protegant . . . . (Orig. arch. Jamnic. Chytil VII. 609.) 1345. 22. Aug. Karolus — de fidelitate et circumspectionis industria civium Iglaviensium plurimum praesumentes statuimus, decrevimus et perpetuis volumus temporibus observari, quod cives ipsi et civitas in omnibus auri et argenti seu alterius cujus- cunque metalli fodinis ubicunque et circumquaque a civitate ipsa versus Moraviam circa quatuor miliaria repertis et reperi- endis et specialiter in aurifodinis in Schicken jus emen- surandi civium laneos, qui burgerlehen vulg. dicuntur, habere debeant perpetuis temporibus. (Orig. arch. Iglav. Sternb. Urk. p. 85.) H. Argentaria super Mzea. Ca. 1188. Fridericus dux hospitali Jerosolymitano S. Jo- annis „XII marcas argenti solvendas de argentaria super Mzea in die Ascensionis Domini jure hereditario" dat. (Erb. Reg. I. 396. — Hodiedum civitas Mies = Stříbro.) I. Argentifodinae Iglavienses. Ca. 1249. Jus montanorum in Iglavia. (Cod. J. B. I. 114.) 1249. Rex Wenceslaus I. „viros etiam impios (peritos ?) de Gihlaw duxit et machinas plures contra urbem (i. e. castrum Pragense) erexit“ (Cosm. Cont.). — Rex multo tractatu habito marchiam Moraviae cum omnibus attinentiis filio (Otacaro) con- cedit, media duntaxat moneta Giglaviae sibi retenta. (Ib.) 1258. 2. Nov. E(berhardus), T(ietmar), H(einricus) et H(ein- ricus) magistri monetae totius regni Boemiae, necnon et fidelis unitas juratorum civitatis Iglaviae. (Sternberg Urk. 12.) 10*
Cap. V. Metallifodinae et urbura regia. 147 omnia liberaliter confirmamus, mandantes capitaneo seu aliis offi- ciatis nostris quibuscumque, qui pro tempore fuerint, quatenus in dictis juribus, gratiis et libertatibus dictos cives et civitatem Jemnicensem . . . nomine protegant . . . . (Orig. arch. Jamnic. Chytil VII. 609.) 1345. 22. Aug. Karolus — de fidelitate et circumspectionis industria civium Iglaviensium plurimum praesumentes statuimus, decrevimus et perpetuis volumus temporibus observari, quod cives ipsi et civitas in omnibus auri et argenti seu alterius cujus- cunque metalli fodinis ubicunque et circumquaque a civitate ipsa versus Moraviam circa quatuor miliaria repertis et reperi- endis et specialiter in aurifodinis in Schicken jus emen- surandi civium laneos, qui burgerlehen vulg. dicuntur, habere debeant perpetuis temporibus. (Orig. arch. Iglav. Sternb. Urk. p. 85.) H. Argentaria super Mzea. Ca. 1188. Fridericus dux hospitali Jerosolymitano S. Jo- annis „XII marcas argenti solvendas de argentaria super Mzea in die Ascensionis Domini jure hereditario" dat. (Erb. Reg. I. 396. — Hodiedum civitas Mies = Stříbro.) I. Argentifodinae Iglavienses. Ca. 1249. Jus montanorum in Iglavia. (Cod. J. B. I. 114.) 1249. Rex Wenceslaus I. „viros etiam impios (peritos ?) de Gihlaw duxit et machinas plures contra urbem (i. e. castrum Pragense) erexit“ (Cosm. Cont.). — Rex multo tractatu habito marchiam Moraviae cum omnibus attinentiis filio (Otacaro) con- cedit, media duntaxat moneta Giglaviae sibi retenta. (Ib.) 1258. 2. Nov. E(berhardus), T(ietmar), H(einricus) et H(ein- ricus) magistri monetae totius regni Boemiae, necnon et fidelis unitas juratorum civitatis Iglaviae. (Sternberg Urk. 12.) 10*
Strana 148
148 Cap. V. Metallifodinae et urbura regia. 1300. (Wenceslai II. Jus regale montanorum III. cap. V.) §. 13. Unde Iglavienses a Nobis in hac parte argui merito me- ruissent, quod propter defectum juris tot errores usque ad haec tempora viguerunt, quia jura montium in his scriptis publice judici et juratis in Chutna debuerant tradidisse. — Quid enim illis in Chutna jura Iglaviensium abscondita profuerint, ex quo ipsis plenam copiam facere recusarunt? 1312. Joannes rex "notariam in urbura Nostra Iglaviensi per obitum mag. Hermanni de Sarowe, quondam ibidem notarii, per quinquennium contulit mag. Thomae de Fractis, mandantes urburariis seu magistris Nostrarum urburae et monetae per Boe- miam et Moraviam, quatenus ei vel suo substituto ejus nomine de consueto unius marcae stipendio ratione dictae notariae sin- gulis septimanis provideant et hoc sibi assignent.“ (Eml. III. 104.) 1315. 29. Mart. Nos Joannes rex . . . quod fideles Nostri dilecti, Chunradus de Lapide, Luso de Pulcro Monte, caeterique eorundem concultores in Antiquo Monte Nostro juxta Igla- viam 1) eadem montana Nostra magnis laborum vexationibus ac expensarum sumptibus ad plenum instaurare etc. 1) Staré Hory Jihlavské, Altenberg (199). (Sternberg Urk. 51.) K. Argentifodinae Teutobrodenses. 1257. Smilo de Lichtenburch "decimas omnium reddituum et proventuum, quas de argentifodinis in Brode, 1) Biela, 2) Slap- panis 3) et Priemizlaves 4) — recipimus, tertiam partem conventui et fratribus de Scedelitz, tertiam partem in Gredish et residuam tertiam partem in Sar" assignavit. 1) Brod německý 203. 2) Bělá 208. 3) Šlapanice vel Šlapanov 200. 4) Přibislav 201. (Emler II. 165.) 1258. 25. Oct. Henricus dictus Avis, magister monetae ... notum facimus, quod d. Eberhardus, magister monetae super ar- gentifodinas in Brode aliasque per Boemiam, plenariam facultatem habens porrigendi quoslibet montes sive meatus, coram nobis
148 Cap. V. Metallifodinae et urbura regia. 1300. (Wenceslai II. Jus regale montanorum III. cap. V.) §. 13. Unde Iglavienses a Nobis in hac parte argui merito me- ruissent, quod propter defectum juris tot errores usque ad haec tempora viguerunt, quia jura montium in his scriptis publice judici et juratis in Chutna debuerant tradidisse. — Quid enim illis in Chutna jura Iglaviensium abscondita profuerint, ex quo ipsis plenam copiam facere recusarunt? 1312. Joannes rex "notariam in urbura Nostra Iglaviensi per obitum mag. Hermanni de Sarowe, quondam ibidem notarii, per quinquennium contulit mag. Thomae de Fractis, mandantes urburariis seu magistris Nostrarum urburae et monetae per Boe- miam et Moraviam, quatenus ei vel suo substituto ejus nomine de consueto unius marcae stipendio ratione dictae notariae sin- gulis septimanis provideant et hoc sibi assignent.“ (Eml. III. 104.) 1315. 29. Mart. Nos Joannes rex . . . quod fideles Nostri dilecti, Chunradus de Lapide, Luso de Pulcro Monte, caeterique eorundem concultores in Antiquo Monte Nostro juxta Igla- viam 1) eadem montana Nostra magnis laborum vexationibus ac expensarum sumptibus ad plenum instaurare etc. 1) Staré Hory Jihlavské, Altenberg (199). (Sternberg Urk. 51.) K. Argentifodinae Teutobrodenses. 1257. Smilo de Lichtenburch "decimas omnium reddituum et proventuum, quas de argentifodinis in Brode, 1) Biela, 2) Slap- panis 3) et Priemizlaves 4) — recipimus, tertiam partem conventui et fratribus de Scedelitz, tertiam partem in Gredish et residuam tertiam partem in Sar" assignavit. 1) Brod německý 203. 2) Bělá 208. 3) Šlapanice vel Šlapanov 200. 4) Přibislav 201. (Emler II. 165.) 1258. 25. Oct. Henricus dictus Avis, magister monetae ... notum facimus, quod d. Eberhardus, magister monetae super ar- gentifodinas in Brode aliasque per Boemiam, plenariam facultatem habens porrigendi quoslibet montes sive meatus, coram nobis
Strana 149
Cap. V. Metallifodinae et urbura regia. 149 est professus, quod Theodorico qui Vrîberch dicitur, viro veraci et fidedigno, et Gernoto dicto Nigro aliisque suis heredibus per- petuo porrexerit stollonem, qui „Stollo Vrîbergeri“ nominatur, et alium, quem „stollonem profundiorem“ appellant. Profitebatur etiam E—, quod stolloni, qui a Th. Vriberch nomen sortitus est, per justam et veram sententiam hi montes fuerint adjudicati coram ipso: Jegerberch, Vberscar, Hertwiges- berch, Breitbartesberch, Scubelesberch, Helmerichesberch, Buch- berch juvenis et B. antiquus, Lettenberch, Clophusberch, Hohalde, Haberberch et campus incultus his montibus interjacens, donec ad viam procedentem penes hospitium saepius dicti Th. versus Villam Ottonis usque ad montem dictum Hohalde, sub hac forma, quod sibi cum omnibus laneis domini regis, domini Smilonis et civium, omni jure justae proprietatis debeant subservire. (Sternberg Urk. 11. Eml. II. 195.) 1278. 8. Juni. Jura civium in Broda (Cod. J. B. I. 70.) 1303. Remundus de Luchtenburg, baro regis et regni Boe- miae „villam Barthuscdorf abbati Sedlicensi ac abbatissae Sancti- monialium in Valle S. M. V.“ vendidit "cum omnibus utilitatibus, sive in metallo, in urbura, in judicio etc., excepta urbura duorum stollonum, vid. Henmurgi et Thimari, cum antiquis montanis ad dictos stollones secundum jura montanorum spectantibus, quam nobis reservavimus, praeter decimam, quam ordinamus dari ad Vallem Virginis gloriosae." (Emler II. 1948.) 1303. Albertus judex de Medio Monte et Henningus Stuch- winus, concessores montium regni Boemiae in districtu Bro- densi: "ob totius regni utilitatem et profectum de communi con- silio et consensu civium in Broda stollonem situm in Macerove, 1) dictum vulg. in Calden-husein, quem desolatum et desertum sicut jus montanorum requirit, invenimus, fratri Heinrico praeposito sanctimonialium in Valle S. M. et Friderico, magistro montis ibidem, et Godfrido ac caeteris eorum concultoribus jure he- reditario, pro regia parte tantummodo, contulimus et eorum suc- cessoribus excolendum." 1) Macourov (Matzerau 202). (Orig. bibl. univ. Pragensis. Sternberg Urk. 50. — Eml. II. 1981.)
Cap. V. Metallifodinae et urbura regia. 149 est professus, quod Theodorico qui Vrîberch dicitur, viro veraci et fidedigno, et Gernoto dicto Nigro aliisque suis heredibus per- petuo porrexerit stollonem, qui „Stollo Vrîbergeri“ nominatur, et alium, quem „stollonem profundiorem“ appellant. Profitebatur etiam E—, quod stolloni, qui a Th. Vriberch nomen sortitus est, per justam et veram sententiam hi montes fuerint adjudicati coram ipso: Jegerberch, Vberscar, Hertwiges- berch, Breitbartesberch, Scubelesberch, Helmerichesberch, Buch- berch juvenis et B. antiquus, Lettenberch, Clophusberch, Hohalde, Haberberch et campus incultus his montibus interjacens, donec ad viam procedentem penes hospitium saepius dicti Th. versus Villam Ottonis usque ad montem dictum Hohalde, sub hac forma, quod sibi cum omnibus laneis domini regis, domini Smilonis et civium, omni jure justae proprietatis debeant subservire. (Sternberg Urk. 11. Eml. II. 195.) 1278. 8. Juni. Jura civium in Broda (Cod. J. B. I. 70.) 1303. Remundus de Luchtenburg, baro regis et regni Boe- miae „villam Barthuscdorf abbati Sedlicensi ac abbatissae Sancti- monialium in Valle S. M. V.“ vendidit "cum omnibus utilitatibus, sive in metallo, in urbura, in judicio etc., excepta urbura duorum stollonum, vid. Henmurgi et Thimari, cum antiquis montanis ad dictos stollones secundum jura montanorum spectantibus, quam nobis reservavimus, praeter decimam, quam ordinamus dari ad Vallem Virginis gloriosae." (Emler II. 1948.) 1303. Albertus judex de Medio Monte et Henningus Stuch- winus, concessores montium regni Boemiae in districtu Bro- densi: "ob totius regni utilitatem et profectum de communi con- silio et consensu civium in Broda stollonem situm in Macerove, 1) dictum vulg. in Calden-husein, quem desolatum et desertum sicut jus montanorum requirit, invenimus, fratri Heinrico praeposito sanctimonialium in Valle S. M. et Friderico, magistro montis ibidem, et Godfrido ac caeteris eorum concultoribus jure he- reditario, pro regia parte tantummodo, contulimus et eorum suc- cessoribus excolendum." 1) Macourov (Matzerau 202). (Orig. bibl. univ. Pragensis. Sternberg Urk. 50. — Eml. II. 1981.)
Strana 150
150 Cap. V. Metallifodinae et urbura regia. 1321. 18. Jun. Joannes rex — quod, quia fidelis Noster Henricus de Lipa, summus marschalcus regni Nostri Boemiae, ac sui progenitores sive praedecessores cum ipsorum civibus et hominibus montana in "Mittelberch,“ sita circa civitatem Bro- densem Teotunicalem, a multis temporibus excoluerunt cum magnis ipsorum sumptibus atque damnis, sic quod ipsa civitas in bonis et hominibus quasi destructa videtur . . . (Orig. c. r. Archivi aulici Vindobonensis. Sternberg Urk. 53.) 1351. 13. Dec. Nos Czenko de Lypa . . . quod . . . Thun- linus civis noster civitatis Brodae Theutunicalis . . . villas ipsius Slapans, Ottendorf 1) Schutzendorf, 2) Dobrans, 3) Jegerdorf, Ny- mansdorf ac Derr . . . quas ipse Thunlinus a nostris praedeces- soribus et a nobis pro 260 sex. gross. jure hereditario emerunt, nobiscum pro bonis et villis subscriptis, vid. Koyatin, Kynow et Hrzebnitz — commutavit . . . exclusis tamen montanis atque mineris cujuscunque metalli, si quae Dei mediante adjutoris in villis et bonis eisdem succedente tempore repertae et inventae fuerint, quorum quarumque utilitatem et proventus nobis, nostris heredibus et successoribus in parte media, ipsique Thunlino et suis heredibus et successoribus partem mediam, percipiendum derivari etc. 1) Uttendorf 201. 2) Schützendorf 200. 3) Dobrenz 1200. (Orig. arch. civit. Teutobrodenae. Sternberg Urk. 66.) L. Argentifodinae Austenses super Lužnica. 1272. Otacarus rex —“ protestamur, quod cum cives Igla- vienses Nobis pro eo suam contulerunt pecuniam, quod eisdem conferre seiphenlehen in Awsk gratiosius deberemus, Nos eadem jura in montibus, quae in Awsk sunt inventi et qui adhuc inter Iglauienses et Awskenses inventi fuerint, eisdem duximus confe- renda. (Orig. in archivo Iglaviensi. Sternberg Urk. 18. — Tomaschek, Deutsches Recht p. 327.) 1345. 22. Aug. Nos Karolus —“ quod cum princeps, do- minus Othakarus, quondam rex Boemiae, considerans alias civium Iglauiensium in his quae statum prosperum et commodum mon-
150 Cap. V. Metallifodinae et urbura regia. 1321. 18. Jun. Joannes rex — quod, quia fidelis Noster Henricus de Lipa, summus marschalcus regni Nostri Boemiae, ac sui progenitores sive praedecessores cum ipsorum civibus et hominibus montana in "Mittelberch,“ sita circa civitatem Bro- densem Teotunicalem, a multis temporibus excoluerunt cum magnis ipsorum sumptibus atque damnis, sic quod ipsa civitas in bonis et hominibus quasi destructa videtur . . . (Orig. c. r. Archivi aulici Vindobonensis. Sternberg Urk. 53.) 1351. 13. Dec. Nos Czenko de Lypa . . . quod . . . Thun- linus civis noster civitatis Brodae Theutunicalis . . . villas ipsius Slapans, Ottendorf 1) Schutzendorf, 2) Dobrans, 3) Jegerdorf, Ny- mansdorf ac Derr . . . quas ipse Thunlinus a nostris praedeces- soribus et a nobis pro 260 sex. gross. jure hereditario emerunt, nobiscum pro bonis et villis subscriptis, vid. Koyatin, Kynow et Hrzebnitz — commutavit . . . exclusis tamen montanis atque mineris cujuscunque metalli, si quae Dei mediante adjutoris in villis et bonis eisdem succedente tempore repertae et inventae fuerint, quorum quarumque utilitatem et proventus nobis, nostris heredibus et successoribus in parte media, ipsique Thunlino et suis heredibus et successoribus partem mediam, percipiendum derivari etc. 1) Uttendorf 201. 2) Schützendorf 200. 3) Dobrenz 1200. (Orig. arch. civit. Teutobrodenae. Sternberg Urk. 66.) L. Argentifodinae Austenses super Lužnica. 1272. Otacarus rex —“ protestamur, quod cum cives Igla- vienses Nobis pro eo suam contulerunt pecuniam, quod eisdem conferre seiphenlehen in Awsk gratiosius deberemus, Nos eadem jura in montibus, quae in Awsk sunt inventi et qui adhuc inter Iglauienses et Awskenses inventi fuerint, eisdem duximus confe- renda. (Orig. in archivo Iglaviensi. Sternberg Urk. 18. — Tomaschek, Deutsches Recht p. 327.) 1345. 22. Aug. Nos Karolus —“ quod cum princeps, do- minus Othakarus, quondam rex Boemiae, considerans alias civium Iglauiensium in his quae statum prosperum et commodum mon-
Strana 151
Cap. V. Metallifodinae et urbura regia. 151 tanorum argenti augere poterant, providentiam circumspectam, eisdem civibus et civitati Iglauiensibus dudum duxit gratiam fa- ciendam, quod dicti cives ipsaque civitas montana argenti in Ausk super fluvio Losniz mensurare sive emensurare pos- sint, quod ausmezzen dewtunice, et ibidem civium laneos, qui burgerlehen vulg. nuncupantur, habere debeant: Nos — decre- vimus et volumus observari, quod etc. (Orig. in arch. Iglauiensi. Sternberg Urk. p. 85. — Tomaschek, Deutsches Recht p. 331.) M. Argentifodinae Kutnenses. 1292. 10. Jan. Wenceslaus rex . . . Cum inter abbatem et conventum monasterii Zedlicensis ex una parte et urburarios Montium nostrorum in Kutta ex altera super balneis et stubis balnearibus eorundem (abbatis vid. et monasterii sui), quas tem- pore patris Nostri carissimi (i. e. Otakari II.) et Nostro hactenus in eisdem Montibus pacifice possederunt et habent, fuisset quaestio suscitata . . . (Copia vidim mon. Sedlec. — Sternb. Urk. 42.) 1289. Syboto magister montium in Kuttis contentionem de- cidit inter cives Caslauienses et Colonienses dudum ventilatam de possessionibus et metis montium inter dictas civitates inven- torum. (Emler II. 2729.) 1291. Wenceslaus rex —“ domos, molendina, pistrina et balnea infra limites argentifodinarum seu montium Nostrorum jacentia, quae abbati Sedlecensi annuum censum reddunt,“ absolvit a tributis etc., "quibus urburarii et judices ac rectores montium easdem domos etc. ratione ipsarum domorum etc. onerare co- nantur, quas ab eis et ceteris montium cultoribus requirendas duximus. (Eml. II. 1538; ef. 1292, 1562.) 1300. Conductio et locatio. Et hoc maxime Nos et Nostros tangit montanos, eo quod a saeculo non est auditum,
Cap. V. Metallifodinae et urbura regia. 151 tanorum argenti augere poterant, providentiam circumspectam, eisdem civibus et civitati Iglauiensibus dudum duxit gratiam fa- ciendam, quod dicti cives ipsaque civitas montana argenti in Ausk super fluvio Losniz mensurare sive emensurare pos- sint, quod ausmezzen dewtunice, et ibidem civium laneos, qui burgerlehen vulg. nuncupantur, habere debeant: Nos — decre- vimus et volumus observari, quod etc. (Orig. in arch. Iglauiensi. Sternberg Urk. p. 85. — Tomaschek, Deutsches Recht p. 331.) M. Argentifodinae Kutnenses. 1292. 10. Jan. Wenceslaus rex . . . Cum inter abbatem et conventum monasterii Zedlicensis ex una parte et urburarios Montium nostrorum in Kutta ex altera super balneis et stubis balnearibus eorundem (abbatis vid. et monasterii sui), quas tem- pore patris Nostri carissimi (i. e. Otakari II.) et Nostro hactenus in eisdem Montibus pacifice possederunt et habent, fuisset quaestio suscitata . . . (Copia vidim mon. Sedlec. — Sternb. Urk. 42.) 1289. Syboto magister montium in Kuttis contentionem de- cidit inter cives Caslauienses et Colonienses dudum ventilatam de possessionibus et metis montium inter dictas civitates inven- torum. (Emler II. 2729.) 1291. Wenceslaus rex —“ domos, molendina, pistrina et balnea infra limites argentifodinarum seu montium Nostrorum jacentia, quae abbati Sedlecensi annuum censum reddunt,“ absolvit a tributis etc., "quibus urburarii et judices ac rectores montium easdem domos etc. ratione ipsarum domorum etc. onerare co- nantur, quas ab eis et ceteris montium cultoribus requirendas duximus. (Eml. II. 1538; ef. 1292, 1562.) 1300. Conductio et locatio. Et hoc maxime Nos et Nostros tangit montanos, eo quod a saeculo non est auditum,
Strana 152
152 Cap. V. Metallifodinae et urbura regia. tot magnas et pretiosissimas locationes et conductiones contrahi in tam modico terrae spatio, sicut in argentifodio Nostro Chutnae, Nobis ab origine mundi coelesti providentia reservato! (Jus reg. mont. Lib. II. cap. V. §. 16.) 1300. Sed cum mons in Chutna prae caeteris montibus argentifodii propter sui excellentiam in multis praerogativa gau- deat civitatum, volumus etc. (Ib. Lib. I. Cap. VI. §. 17.) 1305. 6. Nov. Wenceslaus III. rex" notum facimus, quod Nos — omnes et singulas partes, quas monasterium Sedlicense nunc habet et habebit in posterum in montibus Nostris Kuthnae in quibuscunque foveis vel locis, quocunque nomine vocentur, ab omnibus collectis, exactionibus, contributionibus et solutionibus quibuscunque faciendis seu dandis de ipsis partibus eximimus et esse volumus in perpetuum liberas et exemptas, volentes et mandantes urburariis seu magistris Nostrarum urburae et monetae necnon judici, juratis et montanis ibidem in Kuthna, ut nullas penitus collectas et exactiones vel contributiones de dictis par- tibus exigant de caetero vel requirant. (E copia vidimata mon. Sedlecensi apud Sternberg Urk. 46.) 1308. 16. Mart. Nos Albertus judex, Martinus dictus Wylcus et Frenzlinus filius Pussonis, jurati in Kuttis, profitemur, quod Nicolaus dictus Parchyphal, civis in Khuttis, Nicolao Thawlrun, civi Pragensi, suam hereditatem, quae vulg. dicitus Chudryn- hewen, et partes suas in Khuttis, sc. tres sedecimas apud Ber- tholdum in meatu montis Sarilli, in sexcentis marcis gr. den. mon. Prag., sexaginta IV. grossos numerando pro marca obligavit. (Ex orig. mon. Sedlec. Sternberg Urk. 47.) 1311. Michael urborarius regni B. et magister montium, judex et juratorum universitas in Chuttis, "quod d. Theodoricus, quondam scriptor urborae, acceptavit et juris forma obtinuit unam sedecimam partem in fovea qua Vinea dicitur, in foro sutorum, secundam sedecimam in laneo civili apud rotam aquae, quae partes antea fuerunt Henrici Rozerii et fratris sui Alberti, civium Egrensium." (Eml. III. 31.)
152 Cap. V. Metallifodinae et urbura regia. tot magnas et pretiosissimas locationes et conductiones contrahi in tam modico terrae spatio, sicut in argentifodio Nostro Chutnae, Nobis ab origine mundi coelesti providentia reservato! (Jus reg. mont. Lib. II. cap. V. §. 16.) 1300. Sed cum mons in Chutna prae caeteris montibus argentifodii propter sui excellentiam in multis praerogativa gau- deat civitatum, volumus etc. (Ib. Lib. I. Cap. VI. §. 17.) 1305. 6. Nov. Wenceslaus III. rex" notum facimus, quod Nos — omnes et singulas partes, quas monasterium Sedlicense nunc habet et habebit in posterum in montibus Nostris Kuthnae in quibuscunque foveis vel locis, quocunque nomine vocentur, ab omnibus collectis, exactionibus, contributionibus et solutionibus quibuscunque faciendis seu dandis de ipsis partibus eximimus et esse volumus in perpetuum liberas et exemptas, volentes et mandantes urburariis seu magistris Nostrarum urburae et monetae necnon judici, juratis et montanis ibidem in Kuthna, ut nullas penitus collectas et exactiones vel contributiones de dictis par- tibus exigant de caetero vel requirant. (E copia vidimata mon. Sedlecensi apud Sternberg Urk. 46.) 1308. 16. Mart. Nos Albertus judex, Martinus dictus Wylcus et Frenzlinus filius Pussonis, jurati in Kuttis, profitemur, quod Nicolaus dictus Parchyphal, civis in Khuttis, Nicolao Thawlrun, civi Pragensi, suam hereditatem, quae vulg. dicitus Chudryn- hewen, et partes suas in Khuttis, sc. tres sedecimas apud Ber- tholdum in meatu montis Sarilli, in sexcentis marcis gr. den. mon. Prag., sexaginta IV. grossos numerando pro marca obligavit. (Ex orig. mon. Sedlec. Sternberg Urk. 47.) 1311. Michael urborarius regni B. et magister montium, judex et juratorum universitas in Chuttis, "quod d. Theodoricus, quondam scriptor urborae, acceptavit et juris forma obtinuit unam sedecimam partem in fovea qua Vinea dicitur, in foro sutorum, secundam sedecimam in laneo civili apud rotam aquae, quae partes antea fuerunt Henrici Rozerii et fratris sui Alberti, civium Egrensium." (Eml. III. 31.)
Strana 153
Cap. V. Metallifodinae et urbura regia. 153 1327. Hermannus judex necnon magistri juratorum ceterique jurati Montis Kutne recognoscunt, "quod domini Jesco et Hey- mannus fratres dicti Kruschin de Leuchtenburch, qui unam quartam partem unius schichte (quae sedecima pars dicitur in communi), quam in nona parte fabrili in „Orto humuli“ nobiscum in kuccis habere dinoscuntur, Reimbotoni notario, concivi nostro pro 52 sex. gr. prag. coram nobis vendiderunt — exemptam et omnino liberam a decima parte, quam de ipsa integra schichta hucusque dare et persolvere ultra expensas ibidem faciendas, ab- bati et conventui monasterii Fontis S. Mariae V. in Sar ord. Cist. ex vero patrimonio consueverunt et tribuere jure heredi- tario sunt astricti, ipsi abbati et conventui de praedictis aliis suis tribus sedecimis partibus ejusdem schichtae nonae partis praelibatae, quas adhuc ibidem retinent, plenam et perfectam de- cimam, quae de una integra schichta ultra expensas poterit de- rivari, ipsi domini et universi eorum successores singulis septi- manis debeant persolvere." (Eml. IV. 1400.) 1341. Joannes rex abbati et monasterio Sedlecensi — „quod si infra decennium montanis et foveis in Kuttis aut alibi quas- piam exactiones, impositiones seu petitiones imponeremus aut Nostri montani quacunque ex causa forsitan imponerent, ut ipsi pro rata ipsorum partium a contributione hujusmodi liberi esse debeant. (Eml. IV 898.) 1343. Cum olim infra limites parochiae ecclesiae in Malin de patronatu abbatis et conventus monasterii Sedlicensis existentis, in loco qui nunc dicitur Chutna, argentifodinae inventae et propter numerositatem personarum illuc de diversis partibus confluentium certae capellae ligneae structae fuissent : administratores ecclesiae Pragensis per sedem apostolicam deputati, domino (Joanne) ep. Pr. tunc ab administratione ecclesiae praedictae per eandem sedem suspenso (1318—1329), fructus, reditus et proventus dictarum ca- pellarum hospitali infirmorum et pauperum infra septa mon. Sedlicensis constituto, in perpetuum applicarunt. (Pal. Form. I. 154.)
Cap. V. Metallifodinae et urbura regia. 153 1327. Hermannus judex necnon magistri juratorum ceterique jurati Montis Kutne recognoscunt, "quod domini Jesco et Hey- mannus fratres dicti Kruschin de Leuchtenburch, qui unam quartam partem unius schichte (quae sedecima pars dicitur in communi), quam in nona parte fabrili in „Orto humuli“ nobiscum in kuccis habere dinoscuntur, Reimbotoni notario, concivi nostro pro 52 sex. gr. prag. coram nobis vendiderunt — exemptam et omnino liberam a decima parte, quam de ipsa integra schichta hucusque dare et persolvere ultra expensas ibidem faciendas, ab- bati et conventui monasterii Fontis S. Mariae V. in Sar ord. Cist. ex vero patrimonio consueverunt et tribuere jure heredi- tario sunt astricti, ipsi abbati et conventui de praedictis aliis suis tribus sedecimis partibus ejusdem schichtae nonae partis praelibatae, quas adhuc ibidem retinent, plenam et perfectam de- cimam, quae de una integra schichta ultra expensas poterit de- rivari, ipsi domini et universi eorum successores singulis septi- manis debeant persolvere." (Eml. IV. 1400.) 1341. Joannes rex abbati et monasterio Sedlecensi — „quod si infra decennium montanis et foveis in Kuttis aut alibi quas- piam exactiones, impositiones seu petitiones imponeremus aut Nostri montani quacunque ex causa forsitan imponerent, ut ipsi pro rata ipsorum partium a contributione hujusmodi liberi esse debeant. (Eml. IV 898.) 1343. Cum olim infra limites parochiae ecclesiae in Malin de patronatu abbatis et conventus monasterii Sedlicensis existentis, in loco qui nunc dicitur Chutna, argentifodinae inventae et propter numerositatem personarum illuc de diversis partibus confluentium certae capellae ligneae structae fuissent : administratores ecclesiae Pragensis per sedem apostolicam deputati, domino (Joanne) ep. Pr. tunc ab administratione ecclesiae praedictae per eandem sedem suspenso (1318—1329), fructus, reditus et proventus dictarum ca- pellarum hospitali infirmorum et pauperum infra septa mon. Sedlicensis constituto, in perpetuum applicarunt. (Pal. Form. I. 154.)
Strana 154
154 Cap. V. Metallifodinae et urbura regia. N. Argentifodinae Přibramenses. 1311. Conradus de Pibrano episcopatui Pragensi „huttam, quam in fundo episcopali ibidem in Pybrano suis sumptibus et expensis construxerat . . .“ contulit. (Eml. III. 11.) 1330. Nicolaus dictus de Neueshouen miles, civis Chut- nensis, monasterio Aulae Regiae dat et confert "perfectam et plenam decimam partem omnium proventuum nostrorum et lu- crorum, quae nobis . . . in Pybrano et universis montibus ibidem adjacentibus de nostris partibus, quas ex nunc ibi habemus ac in posterum acquiremus, tam in proprietatibus quam in conces- sionibus ultra expensas consuetas et debitas montanorum in me- tallo plano necnon monte et irsuto ac omnibus aliis eorum utili- tatibus cunctis temporibus, quibus ipsa montana coluerimus, de- rivantur.“ (Summa Gerh. 4.) — Thomlinus Wolflini, magister monetae Chutnensis — „Ni- colao civi Pragensi cupienti causa profectus in culturis monta- norum res impendere et labores, et ipsius Nicolai concultoribus contulit montana prope oppidum Pybrans Episcopale apud mo- lendinum Blahutonis sita et „ad newfragum“ dicta concessit. (Summa Gerh. 4.) O. Argentifodinae in Vřesnik. 1339. Eodem tempore inventa fuit argentifodina in Vresnik. Téhož času nalezena byla stříbrná hora u Vřesníka. Dieselbige czeit worden funden dy silbergruben in Frisingen. (Živ. Cís. Karla.) 1341. Auf ihren bergwerchen zu Chutten u. zu der Bresnicz. (Chyt. VII. 326.) 1341. 23. Oct. Joannes rex . . . ecclesiam Pragensem per ejus decanum Arnestum "de veris et legitimis decimis ac deci-
154 Cap. V. Metallifodinae et urbura regia. N. Argentifodinae Přibramenses. 1311. Conradus de Pibrano episcopatui Pragensi „huttam, quam in fundo episcopali ibidem in Pybrano suis sumptibus et expensis construxerat . . .“ contulit. (Eml. III. 11.) 1330. Nicolaus dictus de Neueshouen miles, civis Chut- nensis, monasterio Aulae Regiae dat et confert "perfectam et plenam decimam partem omnium proventuum nostrorum et lu- crorum, quae nobis . . . in Pybrano et universis montibus ibidem adjacentibus de nostris partibus, quas ex nunc ibi habemus ac in posterum acquiremus, tam in proprietatibus quam in conces- sionibus ultra expensas consuetas et debitas montanorum in me- tallo plano necnon monte et irsuto ac omnibus aliis eorum utili- tatibus cunctis temporibus, quibus ipsa montana coluerimus, de- rivantur.“ (Summa Gerh. 4.) — Thomlinus Wolflini, magister monetae Chutnensis — „Ni- colao civi Pragensi cupienti causa profectus in culturis monta- norum res impendere et labores, et ipsius Nicolai concultoribus contulit montana prope oppidum Pybrans Episcopale apud mo- lendinum Blahutonis sita et „ad newfragum“ dicta concessit. (Summa Gerh. 4.) O. Argentifodinae in Vřesnik. 1339. Eodem tempore inventa fuit argentifodina in Vresnik. Téhož času nalezena byla stříbrná hora u Vřesníka. Dieselbige czeit worden funden dy silbergruben in Frisingen. (Živ. Cís. Karla.) 1341. Auf ihren bergwerchen zu Chutten u. zu der Bresnicz. (Chyt. VII. 326.) 1341. 23. Oct. Joannes rex . . . ecclesiam Pragensem per ejus decanum Arnestum "de veris et legitimis decimis ac deci-
Strana 155
Cap. V. Metallifodinae et urbura regia. 155 marum fructibus et obventionibus earum universis, pro rata por- tionis personam Nostram in Montibus Chutnis et Brzeznicz et alibi ubicunque," investivit. (Eml. IV. 1209.) Ca. 1343. Eodem tempore inventae fuerunt argentifodinae in Brezník et pauco tempore duraverunt (Beneš z Weitmile.) crematoria nostra in Chuttna et Breznicz Nos Joannes (Summa Gerh. 8.) Utilitates quae de chrecza fundicerii et fusione parvulorum tam in Monte Chuttis quam in Bresnicz obvenerint. (Ib. 53.) Differt a Pressnitz, quod boem. Přísečnice vocatum est, non Breznice. Nostrum Vresnik in territorio Zelevensi situm est, ubi usque hodie villa exstat nomine „Stříbrné Hory“ (i. e. argentifodinae) circa Smrdov et Vrbice villas (Pal. Popis 206 et 207.) P. Argentifodinae apud Budwoys. 1385. 17. Febr. Wir Wenczlaw — tun kund — das wir durch Besserung willen vnser Bergwerk, gelegen bey dem Budweys bei dem dorfe Wes genant, das man nennet "die Monstranz“, unsern liben Wenczlawen Claretz und seinen gewerken die gnad und freyheid getan habn und tun, in die in Kraft ditz briefs und kuniglich mechte zu Beheim, das sie alles das Silber und Erz, das sie uf demselben Bergwerk finden und graben in zwein Jaren, in dem Land zu Beheim verkaufen mogn wem sie wollen so sie tenerist mogen, von allermennlichen ungehindt. Es wer denn, das untz(er) Munzmeistr denselben euten also vie umb dasselbe Silbr gebn wolt, als man in anderswo drub gebe und et wert were etc. (Ex arch. Budějovicensi. Schmidt Berggesetze I. 11.) Q. Stannifodinte Krupenses. 1305. 13. Jun. Nos Wenceslaus — notum facimus, quod quia locum sive montem, qui dicitur Crupa in Belinensi pro- vincia situm, in quo stannum nunc foditur, quem monasterio de Aula Regia dederamus, Svyesto de Tyrmicz suum esse, et
Cap. V. Metallifodinae et urbura regia. 155 marum fructibus et obventionibus earum universis, pro rata por- tionis personam Nostram in Montibus Chutnis et Brzeznicz et alibi ubicunque," investivit. (Eml. IV. 1209.) Ca. 1343. Eodem tempore inventae fuerunt argentifodinae in Brezník et pauco tempore duraverunt (Beneš z Weitmile.) crematoria nostra in Chuttna et Breznicz Nos Joannes (Summa Gerh. 8.) Utilitates quae de chrecza fundicerii et fusione parvulorum tam in Monte Chuttis quam in Bresnicz obvenerint. (Ib. 53.) Differt a Pressnitz, quod boem. Přísečnice vocatum est, non Breznice. Nostrum Vresnik in territorio Zelevensi situm est, ubi usque hodie villa exstat nomine „Stříbrné Hory“ (i. e. argentifodinae) circa Smrdov et Vrbice villas (Pal. Popis 206 et 207.) P. Argentifodinae apud Budwoys. 1385. 17. Febr. Wir Wenczlaw — tun kund — das wir durch Besserung willen vnser Bergwerk, gelegen bey dem Budweys bei dem dorfe Wes genant, das man nennet "die Monstranz“, unsern liben Wenczlawen Claretz und seinen gewerken die gnad und freyheid getan habn und tun, in die in Kraft ditz briefs und kuniglich mechte zu Beheim, das sie alles das Silber und Erz, das sie uf demselben Bergwerk finden und graben in zwein Jaren, in dem Land zu Beheim verkaufen mogn wem sie wollen so sie tenerist mogen, von allermennlichen ungehindt. Es wer denn, das untz(er) Munzmeistr denselben euten also vie umb dasselbe Silbr gebn wolt, als man in anderswo drub gebe und et wert were etc. (Ex arch. Budějovicensi. Schmidt Berggesetze I. 11.) Q. Stannifodinte Krupenses. 1305. 13. Jun. Nos Wenceslaus — notum facimus, quod quia locum sive montem, qui dicitur Crupa in Belinensi pro- vincia situm, in quo stannum nunc foditur, quem monasterio de Aula Regia dederamus, Svyesto de Tyrmicz suum esse, et
Strana 156
156 Cap. V. Metallifodinae et urbura regia. ad se jure hereditario pertinere, comprobavit, montem ipsum ipsi Swyestoni restituimus et volumus, ut eum cum stannifodinis prae- dictis et aliis utilitatibus, quae ex eo provenire possunt et debent, tamquam rem suam tenere debeat et habere. (Orig. archivi Trebonensis. Sternberg Urk. 45.) R. Plumbum Misense. 1410. 2. Decb. Wir Wenzlaw — enbiethen Kawczenbach von Berg zum Chutten vnd messer der Bley-Bergwerk von den Myze . . . Unser gnade . . . Wir gebieten auch mit disem briefe, dass ir den Petern Smrzlik munizmeister des Berges zu Chutten, Niklasen von Wozicz, unsern reten, Onschen von Mykowicz, Jo- hanken Ortel, Sigismunden Rokkizaner, Duchten Rulant und Jo- hansen Wlczehrdlo und anderen iren mitbergwerkern die erste fundgrube uf den neuen Bleywerk zu Mrkowitz um und vm uf alle vier Orter mit syben Lehen uszmessen sollet, wann wir den vorigen Gewerken derselben ersten fundgruben dise besundere gnade und fürgabe gethan haben .. . (Pelzel K. Wenzel IV. N. CCXXVI. Priv. Antiquae Pragae. — Schmidt Berggesetze I. 14.) S. Aluminium. Wenceslaus IV. Notum facimus, quod R. Saxoniae dux Nobis curavit exponere, qualiter ad altaristam altaris Sanctae D. eccle- siae Pragensis donatum in bonis villae P. certum jus terrae seu agri dictum ex decoctione aluminis, vulg. alawne, proveniens rite pertineat, sicut et montanorum Nostrorum, jura et ritus mon- tium intelligentium debita sumus instructione edocti. (Cod. Trebon. C. 3: Formelb. II. 250.) 1407. Majestat krále Vácslava, Valentinovi dvoru královského katedralovi, s jeho spolutěžieři neb kwerky, na hory zlata i střiebra, a znamenitě alúnu u vsi řečené Přílep, na zboží pánuov hradu Pražského, a na jinau rudu kteréhožkolivěk kovu, aby mohli dě-
156 Cap. V. Metallifodinae et urbura regia. ad se jure hereditario pertinere, comprobavit, montem ipsum ipsi Swyestoni restituimus et volumus, ut eum cum stannifodinis prae- dictis et aliis utilitatibus, quae ex eo provenire possunt et debent, tamquam rem suam tenere debeat et habere. (Orig. archivi Trebonensis. Sternberg Urk. 45.) R. Plumbum Misense. 1410. 2. Decb. Wir Wenzlaw — enbiethen Kawczenbach von Berg zum Chutten vnd messer der Bley-Bergwerk von den Myze . . . Unser gnade . . . Wir gebieten auch mit disem briefe, dass ir den Petern Smrzlik munizmeister des Berges zu Chutten, Niklasen von Wozicz, unsern reten, Onschen von Mykowicz, Jo- hanken Ortel, Sigismunden Rokkizaner, Duchten Rulant und Jo- hansen Wlczehrdlo und anderen iren mitbergwerkern die erste fundgrube uf den neuen Bleywerk zu Mrkowitz um und vm uf alle vier Orter mit syben Lehen uszmessen sollet, wann wir den vorigen Gewerken derselben ersten fundgruben dise besundere gnade und fürgabe gethan haben .. . (Pelzel K. Wenzel IV. N. CCXXVI. Priv. Antiquae Pragae. — Schmidt Berggesetze I. 14.) S. Aluminium. Wenceslaus IV. Notum facimus, quod R. Saxoniae dux Nobis curavit exponere, qualiter ad altaristam altaris Sanctae D. eccle- siae Pragensis donatum in bonis villae P. certum jus terrae seu agri dictum ex decoctione aluminis, vulg. alawne, proveniens rite pertineat, sicut et montanorum Nostrorum, jura et ritus mon- tium intelligentium debita sumus instructione edocti. (Cod. Trebon. C. 3: Formelb. II. 250.) 1407. Majestat krále Vácslava, Valentinovi dvoru královského katedralovi, s jeho spolutěžieři neb kwerky, na hory zlata i střiebra, a znamenitě alúnu u vsi řečené Přílep, na zboží pánuov hradu Pražského, a na jinau rudu kteréhožkolivěk kovu, aby mohli dě-
Strana 157
Cap. V. Metallifodinae et urbura regia. 157 lati a hledati podle obyčeje království českého, bez pohoršení urbury i jiných jiným práv. (Reg. záp. Arch. II. 474. Ten list ukázali kverkové dva z Prahy.) Karolus . . . .“ damus aream molendini prae muris civi- tatis Cadanensis dilectis nobis Anastasio de Florentia per medium et H. et C. fratribus (civibus Chuttnensibus) per medium in subsidium speciale insistendi propterea eo diligentius montanorum et minarum inquisitionibus et culturis. (Summa Gerh. 72.) 1356. Bullae Aureae Caroli IV. Imp. caput IX.: De auri, argenti et aliarum specierum mineris. Praesenti constitutione in perpetuum valitura statuimus ac de certa scientia declaramus, quod successores Nostri, Bohemiae reges, nec non universi et singuli principes Electores, ecclesiastici et sae- culares, qui perpetuo fuerint, universas auri et argenti fodinas atque mineras stanni, cupri, ferri, plumbi et alterius cujuscunque generis metalli, ac etiam salis, tam inventas quam inveniendas, in posterum quibuscunque temporibus in regno praedicto ac terris et pertinentiis eidem regno subjectis, necnon supradicti principes in principatibus, terris, dominiis ac pertinentiis suis tenere juste possunt et legitime possidere, cum omnibus juribus, nullo prorsus excepto, prout possunt seu consueverunt talia possideri; necnon Judaeos habere et theolonea a praeterito instituta et indicta percipere et nova rationabiliter instituere posse et potuisse, quodque progenitores Nostri, reges Bohemiae felicis memoriae, ipsique principes Electores ac progenitore et praedecessoress eorum, legitime potuerint usque in praesens; sicut hoc antiqua laudabili et approbata consuetudine, diuturnique ac longissimi temporis cursu praescripta noscitur observatum. (Cf. Schmidt Bergg. I. 7.) T. Urbura regia. 1. Nos O(tacarus) notum facimus, quod . . . et . . . . de . . . urboram argentifodinarum tam per Boemiam quam per Mo-
Cap. V. Metallifodinae et urbura regia. 157 lati a hledati podle obyčeje království českého, bez pohoršení urbury i jiných jiným práv. (Reg. záp. Arch. II. 474. Ten list ukázali kverkové dva z Prahy.) Karolus . . . .“ damus aream molendini prae muris civi- tatis Cadanensis dilectis nobis Anastasio de Florentia per medium et H. et C. fratribus (civibus Chuttnensibus) per medium in subsidium speciale insistendi propterea eo diligentius montanorum et minarum inquisitionibus et culturis. (Summa Gerh. 72.) 1356. Bullae Aureae Caroli IV. Imp. caput IX.: De auri, argenti et aliarum specierum mineris. Praesenti constitutione in perpetuum valitura statuimus ac de certa scientia declaramus, quod successores Nostri, Bohemiae reges, nec non universi et singuli principes Electores, ecclesiastici et sae- culares, qui perpetuo fuerint, universas auri et argenti fodinas atque mineras stanni, cupri, ferri, plumbi et alterius cujuscunque generis metalli, ac etiam salis, tam inventas quam inveniendas, in posterum quibuscunque temporibus in regno praedicto ac terris et pertinentiis eidem regno subjectis, necnon supradicti principes in principatibus, terris, dominiis ac pertinentiis suis tenere juste possunt et legitime possidere, cum omnibus juribus, nullo prorsus excepto, prout possunt seu consueverunt talia possideri; necnon Judaeos habere et theolonea a praeterito instituta et indicta percipere et nova rationabiliter instituere posse et potuisse, quodque progenitores Nostri, reges Bohemiae felicis memoriae, ipsique principes Electores ac progenitore et praedecessoress eorum, legitime potuerint usque in praesens; sicut hoc antiqua laudabili et approbata consuetudine, diuturnique ac longissimi temporis cursu praescripta noscitur observatum. (Cf. Schmidt Bergg. I. 7.) T. Urbura regia. 1. Nos O(tacarus) notum facimus, quod . . . et . . . . de . . . urboram argentifodinarum tam per Boemiam quam per Mo-
Strana 158
158 Cap. V. Metallifodinae et urbura regia. raviam locavimus a festo b. Petri primo venturo usque per anni circulum revolutum pro duobus millibus marcarum argenti Nobis ab eisdem. de . persolvendis in terminis subnotatis: Da- bunt enim in festo b. Michaelis primo venturo quingentas marcas arg., in festo Nat. Dom. secuturo quingentas m. a., in medietate Quadragesimae subsequente quingentas m. et in festo Pentecostis tunc ultimo succedente quingentas m. camerae Nostrae solvent. (E cod. Zdenk. de Trebecz apud Sternberg. Urk. 24.) 2. Nos Wenceslaus (II) rex — notum facimus, quod Nos Baldewino et Conrado de Iglavia urboram argentifodinarum tam per Boemiam quam per Moraviam locavimus a festo b. Petri primo venturo usque per anni circulum revolutum pro decem mil- libus marcarum argenti Nobis ab eisdem B. et C. persolvendis in terminis subnotatis: Dabunt enim Nobis in festo b. Petri primo venturo duo millia marc. arg., in festo Nat. Dom. sequuturo duo millia m. a., in medio Quadragesimae sequente duo millia m. a., et in festo Virg. Mariae tunc ultimo succedente quatuor millia m. ar. similiter camerae Nostrae solvent. (E cod. Zdenc. de Trebecz apud Sternb. Urk. 23., Eml. II. 2343.) profitemur . 3. Nos quod orboram montium No- strorum omnium per totam Boemiam et totam Moraviam cum omni integritate libertatum et juris locavimus H. et C . a festo b . nunc proxime affuturo (vel nunc praeterito) ad unius anni circulum pro V millibus m. arg., de quibus ipso lo- cationis die Nos expediverunt in pannis et rebus aliis pro C marc. arg., solventque ad dies 14 ante diem b. Martini 400 m. arg. et in Quatuor Temporibus ante Nat. Dom. tandem addent et dabunt Nobis ad istas 400 marcas jam dictas, quod omnibus computatis Nos ad plenum expedient in 1250 marcis. Item in septimana proxima post diem Cinerum Nos expedient in 1250 m. arg.; item in festo Pentecosten Nos similiter expedient in 1250 m. arg.; item tantumdem vid. 1250 marcas argenti Nobis dabunt in (tali) festo. (E bibl. aulica Vindobonensi: Sternberg. Urk. 40.) 4. Nos Wenceslaus (II.) rex . . quod Nos dilectis fidelibus Nostris Lutoldo et Nicolao fratribus de Praga necnon et Alberto
158 Cap. V. Metallifodinae et urbura regia. raviam locavimus a festo b. Petri primo venturo usque per anni circulum revolutum pro duobus millibus marcarum argenti Nobis ab eisdem. de . persolvendis in terminis subnotatis: Da- bunt enim in festo b. Michaelis primo venturo quingentas marcas arg., in festo Nat. Dom. secuturo quingentas m. a., in medietate Quadragesimae subsequente quingentas m. et in festo Pentecostis tunc ultimo succedente quingentas m. camerae Nostrae solvent. (E cod. Zdenk. de Trebecz apud Sternberg. Urk. 24.) 2. Nos Wenceslaus (II) rex — notum facimus, quod Nos Baldewino et Conrado de Iglavia urboram argentifodinarum tam per Boemiam quam per Moraviam locavimus a festo b. Petri primo venturo usque per anni circulum revolutum pro decem mil- libus marcarum argenti Nobis ab eisdem B. et C. persolvendis in terminis subnotatis: Dabunt enim Nobis in festo b. Petri primo venturo duo millia marc. arg., in festo Nat. Dom. sequuturo duo millia m. a., in medio Quadragesimae sequente duo millia m. a., et in festo Virg. Mariae tunc ultimo succedente quatuor millia m. ar. similiter camerae Nostrae solvent. (E cod. Zdenc. de Trebecz apud Sternb. Urk. 23., Eml. II. 2343.) profitemur . 3. Nos quod orboram montium No- strorum omnium per totam Boemiam et totam Moraviam cum omni integritate libertatum et juris locavimus H. et C . a festo b . nunc proxime affuturo (vel nunc praeterito) ad unius anni circulum pro V millibus m. arg., de quibus ipso lo- cationis die Nos expediverunt in pannis et rebus aliis pro C marc. arg., solventque ad dies 14 ante diem b. Martini 400 m. arg. et in Quatuor Temporibus ante Nat. Dom. tandem addent et dabunt Nobis ad istas 400 marcas jam dictas, quod omnibus computatis Nos ad plenum expedient in 1250 marcis. Item in septimana proxima post diem Cinerum Nos expedient in 1250 m. arg.; item in festo Pentecosten Nos similiter expedient in 1250 m. arg.; item tantumdem vid. 1250 marcas argenti Nobis dabunt in (tali) festo. (E bibl. aulica Vindobonensi: Sternberg. Urk. 40.) 4. Nos Wenceslaus (II.) rex . . quod Nos dilectis fidelibus Nostris Lutoldo et Nicolao fratribus de Praga necnon et Alberto
Strana 159
Cap. V. Metallifodinae et urbura regia. 159 de eadem civitate locavimus urboram aurifodinarum per totum regnum Nostrum, habendam ab ipsis sub ejusdem juribus et con- ditionibus, sub quibus eam hactenus habuerunt, et possidendam a festo b. Petri primo venturo usque per duorum annorum spa- tium revolutum, pro decem marcis auri (sic!) ab eisdem L. et N. infra scriptos terminos exsolvendis, vid. quod in festo b. Jacobi primo futuro L. et N. solvent Nobis decem marcas auri ; in festo s. Wen- ceslai duas m. auri; in festo b. Galli duas m. auri; in festo autem Nativ. Dominicae postmodum succedente duas marcas auri dabunt pro exsolutione primi anni. In secundo vero anno in eisdem festivitatibus atque terminis Nobis solvent per totidem marcas auri sicut superius est notatum, ita quod per praefatos terminos infra praedictorum duorum annorum spatium tota prae- fata summa pecuniae, sc. decem marcae auri, Nobis integraliter sit soluta. (E codice Zdenk. de Trebecz, Sternberg Urk. 22.) 5. 1308. Heinricus rex episcopatui Pragensi in recompensam et satisfactionem damnorum confert "plenam decimam urburarum in argentifodinis et aurifodinis Nostris et omnium proventuum et redituum ad Nos ratione praedictarum urburarum pertinentium, tam in Cuthna quam alias ubicunque sunt vel fuerint in regno Nostro Boemiae urburae et argentifodinae seu aurifodinae prae- dictae. Volumus ex nunc, ut liceat episcopo et successoribus ejus unum vel duos aut plures deputare et ponere, qui nomine epis- copi decimam de proventibus urburarum colligant et divisioni portionum, quae Nobis ex ipsis urburis debentur, sive in metallo sive in auro sive in argento vel denariis portiones ipsae con- sistant, intersint ac provideant, quantum habita ratione ad de- cimam de portionibus ipsis cedat, ut hos statim pro d. episcopo recipiant, quod ad decimam portionum ipsarum justa fuerit ra- tione deductum. (Orig. archivi Capit. Prag. Sternb. Urk. 48. Eml. II. 2164.)
Cap. V. Metallifodinae et urbura regia. 159 de eadem civitate locavimus urboram aurifodinarum per totum regnum Nostrum, habendam ab ipsis sub ejusdem juribus et con- ditionibus, sub quibus eam hactenus habuerunt, et possidendam a festo b. Petri primo venturo usque per duorum annorum spa- tium revolutum, pro decem marcis auri (sic!) ab eisdem L. et N. infra scriptos terminos exsolvendis, vid. quod in festo b. Jacobi primo futuro L. et N. solvent Nobis decem marcas auri ; in festo s. Wen- ceslai duas m. auri; in festo b. Galli duas m. auri; in festo autem Nativ. Dominicae postmodum succedente duas marcas auri dabunt pro exsolutione primi anni. In secundo vero anno in eisdem festivitatibus atque terminis Nobis solvent per totidem marcas auri sicut superius est notatum, ita quod per praefatos terminos infra praedictorum duorum annorum spatium tota prae- fata summa pecuniae, sc. decem marcae auri, Nobis integraliter sit soluta. (E codice Zdenk. de Trebecz, Sternberg Urk. 22.) 5. 1308. Heinricus rex episcopatui Pragensi in recompensam et satisfactionem damnorum confert "plenam decimam urburarum in argentifodinis et aurifodinis Nostris et omnium proventuum et redituum ad Nos ratione praedictarum urburarum pertinentium, tam in Cuthna quam alias ubicunque sunt vel fuerint in regno Nostro Boemiae urburae et argentifodinae seu aurifodinae prae- dictae. Volumus ex nunc, ut liceat episcopo et successoribus ejus unum vel duos aut plures deputare et ponere, qui nomine epis- copi decimam de proventibus urburarum colligant et divisioni portionum, quae Nobis ex ipsis urburis debentur, sive in metallo sive in auro sive in argento vel denariis portiones ipsae con- sistant, intersint ac provideant, quantum habita ratione ad de- cimam de portionibus ipsis cedat, ut hos statim pro d. episcopo recipiant, quod ad decimam portionum ipsarum justa fuerit ra- tione deductum. (Orig. archivi Capit. Prag. Sternb. Urk. 48. Eml. II. 2164.)
Strana 160
Caput sextum. Res monetaria. 1. Locatio monetae regni Boemiae Eberlino magistro monetae. Ca. 1253. (E codice Zdenkonis de Trebecz. Sternb. Urk. 25. — Codex j. B. I. 43.) 2. Nomina magistrorum monetae a. 1258: E(be- rardus), T(ietmarus) et H(einricus), magistri monetae totius regni Boemiae. (E copia vidim. archivi c. reg. gubernii Brunensis: Sternberg Urk. 12. Nomina magistrorum expressa sunt per totum in approbatione episcopi Bru- nonis Olomucensis.) 3. Decretum comitiorum regni Boemiae. Ca. 1266 contra falsarios monetae. (Cod. I. j. B. 52.) 4. Locatio monetae per Moraviam ca. 1267. (E codice Regiomontano et codice Zdenkonis de Trebecz. — Sternberg Urk. 28. — Codex j. B. I. 58.) 5. 1276. 22. Mart. Otacarus rex . universis beneficiariis, judicibus civitatum, monetariis et urburariis per Boemiam et Moraviam . . Cum per dilectum Nobis Jaroslaum, abbatem mo- nasterii de Wilhelmow, exhibitis Nobis progenitorum Nostrorum privilegiis simus sufficienter instructi super libertatibus, quas ut tempore novae mo- praefato monasterio concesserunt, netae in suis forensibus oppidis homines ipsius monasterii per Nostros monetarios cambire denarios non cogantur inviti: vobis
Caput sextum. Res monetaria. 1. Locatio monetae regni Boemiae Eberlino magistro monetae. Ca. 1253. (E codice Zdenkonis de Trebecz. Sternb. Urk. 25. — Codex j. B. I. 43.) 2. Nomina magistrorum monetae a. 1258: E(be- rardus), T(ietmarus) et H(einricus), magistri monetae totius regni Boemiae. (E copia vidim. archivi c. reg. gubernii Brunensis: Sternberg Urk. 12. Nomina magistrorum expressa sunt per totum in approbatione episcopi Bru- nonis Olomucensis.) 3. Decretum comitiorum regni Boemiae. Ca. 1266 contra falsarios monetae. (Cod. I. j. B. 52.) 4. Locatio monetae per Moraviam ca. 1267. (E codice Regiomontano et codice Zdenkonis de Trebecz. — Sternberg Urk. 28. — Codex j. B. I. 58.) 5. 1276. 22. Mart. Otacarus rex . universis beneficiariis, judicibus civitatum, monetariis et urburariis per Boemiam et Moraviam . . Cum per dilectum Nobis Jaroslaum, abbatem mo- nasterii de Wilhelmow, exhibitis Nobis progenitorum Nostrorum privilegiis simus sufficienter instructi super libertatibus, quas ut tempore novae mo- praefato monasterio concesserunt, netae in suis forensibus oppidis homines ipsius monasterii per Nostros monetarios cambire denarios non cogantur inviti: vobis
Strana 161
Cap. VI. Res monetaria. 161 . . . . praecipimus, ut praefati monasterii homines nullatenus molestetis contra praemissas gratias libertatum. Dat. Pragae a. 1276 . . . (Dobner Mon. VI. 390. — Eml. II. 1009.) 6. 1275. 30. Sept. Otakarus rex ... notum etc., quod fabricam monetae Nostrae in Iglavia cum omnibus attinentiis, quae his retroactis temporibus consueverunt habere, qui eamdem fabricam tenuerunt, Jaroscio filio Ebrhardi magistri monetae olim per Boemiam, Hartmudo genero Henrici Albi civis Iglaviensis, et Ebrhardo fratri civis Nostri de Chazlavia, qui cognominatur Episcopus, fidelibus Nostris, ac heredibus ipsorum legitimis per- petuo possidendam concessimus, volentes, quod magister monetae — eos in juribus ipsis debitis et consuetis non debeat aliquatenus impedire. Et quod idem Jaroscius, Hartmudus et Ebrhardus ac ipsorum heredes nulla alia jura sibi in eadem fabrica, quam ea quae hii qui tenuerunt eandem hactenus retroactis tempo- ribus, habuisse noscuntur, ratione hujusmodi possessionis heredi- tariae audeant usurpare, cum Nos eis dictam fabricam conce- dendam duxerimus absque qualibet novitate et non aliter quam possessa fuit per alios retroactis temporibus, per eos de cetero possidendam. Volumus quoque, quodsi ferrum ejusdem fabricae ad aliam civitatem vel alium quemlibet locum causa odii vel inimicitiae vel propter aliquas necessitates transferretur, nichilo- minus dicti J., H. et E. fabricam in eo loco, ad quemcumque ferrum translatum fuerit, debeant secure ac sine difficultate aliqua possidere; et quod praefati ac monetarii ejusdem fabricae eisdem juribus gaudeant, quibus aliarum fabricarum monetarii per- fruuntur, quae sunt per Moraviam constitutae. Act. et dat. Brunae.. (Sternberg, I. 2.; — Boczek IV. 163, Emler II. 984.) 7. Locatio monetae et urburae per Boemiam ca. 1286. (E codice Regiomontano et Zdenconis de Trebecz. — Sternberg Urk. 26. — Cod. j. B. I. 76.) 8. Locatio monetae per Moraviam. Ca. 1286. (E codice Regiomontano et Zdenconis de Trebecz. — Sternberg Urk. 27. — Cod. j. B. I. 77.) 9. 1291. 24. Oct. Wenceslaus rex... civibus Egrensibus... omnia jura, libertates, gratias et privilegia . . . concessa rati- ficat, adjiciens, „ut per totum regni Nostri ambitum iidem cives Codex J. B. II. 3. 11
Cap. VI. Res monetaria. 161 . . . . praecipimus, ut praefati monasterii homines nullatenus molestetis contra praemissas gratias libertatum. Dat. Pragae a. 1276 . . . (Dobner Mon. VI. 390. — Eml. II. 1009.) 6. 1275. 30. Sept. Otakarus rex ... notum etc., quod fabricam monetae Nostrae in Iglavia cum omnibus attinentiis, quae his retroactis temporibus consueverunt habere, qui eamdem fabricam tenuerunt, Jaroscio filio Ebrhardi magistri monetae olim per Boemiam, Hartmudo genero Henrici Albi civis Iglaviensis, et Ebrhardo fratri civis Nostri de Chazlavia, qui cognominatur Episcopus, fidelibus Nostris, ac heredibus ipsorum legitimis per- petuo possidendam concessimus, volentes, quod magister monetae — eos in juribus ipsis debitis et consuetis non debeat aliquatenus impedire. Et quod idem Jaroscius, Hartmudus et Ebrhardus ac ipsorum heredes nulla alia jura sibi in eadem fabrica, quam ea quae hii qui tenuerunt eandem hactenus retroactis tempo- ribus, habuisse noscuntur, ratione hujusmodi possessionis heredi- tariae audeant usurpare, cum Nos eis dictam fabricam conce- dendam duxerimus absque qualibet novitate et non aliter quam possessa fuit per alios retroactis temporibus, per eos de cetero possidendam. Volumus quoque, quodsi ferrum ejusdem fabricae ad aliam civitatem vel alium quemlibet locum causa odii vel inimicitiae vel propter aliquas necessitates transferretur, nichilo- minus dicti J., H. et E. fabricam in eo loco, ad quemcumque ferrum translatum fuerit, debeant secure ac sine difficultate aliqua possidere; et quod praefati ac monetarii ejusdem fabricae eisdem juribus gaudeant, quibus aliarum fabricarum monetarii per- fruuntur, quae sunt per Moraviam constitutae. Act. et dat. Brunae.. (Sternberg, I. 2.; — Boczek IV. 163, Emler II. 984.) 7. Locatio monetae et urburae per Boemiam ca. 1286. (E codice Regiomontano et Zdenconis de Trebecz. — Sternberg Urk. 26. — Cod. j. B. I. 76.) 8. Locatio monetae per Moraviam. Ca. 1286. (E codice Regiomontano et Zdenconis de Trebecz. — Sternberg Urk. 27. — Cod. j. B. I. 77.) 9. 1291. 24. Oct. Wenceslaus rex... civibus Egrensibus... omnia jura, libertates, gratias et privilegia . . . concessa rati- ficat, adjiciens, „ut per totum regni Nostri ambitum iidem cives Codex J. B. II. 3. 11
Strana 162
162 Cap. VI. Res monetaria. Nostri Egrenses a tributis et vexationibus telonei penitus abso- luti, liberi et immunes, de moneta Egrensi Nobis 100 talenta hallensium denariorum in die S. Walburgis reddere et solvere debent annuatim.“ Dat. Egre. (Drivok 318, Eml. II. 1555.) 10. Wenceslaus rex ... cuidam fideli N . . . "notariam monetae sive provisionem in moneta in (tali loco) cum omnibus proventibus et juribus, sive in vestitu sive in singularum septi- manarum denariorum solutione, sive etiam in affusione argenti in denarios fabricandi, quibus N. dictae monetae notarius olim temporibus patris nostri eam tenuit et possedit.. .“ duxit con- forendam et tenendam, injungentes magistris monetae et mone- tariis, quicumque pro tempore in loco praedicto monetae prae- erunt seu denarios fabricabunt, ut dicto N. obediant in singulis, quae ad praefatam monetae notariam spectant." (Eml. II. 2328.) 11. Wenceslaus rex dilecto suo ... notariae officium in omnibus monetis per regnum Bohemiae, excepta moneta in Pra- gensi et Pontensi civitatibus, contulit tenendum et possidendum temporibus vitae suae; "volentes, ut in quamcunque civitatem seu locum alium, quam solummodo Prag. et Pont. civitates, ferrum dictarum monetarum transferri contigerit, dictus . . dictarum monetarum notariam cum juribus ipsarum debeat possidere; praecipientes magistris monetae et monetariis, quibus dictas monetas nostras pro tempore duximus committendas, ut hiidem in omnibus juribus respicere debeant, quemadmodum olim d. Oto- kari regis, patris nostri . . . alii monetarum B. notarii respici consueverunt. (Eml. II. 2333. — Sternb. 16. p. 53.) 12. Wenceslaus rex Conrado civi Pragensi provisionem in moneta Pragensi et aliis monetis per totum regnum concessit, cum omnibus juribus pertinentibus ad eandem, tenendam quam diu vita fuerit sibi comes., vid. ut qualibet septimána magistri monetae dimidium talentum denariorum sibi exsolvant et vestes bis in anno dent. (Sternb. 39. — Voigt. — Eml. II. 2336.) 13. Rex eidem . . . „officia provisionis monetae et notariae steurae per Brunensem provinciam duxit“ committenda, „ut ipse
162 Cap. VI. Res monetaria. Nostri Egrenses a tributis et vexationibus telonei penitus abso- luti, liberi et immunes, de moneta Egrensi Nobis 100 talenta hallensium denariorum in die S. Walburgis reddere et solvere debent annuatim.“ Dat. Egre. (Drivok 318, Eml. II. 1555.) 10. Wenceslaus rex ... cuidam fideli N . . . "notariam monetae sive provisionem in moneta in (tali loco) cum omnibus proventibus et juribus, sive in vestitu sive in singularum septi- manarum denariorum solutione, sive etiam in affusione argenti in denarios fabricandi, quibus N. dictae monetae notarius olim temporibus patris nostri eam tenuit et possedit.. .“ duxit con- forendam et tenendam, injungentes magistris monetae et mone- tariis, quicumque pro tempore in loco praedicto monetae prae- erunt seu denarios fabricabunt, ut dicto N. obediant in singulis, quae ad praefatam monetae notariam spectant." (Eml. II. 2328.) 11. Wenceslaus rex dilecto suo ... notariae officium in omnibus monetis per regnum Bohemiae, excepta moneta in Pra- gensi et Pontensi civitatibus, contulit tenendum et possidendum temporibus vitae suae; "volentes, ut in quamcunque civitatem seu locum alium, quam solummodo Prag. et Pont. civitates, ferrum dictarum monetarum transferri contigerit, dictus . . dictarum monetarum notariam cum juribus ipsarum debeat possidere; praecipientes magistris monetae et monetariis, quibus dictas monetas nostras pro tempore duximus committendas, ut hiidem in omnibus juribus respicere debeant, quemadmodum olim d. Oto- kari regis, patris nostri . . . alii monetarum B. notarii respici consueverunt. (Eml. II. 2333. — Sternb. 16. p. 53.) 12. Wenceslaus rex Conrado civi Pragensi provisionem in moneta Pragensi et aliis monetis per totum regnum concessit, cum omnibus juribus pertinentibus ad eandem, tenendam quam diu vita fuerit sibi comes., vid. ut qualibet septimána magistri monetae dimidium talentum denariorum sibi exsolvant et vestes bis in anno dent. (Sternb. 39. — Voigt. — Eml. II. 2336.) 13. Rex eidem . . . „officia provisionis monetae et notariae steurae per Brunensem provinciam duxit“ committenda, „ut ipse
Strana 163
Cap. VI. Res monetaria. 163 loco et vice nostri monetae provideat et officium notariae Brunensis peragat, ut decet et expedit, et obventiones quae ex ipsis provenerint, nobis tumquam fidelis et legalis noster vicarius repraesentet." (Eml. II. 2337.) 14. Rex . . . Ekardo officium provisionis in moneta per terras nostras gerendum et exsequendum committimus, dantes ipsi plenam et liberam facultatem, ubilibet providendi sive exa- minandi monetam vel denarios in argenti bonitate, pondere ac valore, ita quod denarii vel moneta in debitis mensura, valore et pondere conserventur; necnon captivandi falsarios vel malam fabricantes pecuniam, de persona et de ipsis judicium secundum terrae consuetudinem faciendi. Mandantes magistris monetae, quod Ekardum in executione sui officii non audeant impedire, sed ipsum promoveant et adjuvent, ubicunque et quandocunque ipsos duxerit requirendos, ministrentque ipsi expensarum neces- saria, sicut decet. (Sternb. II. 30. — Eml. II. 2339.) 15. Wenceslaus . . . dilecto fideli . . . Nostro H. de Kemnicz, officium provisionis in moneta in eadem civitate procu- randum et gerendum conmisimus temporibus vitae suae, dantes sibi . . . facultatem . . providendi et examinandi monetam atque denarios tam in bonitate argenti quam in pondere ac valore ita quod moneta sive denarii in debita mensura, valore et pondere conserventur ...Magistri monetae in dicta civitate praedicto ... 30 den. exsolvant qualibet septimana. . . . Quodsi contigerit ferrum monetae de ipsa civitate transferri in alteram quamlibet civitatem, idem H. nihilominus provisionem in eadem civitate, in quam ferrum translatum fuerit, debeat possidere ac 30 den. septi- mana qualibet percipere de eadem. (Zdenco de Treb. — Cap. Prag. — Bodman. — Ember II. 2338. — Sternb. 29.) 16. Wenceslaus . . . notum facimus, quod Nos fidelium Nostrorum servitia . . mente revolventes . .. dilecto fideli Nostro Merclino de Cadano in recompensam debitorum, quibus tenebamur eisdem . . . et de gratia Nostra speciali monetam Nostram in eadem civitate, prout Nos possedimus hucusque, contulimus et possideri volumus ab ipso et suis heredibus in posterum. (E cod. Zdenk. de Trebecz apud Sternb. Urk. 35.) 11*
Cap. VI. Res monetaria. 163 loco et vice nostri monetae provideat et officium notariae Brunensis peragat, ut decet et expedit, et obventiones quae ex ipsis provenerint, nobis tumquam fidelis et legalis noster vicarius repraesentet." (Eml. II. 2337.) 14. Rex . . . Ekardo officium provisionis in moneta per terras nostras gerendum et exsequendum committimus, dantes ipsi plenam et liberam facultatem, ubilibet providendi sive exa- minandi monetam vel denarios in argenti bonitate, pondere ac valore, ita quod denarii vel moneta in debitis mensura, valore et pondere conserventur; necnon captivandi falsarios vel malam fabricantes pecuniam, de persona et de ipsis judicium secundum terrae consuetudinem faciendi. Mandantes magistris monetae, quod Ekardum in executione sui officii non audeant impedire, sed ipsum promoveant et adjuvent, ubicunque et quandocunque ipsos duxerit requirendos, ministrentque ipsi expensarum neces- saria, sicut decet. (Sternb. II. 30. — Eml. II. 2339.) 15. Wenceslaus . . . dilecto fideli . . . Nostro H. de Kemnicz, officium provisionis in moneta in eadem civitate procu- randum et gerendum conmisimus temporibus vitae suae, dantes sibi . . . facultatem . . providendi et examinandi monetam atque denarios tam in bonitate argenti quam in pondere ac valore ita quod moneta sive denarii in debita mensura, valore et pondere conserventur ...Magistri monetae in dicta civitate praedicto ... 30 den. exsolvant qualibet septimana. . . . Quodsi contigerit ferrum monetae de ipsa civitate transferri in alteram quamlibet civitatem, idem H. nihilominus provisionem in eadem civitate, in quam ferrum translatum fuerit, debeat possidere ac 30 den. septi- mana qualibet percipere de eadem. (Zdenco de Treb. — Cap. Prag. — Bodman. — Ember II. 2338. — Sternb. 29.) 16. Wenceslaus . . . notum facimus, quod Nos fidelium Nostrorum servitia . . mente revolventes . .. dilecto fideli Nostro Merclino de Cadano in recompensam debitorum, quibus tenebamur eisdem . . . et de gratia Nostra speciali monetam Nostram in eadem civitate, prout Nos possedimus hucusque, contulimus et possideri volumus ab ipso et suis heredibus in posterum. (E cod. Zdenk. de Trebecz apud Sternb. Urk. 35.) 11*
Strana 164
164 Cap. VI. Res monetaria. 17. Wenceslaus rex — quod nos capellano nostro pro- vidimus, ut ad tempora vitae suae de moneta, quae fabricatur et fabricari contigerit in civitate nostra Brux, de portione nos in eadem moneta contingente, 15 solidos breves dentur; et dari eos volumus eidem per magistros ejusdem monetae vel pro- curatores nostros, si eam tenuerimus nosmet ipsi, quicumque ibidem pro tempore fuerint, qualibet septimana, ita quod 39 ta- lenta denariorum dicto . . . quam diu vixerit, cedant integraliter annuatim. Et si forte ferrum monetae, quod nunc est in civitate praefata, transferri contingeret ad alium locum, nihilominus vo- lumus, ut de moneta, quae fabricabitur ibidem, dicto . . . dentur 5 solidi qualibet septimana, et quod sic 39 talenta sibi anno quolibet compleantur. Quare universis magistris monetae, qui a nobis idem ferrum conduxerint, vel procuratoribus, quos ibidem instituerimus, damus in mandatis, quatenus dicto (capellano) de portione nos in dicta moneta contingente persolvant omnino 15 so- lidos breves qualibet septimana; itaque 39 talenta solvantur sibi quoad vixerit, annuatim. (Sternberg II. 238, Voigt, Emler 2324.) 18. Wenceslaus rex „ecclesiae S. Wenceslai in Grecz no- tariam monetae in Oppavia et decimam decimae Nostrae prove- nientis Nobis de aurifodinis in Werningesrode confert. Quilibet ipsius ecclesiae plebanus notariam monetae in Oppavia habeat et possideat, decimam decimae Nostrae de aurifodinis in W. pro- venientis exigat et recipiat." (Emler II. 2544, 2457.) 19. Urboram Nostram et insuper montanis Nostri auri Ilaw ac aliis omnibus aurifodinis regni Boemiae tam inventis quam inveniendis, una cum moneta cudendi nummos aureos sub illa forma et modo, quibus tales in regno Boemiae antea fieri con- suevit etc. (Formula e Cod. Trebon. C. 3: Form. II. 10.) 20. Nos Wenceslaus rex B. et marchio M . . . quod fa- bricam monetae in Clatovia H . . . de . . . et illi, si quem ad hoc sibi idem H . . . socium adhibebit, ac heredibus ipsorum duximus hereditarie concedendam, volentes, quod si ferrum de dicto loco magistri monetae, qui pro tempore fuerint, propter ali-
164 Cap. VI. Res monetaria. 17. Wenceslaus rex — quod nos capellano nostro pro- vidimus, ut ad tempora vitae suae de moneta, quae fabricatur et fabricari contigerit in civitate nostra Brux, de portione nos in eadem moneta contingente, 15 solidos breves dentur; et dari eos volumus eidem per magistros ejusdem monetae vel pro- curatores nostros, si eam tenuerimus nosmet ipsi, quicumque ibidem pro tempore fuerint, qualibet septimana, ita quod 39 ta- lenta denariorum dicto . . . quam diu vixerit, cedant integraliter annuatim. Et si forte ferrum monetae, quod nunc est in civitate praefata, transferri contingeret ad alium locum, nihilominus vo- lumus, ut de moneta, quae fabricabitur ibidem, dicto . . . dentur 5 solidi qualibet septimana, et quod sic 39 talenta sibi anno quolibet compleantur. Quare universis magistris monetae, qui a nobis idem ferrum conduxerint, vel procuratoribus, quos ibidem instituerimus, damus in mandatis, quatenus dicto (capellano) de portione nos in dicta moneta contingente persolvant omnino 15 so- lidos breves qualibet septimana; itaque 39 talenta solvantur sibi quoad vixerit, annuatim. (Sternberg II. 238, Voigt, Emler 2324.) 18. Wenceslaus rex „ecclesiae S. Wenceslai in Grecz no- tariam monetae in Oppavia et decimam decimae Nostrae prove- nientis Nobis de aurifodinis in Werningesrode confert. Quilibet ipsius ecclesiae plebanus notariam monetae in Oppavia habeat et possideat, decimam decimae Nostrae de aurifodinis in W. pro- venientis exigat et recipiat." (Emler II. 2544, 2457.) 19. Urboram Nostram et insuper montanis Nostri auri Ilaw ac aliis omnibus aurifodinis regni Boemiae tam inventis quam inveniendis, una cum moneta cudendi nummos aureos sub illa forma et modo, quibus tales in regno Boemiae antea fieri con- suevit etc. (Formula e Cod. Trebon. C. 3: Form. II. 10.) 20. Nos Wenceslaus rex B. et marchio M . . . quod fa- bricam monetae in Clatovia H . . . de . . . et illi, si quem ad hoc sibi idem H . . . socium adhibebit, ac heredibus ipsorum duximus hereditarie concedendam, volentes, quod si ferrum de dicto loco magistri monetae, qui pro tempore fuerint, propter ali-
Strana 165
Cap. VI. Res monetaria. 165 quam necessitatem vel utilitatem vel quemcumque alium modum ad aliam civitatem Pilznensis provinciae transtulerint, seu quo- cunque modo idem ferrum vel ferramentum in alia civitate lo- catum fuerit, nihilominus dicti H. et socius ipsius et heredes eorum fabricam in eadem civitate, ad quam ferrum translatum fuerit vel locatum, debeant pacifice et sine contradictione aliqua possidere, omniaque jura ad ipsam fabricam spectantia percipere libere atque plene, strictissime inhibentes; ut magistri monetae ipsum H . . . in juribus, quae hii qui fabricam eandem hactenus tenuerunt, consueverunt percipere, impedire praesumant. (Cod. Zdenc. de Treb. Emler 2326. — Sternb. 36.) 21. — — quod Haynrico,“ civi de Piesk, propter merita, quae nobis fecit et facere poterit in futurum, fabricam mo- netae in eadem civitate Piesk concessimus, quamdiu nos vi- xerimus, possidendam, cum omnibus juribus ad ipsam rationabi- liter spectantibus et quae spectaverunt temporibus olim patris nostri. Nullus ergo subditorum nostrorum ipsum H. vel suos he- redes in ipsa fabrica molestare praesumat." (Eml. II. 2329.) 22. Nos Wenceslaus rex "quod judicium et monetam in ... dilecto fideli nostro, suis exigentibus meritis, hereditarie conces- simus possidendum, volentes, ut ipse et heredes sui legitimi dictos proventus deinceps percipiant et libere percipere valeant." (Zdenko de Trzebecz. Eml. II. 2330.) 23. Wenceslaus — „dilecto fideli H. et heredibus ipsius legitimis“ concessit fabricam monetae in . . . . perpetuo possi- dendam. (Emler II. 2325.) 24. Novae monetae per Wenceslaum II. insti- tutio. (Cod. j. b. I. 101.) 25. 1319. Joannes rex —“ volentes monetariis nostris in Chutta gratiam facere specialem, ipsis ad salarium, quod hactenus habuerunt, unum parvum denarium de marca qualibet, quibus formam impresserint, addendum duximus, mandantes universis urborariis, ut ipsos monetarios in perceptione ejusdem denarii
Cap. VI. Res monetaria. 165 quam necessitatem vel utilitatem vel quemcumque alium modum ad aliam civitatem Pilznensis provinciae transtulerint, seu quo- cunque modo idem ferrum vel ferramentum in alia civitate lo- catum fuerit, nihilominus dicti H. et socius ipsius et heredes eorum fabricam in eadem civitate, ad quam ferrum translatum fuerit vel locatum, debeant pacifice et sine contradictione aliqua possidere, omniaque jura ad ipsam fabricam spectantia percipere libere atque plene, strictissime inhibentes; ut magistri monetae ipsum H . . . in juribus, quae hii qui fabricam eandem hactenus tenuerunt, consueverunt percipere, impedire praesumant. (Cod. Zdenc. de Treb. Emler 2326. — Sternb. 36.) 21. — — quod Haynrico,“ civi de Piesk, propter merita, quae nobis fecit et facere poterit in futurum, fabricam mo- netae in eadem civitate Piesk concessimus, quamdiu nos vi- xerimus, possidendam, cum omnibus juribus ad ipsam rationabi- liter spectantibus et quae spectaverunt temporibus olim patris nostri. Nullus ergo subditorum nostrorum ipsum H. vel suos he- redes in ipsa fabrica molestare praesumat." (Eml. II. 2329.) 22. Nos Wenceslaus rex "quod judicium et monetam in ... dilecto fideli nostro, suis exigentibus meritis, hereditarie conces- simus possidendum, volentes, ut ipse et heredes sui legitimi dictos proventus deinceps percipiant et libere percipere valeant." (Zdenko de Trzebecz. Eml. II. 2330.) 23. Wenceslaus — „dilecto fideli H. et heredibus ipsius legitimis“ concessit fabricam monetae in . . . . perpetuo possi- dendam. (Emler II. 2325.) 24. Novae monetae per Wenceslaum II. insti- tutio. (Cod. j. b. I. 101.) 25. 1319. Joannes rex —“ volentes monetariis nostris in Chutta gratiam facere specialem, ipsis ad salarium, quod hactenus habuerunt, unum parvum denarium de marca qualibet, quibus formam impresserint, addendum duximus, mandantes universis urborariis, ut ipsos monetarios in perceptione ejusdem denarii
Strana 166
166 Cap. VI. Res monetaria. unacum aliis denariis, quos hucusque nomine salarii perceperunt, de cetero non debeant aliqualiter impedire. (Orig. bibl. univ. Prag. Sternberg Urk. 52. Eml. III. 523.) 26. 1341—1352. Nos Karolus recognoscimus etc., quod di- lectos Nobis A(nastasium de Florencia) et C. gratia volentes pro- sequi et favore, ipsis — concedimus et favemus, ut quilibet eorum III marcas auri puri per examinatorem Nostrum exami- nati, sicut fieri consuevit in Nostra moneta, septimanatim prae- sentare habeant ad eandem et absque jure, quod Nobis inde deberet, aureos propriis suis laboribus vel sumptibus fabricare in suarum subsidium expensarum, quamdiu se erga Nos fideliter gesserint et Nobis eorum servitium fuerit placiturum. — Et si plus auri uterque eorum, quam praedictas III marcas ad Nostram monetam posuerit qualibet septimana, exinde pro lucro Nobis debito seu jure Nostro volumus de marca qualibet in aureo con- tentari, mandantes devoto Nostro Jesconi, praeposito capellae ad Omnes Sanctos in castro Pragensi, et caeteris magistris prae- dictae monetae Nostrae aureae, quatenus praefatos A. et C. in dicta gratia nullatenus impedire audeant. (Summa Gerhardi 74.) 27. Recognosco et testor, quod A(nastasio) Lombardo de Flo- rentia conquerente super B(albinum) Lombardum de (Veneciis), sculptorem ferramentorum monetae Pragensis, etc. (Summa Gerh. 183.) Caroli IV. ordinatio de moneta. 1378. 2. Nov. 28. Karolus quartus divina favente clementia Romanorum Imperator semper Augustus et Bohemiae rex, et Wenceslaus Dei gratia Romanorum rex semper Augustus et Bohemiae rex, notum facimus tenore praesentium universis. Inter sollicitudinum curas innumeras, quibus in subditorum Nostrorum commoditatibus procurandis laboribus assiduis invol- vimur et fatigis, illud praecipue meditatione dignum occurrit, qualiter peculiaris regni Nostri Bohemiae subditorumque ejus, auctore Deo, Nostris temporibus instauretur utilitas et respublica feliciter disponatur. Sane ejusdem regni Nostri damnosa dispendia, quibus ex levitate monetae communis denariorum Pragensium,
166 Cap. VI. Res monetaria. unacum aliis denariis, quos hucusque nomine salarii perceperunt, de cetero non debeant aliqualiter impedire. (Orig. bibl. univ. Prag. Sternberg Urk. 52. Eml. III. 523.) 26. 1341—1352. Nos Karolus recognoscimus etc., quod di- lectos Nobis A(nastasium de Florencia) et C. gratia volentes pro- sequi et favore, ipsis — concedimus et favemus, ut quilibet eorum III marcas auri puri per examinatorem Nostrum exami- nati, sicut fieri consuevit in Nostra moneta, septimanatim prae- sentare habeant ad eandem et absque jure, quod Nobis inde deberet, aureos propriis suis laboribus vel sumptibus fabricare in suarum subsidium expensarum, quamdiu se erga Nos fideliter gesserint et Nobis eorum servitium fuerit placiturum. — Et si plus auri uterque eorum, quam praedictas III marcas ad Nostram monetam posuerit qualibet septimana, exinde pro lucro Nobis debito seu jure Nostro volumus de marca qualibet in aureo con- tentari, mandantes devoto Nostro Jesconi, praeposito capellae ad Omnes Sanctos in castro Pragensi, et caeteris magistris prae- dictae monetae Nostrae aureae, quatenus praefatos A. et C. in dicta gratia nullatenus impedire audeant. (Summa Gerhardi 74.) 27. Recognosco et testor, quod A(nastasio) Lombardo de Flo- rentia conquerente super B(albinum) Lombardum de (Veneciis), sculptorem ferramentorum monetae Pragensis, etc. (Summa Gerh. 183.) Caroli IV. ordinatio de moneta. 1378. 2. Nov. 28. Karolus quartus divina favente clementia Romanorum Imperator semper Augustus et Bohemiae rex, et Wenceslaus Dei gratia Romanorum rex semper Augustus et Bohemiae rex, notum facimus tenore praesentium universis. Inter sollicitudinum curas innumeras, quibus in subditorum Nostrorum commoditatibus procurandis laboribus assiduis invol- vimur et fatigis, illud praecipue meditatione dignum occurrit, qualiter peculiaris regni Nostri Bohemiae subditorumque ejus, auctore Deo, Nostris temporibus instauretur utilitas et respublica feliciter disponatur. Sane ejusdem regni Nostri damnosa dispendia, quibus ex levitate monetae communis denariorum Pragensium,
Strana 167
Cap. VI. Res monetaria. 167 tam in hallensibus quam in grossis, hactenus usque praesens universus populus Noster subjacuit, quantum Altissimus concedere dignatur, volentes tollere, et desuper felicis recordationis illustris quondam Johannis regis Bohemiae genitoris et avi nostri caris- simi sequendo vestigia realiter providere, animo deliberato, non per errorem aut improvide, sed cum dicti regni Nostri Bohemiae principibus atque nobilibus, nostris fidelibus et subditis, pluribus consiliis repetitis et habitis, de certa scientia, super ordinatione, dispositione et observatione monetae regalis hujusmodi decernimus et statuimus, ac praesenti pro Nobis, heredibus et successoribus Nostris, Bohemiae regibus, irrevocabiliter perpetue valituro san- cimus edicto, quod exnunc inantea magister monetae regalis Bohe- miae qui est et pro tempore perpetuo fuerit, in cudendis grossis et hallensibus subscriptam dispositionem, modum et ordinem immu- tabiliter tenebitur observare: Videlicet ad centum marcas argenti puri duodecim marcae de cupro, et non plus, superaddantur. Et ex hujusmodi argento grossi Pragenses cudantur ea bo- nitate, grano sive coneo et pondere, ut videlicet septuaginta grossi unam marcam argenti legalem observent et habeant in argenti pondere et etiam bonitate. Similiter hallenses ea bonitate cudantur argenti, ut duo- decim hallenses unum de grossis praedictis faciant in argenti valore et debita bonitate, nec per monetarios praesentes et futuros perpetuo sic multiplicetur hujusmodi hallensium monetacio seu cusio, ut ex hac multitudine necessarium sit plures hallenses quam duodecim pro grosso solvi seu hunc meliorem hallensibus quomodolibet aestimari. Insuper examinatores argenti et denariorum, tam in grossis quam hallensibus, qui versucher vulgariter nuncupantur, duos esse statuimus, ad quos pertinet et spectare debet omnimode providere, quod grossi et hallenses legales et boni cudantur, nec ultra quam superius dictum est, additamenti quidquam aliquatenus apponatur. Horum itaque examinatorum unus, videlicet primus et prin- cipalis, per Nos, heredes et successores Nostros, reges Bohemiae, ad examinatoris officium hujusmodi statuatur et destituatur, prout regiae placuerit voluntati; alius vero per barones regni praedicti, praesertim illos, qui in singulis quatuor temporibus judicio czude
Cap. VI. Res monetaria. 167 tam in hallensibus quam in grossis, hactenus usque praesens universus populus Noster subjacuit, quantum Altissimus concedere dignatur, volentes tollere, et desuper felicis recordationis illustris quondam Johannis regis Bohemiae genitoris et avi nostri caris- simi sequendo vestigia realiter providere, animo deliberato, non per errorem aut improvide, sed cum dicti regni Nostri Bohemiae principibus atque nobilibus, nostris fidelibus et subditis, pluribus consiliis repetitis et habitis, de certa scientia, super ordinatione, dispositione et observatione monetae regalis hujusmodi decernimus et statuimus, ac praesenti pro Nobis, heredibus et successoribus Nostris, Bohemiae regibus, irrevocabiliter perpetue valituro san- cimus edicto, quod exnunc inantea magister monetae regalis Bohe- miae qui est et pro tempore perpetuo fuerit, in cudendis grossis et hallensibus subscriptam dispositionem, modum et ordinem immu- tabiliter tenebitur observare: Videlicet ad centum marcas argenti puri duodecim marcae de cupro, et non plus, superaddantur. Et ex hujusmodi argento grossi Pragenses cudantur ea bo- nitate, grano sive coneo et pondere, ut videlicet septuaginta grossi unam marcam argenti legalem observent et habeant in argenti pondere et etiam bonitate. Similiter hallenses ea bonitate cudantur argenti, ut duo- decim hallenses unum de grossis praedictis faciant in argenti valore et debita bonitate, nec per monetarios praesentes et futuros perpetuo sic multiplicetur hujusmodi hallensium monetacio seu cusio, ut ex hac multitudine necessarium sit plures hallenses quam duodecim pro grosso solvi seu hunc meliorem hallensibus quomodolibet aestimari. Insuper examinatores argenti et denariorum, tam in grossis quam hallensibus, qui versucher vulgariter nuncupantur, duos esse statuimus, ad quos pertinet et spectare debet omnimode providere, quod grossi et hallenses legales et boni cudantur, nec ultra quam superius dictum est, additamenti quidquam aliquatenus apponatur. Horum itaque examinatorum unus, videlicet primus et prin- cipalis, per Nos, heredes et successores Nostros, reges Bohemiae, ad examinatoris officium hujusmodi statuatur et destituatur, prout regiae placuerit voluntati; alius vero per barones regni praedicti, praesertim illos, qui in singulis quatuor temporibus judicio czude
Strana 168
168 Cap. VI. Res monetaria. praesident, vel majorem partem eorum, ad idem examinationis officium similiter deputetur et ab eodem removeatur, quoties fu- erit opportunum. Idem etiam examinator secundus pro salario laboris sui a Nobis et post Nos quolibet rege Bohemiae pro tempore existenti, de regalibus pecuniis ab urberario regio qualibet septimana unam marcam grossorum, videlicet quinquaginta sex grossos habebit, quamdiu suum officium legaliter gubernabit. Hi namque ambo examinatores jurabunt corporaliter, ut est moris, quod Nobis et successoribus Nostris, regibus Bohemiae, regno et coronae Bohemiae, nec non baronibus regni, pro ejusdem regni republica et profectu, in officio eis commisso fideles existant, quodque officio examinationis argenti et grossorum et hallensium praeesse velint, teneantur et debeant taliter, quod grossi et hal- lenses juste et legaliter cudantur, nec exeant de moneta seu di- stribuantur in ea, nisi prius per eosdem examinatores ad plenum examinati, probati et legales reperti sint secundum pondus, pu- ritatem, coneum seu granum et bonitatem debitam, ut praefertur. In casum vero, quod non legales et justi ponderis grossi seu hallenses ultra ordinationem Nostram praedictam forsitan cu- derentur et negligentia sive culpa dictorum examinatorum ve- niret in publicum, super hoc examinatores iidem quoties fuerint accusati, coram Nobis et successoribus Nostris, Bohemiae regibus, nec non baronibus ejusdem regni judicio czude singulis quatuor temporibus praesidentibus, comparere corporaliter teneantur, et (si) per coneum seu granum super bonitate et pondere grossorum et hallensium hujusmodi ordinatum et factum convicti fuerint, tamquam falsarii digno mortis supplicio puniantur. Et ut falsitas argenti grossorum et hallensium hujusmodi facilius atque realius cognoscatur, statuimus et volumus observari perpetuo, quod quilibet baronum, qui judicio czude sunt soliti praesidere, unum coneum seu granum hujusmodi in custodia sua retineat ad examinatorum praedictorum culpam seu negligentiam hoc casu et aliorum quorumcunque falsitatem suo tempore rea- liter convincendam et digno supplicio puniendam. Et ne per Nos, heredes et successores Nostros, Bohemiae reges, praesens ordinatio, dispositio et statutum, prout expres- santur superius, quae etiam pro Nobis, heredibus et successoribus
168 Cap. VI. Res monetaria. praesident, vel majorem partem eorum, ad idem examinationis officium similiter deputetur et ab eodem removeatur, quoties fu- erit opportunum. Idem etiam examinator secundus pro salario laboris sui a Nobis et post Nos quolibet rege Bohemiae pro tempore existenti, de regalibus pecuniis ab urberario regio qualibet septimana unam marcam grossorum, videlicet quinquaginta sex grossos habebit, quamdiu suum officium legaliter gubernabit. Hi namque ambo examinatores jurabunt corporaliter, ut est moris, quod Nobis et successoribus Nostris, regibus Bohemiae, regno et coronae Bohemiae, nec non baronibus regni, pro ejusdem regni republica et profectu, in officio eis commisso fideles existant, quodque officio examinationis argenti et grossorum et hallensium praeesse velint, teneantur et debeant taliter, quod grossi et hal- lenses juste et legaliter cudantur, nec exeant de moneta seu di- stribuantur in ea, nisi prius per eosdem examinatores ad plenum examinati, probati et legales reperti sint secundum pondus, pu- ritatem, coneum seu granum et bonitatem debitam, ut praefertur. In casum vero, quod non legales et justi ponderis grossi seu hallenses ultra ordinationem Nostram praedictam forsitan cu- derentur et negligentia sive culpa dictorum examinatorum ve- niret in publicum, super hoc examinatores iidem quoties fuerint accusati, coram Nobis et successoribus Nostris, Bohemiae regibus, nec non baronibus ejusdem regni judicio czude singulis quatuor temporibus praesidentibus, comparere corporaliter teneantur, et (si) per coneum seu granum super bonitate et pondere grossorum et hallensium hujusmodi ordinatum et factum convicti fuerint, tamquam falsarii digno mortis supplicio puniantur. Et ut falsitas argenti grossorum et hallensium hujusmodi facilius atque realius cognoscatur, statuimus et volumus observari perpetuo, quod quilibet baronum, qui judicio czude sunt soliti praesidere, unum coneum seu granum hujusmodi in custodia sua retineat ad examinatorum praedictorum culpam seu negligentiam hoc casu et aliorum quorumcunque falsitatem suo tempore rea- liter convincendam et digno supplicio puniendam. Et ne per Nos, heredes et successores Nostros, Bohemiae reges, praesens ordinatio, dispositio et statutum, prout expres- santur superius, quae etiam pro Nobis, heredibus et successoribus
Strana 169
Cap. VI. Res monetaria. 169 Nostris, Bohemiae regibus, in perpetuum observari bona fide pro- mittimus, futuris temporibus aliquatenus inmutentur, sed potius irrevocabiliter perpetuo perseverent, praesentes literas multiplicari et baronibus regni Bohemiae reservandas tradi mandavimus, in praemissorum evidens testimonium, Majestatum Nostrarum sigillis de certa scientia roboratas. Datum Pragae, anno domini millessimo trecentesimo septua- gesimo octavo, Indictione prima, IV. Nonas Novembris, regnorum Nostrorum, Karoli imperatoris praefati anno tricesimo tertio, im- perii vero vicesimo quarto, Nostrorum vero, regis Wenceslai prae- fati Bohemiae, anno sexto decimo, Romanorum vero tertio. (Sternberg Urk. p. 95.) List ciesaře Karla na mincí dělání, že mohau králové čeští minci dělati v zemi české, kdež se jim kolivěk zdáti a lí- biti bude, a že má mince dělána býti, aby ke stu hřivnám stříbra čistého a holého dvanáct hřiven mědi přisazeno bylo skrze minc- meystra království českého, nynějšieho i budúcího; a to nepohnutě zachováno býti má, aby groši z toho stříbra děláni byli, aby jich sedmdesat dobrú jednu hřivnu stříbra drželi, a dvanact ha- léřův k tomu rovných za groš aby jich děláno bylo. A probéři dva býti mají, jeden královský a druhý pánuov zemských, a též každý při každých suchých dnech pány v saudě zemském má zpraviti, tak-li se na to právo dělá čili nic; pakli sie jinak najde, nežby on zpravoval, že má upálen býti jako jiný falešník. Da- tum 1377. (Arch. Karlst., nunc Aulic. Vindobonense.) O minci: Králuov a císařuov list na mincí, aby ke stu hřivnám čistého stříbra více přísady nebylo než dvanácte hřiven mědi, tak aby sedmdesáte grošuov za hřivnu šlo a dva- nácte haléřuov za groš. It. dva versuchary míti mají při minci, jednoho král a druhého páni, kteří na saudě sedají, a ti toho vsaditi i také ssaditi mohú, kdyžby chtěli. (Arch. V. 362.—. 1465—1466.) 29. 1384. Universis et singulis magistris civium, judicibus, consulibus, juratis, consulibus et communitatibus civitatum regni Boemiae, ad quas praesentes pervenerint, praesentibus cupio fore notum, quia decreti ac intentionis ser. domini nostri, Romanorum
Cap. VI. Res monetaria. 169 Nostris, Bohemiae regibus, in perpetuum observari bona fide pro- mittimus, futuris temporibus aliquatenus inmutentur, sed potius irrevocabiliter perpetuo perseverent, praesentes literas multiplicari et baronibus regni Bohemiae reservandas tradi mandavimus, in praemissorum evidens testimonium, Majestatum Nostrarum sigillis de certa scientia roboratas. Datum Pragae, anno domini millessimo trecentesimo septua- gesimo octavo, Indictione prima, IV. Nonas Novembris, regnorum Nostrorum, Karoli imperatoris praefati anno tricesimo tertio, im- perii vero vicesimo quarto, Nostrorum vero, regis Wenceslai prae- fati Bohemiae, anno sexto decimo, Romanorum vero tertio. (Sternberg Urk. p. 95.) List ciesaře Karla na mincí dělání, že mohau králové čeští minci dělati v zemi české, kdež se jim kolivěk zdáti a lí- biti bude, a že má mince dělána býti, aby ke stu hřivnám stříbra čistého a holého dvanáct hřiven mědi přisazeno bylo skrze minc- meystra království českého, nynějšieho i budúcího; a to nepohnutě zachováno býti má, aby groši z toho stříbra děláni byli, aby jich sedmdesat dobrú jednu hřivnu stříbra drželi, a dvanact ha- léřův k tomu rovných za groš aby jich děláno bylo. A probéři dva býti mají, jeden královský a druhý pánuov zemských, a též každý při každých suchých dnech pány v saudě zemském má zpraviti, tak-li se na to právo dělá čili nic; pakli sie jinak najde, nežby on zpravoval, že má upálen býti jako jiný falešník. Da- tum 1377. (Arch. Karlst., nunc Aulic. Vindobonense.) O minci: Králuov a císařuov list na mincí, aby ke stu hřivnám čistého stříbra více přísady nebylo než dvanácte hřiven mědi, tak aby sedmdesáte grošuov za hřivnu šlo a dva- nácte haléřuov za groš. It. dva versuchary míti mají při minci, jednoho král a druhého páni, kteří na saudě sedají, a ti toho vsaditi i také ssaditi mohú, kdyžby chtěli. (Arch. V. 362.—. 1465—1466.) 29. 1384. Universis et singulis magistris civium, judicibus, consulibus, juratis, consulibus et communitatibus civitatum regni Boemiae, ad quas praesentes pervenerint, praesentibus cupio fore notum, quia decreti ac intentionis ser. domini nostri, Romanorum
Strana 170
170 Cap. VI. Res monetares. et Boemiae regis et consiliariorum suorum, nec non consilii Ma- joris civitatis Pragensis existit, ut propter rei publicae commodum et profectum atque regalis incrementum honoris, universa per civitates vestras parva antiqua deleta, novi dumtaxat majoris et minoris monetae denarii nigri quadratae figurae per fora singula cursum habeant, omnisque aliena moneta sub poena certa trans- gressoribus per vos auctoritate et nomine regio effectualiter in- fligenda penitus exstirpetur. Siquidem primum magister civium civitatum vestrarum omnes antiquae albae monetae denarios, puta Rotlebi pariter (et) Kapleri, per coemptionem congregans, Pragam in IV temporibus proxime affuturis cum eisdem ad cambium veniat, pro marca antiquorum Rotlebi triginta grossos et anti- quorum Kapleri triginta sex grossos parata in pecunia percepturus. Et ne carentia praedictae novae parvae praesentis monetae vobis aliqua praestet incommoda seu damna, auctoritate regia dilectioni vestrae praesentibus firmiter praecipio et injungo, quatenus quan- tum unicuique civitatum vestrarum opus fuerit de habendis parvis denariis monetae supradictae, Pragam in IV temporibus, ut prae- mittitur veniens, in cambio recipiat, grossos pro eisdem sub certo et competenti termino soluturus. Aliud non facturi regalis gratiae sub obtentu. Dat. in Hradek, dominica qua cantatur Ad te levavi a. D. MCCCLXXXIIII. (Orig. capit. Prag.: Formelbücher II. 169.) 30. Na mincí dělání. Krále Vacslavuov list německý na túž minci, kterýž pokládá, že ke stu hřivnám stříbra holého še- desát čtyry hřiven mědi přísady dané býti má a k dobrým pe- nězóm aneb haléřóm ke stu hřivnám stříbra dobrého a holého půl druhého sta mědi přísady dáti. Jehož datum anno Dom. 1407. (Archiv Karlst.) 31. (Wenceslaus rex) dat mag. Albico cambium in civitate Czaslaviensi, ut cunctis vitae suae temporibus eidem cambio praeesse, monetam ibidem dativam tam parvam quam magnam cambire, ipsumque cambium omni eo jure, dispositione et ordine tenere, regere atque possidere debeat, quibus illud certi camp- sores, praedecessores sui, tenuerunt et rexerunt. (E Cod. Trebon. C. 3. Form. II. 10.)
170 Cap. VI. Res monetares. et Boemiae regis et consiliariorum suorum, nec non consilii Ma- joris civitatis Pragensis existit, ut propter rei publicae commodum et profectum atque regalis incrementum honoris, universa per civitates vestras parva antiqua deleta, novi dumtaxat majoris et minoris monetae denarii nigri quadratae figurae per fora singula cursum habeant, omnisque aliena moneta sub poena certa trans- gressoribus per vos auctoritate et nomine regio effectualiter in- fligenda penitus exstirpetur. Siquidem primum magister civium civitatum vestrarum omnes antiquae albae monetae denarios, puta Rotlebi pariter (et) Kapleri, per coemptionem congregans, Pragam in IV temporibus proxime affuturis cum eisdem ad cambium veniat, pro marca antiquorum Rotlebi triginta grossos et anti- quorum Kapleri triginta sex grossos parata in pecunia percepturus. Et ne carentia praedictae novae parvae praesentis monetae vobis aliqua praestet incommoda seu damna, auctoritate regia dilectioni vestrae praesentibus firmiter praecipio et injungo, quatenus quan- tum unicuique civitatum vestrarum opus fuerit de habendis parvis denariis monetae supradictae, Pragam in IV temporibus, ut prae- mittitur veniens, in cambio recipiat, grossos pro eisdem sub certo et competenti termino soluturus. Aliud non facturi regalis gratiae sub obtentu. Dat. in Hradek, dominica qua cantatur Ad te levavi a. D. MCCCLXXXIIII. (Orig. capit. Prag.: Formelbücher II. 169.) 30. Na mincí dělání. Krále Vacslavuov list německý na túž minci, kterýž pokládá, že ke stu hřivnám stříbra holého še- desát čtyry hřiven mědi přísady dané býti má a k dobrým pe- nězóm aneb haléřóm ke stu hřivnám stříbra dobrého a holého půl druhého sta mědi přísady dáti. Jehož datum anno Dom. 1407. (Archiv Karlst.) 31. (Wenceslaus rex) dat mag. Albico cambium in civitate Czaslaviensi, ut cunctis vitae suae temporibus eidem cambio praeesse, monetam ibidem dativam tam parvam quam magnam cambire, ipsumque cambium omni eo jure, dispositione et ordine tenere, regere atque possidere debeat, quibus illud certi camp- sores, praedecessores sui, tenuerunt et rexerunt. (E Cod. Trebon. C. 3. Form. II. 10.)
Strana 171
Caput septimum. Civitates et jus municipale. 1. Privilegia civitatibus regiis a Wenceslao II. rege concessa. 1285. 24. Maji. Wenceslaus (II) Dei gratia rex Boemiae et marchio Moraviae statuimus et praesenti lege perpetuo duratura sancimus: 1. Ut dicti cives ad nullum alium respectum habeant vel habere debeant, quam ad Nos et Nostros, quos divino munere sortiemur, heredes, et Nobis ac Nostris heredibus fidem puram constanter conservent, cum perseverantia sincerae devotionis obe- diant et subsistant, nec non et quod viventes invicem concorditer pacem colant, venerentur justiciam (sine quibus nil unquam durabile potest esse) atque illius societatis beato vivant vinculo couniti, ut quicquid gratitudo prosperitatis adduxerit vel casus adversus inflixerit, communi et aequali participio sorciantur. 2. Si civitati cuipiam dampnum aliquod ingeretur, id ipsius civitatis cives ad Nostram deferent audientiam cum querela, de quo si eidem civitati satisfactionem condignam facere non pote- rimus exhiberi contumacia illius, qui damnum intulit, Nobis et justitiae non parente, volumus, ut de consensu et subsidio Nostris congregatis aliarum civitatum viribus eundem hostiliter impetant et ad satisfaciendum Nobis pro contumacia et ipsis pro damno violenter inducant et capiant, si poterint, de persona. 3. Si aliquis baro vel miles aut ipsorum serviens spoliis, rapinis, incendiis, justae probationis certitudine offendisse proba- bitur aliquam civitatem, a Nobis cum querela petetur, ut de ipso laesae civitati exhiberi faciamus justitiae complementum.
Caput septimum. Civitates et jus municipale. 1. Privilegia civitatibus regiis a Wenceslao II. rege concessa. 1285. 24. Maji. Wenceslaus (II) Dei gratia rex Boemiae et marchio Moraviae statuimus et praesenti lege perpetuo duratura sancimus: 1. Ut dicti cives ad nullum alium respectum habeant vel habere debeant, quam ad Nos et Nostros, quos divino munere sortiemur, heredes, et Nobis ac Nostris heredibus fidem puram constanter conservent, cum perseverantia sincerae devotionis obe- diant et subsistant, nec non et quod viventes invicem concorditer pacem colant, venerentur justiciam (sine quibus nil unquam durabile potest esse) atque illius societatis beato vivant vinculo couniti, ut quicquid gratitudo prosperitatis adduxerit vel casus adversus inflixerit, communi et aequali participio sorciantur. 2. Si civitati cuipiam dampnum aliquod ingeretur, id ipsius civitatis cives ad Nostram deferent audientiam cum querela, de quo si eidem civitati satisfactionem condignam facere non pote- rimus exhiberi contumacia illius, qui damnum intulit, Nobis et justitiae non parente, volumus, ut de consensu et subsidio Nostris congregatis aliarum civitatum viribus eundem hostiliter impetant et ad satisfaciendum Nobis pro contumacia et ipsis pro damno violenter inducant et capiant, si poterint, de persona. 3. Si aliquis baro vel miles aut ipsorum serviens spoliis, rapinis, incendiis, justae probationis certitudine offendisse proba- bitur aliquam civitatem, a Nobis cum querela petetur, ut de ipso laesae civitati exhiberi faciamus justitiae complementum.
Strana 172
172 Cap. VII. Civitates et jus municipale. Qui citatus si juri parere noluerit, liceat eum de persona ipsius civitatis ciuibus, si tamen consensus Noster aderit, detinere, donec per ipsum secundum Deum et justitiam satisfactio con- decens tam de commisso scelere, quam de contumacia praebeatur. 4. Cives, ad quorum civitatem se contulerit in altera civi- tate proscriptus, quam primum eis de certo constiterit eum fore proscriptum, statuimus, ut ipsum detineant de persona, et quod nobilium vel servorum in judicio terrae proscriptorum nomina per universas civitates et singulas in scriptis judicibus et con- sulibus assignentur. 5. Nobilem, contra quem civis in provinciali judicio se- cundum terrae jus causam obtinuit vel evicit, si causae ipsius exsecutionem ipso nobile praepediente non poterit assequi civis idem, liceat ei, Nostro tamen consensu praehabito, in quacunque civitate ipsum invenerit, vel ipsius homines detinere. 6. Statuimus quoque, ut civis, qui se famulatui servitioque baronis addixerit, ad monitionem judicis cum bonis suis omnibus exire debeat civitatem. 7. Discordiam inter cives alicujus civitatis ante harum Nostrarum promulgationem sanctionum exortam cives aliarum duarum civitatum sopire amicabiliter teneantur, salvo verum tamen jure Nostro. Quod si non poterint Nobis assentire nolentes concordiae, accusabuntur, ut animadvertamus in ipsos, prout re- gula exigit aequitatis. In posterum vero discordias, quascunque in civitatibus oriri contigerit, Nostro juste sopiendas arbitrio reservamus. 8. Placet Nobis, ut omnes regni Nostri civitates suis antiquis juribus uti valeant et consuetudinibus approbatis, dummodo per ea nil contra Nos vel Nostram familiam (quod indecens sit vel incongruum) valeat evenire, et praecipue contra praesentes ho- nestissimas sanctiones, contra quas quicunque in regno Nostro degens praesumpserit aliquid attemptare vel ipsas in minimo violare, eum ex deliberato fidelium Nostrorum consilio, animad- versione debita, secundum civitatum jura et cum ipsarum civi- tatum auxilio taliter puniemus, quod terrori esse poterit singulis et exemplo etc. Act. Pragae a. d. MCCLXXXV, IX. calend. Jun. XIII indict. (E libro civ. Colon. super Albea typis exsc. Emler II. 1346. — J. Če- lakovský I. 6.)
172 Cap. VII. Civitates et jus municipale. Qui citatus si juri parere noluerit, liceat eum de persona ipsius civitatis ciuibus, si tamen consensus Noster aderit, detinere, donec per ipsum secundum Deum et justitiam satisfactio con- decens tam de commisso scelere, quam de contumacia praebeatur. 4. Cives, ad quorum civitatem se contulerit in altera civi- tate proscriptus, quam primum eis de certo constiterit eum fore proscriptum, statuimus, ut ipsum detineant de persona, et quod nobilium vel servorum in judicio terrae proscriptorum nomina per universas civitates et singulas in scriptis judicibus et con- sulibus assignentur. 5. Nobilem, contra quem civis in provinciali judicio se- cundum terrae jus causam obtinuit vel evicit, si causae ipsius exsecutionem ipso nobile praepediente non poterit assequi civis idem, liceat ei, Nostro tamen consensu praehabito, in quacunque civitate ipsum invenerit, vel ipsius homines detinere. 6. Statuimus quoque, ut civis, qui se famulatui servitioque baronis addixerit, ad monitionem judicis cum bonis suis omnibus exire debeat civitatem. 7. Discordiam inter cives alicujus civitatis ante harum Nostrarum promulgationem sanctionum exortam cives aliarum duarum civitatum sopire amicabiliter teneantur, salvo verum tamen jure Nostro. Quod si non poterint Nobis assentire nolentes concordiae, accusabuntur, ut animadvertamus in ipsos, prout re- gula exigit aequitatis. In posterum vero discordias, quascunque in civitatibus oriri contigerit, Nostro juste sopiendas arbitrio reservamus. 8. Placet Nobis, ut omnes regni Nostri civitates suis antiquis juribus uti valeant et consuetudinibus approbatis, dummodo per ea nil contra Nos vel Nostram familiam (quod indecens sit vel incongruum) valeat evenire, et praecipue contra praesentes ho- nestissimas sanctiones, contra quas quicunque in regno Nostro degens praesumpserit aliquid attemptare vel ipsas in minimo violare, eum ex deliberato fidelium Nostrorum consilio, animad- versione debita, secundum civitatum jura et cum ipsarum civi- tatum auxilio taliter puniemus, quod terrori esse poterit singulis et exemplo etc. Act. Pragae a. d. MCCLXXXV, IX. calend. Jun. XIII indict. (E libro civ. Colon. super Albea typis exsc. Emler II. 1346. — J. Če- lakovský I. 6.)
Strana 173
Cap. VII. Civitates et jus municipale. 173 2. Libertates nonnullis civitatibus Boemiae per regem Romanorum Albertum et Fridericum ducem in castris ante Opatowicz die 5. Oct. 1307 concessae. Albertus, Rom. rex oc, et Fridericus, dux Austriae et Stiriae, dominus Carniolae Marchiaeque et Portus Naonis, notum oc, quod cupientes omnia et singula facere, quae singulis istarum ciui- tatum Grecz, Jermer, Chrudim, Mutha et Policz nouimus esse congrua et eorum profectibus profutura, ipsas in Nostram reci- pientes gratiam (et) protectionem. 1. Primo volumus et promittimus, vt nullum ciuium dictarum ciuitatum, qui fideiussores habere potest uel certam residenciam possessionum, quae possessio aestimatur ad quinquaginta marcas argenti, contra formam juris detinere uel capere aliqualiter de- beamus. 2. Item volumus, ut camerarius Noster nusquam in aliqua ciuitate super causis judicandis judicio praesidere debeat, nisi in illa ciuitate, in qua causae sunt subortae, sicut in literis principa- liter continetur plenius. 3. Item si camerarius Noster judicibus et dictarum ciuitatum ciuibus dederit in mandatis, ut causas cuiuscunque facti in ci- uitate subortas non debeant judicare et de eisdem causis nulli facere justiciae complementum, nichilominus volumus, ut ipsi judex et jurati praedictas causas judicent et facient de eis justiciae complementum, sed in formam juris ciuitati prioribus temporibus approbatam, exceptis tribus causis, videlicet falso, stupro et praesumpcione temeraria, que heymsuchung vulgariter dicitur, quas tres causas jam dictas volumus per Nostrum camerarium judicari. 4. Praeterea dictis ciuibus duximus hujusmodi graciam fa- ciendam, ut nullam collectam uel steuram Nobis dare et exsol- vere teneantur, sed solum censum exsolvent de hereditatibus, quas ad ipsas ciuitates per regem habent mensuratas; salvo hoc etiam, quicunque rex filiam vel filias suas duxerit maritali copulae conjungendas, extunc volumus ut homines civium in villis resi- dentes collectam uel steuram exsolvere debeant, quam homines nobilium terrigenarum dabunt et exsolvent, videlicet de laneo fer- tonem, quatuor grossos denarios computando pro fertone; item artifex mechanicus lotonem; item de quolibet molendino integro
Cap. VII. Civitates et jus municipale. 173 2. Libertates nonnullis civitatibus Boemiae per regem Romanorum Albertum et Fridericum ducem in castris ante Opatowicz die 5. Oct. 1307 concessae. Albertus, Rom. rex oc, et Fridericus, dux Austriae et Stiriae, dominus Carniolae Marchiaeque et Portus Naonis, notum oc, quod cupientes omnia et singula facere, quae singulis istarum ciui- tatum Grecz, Jermer, Chrudim, Mutha et Policz nouimus esse congrua et eorum profectibus profutura, ipsas in Nostram reci- pientes gratiam (et) protectionem. 1. Primo volumus et promittimus, vt nullum ciuium dictarum ciuitatum, qui fideiussores habere potest uel certam residenciam possessionum, quae possessio aestimatur ad quinquaginta marcas argenti, contra formam juris detinere uel capere aliqualiter de- beamus. 2. Item volumus, ut camerarius Noster nusquam in aliqua ciuitate super causis judicandis judicio praesidere debeat, nisi in illa ciuitate, in qua causae sunt subortae, sicut in literis principa- liter continetur plenius. 3. Item si camerarius Noster judicibus et dictarum ciuitatum ciuibus dederit in mandatis, ut causas cuiuscunque facti in ci- uitate subortas non debeant judicare et de eisdem causis nulli facere justiciae complementum, nichilominus volumus, ut ipsi judex et jurati praedictas causas judicent et facient de eis justiciae complementum, sed in formam juris ciuitati prioribus temporibus approbatam, exceptis tribus causis, videlicet falso, stupro et praesumpcione temeraria, que heymsuchung vulgariter dicitur, quas tres causas jam dictas volumus per Nostrum camerarium judicari. 4. Praeterea dictis ciuibus duximus hujusmodi graciam fa- ciendam, ut nullam collectam uel steuram Nobis dare et exsol- vere teneantur, sed solum censum exsolvent de hereditatibus, quas ad ipsas ciuitates per regem habent mensuratas; salvo hoc etiam, quicunque rex filiam vel filias suas duxerit maritali copulae conjungendas, extunc volumus ut homines civium in villis resi- dentes collectam uel steuram exsolvere debeant, quam homines nobilium terrigenarum dabunt et exsolvent, videlicet de laneo fer- tonem, quatuor grossos denarios computando pro fertone; item artifex mechanicus lotonem; item de quolibet molendino integro
Strana 174
174 Cap. VII. Civitates et jus municipale. fertonem; item de parvo molendino lotonem, ipsum ad amplius subsidium nullatenus compellentes. 5. Item volumus et promittimus, ut praesens moneta tam in grossis quam in parvis denariis in suo valore debeat perpetuo conservari. 6. Item volumus, ut quicunque ducens argentum de Monte Cuttna, si infra unum miliare sibi argentum per urburarios uel magistros monetae receptum fuerit, extunc pro qualibet marca sibi recepta quadraginta duo grossi denarii restituantur eidem eodem termino, quo sibi argentum receptum esse dinoscitur praenotatum. Si vero idem ducens argentum ultra unum miliare a dicto Monte Cuttna venerit, extunc nullus debet ei recipere argentum vel ipsum in aliquo conturbare. 7. Item volumus, ut ciues mercatores et hospites regnum Boemiae intrantes vel exeuntes libere et secure argentum ducere debeant et portare, cautela hujus(modi) adhibita et expressa, quod si dictis civibus mercatoribus vel hospitibus de aliis terris vel civitatibus circa Montem Cuttnam transeuntibus argentum ipsorum per praedictos urburarios vel magistros monetae receptum fuerit, si idem cives mercatores vel hospites testimonio proborum virorum ostendere poterunt et probare, quod argentum eis re- ceptum de aliis terris uel civitatibus secum duxerint vel por- taverint, extunc eis dicti urburarii vel magistri monetae argentum restituere sine difficultate qualibet teneantur. 8. Praeterea dictis civibus duximus hujusmodi graciam fa- ciendam, ut nobiles et terrigenas terrae pro debitis ipsis civibus non solutis, per camerarium sive nuncium beneficiariorum, as- sumpto sibi camerarii vel vicem eius gerentis nuncio condi- tionis militaris, ad judicium terrae citare debeant. 9. Sub numero decem marcarum argenti singulis annis in quatuor temporibus, itaque diebus integris et completis dictorum quatuor temporum, a mane usque ad vesperam, dicti nobiles et terrigenae juxta formam citationis superius expressam citari pos- sunt; et apud quoscunque nobiles et terrigenas dicti cives jus suum obtinuerint pro debitis suis et fuerint assecuti, ex tunc res mobiles dictorum nobilium determinate licite et libere poterunt etiam occupare, ut eis eorum debita exsolvant.
174 Cap. VII. Civitates et jus municipale. fertonem; item de parvo molendino lotonem, ipsum ad amplius subsidium nullatenus compellentes. 5. Item volumus et promittimus, ut praesens moneta tam in grossis quam in parvis denariis in suo valore debeat perpetuo conservari. 6. Item volumus, ut quicunque ducens argentum de Monte Cuttna, si infra unum miliare sibi argentum per urburarios uel magistros monetae receptum fuerit, extunc pro qualibet marca sibi recepta quadraginta duo grossi denarii restituantur eidem eodem termino, quo sibi argentum receptum esse dinoscitur praenotatum. Si vero idem ducens argentum ultra unum miliare a dicto Monte Cuttna venerit, extunc nullus debet ei recipere argentum vel ipsum in aliquo conturbare. 7. Item volumus, ut ciues mercatores et hospites regnum Boemiae intrantes vel exeuntes libere et secure argentum ducere debeant et portare, cautela hujus(modi) adhibita et expressa, quod si dictis civibus mercatoribus vel hospitibus de aliis terris vel civitatibus circa Montem Cuttnam transeuntibus argentum ipsorum per praedictos urburarios vel magistros monetae receptum fuerit, si idem cives mercatores vel hospites testimonio proborum virorum ostendere poterunt et probare, quod argentum eis re- ceptum de aliis terris uel civitatibus secum duxerint vel por- taverint, extunc eis dicti urburarii vel magistri monetae argentum restituere sine difficultate qualibet teneantur. 8. Praeterea dictis civibus duximus hujusmodi graciam fa- ciendam, ut nobiles et terrigenas terrae pro debitis ipsis civibus non solutis, per camerarium sive nuncium beneficiariorum, as- sumpto sibi camerarii vel vicem eius gerentis nuncio condi- tionis militaris, ad judicium terrae citare debeant. 9. Sub numero decem marcarum argenti singulis annis in quatuor temporibus, itaque diebus integris et completis dictorum quatuor temporum, a mane usque ad vesperam, dicti nobiles et terrigenae juxta formam citationis superius expressam citari pos- sunt; et apud quoscunque nobiles et terrigenas dicti cives jus suum obtinuerint pro debitis suis et fuerint assecuti, ex tunc res mobiles dictorum nobilium determinate licite et libere poterunt etiam occupare, ut eis eorum debita exsolvant.
Strana 175
Cap. VII. Civitates et jus municipale. 175 10. Praeterea si aliquis ex dictis nobilibus terrigenis sine heredibus decesserit, debitis creditoribus suis non solutis : ex tunc ille vel illi, qui se de hereditatibus illius, qui decessit, intromi- serunt, debita dictis creditoribus exsolvere teneantur. 11. Praeterea si aliquis camerarium Nostrum rogaverit, ut sibi adversarium suum citare pro suis causis debeat et facere justiciam de eodem, si ipsi civi citanti non fuit prius jus dene- gatum a suo judice et juratis : ex tunc volumus, quod civis citans jus suum debeat perdidisse. 12. Item volumus, ut lapides, ex quibus comburitur ci- mentum, et alii lapides necessarii ad domos in civitate constru- endas, et arena, argilla, quae sunt necessaria ad civitates, du- cantur impedimento quolibet non obstante. 13. Item volumus, ut a qualibus dictarum civitatum ad di- stanciam unius miliaris nulla thaberna atque artifex mechanicus habeatur. 14. Praeterea omnia privilegia, libertates, gratias et omnia jura in eisdem privilegiis contenta atque scripta, quae dictarum civitatum cives ab illustribus principibus, quondam Boemiae re- gibus, antecessoribus Nostris, habent et habere noscuntur, rata et grata habentes volumus inviolabiliter observare. 15. Item civibus civitatis Greczensis speciali de favore quo ipsos amplectimur, silvam ante foras civitatis eiusdem pro- pinque adiacentem, nuncupatam vulgariter boronem, cum fundo contulimus perpetue et libere possidendam atque in ipsorum usus committendam. 16. Item volumus et permittimus, ut in praedicta ciuitate sit et esse debeat deposicio in mercimoniis et aliis rebus, quae dicitur vulgariter niederlage. 17. Praeterea volumus et permittimus in praedicta civitate Grecz annuale forum in nativitate beatae Marie Virginis liberum per quatuordecim dies. Omnes, qui illuc transeuntes cum mercibus quibuscunque per bona regia et nobilium sine theloneo in reditu et exitu transire per hos quatuordecim dies libere debent, impe- dimento quolibet procul moto. Insuper praedictis civibus indul- gemus, quod libra plumbi in civitate sua de cetero gaudeant et utantur.
Cap. VII. Civitates et jus municipale. 175 10. Praeterea si aliquis ex dictis nobilibus terrigenis sine heredibus decesserit, debitis creditoribus suis non solutis : ex tunc ille vel illi, qui se de hereditatibus illius, qui decessit, intromi- serunt, debita dictis creditoribus exsolvere teneantur. 11. Praeterea si aliquis camerarium Nostrum rogaverit, ut sibi adversarium suum citare pro suis causis debeat et facere justiciam de eodem, si ipsi civi citanti non fuit prius jus dene- gatum a suo judice et juratis : ex tunc volumus, quod civis citans jus suum debeat perdidisse. 12. Item volumus, ut lapides, ex quibus comburitur ci- mentum, et alii lapides necessarii ad domos in civitate constru- endas, et arena, argilla, quae sunt necessaria ad civitates, du- cantur impedimento quolibet non obstante. 13. Item volumus, ut a qualibus dictarum civitatum ad di- stanciam unius miliaris nulla thaberna atque artifex mechanicus habeatur. 14. Praeterea omnia privilegia, libertates, gratias et omnia jura in eisdem privilegiis contenta atque scripta, quae dictarum civitatum cives ab illustribus principibus, quondam Boemiae re- gibus, antecessoribus Nostris, habent et habere noscuntur, rata et grata habentes volumus inviolabiliter observare. 15. Item civibus civitatis Greczensis speciali de favore quo ipsos amplectimur, silvam ante foras civitatis eiusdem pro- pinque adiacentem, nuncupatam vulgariter boronem, cum fundo contulimus perpetue et libere possidendam atque in ipsorum usus committendam. 16. Item volumus et permittimus, ut in praedicta ciuitate sit et esse debeat deposicio in mercimoniis et aliis rebus, quae dicitur vulgariter niederlage. 17. Praeterea volumus et permittimus in praedicta civitate Grecz annuale forum in nativitate beatae Marie Virginis liberum per quatuordecim dies. Omnes, qui illuc transeuntes cum mercibus quibuscunque per bona regia et nobilium sine theloneo in reditu et exitu transire per hos quatuordecim dies libere debent, impe- dimento quolibet procul moto. Insuper praedictis civibus indul- gemus, quod libra plumbi in civitate sua de cetero gaudeant et utantur.
Strana 176
176 Cap. VII. Civitates et jus municipale. Dat. in castris apud Opatowicz III non. Octob. a. d. MOCCVII, regni vero nostri Romani praedicti anno X. (Bienenberg, Gesch. der Stadt Königgrätz 92. — Emler II. 2149. — Elisabeth regina privilegia antescripta a. 1308, die 18. Aug. confirmavit. Eml. II. 2174.) 3. Privilegium olim Teutonicorum Pragensium civibus Majoris Civitatis Pragensis a rege Joanne 1316. confirmatum et auctum. 1319. 27. Julii. Nos Johannes Dei gratia Boemiae et Poloniae rex ac Lu- zenburgensis comes. Ad universorum etc., quod constituti in Nostra praesentia fideles Nostri cives Majoris Civitatis Nostrae Pra- gensis, Nobis exhibuerunt quoddam privilegium illustris domini Ottakari, quondam regis Boemiae, praedecessoris Nostri, cum in- stantia postulantes, ut privilegium ipsum et singula contenta sub ipso dignaremur de innata Nobis clementia confirmare. Tenor vero privilegii ipsius, quem de verbo ad verbum inseri fecimus praesentibus, per omnia talis est: (Sequitur privilegium Ottacari regis ab anno 1274. — Codex j. B. I. N. 65.) Nos quoque Joannes, Dei gratia etc., praesens privilegium et singula contenta in ipso, sicut rite et rationabiliter concessa et provide facta sunt, innovamus, approbamus et auctoritatis Nostrae regiae patrocinio confirmamus. Et ut cives Nostri praedicti etiam per Nos consolationem recipiant ampliorem, subscripta praemissis gratiis adicimus, pro- mittentes rata et firma habere ac observare, quaecumque ipsis in Nostris literis promisimus quibuscumque. Spondemus denique, omnes eos nobiles et alios, qui civibus ipsis suas patentes super debitis et aliis rebus quibuscunque de- derint literas, ad observationem eorum, ad quae ipsi se obliga- verunt, sine strepitu judicii compellere et tenere. Volentes, ut si civium aliquis (quod absit) captivatus fu- erit, quod nisi pro tredecim parvis debeat liberari. In cujus concessionis, innovationis et confirmationis Nostrae testimonium et robur praesentes fieri et sigillo Maj. Nostrae jussimus communiri.
176 Cap. VII. Civitates et jus municipale. Dat. in castris apud Opatowicz III non. Octob. a. d. MOCCVII, regni vero nostri Romani praedicti anno X. (Bienenberg, Gesch. der Stadt Königgrätz 92. — Emler II. 2149. — Elisabeth regina privilegia antescripta a. 1308, die 18. Aug. confirmavit. Eml. II. 2174.) 3. Privilegium olim Teutonicorum Pragensium civibus Majoris Civitatis Pragensis a rege Joanne 1316. confirmatum et auctum. 1319. 27. Julii. Nos Johannes Dei gratia Boemiae et Poloniae rex ac Lu- zenburgensis comes. Ad universorum etc., quod constituti in Nostra praesentia fideles Nostri cives Majoris Civitatis Nostrae Pra- gensis, Nobis exhibuerunt quoddam privilegium illustris domini Ottakari, quondam regis Boemiae, praedecessoris Nostri, cum in- stantia postulantes, ut privilegium ipsum et singula contenta sub ipso dignaremur de innata Nobis clementia confirmare. Tenor vero privilegii ipsius, quem de verbo ad verbum inseri fecimus praesentibus, per omnia talis est: (Sequitur privilegium Ottacari regis ab anno 1274. — Codex j. B. I. N. 65.) Nos quoque Joannes, Dei gratia etc., praesens privilegium et singula contenta in ipso, sicut rite et rationabiliter concessa et provide facta sunt, innovamus, approbamus et auctoritatis Nostrae regiae patrocinio confirmamus. Et ut cives Nostri praedicti etiam per Nos consolationem recipiant ampliorem, subscripta praemissis gratiis adicimus, pro- mittentes rata et firma habere ac observare, quaecumque ipsis in Nostris literis promisimus quibuscumque. Spondemus denique, omnes eos nobiles et alios, qui civibus ipsis suas patentes super debitis et aliis rebus quibuscunque de- derint literas, ad observationem eorum, ad quae ipsi se obliga- verunt, sine strepitu judicii compellere et tenere. Volentes, ut si civium aliquis (quod absit) captivatus fu- erit, quod nisi pro tredecim parvis debeat liberari. In cujus concessionis, innovationis et confirmationis Nostrae testimonium et robur praesentes fieri et sigillo Maj. Nostrae jussimus communiri.
Strana 177
Cap. VII. Civitates et jus municipale. 177 Actum et datum Pragae, per manus venerabilis Joannis Wissegradensis ecclesiae praepositi, regni Boemiae cancellarii, principis Nostri dilecti, VI. kal. Augusti a. D. 1319, regnorum Nostrorum anno nono. (Liber vetustissimus privilegiorum Vetero-Pragensis, nunc arch. civ. Pra- gensis. — Codex msc. Musei boem. 23 C. 2. — Typis exscripsit Jar. Cela- kovský: Codex juris municipalis I. 12.) 4. Sublevationes civitatibus regiis a rege Jo- anne concessae. 1337. 5. Julii. Nos Johannes dei gracia Boemiae rex ac Lucemburgensis comes. Ad universorum noticiam volumus tenore praesentium de- venire, quod cupientes dilectorum Nobis ciuium ciuitatum sub- scriptarum, scilicet Pragensis Minoris, Slanensis, Lunensis, Mel- nicensis, Luthomericensis, Uskensis, Pirnensis, Pontensis, Sacensis, Cadanensis, Slakenwerdensis et Cubitensis, qui temporibus retro- actis per expensas excessivas, quas subcamerarii, qui pro tem- pore fuerunt, in praedictis ciuitatibus quandoque sine causa fe- cerunt, sunt plurimum aggrauati, commoditatibus effectualiter prouidere, statuimus, sanccimus et tenore praesentium decernimus, mandantes haec inantea firmiter observari: 1. Ut subcamerarius, qui inantea fuerit, debeat ciuitates supradictas ad causas aliquas in ipsis ammodo judicandas et super quibus ad eum fuerit appellatum, sub expensis et sumptibus propriis visitare, nullas expensarum procurationes ab eisdem civibus de cetero exigendo. 2. Praeterea cives civitatum praedictarum a datione pan- norum Yprensium et munerum, qui et quae ab eis, quotiens quis ad idem subcamerariatus officium per Nos institutus fuerit, ex consuetudine tantummodo inducta et per Nos seu praedecessores Nostros, reges Boemiae, usque modo minime approbata exigi et recipi consueverunt, benigniter supportamus, ita quod ad da- tionem pannorum eorundem seu munerum ipsi subcamerario, qui pro tempore fuerit, faciendam non sint de cetero aliqualiter obligati. 3. Volumus etiam, ut cives seu jurati civitatum praefa- tarum, qui se laudabiliter conservarunt, possint et debeant pro quolibet anno statuto triennio de consilio seniorum et communi- nitatis civium civitatis cujuscunque alios juratos eligere, ita quod Codex J. B. II. 3. 12
Cap. VII. Civitates et jus municipale. 177 Actum et datum Pragae, per manus venerabilis Joannis Wissegradensis ecclesiae praepositi, regni Boemiae cancellarii, principis Nostri dilecti, VI. kal. Augusti a. D. 1319, regnorum Nostrorum anno nono. (Liber vetustissimus privilegiorum Vetero-Pragensis, nunc arch. civ. Pra- gensis. — Codex msc. Musei boem. 23 C. 2. — Typis exscripsit Jar. Cela- kovský: Codex juris municipalis I. 12.) 4. Sublevationes civitatibus regiis a rege Jo- anne concessae. 1337. 5. Julii. Nos Johannes dei gracia Boemiae rex ac Lucemburgensis comes. Ad universorum noticiam volumus tenore praesentium de- venire, quod cupientes dilectorum Nobis ciuium ciuitatum sub- scriptarum, scilicet Pragensis Minoris, Slanensis, Lunensis, Mel- nicensis, Luthomericensis, Uskensis, Pirnensis, Pontensis, Sacensis, Cadanensis, Slakenwerdensis et Cubitensis, qui temporibus retro- actis per expensas excessivas, quas subcamerarii, qui pro tem- pore fuerunt, in praedictis ciuitatibus quandoque sine causa fe- cerunt, sunt plurimum aggrauati, commoditatibus effectualiter prouidere, statuimus, sanccimus et tenore praesentium decernimus, mandantes haec inantea firmiter observari: 1. Ut subcamerarius, qui inantea fuerit, debeat ciuitates supradictas ad causas aliquas in ipsis ammodo judicandas et super quibus ad eum fuerit appellatum, sub expensis et sumptibus propriis visitare, nullas expensarum procurationes ab eisdem civibus de cetero exigendo. 2. Praeterea cives civitatum praedictarum a datione pan- norum Yprensium et munerum, qui et quae ab eis, quotiens quis ad idem subcamerariatus officium per Nos institutus fuerit, ex consuetudine tantummodo inducta et per Nos seu praedecessores Nostros, reges Boemiae, usque modo minime approbata exigi et recipi consueverunt, benigniter supportamus, ita quod ad da- tionem pannorum eorundem seu munerum ipsi subcamerario, qui pro tempore fuerit, faciendam non sint de cetero aliqualiter obligati. 3. Volumus etiam, ut cives seu jurati civitatum praefa- tarum, qui se laudabiliter conservarunt, possint et debeant pro quolibet anno statuto triennio de consilio seniorum et communi- nitatis civium civitatis cujuscunque alios juratos eligere, ita quod Codex J. B. II. 3. 12
Strana 178
178 Cap. VII. Civitates et jus municipale. semper sex personae de prioribus juratis pro consilio remaneant cum eis, quos pro eodem anno de novo duxerint eligendos, qui etiam sex pro anno tercio immutari debebunt. 4. Praeteroa decernimus, quod cives seu jurati civitatum praedictarum habeant homicidia et quaslibet alias causas, casibus et causis Nobis ab antiquo reservatis dumtaxat exceptis, prae- sertim super quibus ad Nos vel ad ipsum subcamerarium appel- latum non extiterit, judicandi juxta jura ipsorum civilia plenam et liberam inantea potestatem. 5. Insuper volumus, ut universi et singuli, qui bona quae- cunque antiquitus ad civitates praedictas mensurata possident, debeant contribuere de eisdem cum dictis civitatibus et civibus in ipsis residentibus ad onera quaelibet supportanda, litteris No- stris de exempcione hujusmodi cuipiam per Nos datis non ob- stantibus, quas praesentibus revocamus, firmiter statuentes, ut hii, qui super terram bona aliqua tenuerint, hereditaria seu li- bera, et in praedictis civitatibus suam fecerint mansionem, talem de eisdem bonis liberis ad supportandum eo levius id, quod ci- vitatibus incumbit, contributionem facere debeant, qualem consi- lium civitatis duxerit arbitrandam. Harum Nostrarum testimonio literarum. Datum Pragae in crastino sancti Procopii anno domini mil- lesimo trecentisimo tricesimo septimo. (E libro privilegiorum civit. Lunensis typis exscripsit J. Čelakovský Cod. Jur. munic. I. 29. — Ejusdem tenoris litterae emanatae sunt etiam civitatibus regiis: Grecz Reginae, Muta Alta, Chrudim, Polička, Jaroměř, Časlav, Colonia, Kúřim, Nimburg, Verona, Plzeň, Klatovy, Stříbro, Tachov, Domažlice, Sušice, Písek, Budějovice). 5. Fundatio Novae civitatis Pragensis a. 1348. Karolus dei gratia Romanorum rex semper Augustus et Boe- miae rex. Universis praesentes literas inspecturis gratiam cum pleni- tudine omnis boni. Ad exaltationem felicis status, additamenti et ampliationis civitatis Nostrae Pragensis, quam Novam Civitatem Pragensem titulandam et quam certis finibus duximus dilatandam, prout in Nostris super hoc editis literis seriosius continetur, ipsiusque continua incrementa, omnes et singulos christianos, qui in dicta
178 Cap. VII. Civitates et jus municipale. semper sex personae de prioribus juratis pro consilio remaneant cum eis, quos pro eodem anno de novo duxerint eligendos, qui etiam sex pro anno tercio immutari debebunt. 4. Praeteroa decernimus, quod cives seu jurati civitatum praedictarum habeant homicidia et quaslibet alias causas, casibus et causis Nobis ab antiquo reservatis dumtaxat exceptis, prae- sertim super quibus ad Nos vel ad ipsum subcamerarium appel- latum non extiterit, judicandi juxta jura ipsorum civilia plenam et liberam inantea potestatem. 5. Insuper volumus, ut universi et singuli, qui bona quae- cunque antiquitus ad civitates praedictas mensurata possident, debeant contribuere de eisdem cum dictis civitatibus et civibus in ipsis residentibus ad onera quaelibet supportanda, litteris No- stris de exempcione hujusmodi cuipiam per Nos datis non ob- stantibus, quas praesentibus revocamus, firmiter statuentes, ut hii, qui super terram bona aliqua tenuerint, hereditaria seu li- bera, et in praedictis civitatibus suam fecerint mansionem, talem de eisdem bonis liberis ad supportandum eo levius id, quod ci- vitatibus incumbit, contributionem facere debeant, qualem consi- lium civitatis duxerit arbitrandam. Harum Nostrarum testimonio literarum. Datum Pragae in crastino sancti Procopii anno domini mil- lesimo trecentisimo tricesimo septimo. (E libro privilegiorum civit. Lunensis typis exscripsit J. Čelakovský Cod. Jur. munic. I. 29. — Ejusdem tenoris litterae emanatae sunt etiam civitatibus regiis: Grecz Reginae, Muta Alta, Chrudim, Polička, Jaroměř, Časlav, Colonia, Kúřim, Nimburg, Verona, Plzeň, Klatovy, Stříbro, Tachov, Domažlice, Sušice, Písek, Budějovice). 5. Fundatio Novae civitatis Pragensis a. 1348. Karolus dei gratia Romanorum rex semper Augustus et Boe- miae rex. Universis praesentes literas inspecturis gratiam cum pleni- tudine omnis boni. Ad exaltationem felicis status, additamenti et ampliationis civitatis Nostrae Pragensis, quam Novam Civitatem Pragensem titulandam et quam certis finibus duximus dilatandam, prout in Nostris super hoc editis literis seriosius continetur, ipsiusque continua incrementa, omnes et singulos christianos, qui in dicta
Strana 179
Cap. VII. Civitates et jus municipale. 179 civitate elegerint incolatum, ab omnibus et singulis taliis, col- lectis, angariis, parangariis ac aliis impositionibus et exactionibus quibuscunque et quocunque nomine nuncupentur, de bonis quae in dicta Nova Civitate duxerint apponenda, usque ad duodecim annos, Judaeos vero et qui de quibuscunque regionibus et orbis partibus ad dictae Novae Civitatis venient incolatum, ibidem domicilium eligentes, illis tamen duntaxat exceptis, qui in An- tiqua Civitate Pragensi morantur, quod antiquam negligere no- lumus propter novam, et ibidem domos et aedificia lapidea suf- ficienter et idonee construere studuerint, usque ad duodecim annos etiam de speciali Nostrae munificentiae gratia eximimus, absolvimus penitus et quittamus, ut usque ad dicta tempora completa super his a quocunque nullatenus impetantur. Quibus finitis temporibus praefati incolae et habitatores ac Judaei na- turam incolarum et habitatorum ac Judaeorum Civitatis Antiquae quoad haec sortiantur. Item volumus, quod brasiatoria, siccatoria, braxatoria, currifices et malleatores cujuslibet stanni nec non fabri cujuscunque conditionis existant, ordinatis tamen ad opus et usus equorum et armaturas facientibus duntaxat exceptis, ad dictam Novam Civitatem infra annum sub Nostrae indignatione celsitudinis transferantur. In quorum testimonium praesentes scribi et sigilli Majestatis Nostrae munimime jussimus roborari. Datum Pragae a. D. 1348, indictione prima, VIII. id. Mart. regnorum Nostrorum anno secundo. (Pelzel, Karl IV. Urk.) 6. Jus regale civitati Bavoroviensi imper- titum. Ca. 1360. Cives jurati totaque communitas civitatis B. fideles Nostri dilecti in Nostri praesentia personaliter (constituti) Nobis humi- liter supplicarunt, quatenus ipsis de innata Nobis pietate jus re- gale donare, concedere ac dictam civitatem graciose libertare dignaremur. Nos itaque consideratis probitatis eorum meritis, quibus Nobis et praedecessoribus Nostris fide pura et indefessis ob- sequiis actenus complacuerunt, ad prosecutionem ipsorum pro- fectus et commodi benignis affectibus inclinati ac petitionibus ipsorum utpote racionabilibus merito annuentes, animo deliberato ipsis et eorum futuris successoribus praefatum jus regale con- 12*
Cap. VII. Civitates et jus municipale. 179 civitate elegerint incolatum, ab omnibus et singulis taliis, col- lectis, angariis, parangariis ac aliis impositionibus et exactionibus quibuscunque et quocunque nomine nuncupentur, de bonis quae in dicta Nova Civitate duxerint apponenda, usque ad duodecim annos, Judaeos vero et qui de quibuscunque regionibus et orbis partibus ad dictae Novae Civitatis venient incolatum, ibidem domicilium eligentes, illis tamen duntaxat exceptis, qui in An- tiqua Civitate Pragensi morantur, quod antiquam negligere no- lumus propter novam, et ibidem domos et aedificia lapidea suf- ficienter et idonee construere studuerint, usque ad duodecim annos etiam de speciali Nostrae munificentiae gratia eximimus, absolvimus penitus et quittamus, ut usque ad dicta tempora completa super his a quocunque nullatenus impetantur. Quibus finitis temporibus praefati incolae et habitatores ac Judaei na- turam incolarum et habitatorum ac Judaeorum Civitatis Antiquae quoad haec sortiantur. Item volumus, quod brasiatoria, siccatoria, braxatoria, currifices et malleatores cujuslibet stanni nec non fabri cujuscunque conditionis existant, ordinatis tamen ad opus et usus equorum et armaturas facientibus duntaxat exceptis, ad dictam Novam Civitatem infra annum sub Nostrae indignatione celsitudinis transferantur. In quorum testimonium praesentes scribi et sigilli Majestatis Nostrae munimime jussimus roborari. Datum Pragae a. D. 1348, indictione prima, VIII. id. Mart. regnorum Nostrorum anno secundo. (Pelzel, Karl IV. Urk.) 6. Jus regale civitati Bavoroviensi imper- titum. Ca. 1360. Cives jurati totaque communitas civitatis B. fideles Nostri dilecti in Nostri praesentia personaliter (constituti) Nobis humi- liter supplicarunt, quatenus ipsis de innata Nobis pietate jus re- gale donare, concedere ac dictam civitatem graciose libertare dignaremur. Nos itaque consideratis probitatis eorum meritis, quibus Nobis et praedecessoribus Nostris fide pura et indefessis ob- sequiis actenus complacuerunt, ad prosecutionem ipsorum pro- fectus et commodi benignis affectibus inclinati ac petitionibus ipsorum utpote racionabilibus merito annuentes, animo deliberato ipsis et eorum futuris successoribus praefatum jus regale con- 12*
Strana 180
180 Cap. VII. Civitates et jus municipale. cessimus et concedimus, donavimus et donamus ac dictam civi- tatem libertavimus et libertamus, in hiis scriptis decernentes, ut iidem cives omnesque et singuli utriusque sexus incolae et inha- bitatores dictae civitatis universaliter, qui nunc ibi sunt aut suc- cessores ipsorum universi, omnibus et singulis juribus, liberta- tibus, emunitatibus, graciis et quibusvis aliis consuetudinibus fruantur et ad plenum gaudeant, quibus civitas regalis (Budějo- vice) et ejus incolae hucusque freti sunt seu quomodolibet po- ciuntur ad praesens vel utentur quovis modo in futuro, hoc salvo, quod omnia et singula jura et onera, quae praefata civitas B. et ejus incolae Bohemiae regibus consueverunt solvere, ad eadem jura et onera praedicti cives et universitas in B. Nobis et Nostris successoribus sint astricti. Caeterum volumus et concedimus, quod quicunque prae- dictorum civium Nostrorum ibidem in B. corporalem obtinens residentiam, extra ipsam civitatem in villa Nostra quacunque hereditatem aliquam seu bona alia quaecunque mobilia seu immo- bilia habuerit, praedicta omnia eodem jure, ut praemittitur, li- bere tenebit, solum robotas, quascunque alii incolae villae ejusdem Nobis facere debuerunt, totidem et praedicti cives de ipsorum hereditate Nobis robotizare seu ducere tenebuntur. Praeterea de gracia speciali ipsis concedimus praesenti indultu decernentes, quod quandocunque et quocienscunque expe- ditio generalis vel particularis intra vel extra terram proclama- bitur et cives praefatae civitatis regalis in B. ad eandem equi- tare et currus stipendiare debuerint, Nos dictos cives Nostros de B. ab hiis duobus oneribus supportatos habere volumus et solutos. Verumtamen si Nobis aut Nostris successoribus adversus hostes in terra seu in limitibus terrae Bohemiae ardua necessitas (quod absit) ingruetur, iidem cives in B. corporibus ipsorum pro- priis prout et alii Nostri cives et oppidani sine quavis renitentia et contradictione Nobis et Nostris successoribus suffragari tene- buntur et in stipendiis curruum extra terram aliis civibus et oppidanis Nostris se debeant per omnia conformare. Postremo statuimus et praesenti sanccimus edicto, quod si umquam in causis, litibus, controversiis, materiarum quae- stionibus vel aliis quibusvis judiciariis actibus tales ambiguitates
180 Cap. VII. Civitates et jus municipale. cessimus et concedimus, donavimus et donamus ac dictam civi- tatem libertavimus et libertamus, in hiis scriptis decernentes, ut iidem cives omnesque et singuli utriusque sexus incolae et inha- bitatores dictae civitatis universaliter, qui nunc ibi sunt aut suc- cessores ipsorum universi, omnibus et singulis juribus, liberta- tibus, emunitatibus, graciis et quibusvis aliis consuetudinibus fruantur et ad plenum gaudeant, quibus civitas regalis (Budějo- vice) et ejus incolae hucusque freti sunt seu quomodolibet po- ciuntur ad praesens vel utentur quovis modo in futuro, hoc salvo, quod omnia et singula jura et onera, quae praefata civitas B. et ejus incolae Bohemiae regibus consueverunt solvere, ad eadem jura et onera praedicti cives et universitas in B. Nobis et Nostris successoribus sint astricti. Caeterum volumus et concedimus, quod quicunque prae- dictorum civium Nostrorum ibidem in B. corporalem obtinens residentiam, extra ipsam civitatem in villa Nostra quacunque hereditatem aliquam seu bona alia quaecunque mobilia seu immo- bilia habuerit, praedicta omnia eodem jure, ut praemittitur, li- bere tenebit, solum robotas, quascunque alii incolae villae ejusdem Nobis facere debuerunt, totidem et praedicti cives de ipsorum hereditate Nobis robotizare seu ducere tenebuntur. Praeterea de gracia speciali ipsis concedimus praesenti indultu decernentes, quod quandocunque et quocienscunque expe- ditio generalis vel particularis intra vel extra terram proclama- bitur et cives praefatae civitatis regalis in B. ad eandem equi- tare et currus stipendiare debuerint, Nos dictos cives Nostros de B. ab hiis duobus oneribus supportatos habere volumus et solutos. Verumtamen si Nobis aut Nostris successoribus adversus hostes in terra seu in limitibus terrae Bohemiae ardua necessitas (quod absit) ingruetur, iidem cives in B. corporibus ipsorum pro- priis prout et alii Nostri cives et oppidani sine quavis renitentia et contradictione Nobis et Nostris successoribus suffragari tene- buntur et in stipendiis curruum extra terram aliis civibus et oppidanis Nostris se debeant per omnia conformare. Postremo statuimus et praesenti sanccimus edicto, quod si umquam in causis, litibus, controversiis, materiarum quae- stionibus vel aliis quibusvis judiciariis actibus tales ambiguitates
Strana 181
Cap. VII. Civitates et jus municipale. 181 seu obscuritates intervenient aut occurrent, quae propter judicis et juratorum in B. ignominiosam simplicitatem diffiniri vel termi- nari aut decidi non possint, volumus, quod super hiis ad judicem et juratos civitatis in B. pro declaracione recipienda recurratur, quodque omnia praemissa juxta dictorum judicis et juratorum in B., praesentium vel futurorum, adinvencionem et arbitrium judicentur. In eventu autem, quo alicui parti adinventio ipsorum judicis et juratorum in B. displiceret, ne dominio Nostro per id derogetur, decernimus, ut ab adinventione ad Nostram et No- strorum successorum audientiam licite possit appellari. Nulli quoque hominum liceat, hanc Nostrae donationis, concessionis et libertatis paginam infringere aut ei ausu teme- rario quomodolibet contraire; si quis autem haec attemptare praesumpserit, furerem Nostrae indignacionis se noscat incurrisse. (E cod. man. bibl. univ. Prag. Tadra, Rukopisy formulařů. Formae epistolarum.) 7. Jus miliare. 1330. Nos Joannes rex . . . . affectantes dilectorum Nobis civium Civitatis Nostrae Minoris Pragensis uberioribus augmentis intendere, gratiose volumus et statuendo ordinamus, quod de ci- vitate ipsa ad unius miliaris spatium nulla taberna in aliqua villa haberi debeat vel servari, quodque omnes opifices seu me- chanici foris civitatem habitantes, quorumcunque sint subditi, onera sive contributiones seu collectas quascunque cum ipsis ci- vibus perferre et contribuere debeant et etiam teneantur; et si in hoc ipsi opifices vel mechanici renitentes forent aut rebelles, ipsis civibus ut eos ad hoc arceant et tabernas quae contra Nostram praesentem inhibitionem habentur forsitan, destruant et removeant, damus praesentibus potestatem. . . (Ex confirm. Caroli. Pelzel, Karl VII.) 1376. 4. Jan. Karolus — Volentes conditionem civitatum Nostrarum regalium Boemiae, vid. Cadan, Brux, Sacz et Luns, fieri meliores, regia auctoritate Boemiae . . inhibemus, quod non liceat alicui cauponi, tabernatori aut cuicunque personae infra spatium unius miliaris theutonici a dictis civitatibus circumferen- tialiter computando, in quibuscunque villis et locis pro vendi- tionis aut emptionis usu brasium facere, cerevisiam braxare, pro-
Cap. VII. Civitates et jus municipale. 181 seu obscuritates intervenient aut occurrent, quae propter judicis et juratorum in B. ignominiosam simplicitatem diffiniri vel termi- nari aut decidi non possint, volumus, quod super hiis ad judicem et juratos civitatis in B. pro declaracione recipienda recurratur, quodque omnia praemissa juxta dictorum judicis et juratorum in B., praesentium vel futurorum, adinvencionem et arbitrium judicentur. In eventu autem, quo alicui parti adinventio ipsorum judicis et juratorum in B. displiceret, ne dominio Nostro per id derogetur, decernimus, ut ab adinventione ad Nostram et No- strorum successorum audientiam licite possit appellari. Nulli quoque hominum liceat, hanc Nostrae donationis, concessionis et libertatis paginam infringere aut ei ausu teme- rario quomodolibet contraire; si quis autem haec attemptare praesumpserit, furerem Nostrae indignacionis se noscat incurrisse. (E cod. man. bibl. univ. Prag. Tadra, Rukopisy formulařů. Formae epistolarum.) 7. Jus miliare. 1330. Nos Joannes rex . . . . affectantes dilectorum Nobis civium Civitatis Nostrae Minoris Pragensis uberioribus augmentis intendere, gratiose volumus et statuendo ordinamus, quod de ci- vitate ipsa ad unius miliaris spatium nulla taberna in aliqua villa haberi debeat vel servari, quodque omnes opifices seu me- chanici foris civitatem habitantes, quorumcunque sint subditi, onera sive contributiones seu collectas quascunque cum ipsis ci- vibus perferre et contribuere debeant et etiam teneantur; et si in hoc ipsi opifices vel mechanici renitentes forent aut rebelles, ipsis civibus ut eos ad hoc arceant et tabernas quae contra Nostram praesentem inhibitionem habentur forsitan, destruant et removeant, damus praesentibus potestatem. . . (Ex confirm. Caroli. Pelzel, Karl VII.) 1376. 4. Jan. Karolus — Volentes conditionem civitatum Nostrarum regalium Boemiae, vid. Cadan, Brux, Sacz et Luns, fieri meliores, regia auctoritate Boemiae . . inhibemus, quod non liceat alicui cauponi, tabernatori aut cuicunque personae infra spatium unius miliaris theutonici a dictis civitatibus circumferen- tialiter computando, in quibuscunque villis et locis pro vendi- tionis aut emptionis usu brasium facere, cerevisiam braxare, pro-
Strana 182
182 Cap. VII. Civitates et jus municipale. pinare vel vendere, quovis ingenio seu colore quaesitis; et quod similiter nemo de braseatoriis, braxatoriis seu tabernis inconsuetis extra dictum miliare ubicunque situatis et ab olim rite non servatis ad villas et loca infra praefatum spatium situ- atas seu situata brasium aut cerevisiam adducere, seu cuiquam ibidem vendere nullatenus possit aut debeat in dictarum civitatum praejudicium aut jacturam; quodque nulli fabro, pistori, sutori, sartori aut alterius operis mechanico seu operario, cujuscumque conditionis existat, infra dictum miliare artificium suum liceat in dictarum civitatum praejudicium exercere ; fabris tamen rura- libus, sine quibus villae rurales pro necessitate equorum et ara- turis subsistere commodo non possunt, exceptis. (Ex orig. Pelzel, Karl CCCXXI.) 8. Formatio oppidi ad instar regiae civitatis. 1348. 16. Aug. Karolus rex . decernimus et perpetuo sancimus edicto, quod oppidum monasterii Brewnoviensis Brunow nuncupatum, situm in metis versus Poloniam, universi quoque cives, incolae et habitatores ipsius, praesentes et posteri, mares et faeminae, juvenes et adulti, exnunc in antea omnibus juribus, consuetudinibus, honoribus, libertatibus et gratiis, quibus regiae civitates, utpote Grecz et Glacz, hactenus fretae sunt, perpetuis temporibus gaudere debeant et potiri, et sub umbra regiae Maje- statis in ipso oppido et extra, ubicumque locorum fuerint, ab omnibus fidelibus Nostris tanquam caeteri regales homines et nominatim dictarum civitatum Grecz et Glacz in judiciis et extra ac omnibus et singulis agendis ipsorum in quacumque causa et negotiis quibuscunque omni sinceritatis affectu et pro- motione tractari et ejusdem juris, libertatis et gratiae haberi, teneri et ubilibet reputari, quibus supradictae civitates hactenus fretae sunt et hodie potiuntur. (Ex orig. civ. Braumov. Pelzel, Karl XLVI.) 9. Concessio fundationis oppidi forensis. 1349. 11. Julii. Karolus — Abbati et conventui monasterii S. Coronae ordinis Cisterciensis de regiae potestatis plenitudine autoritatem et potestatem concedimus in villa monasterii, quae Plana dicitur, oppidum forense erigendi, forumque omnium
182 Cap. VII. Civitates et jus municipale. pinare vel vendere, quovis ingenio seu colore quaesitis; et quod similiter nemo de braseatoriis, braxatoriis seu tabernis inconsuetis extra dictum miliare ubicunque situatis et ab olim rite non servatis ad villas et loca infra praefatum spatium situ- atas seu situata brasium aut cerevisiam adducere, seu cuiquam ibidem vendere nullatenus possit aut debeat in dictarum civitatum praejudicium aut jacturam; quodque nulli fabro, pistori, sutori, sartori aut alterius operis mechanico seu operario, cujuscumque conditionis existat, infra dictum miliare artificium suum liceat in dictarum civitatum praejudicium exercere ; fabris tamen rura- libus, sine quibus villae rurales pro necessitate equorum et ara- turis subsistere commodo non possunt, exceptis. (Ex orig. Pelzel, Karl CCCXXI.) 8. Formatio oppidi ad instar regiae civitatis. 1348. 16. Aug. Karolus rex . decernimus et perpetuo sancimus edicto, quod oppidum monasterii Brewnoviensis Brunow nuncupatum, situm in metis versus Poloniam, universi quoque cives, incolae et habitatores ipsius, praesentes et posteri, mares et faeminae, juvenes et adulti, exnunc in antea omnibus juribus, consuetudinibus, honoribus, libertatibus et gratiis, quibus regiae civitates, utpote Grecz et Glacz, hactenus fretae sunt, perpetuis temporibus gaudere debeant et potiri, et sub umbra regiae Maje- statis in ipso oppido et extra, ubicumque locorum fuerint, ab omnibus fidelibus Nostris tanquam caeteri regales homines et nominatim dictarum civitatum Grecz et Glacz in judiciis et extra ac omnibus et singulis agendis ipsorum in quacumque causa et negotiis quibuscunque omni sinceritatis affectu et pro- motione tractari et ejusdem juris, libertatis et gratiae haberi, teneri et ubilibet reputari, quibus supradictae civitates hactenus fretae sunt et hodie potiuntur. (Ex orig. civ. Braumov. Pelzel, Karl XLVI.) 9. Concessio fundationis oppidi forensis. 1349. 11. Julii. Karolus — Abbati et conventui monasterii S. Coronae ordinis Cisterciensis de regiae potestatis plenitudine autoritatem et potestatem concedimus in villa monasterii, quae Plana dicitur, oppidum forense erigendi, forumque omnium
Strana 183
Cap. VII. Civitates et jus municipale. 183 rerum vendibilium, ponderis, numeri et mensurae ibidem admit- tendi die Sabbatis cujuslibet septimanae, decernentes, quod supradictum oppidum forense in Plana omnibus judiciis, cippo, patibulo, juribus, gratiis, libertatibus, immunitatibus et commodis perfrui et gaudere debeat, quibus oppida caetera seu oppidani regni Nostri Boemiae hactenus freti sunt et quomodolibet potiuntur. (Ex orig. mon. S. Coronae. Pelzel, Karl LVIII.) 10. Jura municipalia per Boemiam. A. Jus Magdeburgense civitatis Lutomeri- censis. Intendentes commodo et honori civitatis Nostrae (Lutomeri- censis), petentibus Nostris civibus, jus civitatis Magdebur- gensis infra districtum sive murum civitatis Nostrae ab eisdem desideratum, ipsis atque eorum posteris concessimus indulgendo. (Voigt CIX.) (Heinricus dictus Rex, testis hujus diplomatis, temporibus regis Wen- ceslai I. viguit: 1248 Jindřich král; 1249 Heinricus Rex dictus de Luthomeritz 1253. 1. Januarii Henricus Rex dictus et filius ejus. Johannes. Erb. Reg. I.) 1237. Nos rex Bohemorum Wenceslaus civibus municipali jure residentibus in Rudnic oppido auctoritatem damus, ut tam in causis criminalibus quam etiam civilibus secundum Litho- mierzicensis et aliarum Nostrarum civitatum consuetudines, quae jure theutonicali in regno Nostro incoluntur, sentencias ferendi et eas executioni mandandi plenam habeant potestatem. (E copia arch. Rudnic. Emler II. 2824.) 1261. Ottocarus II. ad instantiam abbatis et conventus Oppatoviensis civitatem Przelúcz ad ditionem monasterii spec- tantem omnibus juribus et libertatibus civitatum ad instar regi- arum urbium Colonii et Kurimii impertivit, ejusmodi inquam jura concessit, qualia quantaque habet Magde burgensis civitas (Dobner Mon. IV. 83.) 1325. Joannes rex . . "Ad universorum notitiam volumus tenore praesentium devenire, quod Nos dilectorum Nobis civium Nostrorum Luthomericensium commoditatibus providere et eos ab indemnitatibus, prout Nostra interest, praeservare de beni- gnitate regia cupientes, omnia et singula illustrium principum, divae memoriae dominorum quondam Wenceslai (I.), Ottakari (II)
Cap. VII. Civitates et jus municipale. 183 rerum vendibilium, ponderis, numeri et mensurae ibidem admit- tendi die Sabbatis cujuslibet septimanae, decernentes, quod supradictum oppidum forense in Plana omnibus judiciis, cippo, patibulo, juribus, gratiis, libertatibus, immunitatibus et commodis perfrui et gaudere debeat, quibus oppida caetera seu oppidani regni Nostri Boemiae hactenus freti sunt et quomodolibet potiuntur. (Ex orig. mon. S. Coronae. Pelzel, Karl LVIII.) 10. Jura municipalia per Boemiam. A. Jus Magdeburgense civitatis Lutomeri- censis. Intendentes commodo et honori civitatis Nostrae (Lutomeri- censis), petentibus Nostris civibus, jus civitatis Magdebur- gensis infra districtum sive murum civitatis Nostrae ab eisdem desideratum, ipsis atque eorum posteris concessimus indulgendo. (Voigt CIX.) (Heinricus dictus Rex, testis hujus diplomatis, temporibus regis Wen- ceslai I. viguit: 1248 Jindřich král; 1249 Heinricus Rex dictus de Luthomeritz 1253. 1. Januarii Henricus Rex dictus et filius ejus. Johannes. Erb. Reg. I.) 1237. Nos rex Bohemorum Wenceslaus civibus municipali jure residentibus in Rudnic oppido auctoritatem damus, ut tam in causis criminalibus quam etiam civilibus secundum Litho- mierzicensis et aliarum Nostrarum civitatum consuetudines, quae jure theutonicali in regno Nostro incoluntur, sentencias ferendi et eas executioni mandandi plenam habeant potestatem. (E copia arch. Rudnic. Emler II. 2824.) 1261. Ottocarus II. ad instantiam abbatis et conventus Oppatoviensis civitatem Przelúcz ad ditionem monasterii spec- tantem omnibus juribus et libertatibus civitatum ad instar regi- arum urbium Colonii et Kurimii impertivit, ejusmodi inquam jura concessit, qualia quantaque habet Magde burgensis civitas (Dobner Mon. IV. 83.) 1325. Joannes rex . . "Ad universorum notitiam volumus tenore praesentium devenire, quod Nos dilectorum Nobis civium Nostrorum Luthomericensium commoditatibus providere et eos ab indemnitatibus, prout Nostra interest, praeservare de beni- gnitate regia cupientes, omnia et singula illustrium principum, divae memoriae dominorum quondam Wenceslai (I.), Ottakari (II)
Strana 184
184 Cap. VII. Civitates et jus municipale. et Wenceslai (II.) soceri nostri, praedecessorum. Nostrorum, regum Boemiae, privilegia eis super quibuscunque juribus, liber- tatibus, immunitatibus et consuetudinibus data et concessa, cujus- cunque tenoris sint, et etiam singula, sicut rite et rationabiliter per eos indulta sunt, ratificamus, approbamus, et tanquam tenor eorum praesentibus inscriptus sit, innovamus et ex certa nostra scientia confirmamus. 2. Volentes ut ipsi cives juribus, liberta- tibus ac consuetudinibus Magdeburgensibus, quibus ab antiquo freti sunt, frui in antea perpetuo debeant et gaudere. 3. Et ad eos per omnes et singulas civitates regni nostri Boemiae quae eisdem utuntur juribus, super dubiis sententiis definiendis debeat haberi recursus, sicut hactenus fieri est consuetum. (E confirmatione Caroli IV. ab a. 1348, cujus originale servatur in archivo civitatis Lutomeric. — Pelzel, Carl IV. Urk. LI.) Balwinus civis Pragensis, bonorum reginae in Sczech vil- licus, bona in Buttowicz, Nynonicz et Kossierz (apud Pragam) locat jure emphiteutico seu theutonico, quod in vulg. purgkrecht nuncupatur . . "In causis judiciariis homines dictarum villarum utentur Jure Meydenburgensi et in eisdem a Minori Civitate Pragensi jura habent et requirent." (Tab. curiae reg. — Ember III. 73.) Sententiae Lutomericenses saec. XIVmi: Advocatus et jurati cives in Luthmericz: Judici et juratis civibus in Grecz: Wir teilen czu eynem rechten alz unz dy von Lutmericz gelart haben. — Jurati et scabini in Altamuta: De Lautmericz. (Gaupp, Deutsche Stadtrechte des Mittelalters I. 1851: XVI. Ein Beitrag zur Geschichte des sächsisch- magdeburgischen Rechts in verschiedenen böhmischen Städten). B. Jus Magdeburgense civitatis (Reginae) = Greczensis. Judex, jurati in Crudyn: Magistro civium et juratis in Grecz. — Judex, jurati civesque universi de Crudyn: Judici et juratis in Grecz. — Jurati in Luthomusl: Juratis cete- risque consulibus et civibus in Grecz. — Jurati in Luttomisl: Judici et juratis in Grecz. — Jurati in Lutmychil: Magistro civium et juratis in Grecz. — Consulibus et juratis civibus in
184 Cap. VII. Civitates et jus municipale. et Wenceslai (II.) soceri nostri, praedecessorum. Nostrorum, regum Boemiae, privilegia eis super quibuscunque juribus, liber- tatibus, immunitatibus et consuetudinibus data et concessa, cujus- cunque tenoris sint, et etiam singula, sicut rite et rationabiliter per eos indulta sunt, ratificamus, approbamus, et tanquam tenor eorum praesentibus inscriptus sit, innovamus et ex certa nostra scientia confirmamus. 2. Volentes ut ipsi cives juribus, liberta- tibus ac consuetudinibus Magdeburgensibus, quibus ab antiquo freti sunt, frui in antea perpetuo debeant et gaudere. 3. Et ad eos per omnes et singulas civitates regni nostri Boemiae quae eisdem utuntur juribus, super dubiis sententiis definiendis debeat haberi recursus, sicut hactenus fieri est consuetum. (E confirmatione Caroli IV. ab a. 1348, cujus originale servatur in archivo civitatis Lutomeric. — Pelzel, Carl IV. Urk. LI.) Balwinus civis Pragensis, bonorum reginae in Sczech vil- licus, bona in Buttowicz, Nynonicz et Kossierz (apud Pragam) locat jure emphiteutico seu theutonico, quod in vulg. purgkrecht nuncupatur . . "In causis judiciariis homines dictarum villarum utentur Jure Meydenburgensi et in eisdem a Minori Civitate Pragensi jura habent et requirent." (Tab. curiae reg. — Ember III. 73.) Sententiae Lutomericenses saec. XIVmi: Advocatus et jurati cives in Luthmericz: Judici et juratis civibus in Grecz: Wir teilen czu eynem rechten alz unz dy von Lutmericz gelart haben. — Jurati et scabini in Altamuta: De Lautmericz. (Gaupp, Deutsche Stadtrechte des Mittelalters I. 1851: XVI. Ein Beitrag zur Geschichte des sächsisch- magdeburgischen Rechts in verschiedenen böhmischen Städten). B. Jus Magdeburgense civitatis (Reginae) = Greczensis. Judex, jurati in Crudyn: Magistro civium et juratis in Grecz. — Judex, jurati civesque universi de Crudyn: Judici et juratis in Grecz. — Jurati in Luthomusl: Juratis cete- risque consulibus et civibus in Grecz. — Jurati in Luttomisl: Judici et juratis in Grecz. — Jurati in Lutmychil: Magistro civium et juratis in Grecz. — Consulibus et juratis civibus in
Strana 185
Cap. VII. Civitates et jus municipale. 185 — Wir teilen Glacz: Busko judex et jurati cives de Grecz. czu eynem rechten, alz unz dy von Lutmericz gelart haben. (Gaupp, Deutsche Stadtrechte I.) C. Jus municipale Antiquae civitatis Pragensis. Privilegium Theutonicorum in suburbio Pragensi manen- tium. Ca. 1178. (Cod. Jur. Boem. I. 17. — Čelakovský Codex J. Mun. I. I.) Privilegii Theutonicorum Pragensium renovatio. Ca. 1231. (Ood. Jur. Boem. I. 35. — Čelakovský ib. 2.) 1264. Ottacarus rex, fundans civitatem Doks, concessit „judici suisque heredibus et omnibus incolis civitatis istius jura Civitatis Pragensis et libertates, quas habent civitates et oppida regni Nostri. (Orig. archivi aulici Vindob. — Emler III. 463.) 1274. 26. Nov. Privilegium Theutonicorum Pragensium con- firmatum. (Cod. Jur. Boem. I. 65. — Čelakovský I.) 1319. 27. Julii. Idem privilegium a rege Joanne civibus Majoris Civitatis Pragensis confirmatum. (Čelakovský I. 12.) 1342. 25. Nov. Karolus — judici, juratis et oppidanis oppidi regii Wladizlawicz et incolis villarum Kruswiczani etc. Volumus, quod iidem jure Civitatis Majoris Pragensis gaudeant. (Pelzel, Karl XXVIII.) 1341. 5. Oct. Wir Wenczlab Rokczaner Richter und Andres Goldner, Seydel von piesk, Nicloz czayner, Nyklas Clementer, Heynrich Swab genant Cziegler, Freidreich Sechsel, Otte gewantsneider, Jakse ruprecht, Jesco Payer, Cunsch von pracz, peschel harrer und Nyclaus geunher, gesworn Schepfen der Stad cze Prag und die gemeyn da selbist, Bechennen an disem brief, allen die yn sehent oder horent lesen, daz wir angesehent und geprüfet haben, daz layder manich morde, maynayd, dube und ander unczucht vnd boezheyt vnge- wonlich und ungehort, wider Got und daz recht in der vorge- nanten unser stat czu prag ofte begangen und gescheen seyn und daz daz alles abge vnd fried und gemach dem armen alz dem reichen in der selben Stat gegeben werde, so sey wir dez
Cap. VII. Civitates et jus municipale. 185 — Wir teilen Glacz: Busko judex et jurati cives de Grecz. czu eynem rechten, alz unz dy von Lutmericz gelart haben. (Gaupp, Deutsche Stadtrechte I.) C. Jus municipale Antiquae civitatis Pragensis. Privilegium Theutonicorum in suburbio Pragensi manen- tium. Ca. 1178. (Cod. Jur. Boem. I. 17. — Čelakovský Codex J. Mun. I. I.) Privilegii Theutonicorum Pragensium renovatio. Ca. 1231. (Ood. Jur. Boem. I. 35. — Čelakovský ib. 2.) 1264. Ottacarus rex, fundans civitatem Doks, concessit „judici suisque heredibus et omnibus incolis civitatis istius jura Civitatis Pragensis et libertates, quas habent civitates et oppida regni Nostri. (Orig. archivi aulici Vindob. — Emler III. 463.) 1274. 26. Nov. Privilegium Theutonicorum Pragensium con- firmatum. (Cod. Jur. Boem. I. 65. — Čelakovský I.) 1319. 27. Julii. Idem privilegium a rege Joanne civibus Majoris Civitatis Pragensis confirmatum. (Čelakovský I. 12.) 1342. 25. Nov. Karolus — judici, juratis et oppidanis oppidi regii Wladizlawicz et incolis villarum Kruswiczani etc. Volumus, quod iidem jure Civitatis Majoris Pragensis gaudeant. (Pelzel, Karl XXVIII.) 1341. 5. Oct. Wir Wenczlab Rokczaner Richter und Andres Goldner, Seydel von piesk, Nicloz czayner, Nyklas Clementer, Heynrich Swab genant Cziegler, Freidreich Sechsel, Otte gewantsneider, Jakse ruprecht, Jesco Payer, Cunsch von pracz, peschel harrer und Nyclaus geunher, gesworn Schepfen der Stad cze Prag und die gemeyn da selbist, Bechennen an disem brief, allen die yn sehent oder horent lesen, daz wir angesehent und geprüfet haben, daz layder manich morde, maynayd, dube und ander unczucht vnd boezheyt vnge- wonlich und ungehort, wider Got und daz recht in der vorge- nanten unser stat czu prag ofte begangen und gescheen seyn und daz daz alles abge vnd fried und gemach dem armen alz dem reichen in der selben Stat gegeben werde, so sey wir dez
Strana 186
186 Cap. VII. Civitates et jus municipale. mit vorgedachtem mut vnd der gunst und gehaise unsers heren dez Kuninges durch fried und gemachs willen ober ayn kommen, also daz eyn gescrieben recht gemacht und getichtet werde und ewiglich dem armen alz dem richen, pey der egenanten stat und in allen steten czu Beheim, ane die in berk- rechte siczen, beleiben schol, dez habe wir allegemeynlich aintrechticleich und mit vorgedachten mut vier piderwe man auz uns dorczu erkorn, die unserm hern dem Kunig und uns dor um gesworn haben, dez ersten Andres goldner, Hensel Mathiz von Eger, Heynrich vom Cadan und Ula pleyer, dy daruber siczen sullen, daz eyn geschriebens recht gemachet und ewicleich bestetiget werde; und ab der ayner oder czwein abe sturben, so schullen die schepphen der vorgenanten Stad die czu der� selben czeit sein, ander an irre stad kiesen, und och wellen. So gebe wir den selben viern volle gewalt alz yn unser here der kuning gegeben und bestetiget hat, waz sie machen und be- screiben, czu eynem rechten daz daz craft und macht haben sol, und daz bestetig(en) wir und wollen daz daz vorgang habe und die schepphen dy czu derselben czeit sin, schullen auch dy selben recht, die sie machen, myt der vorgenanten stat brief bestetigen, daz sie ewicleichen vorgank haben an aller hande wider rede. Wer aber, daz die vorgenanten vier man myt rate adir myt werke heimlich oder offenbar kegen unserm heren dem Kuning, seinen erben oder gegen seinen hauptleuten oder ampt- leuten, die czu der czeit im lande wern, hindert oder hindern wolt, der hindrer schol leyp und gut verlorn haben (leyp und gut), dez selben schol halbes in unsers heren dez kuninges cammer ge- vallen vnd daz ander halpt tail seines gutes an die egenannten unser stat vor ein püze auch schol gevallen. Hat aber er dez gutes nicht, so scholl der selbe hindrer eyn tag und hundirt Jar auz der oft ge- nannten stat bey czehen meylen ewiglich bleiben. Und czu eynem Urkunde und eyner ewigen stetigkeit habe wir diesen brief durch ge- maches und fridez willen, dem armen alz dem reichen, myt der oft genannten stat Ingesil vorsigelt, der gegeben ist czu prage noch Cristes gepurt dreuczehen hundert Jar darnach in dem ain und virczigestin iar, dez achten tages nach sent Wenczlabs tage. (Liber vetustissimus statutorum arch. Prag. — Pelzel, Karl IV. — Roeszler das Altprages Stadtrecht 191.)
186 Cap. VII. Civitates et jus municipale. mit vorgedachtem mut vnd der gunst und gehaise unsers heren dez Kuninges durch fried und gemachs willen ober ayn kommen, also daz eyn gescrieben recht gemacht und getichtet werde und ewiglich dem armen alz dem richen, pey der egenanten stat und in allen steten czu Beheim, ane die in berk- rechte siczen, beleiben schol, dez habe wir allegemeynlich aintrechticleich und mit vorgedachten mut vier piderwe man auz uns dorczu erkorn, die unserm hern dem Kunig und uns dor um gesworn haben, dez ersten Andres goldner, Hensel Mathiz von Eger, Heynrich vom Cadan und Ula pleyer, dy daruber siczen sullen, daz eyn geschriebens recht gemachet und ewicleich bestetiget werde; und ab der ayner oder czwein abe sturben, so schullen die schepphen der vorgenanten Stad die czu der� selben czeit sein, ander an irre stad kiesen, und och wellen. So gebe wir den selben viern volle gewalt alz yn unser here der kuning gegeben und bestetiget hat, waz sie machen und be- screiben, czu eynem rechten daz daz craft und macht haben sol, und daz bestetig(en) wir und wollen daz daz vorgang habe und die schepphen dy czu derselben czeit sin, schullen auch dy selben recht, die sie machen, myt der vorgenanten stat brief bestetigen, daz sie ewicleichen vorgank haben an aller hande wider rede. Wer aber, daz die vorgenanten vier man myt rate adir myt werke heimlich oder offenbar kegen unserm heren dem Kuning, seinen erben oder gegen seinen hauptleuten oder ampt- leuten, die czu der czeit im lande wern, hindert oder hindern wolt, der hindrer schol leyp und gut verlorn haben (leyp und gut), dez selben schol halbes in unsers heren dez kuninges cammer ge- vallen vnd daz ander halpt tail seines gutes an die egenannten unser stat vor ein püze auch schol gevallen. Hat aber er dez gutes nicht, so scholl der selbe hindrer eyn tag und hundirt Jar auz der oft ge- nannten stat bey czehen meylen ewiglich bleiben. Und czu eynem Urkunde und eyner ewigen stetigkeit habe wir diesen brief durch ge- maches und fridez willen, dem armen alz dem reichen, myt der oft genannten stat Ingesil vorsigelt, der gegeben ist czu prage noch Cristes gepurt dreuczehen hundert Jar darnach in dem ain und virczigestin iar, dez achten tages nach sent Wenczlabs tage. (Liber vetustissimus statutorum arch. Prag. — Pelzel, Karl IV. — Roeszler das Altprages Stadtrecht 191.)
Strana 187
Cap. VII. Civitates et jus municipale. 187 D. Jus Normbergense civitatis Egraensis. 1279. 17. Junii. Privilegium Rudolphi Rom. regis civitati Egrensi datum. (Gaupp, Deutsche Stadtrechte des Mittelalters I. 182 ff.: Von einer bestimmten Quelle, aus welcher das Egersche Stadtrecht hervorgegangen, ist nichts sicheres bekannt; aber die innere Wahrscheinlichkeit spricht für einen frühen Einfluss von Nürnberg, vielleicht auch von Regensburg. — Codex Jur. Boem. I. 72.) 1352. Karolus . . . Notum facimus . . . quod dilecti Nobis cives et universitas oppidi et suburbiorum in Cubito pridem a Joanne quondam Boemiae rege . . ad certa jura, libertates etc. privilegiati fuerint . . . Et quia de singulis punctis et arti- culis . . . plenam informationem habemus, eosdem articulos . .. praesentibus innovamus. . . . . Et quod in causis dubiis, quo- tiens opportunum fuerit ad appellationis remedium confugere, jura sententias et diffinitiones dubiorum talium, dum emergunt, a civitate Nostra Egrensi duntaxat, et non alibi, teneantur acci- pere, juxta morem diutius observatum. (Ex orig. arch. Cubit. Pelzel, Karl CXVII.) E. Institutio appellationum in Boemia. 1387. Wenceslaus etc. Notum facimus etc., quod de fidei, legalitatis et circum- spectionis industria Sigismundi Huler, civis Pragensis, fidelis Nostri dilecti, praesumtionem indubiam obtinentes, ipsum animo deliberato, sano principum, baronum et procerum Nostrorum et regni Boemiae fidelium accedente consilio, Nostrum et eiusdem regni Boemiae subcamerarium constituimus et fecimus, consti- tuimus et facimus per praesentes, taliter videlicet: 1. ut idem Sigismundus una cum judice curiae, qui nunc est vel pro tempore fuerit, prout hoc a longis retroactis tempo- ribus in regno Nostro Boemiae tentum est et laudabiliter obser- vatum, quaslibet causas Nostram regalem cameram concernentes, Nostris auctoritate et nomine personaliter, vel ipso aliis Nostris servitiis occupato, per alium ab ipso deputatum judicare possit et debeat, ipsasque ratione praevia terminare.
Cap. VII. Civitates et jus municipale. 187 D. Jus Normbergense civitatis Egraensis. 1279. 17. Junii. Privilegium Rudolphi Rom. regis civitati Egrensi datum. (Gaupp, Deutsche Stadtrechte des Mittelalters I. 182 ff.: Von einer bestimmten Quelle, aus welcher das Egersche Stadtrecht hervorgegangen, ist nichts sicheres bekannt; aber die innere Wahrscheinlichkeit spricht für einen frühen Einfluss von Nürnberg, vielleicht auch von Regensburg. — Codex Jur. Boem. I. 72.) 1352. Karolus . . . Notum facimus . . . quod dilecti Nobis cives et universitas oppidi et suburbiorum in Cubito pridem a Joanne quondam Boemiae rege . . ad certa jura, libertates etc. privilegiati fuerint . . . Et quia de singulis punctis et arti- culis . . . plenam informationem habemus, eosdem articulos . .. praesentibus innovamus. . . . . Et quod in causis dubiis, quo- tiens opportunum fuerit ad appellationis remedium confugere, jura sententias et diffinitiones dubiorum talium, dum emergunt, a civitate Nostra Egrensi duntaxat, et non alibi, teneantur acci- pere, juxta morem diutius observatum. (Ex orig. arch. Cubit. Pelzel, Karl CXVII.) E. Institutio appellationum in Boemia. 1387. Wenceslaus etc. Notum facimus etc., quod de fidei, legalitatis et circum- spectionis industria Sigismundi Huler, civis Pragensis, fidelis Nostri dilecti, praesumtionem indubiam obtinentes, ipsum animo deliberato, sano principum, baronum et procerum Nostrorum et regni Boemiae fidelium accedente consilio, Nostrum et eiusdem regni Boemiae subcamerarium constituimus et fecimus, consti- tuimus et facimus per praesentes, taliter videlicet: 1. ut idem Sigismundus una cum judice curiae, qui nunc est vel pro tempore fuerit, prout hoc a longis retroactis tempo- ribus in regno Nostro Boemiae tentum est et laudabiliter obser- vatum, quaslibet causas Nostram regalem cameram concernentes, Nostris auctoritate et nomine personaliter, vel ipso aliis Nostris servitiis occupato, per alium ab ipso deputatum judicare possit et debeat, ipsasque ratione praevia terminare.
Strana 188
188 Cap. VII. Civitates et jus municipale. 2. Et quia plerumque contingit, quod nonnulli Nostri et regni Boemiae incolae et fideles a sententiis scabinorum, quibus se gravatos fore conspiciunt, ad alios seu alias civitates ac judices appellare consueverunt: idcirco, ne in hoc in posterum aliqua consurgat dubietas, in facto appellationum huiusmodi hunc volumus et decernimus ordinem observari, ut non liceat alicui, cuiuscumque conditionis, status, gradus seu dignitatis existat, a quacumque diffinitiva sententia in praesentia Nostri praedicti subcamerarii seu judicis curiae vel alterius ipsorum per judices, juratos et scabinos ad hoc deputatos super quibus- cunque causis, litibus seu controversiis lata, ad quemcumque judicem seu judices extra terminos regni Nostri Boemiae, quovis exquisito ingenio, quomodolibet appellare. 3. In qua quidem appellatione taliter duximus distin- guendum, ut videlicet is, qui ad jus Magdeburgense appellare voluerit, in civitate Nostra Lutomericensi et non alibi, huiusmodi suam appellationem prosequi debeat justitia mediante, ubi taliter appellanti expedita et sufficiens debebit justitia ministrari. A simili etiam is, qui ad jus Nurembergense appellare voluerit, ad Civitatem Nostram Pragensem, ubi talia jura redduntur, appellare debebit, et ibidem et non alibi huiusmodi appellationem suam prosequi, ut praefertur. 4. Verum si aliquis ad audientiam Nostram personalem appellare decreverit, is faciendi hoc ipsum in utroque praedi- ctorum habebit liberam facultatem. 5. Decernentes ex nunc prout ex tunc, regia auctoritate praedicta, tam appellationes quam alia inde secuta, si quae contra praesentem ordinationem Nostram attemptatae seu attemptata fuerint per quempiam, irritas et irrita, invalidas et invalida, nulliusque fore roboris vel momenti. 6. Mandamus igitur universis et singulis judicibus, magistris civium, consulibus, juratis et communitatibus civitatum regni Nostri Boemiae firmiter et districte, quatenus ad praefatum Sigis- mundum Huler, tamquam Nostrum et regni Boemiae subcamera- rium, respectum habere et secundum praesentem ordinationem Nostram nec non consuetudinem in regno praedicto dudum obser- vatam, causas, lites et quaestiones audire et easdem mediante justitia juris ordine observato debeant diffinire. Nam si secus
188 Cap. VII. Civitates et jus municipale. 2. Et quia plerumque contingit, quod nonnulli Nostri et regni Boemiae incolae et fideles a sententiis scabinorum, quibus se gravatos fore conspiciunt, ad alios seu alias civitates ac judices appellare consueverunt: idcirco, ne in hoc in posterum aliqua consurgat dubietas, in facto appellationum huiusmodi hunc volumus et decernimus ordinem observari, ut non liceat alicui, cuiuscumque conditionis, status, gradus seu dignitatis existat, a quacumque diffinitiva sententia in praesentia Nostri praedicti subcamerarii seu judicis curiae vel alterius ipsorum per judices, juratos et scabinos ad hoc deputatos super quibus- cunque causis, litibus seu controversiis lata, ad quemcumque judicem seu judices extra terminos regni Nostri Boemiae, quovis exquisito ingenio, quomodolibet appellare. 3. In qua quidem appellatione taliter duximus distin- guendum, ut videlicet is, qui ad jus Magdeburgense appellare voluerit, in civitate Nostra Lutomericensi et non alibi, huiusmodi suam appellationem prosequi debeat justitia mediante, ubi taliter appellanti expedita et sufficiens debebit justitia ministrari. A simili etiam is, qui ad jus Nurembergense appellare voluerit, ad Civitatem Nostram Pragensem, ubi talia jura redduntur, appellare debebit, et ibidem et non alibi huiusmodi appellationem suam prosequi, ut praefertur. 4. Verum si aliquis ad audientiam Nostram personalem appellare decreverit, is faciendi hoc ipsum in utroque praedi- ctorum habebit liberam facultatem. 5. Decernentes ex nunc prout ex tunc, regia auctoritate praedicta, tam appellationes quam alia inde secuta, si quae contra praesentem ordinationem Nostram attemptatae seu attemptata fuerint per quempiam, irritas et irrita, invalidas et invalida, nulliusque fore roboris vel momenti. 6. Mandamus igitur universis et singulis judicibus, magistris civium, consulibus, juratis et communitatibus civitatum regni Nostri Boemiae firmiter et districte, quatenus ad praefatum Sigis- mundum Huler, tamquam Nostrum et regni Boemiae subcamera- rium, respectum habere et secundum praesentem ordinationem Nostram nec non consuetudinem in regno praedicto dudum obser- vatam, causas, lites et quaestiones audire et easdem mediante justitia juris ordine observato debeant diffinire. Nam si secus
Strana 189
Cap. VII. Civitates et jus municipale. 189 contra praemissa quidpiam quis attemptare praesumserit, indi- gnationem Nostram gravissimam et poenam pro Nostro infligendam arbitrio se noverit irremissibiliter incursurum. (E cod. Trebon. C. 3: Formelb. II. 149, a) 11. Jura municipalia per Moraviam. A. Jus Magdeburgense civitatis Hlubčicensis. 1270. (Cod. Jur. Boem. I. 60.) 1272. Otacarus rex civibus de Broda (Ungaricali) . . . ut eo jure, quod habet civitas Nostra Lubschitz, gaudere valeant nunc et in aevum. (Ex orig. civit. Brodensis Boczek IV. 100. Emler II. 800). Jus Magdeburgense civitatis Olomucensis. 1278. Rudolfus Romanorum rex . . . volumus, quod Nostri cives de Prerov in eodem jure et libertate sedeant et morentur, quo dilecti Nostri cives in Olomucz sunt gavisi. (Boczek IV. 218. Emler II. 1148.) 1336. Statuimus — ut cives Nostri Olomucenses et singuli alii cives civitatum, oppidorum et villarum in marchionatu Nostro praedicto existentibus eo jure Magdeburgensi ut praedicti cives Olomucenses fruentes etc. (Bischoff, Deutsches Recht in Olmücz.) Jus Magdeburgense civium de Froudenthal et Nova Villa. 1223. Otacarus rex . . . civibus suis de Vnisow, quae est Nova Villa . . . omnes culpas, secundum quod hactenus inter se et apud ipsos judicarunt fratre Nostro (Wladislao) concedente, concedimus ipsis secundum suas consuetudines judicare, nisi fuerit gravis ct magna culpa, quae coram Nobis aut Nostros me- rito debeat ventilari. Item in summa idem jus Magdeburgense et easdem consuetudines, quas habent cives Nostri de Frouden- thal, eisdem misericorditer volumus indulgere. (Orig. civ. Uníšov. — Boczek II. p. 147. — Erb. I. 671. — F. Bischoff Deutsches Recht in Olmütz, Pag. 7.) Jura Magdeburgensia a civitate Vratislavia Olomucensibus communicata 1351. Noverint universi et singuli, praesentes et posteri, praesens scriptum inspecturi, quod nos consules civitatis Wratislaviae qui
Cap. VII. Civitates et jus municipale. 189 contra praemissa quidpiam quis attemptare praesumserit, indi- gnationem Nostram gravissimam et poenam pro Nostro infligendam arbitrio se noverit irremissibiliter incursurum. (E cod. Trebon. C. 3: Formelb. II. 149, a) 11. Jura municipalia per Moraviam. A. Jus Magdeburgense civitatis Hlubčicensis. 1270. (Cod. Jur. Boem. I. 60.) 1272. Otacarus rex civibus de Broda (Ungaricali) . . . ut eo jure, quod habet civitas Nostra Lubschitz, gaudere valeant nunc et in aevum. (Ex orig. civit. Brodensis Boczek IV. 100. Emler II. 800). Jus Magdeburgense civitatis Olomucensis. 1278. Rudolfus Romanorum rex . . . volumus, quod Nostri cives de Prerov in eodem jure et libertate sedeant et morentur, quo dilecti Nostri cives in Olomucz sunt gavisi. (Boczek IV. 218. Emler II. 1148.) 1336. Statuimus — ut cives Nostri Olomucenses et singuli alii cives civitatum, oppidorum et villarum in marchionatu Nostro praedicto existentibus eo jure Magdeburgensi ut praedicti cives Olomucenses fruentes etc. (Bischoff, Deutsches Recht in Olmücz.) Jus Magdeburgense civium de Froudenthal et Nova Villa. 1223. Otacarus rex . . . civibus suis de Vnisow, quae est Nova Villa . . . omnes culpas, secundum quod hactenus inter se et apud ipsos judicarunt fratre Nostro (Wladislao) concedente, concedimus ipsis secundum suas consuetudines judicare, nisi fuerit gravis ct magna culpa, quae coram Nobis aut Nostros me- rito debeat ventilari. Item in summa idem jus Magdeburgense et easdem consuetudines, quas habent cives Nostri de Frouden- thal, eisdem misericorditer volumus indulgere. (Orig. civ. Uníšov. — Boczek II. p. 147. — Erb. I. 671. — F. Bischoff Deutsches Recht in Olmütz, Pag. 7.) Jura Magdeburgensia a civitate Vratislavia Olomucensibus communicata 1351. Noverint universi et singuli, praesentes et posteri, praesens scriptum inspecturi, quod nos consules civitatis Wratislaviae qui
Strana 190
190 Cap. VII. Civitates et jus municipale. nunc sumus et in posterum fuerimus, ad speciale mandatum ser. principis, Domini Nostri Caroli Rom. regis, firmiter nobis traditum nec non de communi consensu et voluntate expressa seniorum scabinorum et juratorum nostrorum, universis civibus in Olmuntz nunc existentibus et in posterum successuris omnia civitatis Nostrae jura, prout apud nos servantur, porrigimus et donamus. Ita quoque, ut super omnibus causis tam parvis quam magnis civibus praedictae civitatis Olomuncz incumbentibus in omni jure ad nostram civitatem Wratislaviam perpetualiter re- cursum habere debeant et respectum, unaque nobiscum de eisdem juribus in praefata civitate frui et gaudere pro ipsorum civium commodo et honore. Harum nostrarum testimonio literarum. Datum anno 1351, in vigilia Purif. b. Mariae V. gl. (Ex orig. civ. Olom. Bischoff, Deutsches Recht, Urk. XIV. XV.) 1352. 3. Martii. Nos Johannes Dei gratia marchio Moraviae, notum facimus universis, quod inter caetera, quae sollicitudinis Nostrae cura continua meditatione amplectitur, illud considera- tioni Nostrae occurit praecipue, qualiter civitatem Nostram Olomuc, quae in Nostro marchionatu capitalis existit, dignis praerogativis et gratiis colamus. Cum igitur advocatus ac jurati ac universitas ipsius civitatis, fideles Nostri dilecti, hactenus jura sua hinc inde receperint, in Nova Civitate vel per amplius extra terminos Nostri marchionatus in Vreudenthal, non sine ipsorum maximo dispendio et sub plurimis rerum ac personarum suarum periculis et impensis, ipsi tamquam viri providi et discreti ab hujusmodi cupientes dispendiis, periculis et expensis in posterum supportari, Jura Magdeburgensia, quibus civitas Wratislaviensis utitur, pro se suaque civitate praefata de Nostro consensu et assensu ac speciali conniventia transcripserunt. Ei ratione igitur perspicuae considerationis, considerantes quod dictae civitati Nostrae Olomuc, imo omnium aliarum Nostrorum et quarumcunque in Nostro marchionatu civitatum, oppidorum atque villarum constitutarum, quae hucusque juribus Magdeburgensibus gavisae sunt, conditio ex eo poterit multipliciter meliorari, praefata Jura Magdeburgensia prout de verbo ad verbum in supradicta civi- tate Wratislaviens transsumpta et rescripta ac in supradictae civi- tatis Olomucensis libro contineri dinoscuntur, jam dictae civitati
190 Cap. VII. Civitates et jus municipale. nunc sumus et in posterum fuerimus, ad speciale mandatum ser. principis, Domini Nostri Caroli Rom. regis, firmiter nobis traditum nec non de communi consensu et voluntate expressa seniorum scabinorum et juratorum nostrorum, universis civibus in Olmuntz nunc existentibus et in posterum successuris omnia civitatis Nostrae jura, prout apud nos servantur, porrigimus et donamus. Ita quoque, ut super omnibus causis tam parvis quam magnis civibus praedictae civitatis Olomuncz incumbentibus in omni jure ad nostram civitatem Wratislaviam perpetualiter re- cursum habere debeant et respectum, unaque nobiscum de eisdem juribus in praefata civitate frui et gaudere pro ipsorum civium commodo et honore. Harum nostrarum testimonio literarum. Datum anno 1351, in vigilia Purif. b. Mariae V. gl. (Ex orig. civ. Olom. Bischoff, Deutsches Recht, Urk. XIV. XV.) 1352. 3. Martii. Nos Johannes Dei gratia marchio Moraviae, notum facimus universis, quod inter caetera, quae sollicitudinis Nostrae cura continua meditatione amplectitur, illud considera- tioni Nostrae occurit praecipue, qualiter civitatem Nostram Olomuc, quae in Nostro marchionatu capitalis existit, dignis praerogativis et gratiis colamus. Cum igitur advocatus ac jurati ac universitas ipsius civitatis, fideles Nostri dilecti, hactenus jura sua hinc inde receperint, in Nova Civitate vel per amplius extra terminos Nostri marchionatus in Vreudenthal, non sine ipsorum maximo dispendio et sub plurimis rerum ac personarum suarum periculis et impensis, ipsi tamquam viri providi et discreti ab hujusmodi cupientes dispendiis, periculis et expensis in posterum supportari, Jura Magdeburgensia, quibus civitas Wratislaviensis utitur, pro se suaque civitate praefata de Nostro consensu et assensu ac speciali conniventia transcripserunt. Ei ratione igitur perspicuae considerationis, considerantes quod dictae civitati Nostrae Olomuc, imo omnium aliarum Nostrorum et quarumcunque in Nostro marchionatu civitatum, oppidorum atque villarum constitutarum, quae hucusque juribus Magdeburgensibus gavisae sunt, conditio ex eo poterit multipliciter meliorari, praefata Jura Magdeburgensia prout de verbo ad verbum in supradicta civi- tate Wratislaviens transsumpta et rescripta ac in supradictae civi- tatis Olomucensis libro contineri dinoscuntur, jam dictae civitati
Strana 191
Cap. VII. Civitates et jus municipale. 191 Nostrae Olomucensi de potestatis Nostrae plenitudine appro- priamus, ratificamus et de certa Nostra scientia approbamus, decernentes statuentes ac perpetuo edicto sanctientes, quod Novae Civitatis et Luthovie, Schoenberch necnon aliarum Nostrarum ac episcopi Olomucensis et omnium religiosorum baronumque, nobilium et wladiconum in Nostro marchionatu existentium civi- tatum, oppidorum et villarum cives, oppidani ac villani seu incolae, qui hucusque juribus Magdeburgensibus gavisi sunt et potiti, jura sua recipiant et requirant in saepedicta Nostra Olomucensi civitate capitali, et nullibi alibi in terra Nostra vel extra terram, necnon sententias jurium, quas ipsimet diffinere non possent seu decidere nescirent, in dicta civitate Olomucensi inantea perpetuis successuris temporibus postulent, juxta dictorum Jurium transsumptum, decidi et definiri, nullius firmatatis seu valoris aut efficaciae declarantes, si per quemquam, contra prae- missa vel promissorum aliquid fuerit quomodolibet attemptatum. Harum nostrarum, quibus sigillum nostrum appendi fecimus, testimonio literarum. Datum Brunae III. die mensis Marcii a. D. 1352. (Jura primaeva Moraviae. 1731. — Bischoff, Osterr. Stadtrechte u. Privilegien 1857. p. 110. — Brandl VIII. 150.) B. Jura muncipalia civitatis Brunensis. Jura civitatis Brunensis, sic dicta „Jura Originalia", A. Privilegium regis Wenceslai II. majus et B. Privilegium minus, ab anno 1243. (Cod. Jur. Boem. I. 37.) Liber Sententiarum, alio nomine „Manipulus vel Directorium juris civilis“ dictus, etiam inscriptione „Casus forenses decisi secundum Jus municipale Brunense" insignitus. Collectio sententiarum per Joannem notarium Brunensem a. 1365 ad finem redacta. (Dr. E. Fr. Rössler Deutsche Rechtsdenkmäler aus Böhmen und Mähren II.: Die Stadtrechte von Brünn aus dem XIII. und XIV. Jahr- hundert 1852. I. Das Schöffenbuch.) Joannes . incolis Mönicensibus . . omnia quoque jura et sententias quae alibi quam in civitate Nostra Brunensi dictata
Cap. VII. Civitates et jus municipale. 191 Nostrae Olomucensi de potestatis Nostrae plenitudine appro- priamus, ratificamus et de certa Nostra scientia approbamus, decernentes statuentes ac perpetuo edicto sanctientes, quod Novae Civitatis et Luthovie, Schoenberch necnon aliarum Nostrarum ac episcopi Olomucensis et omnium religiosorum baronumque, nobilium et wladiconum in Nostro marchionatu existentium civi- tatum, oppidorum et villarum cives, oppidani ac villani seu incolae, qui hucusque juribus Magdeburgensibus gavisi sunt et potiti, jura sua recipiant et requirant in saepedicta Nostra Olomucensi civitate capitali, et nullibi alibi in terra Nostra vel extra terram, necnon sententias jurium, quas ipsimet diffinere non possent seu decidere nescirent, in dicta civitate Olomucensi inantea perpetuis successuris temporibus postulent, juxta dictorum Jurium transsumptum, decidi et definiri, nullius firmatatis seu valoris aut efficaciae declarantes, si per quemquam, contra prae- missa vel promissorum aliquid fuerit quomodolibet attemptatum. Harum nostrarum, quibus sigillum nostrum appendi fecimus, testimonio literarum. Datum Brunae III. die mensis Marcii a. D. 1352. (Jura primaeva Moraviae. 1731. — Bischoff, Osterr. Stadtrechte u. Privilegien 1857. p. 110. — Brandl VIII. 150.) B. Jura muncipalia civitatis Brunensis. Jura civitatis Brunensis, sic dicta „Jura Originalia", A. Privilegium regis Wenceslai II. majus et B. Privilegium minus, ab anno 1243. (Cod. Jur. Boem. I. 37.) Liber Sententiarum, alio nomine „Manipulus vel Directorium juris civilis“ dictus, etiam inscriptione „Casus forenses decisi secundum Jus municipale Brunense" insignitus. Collectio sententiarum per Joannem notarium Brunensem a. 1365 ad finem redacta. (Dr. E. Fr. Rössler Deutsche Rechtsdenkmäler aus Böhmen und Mähren II.: Die Stadtrechte von Brünn aus dem XIII. und XIV. Jahr- hundert 1852. I. Das Schöffenbuch.) Joannes . incolis Mönicensibus . . omnia quoque jura et sententias quae alibi quam in civitate Nostra Brunensi dictata
Strana 192
192 Cap. VII. Civitates et jus municipale. et recepta seu dictatae et receptae deinceps fuerint, cassamus, irritamus et viribus vacuamus. (Monse, Versuch 147. — Bischoff, Ost. Stadtrechte 19.) Sententiae Brunenses extra civitatem Brunen- sem latae: Rustici de Scibnicz (Šimice). Jurati de Nausedlicz (Austerlicz). Jurati de Kniehnicz, Knihnicz, Knechnitz (Kněnice). Jurati de Raussenis, Rausseins, Russeins (Rousinov). Jurati in Crumpnaw, in Crumplaw, Crumlau (Krumlov). In Budespicz, jurati de (Budějice). Jurati de Gostel, cives de Gostel (Kostel; Podivin = Kostel). In Tissanowicz, jurati de Thuschnawicz (Tišňovice). Cives de Chrisans, Crisans, jurati de Ch. (Křižanov). Civibus de Hainreichs, Hainrichs (Bitéška). In Wissaw, Jurati de Wissaw, Wischaw (Víškov). De Chremisir, Jurati de Chremsir, de Chrems, cives de Ch. (Kroměžíř). Jurati de Broda Ungaricali; cives B. U. (Brod uherský). Jurati de Bisencz, Pisencz (Bzenec). Jurati in Galicz (Holíč). Lauczschenis, juratis de Lautsch, Lautscheins (Lovčice). Radisch, Redisch (Hradiště). Letawicz, Lethowicz, Letowicz, Ledawicz (Letovice). Boskowicz, Bozkowiczenses (Boskovice). Jurati de Alba Ecclesia (Hranice). Jurati in Praczaw, Prazcow (Vracov). Rustici de Prehenicz (?). Juratis in Schirnabicz (Černovice). Cives de Gayau, jurati de Geyaw, Gayaw (Kyjov). Di von Eylau? Rusticis in Draholcz, Droholcz (Drnholec). In Eywanczicz (Ivančice). Rusticis de Stritecz (Střítež). Jurati de Hulein, burgravius de Hulein in Holyn (Hulfn). De Antiquae Bruna (Staré Brno). Clobuk, jurati de Klobuk (Klobúky).
192 Cap. VII. Civitates et jus municipale. et recepta seu dictatae et receptae deinceps fuerint, cassamus, irritamus et viribus vacuamus. (Monse, Versuch 147. — Bischoff, Ost. Stadtrechte 19.) Sententiae Brunenses extra civitatem Brunen- sem latae: Rustici de Scibnicz (Šimice). Jurati de Nausedlicz (Austerlicz). Jurati de Kniehnicz, Knihnicz, Knechnitz (Kněnice). Jurati de Raussenis, Rausseins, Russeins (Rousinov). Jurati in Crumpnaw, in Crumplaw, Crumlau (Krumlov). In Budespicz, jurati de (Budějice). Jurati de Gostel, cives de Gostel (Kostel; Podivin = Kostel). In Tissanowicz, jurati de Thuschnawicz (Tišňovice). Cives de Chrisans, Crisans, jurati de Ch. (Křižanov). Civibus de Hainreichs, Hainrichs (Bitéška). In Wissaw, Jurati de Wissaw, Wischaw (Víškov). De Chremisir, Jurati de Chremsir, de Chrems, cives de Ch. (Kroměžíř). Jurati de Broda Ungaricali; cives B. U. (Brod uherský). Jurati de Bisencz, Pisencz (Bzenec). Jurati in Galicz (Holíč). Lauczschenis, juratis de Lautsch, Lautscheins (Lovčice). Radisch, Redisch (Hradiště). Letawicz, Lethowicz, Letowicz, Ledawicz (Letovice). Boskowicz, Bozkowiczenses (Boskovice). Jurati de Alba Ecclesia (Hranice). Jurati in Praczaw, Prazcow (Vracov). Rustici de Prehenicz (?). Juratis in Schirnabicz (Černovice). Cives de Gayau, jurati de Geyaw, Gayaw (Kyjov). Di von Eylau? Rusticis in Draholcz, Droholcz (Drnholec). In Eywanczicz (Ivančice). Rusticis de Stritecz (Střítež). Jurati de Hulein, burgravius de Hulein in Holyn (Hulfn). De Antiquae Bruna (Staré Brno). Clobuk, jurati de Klobuk (Klobúky).
Strana 193
Cap. VII. Civitates et jus municipale. 193 Jurati de Auspicz (Hustopeč). Rustici de Hostyeradicz (Hostěradice). Rusticis de Chunicz, jurati in Cunitz (Kúnice). Rustici de Urchau (?). Rustici de Strucz (?). Jerspicz (Gerspitz). Rustici de Strelicz, civibus in Strelicz (Střelice), Jurati in Gurda (Kurdějov). Gedaw (Jedovnice). Rustici de Nenawicz (Nenovice). Sahars (u Kromežíře). Villa Gurein (Kúřim). Jurati de Gewiczka (Jevíčko). Juratis de Prostays (Prostějov). Napajedl oppidum (Napajedly). Jus municipale civitatis Iglaviensis complectens a) Privilegium regis Wenceslai I. et Premyslai marchionis. b) Libertates civium. c) Statuta civilia. d) Jura montium et mon- tanorum. Ab anno ca. 1249. (Cod. Jur. Boem. I. 39.) Rex, novam civitatem apud Chrudim antiquam fundans, universos et singulos, qui suas contraxerint mansiones ibique fixerint incolatum, longaevis usibus consuetudinis approbatis et demum jure Iglaviensi vivere decrevit. (Voigt CXIII. — Emler II. 2380). Sententiae Juris Iglaviensis extra civitatem latae. Civibus in Eilow, kegen Elow, dy von Eylow, Eylaw (= Jílové). Civibus Chutnensibus, de Chutna, kegen den Chutten, czu den Chutten (Hora Kutna). Coloniensibus, Kegen Cholen an der Elb (Kolín). Den von dem Reichenstayn (Bergreichenstein). Kegen dem Czaslabs, Czaslauiensibus, Purger von dem Czaslabs (Čáslav). Kegen den Triesch (Tříště in Moravia). Von dem Potschaken (Počátek). Gegen dem Wylancz. Codex J. B. II. 3. 13
Cap. VII. Civitates et jus municipale. 193 Jurati de Auspicz (Hustopeč). Rustici de Hostyeradicz (Hostěradice). Rusticis de Chunicz, jurati in Cunitz (Kúnice). Rustici de Urchau (?). Rustici de Strucz (?). Jerspicz (Gerspitz). Rustici de Strelicz, civibus in Strelicz (Střelice), Jurati in Gurda (Kurdějov). Gedaw (Jedovnice). Rustici de Nenawicz (Nenovice). Sahars (u Kromežíře). Villa Gurein (Kúřim). Jurati de Gewiczka (Jevíčko). Juratis de Prostays (Prostějov). Napajedl oppidum (Napajedly). Jus municipale civitatis Iglaviensis complectens a) Privilegium regis Wenceslai I. et Premyslai marchionis. b) Libertates civium. c) Statuta civilia. d) Jura montium et mon- tanorum. Ab anno ca. 1249. (Cod. Jur. Boem. I. 39.) Rex, novam civitatem apud Chrudim antiquam fundans, universos et singulos, qui suas contraxerint mansiones ibique fixerint incolatum, longaevis usibus consuetudinis approbatis et demum jure Iglaviensi vivere decrevit. (Voigt CXIII. — Emler II. 2380). Sententiae Juris Iglaviensis extra civitatem latae. Civibus in Eilow, kegen Elow, dy von Eylow, Eylaw (= Jílové). Civibus Chutnensibus, de Chutna, kegen den Chutten, czu den Chutten (Hora Kutna). Coloniensibus, Kegen Cholen an der Elb (Kolín). Den von dem Reichenstayn (Bergreichenstein). Kegen dem Czaslabs, Czaslauiensibus, Purger von dem Czaslabs (Čáslav). Kegen den Triesch (Tříště in Moravia). Von dem Potschaken (Počátek). Gegen dem Wylancz. Codex J. B. II. 3. 13
Strana 194
194 Cap. VII. Civitates et jus municipale. Hye zu Telcsch (Teleč in Moravia). Kegen Wunaw (Zvonějov, Vonnau). Dy von Patlawn, in Patlawna, Bottlaun (Batelov in Moravia). Dy von der Waleyn. Illis in Chotybors, Chotborenses, Chottyborzenses (Chotěboř). Myserieczenses, Mezerieczenses (Meziříčí in Moravia). Cives in Polna (Polna). Jus civium in Broda Smilonis (Broda Teutoni- cali) ab a. 1248. (Cod. jur. Boem. I. 70.) Jus municipale civitatis Znoymensis. 1278. m. Sept. Rudolfus Romanorum rex civibus Znoymen- sibus concessit, ut universis juribus, quibus civitas Wiennensis gaudere dinoscitur, perfruantur. (Boczek Cod. V. 264. — Eml II. 1139.) 1314. Jus civitatis Znoymensis. (Cod. man. saec. XVIII. bibl. Lubecensis, quem dr. Roeszlerius a. 1851 ibidem reperit. Vide ejusdem Deutsche Rechtsdenkmäler II. 406.) 1327. 4. Febr. Johannes rex civibus Jempnicensibus con- cessit, "ut eisdem juribus in causis suis judiciariis, quibus cives Znoymenses hucusque rationabiliter freti sunt et fruentur inantea, ipsi cives Nostri Jempnicenses semper de caetero, sicut per eos factum est hactenus, perfruantur. (Chytil VI. 252.) judici, consilio et 1335. 29. Aug. Karolus marchio. communitati hominum in Trebitz. Heri dum apud Nos genitor Noster hospitaret, providit cum abbate Trebicensis monasterii civitatem vestram infra triennium muris et fossatis fortitudinis cingi et etiam percompleri, ut cincti muris et fossatis de munifi- centia regia digne nuncupari possitis. Verum quia civitates sine legibus et statutis municipalibus cum salute nequeunt commode quatenus vos et civitas vestra ac vestri subsistere, volumus successores omnibus et singulis juribus, commodis, beneficiis ac statutis gaudere et uti debeatis, quibus civitas Nostra Znoy- mensis gaudet quomodolibet vel potitur. (E collectione Pitteriana. Pelzel, Karl IV. XVI.)
194 Cap. VII. Civitates et jus municipale. Hye zu Telcsch (Teleč in Moravia). Kegen Wunaw (Zvonějov, Vonnau). Dy von Patlawn, in Patlawna, Bottlaun (Batelov in Moravia). Dy von der Waleyn. Illis in Chotybors, Chotborenses, Chottyborzenses (Chotěboř). Myserieczenses, Mezerieczenses (Meziříčí in Moravia). Cives in Polna (Polna). Jus civium in Broda Smilonis (Broda Teutoni- cali) ab a. 1248. (Cod. jur. Boem. I. 70.) Jus municipale civitatis Znoymensis. 1278. m. Sept. Rudolfus Romanorum rex civibus Znoymen- sibus concessit, ut universis juribus, quibus civitas Wiennensis gaudere dinoscitur, perfruantur. (Boczek Cod. V. 264. — Eml II. 1139.) 1314. Jus civitatis Znoymensis. (Cod. man. saec. XVIII. bibl. Lubecensis, quem dr. Roeszlerius a. 1851 ibidem reperit. Vide ejusdem Deutsche Rechtsdenkmäler II. 406.) 1327. 4. Febr. Johannes rex civibus Jempnicensibus con- cessit, "ut eisdem juribus in causis suis judiciariis, quibus cives Znoymenses hucusque rationabiliter freti sunt et fruentur inantea, ipsi cives Nostri Jempnicenses semper de caetero, sicut per eos factum est hactenus, perfruantur. (Chytil VI. 252.) judici, consilio et 1335. 29. Aug. Karolus marchio. communitati hominum in Trebitz. Heri dum apud Nos genitor Noster hospitaret, providit cum abbate Trebicensis monasterii civitatem vestram infra triennium muris et fossatis fortitudinis cingi et etiam percompleri, ut cincti muris et fossatis de munifi- centia regia digne nuncupari possitis. Verum quia civitates sine legibus et statutis municipalibus cum salute nequeunt commode quatenus vos et civitas vestra ac vestri subsistere, volumus successores omnibus et singulis juribus, commodis, beneficiis ac statutis gaudere et uti debeatis, quibus civitas Nostra Znoy- mensis gaudet quomodolibet vel potitur. (E collectione Pitteriana. Pelzel, Karl IV. XVI.)
Strana 195
Caput octavum. Res ecclesiasticae. (Additamenta ad Tomum I. Codicis J. Boem.) Occardi episcopi Pragensis de decimis episco- palibus ordinatio. (1018—1023.) Hic constituit, ut pro decimatione unusquisque, sive potens sive dives sive pauper, tantum qui de suo pheodo vel allodio araturam haberet, duos modios quinque palmarum et duorum digitorum, unum tritici et alterum avenae, episcopo solveret. Nam ante, sicut primo episcopo Dethmaro constitum erat, pro decimatione duos messis acervos dabant. Dicimus enim acervum quinquaginta manipulos habentem. (Cosm. Chron. ad A. 1023.) Henrici Zdik, episcopi Olomucensis: „Ordo, qualiter in sua ecclesia sacri ordines fiunt.“ 1132. Heinricus D. gr. sanctae Olomucensis ecclesiae humilis minister. Quia sancta mater Ecclesia, quae ex diversitate gentium in unitatem fidei divinitus congregata in Christo unum esse desi- derat, sicut fidei unitatem sic eandem dominicorum praeceptorum identitatem per omnia custodit et observat, merito ab ejusdem fidei integritate recedentes diversa atque adversa inter se sentientes haereticorum nomine denotatos condempnat. Verum si pro diversitate locorum quarundam S. Patrum traditionum ordo variatur, quem tamen fides catholica et religio ecclesiastica alterari patiatur, non damnat, non respuit, tantum si alteratores 13*
Caput octavum. Res ecclesiasticae. (Additamenta ad Tomum I. Codicis J. Boem.) Occardi episcopi Pragensis de decimis episco- palibus ordinatio. (1018—1023.) Hic constituit, ut pro decimatione unusquisque, sive potens sive dives sive pauper, tantum qui de suo pheodo vel allodio araturam haberet, duos modios quinque palmarum et duorum digitorum, unum tritici et alterum avenae, episcopo solveret. Nam ante, sicut primo episcopo Dethmaro constitum erat, pro decimatione duos messis acervos dabant. Dicimus enim acervum quinquaginta manipulos habentem. (Cosm. Chron. ad A. 1023.) Henrici Zdik, episcopi Olomucensis: „Ordo, qualiter in sua ecclesia sacri ordines fiunt.“ 1132. Heinricus D. gr. sanctae Olomucensis ecclesiae humilis minister. Quia sancta mater Ecclesia, quae ex diversitate gentium in unitatem fidei divinitus congregata in Christo unum esse desi- derat, sicut fidei unitatem sic eandem dominicorum praeceptorum identitatem per omnia custodit et observat, merito ab ejusdem fidei integritate recedentes diversa atque adversa inter se sentientes haereticorum nomine denotatos condempnat. Verum si pro diversitate locorum quarundam S. Patrum traditionum ordo variatur, quem tamen fides catholica et religio ecclesiastica alterari patiatur, non damnat, non respuit, tantum si alteratores 13*
Strana 196
196 Cap. VIII. Res ecclesiasticae. in soliditate fidei perseverare deprehendit: qua de re nos quoque in Ecclesiae gremio fideliter persistentes, non S. Patrum statutis obviantes, sed qualiter decentius et competentius divinum pera- gatur officium, ratione investigantes, quem in sacrorum ordinum celebratione usum habere consueverimus, subter denotare volumus. Omnibus itaque, qui ordinandi sunt, in ecclesia congre- gatis post Introitum et Kyrie et primam orationem communem omnium ordinandorum vocationem facimus, ibique prostrati leta- niam choro canente divinae pietatis auxilium et sanctorum omnium suffragium super omnes communiter invocamus. Quo facto lectionem primam aliquis ordinandorum pronuntiat. Qua lecta et dicto Gratias et oratione, ostiariorum vocati- onem et consecrationem celebramus. Post quorum consecrationem nobis ad sedem nostram transeuntibus, secundam lectionem osti- arius ordinatus legit. Sic deinceps ante tertiam lectores, ante quartam exorcistas, ante quintam akolytos, ante sextam subdi- aconos ordinamus. Post sextam autem lectionem ante Evangelium lecturos evangelium diaconos consecramus. Lecto autem a nuper ordinato Evangelio, sequitur presby- terorum vocatio, quibus asstantibus Veni Sancte Spiritus canitur ; dein ordinatio celebratur. Conveniens etenim nobis visum est, ut unumquemque in ordine suo ante officium, quod subiturus est, ordinemus; vid. ut subdiaconum ante Epistolam, qui lecturus est Epistolam, diaconum ante Evangelium, presbyterum ante Oblationem sacrificii, quod oblaturus est, consecremus. Proinde ecclesiae Nostrae usus antiquior obtinebat, ut conse- crati eadem die sacerdotes Dei, si missas ob aliquam causam per se celebrare different, calicem, quem de manu episcopi cum oblata et vino suscipiunt, in manibus tenentes, pontifici missam celebranti sollempniter assisterent et episcopo dominica consecrante myste- ria, ipsi quoque tacite calices suos benedicerent, et in fine missae episcopo communicante, ipsi quoque de propriis calicibus quasi pro communione perciperent. Sed quoniam, ut quidam divini tractator testatur eloquii, "ubi desunt verba, non sunt sacrificia“, nequaquam dominicum corpus esse suspicamur, quod instituta a S. Patribus verborum sollempnitate non consecratur (sic). Convenientius itaque judicamus, ut hi, qui missas celebra- verunt, oblatas, quas in consecratione dante pontifice in patenis
196 Cap. VIII. Res ecclesiasticae. in soliditate fidei perseverare deprehendit: qua de re nos quoque in Ecclesiae gremio fideliter persistentes, non S. Patrum statutis obviantes, sed qualiter decentius et competentius divinum pera- gatur officium, ratione investigantes, quem in sacrorum ordinum celebratione usum habere consueverimus, subter denotare volumus. Omnibus itaque, qui ordinandi sunt, in ecclesia congre- gatis post Introitum et Kyrie et primam orationem communem omnium ordinandorum vocationem facimus, ibique prostrati leta- niam choro canente divinae pietatis auxilium et sanctorum omnium suffragium super omnes communiter invocamus. Quo facto lectionem primam aliquis ordinandorum pronuntiat. Qua lecta et dicto Gratias et oratione, ostiariorum vocati- onem et consecrationem celebramus. Post quorum consecrationem nobis ad sedem nostram transeuntibus, secundam lectionem osti- arius ordinatus legit. Sic deinceps ante tertiam lectores, ante quartam exorcistas, ante quintam akolytos, ante sextam subdi- aconos ordinamus. Post sextam autem lectionem ante Evangelium lecturos evangelium diaconos consecramus. Lecto autem a nuper ordinato Evangelio, sequitur presby- terorum vocatio, quibus asstantibus Veni Sancte Spiritus canitur ; dein ordinatio celebratur. Conveniens etenim nobis visum est, ut unumquemque in ordine suo ante officium, quod subiturus est, ordinemus; vid. ut subdiaconum ante Epistolam, qui lecturus est Epistolam, diaconum ante Evangelium, presbyterum ante Oblationem sacrificii, quod oblaturus est, consecremus. Proinde ecclesiae Nostrae usus antiquior obtinebat, ut conse- crati eadem die sacerdotes Dei, si missas ob aliquam causam per se celebrare different, calicem, quem de manu episcopi cum oblata et vino suscipiunt, in manibus tenentes, pontifici missam celebranti sollempniter assisterent et episcopo dominica consecrante myste- ria, ipsi quoque tacite calices suos benedicerent, et in fine missae episcopo communicante, ipsi quoque de propriis calicibus quasi pro communione perciperent. Sed quoniam, ut quidam divini tractator testatur eloquii, "ubi desunt verba, non sunt sacrificia“, nequaquam dominicum corpus esse suspicamur, quod instituta a S. Patribus verborum sollempnitate non consecratur (sic). Convenientius itaque judicamus, ut hi, qui missas celebra- verunt, oblatas, quas in consecratione dante pontifice in patenis
Strana 197
Cap. VIII. Res ecclesiasticae. 197 susceperunt, in patena episcopi ante inchoationem sacrificii cum summa reverentia reponant et vinum de calicibus propriis velut primitias oblationis Domino in calicem episcopi offerant, et post peracta mysteria episcopo communicante ipsi quoque de manu episcopi corpus et sanguinem Domini percepturi devote accedant. Nec vero generaliter hoc omnibus observandum praescri- bimus, sed ecclesiae nostrae usum hunc esse significamus, in quo etsi ab aliquarum consuetudine ecclesiarum differamus, cum plurimis tamen nos concordare non dubitamus; cum omnibus vero catholicae fidei constantiam et eandem dominicorum prae- ceptorum observantiam propiciante Domino observare elaboramus. (Codex Msc. saec. XII. archivi capit. Olomuc. sig. 202. — Boczek Codex I. 234.) Guidonis cardinalis legati per Boemiamet Mo- raviam ordinationes. Ca. 1143. a) Ad haec episcopis praecepimus, ut in parochiis suis ple- bales ecclesias distinguant. b) Praeterea quia multos invenimus illic presbyteros ad nullos certos titulos ordinatos ac per hoc multas enormitates emersisse agnovimus, praecepimus eis, ut sicut in Canonibus man- datur, nullus altaris minister absque certo titulo deinceps ordi- netur. (Erb. Reg. I. 238.) Eugenii III. papae ordinationes. 1149. a) Clerici, qui sunt culpis suis exigentibus degradati, nec post vitae conversionem pristinis ordinibus restitui debent. b) Ille vero, qui nullo recepto ordine missam cantare prae- sumpsit, tanquam laicus principi terrae puniendus tradatur. c) Nulli autem uxorem sororii sui post mortem ipsius licet habere. d) Et quoniam sacri Canones crimina semel objecta indis- cussa non transeunt, causam ipsius clerici qui bigamus dicitur, diligenter inquiras, et si canonice convictus fuerit, deponatur; sin autem, septima manu sui ordinis ab hac nota eum facias expurgari; quod si facere non poterit, deponatur. (Ib. 280.)
Cap. VIII. Res ecclesiasticae. 197 susceperunt, in patena episcopi ante inchoationem sacrificii cum summa reverentia reponant et vinum de calicibus propriis velut primitias oblationis Domino in calicem episcopi offerant, et post peracta mysteria episcopo communicante ipsi quoque de manu episcopi corpus et sanguinem Domini percepturi devote accedant. Nec vero generaliter hoc omnibus observandum praescri- bimus, sed ecclesiae nostrae usum hunc esse significamus, in quo etsi ab aliquarum consuetudine ecclesiarum differamus, cum plurimis tamen nos concordare non dubitamus; cum omnibus vero catholicae fidei constantiam et eandem dominicorum prae- ceptorum observantiam propiciante Domino observare elaboramus. (Codex Msc. saec. XII. archivi capit. Olomuc. sig. 202. — Boczek Codex I. 234.) Guidonis cardinalis legati per Boemiamet Mo- raviam ordinationes. Ca. 1143. a) Ad haec episcopis praecepimus, ut in parochiis suis ple- bales ecclesias distinguant. b) Praeterea quia multos invenimus illic presbyteros ad nullos certos titulos ordinatos ac per hoc multas enormitates emersisse agnovimus, praecepimus eis, ut sicut in Canonibus man- datur, nullus altaris minister absque certo titulo deinceps ordi- netur. (Erb. Reg. I. 238.) Eugenii III. papae ordinationes. 1149. a) Clerici, qui sunt culpis suis exigentibus degradati, nec post vitae conversionem pristinis ordinibus restitui debent. b) Ille vero, qui nullo recepto ordine missam cantare prae- sumpsit, tanquam laicus principi terrae puniendus tradatur. c) Nulli autem uxorem sororii sui post mortem ipsius licet habere. d) Et quoniam sacri Canones crimina semel objecta indis- cussa non transeunt, causam ipsius clerici qui bigamus dicitur, diligenter inquiras, et si canonice convictus fuerit, deponatur; sin autem, septima manu sui ordinis ab hac nota eum facias expurgari; quod si facere non poterit, deponatur. (Ib. 280.)
Strana 198
198 Cap. VIII. Res ecclesiasticae. Relatio super rebus ecclesiasticis in Boemia et Moravia a Brunone episcopo Olomucensi Sedi Apostolicae missa a. 1273. 16. Dec. (Chytil Cod. VI. 364. — Emler II. 845.) Synodus provincialis (1258—1278). Johannes Dei . . . . honorabili viro archidiacono . . . . salutem. Cum mali temporis impediente cursu consuetas celebrare synodos per multos annos nequiverimus, sicut scitis, nunc statu terrae reformato in melius synodum nostram sequenti die post festum beati Viti proxime nunc venturum more consueto et solito, divina nos adjuvante gratia, decernimus et omnino volumus celebrare. Quapropter vobis in virtute sanctae obedientiae injungimus per praesentes, quatenus hoc in toto clero archidiaconatus vestri solemniter publicantes, omnes qui ad veniendum ad synodos sunt astricti, venire ad ipsam inexcusabiliter faciatis, hoc eis innotescentes expresse, quod si aliquis ad synodum ipsam non veniret, qui tenetur, ipsum sine spe poena debita puniemus. (1296—1301). Gregorius dei gratia Pragensis episcopus, honorabili viro... de . . . . archidiacono, salutem in Domino. Cum nos propter impacatum statum regni Boemiae et alia dispendia, quao incumbunt hiis temporibus inpacatis, synodum nostram post festum proximum S. Viti celebrare more solito non valeamus: providentiae vestrae mandamus, quatenus abbatibus, praepositis, prioribus, decanis, plebanis et aliis ecclesiarum recto- ribus intimetis archidiaconatus vestri, quod ipsi hac vice Pragam ad nostrum synodum non accedant, ne aliqua in viis pericula patiantur, exceptis dumtaxat decimatoribus nostris, qui (si) in festo praedicto S. Viti decimas nostras Pragenses non solverint in nostram cameram, sicut debent, poenam debitam patientur; unde hoc ipsum ex habundanti ipsis specialiter intimetis. (Formelb. II. 207.) Synodales constitutiones a. 1301. Nos Johannes Dei gratia episcopus Pragensis. Universis et singulis abbatibus, archidiaconis et diaconis nec non et eccle-
198 Cap. VIII. Res ecclesiasticae. Relatio super rebus ecclesiasticis in Boemia et Moravia a Brunone episcopo Olomucensi Sedi Apostolicae missa a. 1273. 16. Dec. (Chytil Cod. VI. 364. — Emler II. 845.) Synodus provincialis (1258—1278). Johannes Dei . . . . honorabili viro archidiacono . . . . salutem. Cum mali temporis impediente cursu consuetas celebrare synodos per multos annos nequiverimus, sicut scitis, nunc statu terrae reformato in melius synodum nostram sequenti die post festum beati Viti proxime nunc venturum more consueto et solito, divina nos adjuvante gratia, decernimus et omnino volumus celebrare. Quapropter vobis in virtute sanctae obedientiae injungimus per praesentes, quatenus hoc in toto clero archidiaconatus vestri solemniter publicantes, omnes qui ad veniendum ad synodos sunt astricti, venire ad ipsam inexcusabiliter faciatis, hoc eis innotescentes expresse, quod si aliquis ad synodum ipsam non veniret, qui tenetur, ipsum sine spe poena debita puniemus. (1296—1301). Gregorius dei gratia Pragensis episcopus, honorabili viro... de . . . . archidiacono, salutem in Domino. Cum nos propter impacatum statum regni Boemiae et alia dispendia, quao incumbunt hiis temporibus inpacatis, synodum nostram post festum proximum S. Viti celebrare more solito non valeamus: providentiae vestrae mandamus, quatenus abbatibus, praepositis, prioribus, decanis, plebanis et aliis ecclesiarum recto- ribus intimetis archidiaconatus vestri, quod ipsi hac vice Pragam ad nostrum synodum non accedant, ne aliqua in viis pericula patiantur, exceptis dumtaxat decimatoribus nostris, qui (si) in festo praedicto S. Viti decimas nostras Pragenses non solverint in nostram cameram, sicut debent, poenam debitam patientur; unde hoc ipsum ex habundanti ipsis specialiter intimetis. (Formelb. II. 207.) Synodales constitutiones a. 1301. Nos Johannes Dei gratia episcopus Pragensis. Universis et singulis abbatibus, archidiaconis et diaconis nec non et eccle-
Strana 199
Cap. VIII. Res ecclesiasticae. 199 siarum plebanis in nostra diocesi constitutis praesenti constitu- tione synodali sub interminatione divini officii, judicii et male- dictionis aeternae. 1. Ut quicunque in plebe sua sciverit haereticos vel suspectos de haeresi, quod nobis et inquisitoribus utpote a sede apostolica ad hoc deputatis, signare omnes nominatim procurent. 2. Item volumus, ut nullus vestrum admittat in sua plebe committere .... seu obligationes qualescunque, cum ex iisdem obven- tionibus in sortem voluerit computare eisdem jura ecclesiastica. Si non cessaverint et plenam restitutionem non fecerint, nulla- tenus eos faciatis ad communionem altaris et ad sepulturam fidelium minime permittere. 3. Item statuimus et mandamus, ut nullus vestrum mulierem suspectam praesumat in domo propria retinere. Si quis vestrum contrarium facere praesumserit, noverit se non solum excommu- nicationis sententiae, quam contra tales ipso facto promulgamus, subjacere, sed etiam de nostra diocesi, beneficii privatione praemissa, utique esse expellendum. Si sic expulsus nostram diocesim iterumquae praesumserit reintrare, perpetuae carcerali custodiae, ubicunque deprehensus fuerit, mancipandus, nullam spem divinam habiturus. 4. Item constituimus, ut nullus vestrum ab ecclesia sua sine nostra speciali licentia praesumat abire. 5. Item volumus, ut nullus vestrum excommunicationis vin- culo innodatus, praesumat se ingerere divinis. 6. Item volumus, omnibusque ecclesiarum plebanis injun- gimus et mandamus, ut nullus vestrum proscriptos recipiat et bannitos, non praedam ab ipsis suscipiat et non ipsorum proscrip- torum et incendiariorum, aliorumque malefactorum nuntius aut mediator, prout aliqui vestrum facere consueverunt, esse prae- sumat; alias tales ad privationem beneficii et intrusionem per- petui carceris procedemus (sic.) 7. Item mandamus omnibus plebanis, quatenus in exhor- tationibus illorum populum inducant, ut silvarum et aliorum hujusmodi seu rerum ipsorum incensarios (adhortentur), ut a tam nefando crimine de caetero resipiscant, innotescentes eisdem, quod prius quam pro hujusmodi crimine fuerint excommunicati,
Cap. VIII. Res ecclesiasticae. 199 siarum plebanis in nostra diocesi constitutis praesenti constitu- tione synodali sub interminatione divini officii, judicii et male- dictionis aeternae. 1. Ut quicunque in plebe sua sciverit haereticos vel suspectos de haeresi, quod nobis et inquisitoribus utpote a sede apostolica ad hoc deputatis, signare omnes nominatim procurent. 2. Item volumus, ut nullus vestrum admittat in sua plebe committere .... seu obligationes qualescunque, cum ex iisdem obven- tionibus in sortem voluerit computare eisdem jura ecclesiastica. Si non cessaverint et plenam restitutionem non fecerint, nulla- tenus eos faciatis ad communionem altaris et ad sepulturam fidelium minime permittere. 3. Item statuimus et mandamus, ut nullus vestrum mulierem suspectam praesumat in domo propria retinere. Si quis vestrum contrarium facere praesumserit, noverit se non solum excommu- nicationis sententiae, quam contra tales ipso facto promulgamus, subjacere, sed etiam de nostra diocesi, beneficii privatione praemissa, utique esse expellendum. Si sic expulsus nostram diocesim iterumquae praesumserit reintrare, perpetuae carcerali custodiae, ubicunque deprehensus fuerit, mancipandus, nullam spem divinam habiturus. 4. Item constituimus, ut nullus vestrum ab ecclesia sua sine nostra speciali licentia praesumat abire. 5. Item volumus, ut nullus vestrum excommunicationis vin- culo innodatus, praesumat se ingerere divinis. 6. Item volumus, omnibusque ecclesiarum plebanis injun- gimus et mandamus, ut nullus vestrum proscriptos recipiat et bannitos, non praedam ab ipsis suscipiat et non ipsorum proscrip- torum et incendiariorum, aliorumque malefactorum nuntius aut mediator, prout aliqui vestrum facere consueverunt, esse prae- sumat; alias tales ad privationem beneficii et intrusionem per- petui carceris procedemus (sic.) 7. Item mandamus omnibus plebanis, quatenus in exhor- tationibus illorum populum inducant, ut silvarum et aliorum hujusmodi seu rerum ipsorum incensarios (adhortentur), ut a tam nefando crimine de caetero resipiscant, innotescentes eisdem, quod prius quam pro hujusmodi crimine fuerint excommunicati,
Strana 200
200 Cap. VIII. Res ecclesiasticae. publice denuntiati a nullo praeter a Summo Pontifice absoluti- onis beneficium poterint obtinere. 8. Item mandamus, ut nullus vestrum apostatam, cujus- cunque religionis existat, nec clericum peregrinum ad se reci- piat, ipsosque in sua ecclesia celebrare permittat. 9. Item statuimus, ut nullus laicorum in vestra diocesi degentium puellam vel mulierem aliquam alteri laico praeter- quam per suum sacerdotem, et hoc in facie ecclesiae, praesumat matrimonialiter desponsare; alias hujusmodi laicos taliter facere praesumentes excommunicationis sententiae volumus subjacere. 10. Volentes, ut universi ecclesiarum plebani hanc consti- tutionem nostram coram populo in illorum ecclesiis singulis diebus dominicis materna lingua dicere non obmittant. (Insertum Oodici Romano membr. saec. XII.; typis exscriptum a B. Dudík in libro „Iter Romanum“ I. 212.) Solutio decimalium et fumalium episcopo Pra- gensi competentium 1315. Johannes (III.), Dei... dilecto sibi in Christo ... decano salutem. Quia sicut nobis exposuisti, multi qui in decanatu tuo con- sistunt, nostros decimales denarios non solvunt nec curant sol- vere, quandocumque rigide moneantur: quare ne sic per talium inobidentiam jura nostra remaneant insoluta, ut illos omnes qui ipsos nostros decimales vel fumales denarios per te moniti non solvunt, excommunicare, suspendere ab officio et divinis, et eorum ecclesias interdicto subjicere et omnem aliam poenam spiritualem et pecuniariam, quam eos magis timere videris, ipsis imponere valeas, plenam tibi et expressam tenore praesentium concedimus facultatem. (Cod. Capit. Prag. I. 40. Form. II. 223 a) 1339. Honorabili viro, in Christo domino Thomae archidiacono Pra- gensi etc. Nicolaus de Malschin, Rinoldus de Merica ecclesiarum plebani... Secundum vestri mandati transmissionem ecclesiae in Alto Vado paro- chiam peragrantes octuoginta centum hospites secundum verum numerum ejusdem parochiae per nos annotatos invenimus certa fide, hac vid. consi- deratione adjuncta, quod in una vid. stuba, licet aliquando quatuor vel quinque vel tres commorentur, tamen solum duos fumales Pataviensis mo- netae dare consueverunt. Praeterea quatuor villae et oppidum per spoliatores
200 Cap. VIII. Res ecclesiasticae. publice denuntiati a nullo praeter a Summo Pontifice absoluti- onis beneficium poterint obtinere. 8. Item mandamus, ut nullus vestrum apostatam, cujus- cunque religionis existat, nec clericum peregrinum ad se reci- piat, ipsosque in sua ecclesia celebrare permittat. 9. Item statuimus, ut nullus laicorum in vestra diocesi degentium puellam vel mulierem aliquam alteri laico praeter- quam per suum sacerdotem, et hoc in facie ecclesiae, praesumat matrimonialiter desponsare; alias hujusmodi laicos taliter facere praesumentes excommunicationis sententiae volumus subjacere. 10. Volentes, ut universi ecclesiarum plebani hanc consti- tutionem nostram coram populo in illorum ecclesiis singulis diebus dominicis materna lingua dicere non obmittant. (Insertum Oodici Romano membr. saec. XII.; typis exscriptum a B. Dudík in libro „Iter Romanum“ I. 212.) Solutio decimalium et fumalium episcopo Pra- gensi competentium 1315. Johannes (III.), Dei... dilecto sibi in Christo ... decano salutem. Quia sicut nobis exposuisti, multi qui in decanatu tuo con- sistunt, nostros decimales denarios non solvunt nec curant sol- vere, quandocumque rigide moneantur: quare ne sic per talium inobidentiam jura nostra remaneant insoluta, ut illos omnes qui ipsos nostros decimales vel fumales denarios per te moniti non solvunt, excommunicare, suspendere ab officio et divinis, et eorum ecclesias interdicto subjicere et omnem aliam poenam spiritualem et pecuniariam, quam eos magis timere videris, ipsis imponere valeas, plenam tibi et expressam tenore praesentium concedimus facultatem. (Cod. Capit. Prag. I. 40. Form. II. 223 a) 1339. Honorabili viro, in Christo domino Thomae archidiacono Pra- gensi etc. Nicolaus de Malschin, Rinoldus de Merica ecclesiarum plebani... Secundum vestri mandati transmissionem ecclesiae in Alto Vado paro- chiam peragrantes octuoginta centum hospites secundum verum numerum ejusdem parochiae per nos annotatos invenimus certa fide, hac vid. consi- deratione adjuncta, quod in una vid. stuba, licet aliquando quatuor vel quinque vel tres commorentur, tamen solum duos fumales Pataviensis mo- netae dare consueverunt. Praeterea quatuor villae et oppidum per spoliatores
Strana 201
Cap. VIII. Res ecclesiasticae. 201 ducis Austriae praedictam provinciam spoliantes, ad nihilum sunt redactae, de quibus in multis annis futuris nihil dabitur vel dari potest quoquammodo. Et quamvis ex temporibus praeteritis 26 grossos (sic) cum magnis laboribus per plebanum et suos praedecessores a praedictis villis sunt extorti, ad- juncta etiam sacramentorum subtractione, ab eadem parochia sint recepti, tamen ex nunc et in futuro nequaquam poterunt ad eundem deduci numerum praenotatum. It. singuli officiales singularum villarum, silvani custodes, vil- larum judices et precones, nihil faciunt in dictorum fumalium inquisitione. (E codice formularum mon. Wilhering. Formelb. I. 150.) Proventus monasterii Brewnowiensis anno 1406 conscriptus: Fumales quinque decanatuum: Primo decanatus Lythomierzicensis solvit 21/2 sex. gr., decanatus Bielenensis 21/2 sex. gr., decanatus Lyppensis 21/2 sex. gr., decanatus Trzebenicensis 21/2 sex. gr., decanatus Uscensis 21/2 sex. gr. Et notandum, quod hii omnes solvunt suprascriptas pecunias pro fumalibus semel in anno, vid. in Ostensione reliquiarum. Et quantum quisque plebanorum tenetur dare, hic nota inferius: Ecclesia OO. SS. in Lythomiericz 24 gr. et plebanus ad S. Stephanum extra muros 6 gr., Trze- benicz 30 gr., Lipa cum Dobrawoda 20 gr., Vsk super Albea 36 gr., Lapis Regius 5 gr. (Emler, Urbáře.) 1311. 3. Julii. Petrus Dei gratia S. Maguntinensis sedis etc. Universis et singulis decanis Pragensis diocesis Magunt. provin- ciae, salutem in Domino. Quoniam sunt nonnuli viri ecclesiastici, prout in sanctae visitationis exercitio, quam nuper tam per nos, quam per clericos nostros, quos ad hoc deputavimus, per civitatem et diocesim Pragensem auctoritate metropolitana peregimus, intelleximus, etiam hoc nobis fama publica deferente, quod nostrum amaritu- dine replevit auditum, inibi, qui legem continentiae inductam ministris Domini transgredientes, illicito feminarum contubernio maculant vitam suam. Et licet debita censura canonum possemus in tales animadvertere, rigorem tamen justitiae dulcore miseri- cordiae temperare volentes, Discretioni vestrae in virtute obedi- entiae districte praecipimus et mandamus, quatenus in ecclesiis vestrorum decanatuum publice hora congrua praecipiatis hujus- modi clericis concubinariis, qui sunt in vestris decanatibus, quod nos sub poena suspensionis et excommunicationis praecipimus et injungimus firmiter per praesentes, quatenus conservatione bona maculas praeteritas abstergentes, infra quindenam a recitatione praesentium currentem mulierum contubernium prorsus evitent
Cap. VIII. Res ecclesiasticae. 201 ducis Austriae praedictam provinciam spoliantes, ad nihilum sunt redactae, de quibus in multis annis futuris nihil dabitur vel dari potest quoquammodo. Et quamvis ex temporibus praeteritis 26 grossos (sic) cum magnis laboribus per plebanum et suos praedecessores a praedictis villis sunt extorti, ad- juncta etiam sacramentorum subtractione, ab eadem parochia sint recepti, tamen ex nunc et in futuro nequaquam poterunt ad eundem deduci numerum praenotatum. It. singuli officiales singularum villarum, silvani custodes, vil- larum judices et precones, nihil faciunt in dictorum fumalium inquisitione. (E codice formularum mon. Wilhering. Formelb. I. 150.) Proventus monasterii Brewnowiensis anno 1406 conscriptus: Fumales quinque decanatuum: Primo decanatus Lythomierzicensis solvit 21/2 sex. gr., decanatus Bielenensis 21/2 sex. gr., decanatus Lyppensis 21/2 sex. gr., decanatus Trzebenicensis 21/2 sex. gr., decanatus Uscensis 21/2 sex. gr. Et notandum, quod hii omnes solvunt suprascriptas pecunias pro fumalibus semel in anno, vid. in Ostensione reliquiarum. Et quantum quisque plebanorum tenetur dare, hic nota inferius: Ecclesia OO. SS. in Lythomiericz 24 gr. et plebanus ad S. Stephanum extra muros 6 gr., Trze- benicz 30 gr., Lipa cum Dobrawoda 20 gr., Vsk super Albea 36 gr., Lapis Regius 5 gr. (Emler, Urbáře.) 1311. 3. Julii. Petrus Dei gratia S. Maguntinensis sedis etc. Universis et singulis decanis Pragensis diocesis Magunt. provin- ciae, salutem in Domino. Quoniam sunt nonnuli viri ecclesiastici, prout in sanctae visitationis exercitio, quam nuper tam per nos, quam per clericos nostros, quos ad hoc deputavimus, per civitatem et diocesim Pragensem auctoritate metropolitana peregimus, intelleximus, etiam hoc nobis fama publica deferente, quod nostrum amaritu- dine replevit auditum, inibi, qui legem continentiae inductam ministris Domini transgredientes, illicito feminarum contubernio maculant vitam suam. Et licet debita censura canonum possemus in tales animadvertere, rigorem tamen justitiae dulcore miseri- cordiae temperare volentes, Discretioni vestrae in virtute obedi- entiae districte praecipimus et mandamus, quatenus in ecclesiis vestrorum decanatuum publice hora congrua praecipiatis hujus- modi clericis concubinariis, qui sunt in vestris decanatibus, quod nos sub poena suspensionis et excommunicationis praecipimus et injungimus firmiter per praesentes, quatenus conservatione bona maculas praeteritas abstergentes, infra quindenam a recitatione praesentium currentem mulierum contubernium prorsus evitent
Strana 202
202 Cap. VIII. Res ecclesiasticae. et eas tamquam pestem fugiant et eas a familiaritate et pro- curatione sua totaliter studeant relegare. Alioquin ex tunc praeter praedictas poenas, salvis etiam poenis, quae a jure talibus infli- guntur, ac nihilominus ipsorum increbrescente duritia ad priva- tionis dignitatum, personatuum et beneficiorum suorum poenam, ad denuntiationem clericorum, vicinorum suorum, contra tales rationis vigore praevio procedemus. (E Cod. form. mon. Wilhering: Formelb. I. 131, Emler III. 32.) Constitutiones dioecesi Olomucensi a. 1318 promulgatae. (E Cod. man. saec. XV. nunc in collectione Cerroniana in archivo march. Moraviae Brunae reposito typis exscripsit Chytil, Cod. VI. 22.) 1323. 4. sept. Privilegiorum et immunitatum ecclesiae Olomucensis per Joannem regem confir- matio generalis. (Chytil VI. 176.) Privilegiorum ecclesiae Pragensis confirmatio 1325. 24. Sept. Johannes Dei gratia Bohemiae, Poloniae rex ac Lucembur- gensis comes, omnibus in perpetuum. Inter curas multiplices, quibus pulsamur et distrahimur, supra vires illas propensius magisque sollicitat mentem Nostram, ut ecclesiae, quas Nostrae ambit Majestatis dominium et Pra- gensis praecipue, quae beatorum patronorum Nostrorum, Viti, Wenceslai, Adalberti insignitur, titulis et corporibus decoratur, plene sui honoris potiantur privilegiis, nihilque in personis et rebus, nec non juribus ac libertatibus universis, sive ex sanc- torum Patrum instituto, sive ex quorumcumque praedecessorum Nostrorum, principum et regum Bohemiae, qua sibi libertate col- latis, laesionis vel dispendii patiantur. Propter quod non leves sentimus punctionis aculeos, cum ad Nostram defertur notitiam, eas vel earum aliquem lacessiri injuriis vel violentiis praegra- vari, cumque ad Nostrae Majestatis aures, dilecto nobis Hincone praedictae Pragensis ecclesiae praeposito referente, pervenit, per barones et nobiles regni Nostri, civitatum cives, justiciarios, beneficiarios irrogari.
202 Cap. VIII. Res ecclesiasticae. et eas tamquam pestem fugiant et eas a familiaritate et pro- curatione sua totaliter studeant relegare. Alioquin ex tunc praeter praedictas poenas, salvis etiam poenis, quae a jure talibus infli- guntur, ac nihilominus ipsorum increbrescente duritia ad priva- tionis dignitatum, personatuum et beneficiorum suorum poenam, ad denuntiationem clericorum, vicinorum suorum, contra tales rationis vigore praevio procedemus. (E Cod. form. mon. Wilhering: Formelb. I. 131, Emler III. 32.) Constitutiones dioecesi Olomucensi a. 1318 promulgatae. (E Cod. man. saec. XV. nunc in collectione Cerroniana in archivo march. Moraviae Brunae reposito typis exscripsit Chytil, Cod. VI. 22.) 1323. 4. sept. Privilegiorum et immunitatum ecclesiae Olomucensis per Joannem regem confir- matio generalis. (Chytil VI. 176.) Privilegiorum ecclesiae Pragensis confirmatio 1325. 24. Sept. Johannes Dei gratia Bohemiae, Poloniae rex ac Lucembur- gensis comes, omnibus in perpetuum. Inter curas multiplices, quibus pulsamur et distrahimur, supra vires illas propensius magisque sollicitat mentem Nostram, ut ecclesiae, quas Nostrae ambit Majestatis dominium et Pra- gensis praecipue, quae beatorum patronorum Nostrorum, Viti, Wenceslai, Adalberti insignitur, titulis et corporibus decoratur, plene sui honoris potiantur privilegiis, nihilque in personis et rebus, nec non juribus ac libertatibus universis, sive ex sanc- torum Patrum instituto, sive ex quorumcumque praedecessorum Nostrorum, principum et regum Bohemiae, qua sibi libertate col- latis, laesionis vel dispendii patiantur. Propter quod non leves sentimus punctionis aculeos, cum ad Nostram defertur notitiam, eas vel earum aliquem lacessiri injuriis vel violentiis praegra- vari, cumque ad Nostrae Majestatis aures, dilecto nobis Hincone praedictae Pragensis ecclesiae praeposito referente, pervenit, per barones et nobiles regni Nostri, civitatum cives, justiciarios, beneficiarios irrogari.
Strana 203
Cap. VIII. Res ecclesiasticae. 203 De hoc doluimus et dolemus maxime, quia sunt credentes aliqui, et quod est indignius, asserentes, hoc de Nostro prodire beneplacito, de Nostroque venire concessu; unde ut et praedi- ctorum conservetur assertio et os loquentium talia obstruatur, profitemur et dicimus, praedicta omnino esse et fuisse Nostrae voluntati contraria, nunquamque ad hoc Nostrum accessisse vel affuisse consensum. Et ut quae loquimur, rei confirmet effectus, ratificamus, approbamus et ex certa ac deliberata Nostra scientia confirmamus omnia jura, privilegia, libertates, immunitates et consuetudines ipsius Pragensis ecclesiae, cuiuscunque tenoris vel quorumcunque tenorum existant, quae habuit vel habet a quibuscunque praedecessoribus Nostris, principibus vel regibus regni Bohemiae vel a sede Apostolica in speciali et etiam in communi, eaque per Nos ipsos firmiter tenere ac illibata ser- vare promittimus, et contra ea aut eorum aliquid ullo unquam tempore non venire. Capitaneo quoque, qui nunc est et qui fuerint in futurum, baronibus etiam et nobilibus, universis justiciariis, judicibus et consulibus civitatum, vicillis omnibusque in communi quancunque ex Nobis vel ex successoribus Nostris in regno Bohemiae nunc potestatem habentibus vel imposterum habituris, sub fidelitatis debito injungimus per praesentes, quatenus omnia praedicta Pra- gensis ecclesiae personis eius sine aliqua diminutione teneant, eamque in his foveant, protegant et conservent, sicque in hoc prompta executione se gerant, ut per praelatos et canonicos prae- dictae Pragensis ecclesiae super his non opporteat nos movere, sciantque omnes cuiuscunque conditionis sive praeeminentiae fuerint sive status, qui ipsi Pragensi ecclesiae praedicta vel aliquid praedictorum infregerint, teneri se ad resartionem omnium expensarum, damnorum et interesse. Quapropter praedictorum violationem ipsam Pragensis eccle- siae et cuiuslibet de ecclesia tanquam de re capta vel violenter ablata competere volumus actionem et mandamus sub obtentu irae Nostrae universis judicibus, beneficiariis, caeterisque justi- ciariis regni Nostri, ut de praedictis privilegiorum et libertatum violatoribus, ecclesiae Pragensi et omnibus de ecclesia talem exhibeant sine aliqua contradictione justitiam, qualem de rapto- ribus et violentis rerum ablatoribus exhiberent.
Cap. VIII. Res ecclesiasticae. 203 De hoc doluimus et dolemus maxime, quia sunt credentes aliqui, et quod est indignius, asserentes, hoc de Nostro prodire beneplacito, de Nostroque venire concessu; unde ut et praedi- ctorum conservetur assertio et os loquentium talia obstruatur, profitemur et dicimus, praedicta omnino esse et fuisse Nostrae voluntati contraria, nunquamque ad hoc Nostrum accessisse vel affuisse consensum. Et ut quae loquimur, rei confirmet effectus, ratificamus, approbamus et ex certa ac deliberata Nostra scientia confirmamus omnia jura, privilegia, libertates, immunitates et consuetudines ipsius Pragensis ecclesiae, cuiuscunque tenoris vel quorumcunque tenorum existant, quae habuit vel habet a quibuscunque praedecessoribus Nostris, principibus vel regibus regni Bohemiae vel a sede Apostolica in speciali et etiam in communi, eaque per Nos ipsos firmiter tenere ac illibata ser- vare promittimus, et contra ea aut eorum aliquid ullo unquam tempore non venire. Capitaneo quoque, qui nunc est et qui fuerint in futurum, baronibus etiam et nobilibus, universis justiciariis, judicibus et consulibus civitatum, vicillis omnibusque in communi quancunque ex Nobis vel ex successoribus Nostris in regno Bohemiae nunc potestatem habentibus vel imposterum habituris, sub fidelitatis debito injungimus per praesentes, quatenus omnia praedicta Pra- gensis ecclesiae personis eius sine aliqua diminutione teneant, eamque in his foveant, protegant et conservent, sicque in hoc prompta executione se gerant, ut per praelatos et canonicos prae- dictae Pragensis ecclesiae super his non opporteat nos movere, sciantque omnes cuiuscunque conditionis sive praeeminentiae fuerint sive status, qui ipsi Pragensi ecclesiae praedicta vel aliquid praedictorum infregerint, teneri se ad resartionem omnium expensarum, damnorum et interesse. Quapropter praedictorum violationem ipsam Pragensis eccle- siae et cuiuslibet de ecclesia tanquam de re capta vel violenter ablata competere volumus actionem et mandamus sub obtentu irae Nostrae universis judicibus, beneficiariis, caeterisque justi- ciariis regni Nostri, ut de praedictis privilegiorum et libertatum violatoribus, ecclesiae Pragensi et omnibus de ecclesia talem exhibeant sine aliqua contradictione justitiam, qualem de rapto- ribus et violentis rerum ablatoribus exhiberent.
Strana 204
204 Cap. VIII. Res ecclesiasticae. In cuius rei testimonium praesentes literas fieri et sigillo Nostro majori jussimus communiri. Datum Lucemburgi, Anno Domini MCCCXXV. VIII. Cal. Octob. etc. (Orig. Capit. Prag. — Balbin I. VI. — Böhmer Reg. 190 n. 84. — Emler III. 1134.) Pars urburae argentifodinarum ad instaura- tionem ecclesiae Pragensis dedicata a. 1341. Cum sit a Nostris divae memoriae praedecessoribus, regni Boemiae serenissimis principibus, iam dicta Pragensis ecclesia fundata constructaque antiquitus ac magnifice dotata, ad Nos quoque ipsius divina favente Nobis clementia de iure ius per- tineat patronatus, eam non inmerito utpote matrem et magistram caeterarum ecclesiarum totius regni Nostri Boemiae humiliato capite tenemur in omnibus devoto animo devotius venerari. Cum itaque in votis Nostris a longe retroactis temporibus praecipuum haberemus iugiter et habeamus praesertim beatissimo martyri nostro Wencezlao, cuius patrocinio et virtute ac choruscantibus in Nobis luculentius ipsius miraculis, plerumque in festivitatibus suis regalis celsitudo regni Boemiae pluries salutis et prosperitatis sumpsit beneficium et de hostibus suis victoriosum reportauit magnifice triumphum, pro receptis igitur tantis gratiae praemiis devota mente et sincero spiritu obsequium de facultatibus Nostris, Nobis e coelo creditis, ex dispensacionis Nostrae officio erogare volentes ac temporalia ipsa in coelestia, momentaneaque in hereditatem aeternam felici commercio feliciter cupientes com- mutare: hodie in Dei nomine ob reverenciam dicti beatissimi Wencezlai et sanctorum Viti et Adalberti et beatissimae Lud- milae ac aliorum patronorum Nostrorum, quorum titulis dicta Pragensis ecclesia extitit gloriosius insignita, flexis cum humili- tate genibus et manibus Nostris coniunctis misericorditer devotum Nostrum dilectum Arnustum, ipsius ecclesiae decanum, nomine dictae ecclesiae in praesentia totius capituli Pragensis de veris et legitimis decimis ac decimarum fructibus et obvencionibus earum universis pro rata porcionis personam Nostram in Mon- tibus Chutnis et Brzeznicz et alibi ubicunque in argentifodinis Nostris in regno Nostro Boemie cultis ad praesens vel excolendis seu de novo emergentibus in futurum, quomodolibet contigentis,
204 Cap. VIII. Res ecclesiasticae. In cuius rei testimonium praesentes literas fieri et sigillo Nostro majori jussimus communiri. Datum Lucemburgi, Anno Domini MCCCXXV. VIII. Cal. Octob. etc. (Orig. Capit. Prag. — Balbin I. VI. — Böhmer Reg. 190 n. 84. — Emler III. 1134.) Pars urburae argentifodinarum ad instaura- tionem ecclesiae Pragensis dedicata a. 1341. Cum sit a Nostris divae memoriae praedecessoribus, regni Boemiae serenissimis principibus, iam dicta Pragensis ecclesia fundata constructaque antiquitus ac magnifice dotata, ad Nos quoque ipsius divina favente Nobis clementia de iure ius per- tineat patronatus, eam non inmerito utpote matrem et magistram caeterarum ecclesiarum totius regni Nostri Boemiae humiliato capite tenemur in omnibus devoto animo devotius venerari. Cum itaque in votis Nostris a longe retroactis temporibus praecipuum haberemus iugiter et habeamus praesertim beatissimo martyri nostro Wencezlao, cuius patrocinio et virtute ac choruscantibus in Nobis luculentius ipsius miraculis, plerumque in festivitatibus suis regalis celsitudo regni Boemiae pluries salutis et prosperitatis sumpsit beneficium et de hostibus suis victoriosum reportauit magnifice triumphum, pro receptis igitur tantis gratiae praemiis devota mente et sincero spiritu obsequium de facultatibus Nostris, Nobis e coelo creditis, ex dispensacionis Nostrae officio erogare volentes ac temporalia ipsa in coelestia, momentaneaque in hereditatem aeternam felici commercio feliciter cupientes com- mutare: hodie in Dei nomine ob reverenciam dicti beatissimi Wencezlai et sanctorum Viti et Adalberti et beatissimae Lud- milae ac aliorum patronorum Nostrorum, quorum titulis dicta Pragensis ecclesia extitit gloriosius insignita, flexis cum humili- tate genibus et manibus Nostris coniunctis misericorditer devotum Nostrum dilectum Arnustum, ipsius ecclesiae decanum, nomine dictae ecclesiae in praesentia totius capituli Pragensis de veris et legitimis decimis ac decimarum fructibus et obvencionibus earum universis pro rata porcionis personam Nostram in Mon- tibus Chutnis et Brzeznicz et alibi ubicunque in argentifodinis Nostris in regno Nostro Boemie cultis ad praesens vel excolendis seu de novo emergentibus in futurum, quomodolibet contigentis,
Strana 205
Cap. VIII. Res ecclesiasticae. 205 per byrretum, quod ipse decanus tunc gestabat in capite, duximus perpetuo investiendum, dantes et largientes imperpetuum ac perpetuo jure possidendas et habendas dictas decimas argenti in praefatis argentifodinis seu in urbora metalli argenti per totum regnum Boemiae praefatae Pragensis ecclesiae pro fabrica et aedificiis suis novis; et primo pro decore et exaltacione seu structura sepulchrorum beatorum Wenczeslai et Adalberti, quorum corpora inibi recondita feliciter existunt, cum argenteis tabulis et imaginibus deauratis, cum gemmis et lapidibus preciosis, secundo pro nova fabrica et exaltacione novi chori et deinde pro structura nova et factura insigni et magnifica tocius eccle- siae praelibatae de labore et opere excellenti faciendis usque ad complementum ipsius totale, prout melius et sanctius in tam sancto et insigni loco videbitur expedire. (Orig. capit. Prag. Emler, III. 1029.) Statuta synodalia dibecesi Pragensi ab Ernesto episcopo die 18. Octobris 1343 praescripta. (Ecod. man. bibliothecae aulicae Vindobonensis typis exscripsit dr. B. Dudik: „Synodal-Statuten des Bischofs Arnost von Pardubitz vom 18. Oct.1343. Brünn 1872.) Ecclesiae Pragensis transformatio in eccle- siam metropolitanam, adjunctis ecclesiis episcopa- libus Olomucensi et Lutomysliensi. 1344. 30. Aprilis. Clemens episcopus, servus servorum Dei. Ad perpetuam rei memoriam. Ex supernae providentia maiestatis Romanus pontifex con- stitutus in supremae specula dignitatis, circa gregem dominicum suae curae commissum et ecclesiarum profectum, prout ex debito eidem incumbit officii pastoralis, diligenter prospicit et intendit et ecclesiarum ipsarum statum mutat et honorem accrescit, prout ipsorum ecclesiarum et locorum requirit necessitas, causae suadent racionabiles, catholici populi augmentum expostulat et salus exigit animarum. Sane pridem pro parte carissimi in Christo filii nostri, Johannis regis Boemiae illustris, et dilecti filii nobilis viri Karoli marchionis Moraviensis, primogeniti sui, coram nobis et fratribus nostris sanctae Romanae ecclesiae cardinalibus expositum extitit
Cap. VIII. Res ecclesiasticae. 205 per byrretum, quod ipse decanus tunc gestabat in capite, duximus perpetuo investiendum, dantes et largientes imperpetuum ac perpetuo jure possidendas et habendas dictas decimas argenti in praefatis argentifodinis seu in urbora metalli argenti per totum regnum Boemiae praefatae Pragensis ecclesiae pro fabrica et aedificiis suis novis; et primo pro decore et exaltacione seu structura sepulchrorum beatorum Wenczeslai et Adalberti, quorum corpora inibi recondita feliciter existunt, cum argenteis tabulis et imaginibus deauratis, cum gemmis et lapidibus preciosis, secundo pro nova fabrica et exaltacione novi chori et deinde pro structura nova et factura insigni et magnifica tocius eccle- siae praelibatae de labore et opere excellenti faciendis usque ad complementum ipsius totale, prout melius et sanctius in tam sancto et insigni loco videbitur expedire. (Orig. capit. Prag. Emler, III. 1029.) Statuta synodalia dibecesi Pragensi ab Ernesto episcopo die 18. Octobris 1343 praescripta. (Ecod. man. bibliothecae aulicae Vindobonensis typis exscripsit dr. B. Dudik: „Synodal-Statuten des Bischofs Arnost von Pardubitz vom 18. Oct.1343. Brünn 1872.) Ecclesiae Pragensis transformatio in eccle- siam metropolitanam, adjunctis ecclesiis episcopa- libus Olomucensi et Lutomysliensi. 1344. 30. Aprilis. Clemens episcopus, servus servorum Dei. Ad perpetuam rei memoriam. Ex supernae providentia maiestatis Romanus pontifex con- stitutus in supremae specula dignitatis, circa gregem dominicum suae curae commissum et ecclesiarum profectum, prout ex debito eidem incumbit officii pastoralis, diligenter prospicit et intendit et ecclesiarum ipsarum statum mutat et honorem accrescit, prout ipsorum ecclesiarum et locorum requirit necessitas, causae suadent racionabiles, catholici populi augmentum expostulat et salus exigit animarum. Sane pridem pro parte carissimi in Christo filii nostri, Johannis regis Boemiae illustris, et dilecti filii nobilis viri Karoli marchionis Moraviensis, primogeniti sui, coram nobis et fratribus nostris sanctae Romanae ecclesiae cardinalibus expositum extitit
Strana 206
206 Cap. VIII. Res ecclesiasticae. reverenter, quod Pragensis per decem et Olomucensis ecclesiae, ipsarumque civitates et diocesis in regno Boemie consistentes, quae de Moguntinensi provincia existebant et subiacebant iure metropolitico archiepiscopo Moguntinensi, qui est pro tempore, ac ecclesiae Maguntinensi eidem, a civitate Maguntinensi per duodecim dietas vel circa distabant, et quod incolae dicti regni, qui loquuntur idioma sclavonicum omnino diuersum et non intel- ligibile incolis aliorum episcopatuum dictae provinciae, qui purum idioma theutonicum loqui noscuntur, sunt omnino diversi in idiomate ab eisdem, quodque illi de dictis Pragensi et Olomu- censi civitatibus et diocesibus tum propter praedones et raptores in itineribus occurrentes, ut itinerum ipsorum discrimina et asperitates, nemora et montanas in exitu et regressu dicti regni existentia, tum etiam quia oportebat eos per aliam seu alias provincias transire, cum Maguntiam volebant accedere pro appel- lationum et aliis causis ad forum archiepiscopalis curiae Mogun- tinensis metropolitico jure spectantibus prosequendis, praedictis periculis ac importabilibus expensis et laboribus subiacebant et praeter haec non erat memoria hominum, quod ecclesiae, ciuitates et dioceses Pragensis et Olomucensis praedictae forent per archiepiscopum Moguntinensem nisi semel tantummodo visi- tatae, et quod Altissimus in tanta multitudine populi dictas Pragensem et Olomucensem dioceses, quarum prima per quinque et altera per quatuor dietas protenduntur vel circiter, et etiam in ecclesiis et locis ecclesiasticis foecundavit et auxit, quod sin- gularum ipsarum singulos vultus unicus pastor nequibat, ut offi- cium pastorale decet, inspicere et alias partes boni pastoris implere, quodque durum erat atque difficile, in qualibet tam latarum et diffusarum diocesium ad unum tantum pastorem a tot personis ecclesiasticis et mundanis recursum haberi. Quare pro parte ipsorum regis et primogeniti fuit nobis humiliter suppli- catum, ut dictas Pragensem et Olomucensem ecclesias ab omni dominio et potestate dictorum archiepiscopi et ecclesiae Magun- tinensis eximere, ipsamque ecclesiam Pragensem in metropoli- tanam et aliquas ecclesias in eisdem diocesibus sic diffusis in cathedrales erigere, illasque ac praefatam Olomucensem ecclesiam dictae Pragensis ecclesiae metropolitico iure subicere, auctoritate apostolica dignaremur.
206 Cap. VIII. Res ecclesiasticae. reverenter, quod Pragensis per decem et Olomucensis ecclesiae, ipsarumque civitates et diocesis in regno Boemie consistentes, quae de Moguntinensi provincia existebant et subiacebant iure metropolitico archiepiscopo Moguntinensi, qui est pro tempore, ac ecclesiae Maguntinensi eidem, a civitate Maguntinensi per duodecim dietas vel circa distabant, et quod incolae dicti regni, qui loquuntur idioma sclavonicum omnino diuersum et non intel- ligibile incolis aliorum episcopatuum dictae provinciae, qui purum idioma theutonicum loqui noscuntur, sunt omnino diversi in idiomate ab eisdem, quodque illi de dictis Pragensi et Olomu- censi civitatibus et diocesibus tum propter praedones et raptores in itineribus occurrentes, ut itinerum ipsorum discrimina et asperitates, nemora et montanas in exitu et regressu dicti regni existentia, tum etiam quia oportebat eos per aliam seu alias provincias transire, cum Maguntiam volebant accedere pro appel- lationum et aliis causis ad forum archiepiscopalis curiae Mogun- tinensis metropolitico jure spectantibus prosequendis, praedictis periculis ac importabilibus expensis et laboribus subiacebant et praeter haec non erat memoria hominum, quod ecclesiae, ciuitates et dioceses Pragensis et Olomucensis praedictae forent per archiepiscopum Moguntinensem nisi semel tantummodo visi- tatae, et quod Altissimus in tanta multitudine populi dictas Pragensem et Olomucensem dioceses, quarum prima per quinque et altera per quatuor dietas protenduntur vel circiter, et etiam in ecclesiis et locis ecclesiasticis foecundavit et auxit, quod sin- gularum ipsarum singulos vultus unicus pastor nequibat, ut offi- cium pastorale decet, inspicere et alias partes boni pastoris implere, quodque durum erat atque difficile, in qualibet tam latarum et diffusarum diocesium ad unum tantum pastorem a tot personis ecclesiasticis et mundanis recursum haberi. Quare pro parte ipsorum regis et primogeniti fuit nobis humiliter suppli- catum, ut dictas Pragensem et Olomucensem ecclesias ab omni dominio et potestate dictorum archiepiscopi et ecclesiae Magun- tinensis eximere, ipsamque ecclesiam Pragensem in metropoli- tanam et aliquas ecclesias in eisdem diocesibus sic diffusis in cathedrales erigere, illasque ac praefatam Olomucensem ecclesiam dictae Pragensis ecclesiae metropolitico iure subicere, auctoritate apostolica dignaremur.
Strana 207
Cap. VIII. Res ecclesiasticae. 207 Nos igitur huiusmodi supplicationibus auditis volentes in praemissis grauitatem et modestiam debitam observare ac de causis huiusmodi nobis expositis certitudinaliter informari venerabili fratri Bertrando, episcopo Ostiensi, et dilectis filiis nostris, Ber- nardo tituli sancti Ciriaci in Termis presbitero, ac Raymundo Sanctae Mariae novae diacono, cardinalibus, commisimus oraculo vivae vocis, ut de praemissis causis et earum circumstantiis in talibus attendendis se diligentius informarent et quaecumque super hiis invenirent, nobis fideliter referre curarent. Et quia per relationem episcopi Ostiensis et cardinalium praedictorum iuxta commissionem huiusmodi nostram eis factam informationem super praemissis receperunt fideliter nobis factam, comperimus causas huiusmodi esse veras et quodammodo mani- festas et postulata huiusmodi fieri non solum utile fore, sed summe necessarium ac etiam opportunum, et propterea cultum augere divinum ac spiritualem animarum profectum, quem ex hiis indubie pervenire speramus, promovere salubriter intendentes, deliberatione super hiis cum fratribus nostris praehabita diligenti, praemissis et nonnullis aliis rationabilibus causis suadentibus ecclesiam, ciuitatem et diocesim Pragensem praedictas, de ipsorum fratrum consilio et apostolicae plenitudine potestatis, auctoritate apostolica et ex certa nostra scientia, ab omni jurisdictione potestate ac subjectione archiepiscopi, qui est pro tempore, et dilectorum filiorum capituli ecclesiae Maguntinensis, exnunc exi- mentes, penitus et totaliter liberantes, ac eam soli Romanae eccle- siae de cetero subiacere immediate perpetuo decernentes, ipsam Pragensem ecclesiam ad Dei laudem et gloriam, exaltationem catholicae fidei, eiusdem cultus augmentum et animarum pro- fectum in metropolitanam erigimus, ipsamque honoribus et insi- gniis sedis metropoliticae decoramus auctoritate praedicta, nichilominus statuentes, quod ipsa Pragensis ecclesia pro metro- politana imperpetuum habeatur et eius praesul archiepiscopus etiam censeatur. Et quia dignum est, ex quo dicta ecclesia Pragensis, olim filia, nunc mater effecta, metropoliticae dignitatis susce- ptae insignia suffraganeos et provinciam decentem habeat, ut ad iudicium archiepiscopi Pragensis, qui pro tempore fuerit, omnes causae suffraganeorum episcoporum et personarum eccle-
Cap. VIII. Res ecclesiasticae. 207 Nos igitur huiusmodi supplicationibus auditis volentes in praemissis grauitatem et modestiam debitam observare ac de causis huiusmodi nobis expositis certitudinaliter informari venerabili fratri Bertrando, episcopo Ostiensi, et dilectis filiis nostris, Ber- nardo tituli sancti Ciriaci in Termis presbitero, ac Raymundo Sanctae Mariae novae diacono, cardinalibus, commisimus oraculo vivae vocis, ut de praemissis causis et earum circumstantiis in talibus attendendis se diligentius informarent et quaecumque super hiis invenirent, nobis fideliter referre curarent. Et quia per relationem episcopi Ostiensis et cardinalium praedictorum iuxta commissionem huiusmodi nostram eis factam informationem super praemissis receperunt fideliter nobis factam, comperimus causas huiusmodi esse veras et quodammodo mani- festas et postulata huiusmodi fieri non solum utile fore, sed summe necessarium ac etiam opportunum, et propterea cultum augere divinum ac spiritualem animarum profectum, quem ex hiis indubie pervenire speramus, promovere salubriter intendentes, deliberatione super hiis cum fratribus nostris praehabita diligenti, praemissis et nonnullis aliis rationabilibus causis suadentibus ecclesiam, ciuitatem et diocesim Pragensem praedictas, de ipsorum fratrum consilio et apostolicae plenitudine potestatis, auctoritate apostolica et ex certa nostra scientia, ab omni jurisdictione potestate ac subjectione archiepiscopi, qui est pro tempore, et dilectorum filiorum capituli ecclesiae Maguntinensis, exnunc exi- mentes, penitus et totaliter liberantes, ac eam soli Romanae eccle- siae de cetero subiacere immediate perpetuo decernentes, ipsam Pragensem ecclesiam ad Dei laudem et gloriam, exaltationem catholicae fidei, eiusdem cultus augmentum et animarum pro- fectum in metropolitanam erigimus, ipsamque honoribus et insi- gniis sedis metropoliticae decoramus auctoritate praedicta, nichilominus statuentes, quod ipsa Pragensis ecclesia pro metro- politana imperpetuum habeatur et eius praesul archiepiscopus etiam censeatur. Et quia dignum est, ex quo dicta ecclesia Pragensis, olim filia, nunc mater effecta, metropoliticae dignitatis susce- ptae insignia suffraganeos et provinciam decentem habeat, ut ad iudicium archiepiscopi Pragensis, qui pro tempore fuerit, omnes causae suffraganeorum episcoporum et personarum eccle-
Strana 208
208 Cap. VIII. Res ecclesiasticae. siasticarum ac civitatum et diocesium eîusdempro vinciae iuxta sacrorum instituta canonum referantur: Villam Luthomusselensem de Pragensi diocesi existentem, locum itaque nobilem et insignem, ad laudem divini nominis et honorem nec non pro incremento, profectu et exaltatione prae- dictis in civitatem erigimus, ipsamque civitatis vocabulo insig- nimus et nichilominus ecclesiam monasterii huiusmodi novae civitatis Praemonstratensis ordinis in cathedralem etiam eri- gentes, eam decernimus fore perpetuo ipsius novae civitatis ecclesiam cathedralem, cui certam partem de dictis Olomu- censi et Pragensi diocesibus adiacentem eidem et certis finibus distinguendam intendimus facere assignari, et tam Olomu- censem et Luthomusselensem ecclesias et ipsarum civitates, quam Olomncensem, nec non praefatam eidem Luthomusselensi ecclesiae assignandam diocesim, ex nunc ipsius Pragensis ecclesiae suffraganeas et de provincia Pragensi imperpetuum fore decer- nimus et iuri metropolitico subicimus et subiectas fore volumus archiepiscopo Pragensi, qui erit pro tempore, et Pragensi ecclesiae memoratae ecclesiam, civitatem et diocesim Olomucensem a me- tropoliticis archiepiscopi et ecclesiae Maguntinensis praedictorum, nec non Luthomusselensem ecclesiam et civitatem praefatas ac diocesim ei, ut praemittitur, assignandam ab ordinariis olim Pra- gensis episcopi, nec non dilectorum filiorum capituli ipsius Pra- gensis ecclesiae ac qualibet praelatorum et capituli generalis dicti ordinis iurisdictione, subiectione ac dominio prorsus eximimus, auctoritate ac de plenitudine supradictis. Haec igitur per apostolicae sedis prudentiam et providentiam circumspectam, sic facta salubriter et utiliter ordinata, perpetuis esse valitura temporibus et robur firmitatis immutabilis obtinere volentes, auctoritate praedicta districtius inhibemus, ne quis cuius- cumque praeeminentiae, ordinis, conditionis aut status, etiam si archiepiscopali aut episcopali seu regia vel majori perfulgeat dignitate, huiusmodi ordinationes apostolicas et alia supradicta quovis quaesito colore vel modo sive causa vel occasione qua- libet adinuentis turbare seu quomodolibet impedire praesumat. Et nichilominus in eos, qui ex certa scientia contrarium attemp- tare praesumpserint, nisi infra octo dierum spatium post publi-
208 Cap. VIII. Res ecclesiasticae. siasticarum ac civitatum et diocesium eîusdempro vinciae iuxta sacrorum instituta canonum referantur: Villam Luthomusselensem de Pragensi diocesi existentem, locum itaque nobilem et insignem, ad laudem divini nominis et honorem nec non pro incremento, profectu et exaltatione prae- dictis in civitatem erigimus, ipsamque civitatis vocabulo insig- nimus et nichilominus ecclesiam monasterii huiusmodi novae civitatis Praemonstratensis ordinis in cathedralem etiam eri- gentes, eam decernimus fore perpetuo ipsius novae civitatis ecclesiam cathedralem, cui certam partem de dictis Olomu- censi et Pragensi diocesibus adiacentem eidem et certis finibus distinguendam intendimus facere assignari, et tam Olomu- censem et Luthomusselensem ecclesias et ipsarum civitates, quam Olomncensem, nec non praefatam eidem Luthomusselensi ecclesiae assignandam diocesim, ex nunc ipsius Pragensis ecclesiae suffraganeas et de provincia Pragensi imperpetuum fore decer- nimus et iuri metropolitico subicimus et subiectas fore volumus archiepiscopo Pragensi, qui erit pro tempore, et Pragensi ecclesiae memoratae ecclesiam, civitatem et diocesim Olomucensem a me- tropoliticis archiepiscopi et ecclesiae Maguntinensis praedictorum, nec non Luthomusselensem ecclesiam et civitatem praefatas ac diocesim ei, ut praemittitur, assignandam ab ordinariis olim Pra- gensis episcopi, nec non dilectorum filiorum capituli ipsius Pra- gensis ecclesiae ac qualibet praelatorum et capituli generalis dicti ordinis iurisdictione, subiectione ac dominio prorsus eximimus, auctoritate ac de plenitudine supradictis. Haec igitur per apostolicae sedis prudentiam et providentiam circumspectam, sic facta salubriter et utiliter ordinata, perpetuis esse valitura temporibus et robur firmitatis immutabilis obtinere volentes, auctoritate praedicta districtius inhibemus, ne quis cuius- cumque praeeminentiae, ordinis, conditionis aut status, etiam si archiepiscopali aut episcopali seu regia vel majori perfulgeat dignitate, huiusmodi ordinationes apostolicas et alia supradicta quovis quaesito colore vel modo sive causa vel occasione qua- libet adinuentis turbare seu quomodolibet impedire praesumat. Et nichilominus in eos, qui ex certa scientia contrarium attemp- tare praesumpserint, nisi infra octo dierum spatium post publi-
Strana 209
Cap. VIII. Res ecclesiasticae. 209 cationem praesentium resipuerint cum effectu, excommunicationis, necnon in universitates, terras et loca eorum interdicti ac capitula et conventus seu collegia suspensionis sententias de praedictis auctoritate et consilio promulgamus; a qua quidem sententia excommunicationis illi, qui eam incurrerint, nonnisi per Romanum pontificem, praeterquam in mortis articulo, absolutionis benefi- cium valeant obtinere. Decernentes irritum et inane, si secus super praemissis a quoquam quavis auctoritate scienter vel ignoranter contigerit attemptari. Nulli ergo omnino hominum liceat hanc paginam nostrarum exemptionum, liberationis, erectionis, subiectionis, voluntatis, inhibitionis et constitutionum infringere vel ei ausu temerario contraire. Si quis autem hoc attemptare praesumpserit, indigna- tionem omnipotentis Dei et beatorum Petri et Pauli Apostolorum eius se noverit incursurum. Datum Avinione II. Kalend. Maii, pontificatus nostri anni secundo. (Orig. in archivo palat. Vindob. — Chytil VI. 542.) Archiepiscopo Pragensi pallium concessum a. 1344. Clemens etc. Ad perpetuam rei memoriam. Attendentes Pragensem ecclesiam magnae titulo dignitatis inter alias partium ecclesias praefulgere dignitate, rationabile fore conspicimus, ut ipsam Pragensem ecclesiam et archiepis- copos, qui pro tempore inibi praefuerint, spiritualibus gratiarum largitionibus in iis potissime, quae ad suum decus et decorem et ipsius ecclesiae excellentiam dignitatis pertineret, honoremus. Nuper siquidem suadentibus rationabilibus causis eandem Pra- gensem ecclesiam, olim suffraganeam ecclesiae Moguntinensis ac tunc de provincia Moguntina existentem, et venerabili fratre nostro, Arnesto, episcopo olim Pragensi, in archiepiscopum Pragensem electo, regimini eiusdem Pragensis ecclesiae praesidente, de fratrum nostrorum consilio et apostolicae plenitudine potestatis in archiepiscopalem et metropolitanam ereximus et honoribus ac insigniis sedis metropoliticae duximus decorandam. Et attendentes, Codex J. B. II. 3. 14
Cap. VIII. Res ecclesiasticae. 209 cationem praesentium resipuerint cum effectu, excommunicationis, necnon in universitates, terras et loca eorum interdicti ac capitula et conventus seu collegia suspensionis sententias de praedictis auctoritate et consilio promulgamus; a qua quidem sententia excommunicationis illi, qui eam incurrerint, nonnisi per Romanum pontificem, praeterquam in mortis articulo, absolutionis benefi- cium valeant obtinere. Decernentes irritum et inane, si secus super praemissis a quoquam quavis auctoritate scienter vel ignoranter contigerit attemptari. Nulli ergo omnino hominum liceat hanc paginam nostrarum exemptionum, liberationis, erectionis, subiectionis, voluntatis, inhibitionis et constitutionum infringere vel ei ausu temerario contraire. Si quis autem hoc attemptare praesumpserit, indigna- tionem omnipotentis Dei et beatorum Petri et Pauli Apostolorum eius se noverit incursurum. Datum Avinione II. Kalend. Maii, pontificatus nostri anni secundo. (Orig. in archivo palat. Vindob. — Chytil VI. 542.) Archiepiscopo Pragensi pallium concessum a. 1344. Clemens etc. Ad perpetuam rei memoriam. Attendentes Pragensem ecclesiam magnae titulo dignitatis inter alias partium ecclesias praefulgere dignitate, rationabile fore conspicimus, ut ipsam Pragensem ecclesiam et archiepis- copos, qui pro tempore inibi praefuerint, spiritualibus gratiarum largitionibus in iis potissime, quae ad suum decus et decorem et ipsius ecclesiae excellentiam dignitatis pertineret, honoremus. Nuper siquidem suadentibus rationabilibus causis eandem Pra- gensem ecclesiam, olim suffraganeam ecclesiae Moguntinensis ac tunc de provincia Moguntina existentem, et venerabili fratre nostro, Arnesto, episcopo olim Pragensi, in archiepiscopum Pragensem electo, regimini eiusdem Pragensis ecclesiae praesidente, de fratrum nostrorum consilio et apostolicae plenitudine potestatis in archiepiscopalem et metropolitanam ereximus et honoribus ac insigniis sedis metropoliticae duximus decorandam. Et attendentes, Codex J. B. II. 3. 14
Strana 210
210 Cap. VIII. Res ecclesiasticae. quod ipse Arnestus in eiusdem ecclesiae regimine, dum episco- palis existebat, hactenus se gessit fideliter et prudenter et quod illud in posterum attentius gereret, praefatum Arnestum ipsi ecclesiae Pragensi in archiepiscopum praefecimus et pastorem, curam et administrationem ipsius eidem Arnesto in spiritualibus et temporalibus committendo, sibique deinde pallium, insigne videlicet plenitudinis pontificalis a nobis ex parte sua humiliter postulatum, duximus concedendum. Ut autem idem Arnestus et eius successores, archiepiscopi Pragenses, qui erunt pro tempore, eo licentius pallio uti possint, quo specialiori apostolicae sedis super hoc fuerint privilegio communiti, ipsius Arnesti supplicationibus inclinati, eidem Arnesto et successoribus suis praefatis, ut in ipsa Pragensi et aliis suae Pragensis provinciae ecclesiis, videlicet in Nativitate Domini et Joannis Evangelistae, S. Stephani et Circumcisionis ac Epipha- niae Domini, Ramis palmarumque et Coenae Domini, Sabbatho sancto, tribus diebus Resurrectionis, nec non in Ascensionis Domini, Pentecostes, Nativitatis S. Joannis Baptistae et omnium Apostolorum, et quatuor Beatae Mariae Virginis, in Commemo- ratione omnium Sanctorum, et S. Michaelis Archangeli et eccle- siarum Dedicationibus, ac in principalibus ipsius Pragensis eccle- siae festivitatibus et die anniversarii consecrationis ipsius Arnesti et ecclesiarum provinciae Pragensis praedictae, ubi ipsum Arnestum vel successores eius praedictos interesse et missarum solemnia cele- brare contigerit, principalibus festis, ac etiam in consecrationibus episcoporum et ordinationibus clericorum, in abbatum et abba- tissarum ac monialium benedictionibus, pallio alias eis rite con- cesso et etiam assignato, uti licite valeant auctoritate Apostolica tenore praesentium indulgemus. Nulli ergo oc. Datum apud Villam novam Avinionensis dioecesis, VIII. Kal. Septembris, anno III. (Balbín VI. p. 39.) Monasterii Ord. Bened. Slavorum Pragae funda- tio. 1346. 9. Maii. Clemens episcopus, servus servorum Dei, venerabili fratri, archiepiscopo Pragensi, salutem et apostolicam benedictionem. Significavit nobis dilectus filius, nobilis vir, Carolus mar- chio Moraviae, quod in Slavoniae et nonnullis partibus de sla-
210 Cap. VIII. Res ecclesiasticae. quod ipse Arnestus in eiusdem ecclesiae regimine, dum episco- palis existebat, hactenus se gessit fideliter et prudenter et quod illud in posterum attentius gereret, praefatum Arnestum ipsi ecclesiae Pragensi in archiepiscopum praefecimus et pastorem, curam et administrationem ipsius eidem Arnesto in spiritualibus et temporalibus committendo, sibique deinde pallium, insigne videlicet plenitudinis pontificalis a nobis ex parte sua humiliter postulatum, duximus concedendum. Ut autem idem Arnestus et eius successores, archiepiscopi Pragenses, qui erunt pro tempore, eo licentius pallio uti possint, quo specialiori apostolicae sedis super hoc fuerint privilegio communiti, ipsius Arnesti supplicationibus inclinati, eidem Arnesto et successoribus suis praefatis, ut in ipsa Pragensi et aliis suae Pragensis provinciae ecclesiis, videlicet in Nativitate Domini et Joannis Evangelistae, S. Stephani et Circumcisionis ac Epipha- niae Domini, Ramis palmarumque et Coenae Domini, Sabbatho sancto, tribus diebus Resurrectionis, nec non in Ascensionis Domini, Pentecostes, Nativitatis S. Joannis Baptistae et omnium Apostolorum, et quatuor Beatae Mariae Virginis, in Commemo- ratione omnium Sanctorum, et S. Michaelis Archangeli et eccle- siarum Dedicationibus, ac in principalibus ipsius Pragensis eccle- siae festivitatibus et die anniversarii consecrationis ipsius Arnesti et ecclesiarum provinciae Pragensis praedictae, ubi ipsum Arnestum vel successores eius praedictos interesse et missarum solemnia cele- brare contigerit, principalibus festis, ac etiam in consecrationibus episcoporum et ordinationibus clericorum, in abbatum et abba- tissarum ac monialium benedictionibus, pallio alias eis rite con- cesso et etiam assignato, uti licite valeant auctoritate Apostolica tenore praesentium indulgemus. Nulli ergo oc. Datum apud Villam novam Avinionensis dioecesis, VIII. Kal. Septembris, anno III. (Balbín VI. p. 39.) Monasterii Ord. Bened. Slavorum Pragae funda- tio. 1346. 9. Maii. Clemens episcopus, servus servorum Dei, venerabili fratri, archiepiscopo Pragensi, salutem et apostolicam benedictionem. Significavit nobis dilectus filius, nobilis vir, Carolus mar- chio Moraviae, quod in Slavoniae et nonnullis partibus de sla-
Strana 211
Cap. VIII. Res ecclesiasticae. 211 vonica lingua existentibus missae et aliae horae canonicae ad laudem Christi in eorum vulgari de licentia et ex indulto sedis aposto- licae leguntur et etiam decantantur, et quod multa monasteria et loca monachorum nigrorum Sancti Benedicti et aliorum ordinum in illis partibus hujusmodi ritum ex antiqua consuetudine usque in hodiernum diem tenentium, propter brigas et guerras illarum partium destructa et ad nihilum sunt redacta, monachi quoque et fratres monasteriorum et locorum praedictorum occasione hujusmodi nec Deo nec christianis proficere, nec etiam monasteria et loca ipsorum commode obtinere valentes remanent vagabundi, propter quod cultus divinus et fides christiana in illis partibus minuitur. Cum autem, sicut hujusmodi insinuatio subjungebat, in confinibus et circa partes regni Boemiae, quae de eadem lingua et vulgari existunt, sunt multi schismatici et infideles, qui cum eis sacra scriptura latine dicitur, exponitur vel praedicatur, nec intelligere volunt nec commode ad fidem christianam possunt converti, dictique monachi et fratres vulgares praedicatores, ritum praedictum habentes, in dicto regno et ipsius confinibus summe necessarii et utiles pro Dei laude et augmentatione chri- stianae fidei esse noscantur: idem marchio nobis humiliter sup- plicavit, ut eisdem fratribus et religiosis, quod in regno Boemiae et confinibus supradictis loca eligere, in quibus et circa quae possint stare et verbum Dei exponere, praedicare et missas cele- brare secundum ritum et consuetudinem partium ipsarum, licen- tiam concedere, de speciali gratia dignaremur. Nos igitur de praedictis notitiam non habentes, fraternitati tuae, de qua plenam in Domino fiduciam gerimus, eisdem mon- achis seu fratribus dicti S. Benedicti vel alterius ordinis per sedem eandem approbatis, recipiendi unum locum dumtaxat in dicto regno vel ejus confinibus, in quo servare valeant dictum ritum, alias tamen per sedem approbatum, eandem autoritate nostra concedas plenum et liberam facultatem, jure tamen parochialis eccle- siae ipsius loci, quem ut praemittitur, dicti monachi seu fratres receperunt, et cujuslibet alterius alieni in omnibus semper salvo. Datum Avinione VII. Idus Maii, pontificatus nostri anno quarto. (Ex registro Sclavorum Pelzel Carl IV. Urk. LXXXII.) 14*
Cap. VIII. Res ecclesiasticae. 211 vonica lingua existentibus missae et aliae horae canonicae ad laudem Christi in eorum vulgari de licentia et ex indulto sedis aposto- licae leguntur et etiam decantantur, et quod multa monasteria et loca monachorum nigrorum Sancti Benedicti et aliorum ordinum in illis partibus hujusmodi ritum ex antiqua consuetudine usque in hodiernum diem tenentium, propter brigas et guerras illarum partium destructa et ad nihilum sunt redacta, monachi quoque et fratres monasteriorum et locorum praedictorum occasione hujusmodi nec Deo nec christianis proficere, nec etiam monasteria et loca ipsorum commode obtinere valentes remanent vagabundi, propter quod cultus divinus et fides christiana in illis partibus minuitur. Cum autem, sicut hujusmodi insinuatio subjungebat, in confinibus et circa partes regni Boemiae, quae de eadem lingua et vulgari existunt, sunt multi schismatici et infideles, qui cum eis sacra scriptura latine dicitur, exponitur vel praedicatur, nec intelligere volunt nec commode ad fidem christianam possunt converti, dictique monachi et fratres vulgares praedicatores, ritum praedictum habentes, in dicto regno et ipsius confinibus summe necessarii et utiles pro Dei laude et augmentatione chri- stianae fidei esse noscantur: idem marchio nobis humiliter sup- plicavit, ut eisdem fratribus et religiosis, quod in regno Boemiae et confinibus supradictis loca eligere, in quibus et circa quae possint stare et verbum Dei exponere, praedicare et missas cele- brare secundum ritum et consuetudinem partium ipsarum, licen- tiam concedere, de speciali gratia dignaremur. Nos igitur de praedictis notitiam non habentes, fraternitati tuae, de qua plenam in Domino fiduciam gerimus, eisdem mon- achis seu fratribus dicti S. Benedicti vel alterius ordinis per sedem eandem approbatis, recipiendi unum locum dumtaxat in dicto regno vel ejus confinibus, in quo servare valeant dictum ritum, alias tamen per sedem approbatum, eandem autoritate nostra concedas plenum et liberam facultatem, jure tamen parochialis eccle- siae ipsius loci, quem ut praemittitur, dicti monachi seu fratres receperunt, et cujuslibet alterius alieni in omnibus semper salvo. Datum Avinione VII. Idus Maii, pontificatus nostri anno quarto. (Ex registro Sclavorum Pelzel Carl IV. Urk. LXXXII.) 14*
Strana 212
212 Cap. VIII. Res ecclesiasticae. 1347. 21. Novembris. Karolus Dei gratia Romanorum Rex semper augustus et Boemiae Rex. Ad perpetuam rei memoriam. Rex magnificus, qui facit mirabilia magna . . Dudum siquidem sanctissimus Pater dominus noster papa Clemens VI. venerabili Arnesto archiepiscopo Pragensi, principi et consiliario Nostro carissimo, ad Nostri instantiam et reque- stam committere voluit, ut ipse in Nostra civitate Pragensi mona- sterium conuentuale et claustrale ordinis sancti Benedicti instituere et autoritate posset apostolica ordinare, institutis ibidem abbate et fratribus, qui Domino famulantes divina officia in lingua sla- vonica duntaxat, ob reverentiam et memoriam gloriosissimi con- fessoris beati Ieronymi, Strydoniensis doctoris egregii et transla- toris, interpretisque eximii sacrae scripturae de ebraica in latinam et slavonicam linguas, de qua siquidem slavonica Nostri regni Boemiae idioma sumpsit exordium primordialiter et processit, debeant futuris temporibus celebrare. Ad quod siquidem Monasterium construendum et aedifi- ficandum parochialem ecclesiam sanctorum Cosmae et Damiani in suburbiis Nostrae civitatis Pragensis praedictae in Podskal, inter Wyssegradum et Sderaz sitùatam, cuius ius patronatus ad ecclesiam Wyssegradensem tunc temporis pertinebat, facta per Nos dictae ecclesiae Wyssegradensi pro iure patronatus dictae parochialis ecclesiae restitutione et satisfactione condigna, duximus ordinandum, quam praefatam parochialem ecclesiam in dictum monasterium claustrale et conventuale ad honorem Dei, beatissimaeque Mariae Virginis matris eius, ac gloriosorum Iero- nymi praefati, Ciryllique, Methudii, Adalberti et Procopii, patro- norum dicti regni Boemiae, martyrum et confessorum titulum et honorem, praefatum archiepiscopum requirimus et hortamur attente, iuxta commissionem a sede apostolica sibi factam, erigi et etiam exaltari, inibi abbate et fratribus auctoritate praedicta institutis, qui sub regula et regulari habitu ordinis sancti Bene- dicti, cui dictorum sanctorum conversatio gloriosa suis tribuit temporibus, quos adhuc per Dei gratiam rétinet, speciem et de- corem, in lingua slavonica duntaxat, futuris et perpetuis tempo- ribus ob memoriam et reverentiam praefati beatissimi Ieronymi,
212 Cap. VIII. Res ecclesiasticae. 1347. 21. Novembris. Karolus Dei gratia Romanorum Rex semper augustus et Boemiae Rex. Ad perpetuam rei memoriam. Rex magnificus, qui facit mirabilia magna . . Dudum siquidem sanctissimus Pater dominus noster papa Clemens VI. venerabili Arnesto archiepiscopo Pragensi, principi et consiliario Nostro carissimo, ad Nostri instantiam et reque- stam committere voluit, ut ipse in Nostra civitate Pragensi mona- sterium conuentuale et claustrale ordinis sancti Benedicti instituere et autoritate posset apostolica ordinare, institutis ibidem abbate et fratribus, qui Domino famulantes divina officia in lingua sla- vonica duntaxat, ob reverentiam et memoriam gloriosissimi con- fessoris beati Ieronymi, Strydoniensis doctoris egregii et transla- toris, interpretisque eximii sacrae scripturae de ebraica in latinam et slavonicam linguas, de qua siquidem slavonica Nostri regni Boemiae idioma sumpsit exordium primordialiter et processit, debeant futuris temporibus celebrare. Ad quod siquidem Monasterium construendum et aedifi- ficandum parochialem ecclesiam sanctorum Cosmae et Damiani in suburbiis Nostrae civitatis Pragensis praedictae in Podskal, inter Wyssegradum et Sderaz sitùatam, cuius ius patronatus ad ecclesiam Wyssegradensem tunc temporis pertinebat, facta per Nos dictae ecclesiae Wyssegradensi pro iure patronatus dictae parochialis ecclesiae restitutione et satisfactione condigna, duximus ordinandum, quam praefatam parochialem ecclesiam in dictum monasterium claustrale et conventuale ad honorem Dei, beatissimaeque Mariae Virginis matris eius, ac gloriosorum Iero- nymi praefati, Ciryllique, Methudii, Adalberti et Procopii, patro- norum dicti regni Boemiae, martyrum et confessorum titulum et honorem, praefatum archiepiscopum requirimus et hortamur attente, iuxta commissionem a sede apostolica sibi factam, erigi et etiam exaltari, inibi abbate et fratribus auctoritate praedicta institutis, qui sub regula et regulari habitu ordinis sancti Bene- dicti, cui dictorum sanctorum conversatio gloriosa suis tribuit temporibus, quos adhuc per Dei gratiam rétinet, speciem et de- corem, in lingua slavonica duntaxat, futuris et perpetuis tempo- ribus ob memoriam et reverentiam praefati beatissimi Ieronymi,
Strana 213
Cap. VIII. Res ecclesiasticae. 213 ut ipse in dicto regno velut inter gentem suam et patriam red- datur perpetuo gloriosus, ipsiusque dignissima memoria celebris habeatur, perpetuo Domino famulantes, divinum officium, noctur- num videlicet et diurnum, valeant celebrare. Verum cum spiritualia sine temporalibus nequeant diu sub- sistere, erectionem et exaltationem huiusmodi gratam et accepta- bilem velut opus manuum Nostrarum quam plurimum habentes et habituri, fragranti et sincera erga praefatos martyres et confes- sores devotione accensi, extremamque diem iudicii, ad quam cum sederit filius hominis in sede Maiestatis suae bonos a malis velut oves ab hoedis segregans duodecim tribus Israel iudicabit, praevenire piis et bonis operibus et eleemosinis, per quas fit ablutio scelerum et contra omnia mundi pericula firmamentum, summo- pere cupientes, ut Deus abstergat omnem lacrymam ab oculis Nostris et non sit Nobis luctus ulterior, neque clamor, neque ullus damnabilis pene dolor, transitoriis in perpetua felici commercio commutatis, ad dotationem et fundationem praefati monasterii, sustentationemque, usum et opus dictorum abbatis et fratrum ibidem de novo instituendorum suorumque successorum, ut praedicitur, in perpetuum infra scriptos redditus, allodium, araturas et cetera, quae Nostrae praesentes continent, una cum dicta parochiali ecclesia, de Nostra auctoritate regia et ex certa scientia liberaliter damus, donamus, concedimus, conferimus et assignamus et pure ac simpliciter tenore praesentium transferimus in eosdem, ut ipsorum abbatis et fratrum modernorum, ipso- rumque successorum orationes et suffragia pro Nobis, illustri Blanchia consorte carissima, liberis, antecessoribus et successo- ribus Nostris, regibus Boemiae, statuque felici Regni ipsius, erga Regem coelorum et Dominum iugiter intercedant. Haec igitur sunt donata et assignata : Primo sexdecim marcae grossorum denariorum Pragensium annui et perpetui redditus supra macella carnium Minoris civitatis Pragensis anno quolibet capi- endorum; item in villa Gencz triginta tres marcae; item allo- dium seu curia in villa Wallew cum aratura et quatuor marchis ; item dictam ecclesiam parochialem una cum quatuor marcis redituum ante huiusmodi erectionem spectantibus ad parochialem ecclesiam praelibatam. Nostris indicentes successoribus ac ipsos
Cap. VIII. Res ecclesiasticae. 213 ut ipse in dicto regno velut inter gentem suam et patriam red- datur perpetuo gloriosus, ipsiusque dignissima memoria celebris habeatur, perpetuo Domino famulantes, divinum officium, noctur- num videlicet et diurnum, valeant celebrare. Verum cum spiritualia sine temporalibus nequeant diu sub- sistere, erectionem et exaltationem huiusmodi gratam et accepta- bilem velut opus manuum Nostrarum quam plurimum habentes et habituri, fragranti et sincera erga praefatos martyres et confes- sores devotione accensi, extremamque diem iudicii, ad quam cum sederit filius hominis in sede Maiestatis suae bonos a malis velut oves ab hoedis segregans duodecim tribus Israel iudicabit, praevenire piis et bonis operibus et eleemosinis, per quas fit ablutio scelerum et contra omnia mundi pericula firmamentum, summo- pere cupientes, ut Deus abstergat omnem lacrymam ab oculis Nostris et non sit Nobis luctus ulterior, neque clamor, neque ullus damnabilis pene dolor, transitoriis in perpetua felici commercio commutatis, ad dotationem et fundationem praefati monasterii, sustentationemque, usum et opus dictorum abbatis et fratrum ibidem de novo instituendorum suorumque successorum, ut praedicitur, in perpetuum infra scriptos redditus, allodium, araturas et cetera, quae Nostrae praesentes continent, una cum dicta parochiali ecclesia, de Nostra auctoritate regia et ex certa scientia liberaliter damus, donamus, concedimus, conferimus et assignamus et pure ac simpliciter tenore praesentium transferimus in eosdem, ut ipsorum abbatis et fratrum modernorum, ipso- rumque successorum orationes et suffragia pro Nobis, illustri Blanchia consorte carissima, liberis, antecessoribus et successo- ribus Nostris, regibus Boemiae, statuque felici Regni ipsius, erga Regem coelorum et Dominum iugiter intercedant. Haec igitur sunt donata et assignata : Primo sexdecim marcae grossorum denariorum Pragensium annui et perpetui redditus supra macella carnium Minoris civitatis Pragensis anno quolibet capi- endorum; item in villa Gencz triginta tres marcae; item allo- dium seu curia in villa Wallew cum aratura et quatuor marchis ; item dictam ecclesiam parochialem una cum quatuor marcis redituum ante huiusmodi erectionem spectantibus ad parochialem ecclesiam praelibatam. Nostris indicentes successoribus ac ipsos
Strana 214
214 Cap. VIII. Res ecclesiasticae. attentissime cohortantes per viscera misericordiae Jesu Christi, ut Nostras donationem, fundationem et concessionem ratas et gratas habentes perpetuo ipsas studeant et satagant in suorum remis- sionem peccaminum et sub attestatione divini iudicii non dimi- nuere, sed augere. Si quis autem contentis praesentibus seu alicui ipsorum ausu temerario contradicere praesumpserit, quod absit, maledictionem Dei Patris omnipotentis et Beatorum Jeronymi, Cirylli et Methudii, Adalberti et Procopii praefatorum incurrat, plagisque scriptis in libro vitae sentiat se percussum. In quorum omnium et singulorum testimonium et ad certi- tudinem pleniorem praesentes fieri iussimus et Nostrae Maiestatis sigilli appensione communiri. Datum Nuremberg anno Domini Millesimo trecentesimo quadragesimo septimo, Indictione decima quinta, XI. Kalendas Decembris, Regnorum Nostrorum anno secundo. Huius rei testes etc. (Ex originali archivi archiepiscopatus Prag. Pelzel, Karl LXXXIII: (f. Tadra, Cancellaria Arnesti: Donationes 2 pag. 447.) 1349. die 3. Februarii. Clemens episcopus, servus servo- rum Dei, dilectis filiis, abbati et conventui monasterii Slavorum in Podskal ordinis S. Benedicti Pragensis diocesis salutem et apo- stolicam benedictionem. Vestrae devotionis sinceritas exigit et religionis promeretur honestas, ut tam vos, quos paterna caritate prosequimur, quam monasterium vestrum dignis honoribus attol- lamus. Hinc est, quod nos etiam carissimii filii nostri Karoli, Romanorum et Boemiae regis illustris, qui dictum monasterium de licentia sedis apostolicae dicitur fundavisse, nobis super hoc humiliter supplicantis, ac vestris in hac parte supplicationibus inclinati, ut tu, fili abbas et successores tui, abbates dicti mona- sterii, qui pro tempore fuerint, mitra et annulo ac aliis ponti- ficalibus insigniis, iuxta constitutionem piae memoriae Clementis Papae quarti, praedecessoris nostri, libere uti, quibuscunque aliis constitutionibus contrariis nequaquam obstantibus, valeatis, vobis et eisdem successoribus de speciali gratia tenore praesentium indulgemus. Nulli ergo omnino hominum liceat hanc paginam nostrae concessionis infringere vel ei ausu temerario contraire;
214 Cap. VIII. Res ecclesiasticae. attentissime cohortantes per viscera misericordiae Jesu Christi, ut Nostras donationem, fundationem et concessionem ratas et gratas habentes perpetuo ipsas studeant et satagant in suorum remis- sionem peccaminum et sub attestatione divini iudicii non dimi- nuere, sed augere. Si quis autem contentis praesentibus seu alicui ipsorum ausu temerario contradicere praesumpserit, quod absit, maledictionem Dei Patris omnipotentis et Beatorum Jeronymi, Cirylli et Methudii, Adalberti et Procopii praefatorum incurrat, plagisque scriptis in libro vitae sentiat se percussum. In quorum omnium et singulorum testimonium et ad certi- tudinem pleniorem praesentes fieri iussimus et Nostrae Maiestatis sigilli appensione communiri. Datum Nuremberg anno Domini Millesimo trecentesimo quadragesimo septimo, Indictione decima quinta, XI. Kalendas Decembris, Regnorum Nostrorum anno secundo. Huius rei testes etc. (Ex originali archivi archiepiscopatus Prag. Pelzel, Karl LXXXIII: (f. Tadra, Cancellaria Arnesti: Donationes 2 pag. 447.) 1349. die 3. Februarii. Clemens episcopus, servus servo- rum Dei, dilectis filiis, abbati et conventui monasterii Slavorum in Podskal ordinis S. Benedicti Pragensis diocesis salutem et apo- stolicam benedictionem. Vestrae devotionis sinceritas exigit et religionis promeretur honestas, ut tam vos, quos paterna caritate prosequimur, quam monasterium vestrum dignis honoribus attol- lamus. Hinc est, quod nos etiam carissimii filii nostri Karoli, Romanorum et Boemiae regis illustris, qui dictum monasterium de licentia sedis apostolicae dicitur fundavisse, nobis super hoc humiliter supplicantis, ac vestris in hac parte supplicationibus inclinati, ut tu, fili abbas et successores tui, abbates dicti mona- sterii, qui pro tempore fuerint, mitra et annulo ac aliis ponti- ficalibus insigniis, iuxta constitutionem piae memoriae Clementis Papae quarti, praedecessoris nostri, libere uti, quibuscunque aliis constitutionibus contrariis nequaquam obstantibus, valeatis, vobis et eisdem successoribus de speciali gratia tenore praesentium indulgemus. Nulli ergo omnino hominum liceat hanc paginam nostrae concessionis infringere vel ei ausu temerario contraire;
Strana 215
Cap. VIII. Res ecclesiasticae. 215 si quis autem hoc attemptare praesumpserit, indignationem omni- potentis Dei et beatorum Petri et Pauli apostolorum eius se noverit incursurum. Datum Avinione III. Nonas Februarii, Pon- tificatus nostri anno octavo. (Ex Registro Slavorum. Pelzel, Karl LXXXV.) Statuta sive Constitutiones concilii provin- cialis Pragensis praesidente domino Arnesto I., primo ecclesiae Pragensis archiepiscopo, die 11. et 12. Novembris 1349. 1. De sancta Trinitate et fide catholica. 2. De constitutionibus 3. De rescriptis. 4. De consuetudine. 5. De electione. 6. De conspiratoribus. 7. De renuntiatione. 8. De aetate et qualitate ad sacros ordines et curata beneficia promovendorum. 9. De clericis peregrinis. 10. De officio archidia- coni. 11. De vicariis. 12. De officio delegati. 13. De officio ordinarii. 14. De rectoribus ecclesiarum defunctis. 15. De majoritate et obedientia. 16. De capellanis castrorum. 17. De clericis a laicis non detinendis. 18. De ora- tione pro rege Romanorum et Bohemiae. 19. Contra presbyteros advocatos. 20. De his, quae vi metus-ve causa fiunt. 21. De non communicando cum excommunicatis. 22. De alienatione, judicii mutandi causa facta. 23. De judiciis. 24. De foro competenti. 25. De fide instrumentorum. 26. De appe- lationibus. 27. De vita et honestate clericorum. 28. De cohabitatione cleri- corum et mulierum. 29. De concubinariis. 30. De clericis non residentibus in beneficiis. 31. De occupatoribus beneficiorum per vim. 32. De instituti- onibus. 33. De beneficiis ante confirmationem non occupandis. 34. De concessione praebendae non vacantis. 35. De registris praebendarum vel beneficiorum. 36. De rebus ecclesiae alienandis vel non. 37. De emptione praedae vel furti. 38. De pignoribus. 39. De testamentis et ultimis volunta- tibus. 40. De executoribus testamentorum. 41. De sepulturis tempore inter- dicti. 42. De electione sepulturae. 43. De sepultura plebani. 44. De paro- chianis. 45. De statu religiosorum. 46. De capellis religiosorum. 47. De jure patronatus. 48. De pactionibus beneficiorum. 49. De violentia ecclesiae. 50. De missarum celebratione. 51. De celebratione primae missae. 52. De missarum novarum officiis. 53. De altari viatico. 54. De baptismo. 55. De custodia eucharistiae et sacramentorum. 56. De conservatione rerum in ecclesiis. 57. De celebratione festivitatum. 58. De observatione jejuniorum. 59. De ecclesiis vel basilicis aedificandis. 60. De subsidio ad fabricas eccle- siarum. 61. De immunitatibus ecclesiarum et ecclesiasticarum personarum. 62. Contra patronos et temporale dominium obtinentes. 63. De telonio. 64. De statutis laicorum contra clericos. 65. De matrimonio. 66. De cogna. tione spirituali. 67. De consanguinitate et affinitate. 68. De eo, qui duxerit in matrimonium quam polluit per adulterium. 69. De simonia. 70. De Judaeis. 71. De habitu Judaeorum. 72. Aliud de Judaeis. 73. De haereticis. 74. Contra Judaeôs baptisatos. 75. De raptoribus. 76. De usuris et usu-
Cap. VIII. Res ecclesiasticae. 215 si quis autem hoc attemptare praesumpserit, indignationem omni- potentis Dei et beatorum Petri et Pauli apostolorum eius se noverit incursurum. Datum Avinione III. Nonas Februarii, Pon- tificatus nostri anno octavo. (Ex Registro Slavorum. Pelzel, Karl LXXXV.) Statuta sive Constitutiones concilii provin- cialis Pragensis praesidente domino Arnesto I., primo ecclesiae Pragensis archiepiscopo, die 11. et 12. Novembris 1349. 1. De sancta Trinitate et fide catholica. 2. De constitutionibus 3. De rescriptis. 4. De consuetudine. 5. De electione. 6. De conspiratoribus. 7. De renuntiatione. 8. De aetate et qualitate ad sacros ordines et curata beneficia promovendorum. 9. De clericis peregrinis. 10. De officio archidia- coni. 11. De vicariis. 12. De officio delegati. 13. De officio ordinarii. 14. De rectoribus ecclesiarum defunctis. 15. De majoritate et obedientia. 16. De capellanis castrorum. 17. De clericis a laicis non detinendis. 18. De ora- tione pro rege Romanorum et Bohemiae. 19. Contra presbyteros advocatos. 20. De his, quae vi metus-ve causa fiunt. 21. De non communicando cum excommunicatis. 22. De alienatione, judicii mutandi causa facta. 23. De judiciis. 24. De foro competenti. 25. De fide instrumentorum. 26. De appe- lationibus. 27. De vita et honestate clericorum. 28. De cohabitatione cleri- corum et mulierum. 29. De concubinariis. 30. De clericis non residentibus in beneficiis. 31. De occupatoribus beneficiorum per vim. 32. De instituti- onibus. 33. De beneficiis ante confirmationem non occupandis. 34. De concessione praebendae non vacantis. 35. De registris praebendarum vel beneficiorum. 36. De rebus ecclesiae alienandis vel non. 37. De emptione praedae vel furti. 38. De pignoribus. 39. De testamentis et ultimis volunta- tibus. 40. De executoribus testamentorum. 41. De sepulturis tempore inter- dicti. 42. De electione sepulturae. 43. De sepultura plebani. 44. De paro- chianis. 45. De statu religiosorum. 46. De capellis religiosorum. 47. De jure patronatus. 48. De pactionibus beneficiorum. 49. De violentia ecclesiae. 50. De missarum celebratione. 51. De celebratione primae missae. 52. De missarum novarum officiis. 53. De altari viatico. 54. De baptismo. 55. De custodia eucharistiae et sacramentorum. 56. De conservatione rerum in ecclesiis. 57. De celebratione festivitatum. 58. De observatione jejuniorum. 59. De ecclesiis vel basilicis aedificandis. 60. De subsidio ad fabricas eccle- siarum. 61. De immunitatibus ecclesiarum et ecclesiasticarum personarum. 62. Contra patronos et temporale dominium obtinentes. 63. De telonio. 64. De statutis laicorum contra clericos. 65. De matrimonio. 66. De cogna. tione spirituali. 67. De consanguinitate et affinitate. 68. De eo, qui duxerit in matrimonium quam polluit per adulterium. 69. De simonia. 70. De Judaeis. 71. De habitu Judaeorum. 72. Aliud de Judaeis. 73. De haereticis. 74. Contra Judaeôs baptisatos. 75. De raptoribus. 76. De usuris et usu-
Strana 216
216 Cap. VIII. Res ecclesiasticae. rariis. 77. De criminibus et fraudibus usurarum. 78. De falsariis litterarum. 79. De sortilegiis. 80. De clerico excommunicato vel interdicto vel irregu- lare celebrante. 81. De damno. 82. De injuria. 83. De poenitentiis et remis- sionibus. 84. De confessione. 85. De confessione infirmorum. 86. De fra- tribus, quibus datur auctoritas audiendi confessiones. 87. Ut fratres sine licentia plebanorum non praedicent. 88. De indulgentiis. 89. De confesso- ribus, qui conceduntur subditis. 90. De sententia excommunicationis, suspen- sionis et interdicti. 91. De excommunicatis et publice denuntiatis. 92. De verborum significatione. 93. De regulis juris. (Dudík, Statuten des I. Prager Prov. Conc. 1872.) Statuta seu constitutiones Joannis episcopi ecclesiae Olomucensis. 1349. De officio archidiaconi.—De officio vicariorum. — De festis celebrandis.— De tonsura clericali. — Quod non celebrent nuptias filiorum vel filiarum. — De majoritate et obedientia. — Prohibitio hastiludiorum. — De commuta- tione. — De festivatione Cyrilli et Metudii. — Indulgentiae de Corpore Christi. — De dedicatione. — De imminutione ecclesiarum. — Ne clerici ignoli et apostatae saecularibus negotiis se immiscant. — De vitrico eccle- siae eligendo. — De Judaeis. (E cod. bibl. univ. Olomuc. et capit. Presburg. typis exscr. Chytil Cod. dipl. VII. 984.) Statuta episcopo atque capitulo Olomucensi a metropolitano Pragensi a 1349 data. De officio decani. — De officio propositi. — De officio archidiaconi. — De officio custodis. — De officio scolastici. — De capitulo. — De officio vicariorum. — Canonicale. (E codice Capit. Olomucensis typis exsc. B. Dudik 1869.) Statuta ecclesiae Pragensis 1350. De oneribus archiepiscopi Pragensis. — De officio praepositi Pra- gensis. — De oneribus praepositi Pragensis. — De officio decani ecclesiae Pragensis. — De oneribus decani. — De officio et oneribus archidiaconi Pragensis. — De officio et oneribus scolastici Pragensis. — De potestate capituli Pragensis et quod praepositus, archidiaconus et scolasticus habent vocem in capitulo ratione suarum dignitatum. — Qui possunt ad beneficia in ecclesia Pragensi sita praetentare perpetuo, et qui non. — Ad quem pertineat administratio vacante sede archiepiscopali et aliis praelaturis et beneficiis quibuscunque vacantibus in ecclesia nostra. — Qui teneantur ad procurationem capparum de serico. — Qualiter providendum sit ruinis sumptuosis fabricae Pragensis. — An praelati, canonici et ministri eccle-
216 Cap. VIII. Res ecclesiasticae. rariis. 77. De criminibus et fraudibus usurarum. 78. De falsariis litterarum. 79. De sortilegiis. 80. De clerico excommunicato vel interdicto vel irregu- lare celebrante. 81. De damno. 82. De injuria. 83. De poenitentiis et remis- sionibus. 84. De confessione. 85. De confessione infirmorum. 86. De fra- tribus, quibus datur auctoritas audiendi confessiones. 87. Ut fratres sine licentia plebanorum non praedicent. 88. De indulgentiis. 89. De confesso- ribus, qui conceduntur subditis. 90. De sententia excommunicationis, suspen- sionis et interdicti. 91. De excommunicatis et publice denuntiatis. 92. De verborum significatione. 93. De regulis juris. (Dudík, Statuten des I. Prager Prov. Conc. 1872.) Statuta seu constitutiones Joannis episcopi ecclesiae Olomucensis. 1349. De officio archidiaconi.—De officio vicariorum. — De festis celebrandis.— De tonsura clericali. — Quod non celebrent nuptias filiorum vel filiarum. — De majoritate et obedientia. — Prohibitio hastiludiorum. — De commuta- tione. — De festivatione Cyrilli et Metudii. — Indulgentiae de Corpore Christi. — De dedicatione. — De imminutione ecclesiarum. — Ne clerici ignoli et apostatae saecularibus negotiis se immiscant. — De vitrico eccle- siae eligendo. — De Judaeis. (E cod. bibl. univ. Olomuc. et capit. Presburg. typis exscr. Chytil Cod. dipl. VII. 984.) Statuta episcopo atque capitulo Olomucensi a metropolitano Pragensi a 1349 data. De officio decani. — De officio propositi. — De officio archidiaconi. — De officio custodis. — De officio scolastici. — De capitulo. — De officio vicariorum. — Canonicale. (E codice Capit. Olomucensis typis exsc. B. Dudik 1869.) Statuta ecclesiae Pragensis 1350. De oneribus archiepiscopi Pragensis. — De officio praepositi Pra- gensis. — De oneribus praepositi Pragensis. — De officio decani ecclesiae Pragensis. — De oneribus decani. — De officio et oneribus archidiaconi Pragensis. — De officio et oneribus scolastici Pragensis. — De potestate capituli Pragensis et quod praepositus, archidiaconus et scolasticus habent vocem in capitulo ratione suarum dignitatum. — Qui possunt ad beneficia in ecclesia Pragensi sita praetentare perpetuo, et qui non. — Ad quem pertineat administratio vacante sede archiepiscopali et aliis praelaturis et beneficiis quibuscunque vacantibus in ecclesia nostra. — Qui teneantur ad procurationem capparum de serico. — Qualiter providendum sit ruinis sumptuosis fabricae Pragensis. — An praelati, canonici et ministri eccle-
Strana 217
Cap. VIII. Res ecclesiasticae. 217 siae pauperes suos exactionare possint. — De inventario. — De syndico et notario capituli. — De praerogativa canonicorum in sacris ordinibus con- stitutorum. — De optionibus. — De poena onera non solventium. — De praerogativa canonicorum residentium et in studio privilegiato existentium. — De novitatibus in cantu et legenda non introducendis. — De obedientia in Odolena Voda. — Quod decima montium eo jure quo funeralia, ministris debetur. — De officio canonicorum ebdomadariorum. — De praelatis et canonicis residentibus. — De mediis praebendatis. — De officio custodis et sacristae conjunctim. — De officio et oneribus sacristae tantum. — De officio cantoris. — De officio magistri in theologia et salario ipsius. — De officio magistri scolae. — De officio tumbarii S. Adalberti. — De alta- ristis. — Quod altaristae debeant esse presbyteri infra annum. — Quod vicarii infra divinum officium stent in choro. — De vicariis canonicorum ecclesiae et de salario eorum. — De balkinis et caeteris ecclesiae impor- tatis ad quos pertineant. — De clericis choralibus. — De matronis. — De praerogativa canonicorum Boleslaviensium. — De beneficiis quae simul se compatiuntur, et quae non. — Qui testamenta facere possunt et de anno gratiae. (E codice chart. et membr. Nicolsburgensi typis exscr. B. Dudík. 1867. Episcopatus et dioceseos Lutomysliensis crea- tio. 1349. 3. Decembris. Sanctissimo in Christo et Domino domino Clementi, divina Dei providentia sacrosanctae romanae et universalis ecclesiae summo pontifici, Arnestus archiepiscopus, Przedwoyius decanus, Sdeslaus scolasticus et capitulum ecclesiae Pragensis, pedum oscula beatorum. Dudum Sanctitas Vestra Pragensem ecclesiam in archi- episcopalem et monasterium Luthomislense canonicorum regu- larium ordinis Praemonstratensis in ecclesiam cathedralem erigendo providit, statuit et decrevit, eidem ecclesiae et episco- patui pro diocesi Luthomislensi certas partes cleri et eccle- siarum, plus eidem ecclesiae adjacentium, de Pragensi et Olomu- censi diocesibus deputandas, de quibus ego et capitulum eccle- siae meae ac rev. pater dom. Johannes episcopus et capitulum Olomucenses cum rev. patre dom. Johanne episcopo et capitulo Luthomislensibus hactenus nequivimus concordare. Nunc autem interveniente ser. principe et domino, dom. Karolo Romanorum et Boemiae rege, concordes effecti, Sanctitati Vestrae unacum praedictis dom. episcopis et capitulis instanter et humiliter sup- plicamus, quatenus dictae ecclesiae Luthomislensi pro dio-
Cap. VIII. Res ecclesiasticae. 217 siae pauperes suos exactionare possint. — De inventario. — De syndico et notario capituli. — De praerogativa canonicorum in sacris ordinibus con- stitutorum. — De optionibus. — De poena onera non solventium. — De praerogativa canonicorum residentium et in studio privilegiato existentium. — De novitatibus in cantu et legenda non introducendis. — De obedientia in Odolena Voda. — Quod decima montium eo jure quo funeralia, ministris debetur. — De officio canonicorum ebdomadariorum. — De praelatis et canonicis residentibus. — De mediis praebendatis. — De officio custodis et sacristae conjunctim. — De officio et oneribus sacristae tantum. — De officio cantoris. — De officio magistri in theologia et salario ipsius. — De officio magistri scolae. — De officio tumbarii S. Adalberti. — De alta- ristis. — Quod altaristae debeant esse presbyteri infra annum. — Quod vicarii infra divinum officium stent in choro. — De vicariis canonicorum ecclesiae et de salario eorum. — De balkinis et caeteris ecclesiae impor- tatis ad quos pertineant. — De clericis choralibus. — De matronis. — De praerogativa canonicorum Boleslaviensium. — De beneficiis quae simul se compatiuntur, et quae non. — Qui testamenta facere possunt et de anno gratiae. (E codice chart. et membr. Nicolsburgensi typis exscr. B. Dudík. 1867. Episcopatus et dioceseos Lutomysliensis crea- tio. 1349. 3. Decembris. Sanctissimo in Christo et Domino domino Clementi, divina Dei providentia sacrosanctae romanae et universalis ecclesiae summo pontifici, Arnestus archiepiscopus, Przedwoyius decanus, Sdeslaus scolasticus et capitulum ecclesiae Pragensis, pedum oscula beatorum. Dudum Sanctitas Vestra Pragensem ecclesiam in archi- episcopalem et monasterium Luthomislense canonicorum regu- larium ordinis Praemonstratensis in ecclesiam cathedralem erigendo providit, statuit et decrevit, eidem ecclesiae et episco- patui pro diocesi Luthomislensi certas partes cleri et eccle- siarum, plus eidem ecclesiae adjacentium, de Pragensi et Olomu- censi diocesibus deputandas, de quibus ego et capitulum eccle- siae meae ac rev. pater dom. Johannes episcopus et capitulum Olomucenses cum rev. patre dom. Johanne episcopo et capitulo Luthomislensibus hactenus nequivimus concordare. Nunc autem interveniente ser. principe et domino, dom. Karolo Romanorum et Boemiae rege, concordes effecti, Sanctitati Vestrae unacum praedictis dom. episcopis et capitulis instanter et humiliter sup- plicamus, quatenus dictae ecclesiae Luthomislensi pro dio-
Strana 218
218 Cap. VIII. Res ecclesiasticae. cesi subscriptum clerum et populum, monasteria et parochiales ecclesias cum universis eorum juribus et pertinentiis in quatuor infra scriptis decanatibus archidiaconatus Gradicensis meae Pra- gensis diocesis constitutum situatas atque sitas limitare, incor- porare in perpetuum dignemini et unire, videlicet: In decanatu Chrudimens i dicti archidiaconatus Gradi- censis: Monasterium in Podlazicz ordinis Sti. Benedicti, abbatem et con- ventum viginti personarum obtinens et ultra, et Monasterium Sanctimoni- alium in Sezemicz ordinis Sti. Bernhardi, et Monasterium in Pordubicz- fratrum ordinis de poenitentia beatorum martyrum: Jessutboricz, Czelakow, Hostomyericz, Tunochod, Hostialouicz, Stogyecz, Hermanni Oppidum, Puchobrad, Troiowicz, Slatyna Swankonis, Byetovan, Swinczan, Sanctus Marcus sive Minus Caplicz, Slepoticz, Chrustouicz, Przelucz, Trzebussicz, Hombicz, Tynecz, Iwanouicz, Lepejouicz, Morassicz, Nassawrk, Žestok, Syecz, Camnicz, Costel, Chrudim oppidum muratum cum ecclesia sanctae Crucis et domo fratrum ordinis Praedicatorum, Dassicz, Rozhouicz, Costelecz, Swidnicz, Boyanow, Lucziboricz, Pordubicz, Stolan, Caplicz, Mo- rawan, Chribocow, Rossicz, Miczow, Zumberk, Smyrzecz. In decanatu Policensi: Policzka oppidum muratum, Trzemusna cum Lata-Valli, Ujezd, Czir- kovicz, Lutrbach cum Strynicz, Abbatisvilla, Cunczdorf, Bystre cum Tripina, Pulcherfons, Korouia, Borovia sive Ulricivilla, Morassicz, Jansdorf, Karls- prun cum filia, Laubndorf, Banyna cum filia, Rohozna, Abbatisvilla cum filia, Theodricivilla. In decanatu Lanscronensi: Lanscrona oppidum muratum cum ecclesia, Tribouia, Luthouia, Ta- miksdorf, Kunigsweld, Tribouicz, Rytavia, Wilhelmswerd, Knapndorf, Lybntal, Kunczndorf, Michaelisvilla, Ruffa aqua, Dytrychspach, Rudolfivilla. In decanatu Mutensi: Muta oppidum muratum cum parochia et domo fratrum Minorum, Knyerzow, Hermanicz, Tyczmannivilla, Plotycz, Bozidom, Prosiecz, Rowna sive Waltherivilla, Jenissovicz, Slupnicze, Lhota, Platynycz, Radhoscz, Vhersk, Holicz sive Eklinivilla, Lusa sive Camnicz oppidum, Rzepnik, Styepanow, Grunaw inferior, Grunaw superior, Skucz, Janovicz, Rana, Wra- tislauia, Buczina, Makow, Lynsk, Submersa Ecclesia, Zamyrsk, Vgezd, Hermanni villa, Wraczouicz, Mladochow, Bernarticz, Wlaticz, Lazan..... Datum Pragae sub meis et capituli mei praèdicti sigillis. Anno Domini trecentesimo quadragesimo nono, Indictione secunda, die III. mensis decembris. (Orig. in archivo Raygradensi. — Chytil VII. 974.)
218 Cap. VIII. Res ecclesiasticae. cesi subscriptum clerum et populum, monasteria et parochiales ecclesias cum universis eorum juribus et pertinentiis in quatuor infra scriptis decanatibus archidiaconatus Gradicensis meae Pra- gensis diocesis constitutum situatas atque sitas limitare, incor- porare in perpetuum dignemini et unire, videlicet: In decanatu Chrudimens i dicti archidiaconatus Gradi- censis: Monasterium in Podlazicz ordinis Sti. Benedicti, abbatem et con- ventum viginti personarum obtinens et ultra, et Monasterium Sanctimoni- alium in Sezemicz ordinis Sti. Bernhardi, et Monasterium in Pordubicz- fratrum ordinis de poenitentia beatorum martyrum: Jessutboricz, Czelakow, Hostomyericz, Tunochod, Hostialouicz, Stogyecz, Hermanni Oppidum, Puchobrad, Troiowicz, Slatyna Swankonis, Byetovan, Swinczan, Sanctus Marcus sive Minus Caplicz, Slepoticz, Chrustouicz, Przelucz, Trzebussicz, Hombicz, Tynecz, Iwanouicz, Lepejouicz, Morassicz, Nassawrk, Žestok, Syecz, Camnicz, Costel, Chrudim oppidum muratum cum ecclesia sanctae Crucis et domo fratrum ordinis Praedicatorum, Dassicz, Rozhouicz, Costelecz, Swidnicz, Boyanow, Lucziboricz, Pordubicz, Stolan, Caplicz, Mo- rawan, Chribocow, Rossicz, Miczow, Zumberk, Smyrzecz. In decanatu Policensi: Policzka oppidum muratum, Trzemusna cum Lata-Valli, Ujezd, Czir- kovicz, Lutrbach cum Strynicz, Abbatisvilla, Cunczdorf, Bystre cum Tripina, Pulcherfons, Korouia, Borovia sive Ulricivilla, Morassicz, Jansdorf, Karls- prun cum filia, Laubndorf, Banyna cum filia, Rohozna, Abbatisvilla cum filia, Theodricivilla. In decanatu Lanscronensi: Lanscrona oppidum muratum cum ecclesia, Tribouia, Luthouia, Ta- miksdorf, Kunigsweld, Tribouicz, Rytavia, Wilhelmswerd, Knapndorf, Lybntal, Kunczndorf, Michaelisvilla, Ruffa aqua, Dytrychspach, Rudolfivilla. In decanatu Mutensi: Muta oppidum muratum cum parochia et domo fratrum Minorum, Knyerzow, Hermanicz, Tyczmannivilla, Plotycz, Bozidom, Prosiecz, Rowna sive Waltherivilla, Jenissovicz, Slupnicze, Lhota, Platynycz, Radhoscz, Vhersk, Holicz sive Eklinivilla, Lusa sive Camnicz oppidum, Rzepnik, Styepanow, Grunaw inferior, Grunaw superior, Skucz, Janovicz, Rana, Wra- tislauia, Buczina, Makow, Lynsk, Submersa Ecclesia, Zamyrsk, Vgezd, Hermanni villa, Wraczouicz, Mladochow, Bernarticz, Wlaticz, Lazan..... Datum Pragae sub meis et capituli mei praèdicti sigillis. Anno Domini trecentesimo quadragesimo nono, Indictione secunda, die III. mensis decembris. (Orig. in archivo Raygradensi. — Chytil VII. 974.)
Strana 219
Cap. VIII. Res ecclesiasticae. 219 1350. 4. Nov. Petitio capituli episcopalis Lutomysliensis Sedi apostolicae porrecta, quatenus episcopali ecclesiae Lutomy- slensi pro dioecesi clerus et populus, monasteria et parochiales ecclesiae in quatuor decanatibus archidiaconatus Gradecensis situatae incorporentur, vid. In decanatu Chrudimensi monasterium in Podlaschicz ordinis S. Benedicti et monasterium in Sezemicz ordinis Cister- ciensis et monasterium Cruciferorum in Purdawicz de Poeni- tentia ad S. Martyres et in oppido Chrudim parochialis ecclesia et domus fratrum Praedicatorum et in suburbiis ejusdem oppidi parochialis ecclesia S. Crucis et infrascriptae parochiales eccle- siae in eodem decanatu situatae (vide nomina earum in Enume- ratione decanatuum) Et in decanatu Mutensi in oppido Altamuta parochialis ecclesia cum filiali et domus Fratrum minorum et infrascriptae parochiales ecclesiae per eundem decanatum (vide nomina earum in Enumeratione decanatuum). Et in decanatu Policensi in oppido Policzka parochialis ecclesia et subscriptae ecclesiae ejusdem decanatus (vide nomina earum in Enumeratione). Et in decanatu Landskronensi in oppido Landskron paro- chialis ecclesia et subscriptae parochiales ecclesiae ejusdem de- canatus (vide nomina earum in Enumeratione). 1351. 12. April. Petitio Joannis episcopi Olomucensis ejusque capituli, ut Sedes apostolica ecclesiae episcopali Luto- myslensi pro dioecesi clerum et populum, coenobium et triginta parochiales ecclesias in duobus decanatibus archidiaconatus Olo- mucensis situatas et sitas, incorporet, videlicet: In decanatu Schonbergensi coenobium fratrum ordinis S. Benedicti, quod vulg. dicitur Claustrellum, item ecclesias pa- rochiales Ludwi(ci) villa (Lussdorf), Detznitz, Detintz (Tatenice), Schonwald, Zotkitel, Altus Lapis (Hochstein), Adolfi villa, Schiltperch, Scriptoris-Villa (Schreibendorf), Odendorf, Alta civitas (Hochstadt = Zábřeh), Ferreus Mons (Eisenberg), Jacobi Villa (Jokelsdorf), Nicols (Nikelsdorf), Martini Villa (Merzdorf), Joan- nisvilla (Hannsdorf), Eberhardivilla (Ebersdorf), Goldenstein
Cap. VIII. Res ecclesiasticae. 219 1350. 4. Nov. Petitio capituli episcopalis Lutomysliensis Sedi apostolicae porrecta, quatenus episcopali ecclesiae Lutomy- slensi pro dioecesi clerus et populus, monasteria et parochiales ecclesiae in quatuor decanatibus archidiaconatus Gradecensis situatae incorporentur, vid. In decanatu Chrudimensi monasterium in Podlaschicz ordinis S. Benedicti et monasterium in Sezemicz ordinis Cister- ciensis et monasterium Cruciferorum in Purdawicz de Poeni- tentia ad S. Martyres et in oppido Chrudim parochialis ecclesia et domus fratrum Praedicatorum et in suburbiis ejusdem oppidi parochialis ecclesia S. Crucis et infrascriptae parochiales eccle- siae in eodem decanatu situatae (vide nomina earum in Enume- ratione decanatuum) Et in decanatu Mutensi in oppido Altamuta parochialis ecclesia cum filiali et domus Fratrum minorum et infrascriptae parochiales ecclesiae per eundem decanatum (vide nomina earum in Enumeratione decanatuum). Et in decanatu Policensi in oppido Policzka parochialis ecclesia et subscriptae ecclesiae ejusdem decanatus (vide nomina earum in Enumeratione). Et in decanatu Landskronensi in oppido Landskron paro- chialis ecclesia et subscriptae parochiales ecclesiae ejusdem de- canatus (vide nomina earum in Enumeratione). 1351. 12. April. Petitio Joannis episcopi Olomucensis ejusque capituli, ut Sedes apostolica ecclesiae episcopali Luto- myslensi pro dioecesi clerum et populum, coenobium et triginta parochiales ecclesias in duobus decanatibus archidiaconatus Olo- mucensis situatas et sitas, incorporet, videlicet: In decanatu Schonbergensi coenobium fratrum ordinis S. Benedicti, quod vulg. dicitur Claustrellum, item ecclesias pa- rochiales Ludwi(ci) villa (Lussdorf), Detznitz, Detintz (Tatenice), Schonwald, Zotkitel, Altus Lapis (Hochstein), Adolfi villa, Schiltperch, Scriptoris-Villa (Schreibendorf), Odendorf, Alta civitas (Hochstadt = Zábřeh), Ferreus Mons (Eisenberg), Jacobi Villa (Jokelsdorf), Nicols (Nikelsdorf), Martini Villa (Merzdorf), Joan- nisvilla (Hannsdorf), Eberhardivilla (Ebersdorf), Goldenstein
Strana 220
Cap. VIII. Res ecclesiasticae. 220 Antiquum Goldek, Richardi villa, Ulrici villa (Ullersdorf), Mar- chionisvilla (Markersdorf), Sobetinna. Decanatus Hussowiensis : Bladonisvilla (Bladensdorf), Reymarstat (Rymařov 1400: Daniel olim plebanus in Rayrinstat Lutomysl. dioc.), Reschendorf (Reschen), Moraw (Morava slezská), Novum Cechans (thecans), Albertivilla (Altendorf?), Tylonisvilla (Tillendorf), Lompnitz. (Lobnig). (E regestis Clementis VI. secundum copiam archivi March. Mor. typis excussit Brandl VIII. 80.) 1352. 13. Decembris. Statuta ecclesiae Olomu- censi a Johanne episcopo Olomucensi data. (Cod. manusc. saec. XV. „Innocentii IV. Summa poenitentiae", servatus in bibliotheca univ. Olom. — Brandl. VIII. 185.) Privilegiorum ecclesiae Pragensis confirmatio generalis. 1352. Carolus Dei gratia Romanorum rex semper Augustus et Bohemiae rex. Ad perpetuam rei memoriam. Quamquam de juvante regiae benignitatis clementia et ex assumpta cura regiminis universorum saluti ex quodam debito teneamur intendere, peramplius tamen ad procurandam quietem Sanctae Pragensis ecclesiae Nos obligatos fore conspicimus, quae per sacrum regenerationis lavacrum Nos a contracta originalis inquinamenti peste mundificans habilitavit et ad gloriam et in spem beatae reposuit laetitiae sempiternam. Sane venerabilis Arnesti Pragensis archiepiscopi, principis et devoti Nostri fidelis, nuper serenitati Nostrae oblata supplicatio continebat litteras quasdam clarae memoriaé illustris Ottogari, quondam Bohemiae regis, proavi Nostri dilecti, quas super certis juribus, gratiis et honoribus dictae Pragensis ecclesiae, venerabilium antistitum ibidem, obtinuit operosa sedulitas, approbare, ratificare et confir- mare de benignitate regia dignaremur. Quarum tenor per omnia sequitur in haec verba: „In nomine Patris et Filii et Spiritus Sancti Amen. Nos Ottogarus Dei gratia Bohemorum rex universis Christi fidelibus praesentis privilegii literas inspecturis. Humanae naturae etc. (Contextum vide C. J. B. I. 28 lit. D.)
Cap. VIII. Res ecclesiasticae. 220 Antiquum Goldek, Richardi villa, Ulrici villa (Ullersdorf), Mar- chionisvilla (Markersdorf), Sobetinna. Decanatus Hussowiensis : Bladonisvilla (Bladensdorf), Reymarstat (Rymařov 1400: Daniel olim plebanus in Rayrinstat Lutomysl. dioc.), Reschendorf (Reschen), Moraw (Morava slezská), Novum Cechans (thecans), Albertivilla (Altendorf?), Tylonisvilla (Tillendorf), Lompnitz. (Lobnig). (E regestis Clementis VI. secundum copiam archivi March. Mor. typis excussit Brandl VIII. 80.) 1352. 13. Decembris. Statuta ecclesiae Olomu- censi a Johanne episcopo Olomucensi data. (Cod. manusc. saec. XV. „Innocentii IV. Summa poenitentiae", servatus in bibliotheca univ. Olom. — Brandl. VIII. 185.) Privilegiorum ecclesiae Pragensis confirmatio generalis. 1352. Carolus Dei gratia Romanorum rex semper Augustus et Bohemiae rex. Ad perpetuam rei memoriam. Quamquam de juvante regiae benignitatis clementia et ex assumpta cura regiminis universorum saluti ex quodam debito teneamur intendere, peramplius tamen ad procurandam quietem Sanctae Pragensis ecclesiae Nos obligatos fore conspicimus, quae per sacrum regenerationis lavacrum Nos a contracta originalis inquinamenti peste mundificans habilitavit et ad gloriam et in spem beatae reposuit laetitiae sempiternam. Sane venerabilis Arnesti Pragensis archiepiscopi, principis et devoti Nostri fidelis, nuper serenitati Nostrae oblata supplicatio continebat litteras quasdam clarae memoriaé illustris Ottogari, quondam Bohemiae regis, proavi Nostri dilecti, quas super certis juribus, gratiis et honoribus dictae Pragensis ecclesiae, venerabilium antistitum ibidem, obtinuit operosa sedulitas, approbare, ratificare et confir- mare de benignitate regia dignaremur. Quarum tenor per omnia sequitur in haec verba: „In nomine Patris et Filii et Spiritus Sancti Amen. Nos Ottogarus Dei gratia Bohemorum rex universis Christi fidelibus praesentis privilegii literas inspecturis. Humanae naturae etc. (Contextum vide C. J. B. I. 28 lit. D.)
Strana 221
Cap. VIII. Res ecclesiasticae. 221 Nos igitur intuitu omnipotentis Dei et in beatorum Viti, Wenceslai, Adalberti et aliorum patronorum Bohemiae gloriam et honorem nec non ad praefati archiepiscopi devotam supplica- tionis instantiam, meritis ipsius, quibus pro magnificatione digni- tatis regiae et tranquillo regnicolarum ac fidelium Nostrorum statu constanti fortitudine fidelissime laboravit, diligenter et gra- tiose deliberationis affectu dignanter aspectis, supradictas literas in omnibus suis sententiis, capitulis, punctis, clausulis et teno- ribus, de verbo ad verbum, prout exprimuntur superius, animo deliberato, non per errorem aut improvide, sed nonnullorum sacri imperii et regni Bohemiae principum, baronum et procerum, fidelium Nostrorum, accedente consilio ac de certa Nostra scientia approbamus, ratificamus et de regiae potestatis plenitudine con- firmamus, supplentes omnem defectum, si quis in praemissis literis obscuritate et defectu verborum aut sententiarum seu inter- pretationis dubio aut alio quovis modo compertus fuerit, de Romanae regiae plenitudine potestatis. Nulli ergo penitus hominum liceat hanc Nostrae approbati- onis, confirmationis et defectuum suppletionis paginam infringere vel ei ausu quovis temerario contraire, sub poena mille marcarum puri argenti, quos ab eo, qui contravenerit, irremissibiliter exigi volumus et earum medietatem Nostri regalis aerarii sive fisci, residuam vero injuriam passorum usibus applicari. Fidelibus nostris testibus ad praemissa. Praesentium etiam sub nostrae Majestatis sigillo testimonio literarum. Datum Pragae per manus venerabilis Preczlai Wratislavi- ensis episcopi, aulae regiae Nostrae cancellarii, vice venerabilis Gerlaci, Moguntini archiepiscopi sacri imperii per Germaniam archicancellarii, anno Domini 1352, indict. V. quarto Idus Maji, regnorum Nostrorum anno VI. (Balbin VI. 51. — Arch. Karlstein.) Statuta brevia Arnesti archiepiscopi 1353. Oct. 18. (E cod. bibl. univ. Prag. typis exscr. Höfler: Concilia Pragensia.)
Cap. VIII. Res ecclesiasticae. 221 Nos igitur intuitu omnipotentis Dei et in beatorum Viti, Wenceslai, Adalberti et aliorum patronorum Bohemiae gloriam et honorem nec non ad praefati archiepiscopi devotam supplica- tionis instantiam, meritis ipsius, quibus pro magnificatione digni- tatis regiae et tranquillo regnicolarum ac fidelium Nostrorum statu constanti fortitudine fidelissime laboravit, diligenter et gra- tiose deliberationis affectu dignanter aspectis, supradictas literas in omnibus suis sententiis, capitulis, punctis, clausulis et teno- ribus, de verbo ad verbum, prout exprimuntur superius, animo deliberato, non per errorem aut improvide, sed nonnullorum sacri imperii et regni Bohemiae principum, baronum et procerum, fidelium Nostrorum, accedente consilio ac de certa Nostra scientia approbamus, ratificamus et de regiae potestatis plenitudine con- firmamus, supplentes omnem defectum, si quis in praemissis literis obscuritate et defectu verborum aut sententiarum seu inter- pretationis dubio aut alio quovis modo compertus fuerit, de Romanae regiae plenitudine potestatis. Nulli ergo penitus hominum liceat hanc Nostrae approbati- onis, confirmationis et defectuum suppletionis paginam infringere vel ei ausu quovis temerario contraire, sub poena mille marcarum puri argenti, quos ab eo, qui contravenerit, irremissibiliter exigi volumus et earum medietatem Nostri regalis aerarii sive fisci, residuam vero injuriam passorum usibus applicari. Fidelibus nostris testibus ad praemissa. Praesentium etiam sub nostrae Majestatis sigillo testimonio literarum. Datum Pragae per manus venerabilis Preczlai Wratislavi- ensis episcopi, aulae regiae Nostrae cancellarii, vice venerabilis Gerlaci, Moguntini archiepiscopi sacri imperii per Germaniam archicancellarii, anno Domini 1352, indict. V. quarto Idus Maji, regnorum Nostrorum anno VI. (Balbin VI. 51. — Arch. Karlstein.) Statuta brevia Arnesti archiepiscopi 1353. Oct. 18. (E cod. bibl. univ. Prag. typis exscr. Höfler: Concilia Pragensia.)
Strana 222
222 Cap. VIII. Res ecclesiasticae. Statuta ecclesiae S. Egidii in Pragae 1355. 21. Mart. (Cod. bibl. palat. Vindob. Menšík, Několik statutů 1.) 1356. Statutum minus archiepiscopi Arnesti 1355. (E cod. bibl. univ. Prag. typis exscr. Höfler Concilia.) De officio officialatus Pragensis et servitoribus officii 15. Oct. (Menčík Několik statutů 2.) Reformatio post visitationem monasterii Brzew- nowiensis. 1357. 10. Oct. (Menčík Ib. 3.) Statutum tempore pestilentiae. 1357. 10. Oct. (Menšik Ib. 4.) Prohibitio ludi taxillorum in vigilia Nat. Christi. 1357. 20. Dec. (Menčík Ib. 5.) Statuta post visitationem Arnesti cum refor- matione ecclesiae Pragensis. (Menčík. Ib. 6.) Statuta cum interpretatione certorum statu- torum ecclesiae Pragensis. 1358—1359. (Menčík 1b. 7.) Statuta Arnesti archiepiscopi 1361. Oct. 18. (E cod. bibl. univ. Prag. typis exscr. Höfler: Concilia 3.) Statuta synodalia 1365. 18. Oct. (E cod. bibl. univ. Prag. typis exscr. Höfler: Concilia Pragensia 4.) Statuta synodalia 1366. (E cod. bibl. univ. Prag. Höfler Concilia Pragensia 5.) Statuta synodalia 1371. (E cod. bibl. univ. Prag. Höfler Concilia Pragensia 6.) Statuta synodalia 1374. 16. Junii. (E cod. bibl. univ. Prag. Höfler Concilia Pragensia 7.) Mandata synodalia. 1377. 15. Junii. (E cod. Musei boem.: Höfler Concilia Pragensia 9.)
222 Cap. VIII. Res ecclesiasticae. Statuta ecclesiae S. Egidii in Pragae 1355. 21. Mart. (Cod. bibl. palat. Vindob. Menšík, Několik statutů 1.) 1356. Statutum minus archiepiscopi Arnesti 1355. (E cod. bibl. univ. Prag. typis exscr. Höfler Concilia.) De officio officialatus Pragensis et servitoribus officii 15. Oct. (Menčík Několik statutů 2.) Reformatio post visitationem monasterii Brzew- nowiensis. 1357. 10. Oct. (Menčík Ib. 3.) Statutum tempore pestilentiae. 1357. 10. Oct. (Menšik Ib. 4.) Prohibitio ludi taxillorum in vigilia Nat. Christi. 1357. 20. Dec. (Menčík Ib. 5.) Statuta post visitationem Arnesti cum refor- matione ecclesiae Pragensis. (Menčík. Ib. 6.) Statuta cum interpretatione certorum statu- torum ecclesiae Pragensis. 1358—1359. (Menčík 1b. 7.) Statuta Arnesti archiepiscopi 1361. Oct. 18. (E cod. bibl. univ. Prag. typis exscr. Höfler: Concilia 3.) Statuta synodalia 1365. 18. Oct. (E cod. bibl. univ. Prag. typis exscr. Höfler: Concilia Pragensia 4.) Statuta synodalia 1366. (E cod. bibl. univ. Prag. Höfler Concilia Pragensia 5.) Statuta synodalia 1371. (E cod. bibl. univ. Prag. Höfler Concilia Pragensia 6.) Statuta synodalia 1374. 16. Junii. (E cod. bibl. univ. Prag. Höfler Concilia Pragensia 7.) Mandata synodalia. 1377. 15. Junii. (E cod. Musei boem.: Höfler Concilia Pragensia 9.)
Strana 223
Cap. VIII. Res ecclesiasticae. 223 Fundatio domus hospitalis Boemorum Romae 1378. 8. Mart. Reverendo in Christo patri et domino, domino Joanni S. Pragensis ecclesiae archiepiscopo, apost. sedis legato, Petrus, Ulricus et Joannes germani fratres de Rosenberg, obedientiam cum reverentia debita et condigna. Quoniam ad urbem Romanam, quam beati Petrus et Paulus apostoli glorioso cruore martyrii Christo Domino consecrarunt, ita ut civitas sacerdotalis et regia et per sacram b. Petri fidem caput est totius orbis effecta, de diversis mundi partibus Christi fideles pro expiatione criminum et salubri venia delictorum con- fugiunt quasi ad matrem; inter quos plures reperiuntur debiles et infirmi et temporalium solatio destituti. Sane hoc dudum serenissimus princeps, dom. Carolus, Rom. Imp. semper Aug. et Boemiae rex, tanquam princeps catholicus, pius egenorum et miserabilium consolator, una cum consorte sua dom. Elisabeth, Rom. invict. imperatrice, devota meditatione perpendens et ad opera misericordiae ubique ferventer aspirans, unam domum sitam Romae prope ecclesias et in parochiis S. Stephani prot. et Blasii prope Campum Florum, pro omnibus debilibus et in- firmis colligendum de Boemiae partibus venientibus pro certa comparari fecit pecuniae quantitate, ipsamque cum uberioris gratiae sancto proposito egenis ipsis ad laudem Domini et honorem assignavit, contulit et donavit. Verum quia idem princeps propter varias occupationes sacrum Imperium et rempublicam concernentes, hujusmodi desi- derandum conceptum complere non valens, nobis ulteriorem exe- cutionem ipsius commisit: nos attendentes, quod memorati prin- cipis providentia justae rationis adjuta praesidio salutem pro- spiciat animarum, volentes ad commissa nobis opem et opera adhibere, cupientes etiam corporalia seminare in terris pro retri- butione aeternorum in coelis, de bonis nostris paternis a Deo nobis concessis quatuordecim sexagenas cum medio fertone census annuii et perpetui boemici pagamenti, vid. in villa Oltin, quae est nostra (Petri videlicet et Joannis), novem sexagenas grossorum n hominibus rusticis censualibus residentibus prope villae intro- itum, gressus ad eandem de Przibienicz dirigendo, et in villa
Cap. VIII. Res ecclesiasticae. 223 Fundatio domus hospitalis Boemorum Romae 1378. 8. Mart. Reverendo in Christo patri et domino, domino Joanni S. Pragensis ecclesiae archiepiscopo, apost. sedis legato, Petrus, Ulricus et Joannes germani fratres de Rosenberg, obedientiam cum reverentia debita et condigna. Quoniam ad urbem Romanam, quam beati Petrus et Paulus apostoli glorioso cruore martyrii Christo Domino consecrarunt, ita ut civitas sacerdotalis et regia et per sacram b. Petri fidem caput est totius orbis effecta, de diversis mundi partibus Christi fideles pro expiatione criminum et salubri venia delictorum con- fugiunt quasi ad matrem; inter quos plures reperiuntur debiles et infirmi et temporalium solatio destituti. Sane hoc dudum serenissimus princeps, dom. Carolus, Rom. Imp. semper Aug. et Boemiae rex, tanquam princeps catholicus, pius egenorum et miserabilium consolator, una cum consorte sua dom. Elisabeth, Rom. invict. imperatrice, devota meditatione perpendens et ad opera misericordiae ubique ferventer aspirans, unam domum sitam Romae prope ecclesias et in parochiis S. Stephani prot. et Blasii prope Campum Florum, pro omnibus debilibus et in- firmis colligendum de Boemiae partibus venientibus pro certa comparari fecit pecuniae quantitate, ipsamque cum uberioris gratiae sancto proposito egenis ipsis ad laudem Domini et honorem assignavit, contulit et donavit. Verum quia idem princeps propter varias occupationes sacrum Imperium et rempublicam concernentes, hujusmodi desi- derandum conceptum complere non valens, nobis ulteriorem exe- cutionem ipsius commisit: nos attendentes, quod memorati prin- cipis providentia justae rationis adjuta praesidio salutem pro- spiciat animarum, volentes ad commissa nobis opem et opera adhibere, cupientes etiam corporalia seminare in terris pro retri- butione aeternorum in coelis, de bonis nostris paternis a Deo nobis concessis quatuordecim sexagenas cum medio fertone census annuii et perpetui boemici pagamenti, vid. in villa Oltin, quae est nostra (Petri videlicet et Joannis), novem sexagenas grossorum n hominibus rusticis censualibus residentibus prope villae intro- itum, gressus ad eandem de Przibienicz dirigendo, et in villa
Strana 224
224 Cap. VIII. Res ecclesiasticae. Bezeticz nostri (vid. Ulrici praedicti) quinque sex. cum medio fertone, similiter in et super rusticis et agris in introitu villae de Przibienicz ab arce computando, cum pleno dominio sub modis, conditionibus et clausulis infra scriptis, eidem domui, hospitio seu hospitali assignavimus, donavimus et praesentibus condes- cendimus de eisdem. Ut ergo in hujusmodi hospitali seu domo pro decumben- tium in ea solatio cultus divinus certis temporibus peragatur, primo et ante omnia volumus, disponimus et ordinamus, ut in eo unum altare erigatur et per loci ordinarium cum ceremoniis debitis sub titulo beati Wenceslai Mart. et Sanctae Marthae hospitae Domini consecretur. Volumus etiam et intentionem nostram omnimode declaramus, quod sit aliquis custos, guber- nator seu tutor domus seu hospitalis praedicti in sacerdotio constitutus per nos et heredes nostros aut tandem per praepo- situm collegii canonicorum regularium per nos in oppido nostro Wittingnaw, aliter in Trziebon, constituti, ponendus ibidem et iterum quando placuerit, removendus et alius subrogandus. Cui de dictis redditibus decem sexag. annis singulis pro suis labo- ribus et fatigis decernimus assignari, et reliquas quatuor sexag. cum medio fertone superstites ipse presbyter, qui et custos seu gubernator, pro reparatione domus hujusmodi tectis et ruinis sub fide dignorum testimonio singulis anni convertet, et si quid supererit, pauperibus ibidem degentibus erogabit, rationem nihi- lominus de perceptis et distributis coram illo, qui sibi de par- tibus Boemiae censum portabit seu procurabit praedictum, suis temporibus cum exactus fuerit, redditurus. Statuimus etiam, disponimus et ordinamus, quod praepo- situs in Wittignaw memoratus, qui est vel qui pro tempore fuerit, ipsum censum in villis praedictis tollere debeat et levare, et cum protestatione idonea praefato presbytero seu custodi Romam debitis temporibus destinare. Et quia dignum est eos subire onera qui rerum commoda com- plectuntur, statuimus, ordinamus et volumus, ut ipse presbyter seu custos in dicto altari ibidem per loci episcopum duce Do- mino consecrando ad tres missas, prout Altissimus inspiravit, in septimana legendas per se vel alium sit astrictus; alioquin si
224 Cap. VIII. Res ecclesiasticae. Bezeticz nostri (vid. Ulrici praedicti) quinque sex. cum medio fertone, similiter in et super rusticis et agris in introitu villae de Przibienicz ab arce computando, cum pleno dominio sub modis, conditionibus et clausulis infra scriptis, eidem domui, hospitio seu hospitali assignavimus, donavimus et praesentibus condes- cendimus de eisdem. Ut ergo in hujusmodi hospitali seu domo pro decumben- tium in ea solatio cultus divinus certis temporibus peragatur, primo et ante omnia volumus, disponimus et ordinamus, ut in eo unum altare erigatur et per loci ordinarium cum ceremoniis debitis sub titulo beati Wenceslai Mart. et Sanctae Marthae hospitae Domini consecretur. Volumus etiam et intentionem nostram omnimode declaramus, quod sit aliquis custos, guber- nator seu tutor domus seu hospitalis praedicti in sacerdotio constitutus per nos et heredes nostros aut tandem per praepo- situm collegii canonicorum regularium per nos in oppido nostro Wittingnaw, aliter in Trziebon, constituti, ponendus ibidem et iterum quando placuerit, removendus et alius subrogandus. Cui de dictis redditibus decem sexag. annis singulis pro suis labo- ribus et fatigis decernimus assignari, et reliquas quatuor sexag. cum medio fertone superstites ipse presbyter, qui et custos seu gubernator, pro reparatione domus hujusmodi tectis et ruinis sub fide dignorum testimonio singulis anni convertet, et si quid supererit, pauperibus ibidem degentibus erogabit, rationem nihi- lominus de perceptis et distributis coram illo, qui sibi de par- tibus Boemiae censum portabit seu procurabit praedictum, suis temporibus cum exactus fuerit, redditurus. Statuimus etiam, disponimus et ordinamus, quod praepo- situs in Wittignaw memoratus, qui est vel qui pro tempore fuerit, ipsum censum in villis praedictis tollere debeat et levare, et cum protestatione idonea praefato presbytero seu custodi Romam debitis temporibus destinare. Et quia dignum est eos subire onera qui rerum commoda com- plectuntur, statuimus, ordinamus et volumus, ut ipse presbyter seu custos in dicto altari ibidem per loci episcopum duce Do- mino consecrando ad tres missas, prout Altissimus inspiravit, in septimana legendas per se vel alium sit astrictus; alioquin si
Strana 225
Cap. VIII. Res ecclesiasticae. 225 negligens fuerit in praemissis, per praefatum praepositum, cum sibi de hoc constiterit, puniendum seu a ministerio hujusmodi removendum. Nos igitur, praedicti Petrus, Ulricus et Joannes, praeten- dentes et timentes, quod hujusmodi factum laudabile posset per incuriam et negligentiam futuris temporibus deperire, Vestrae Paternitati duximus humiliter supplicandum, quatenus hujusmodi possessiones superius enarratas, census, jura et redditus, cum in Vestra consistant dioecesi, memoratae domui, oratorio, eleemosynae seu hospitali dignemini annectere et unire, dictamque donationem ut de caetero sit juris ecclesiastici, authorizare, ordinare et ap- probare. Nos enim hoc ipsum ab hujusmodi domus seu hospitalis loci ordinario seu dioecesano petimus et alia circa hoc oppor- tuna impetrare curabimus loco et tempore opportunis. In quorum omnium testimonium sigilla nostra praesentibus sunt appensa. Datum et actum in castro nostro in Krumnow A. D. 1378 proximo sabbatho ante diem S. Gregorii doctoris gloriosi. (Borový, Libri erectionum II. 270.) Statutum synodale 1380. 16. Junii. (E cod. Capit. Prag. Höfler Concilia 10.) Concilium Pragense: Statuta Joannis archiepis- copi Pragensis in concilio provinciali edita. 1381. 30. April. (Harzheim Conc. Germ. — Höfler Concilia Pragensia 11.) Statutum synodale 1381. 16. Oct. (E cod. bibl. univ. Prag. Höfler Conc. Prag. 12., 13.) Synodus Pragensis 1384. 29. April. (E cod. bibl. univ. Prag. Höfler Conc. Prag. 13.) Statuta synodalia 1386. 15. Julii. (E cod. bibl. univ. Prag. Höfler Conc. Prag. 14.) Statuta synodalia 1386. 18. Oct. (E cod. bibl. univ. Prag. Höfler Conc. Prag. 15. — Cf. Libri erect. 401, 402.) Mandata synodalia data per Joannem arch. 1387. (E cod. bibl. univ. Prag. Höfler Conc. Prag. 16. Processus in synodo Pragensi 1389. (E cod. bibl. univ. Prag. Höfler Ib. 17.) Codex J. B. II. 3. 15
Cap. VIII. Res ecclesiasticae. 225 negligens fuerit in praemissis, per praefatum praepositum, cum sibi de hoc constiterit, puniendum seu a ministerio hujusmodi removendum. Nos igitur, praedicti Petrus, Ulricus et Joannes, praeten- dentes et timentes, quod hujusmodi factum laudabile posset per incuriam et negligentiam futuris temporibus deperire, Vestrae Paternitati duximus humiliter supplicandum, quatenus hujusmodi possessiones superius enarratas, census, jura et redditus, cum in Vestra consistant dioecesi, memoratae domui, oratorio, eleemosynae seu hospitali dignemini annectere et unire, dictamque donationem ut de caetero sit juris ecclesiastici, authorizare, ordinare et ap- probare. Nos enim hoc ipsum ab hujusmodi domus seu hospitalis loci ordinario seu dioecesano petimus et alia circa hoc oppor- tuna impetrare curabimus loco et tempore opportunis. In quorum omnium testimonium sigilla nostra praesentibus sunt appensa. Datum et actum in castro nostro in Krumnow A. D. 1378 proximo sabbatho ante diem S. Gregorii doctoris gloriosi. (Borový, Libri erectionum II. 270.) Statutum synodale 1380. 16. Junii. (E cod. Capit. Prag. Höfler Concilia 10.) Concilium Pragense: Statuta Joannis archiepis- copi Pragensis in concilio provinciali edita. 1381. 30. April. (Harzheim Conc. Germ. — Höfler Concilia Pragensia 11.) Statutum synodale 1381. 16. Oct. (E cod. bibl. univ. Prag. Höfler Conc. Prag. 12., 13.) Synodus Pragensis 1384. 29. April. (E cod. bibl. univ. Prag. Höfler Conc. Prag. 13.) Statuta synodalia 1386. 15. Julii. (E cod. bibl. univ. Prag. Höfler Conc. Prag. 14.) Statuta synodalia 1386. 18. Oct. (E cod. bibl. univ. Prag. Höfler Conc. Prag. 15. — Cf. Libri erect. 401, 402.) Mandata synodalia data per Joannem arch. 1387. (E cod. bibl. univ. Prag. Höfler Conc. Prag. 16. Processus in synodo Pragensi 1389. (E cod. bibl. univ. Prag. Höfler Ib. 17.) Codex J. B. II. 3. 15
Strana 226
226 Cap. VIII. Res ecclesiasticae. Mandata synodalia data per Joannem arch. 1390. (E cod. bibl. univ. Prag. Höfler Ib. 18.) Mandata synodalia data per Joannem arch. 1391. (E cod. bibl. univ. Prag. Höfler Ib. 19.) Synodus Pragensis: Joannis archiepis copi Pra- gensis variae synodales constitutiones 1392. 17. Junii. (E cod. Oapit. Prag. Harzheim Cod. Germ. — Höfler Ib. 20. — Cf. Libri erect. 538.) Mandatum. 1392. (E cod. bibl. univ. Prag. — Höfler Ib. 21.) Mandatum sede va cante 1403. 20. Maji. (E cod. Capit. Prag. Höfler Ib. 22.) Statuta synodalia 1405. 15. Junii. (E cod. Mus. Boem. Höfler Ib. 23.) Statuta synodalia 1405. 18. Oct. (E cod. bibl. univ. Prag. Höfler Ib. 24.) Statuta synodalia 1405 (?). 18. Oct. (E cod. Mus. boem. Höfler Ib. 25.) Mandata synodalia 1406. 15. Junii. (E cod. Mus. boem. et univ. Prag. Höfler Ib. 26. I.) Mandata archiepiscopi Pragensis. (Petz Thes. nov. — Höfler Ib. 26. II.) Statuta synodalia 1406. 18. Oct. (E cod. bibl. univ. Prag. Höfler 27.) Statuta 1407. 15. Junii. (Cod. Mus. boem. et univ. Prag. Höfler 28.) Statuta 1407. in synoda S. Viti. (Cod. Mus. boem. et univ. Prag. Höfler 29.) Statuta synodalia. 1407. 18. Oct. (Cod. univ. Prag. Höfter 30.) Statuta 1408. in synodo S. Viti. (Cod. mus. boem. Höfler 31.) Mandatum Sbinconis arch. 1409. 2. Sept. (Cod. bibl. univ. Prag. Höfler 33.) Statuta synodalia. 1409. 16. Junii. (Cod. Capit. Prag. Höfler 34.) Mandatum Sbiconis arch. 1410. (Cod. Capit. Prag. Höfler 35.)
226 Cap. VIII. Res ecclesiasticae. Mandata synodalia data per Joannem arch. 1390. (E cod. bibl. univ. Prag. Höfler Ib. 18.) Mandata synodalia data per Joannem arch. 1391. (E cod. bibl. univ. Prag. Höfler Ib. 19.) Synodus Pragensis: Joannis archiepis copi Pra- gensis variae synodales constitutiones 1392. 17. Junii. (E cod. Oapit. Prag. Harzheim Cod. Germ. — Höfler Ib. 20. — Cf. Libri erect. 538.) Mandatum. 1392. (E cod. bibl. univ. Prag. — Höfler Ib. 21.) Mandatum sede va cante 1403. 20. Maji. (E cod. Capit. Prag. Höfler Ib. 22.) Statuta synodalia 1405. 15. Junii. (E cod. Mus. Boem. Höfler Ib. 23.) Statuta synodalia 1405. 18. Oct. (E cod. bibl. univ. Prag. Höfler Ib. 24.) Statuta synodalia 1405 (?). 18. Oct. (E cod. Mus. boem. Höfler Ib. 25.) Mandata synodalia 1406. 15. Junii. (E cod. Mus. boem. et univ. Prag. Höfler Ib. 26. I.) Mandata archiepiscopi Pragensis. (Petz Thes. nov. — Höfler Ib. 26. II.) Statuta synodalia 1406. 18. Oct. (E cod. bibl. univ. Prag. Höfler 27.) Statuta 1407. 15. Junii. (Cod. Mus. boem. et univ. Prag. Höfler 28.) Statuta 1407. in synoda S. Viti. (Cod. Mus. boem. et univ. Prag. Höfler 29.) Statuta synodalia. 1407. 18. Oct. (Cod. univ. Prag. Höfter 30.) Statuta 1408. in synodo S. Viti. (Cod. mus. boem. Höfler 31.) Mandatum Sbinconis arch. 1409. 2. Sept. (Cod. bibl. univ. Prag. Höfler 33.) Statuta synodalia. 1409. 16. Junii. (Cod. Capit. Prag. Höfler 34.) Mandatum Sbiconis arch. 1410. (Cod. Capit. Prag. Höfler 35.)
Strana 227
Cap. VIII. Res ecclesiasticae. 227 Statuta synodalia. 1412. (Cod. Mus. boem. et univ. Prag. Höfler 36.) Enumeratio ecclesiarum collegiatarum ac mona- steriorum per archidiaconatus et decanatus Boemiae. Of. Slovanské Právo II. p. 30—32.) Ecclesia Pragensis metropolitana (kostel na hradě Pražském sv. Víta atd.). Ecclesia Wyssegradensis collegiata (kollegiatní kostel Vyše- hradský). Ecclesia Omnium Sanctorum in castro Pragensi (kostel Všech Svatých na hradě Pražském). Ecclesia Boleslaviensis collegiata (Kollegiátní kostel Staro- boleslavský). Ecclesia collegiata S. Egidii in Praga (kollegiatni kostel sv. Jiljí ve Starém Městě Pražském). Ecclesia Tynensis collegiata (kollegiatní kostel v Týně). Ecclesia Saccensis collegiata (kollegiatní kostel sv. Apoli- naříše v Sadsce). Ecclesia S. Apollinaris collegiata (kollegiatní kostel sv. Apolinaříše na Novém Městě Pražském). Ecclesia Melnicensis collegiata (kollegiatní kostel v Mělníce). Ecclesia Luthomiricensis collegiata (kollegiatní kostel v Li- toměřicích). Ecclesia S. Georgii in castro Pragensi. Monasteria Canonicorum regularium: 1. Ecclesia Rudnicensis (v Rúdnici). 2. S. Caroli in nova plantatione civitatis Pragensis (na Novém Městě Pražském). 3. Monasterium in Jermir (v Jaroměři). 4. Monasterium in Glacz (v Kladsku). 5. Monasterium in Saczka (v Sadsce). 6. Monasterium in Rokiczano (v Rokycanech). 7. Witignaw, alias Trziebon (v Třeboni). Monasteria ordinis S. Benedicti: 1. Brewnowiense (Břevnov). 2. Cladrubense (Kladruby); praepositura in Przesticz et Tuskow (Přeštice a Túškov). 15*
Cap. VIII. Res ecclesiasticae. 227 Statuta synodalia. 1412. (Cod. Mus. boem. et univ. Prag. Höfler 36.) Enumeratio ecclesiarum collegiatarum ac mona- steriorum per archidiaconatus et decanatus Boemiae. Of. Slovanské Právo II. p. 30—32.) Ecclesia Pragensis metropolitana (kostel na hradě Pražském sv. Víta atd.). Ecclesia Wyssegradensis collegiata (kollegiatní kostel Vyše- hradský). Ecclesia Omnium Sanctorum in castro Pragensi (kostel Všech Svatých na hradě Pražském). Ecclesia Boleslaviensis collegiata (Kollegiátní kostel Staro- boleslavský). Ecclesia collegiata S. Egidii in Praga (kollegiatni kostel sv. Jiljí ve Starém Městě Pražském). Ecclesia Tynensis collegiata (kollegiatní kostel v Týně). Ecclesia Saccensis collegiata (kollegiatní kostel sv. Apoli- naříše v Sadsce). Ecclesia S. Apollinaris collegiata (kollegiatní kostel sv. Apolinaříše na Novém Městě Pražském). Ecclesia Melnicensis collegiata (kollegiatní kostel v Mělníce). Ecclesia Luthomiricensis collegiata (kollegiatní kostel v Li- toměřicích). Ecclesia S. Georgii in castro Pragensi. Monasteria Canonicorum regularium: 1. Ecclesia Rudnicensis (v Rúdnici). 2. S. Caroli in nova plantatione civitatis Pragensis (na Novém Městě Pražském). 3. Monasterium in Jermir (v Jaroměři). 4. Monasterium in Glacz (v Kladsku). 5. Monasterium in Saczka (v Sadsce). 6. Monasterium in Rokiczano (v Rokycanech). 7. Witignaw, alias Trziebon (v Třeboni). Monasteria ordinis S. Benedicti: 1. Brewnowiense (Břevnov). 2. Cladrubense (Kladruby); praepositura in Przesticz et Tuskow (Přeštice a Túškov). 15*
Strana 228
228 Cap. VIII. Res ecclesiasticae. 3. Porta Apostolorum (Postoloprty). 4. Ostroviense (Insula). Praepositura in Spelunca, in Veliz et Zaton (Sv. Ivan pod Skalou, Velíz a Zátoň). 5. Wilemoviense (Vilémov). 6. Podlažicense (Podlažice). 7. S. Procopii Sazaviense; praepositura in Zbissow (Sv. Prokopa). 8. Opatovicense (Opatovice). 9. Monasterium Slavorum (Klášter Slovanský na Novém Městě Pražském). 10. S. Ambrosii in Praga (Sv. Ambrože na Novém Městě Pražském). 11. S. Georgii in castro Pragensi (Jeptišky Svatojirské na hradě Pražském). 12. Teplicense (Jeptišky Teplické). 13. Ad Misericordiam Domini in Praga (Jeptišky Milo- srdenství Božího v Praze). Monasteria ordinis Praemonstratensis. 1. Strahowiense (Montis Sion: Strahov). 2. Teplense (Teplá). 3. Siloense (Želivo). 4. (Olim) Lutomyslense (Litomyšl). 5. Milowicensis (Milevsko.) Chotiessowiense (Chotěšov, panenský). 6. 7. Doksanense (Doksany, panenský). 8. Lunowicense (Lúněvice, Louňovice, panenský). Monasteria ordinis Cisterciensis. 1. Sedlicense (Sedlec u Hory Kutny). 2. Aulae Regiae (Königsaal, Zbraslav). 3. Pomucense (Pomuky, Nepomuky). 4. Plassense (Plasy). 5. Ossiecense (Osek). 6. Sanctae Coronae (Svatá či Zlatá Koruna). 7. Altovadense (Vyšní Brod). 8. Gradicense (Hradiště Mnichovo). 9. Sacri Campi (Svaté Pole).
228 Cap. VIII. Res ecclesiasticae. 3. Porta Apostolorum (Postoloprty). 4. Ostroviense (Insula). Praepositura in Spelunca, in Veliz et Zaton (Sv. Ivan pod Skalou, Velíz a Zátoň). 5. Wilemoviense (Vilémov). 6. Podlažicense (Podlažice). 7. S. Procopii Sazaviense; praepositura in Zbissow (Sv. Prokopa). 8. Opatovicense (Opatovice). 9. Monasterium Slavorum (Klášter Slovanský na Novém Městě Pražském). 10. S. Ambrosii in Praga (Sv. Ambrože na Novém Městě Pražském). 11. S. Georgii in castro Pragensi (Jeptišky Svatojirské na hradě Pražském). 12. Teplicense (Jeptišky Teplické). 13. Ad Misericordiam Domini in Praga (Jeptišky Milo- srdenství Božího v Praze). Monasteria ordinis Praemonstratensis. 1. Strahowiense (Montis Sion: Strahov). 2. Teplense (Teplá). 3. Siloense (Želivo). 4. (Olim) Lutomyslense (Litomyšl). 5. Milowicensis (Milevsko.) Chotiessowiense (Chotěšov, panenský). 6. 7. Doksanense (Doksany, panenský). 8. Lunowicense (Lúněvice, Louňovice, panenský). Monasteria ordinis Cisterciensis. 1. Sedlicense (Sedlec u Hory Kutny). 2. Aulae Regiae (Königsaal, Zbraslav). 3. Pomucense (Pomuky, Nepomuky). 4. Plassense (Plasy). 5. Ossiecense (Osek). 6. Sanctae Coronae (Svatá či Zlatá Koruna). 7. Altovadense (Vyšní Brod). 8. Gradicense (Hradiště Mnichovo). 9. Sacri Campi (Svaté Pole).
Strana 229
Câp. VIII. Res ecclesiasticae. 229 10. Zdiarense, pertinens ad dioecesin Olomucensem (Ždár na rozhraní mezi Čechy a Moravou). 11. Magister curiae in Bystrzicz. 12. Lawscz curia, Lowossicz. 13. Prziwlak curia. 14. Abbatissa in Valle b. Virginis sive Fraunthal. 15. Skalicz (u Kouřími). Monasteria Cruciferorum. De domo Theutunica militiae s. Mariae (cruci- feri nigri). a) Repín curia. b) Dobrouicz curia. c) Chomutow curia. d) Byskovicz curia. a) S. Benedicti in Praga, b) In Nova Domo, c) in Drobovicz, d) in Nova Plzna, e) in Chomutov, ƒ) in Bielina, 9) in Libssicz, h) in Grecz reginae, i) in Theotunicali Broda, k) in Miletin, l) in Bysskowicz, m) in Vsk super Albea. Monasterium cruciferorum S. Joannis Jero- solimitani in pede pontis Pragae (cruciferi albi). Ad S. Annam in Luna (v Lúnech). Zderaz monasterium cruciferorum in Praga (na Zderaze, Novém Městě Pražském). Monasterium Cruciferorum stelliferorum ho- spitalis in ponte Pragensi. Monasterium Carthusiensium prope Pragam (Kartousy na Smíchově). Sezemicz monasterium monialium (Sezemice, pa- nenský). Swietecz monasterium monialium (Světec, pa- nenský). Pragae ad S. Laurentium monasterium monia- lium (Sv. Vavřince, panenský). Ad S. Annam Pragae in Újezd (panenský). Ad S. Mariam Magdalenam in Vgezd (Sv. Maří Magdaleny na Újezdě).
Câp. VIII. Res ecclesiasticae. 229 10. Zdiarense, pertinens ad dioecesin Olomucensem (Ždár na rozhraní mezi Čechy a Moravou). 11. Magister curiae in Bystrzicz. 12. Lawscz curia, Lowossicz. 13. Prziwlak curia. 14. Abbatissa in Valle b. Virginis sive Fraunthal. 15. Skalicz (u Kouřími). Monasteria Cruciferorum. De domo Theutunica militiae s. Mariae (cruci- feri nigri). a) Repín curia. b) Dobrouicz curia. c) Chomutow curia. d) Byskovicz curia. a) S. Benedicti in Praga, b) In Nova Domo, c) in Drobovicz, d) in Nova Plzna, e) in Chomutov, ƒ) in Bielina, 9) in Libssicz, h) in Grecz reginae, i) in Theotunicali Broda, k) in Miletin, l) in Bysskowicz, m) in Vsk super Albea. Monasterium cruciferorum S. Joannis Jero- solimitani in pede pontis Pragae (cruciferi albi). Ad S. Annam in Luna (v Lúnech). Zderaz monasterium cruciferorum in Praga (na Zderaze, Novém Městě Pražském). Monasterium Cruciferorum stelliferorum ho- spitalis in ponte Pragensi. Monasterium Carthusiensium prope Pragam (Kartousy na Smíchově). Sezemicz monasterium monialium (Sezemice, pa- nenský). Swietecz monasterium monialium (Světec, pa- nenský). Pragae ad S. Laurentium monasterium monia- lium (Sv. Vavřince, panenský). Ad S. Annam Pragae in Újezd (panenský). Ad S. Mariam Magdalenam in Vgezd (Sv. Maří Magdaleny na Újezdě).
Strana 230
230 Cap. VIII. Res ecclesiasticae. Enumeratio decanatuum et ecclesiarum paro- chialium per archidiaconatus. I. Archidiaconatus Pragensis. (Habet ecclesias 312.) 1. Decanatus civitatis Pragensis (decanatus civi- tatensis). Ecclesia S. Nicolai in Foro pullorum, S. Michaelis Majoris civitatis. S. Galli. S. Mariae in Laeta curia. S. Benedicti Majoris civitatis. S. Gastuli. Monasterium S. Crucis de poenitentia Martyrum. S. Leonardi. S. Mariae in Lacu. S. Stephani in Muris. S. Jacobi minoris. S. Andreae penes curiam Aulae Regiae. S. Crucis minoris. S. Valentini. S. Ioannis in Vado. S. Martini in Vico calcarificum. S. Petri in Insula. S. Nicolai Minoris civitatis. S. Michaelis sub Castro. Capella S. Wenceslai sub Castro, Minoris civitatis. Eccl. S. Laurentii sub monte Petrino. S. Johannis in Vgezd penes ortum praepositi Melnicensis. S. Johannis in Vgezd praepositi Pragensis. S. Jacobi circa Cartusienses. S. Benedicti in Hradczano. S. Petri in Porziecz. S. Clementis in Porziecz. S. Michaelis in ortis peponum in Nova Civitate (in Opatovicz). S. Adalberti sub Sderaz. S. Wenceslai ante Sderaz. S. Pancratii in Crussina. S. Michaelis sub Wyssegrado. S. Mariae in Valle viridi (sub Vyssegrado). Psáře sub monte Wyssegrad. Podol. Ovenec. Bubny. S. Nicolai sub Podskalo.
230 Cap. VIII. Res ecclesiasticae. Enumeratio decanatuum et ecclesiarum paro- chialium per archidiaconatus. I. Archidiaconatus Pragensis. (Habet ecclesias 312.) 1. Decanatus civitatis Pragensis (decanatus civi- tatensis). Ecclesia S. Nicolai in Foro pullorum, S. Michaelis Majoris civitatis. S. Galli. S. Mariae in Laeta curia. S. Benedicti Majoris civitatis. S. Gastuli. Monasterium S. Crucis de poenitentia Martyrum. S. Leonardi. S. Mariae in Lacu. S. Stephani in Muris. S. Jacobi minoris. S. Andreae penes curiam Aulae Regiae. S. Crucis minoris. S. Valentini. S. Ioannis in Vado. S. Martini in Vico calcarificum. S. Petri in Insula. S. Nicolai Minoris civitatis. S. Michaelis sub Castro. Capella S. Wenceslai sub Castro, Minoris civitatis. Eccl. S. Laurentii sub monte Petrino. S. Johannis in Vgezd penes ortum praepositi Melnicensis. S. Johannis in Vgezd praepositi Pragensis. S. Jacobi circa Cartusienses. S. Benedicti in Hradczano. S. Petri in Porziecz. S. Clementis in Porziecz. S. Michaelis in ortis peponum in Nova Civitate (in Opatovicz). S. Adalberti sub Sderaz. S. Wenceslai ante Sderaz. S. Pancratii in Crussina. S. Michaelis sub Wyssegrado. S. Mariae in Valle viridi (sub Vyssegrado). Psáře sub monte Wyssegrad. Podol. Ovenec. Bubny. S. Nicolai sub Podskalo.
Strana 231
Cap. VIII. Res ecclesiasticae. 231 S. Adalberti sub Wissegrado in Podskalo. S. Andreae in Nova civitate. Capella Omnium Sanctorum Wolframi Maynardi Majoris civitatis. S. Joannis in Obora. Capella S. Hyppoliti sub Wissegrado. Eccl S. Johannis in Podskalo. Eccl. S. Egidii Majoris civitatis. Hospitale beatae virginis sub Wyssegrado. Eccl. S. Stephani in Rybniczka. S. Henrici. Capella domini W. Dobrman. 2. Decanatus Benessoviensis: Benešov, Týnec, Újezd, Poříčí, Netvořice, Neveklov, Janovice, Maršo- vice, Bystřice, Ledeč, Chrast, Olbramovice, Bělice, Chvojenec, Živhošť, Marti- nice, Tožice, Ujezdec, Vladislavice (Wadyslauicz), Kostelec. 3. Decanatus Ryczanensis: Říčany, Jílové (Elau), Otice, Brieza, Adamovice, Modřany, Uhříně-Ves, Zlatníky, Kunratice (Konraticz), Dubeč, Průhonice. Tehov, Hrnčíře, Lipany, Libeř, Popovice, Vraný, Kostelec (u Křížků), Kamenice, Sluščice, Petrovice, Oleška, Kúnice, Kralevice, Hostivař, Jerčany, Jažlovice, Vršovice, Kolovraty, Záběhlice, Šestlice, Popovíčko. 4. Decanatus Orzechouiensis: Ořiech, Stodúlek, Slapy (Slaps), Chuchel, Hostivice, Tuchomířice, Třebotov, Tachlovice, S. Gallus circa Aulam regiam (Sv. Havla nad Zbra- slaví), Hořelice, Hostúň, Crněšice, Kopanina, Černomice, Zlechov, Mokropse, Středokluky, Dobriechovice, Radotin, Unhošť, Reporyje, Krtna (Krteň), Loděnice, Uhonice, Svárov, Liboc, Železná, Slivenec, Butovice, Spelunca (u sv. Ivana), Kostel sv. Kiliana na Ostrově, připojený ku klášteru Ostrov- skému), Leštnice, Jiloviště, Trnová, Mořany. 5. Decanatus Podbridensis: Verona (Berún), Tetin, Knín, Neumětely, Lochovice, Piečina, Sacer Campus (Svaté Pole), Mendicus (Žebrák), Bezdědice či Hostomice, Crhovic- (Crhonice), Vzdice sive Alba ecclesia, Skripel, Revnice, Počapli, Praskolesy, Junec, Hořěvice, Mrtník, Liteň, Všeradice, Zbiroh, Tmaň, Borek, Velíz (proboštství Ostrovského kláštera), Monachus (Mníšek), Řebříky. 6. Decanatus Rakonicensis: Raconík (Rakovník), Stbečno, Kúnov, Sěnomaty, Potvorov, Nesuchyně, Kralovice, Herndorf sive Kněž-Ves, Miličov, Líbyně, Oračov, Lužná, Bělenec, circa Jechnicz, Potvořany, Všehrdy, Čistá, Újezd, Pulices (Blšany, Flöhau), Skryje, Soběchleby, Žihle, Lišany, Ostrovec, Mutějovice, Žebnice, Městec, Olešná, Rehly, Jesenice (Jechnitz), Nezabudice, Černoc, Slabec, Kozlany,
Cap. VIII. Res ecclesiasticae. 231 S. Adalberti sub Wissegrado in Podskalo. S. Andreae in Nova civitate. Capella Omnium Sanctorum Wolframi Maynardi Majoris civitatis. S. Joannis in Obora. Capella S. Hyppoliti sub Wissegrado. Eccl S. Johannis in Podskalo. Eccl. S. Egidii Majoris civitatis. Hospitale beatae virginis sub Wyssegrado. Eccl. S. Stephani in Rybniczka. S. Henrici. Capella domini W. Dobrman. 2. Decanatus Benessoviensis: Benešov, Týnec, Újezd, Poříčí, Netvořice, Neveklov, Janovice, Maršo- vice, Bystřice, Ledeč, Chrast, Olbramovice, Bělice, Chvojenec, Živhošť, Marti- nice, Tožice, Ujezdec, Vladislavice (Wadyslauicz), Kostelec. 3. Decanatus Ryczanensis: Říčany, Jílové (Elau), Otice, Brieza, Adamovice, Modřany, Uhříně-Ves, Zlatníky, Kunratice (Konraticz), Dubeč, Průhonice. Tehov, Hrnčíře, Lipany, Libeř, Popovice, Vraný, Kostelec (u Křížků), Kamenice, Sluščice, Petrovice, Oleška, Kúnice, Kralevice, Hostivař, Jerčany, Jažlovice, Vršovice, Kolovraty, Záběhlice, Šestlice, Popovíčko. 4. Decanatus Orzechouiensis: Ořiech, Stodúlek, Slapy (Slaps), Chuchel, Hostivice, Tuchomířice, Třebotov, Tachlovice, S. Gallus circa Aulam regiam (Sv. Havla nad Zbra- slaví), Hořelice, Hostúň, Crněšice, Kopanina, Černomice, Zlechov, Mokropse, Středokluky, Dobriechovice, Radotin, Unhošť, Reporyje, Krtna (Krteň), Loděnice, Uhonice, Svárov, Liboc, Železná, Slivenec, Butovice, Spelunca (u sv. Ivana), Kostel sv. Kiliana na Ostrově, připojený ku klášteru Ostrov- skému), Leštnice, Jiloviště, Trnová, Mořany. 5. Decanatus Podbridensis: Verona (Berún), Tetin, Knín, Neumětely, Lochovice, Piečina, Sacer Campus (Svaté Pole), Mendicus (Žebrák), Bezdědice či Hostomice, Crhovic- (Crhonice), Vzdice sive Alba ecclesia, Skripel, Revnice, Počapli, Praskolesy, Junec, Hořěvice, Mrtník, Liteň, Všeradice, Zbiroh, Tmaň, Borek, Velíz (proboštství Ostrovského kláštera), Monachus (Mníšek), Řebříky. 6. Decanatus Rakonicensis: Raconík (Rakovník), Stbečno, Kúnov, Sěnomaty, Potvorov, Nesuchyně, Kralovice, Herndorf sive Kněž-Ves, Miličov, Líbyně, Oračov, Lužná, Bělenec, circa Jechnicz, Potvořany, Všehrdy, Čistá, Újezd, Pulices (Blšany, Flöhau), Skryje, Soběchleby, Žihle, Lišany, Ostrovec, Mutějovice, Žebnice, Městec, Olešná, Rehly, Jesenice (Jechnitz), Nezabudice, Černoc, Slabec, Kozlany,
Strana 232
232. Cap. VIII. Res ecclesiasticae. Strojetice, Běleč s Bratronicemi (vel Bratčicemi, Bratřicemi), Hvozd, Chme- lištná, Děkov, Kolešovice, Richleb (?), Běstna, Weclov, Rúsinov, Křivaň, Dolany, Hořesedly, Všesulov, Šanov. 7. Decanatus Slanensis: Slana civitas, Budyně, Chlumčany, Zlonice, Mury, Kralovice, Srbeč, Kvílice, Paleč canonicorum, Črněchov, Hradišče, Lukov, Paleč minus (Pálček), Buščeves, Vraní, Týnec, Teleč, Vrapice, Dříenov, Dolina, Přielice, Újezdec, Knoviz, Počedělice, Zvoleněves, Radunice, Slavětin, Vinařce, Perúc, Jetšovice, Želinice, Túřany, Ředhošť, Lidice minus, Stochov cum Tuchlowic, Neprobylice, Kladno, Pozdno, Risuty, Družec cum Žilina, Malikovice, Lidice majus, Hořešovice, Smečno, Mšec, Klobúky, Kostelec, Strašetice (Strašecí), Kystra, Pchery, Orasice, Vrbno, Smolnice, Trstice (Trstec). 8. Decanatus Ripensis: Řip, Stražkov, Vrbno, Chržin, Zeměchy, Velvary, Vepřec, Budeč, Svrkyně, Holubice, Počapl, Črnúc, Slabina, Lužec, Nelahozěves, Nabdin, Kmetiněves, Kostomlaty, Račiněves, Mínice, Nútomice, Hospozín, Nížebohy, Libčice, Crnúčec, Hradec, Vskury, Malovary, Hobšovice, Chrvatec, Bechlín, Cietov, Ledčice, Vliněves, Unětice. 9. Decanatus Chluminensis: Chlumín, Kojetice, Hostín, Veltrusy, Odolena-Voda, Chvatěruby, Chrabry (Chabry), Dončice (zmizela), Bojmice (Bohemice), Obřístev, Libiš, Magna Villa (Velká Ves), Semilkovice, Bukoly, Zdiby, Lobkovice, Líbeznice, Klecany, Pakomilice, Račiněves, Kostomlaty. 10. Decanatus Brandicensis: Brandýs, Vyšehořevice, Vinoř, Prosiek, Hrádek, Nezvizdy, Dřievčice, Mochov, Svémyslice, Újezd, Jirná (Jurna), Sluhy, Zapy, Šelakovice, Čako- vice, Hlupětin, Svrčovice, Počernice, Litožnice, Kostelec, Hovorčeves, Kyje, Lhota, Třeboradice. II. Archidiaconatus Curimensis. (Habet ecclesias 273.) 11. Decanatus Curimensis: Kúřim, Broda Boemicalis (Brod český), Chrustoklaty, Ovčáry, Horka, Radešín, Lošany, Kónice, Dobřeň, Píšely, Tukleky, Chotúň, Býchory, Mě- chovice, Kolín Nový, Vítice, Košice, Bylany, Žitoměř, Ondřejov, Semice, Krsovice, Malotice, Křečhora, Ratěnice, Jezeřany (zašlé), Nova villa (Nová Ves), Tribulatio (Třebovl), Svojšice, Voděrady, Chvatlina, Zásmuky, Kova- nice, Velenka, Přistúpim, Vrbčany, Hrušice, Lstiboř, Kruty, Přěhrad (Před- hradí), Rataje, Tismice, Udašín, Podveky, Žabonosy, Planiás (Plaňany), Sány, Konojedy, Střimelice, Chocerady, Dobříchov, Beřiče, Žíšov, Kostelec, Janovice, Drahobudice, Užice, Mukařov, Ratboř, Kozojedy, Malejovice,
232. Cap. VIII. Res ecclesiasticae. Strojetice, Běleč s Bratronicemi (vel Bratčicemi, Bratřicemi), Hvozd, Chme- lištná, Děkov, Kolešovice, Richleb (?), Běstna, Weclov, Rúsinov, Křivaň, Dolany, Hořesedly, Všesulov, Šanov. 7. Decanatus Slanensis: Slana civitas, Budyně, Chlumčany, Zlonice, Mury, Kralovice, Srbeč, Kvílice, Paleč canonicorum, Črněchov, Hradišče, Lukov, Paleč minus (Pálček), Buščeves, Vraní, Týnec, Teleč, Vrapice, Dříenov, Dolina, Přielice, Újezdec, Knoviz, Počedělice, Zvoleněves, Radunice, Slavětin, Vinařce, Perúc, Jetšovice, Želinice, Túřany, Ředhošť, Lidice minus, Stochov cum Tuchlowic, Neprobylice, Kladno, Pozdno, Risuty, Družec cum Žilina, Malikovice, Lidice majus, Hořešovice, Smečno, Mšec, Klobúky, Kostelec, Strašetice (Strašecí), Kystra, Pchery, Orasice, Vrbno, Smolnice, Trstice (Trstec). 8. Decanatus Ripensis: Řip, Stražkov, Vrbno, Chržin, Zeměchy, Velvary, Vepřec, Budeč, Svrkyně, Holubice, Počapl, Črnúc, Slabina, Lužec, Nelahozěves, Nabdin, Kmetiněves, Kostomlaty, Račiněves, Mínice, Nútomice, Hospozín, Nížebohy, Libčice, Crnúčec, Hradec, Vskury, Malovary, Hobšovice, Chrvatec, Bechlín, Cietov, Ledčice, Vliněves, Unětice. 9. Decanatus Chluminensis: Chlumín, Kojetice, Hostín, Veltrusy, Odolena-Voda, Chvatěruby, Chrabry (Chabry), Dončice (zmizela), Bojmice (Bohemice), Obřístev, Libiš, Magna Villa (Velká Ves), Semilkovice, Bukoly, Zdiby, Lobkovice, Líbeznice, Klecany, Pakomilice, Račiněves, Kostomlaty. 10. Decanatus Brandicensis: Brandýs, Vyšehořevice, Vinoř, Prosiek, Hrádek, Nezvizdy, Dřievčice, Mochov, Svémyslice, Újezd, Jirná (Jurna), Sluhy, Zapy, Šelakovice, Čako- vice, Hlupětin, Svrčovice, Počernice, Litožnice, Kostelec, Hovorčeves, Kyje, Lhota, Třeboradice. II. Archidiaconatus Curimensis. (Habet ecclesias 273.) 11. Decanatus Curimensis: Kúřim, Broda Boemicalis (Brod český), Chrustoklaty, Ovčáry, Horka, Radešín, Lošany, Kónice, Dobřeň, Píšely, Tukleky, Chotúň, Býchory, Mě- chovice, Kolín Nový, Vítice, Košice, Bylany, Žitoměř, Ondřejov, Semice, Krsovice, Malotice, Křečhora, Ratěnice, Jezeřany (zašlé), Nova villa (Nová Ves), Tribulatio (Třebovl), Svojšice, Voděrady, Chvatlina, Zásmuky, Kova- nice, Velenka, Přistúpim, Vrbčany, Hrušice, Lstiboř, Kruty, Přěhrad (Před- hradí), Rataje, Tismice, Udašín, Podveky, Žabonosy, Planiás (Plaňany), Sány, Konojedy, Střimelice, Chocerady, Dobříchov, Beřiče, Žíšov, Kostelec, Janovice, Drahobudice, Užice, Mukařov, Ratboř, Kozojedy, Malejovice,
Strana 233
Cap. VIII. Res ecclesiasticae. 233 Oleška, Mnichovice, Vavřineč, Pněv, Ždanice, Pořiečany, Zibohlavy, Zahúň (Žehúň), Skvrnějov, Trojovice (non est in decanatu), Jindice, Kbely, Rovna, Končice, Velyně, Chotěnice, Skramníky, Ad. S. Petrum, ad S. Martinum, ad S. Procopium, Solopysky. — Kří, Lhota seu Nova plantatio (Lhota kostelní), Kolín Starý, Žiželice, Běchovice (Měchovice). 12. Decanatus Brodensis: Broda Theutunicalis (Brod Německý), Polna, Smrdov, Liběč, Světlá, Habr, Krucenburk, Fons (Studenec), Polomí, Krupa, Lučice, Skuhrov, Munchsperk (Vojnín), Číhošť, Čachotin, Přibislav, Šlapanice (Slapans), Borová, Schönfeld, Chotěboř, Sopot, Longavilla (Dlouhá Ves), Radoňov, Losenice, Bělá, Nížkov, Dobronice, De truncis (Štoky), Zvonějov (Bunau), Mons Fagi (Buchberg). 13. Decanatus Rečicensis: Řečice Červená (Rz. majus), Rěčice menší (R. minus, Řečička), Pel- hřimov (Pilgrems), Nová Cerekvice (Katholica episcopi), Chvojnov, Pulcher Mons (Krásná Hora), Jiřice (Gurzicz), Gumpolcz (Humpolec), Reinharcz (Rynarec), Sonveld sive Kališt (Kaliště), Úsobí, Snět, Ježov, Bříšče (Vrziescz, alias Brist), Tussndorf sive Dušejov, Gyssiwlss sive Wykydna abbatis (t. j. Gieshübl, Vyskydná německá), Lipnice, Vojslavice, Křešín, Onšov, Rychnov, Minus Cerekvic (Nova plantatio sive Neustift = Cerekvice Nová) Mezilesí, Lukavec sive Brankovice, Sěnožaty (sive Enzat), Braníšov, Simonsdorf (Smrčná), Luconis Aqua (= sive Libconis = Libkova Voda), Košetice, Skála, Vyskydná (biskupova), Hořepník, Cerekvice (Dobšova), Zahrádka, Božejov, Lúky (Louky = Loukov), Buřenice, Rovný, Ustrašín, Ecclesia S. Petri ante Želev (u Želiva), Libmans (Lidmaň), Lipnice filia, Kaliss. 14, Decanatus Czaslauiensis (et * dec. Coloniensis.) Mons Chutnis (Cutnis = Hora Kutná), Malin, Čáslav,*Tynecz super Albea (Týnec Labský), Libeznice, Pněvice, Viecemilice, Horka, Řečeňany, Semnice (Selmice), Kojice, Křesetice, Heřmaň, Alta (Vysoká), *Nebovidy, Chotusice, Kluky, Mel sive Loth (Lochy), Zehušice, Crkovice (Cerekvice = Církvice), Krchleby, *Konarovice, *Colonia antiqua (Kolín Starý), *Pečka, Starkoč, Chořany (Korčany = Tchořovy), Vidice, Lipoltice, Třebonín, Vilémovice, *Kladruby, Suchdol, *Veletov, Markovice, *Záboř, *Rozsochy, Bitans (= Bykaň), Mons S. Jacobi (Sv. Jakub), Budčice, Jenikov, Okřesaneč, Bratčice, Poticha (Potěhy), Zbislavice (Zbislav), Bora (Borá, nyní Lhota pustá), Protivans sive Ronov (Protivenice čili Ronov), Stusyně, Běstvina, Hermanice, Petrovice, Kozohlody sive Nova plantatio, Dobrovitov, Příbram, Michalovice, Janovice, Boemans (= Bojmany), Vlicans (= Vlkaneč), Vilémov, Zdechovice, Turkovice, Hrádek, Zbýšov (proboštství), Přibislavice, * Kolešov, Plaňas (Plaňany), Dobrziechow. 15. Decanatus Sczepanouicensis: Ščepanov, Křivsúdov, Kralovice, Vlašim, Neostupov, Chotyšany, Radošovice, Divišov, Jankov, Alběnice, Čestin-Kostel, Čekšice (Cechtice),
Cap. VIII. Res ecclesiasticae. 233 Oleška, Mnichovice, Vavřineč, Pněv, Ždanice, Pořiečany, Zibohlavy, Zahúň (Žehúň), Skvrnějov, Trojovice (non est in decanatu), Jindice, Kbely, Rovna, Končice, Velyně, Chotěnice, Skramníky, Ad. S. Petrum, ad S. Martinum, ad S. Procopium, Solopysky. — Kří, Lhota seu Nova plantatio (Lhota kostelní), Kolín Starý, Žiželice, Běchovice (Měchovice). 12. Decanatus Brodensis: Broda Theutunicalis (Brod Německý), Polna, Smrdov, Liběč, Světlá, Habr, Krucenburk, Fons (Studenec), Polomí, Krupa, Lučice, Skuhrov, Munchsperk (Vojnín), Číhošť, Čachotin, Přibislav, Šlapanice (Slapans), Borová, Schönfeld, Chotěboř, Sopot, Longavilla (Dlouhá Ves), Radoňov, Losenice, Bělá, Nížkov, Dobronice, De truncis (Štoky), Zvonějov (Bunau), Mons Fagi (Buchberg). 13. Decanatus Rečicensis: Řečice Červená (Rz. majus), Rěčice menší (R. minus, Řečička), Pel- hřimov (Pilgrems), Nová Cerekvice (Katholica episcopi), Chvojnov, Pulcher Mons (Krásná Hora), Jiřice (Gurzicz), Gumpolcz (Humpolec), Reinharcz (Rynarec), Sonveld sive Kališt (Kaliště), Úsobí, Snět, Ježov, Bříšče (Vrziescz, alias Brist), Tussndorf sive Dušejov, Gyssiwlss sive Wykydna abbatis (t. j. Gieshübl, Vyskydná německá), Lipnice, Vojslavice, Křešín, Onšov, Rychnov, Minus Cerekvic (Nova plantatio sive Neustift = Cerekvice Nová) Mezilesí, Lukavec sive Brankovice, Sěnožaty (sive Enzat), Braníšov, Simonsdorf (Smrčná), Luconis Aqua (= sive Libconis = Libkova Voda), Košetice, Skála, Vyskydná (biskupova), Hořepník, Cerekvice (Dobšova), Zahrádka, Božejov, Lúky (Louky = Loukov), Buřenice, Rovný, Ustrašín, Ecclesia S. Petri ante Želev (u Želiva), Libmans (Lidmaň), Lipnice filia, Kaliss. 14, Decanatus Czaslauiensis (et * dec. Coloniensis.) Mons Chutnis (Cutnis = Hora Kutná), Malin, Čáslav,*Tynecz super Albea (Týnec Labský), Libeznice, Pněvice, Viecemilice, Horka, Řečeňany, Semnice (Selmice), Kojice, Křesetice, Heřmaň, Alta (Vysoká), *Nebovidy, Chotusice, Kluky, Mel sive Loth (Lochy), Zehušice, Crkovice (Cerekvice = Církvice), Krchleby, *Konarovice, *Colonia antiqua (Kolín Starý), *Pečka, Starkoč, Chořany (Korčany = Tchořovy), Vidice, Lipoltice, Třebonín, Vilémovice, *Kladruby, Suchdol, *Veletov, Markovice, *Záboř, *Rozsochy, Bitans (= Bykaň), Mons S. Jacobi (Sv. Jakub), Budčice, Jenikov, Okřesaneč, Bratčice, Poticha (Potěhy), Zbislavice (Zbislav), Bora (Borá, nyní Lhota pustá), Protivans sive Ronov (Protivenice čili Ronov), Stusyně, Běstvina, Hermanice, Petrovice, Kozohlody sive Nova plantatio, Dobrovitov, Příbram, Michalovice, Janovice, Boemans (= Bojmany), Vlicans (= Vlkaneč), Vilémov, Zdechovice, Turkovice, Hrádek, Zbýšov (proboštství), Přibislavice, * Kolešov, Plaňas (Plaňany), Dobrziechow. 15. Decanatus Sczepanouicensis: Ščepanov, Křivsúdov, Kralovice, Vlašim, Neostupov, Chotyšany, Radošovice, Divišov, Jankov, Alběnice, Čestin-Kostel, Čekšice (Cechtice),
Strana 234
234 Cap. VIII. Res ecclesiasticae. Keblov, Mechnow (Mechnějov), Vranov, Erchutovicz, Chřenovice, Sútice, Borovsko, Bohdanč, Zbraslavice, Zruč, Slavošov, Hodkov, Hněvkovice, Borovnice, Teplišovice, Otryby, Ledeč, Kozlé, Všebořice, Perchtoltice, Mn- chovice, Lščení, Velíš, Popovice, Kozmice, Psáře, Sebešín, Zdebuzeves, Chwojen, Nesvačily, Petrovice, Třebětín, Šlapanov, Bedřichovice, Hrádek, Zhoř či Jeníkov, Zdislavice, Pobipsy, Dobrník, Okrúhlice, Ratměřice, Libúň, Konratce, Domašín, Tehov, Lúňovice, Postupice, Kácov, Hradiště u Hrádku (komorního), Prawonín, Sačany, Chvatlina, Načevac. 16. Decanatus Coloniensis. Colonia nova (Kolín Nový), Křečhora, Žúželice, Zahúň, Tynec super Albea, Kbely, Nebovidy, Péčka, Zibohlavy, Lošany, Veletov, Býchory, Ratboř, Předhradí, Chotěnice, Jezeřany, Colonia antiqua (Kolín starý), Razsochy, Ovčáry, Konařovice, Pněv, Záboří, Velyně či Velina, Měchovice, Sány, Semnice, Kolešov, Kladruby, Nová Ves, Končice. III. Archidiaconatus Bechinensis. (Habet ecclesias 258.) 17. Decanatus Bechinensis. Bechyně, Vodňany, Arena (Písek), Budwoyss (Budivojovice = Budě- jovice), Bukovsko oppidum, Bukovsko villa, Horka majus (bílá), Horka minus (modrá), Malšice, Záhoří, Rataje, Dražice, Piščín, Sebetyn (Ševětin), Hosín, Dobrohošť, Hlavatec, Bernartice, Chraščany, Ledenice, Chrztyenov (Křtěnov), Kostelec, Němčice, Chelčice, Sudoměřice, Nákří, Sancta Maria sive Purcharcz sive Wawrzinczicz sive Mydlowar = Purkarec, Mydlovary), Strýčice, Čákov, Dubna, Albrechtec, Líšov, Zimutice (Zymunticz, Zygmun- ticz), Oslov, Putim, Sepechov, Ruffa ecclesia (Červená), Hodušim, Bošilec (Bohsilecz), Míšenec, Heřmaň, Bylov, Krč, Netolice. 18. Decanatus Wlytauiensis. Miličín, Dúdlebice, Jesenice, Načerac, Arnuštovice, Vožice, Karmberk, Hory (Smilovy), Lazice, Hodětice, Vojkov, Křecovice, Hoštice, Předborice, Kostelec circa Gystebnicz, Jistebnice, Janov, Střezmíř, Prčice, Sedlčany, Chlum, Kosová Hora, Nechvalice, Kostelec (proboštství Břevnovské), Petro- vice, Chyška, Pulcher Mons (Krásná Hora), Otice, Blanice, In Medico sive parvum Vlrichau (Oldřichovec = Žebrák), Oldřichov majus, Šebířov, Poče- pice, Lašovice, Chotoviny, Sedlec, Kovářov, Klučenice, Hlasivo, Obidenice, Načerac, Bavorov. 19. Decanatus Wolynensis. Volyně, Bohumilice cum filia Wynterberk, Bavorov cum filia Blanice, Prachatice, Češčice, Laziště, Jenín, St. Adalbertus (= Lštění), Zdikov, Krasolov,
234 Cap. VIII. Res ecclesiasticae. Keblov, Mechnow (Mechnějov), Vranov, Erchutovicz, Chřenovice, Sútice, Borovsko, Bohdanč, Zbraslavice, Zruč, Slavošov, Hodkov, Hněvkovice, Borovnice, Teplišovice, Otryby, Ledeč, Kozlé, Všebořice, Perchtoltice, Mn- chovice, Lščení, Velíš, Popovice, Kozmice, Psáře, Sebešín, Zdebuzeves, Chwojen, Nesvačily, Petrovice, Třebětín, Šlapanov, Bedřichovice, Hrádek, Zhoř či Jeníkov, Zdislavice, Pobipsy, Dobrník, Okrúhlice, Ratměřice, Libúň, Konratce, Domašín, Tehov, Lúňovice, Postupice, Kácov, Hradiště u Hrádku (komorního), Prawonín, Sačany, Chvatlina, Načevac. 16. Decanatus Coloniensis. Colonia nova (Kolín Nový), Křečhora, Žúželice, Zahúň, Tynec super Albea, Kbely, Nebovidy, Péčka, Zibohlavy, Lošany, Veletov, Býchory, Ratboř, Předhradí, Chotěnice, Jezeřany, Colonia antiqua (Kolín starý), Razsochy, Ovčáry, Konařovice, Pněv, Záboří, Velyně či Velina, Měchovice, Sány, Semnice, Kolešov, Kladruby, Nová Ves, Končice. III. Archidiaconatus Bechinensis. (Habet ecclesias 258.) 17. Decanatus Bechinensis. Bechyně, Vodňany, Arena (Písek), Budwoyss (Budivojovice = Budě- jovice), Bukovsko oppidum, Bukovsko villa, Horka majus (bílá), Horka minus (modrá), Malšice, Záhoří, Rataje, Dražice, Piščín, Sebetyn (Ševětin), Hosín, Dobrohošť, Hlavatec, Bernartice, Chraščany, Ledenice, Chrztyenov (Křtěnov), Kostelec, Němčice, Chelčice, Sudoměřice, Nákří, Sancta Maria sive Purcharcz sive Wawrzinczicz sive Mydlowar = Purkarec, Mydlovary), Strýčice, Čákov, Dubna, Albrechtec, Líšov, Zimutice (Zymunticz, Zygmun- ticz), Oslov, Putim, Sepechov, Ruffa ecclesia (Červená), Hodušim, Bošilec (Bohsilecz), Míšenec, Heřmaň, Bylov, Krč, Netolice. 18. Decanatus Wlytauiensis. Miličín, Dúdlebice, Jesenice, Načerac, Arnuštovice, Vožice, Karmberk, Hory (Smilovy), Lazice, Hodětice, Vojkov, Křecovice, Hoštice, Předborice, Kostelec circa Gystebnicz, Jistebnice, Janov, Střezmíř, Prčice, Sedlčany, Chlum, Kosová Hora, Nechvalice, Kostelec (proboštství Břevnovské), Petro- vice, Chyška, Pulcher Mons (Krásná Hora), Otice, Blanice, In Medico sive parvum Vlrichau (Oldřichovec = Žebrák), Oldřichov majus, Šebířov, Poče- pice, Lašovice, Chotoviny, Sedlec, Kovářov, Klučenice, Hlasivo, Obidenice, Načerac, Bavorov. 19. Decanatus Wolynensis. Volyně, Bohumilice cum filia Wynterberk, Bavorov cum filia Blanice, Prachatice, Češčice, Laziště, Jenín, St. Adalbertus (= Lštění), Zdikov, Krasolov,
Strana 235
Cap. VIII. Res ecclesiasticae. 235 Vácov, Dobrš, Strunkovice, Blysk (Bilské), Ad S. Mariam in Laz, Březí (t. j. Vlachovo), Maleticz (Malovice, Malevice, Malenice), Cejetice, Piračov, Ščekeň, Předslavice, Záblatí, Hoštice, Čkyně. 20. Decanatus Boznensis. Bubovice, Příbram, Tochovice, Pohoří, Paščviky (Pašcěky), Rakovice, Antiqua Sella (Staré Sédlo), Tbity, Žasavice, Černievsko, Pečice, Chotúň, Ujezdec, Kádov, Kocelovice, Bezděkov, Mirotice, Bělčice, Blatná, Těchnič, Radobytce, Kamýk, Třebsko, Sedlec, Hvožďany, Budislavice, Lnáře, Miro- vice, Radomyšl, Kasejovice, Rosntal (= Rožmital), Víšňová, Chraštice, Sli- vice, Borotice, Chanovice, Strážiště. 21. Decanatus Chinouiensis. Veselé, Ústí, Počátek, Stranná, Prašivá, Častrov, Deštná (Testna), Jarošov, Křeč, Klokoty, Chýnov, Radenín, Kamenice, Štěpanov (Styepans), Rečice (Kardašova), Třeboň praepositura, Tučapy, Budislav, Pomerium (Pěnná horní), Stráže, Medvědice, Blažejov sive Blasnslag, Chúsnik, Hert- vikov, Zhoř, Cetoraz, Ratibořice, Drahov, Hroby, Planá, Těhobuz, Soběslav, Skalice, Raduna, Nova Domus (cruciferi de domo Theutunica nigri), Mona- chus = Mnich, Pohnans (Pohnání), Pošná, Pacov, Obratany, Chýška, Věžná, Lomnice, Dobešov, Novosedly, Tiemina Kamenice, Slavenice (Slověnice), Čachměř, Mladěšovice filialis ecclesiae in Třeboň, Žirovnice, Drahov, jinde Dírný, Suchdol, Črnětice či Černěvice filialis in Dobešov, Lutová, Číměř. 22. Decanatus Dudlebensis. Světlík sive Kirchslag, Chlum, Krems, Dúdleby, Rosenberg, Krumlov, Hořice, Rychnow Theutunicale, Rychnov Boemicale, Svíny, Stropnice, Črnice, Újezd (nyní kamenný), Boletice, Boršov, Chvalšiny, Kájov, Blanský, Rosenthal, Ebnaw či Soběnov, Altus Vadus (Vyšší brod), Malšiny, Svéraz, Střízov, Borovany, Velešín, Přiedol, Benešov, Kaplice, Žumberg, Greczen (Novum castrum, Nové Hrady), Meneslav (Monoslaw, Menoslaw, Menhaldslag), Dvořec (Dvořiště sive Merica), Zátoň praepositura Ostroviensis, Cetvina Merica Rinoldi (Bor či Dvořiště horní), Ktíš (Túss), Frimberg capella, Planá de Monte Vitkonis, Horšov (Hersov), Brloh. 23. Decanatus Prachinensis. Prácheň, Richenstein (Reichenstein), Major Bor, Minor Bor, Hrade- šice, Repice, Záboř, Alba Ecclesia sive Nezamyslice, Kvasějovice, Mlázov, Sicca (Sušice), Nova civitas, Longavilla, Albrechtice, Strašín, Žíhobec, Bu- kovník, Petrovice, Budětice, Zavlekom, Katovice, Vilhartice, Volenice, Vzdúny, Svojšice, Zbynice, Skorovice, Hoštice, Colonia (Kolínec), Horaždě- jovice (= Harawicz).
Cap. VIII. Res ecclesiasticae. 235 Vácov, Dobrš, Strunkovice, Blysk (Bilské), Ad S. Mariam in Laz, Březí (t. j. Vlachovo), Maleticz (Malovice, Malevice, Malenice), Cejetice, Piračov, Ščekeň, Předslavice, Záblatí, Hoštice, Čkyně. 20. Decanatus Boznensis. Bubovice, Příbram, Tochovice, Pohoří, Paščviky (Pašcěky), Rakovice, Antiqua Sella (Staré Sédlo), Tbity, Žasavice, Černievsko, Pečice, Chotúň, Ujezdec, Kádov, Kocelovice, Bezděkov, Mirotice, Bělčice, Blatná, Těchnič, Radobytce, Kamýk, Třebsko, Sedlec, Hvožďany, Budislavice, Lnáře, Miro- vice, Radomyšl, Kasejovice, Rosntal (= Rožmital), Víšňová, Chraštice, Sli- vice, Borotice, Chanovice, Strážiště. 21. Decanatus Chinouiensis. Veselé, Ústí, Počátek, Stranná, Prašivá, Častrov, Deštná (Testna), Jarošov, Křeč, Klokoty, Chýnov, Radenín, Kamenice, Štěpanov (Styepans), Rečice (Kardašova), Třeboň praepositura, Tučapy, Budislav, Pomerium (Pěnná horní), Stráže, Medvědice, Blažejov sive Blasnslag, Chúsnik, Hert- vikov, Zhoř, Cetoraz, Ratibořice, Drahov, Hroby, Planá, Těhobuz, Soběslav, Skalice, Raduna, Nova Domus (cruciferi de domo Theutunica nigri), Mona- chus = Mnich, Pohnans (Pohnání), Pošná, Pacov, Obratany, Chýška, Věžná, Lomnice, Dobešov, Novosedly, Tiemina Kamenice, Slavenice (Slověnice), Čachměř, Mladěšovice filialis ecclesiae in Třeboň, Žirovnice, Drahov, jinde Dírný, Suchdol, Črnětice či Černěvice filialis in Dobešov, Lutová, Číměř. 22. Decanatus Dudlebensis. Světlík sive Kirchslag, Chlum, Krems, Dúdleby, Rosenberg, Krumlov, Hořice, Rychnow Theutunicale, Rychnov Boemicale, Svíny, Stropnice, Črnice, Újezd (nyní kamenný), Boletice, Boršov, Chvalšiny, Kájov, Blanský, Rosenthal, Ebnaw či Soběnov, Altus Vadus (Vyšší brod), Malšiny, Svéraz, Střízov, Borovany, Velešín, Přiedol, Benešov, Kaplice, Žumberg, Greczen (Novum castrum, Nové Hrady), Meneslav (Monoslaw, Menoslaw, Menhaldslag), Dvořec (Dvořiště sive Merica), Zátoň praepositura Ostroviensis, Cetvina Merica Rinoldi (Bor či Dvořiště horní), Ktíš (Túss), Frimberg capella, Planá de Monte Vitkonis, Horšov (Hersov), Brloh. 23. Decanatus Prachinensis. Prácheň, Richenstein (Reichenstein), Major Bor, Minor Bor, Hrade- šice, Repice, Záboř, Alba Ecclesia sive Nezamyslice, Kvasějovice, Mlázov, Sicca (Sušice), Nova civitas, Longavilla, Albrechtice, Strašín, Žíhobec, Bu- kovník, Petrovice, Budětice, Zavlekom, Katovice, Vilhartice, Volenice, Vzdúny, Svojšice, Zbynice, Skorovice, Hoštice, Colonia (Kolínec), Horaždě- jovice (= Harawicz).
Strana 236
236 Cap. VIII. Res ecclesiasticae. IV. Archidiaconatus Pliznensis. (Habet ecclesias 94). 24. Decanatus Plyznensis: Nova Plzna, Antiqua Plzna, Ejprnice (Oprnice), Malešice, Kozolupy, Bělá, Litice, Krašovice, Jezdná, Sekyřany, Sulislav, Lóza, Ledeč, Lešťany, Dobřany, Všeroby (Všeruby), Chotíkov, Uněšov, Bříza, Tisová, Chvalenice, Kostelec, Túškov praepositura Cladrubensis. 25. Decanatus Rokyczanensis: Rokyczanum, Radnice, Číjevice, Stupno, Planá, Nezvěstice, Žakava, Zdemyslice, Leteč, Poříčí, Těnovice, Dýšina, Ujezd parvum (Ujezd sv. Kříže), Obora, Ojenice, Kostelec, Mešno, Chýlice, Osěk, Číčov, Chomla, Skořice, Kozojedy, Přívětice, Mýto (Muta), Drahoňov Újezd, Bnedčice, Zvíkovec, Strašetice, Lhota. 26. Decanatus Clatoviensis: Clatovia, Měčín, Blevice, Planice, Týnec, Strážov, Nyrsko, Vrčany, Janovice, Poleň (Polona), Chuděvice (Chudenice), Žínkov, Kydliny, Zdebo- řice, Předslav, Míleč, Čížkov, Žďár, Horšice, Kbely, Vícov, Lukavice, Deše- nice, Dolany, Němčice, Běhařov, Čáchrov, Luby, Štěpanovice, Běnovice, Nezdice, Úloh, Pomuk, Švíhov, Vřeskovice, Letiny, Myslevo, Dnešice, Pru- siny, Chlustov, Habartice, Křičim, Přeščice praepositura Cladrubensis. V. Archidiaconatus Horssoviensis. (Habet ecclesias 48). 27. Decanatus Horssoviensis: Semnějovice, Stankov, Přestavlky, Horšov, Domažlice (Thust, Tust, Tusta), Svátost ante Tust, Tyn sedes archiepiscopalis (Týn Horšov), Cho- těšov, Kdyně, Mělnice, Štítary, Šitboř, Kostelec, Prostiboř, Mutina, Bukovec, Blížejev, Ujezd Sanctae Crucis, Meclov, Racov, Antiqua Sella, Stanětice, Třebnice, Lštění, Hlohová, Čéčovice, Bernartice, Lúčim, Uboč superior, Uboč inferior, Rokošin, Bíjedly, Křakov, Srbice, Přimda, Mons S. Wen- ceslai, Dubeč, Osvračim, Merklin, Buková, Stráž, Hostúň, Hradec, Miřkov, Capella S. Katherinae, Skapce, Tuškov, Holíšov, Capella S. Laurentii in castro Bor. VI. Archidiaconatus Zacensis. (Habet ecclesias 181). 28. Decanatus Luticensis: Křečov, Stebno, Blatná, Púchov (Bochov), Brazec sive Perklín, Dúpov, Sachsengrün (Saxgrun), Lúky, Zlutice (Luticz), Skytaly, Radošovice (Radošov,
236 Cap. VIII. Res ecclesiasticae. IV. Archidiaconatus Pliznensis. (Habet ecclesias 94). 24. Decanatus Plyznensis: Nova Plzna, Antiqua Plzna, Ejprnice (Oprnice), Malešice, Kozolupy, Bělá, Litice, Krašovice, Jezdná, Sekyřany, Sulislav, Lóza, Ledeč, Lešťany, Dobřany, Všeroby (Všeruby), Chotíkov, Uněšov, Bříza, Tisová, Chvalenice, Kostelec, Túškov praepositura Cladrubensis. 25. Decanatus Rokyczanensis: Rokyczanum, Radnice, Číjevice, Stupno, Planá, Nezvěstice, Žakava, Zdemyslice, Leteč, Poříčí, Těnovice, Dýšina, Ujezd parvum (Ujezd sv. Kříže), Obora, Ojenice, Kostelec, Mešno, Chýlice, Osěk, Číčov, Chomla, Skořice, Kozojedy, Přívětice, Mýto (Muta), Drahoňov Újezd, Bnedčice, Zvíkovec, Strašetice, Lhota. 26. Decanatus Clatoviensis: Clatovia, Měčín, Blevice, Planice, Týnec, Strážov, Nyrsko, Vrčany, Janovice, Poleň (Polona), Chuděvice (Chudenice), Žínkov, Kydliny, Zdebo- řice, Předslav, Míleč, Čížkov, Žďár, Horšice, Kbely, Vícov, Lukavice, Deše- nice, Dolany, Němčice, Běhařov, Čáchrov, Luby, Štěpanovice, Běnovice, Nezdice, Úloh, Pomuk, Švíhov, Vřeskovice, Letiny, Myslevo, Dnešice, Pru- siny, Chlustov, Habartice, Křičim, Přeščice praepositura Cladrubensis. V. Archidiaconatus Horssoviensis. (Habet ecclesias 48). 27. Decanatus Horssoviensis: Semnějovice, Stankov, Přestavlky, Horšov, Domažlice (Thust, Tust, Tusta), Svátost ante Tust, Tyn sedes archiepiscopalis (Týn Horšov), Cho- těšov, Kdyně, Mělnice, Štítary, Šitboř, Kostelec, Prostiboř, Mutina, Bukovec, Blížejev, Ujezd Sanctae Crucis, Meclov, Racov, Antiqua Sella, Stanětice, Třebnice, Lštění, Hlohová, Čéčovice, Bernartice, Lúčim, Uboč superior, Uboč inferior, Rokošin, Bíjedly, Křakov, Srbice, Přimda, Mons S. Wen- ceslai, Dubeč, Osvračim, Merklin, Buková, Stráž, Hostúň, Hradec, Miřkov, Capella S. Katherinae, Skapce, Tuškov, Holíšov, Capella S. Laurentii in castro Bor. VI. Archidiaconatus Zacensis. (Habet ecclesias 181). 28. Decanatus Luticensis: Křečov, Stebno, Blatná, Púchov (Bochov), Brazec sive Perklín, Dúpov, Sachsengrün (Saxgrun), Lúky, Zlutice (Luticz), Skytaly, Radošovice (Radošov,
Strana 237
Cap. VIII. Res ecclesiasticae. 237 Lubenec, Nahořečice, Tis, Strážiště, Vidhostčice, Chýše, Nepomyslice (Nepomyšl), Kozlov, Brlozec, Strhaře, Udrč, Kobylá ad S. Crucem, Bržín, Lokotin, Krašov, Nečtiny, Komárov, Přiběnice, Libina, Novosedly, Močidlce, Ščedrá, Váleč, Bukovina, Rabstain cum Stebno vel Skvolna, Ostrov, Ma- netin (cruciferi), Luková, Středka. 29. Decanatus Teplensis: Landek sive Otročín, Sedlec, Teplá, Sedliště, Tisová, Kladruby, Dúbrava, Pons, Krsy, Tachov, Schonveld (Schonfeld), Chodoplana, Trskovice sive Neudorph (Novavilla sive Trziestienicz), Pístov, Otín, Planá, Heremita (= Mnichov), Trnová, Šipín, Avenatica Kladruna (= Kladruby Habrové), Kšice, Hradišče, Brtná, Slavice, Kozolupy, Bernhartice, Lechov, Lestkov, Čelivo, Křivce, Číhaná, Úterý sive Novum forum, Črnošín, Bohuslav, Holo- střevy, Skviřin, Svojšin, Chodones, Domaslav, Záchlumí, Bor sive Merica, Pořějov, Túžim, Utvina, Jamný, Vidžim, Capella in Krasikov, Samperg (= Sangerberg), Erpožice, Svojšín inferior. — Miza cruciferi. 30. Decanatus Cubitensis: Slakenwerd, Lucida civitas, Radansfurt cum Merica, Falknow, Lom- nice, Slakenwald, Svetbor (Svatbor), Vranov, Najdek, Žandov, Velichov, Schonficht, Kocengrün, Tocov, Kuningswart cruciferi (Kunigiswart), Chodov, Nova villa, Kunigsberg cruciferi, Cubitus cruciferi, Espendor, Ortus ferarum cruciferi, Sedlec cruciferi, Salmans, Zdanovice, Miza. 31. Decanatus Cadanensis: Cadanum cruciferi cum alba cruce (S. Joannis Ierosolimitani), Vin- tířov, Tušimice, Křímov, Blatno, Družkovice, Přičapl, Udlice, Nicolai villa, Ždár (Zdyar sive Zahars), Claustrellum, Jurkov, Bruneri villa, Kralupy cum Kurbicz, Přesnice (Přísečnice?), Wilhelmice, Zahořany, Březno, Tureč, Dolany, Capella in Birstayn (Pirsnstain), Želina, Pirkaw ad S. Leonardum sive Brezna, Maščov, Radunice, Čachovice, Podlesice, Rečice, Radnice (Rednice), Borcz, praepositus ordinis Portae Apostolorum), Lúkov, Bystrice (curia monasterii Grünhain), Slatina, Volov, Chomutov cruciferi cum nigra cruce (de domo Theutunica), Gotfridi villa, Lomasice, Mladějov, Uhoščany, Capella in Hassenstayn, Kojetice, Oknov. 32. Decanatus Zatcensis: Siřem, Očihov, Lúny, Dobroměřice, Obora, Lenešice, Črnčice, Podbořany, Hradišče, Hřivice, Pnětluky, Holedeč, Nečemice, Želeč, Libořice, Vrútek, Magnavilla, Zlovědice, Mory, Kněžice, Libědice, Soběsuky, Hrušovany, Vysočany, Minice, Volevčice, Havraň, S. Jacobus in Žatc, Ranná, Buško- vice, Žabokliky, Březno, Opočno, Libišice, Kryry, Skupice, Cetoliby, Hoře- tice, Škrle, Měcholupy, Všestudy, Pšov, Strupčice, S. Nicolaus, S. Martinus, Zacz (Žatec), Eccl. S. Andreae infra septa monasterii Portae Apostolorum,
Cap. VIII. Res ecclesiasticae. 237 Lubenec, Nahořečice, Tis, Strážiště, Vidhostčice, Chýše, Nepomyslice (Nepomyšl), Kozlov, Brlozec, Strhaře, Udrč, Kobylá ad S. Crucem, Bržín, Lokotin, Krašov, Nečtiny, Komárov, Přiběnice, Libina, Novosedly, Močidlce, Ščedrá, Váleč, Bukovina, Rabstain cum Stebno vel Skvolna, Ostrov, Ma- netin (cruciferi), Luková, Středka. 29. Decanatus Teplensis: Landek sive Otročín, Sedlec, Teplá, Sedliště, Tisová, Kladruby, Dúbrava, Pons, Krsy, Tachov, Schonveld (Schonfeld), Chodoplana, Trskovice sive Neudorph (Novavilla sive Trziestienicz), Pístov, Otín, Planá, Heremita (= Mnichov), Trnová, Šipín, Avenatica Kladruna (= Kladruby Habrové), Kšice, Hradišče, Brtná, Slavice, Kozolupy, Bernhartice, Lechov, Lestkov, Čelivo, Křivce, Číhaná, Úterý sive Novum forum, Črnošín, Bohuslav, Holo- střevy, Skviřin, Svojšin, Chodones, Domaslav, Záchlumí, Bor sive Merica, Pořějov, Túžim, Utvina, Jamný, Vidžim, Capella in Krasikov, Samperg (= Sangerberg), Erpožice, Svojšín inferior. — Miza cruciferi. 30. Decanatus Cubitensis: Slakenwerd, Lucida civitas, Radansfurt cum Merica, Falknow, Lom- nice, Slakenwald, Svetbor (Svatbor), Vranov, Najdek, Žandov, Velichov, Schonficht, Kocengrün, Tocov, Kuningswart cruciferi (Kunigiswart), Chodov, Nova villa, Kunigsberg cruciferi, Cubitus cruciferi, Espendor, Ortus ferarum cruciferi, Sedlec cruciferi, Salmans, Zdanovice, Miza. 31. Decanatus Cadanensis: Cadanum cruciferi cum alba cruce (S. Joannis Ierosolimitani), Vin- tířov, Tušimice, Křímov, Blatno, Družkovice, Přičapl, Udlice, Nicolai villa, Ždár (Zdyar sive Zahars), Claustrellum, Jurkov, Bruneri villa, Kralupy cum Kurbicz, Přesnice (Přísečnice?), Wilhelmice, Zahořany, Březno, Tureč, Dolany, Capella in Birstayn (Pirsnstain), Želina, Pirkaw ad S. Leonardum sive Brezna, Maščov, Radunice, Čachovice, Podlesice, Rečice, Radnice (Rednice), Borcz, praepositus ordinis Portae Apostolorum), Lúkov, Bystrice (curia monasterii Grünhain), Slatina, Volov, Chomutov cruciferi cum nigra cruce (de domo Theutunica), Gotfridi villa, Lomasice, Mladějov, Uhoščany, Capella in Hassenstayn, Kojetice, Oknov. 32. Decanatus Zatcensis: Siřem, Očihov, Lúny, Dobroměřice, Obora, Lenešice, Črnčice, Podbořany, Hradišče, Hřivice, Pnětluky, Holedeč, Nečemice, Želeč, Libořice, Vrútek, Magnavilla, Zlovědice, Mory, Kněžice, Libědice, Soběsuky, Hrušovany, Vysočany, Minice, Volevčice, Havraň, S. Jacobus in Žatc, Ranná, Buško- vice, Žabokliky, Březno, Opočno, Libišice, Kryry, Skupice, Cetoliby, Hoře- tice, Škrle, Měcholupy, Všestudy, Pšov, Strupčice, S. Nicolaus, S. Martinus, Zacz (Žatec), Eccl. S. Andreae infra septa monasterii Portae Apostolorum,
Strana 238
238 Cap. VIII. Res ecclesiasticae. Všechlapy, Nehasice, Lubčany, Stranná, S. Maria Magdalena, S. Michaelis, S. Procopii, S. Wenceslai, Blažím, Bitozeves, Selmice (Semnice, Sounice), Radíčeves, Lipno, Dobřičany, Sušany, Stankovice, Letov, Břežany, Brloh, Claustrum. VII. Archidiaconatus Belynensis. (Habet ecclesias 70.) 33. Decanatus Belinensis. Pons (= Most, Brux), Bělina, Lacus (= Ervenice), Tokczau (=Duchcov), Teplice ad S. Johannem, Teplice ad S. Mariam, Zlatníky, Kopisty, Čauš, Jurntyn (= Jiřetín), Nova villa (Novosedly), Vtelno, Slatinice, Lužice, Hradiště, Radovesice, Kostomlaty, Jenikov, Lutwini villa, Zabrušany, Rad- čice, Lukvicz (= Libkovice), Nesvětice, Holetice, Židovice, Křemýž, Světec (Swecz) claustrum (sive Majus Swecz), Světec secundum, Alberti villa, Bečov, Bohusudov, Ujezd (Jeníšův), Anticum claustrum Ossiecense, Želenice. 34. Decanatus Uscensis. Usk super Albea (Ustí), Turmicz (Trmice), Schonweld sive Tuchomyšl, Arnoldi villa, Krupka, Rozbělesy (Rozbolecz), Jílové, Kotlava (nyní za hra- nicemi), ecclesia Sti. Adalberti in Vsk, Svádov, Walteri villa, Všeborice, Skorotice, Zezice, Modlany, Chvojna (sive Koyn), Brozany, Rtín, Bukov, Šachov (= Rehlovice), Borislav, Rudníky, Reinhardi villa, Chabařovice (Kagrwicz, Chabrowicz, Kerbicz), Columpna (= Chlumec), Možíř, Zim, Strupim (za horami), Lapis regius (= Kônigstein za horami), Henrici villa (za horami), Petrswald, Spineri villa, Kolcz (est cruciferorum cum alba cruce), Pulcher fons (Schönborn), Regis silva (Libúchec), Komicz (Komonín?), Nova ecclesia prope Krupkam, Marquardi villa (za horami). VIII. Archidiaconatus Luthomiricensis. (Habet ecclesias 76.) 35. Decanatus Lytomierzicensis. Ecclesia OO. SS. in Luthomiricz; Plebanus ad S. Stephanum, Eccle- sia S. Joannis, Ecclesia S. Geor(g)ii, ecclesia S. Adalberti, Eccl. Sti. Lau- rentii, Capella S. Petri, Capella S. Nicolai, Chodžovice, Strážiště, Bleyzwedl sive Hřídelik, Ruffa aqua, alias Černie- Ves, Wetlá, Křešice, Počaplí, Levin, Libchova (Libochovany), Malešany (Malešov), Třebušná, Kostelec sive Alba Ecclesia, Munkař (Mukařov), Zubrnice, Praskovice, Stebno, Proboštov, Žitonice, Liběšice, Hrušovany, Uštěk, Bíškovice, Tuchans (Tuháň), Mlekovidy, Hoštka, Robeč, Žernoseky, Soběnice, Prachová, Církovice (Církvice), Hospi- tale in Luthomiric (ecclesia S. Mariae crucifer. stellifer.), Capella S. Wenceslai.
238 Cap. VIII. Res ecclesiasticae. Všechlapy, Nehasice, Lubčany, Stranná, S. Maria Magdalena, S. Michaelis, S. Procopii, S. Wenceslai, Blažím, Bitozeves, Selmice (Semnice, Sounice), Radíčeves, Lipno, Dobřičany, Sušany, Stankovice, Letov, Břežany, Brloh, Claustrum. VII. Archidiaconatus Belynensis. (Habet ecclesias 70.) 33. Decanatus Belinensis. Pons (= Most, Brux), Bělina, Lacus (= Ervenice), Tokczau (=Duchcov), Teplice ad S. Johannem, Teplice ad S. Mariam, Zlatníky, Kopisty, Čauš, Jurntyn (= Jiřetín), Nova villa (Novosedly), Vtelno, Slatinice, Lužice, Hradiště, Radovesice, Kostomlaty, Jenikov, Lutwini villa, Zabrušany, Rad- čice, Lukvicz (= Libkovice), Nesvětice, Holetice, Židovice, Křemýž, Světec (Swecz) claustrum (sive Majus Swecz), Světec secundum, Alberti villa, Bečov, Bohusudov, Ujezd (Jeníšův), Anticum claustrum Ossiecense, Želenice. 34. Decanatus Uscensis. Usk super Albea (Ustí), Turmicz (Trmice), Schonweld sive Tuchomyšl, Arnoldi villa, Krupka, Rozbělesy (Rozbolecz), Jílové, Kotlava (nyní za hra- nicemi), ecclesia Sti. Adalberti in Vsk, Svádov, Walteri villa, Všeborice, Skorotice, Zezice, Modlany, Chvojna (sive Koyn), Brozany, Rtín, Bukov, Šachov (= Rehlovice), Borislav, Rudníky, Reinhardi villa, Chabařovice (Kagrwicz, Chabrowicz, Kerbicz), Columpna (= Chlumec), Možíř, Zim, Strupim (za horami), Lapis regius (= Kônigstein za horami), Henrici villa (za horami), Petrswald, Spineri villa, Kolcz (est cruciferorum cum alba cruce), Pulcher fons (Schönborn), Regis silva (Libúchec), Komicz (Komonín?), Nova ecclesia prope Krupkam, Marquardi villa (za horami). VIII. Archidiaconatus Luthomiricensis. (Habet ecclesias 76.) 35. Decanatus Lytomierzicensis. Ecclesia OO. SS. in Luthomiricz; Plebanus ad S. Stephanum, Eccle- sia S. Joannis, Ecclesia S. Geor(g)ii, ecclesia S. Adalberti, Eccl. Sti. Lau- rentii, Capella S. Petri, Capella S. Nicolai, Chodžovice, Strážiště, Bleyzwedl sive Hřídelik, Ruffa aqua, alias Černie- Ves, Wetlá, Křešice, Počaplí, Levin, Libchova (Libochovany), Malešany (Malešov), Třebušná, Kostelec sive Alba Ecclesia, Munkař (Mukařov), Zubrnice, Praskovice, Stebno, Proboštov, Žitonice, Liběšice, Hrušovany, Uštěk, Bíškovice, Tuchans (Tuháň), Mlekovidy, Hoštka, Robeč, Žernoseky, Soběnice, Prachová, Církovice (Církvice), Hospi- tale in Luthomiric (ecclesia S. Mariae crucifer. stellifer.), Capella S. Wenceslai.
Strana 239
Cap. VIII. Res ecclesiasticae. 239 36. Decanatus Trebenicensis. Třebenice, Liběchovice, Siřejovice, Kozlí, Chotěšov, Sutom, Lovosice, Búšovice, Čéčkovice, Merunice, Medvědice, Lipá, Klepy, Dlažkovice, Velemín, Dubany, Robčice, Chúč, Dolany, Slatina, Brozany, Křesín, Želkovice, Rísuty, Solany, Chodžov, Třebevlice, Libčeves, Mirošovice, Mrzlice. 37. Decanatus Lippensis. Lípa cum filia Dobronov (Dobravoda?), Mnichov, Pavlovice, Holany, Děčin (Theczin), Květkov, Skalice sive Langnau, Benešov, Hevlín sive Jedlka, Rychnov, Sclavica Kamenicz (K. Slovanská, Oklamta?) Mar- quardi villa, Wernheri villa, Wolfardi villa sive Wolfdorf, Liběchov (Libchau), Nebučady filia Těchlovicz, Žandov, Arnoldi villa, Kravaře, Drmy sive Stvo- lenka, Cvikavia, Stolpa sive Stlup (Slúp), Palic, Nova Civitas (Jezvé) Drchlava, Rosndorf, Kamenicz oppidum (K. česká), Guntheri villa, Perch- toldi villa, Chribčice (= Chřibská), Hostíkovice, Marbotonis villa, Šonov. IX. Archidiaconatus Boleslaviensis. (Habet ecclesias 159.) 38. Decanatus Boleslaviensis. Juvenis Boleslavia (Mladá Boleslav), Osojnice, Semčice, Zerčice (někdejší Žirčíněves), Tynec, Dobroviceves, Studenka, Sýčina, Rajšice, Mi- chalovice, Plasy, Bakov, Struhy, Luščenice, Stará, Stakory (horní), Březno, Kosmonosy, Předměřice, Jablkynice, Debř, S. Vitus (cruciferi cum alba cruce), Mladá sive Plantatio, Benátky. 39. Decanatus Zytaviensis. Žitava (cruciferi cum alba cruce) v Sasích, Siffridi villa (v Sasích), Rupperti villa (v Sasích), Jiva (v Sasích, Eibau), Romburk, Reichnau (v Sasích), Wernoldi villa (= Warnsdorf), Heynwald (v Sasích), Hervici villa (v Sasích), Henrici villa scriptoris (v Sasích), Fridrici villa (v Sasích), Hen- rici villa circa Romburk (v Sasích), Magnum Sonov (v Sas.), Witigendorf (v S.), Ostrava (v S.), Grunau (v S.), Kunigshayn (v S.), Seibotonis villa (v S.), Reychinberch, Rochlicz, Parvum Sonov (v S.), Weczelswalde, Craczo- via, Vetavia (v S.), Henrici villa sive Alba ecclesia, Bertrami villa (v S.), Conradi villa (v S.), Vdrwicz (v S.), Tyrchow (v S.), Voizdorf (v Sas.), Grot, Advocati villa, Pulcher Tilia. 40. Decanatus Melnicensis. Melnik, Liblice, Vtelno, Krušina, Repín (cruciferi albi, cum alba cruce), Chodeč, Chlum, Krpy, Chorušice, Vysoká, Čečelice, Nebužely, Vše- taty, Dubá, Ščetí, Záboří, Kozly, Hlavno, Liběchov, Kanina sive Hradištko, Chcebuz, Radujeň, Medonosy, Deštná, Vidím.
Cap. VIII. Res ecclesiasticae. 239 36. Decanatus Trebenicensis. Třebenice, Liběchovice, Siřejovice, Kozlí, Chotěšov, Sutom, Lovosice, Búšovice, Čéčkovice, Merunice, Medvědice, Lipá, Klepy, Dlažkovice, Velemín, Dubany, Robčice, Chúč, Dolany, Slatina, Brozany, Křesín, Želkovice, Rísuty, Solany, Chodžov, Třebevlice, Libčeves, Mirošovice, Mrzlice. 37. Decanatus Lippensis. Lípa cum filia Dobronov (Dobravoda?), Mnichov, Pavlovice, Holany, Děčin (Theczin), Květkov, Skalice sive Langnau, Benešov, Hevlín sive Jedlka, Rychnov, Sclavica Kamenicz (K. Slovanská, Oklamta?) Mar- quardi villa, Wernheri villa, Wolfardi villa sive Wolfdorf, Liběchov (Libchau), Nebučady filia Těchlovicz, Žandov, Arnoldi villa, Kravaře, Drmy sive Stvo- lenka, Cvikavia, Stolpa sive Stlup (Slúp), Palic, Nova Civitas (Jezvé) Drchlava, Rosndorf, Kamenicz oppidum (K. česká), Guntheri villa, Perch- toldi villa, Chribčice (= Chřibská), Hostíkovice, Marbotonis villa, Šonov. IX. Archidiaconatus Boleslaviensis. (Habet ecclesias 159.) 38. Decanatus Boleslaviensis. Juvenis Boleslavia (Mladá Boleslav), Osojnice, Semčice, Zerčice (někdejší Žirčíněves), Tynec, Dobroviceves, Studenka, Sýčina, Rajšice, Mi- chalovice, Plasy, Bakov, Struhy, Luščenice, Stará, Stakory (horní), Březno, Kosmonosy, Předměřice, Jablkynice, Debř, S. Vitus (cruciferi cum alba cruce), Mladá sive Plantatio, Benátky. 39. Decanatus Zytaviensis. Žitava (cruciferi cum alba cruce) v Sasích, Siffridi villa (v Sasích), Rupperti villa (v Sasích), Jiva (v Sasích, Eibau), Romburk, Reichnau (v Sasích), Wernoldi villa (= Warnsdorf), Heynwald (v Sasích), Hervici villa (v Sasích), Henrici villa scriptoris (v Sasích), Fridrici villa (v Sasích), Hen- rici villa circa Romburk (v Sasích), Magnum Sonov (v Sas.), Witigendorf (v S.), Ostrava (v S.), Grunau (v S.), Kunigshayn (v S.), Seibotonis villa (v S.), Reychinberch, Rochlicz, Parvum Sonov (v S.), Weczelswalde, Craczo- via, Vetavia (v S.), Henrici villa sive Alba ecclesia, Bertrami villa (v S.), Conradi villa (v S.), Vdrwicz (v S.), Tyrchow (v S.), Voizdorf (v Sas.), Grot, Advocati villa, Pulcher Tilia. 40. Decanatus Melnicensis. Melnik, Liblice, Vtelno, Krušina, Repín (cruciferi albi, cum alba cruce), Chodeč, Chlum, Krpy, Chorušice, Vysoká, Čečelice, Nebužely, Vše- taty, Dubá, Ščetí, Záboří, Kozly, Hlavno, Liběchov, Kanina sive Hradištko, Chcebuz, Radujeň, Medonosy, Deštná, Vidím.
Strana 240
240 Cap. VIII. Res ecclesiasticae. 41. Decanatus Thurnoviensis: Turnov oppidum, Hruščice, Přepeř, Vlastibořice, Letařovice, Sezemice, Hodkovice, Chocnějovice, Bzí, Přáslavice, Jeníšovice, Lúkov, Lúkovec, Brod (nyní železný), Držkov, Olešná, Vysoká, Boskov, Semily, Nudvojovice circa Turnov, Ruprechtice, Jablonec, Rychnov, Lukava. 42. Decanatus Gablonensis: Jablonná, Brniště, Svébořice, Zákupy, Brenná, Nymans (Mimoň), Wartemberk, Conradi villa, Krizani villa, Dubnice, Zifridi villa, Ditheri villa, alias S. Pancratii, Rynoldi villa, Osěčná. 43. Decanatus Hradistensis: Hradišče, Soleč, Mohelnice, Mladějov, Libošovice, Nepřivez, Vše- borsko, Búsov, Řítonice, Osek, Všeň, Vískeř, Markvartice, Samšina, Hla- vice, Březina, Sobotka, Boseň, Mukařov, Lupi campus (Vlčí pole), Jablonec, Světlá. 44. Decanatus Kamenicensis: Bezděz, Mšeno (Mssen), Chotětov, Bezno (Bzen), Benátky antiqua, Skalsko, Katusice, Kovaň, Bezdědice, Vinec, Kruh, Strenice, Dražice, Vtelno minor, Skorkov, Zdětín, Brodec, Libera civitas sive Kuřívoda, Slivno major, Kadlin, Bořejov, Okny, Čejky, Slivno minus, Krupá, Čistá, Sudoměř, Me- čižíř, Lobeč, Juvenis Benatek. 45. Decanatus Havranensis: Neumburg (Nimburk), Libic ecclesia lapidea, Libic katholica (= lignea), Lysá, Křineč, Poděbrady, Pátek, Dymokury, Veleliby, Vrbice, Lúčeň, Bošín, Mcely, Cviněves, Psinice, Vykleky, Kostomlaty, Umyslovice (Omyslenice), Všejamy (Všejany), Žitovlice, Budiměřice, Rožďalovice, Oskobrhy, Jeseník, Húska. X. Archidiaconatus Gradicensis. (Habet ecclesias 375). 46. Decanatus Gradicensis: Grecz ad S. Spiritum, Ecclesia S. Nicolai sub Grecz, Ecclesia S. Petri ibidem, Ecclesia S. Martini in suburbio, Ecclesia S. Jacobi sub Grecz, Jarmíř praep., Libčany, Hrádek, Probluz, Stěžery, Osice, Dříteč, Kunětice, Ro- sice, Živanice, Skalice, Dohalice, Petrovice, Slakndorf (= Cernilov), Kunigswald sive Meziříč (Mečiríž), Rosberg (= Jasená), Holohlavy, Dobřěnice, Krato- nohy, Sěmenice (Semonice), Heřmanice, Miletin (Milntayn, Milutayn, cruciferi), Lochynice, Chlum, Neděliště, Hořice, Bohdaneč, Sedražice, Altus Pons sive
240 Cap. VIII. Res ecclesiasticae. 41. Decanatus Thurnoviensis: Turnov oppidum, Hruščice, Přepeř, Vlastibořice, Letařovice, Sezemice, Hodkovice, Chocnějovice, Bzí, Přáslavice, Jeníšovice, Lúkov, Lúkovec, Brod (nyní železný), Držkov, Olešná, Vysoká, Boskov, Semily, Nudvojovice circa Turnov, Ruprechtice, Jablonec, Rychnov, Lukava. 42. Decanatus Gablonensis: Jablonná, Brniště, Svébořice, Zákupy, Brenná, Nymans (Mimoň), Wartemberk, Conradi villa, Krizani villa, Dubnice, Zifridi villa, Ditheri villa, alias S. Pancratii, Rynoldi villa, Osěčná. 43. Decanatus Hradistensis: Hradišče, Soleč, Mohelnice, Mladějov, Libošovice, Nepřivez, Vše- borsko, Búsov, Řítonice, Osek, Všeň, Vískeř, Markvartice, Samšina, Hla- vice, Březina, Sobotka, Boseň, Mukařov, Lupi campus (Vlčí pole), Jablonec, Světlá. 44. Decanatus Kamenicensis: Bezděz, Mšeno (Mssen), Chotětov, Bezno (Bzen), Benátky antiqua, Skalsko, Katusice, Kovaň, Bezdědice, Vinec, Kruh, Strenice, Dražice, Vtelno minor, Skorkov, Zdětín, Brodec, Libera civitas sive Kuřívoda, Slivno major, Kadlin, Bořejov, Okny, Čejky, Slivno minus, Krupá, Čistá, Sudoměř, Me- čižíř, Lobeč, Juvenis Benatek. 45. Decanatus Havranensis: Neumburg (Nimburk), Libic ecclesia lapidea, Libic katholica (= lignea), Lysá, Křineč, Poděbrady, Pátek, Dymokury, Veleliby, Vrbice, Lúčeň, Bošín, Mcely, Cviněves, Psinice, Vykleky, Kostomlaty, Umyslovice (Omyslenice), Všejamy (Všejany), Žitovlice, Budiměřice, Rožďalovice, Oskobrhy, Jeseník, Húska. X. Archidiaconatus Gradicensis. (Habet ecclesias 375). 46. Decanatus Gradicensis: Grecz ad S. Spiritum, Ecclesia S. Nicolai sub Grecz, Ecclesia S. Petri ibidem, Ecclesia S. Martini in suburbio, Ecclesia S. Jacobi sub Grecz, Jarmíř praep., Libčany, Hrádek, Probluz, Stěžery, Osice, Dříteč, Kunětice, Ro- sice, Živanice, Skalice, Dohalice, Petrovice, Slakndorf (= Cernilov), Kunigswald sive Meziříč (Mečiríž), Rosberg (= Jasená), Holohlavy, Dobřěnice, Krato- nohy, Sěmenice (Semonice), Heřmanice, Miletin (Milntayn, Milutayn, cruciferi), Lochynice, Chlum, Neděliště, Hořice, Bohdaneč, Sedražice, Altus Pons sive
Strana 241
Cap. VIII. Res ecclesiasticae. 241 Třebechovice, Altum Ujezd (Újezd vysoký), Milevice, Světy, Ždanice, Ples, Poličany, Všestary, Jeřice, Nechanice, Dubenec (psáno též Duberzicz), Žu- želeves, Chotěbořice, Hořiněves, Bělá, Zvole, Hněvčeves, Chvojno, Habřina, Libčice, Byšice, Číbuz, Býšč, Krnějovice, Strakocín, Albrechtice, Prúsnice, Suchá, Semín. 47. Decanatus Gyczynensis: Jičín, Paka nova, Robús, Úbislavice, Běchař, Roztok, Kostelec, Údr- nice, Dolany, Chýjice, Drahoraz, Konec-Chlumí, Radim, Úlebice, Choteč, Mlazovice, Lužany, Ujezd inferior, Lomnice, Újezd superior, Železnice, Nova villa, Libúň, Bystřice, Paka antiqua, Pecka, Kalná, Týn, Zliv, Nadslav, Ostřežen, Brenna inferior, Brenna superior, Nemojčeves, Veljuš (Velíš), Čistá, Barba filia (Brada), Libštat, Jilemnice, Smríčna, Poniklá, Albea, Zebín, Olešnice, Olešná, Ščepanov (Štěpanice). 48. Decanatus Bidzoviensis: Záhornice, Kněžice, Slatina minor, Bydzovia, Městec, Vlkov, Běru- nice, Chlumec, Kozojedy, Slatina major, Ohniščany, Hradištko, Boharyně, Vrsec, Vápno (Cementum), Antiqua Aqua, Žlunice, Lovčice, Chomutice, Lúčice, Velešice, Slověč, Veselé, Lúčná Hora, Smidaře, Chrustov, Blížkov, Liskovice, Újezd, Luha, Bubice, Lhota, Metličany, Lužec, Vysočany, Cho- dovice, Lučice, Sobčice. 49. Decanatus Glacensis: Kladsko (Glacz), Landek, Hawelswerd, Tolmessendorf, Litvinwalde, Srokkeri-Villa, Kunratswald, Ewerardi-Villa prope Newenrod, Wincleri-Villa, Heinczendorf, Wolperti-Villa, Reynharcz, Eberhardi-Villa, Stěnava inferior, Waltheri-Villa, Ulrici-Villa, Gothardi-Villa, Eghardi-Villa, Henningi-Villa, Biskupice, Sweidleri-Villa, Kysilingswalde, Wunschilburg, Waltheri-Villa, Wilhelmi-Villa, Arnoldi-Villa, Reingersdorf, Kunigshain, Slegelsdorf, Lom- nice, Siffridi-Villa, Cunczendorf, Langnow, Stinavia superior, Mittelwalde, Newenrode, Wolflini-Villa, Bertholdi-Villa, Rachenow. 50. Decanatus Dobruscensis: Dobrusca, Náchod, Krčín, Bohuslavice, Skalice, Levín, Kostelec, Črnčice, Skuhrov, Přěpychy, Solnice, Voděrady, Úpice, Dobenín, Chvalko- vice, Třebešov, Opočno, Újezd, Starkov, Hronov, Horička, Zálezlice, Grunow (alias Černěkovice), Dobrý, Slavoňov, Zákraví, Črmná, Olešnice, Hrádek, Dobřany, Makov, Bohušín, Bernheri-Villa, Hrtyně. 51. Decanatus Curiensis: Curia cum Gredist (t. j. Dvůr Králové s Hradištěm Chúsníkovým), Trutnow civitas, Trutnow villa (Staré město), Antiquus Fagus (Staré Buky), Juvenis Fagus (Mladé Buky), Pillongi-villa, Arnau civitas, Langnow, Olešná, Codex J. B. II. 3. 16
Cap. VIII. Res ecclesiasticae. 241 Třebechovice, Altum Ujezd (Újezd vysoký), Milevice, Světy, Ždanice, Ples, Poličany, Všestary, Jeřice, Nechanice, Dubenec (psáno též Duberzicz), Žu- želeves, Chotěbořice, Hořiněves, Bělá, Zvole, Hněvčeves, Chvojno, Habřina, Libčice, Byšice, Číbuz, Býšč, Krnějovice, Strakocín, Albrechtice, Prúsnice, Suchá, Semín. 47. Decanatus Gyczynensis: Jičín, Paka nova, Robús, Úbislavice, Běchař, Roztok, Kostelec, Údr- nice, Dolany, Chýjice, Drahoraz, Konec-Chlumí, Radim, Úlebice, Choteč, Mlazovice, Lužany, Ujezd inferior, Lomnice, Újezd superior, Železnice, Nova villa, Libúň, Bystřice, Paka antiqua, Pecka, Kalná, Týn, Zliv, Nadslav, Ostřežen, Brenna inferior, Brenna superior, Nemojčeves, Veljuš (Velíš), Čistá, Barba filia (Brada), Libštat, Jilemnice, Smríčna, Poniklá, Albea, Zebín, Olešnice, Olešná, Ščepanov (Štěpanice). 48. Decanatus Bidzoviensis: Záhornice, Kněžice, Slatina minor, Bydzovia, Městec, Vlkov, Běru- nice, Chlumec, Kozojedy, Slatina major, Ohniščany, Hradištko, Boharyně, Vrsec, Vápno (Cementum), Antiqua Aqua, Žlunice, Lovčice, Chomutice, Lúčice, Velešice, Slověč, Veselé, Lúčná Hora, Smidaře, Chrustov, Blížkov, Liskovice, Újezd, Luha, Bubice, Lhota, Metličany, Lužec, Vysočany, Cho- dovice, Lučice, Sobčice. 49. Decanatus Glacensis: Kladsko (Glacz), Landek, Hawelswerd, Tolmessendorf, Litvinwalde, Srokkeri-Villa, Kunratswald, Ewerardi-Villa prope Newenrod, Wincleri-Villa, Heinczendorf, Wolperti-Villa, Reynharcz, Eberhardi-Villa, Stěnava inferior, Waltheri-Villa, Ulrici-Villa, Gothardi-Villa, Eghardi-Villa, Henningi-Villa, Biskupice, Sweidleri-Villa, Kysilingswalde, Wunschilburg, Waltheri-Villa, Wilhelmi-Villa, Arnoldi-Villa, Reingersdorf, Kunigshain, Slegelsdorf, Lom- nice, Siffridi-Villa, Cunczendorf, Langnow, Stinavia superior, Mittelwalde, Newenrode, Wolflini-Villa, Bertholdi-Villa, Rachenow. 50. Decanatus Dobruscensis: Dobrusca, Náchod, Krčín, Bohuslavice, Skalice, Levín, Kostelec, Črnčice, Skuhrov, Přěpychy, Solnice, Voděrady, Úpice, Dobenín, Chvalko- vice, Třebešov, Opočno, Újezd, Starkov, Hronov, Horička, Zálezlice, Grunow (alias Černěkovice), Dobrý, Slavoňov, Zákraví, Črmná, Olešnice, Hrádek, Dobřany, Makov, Bohušín, Bernheri-Villa, Hrtyně. 51. Decanatus Curiensis: Curia cum Gredist (t. j. Dvůr Králové s Hradištěm Chúsníkovým), Trutnow civitas, Trutnow villa (Staré město), Antiquus Fagus (Staré Buky), Juvenis Fagus (Mladé Buky), Pillongi-villa, Arnau civitas, Langnow, Olešná, Codex J. B. II. 3. 16
Strana 242
242 Cap. VIII. Res ecclesiasticae. Zahr (Zaher, Zárov), Schönberg, Hertwicivilla též Hernicivilla, Goczleri villa (též Golczenvilla), Vlčice, Chotěvice, Pernflos (Pornfios, Barmilfos), Alberti- villa, Brusnice, Wykerivilla, Hermansdorf (též Hermanstift; Hermssef cum Plana), Rokytnik (Roknicz), Bernharticz cum Olešna theutunicali, Wrchlabí (praepositura monasterii Opatovicensis), Pertoldivilla, Črmná, Chvaleč. 52. Decanatus Kostelecensis: Choceň (Choczna), Kostelec, Častolovice, Šáchov, Rychnov, Waldm- berg (= Wamberk), Libchava boemicalis, Libchava theutunicalis, Semften- berg (Žamberk), Brandýs, Sudislav, Skrovnice, Tynišče, Líčno, Honice, Chleny, Hnátnice, Potenstayn (= Potštein), Žumberk, Písečná, Kunwald, Rybná, Slatina, Pěčín, Rokytnice, Pratum alias Orlicz, Richmberk, Luka- vice, Javornice, Sopotnice. 53. Decanatus Brumoviensis: Fridland, Waltherivilla, Merklinivilla, Wykmannivilla, Rupertivilla, Hermannivilla, Šonov, Bertoldi villa (Božanov), Martinivilla, Trutlibi villa, Pratum (= Wiesenau). 54. Decanatus Chrudimensis: Chrudim, Sancti Marci (Minus Kaplicz, Markovice), Rozhovice, Přelúč, Lepějovice, Třebošice, Chlumek, Nové Město (Chrudim), Pardubice cum filiali, Tuněchody, Hostovlice, Sezemice, Dašice, Moravany, Slepotice, Chrú- stovice, Týnec, Ivanovice (Vejvanovice), Trojovice, Žestoky, Kaplice, Honbice, Rosice, Podlažice cum filiali Chrastice, Kostelec, Čelakov, Kamenice cum filiali ad S. Nicolaum, Nasevrky, Bítovany, Seč, Žumberk (Sunnenberg), Slatina (?), Svídnice, Lícibořice, Bojanov, Comyrk (?), Chrbokov, Púchobrady, Stolany, Morašice, Kostelec, Hermanměstec (1403 Hermanstat), Míčov, Hoštalovice, Stojice, Svinčany (1409 Jestbořice.) 55. Decanatus Mutensis: Alta Muta cum filiali et domo fratrum minorum, Vratislav, Radhošť, Uhersko, Platinice, Hředice, Holice, Rouna cum filia, Hoštětín (1409 Ostřetín, 1360 Ticzmansdorf) cum filia, Zámrsk, Polotice, Submersa ecclesia Herma- nice, Lhota (Prostřední u sv. Jiří, 1393 S. Georgii in Lhota), Slúpnice, Vratišovice, Mladočov, Knířov, Bučina, Makov, Chotoviz, Boží Dóm (nyní Nové Hrady), Proseč, Řepník, Bernarec (Peralec), Grúna superior (Krouna), Grúna inferior (Otradov), Lažany, Hlinsko, Ranna, Skuteč, Štěpanov, Janovice (pod Košumberkem), Lúže, Volatice, Jenišovice, Kamenička, Svratka. 56. Decanatus Landscronensis: Landskron, Třebová, Lukava, Thomigsdorf (1405 Domnikov), Kônigs- feld, Třebovice, Retová, Wilhelmswerd (Ústí), Knapendorf, Libenthal, Kun-
242 Cap. VIII. Res ecclesiasticae. Zahr (Zaher, Zárov), Schönberg, Hertwicivilla též Hernicivilla, Goczleri villa (též Golczenvilla), Vlčice, Chotěvice, Pernflos (Pornfios, Barmilfos), Alberti- villa, Brusnice, Wykerivilla, Hermansdorf (též Hermanstift; Hermssef cum Plana), Rokytnik (Roknicz), Bernharticz cum Olešna theutunicali, Wrchlabí (praepositura monasterii Opatovicensis), Pertoldivilla, Črmná, Chvaleč. 52. Decanatus Kostelecensis: Choceň (Choczna), Kostelec, Častolovice, Šáchov, Rychnov, Waldm- berg (= Wamberk), Libchava boemicalis, Libchava theutunicalis, Semften- berg (Žamberk), Brandýs, Sudislav, Skrovnice, Tynišče, Líčno, Honice, Chleny, Hnátnice, Potenstayn (= Potštein), Žumberk, Písečná, Kunwald, Rybná, Slatina, Pěčín, Rokytnice, Pratum alias Orlicz, Richmberk, Luka- vice, Javornice, Sopotnice. 53. Decanatus Brumoviensis: Fridland, Waltherivilla, Merklinivilla, Wykmannivilla, Rupertivilla, Hermannivilla, Šonov, Bertoldi villa (Božanov), Martinivilla, Trutlibi villa, Pratum (= Wiesenau). 54. Decanatus Chrudimensis: Chrudim, Sancti Marci (Minus Kaplicz, Markovice), Rozhovice, Přelúč, Lepějovice, Třebošice, Chlumek, Nové Město (Chrudim), Pardubice cum filiali, Tuněchody, Hostovlice, Sezemice, Dašice, Moravany, Slepotice, Chrú- stovice, Týnec, Ivanovice (Vejvanovice), Trojovice, Žestoky, Kaplice, Honbice, Rosice, Podlažice cum filiali Chrastice, Kostelec, Čelakov, Kamenice cum filiali ad S. Nicolaum, Nasevrky, Bítovany, Seč, Žumberk (Sunnenberg), Slatina (?), Svídnice, Lícibořice, Bojanov, Comyrk (?), Chrbokov, Púchobrady, Stolany, Morašice, Kostelec, Hermanměstec (1403 Hermanstat), Míčov, Hoštalovice, Stojice, Svinčany (1409 Jestbořice.) 55. Decanatus Mutensis: Alta Muta cum filiali et domo fratrum minorum, Vratislav, Radhošť, Uhersko, Platinice, Hředice, Holice, Rouna cum filia, Hoštětín (1409 Ostřetín, 1360 Ticzmansdorf) cum filia, Zámrsk, Polotice, Submersa ecclesia Herma- nice, Lhota (Prostřední u sv. Jiří, 1393 S. Georgii in Lhota), Slúpnice, Vratišovice, Mladočov, Knířov, Bučina, Makov, Chotoviz, Boží Dóm (nyní Nové Hrady), Proseč, Řepník, Bernarec (Peralec), Grúna superior (Krouna), Grúna inferior (Otradov), Lažany, Hlinsko, Ranna, Skuteč, Štěpanov, Janovice (pod Košumberkem), Lúže, Volatice, Jenišovice, Kamenička, Svratka. 56. Decanatus Landscronensis: Landskron, Třebová, Lukava, Thomigsdorf (1405 Domnikov), Kônigs- feld, Třebovice, Retová, Wilhelmswerd (Ústí), Knapendorf, Libenthal, Kun-
Strana 243
Cap. VIII. Res ecclesiasticae. 243 zendorf, Michelsdorf, Ruffa aqua (Čermná, 1367 Czirmna), Dittersbach, Rudelsdorf, Jablonná. 57. Decanatus Policensis: Polička, Střemošná cum filia, Lata Vallis (Široký Dól), Ujezd, Cere- kvice, Lutrbach cum filia, Střenice (Trstenice), Abbatisvilla (1407 Opatovsko) cum filia, Theodorici villa (Dittersbach), Kunzendorf, Bystré cum filia, Trpín, Pulcher fons (Schönbrunn), Korouhev, Borová, Morašice, Jansdorf, Karls- brunn cum filia in Blumnau, Laubendorf (Limberk), Banín cum filia, Ro- hozna, Albertivilla (Oldříš?). Archidiaconatus in Moravia. 1. Olomucensis. 2. Preroviensis. 3. Brunensis. 4. Znoymensis. 5. Nausoburgensis (Lundoburgensis, Breclaviensis). (Cancell. Arnesti p. 366.) 16*)
Cap. VIII. Res ecclesiasticae. 243 zendorf, Michelsdorf, Ruffa aqua (Čermná, 1367 Czirmna), Dittersbach, Rudelsdorf, Jablonná. 57. Decanatus Policensis: Polička, Střemošná cum filia, Lata Vallis (Široký Dól), Ujezd, Cere- kvice, Lutrbach cum filia, Střenice (Trstenice), Abbatisvilla (1407 Opatovsko) cum filia, Theodorici villa (Dittersbach), Kunzendorf, Bystré cum filia, Trpín, Pulcher fons (Schönbrunn), Korouhev, Borová, Morašice, Jansdorf, Karls- brunn cum filia in Blumnau, Laubendorf (Limberk), Banín cum filia, Ro- hozna, Albertivilla (Oldříš?). Archidiaconatus in Moravia. 1. Olomucensis. 2. Preroviensis. 3. Brunensis. 4. Znoymensis. 5. Nausoburgensis (Lundoburgensis, Breclaviensis). (Cancell. Arnesti p. 366.) 16*)
Strana 244
Capitulum IX. Universitas. Generalis Studii Pragae instauratio. Annotationes praeviae. Porro inclitus dominus Karulus, rex Boemorum ac Ro- manorum, advertens maximam utilitatem studii sapientiae et virtutis, Generale Studium Pragensis civitatis suis litteris rega- libus aurea bulla roboratis gratiosissime confirmavit. Cupiens — ut praefatum studium generale bonum et felicem finem sorti- retur, vocavit et litteris suis accersiri jussit de variis studiis aliarum terrarum magistros et doctores, quibus legaliter providit et gratiose, ut pro suis laboribus haberent vitae praesentis ne- cessitatem ac largas provisiones. Fuerunt autem quinque magistri theologiae, quorum unus legit in ecclesia Pragensi et praedicavit (cui venerabilis pater ac dominus, d. Arnestus, primus archiepiscopus Pragensis, honorifice providit et copiose); alii vero magistri in monasteriis sui ordinis sacram theologiam legerunt. Jus autom canonicum legit doctor decretorum de Bononia vocatus, et idem ius canonicum legit in ecclesia Pragensi magister Stephanus, praefati dom. archiepiscopi cancellarius. Magister vero Balthasar de Tusia legit libros artis medicinae; alii vero magistri in scolis suis artes legerunt liberales. Ceterum more generalium studiorum singulis annis electus fuit rector universitatis et solempniter in ecclesia Pragensi ap- probatus.
Capitulum IX. Universitas. Generalis Studii Pragae instauratio. Annotationes praeviae. Porro inclitus dominus Karulus, rex Boemorum ac Ro- manorum, advertens maximam utilitatem studii sapientiae et virtutis, Generale Studium Pragensis civitatis suis litteris rega- libus aurea bulla roboratis gratiosissime confirmavit. Cupiens — ut praefatum studium generale bonum et felicem finem sorti- retur, vocavit et litteris suis accersiri jussit de variis studiis aliarum terrarum magistros et doctores, quibus legaliter providit et gratiose, ut pro suis laboribus haberent vitae praesentis ne- cessitatem ac largas provisiones. Fuerunt autem quinque magistri theologiae, quorum unus legit in ecclesia Pragensi et praedicavit (cui venerabilis pater ac dominus, d. Arnestus, primus archiepiscopus Pragensis, honorifice providit et copiose); alii vero magistri in monasteriis sui ordinis sacram theologiam legerunt. Jus autom canonicum legit doctor decretorum de Bononia vocatus, et idem ius canonicum legit in ecclesia Pragensi magister Stephanus, praefati dom. archiepiscopi cancellarius. Magister vero Balthasar de Tusia legit libros artis medicinae; alii vero magistri in scolis suis artes legerunt liberales. Ceterum more generalium studiorum singulis annis electus fuit rector universitatis et solempniter in ecclesia Pragensi ap- probatus.
Strana 245
Cap. IX. Universitas. 245 Porro dom. rex eidem ac ceteris generalis studii scolaribus generosas donavit libertates. Qui cum dom. archiepiscopo ad melioris status perfectionem et ejus felicem consummationem man- daverunt clero totius regni Boemie donari et afferri contributionem copiosam. (Franc. Prag.) Eodem anno (1348) dom. Karolus Romanorum et Boe- mie rex, zelo divini amoris accensus ac calore dilectionis pro- ximi refertus, bonum republicae cupiens ampliare et regnum suum Boemiae laudabiliter exaltare, impetravit a sede Apostolica privilegia Generalis Studii in civitate Pragensi, et ipse dominus auctoritate regia Boemica multa ultra haec concessit privilegia ibidem studentibus. Accersivit etiam de alienis partibus diversis plures in sacra theologia magistros, in jure canonico doctores et in singulis ar- tibus expertes et eruditos, qui ecclesiam Dei et proximos in scientiis et moribus aedificarent. Volens, ut Studium Pragense, ad modum et consuetudinem studii Parisiensis, in quo olim ipse rex in puerilibus constitutus annis studuerat, in omnibus et per omnia dirigeretur et rege- retur et ut legentes magistri praedicti haberent certa solaria singulis annis perpetuis temporibus, ipse rex primum, demum dom. Arnestus, sanctae Pragensis archiepiscopus primus, et ca- pitulum eiusdem ecclesiae, omnes quoque alii praelati et colle- gia aliarum ecclesiarum necnon monasteria regni Boemiae con- tribuerunt satis magnam summam pecuniae et redditus ac census perpetuos ad factum hujusmodi opus in certis locis eme- runt et bona eadem archiepiscopatui Pragensi unierunt et do- minum archiepiscopum Pragensem et suos successores cancella- rium studii Pragensis fecerunt et esse voluerunt. Et ut haec omnia inviolabiliter perpetuis temporibus per- manerent, dom. K., R. et B. rex, zelator et instaurator huius- modi Studii, omnia privilegia et libertates studentibus concessas sua bulla aurea confirmavit. Et factum est studium tale in civitate Pragensi, cui nunquam fuit simile in omnibus partibus Alamaniae, et veniebant illuc de alienis partibus, vid. de Anglia, de Francia, de Lombardia, de Ungaria, de Polonia et de singulis circumiacentibus terris stu-
Cap. IX. Universitas. 245 Porro dom. rex eidem ac ceteris generalis studii scolaribus generosas donavit libertates. Qui cum dom. archiepiscopo ad melioris status perfectionem et ejus felicem consummationem man- daverunt clero totius regni Boemie donari et afferri contributionem copiosam. (Franc. Prag.) Eodem anno (1348) dom. Karolus Romanorum et Boe- mie rex, zelo divini amoris accensus ac calore dilectionis pro- ximi refertus, bonum republicae cupiens ampliare et regnum suum Boemiae laudabiliter exaltare, impetravit a sede Apostolica privilegia Generalis Studii in civitate Pragensi, et ipse dominus auctoritate regia Boemica multa ultra haec concessit privilegia ibidem studentibus. Accersivit etiam de alienis partibus diversis plures in sacra theologia magistros, in jure canonico doctores et in singulis ar- tibus expertes et eruditos, qui ecclesiam Dei et proximos in scientiis et moribus aedificarent. Volens, ut Studium Pragense, ad modum et consuetudinem studii Parisiensis, in quo olim ipse rex in puerilibus constitutus annis studuerat, in omnibus et per omnia dirigeretur et rege- retur et ut legentes magistri praedicti haberent certa solaria singulis annis perpetuis temporibus, ipse rex primum, demum dom. Arnestus, sanctae Pragensis archiepiscopus primus, et ca- pitulum eiusdem ecclesiae, omnes quoque alii praelati et colle- gia aliarum ecclesiarum necnon monasteria regni Boemiae con- tribuerunt satis magnam summam pecuniae et redditus ac census perpetuos ad factum hujusmodi opus in certis locis eme- runt et bona eadem archiepiscopatui Pragensi unierunt et do- minum archiepiscopum Pragensem et suos successores cancella- rium studii Pragensis fecerunt et esse voluerunt. Et ut haec omnia inviolabiliter perpetuis temporibus per- manerent, dom. K., R. et B. rex, zelator et instaurator huius- modi Studii, omnia privilegia et libertates studentibus concessas sua bulla aurea confirmavit. Et factum est studium tale in civitate Pragensi, cui nunquam fuit simile in omnibus partibus Alamaniae, et veniebant illuc de alienis partibus, vid. de Anglia, de Francia, de Lombardia, de Ungaria, de Polonia et de singulis circumiacentibus terris stu-
Strana 246
246 Cap. IX. Universitas. dentes, filii nobilium et principum ac praelati ecclesiarum de diversis mundi partibus. (Beness. de Weitmil.) 1370. Et dilatatum est ipsum Studium (Pragense) et divul- gatum in omnibus partibus et terris adiacentibus, eo quod Im- perator diligeret eos et specialibus favoribus eosdem proseque- retur. Ut autem eo ferventius studerent studentes Studii Pra- gensis, quo se sentirent in proximo ad beneficia promoturos, fecit et suis confirmavit litteris Imperator, ut ad praelaturas et praebendas ecclesiae seu capellae regalis Omnium Sanctorum in castro Pragensi per successores suos, reges Boemiae, perpetuis temporibus non praesentarentur alii quam magistri de Collegio studentium Studii Pragensis. Et illi dumtaxat, et non alii, ad hujusmodi beneficia instituuntur ex concessione regia et confir- mantur. Et dom. papa Urbanus V., hanc ordinationem caesaris suis specialibus privilegiis confirmavit et observandum sancivit perpetuis temporibus secuturis. (Beness. de Weitmil.) Primae dotationes. Epyk de Hradku protestatus est coram beneficiariis Pra- gensibus, quod hereditates suas in Brocznye curiam araturae cum curiis rusticalibus, in Chudolaziech quidquid ibi habuit, in Zalezlih, quidquid habuit, in Borowa Lhota villam, in Wessela Lhota villam cum agris, pratis, silvis, rivis, piscinis, omnibusque suis pertinentiis et qualibet libertate ad ea pertinente, vendidit domino Arnesto Pragensis ecclesiae archiepiscopo et suis succes- soribus, cancellario universitatis Pragensis Studii privilegiati, ementi dicta bona ad usum Studii Pragensis praedicti, vid. pro solario doctorum, magistrorum et aliorum legentium in Studio praedicto, pro 700 sex. gross. den. Prag., quas dominus Karolus imperator Rom. et Boemiae rex ac collegiati conventus Pragensis diocesis pro solariendis doctoribus et magistris Studii praedicti contribuerunt etc. (Tab. cur. post 1360. — Of. Diploma Caroli ddo. Pragae, 1358.) Pro parte honorabilium rectoris et scolarium Studii Gene- ralis civitatis Nostrae Pragensis fuit humiliter supplicatum, qua- tenus cum ipsum Studium nonnullos homines, bona et jura in villis et villarum terminis in Broczan, Chudolazy, w Zalezlie,
246 Cap. IX. Universitas. dentes, filii nobilium et principum ac praelati ecclesiarum de diversis mundi partibus. (Beness. de Weitmil.) 1370. Et dilatatum est ipsum Studium (Pragense) et divul- gatum in omnibus partibus et terris adiacentibus, eo quod Im- perator diligeret eos et specialibus favoribus eosdem proseque- retur. Ut autem eo ferventius studerent studentes Studii Pra- gensis, quo se sentirent in proximo ad beneficia promoturos, fecit et suis confirmavit litteris Imperator, ut ad praelaturas et praebendas ecclesiae seu capellae regalis Omnium Sanctorum in castro Pragensi per successores suos, reges Boemiae, perpetuis temporibus non praesentarentur alii quam magistri de Collegio studentium Studii Pragensis. Et illi dumtaxat, et non alii, ad hujusmodi beneficia instituuntur ex concessione regia et confir- mantur. Et dom. papa Urbanus V., hanc ordinationem caesaris suis specialibus privilegiis confirmavit et observandum sancivit perpetuis temporibus secuturis. (Beness. de Weitmil.) Primae dotationes. Epyk de Hradku protestatus est coram beneficiariis Pra- gensibus, quod hereditates suas in Brocznye curiam araturae cum curiis rusticalibus, in Chudolaziech quidquid ibi habuit, in Zalezlih, quidquid habuit, in Borowa Lhota villam, in Wessela Lhota villam cum agris, pratis, silvis, rivis, piscinis, omnibusque suis pertinentiis et qualibet libertate ad ea pertinente, vendidit domino Arnesto Pragensis ecclesiae archiepiscopo et suis succes- soribus, cancellario universitatis Pragensis Studii privilegiati, ementi dicta bona ad usum Studii Pragensis praedicti, vid. pro solario doctorum, magistrorum et aliorum legentium in Studio praedicto, pro 700 sex. gross. den. Prag., quas dominus Karolus imperator Rom. et Boemiae rex ac collegiati conventus Pragensis diocesis pro solariendis doctoribus et magistris Studii praedicti contribuerunt etc. (Tab. cur. post 1360. — Of. Diploma Caroli ddo. Pragae, 1358.) Pro parte honorabilium rectoris et scolarium Studii Gene- ralis civitatis Nostrae Pragensis fuit humiliter supplicatum, qua- tenus cum ipsum Studium nonnullos homines, bona et jura in villis et villarum terminis in Broczan, Chudolazy, w Zalezlie,
Strana 247
Cap. IX. Universitas. 247 Wesself, Bor et in aliis locis obtineat, cum quibus et eorum reditibus ipsum Studium honorifice regi, laudabiliter gubernari et in suo statu conservari debebit, eidem Studio et pro ejus felici augmento concedere et indulgere — velimus, quod homines villarum dictarum et alii ad ipsum Studium pertinentes in causis quibuslibet coram Nobis et Nostris successoribus, Boemiae re- gibus, subcamerariis Regni Nostri . . . et specialibus commissa- riis —, et non alibi, de se conquerentibus in judicio debeant respondere. (Orig. arch. Univ. Prag. — Pelzel Abbild. III. p. IX. — L. Erect. 252.) Ego Henzlinus dictus Ben(eschawer), civis Majoris Ci- vitatis Pragensis, — fateor et recognosco, me villam meam Po- czrnicz cum munitione et curia, ad quam pertinent octo lanei agriculturae, necnon partem et censum villae Trezúss . . . cum omnibus proventibus . . . . justo venditionis titulo hereditarie vendidisse rev. in Ch. patri (Arnesto arch.), cancellario universi- tatis Studii Pragensis, ementi bona ad usum Studii Pragensis vid. pro salario . . . doctorum, magistrorum et aliorum legen- tium in Studio praedicto, pro octingentis sex. gr. den. Prag; quam quidem pecuniam a dicto domino . . . archiepiscopo me fateor percepisse et mihi per eum in numerata pecunia satis- factum esse intergraliter et in toto. (Canc. Arnesti. Tadra p. 515.) Nos Arnestus etc. . . . quod cum Divina disponente providentia ecclesia nostra Pragensis in metropolim sit erecta, sicque nos de proventibus unius praebendae pro magistro in theologia, qui sacerdotes et alios in sacra pagina doceret et in hiis praesertim, quae ad animarum curam spectare noscuntur, providere teneamur, etc. . . . de bonis nostris patrimonialibus villae dictae Hrzminin (Boleslaviensis provinciae), in qua sunt 14 lanei cum dimidio et una taberna, de quibus annuatim 20 sex. cum dimidia, sex grossi et sex parvi denarii census nomine ab incolis villae dictae persolvuntur, additis ad hoc duobus laneis et quartali in villa Nostra dicta Wazicz (Gradicensis prov.), de quibus tres sex. gr. et 17 gr. similiter census nomine persolvuntur. . . . (Orig. arch. Capit. Prag. Pelzel, Abbild. III. p. XXVII.)
Cap. IX. Universitas. 247 Wesself, Bor et in aliis locis obtineat, cum quibus et eorum reditibus ipsum Studium honorifice regi, laudabiliter gubernari et in suo statu conservari debebit, eidem Studio et pro ejus felici augmento concedere et indulgere — velimus, quod homines villarum dictarum et alii ad ipsum Studium pertinentes in causis quibuslibet coram Nobis et Nostris successoribus, Boemiae re- gibus, subcamerariis Regni Nostri . . . et specialibus commissa- riis —, et non alibi, de se conquerentibus in judicio debeant respondere. (Orig. arch. Univ. Prag. — Pelzel Abbild. III. p. IX. — L. Erect. 252.) Ego Henzlinus dictus Ben(eschawer), civis Majoris Ci- vitatis Pragensis, — fateor et recognosco, me villam meam Po- czrnicz cum munitione et curia, ad quam pertinent octo lanei agriculturae, necnon partem et censum villae Trezúss . . . cum omnibus proventibus . . . . justo venditionis titulo hereditarie vendidisse rev. in Ch. patri (Arnesto arch.), cancellario universi- tatis Studii Pragensis, ementi bona ad usum Studii Pragensis vid. pro salario . . . doctorum, magistrorum et aliorum legen- tium in Studio praedicto, pro octingentis sex. gr. den. Prag; quam quidem pecuniam a dicto domino . . . archiepiscopo me fateor percepisse et mihi per eum in numerata pecunia satis- factum esse intergraliter et in toto. (Canc. Arnesti. Tadra p. 515.) Nos Arnestus etc. . . . quod cum Divina disponente providentia ecclesia nostra Pragensis in metropolim sit erecta, sicque nos de proventibus unius praebendae pro magistro in theologia, qui sacerdotes et alios in sacra pagina doceret et in hiis praesertim, quae ad animarum curam spectare noscuntur, providere teneamur, etc. . . . de bonis nostris patrimonialibus villae dictae Hrzminin (Boleslaviensis provinciae), in qua sunt 14 lanei cum dimidio et una taberna, de quibus annuatim 20 sex. cum dimidia, sex grossi et sex parvi denarii census nomine ab incolis villae dictae persolvuntur, additis ad hoc duobus laneis et quartali in villa Nostra dicta Wazicz (Gradicensis prov.), de quibus tres sex. gr. et 17 gr. similiter census nomine persolvuntur. . . . (Orig. arch. Capit. Prag. Pelzel, Abbild. III. p. XXVII.)
Strana 248
248 Cap. IX. Universitas. 1359. Dom. Arnestus arch. emit domum et ortum prope S. Franciscum apud Mathiam de Turri pro studentibus in artibus liberalibus 90 sex. (Tom.) Ernestus archiepiscopus in ecclesia Pragensi lectorem in theologia suis pecuniis instituit, pro quo emit certos reditus in villa Zlatnik prope Pragam. (Beneš de Weitmil.) 1352. Quia devoti Nostri dilecti, capitulum Pragensis ecclesiae, se votis regiis conformare volentes decreverunt et de- cernere curaverunt, ad opus Studii et pro Studio Pragensi necnon pro salario et pastu doctorum et magistrorum ibidem — et prae- sertim pro magistro in sacra pagina docente et legente in eccle- sia Pragensi sexagenas decem grossorum denariorum Pragensium de proventibus et pecuniis suis annis singulis in una parte de- putarunt; in alia vero parte sexagenas quinque grossorum prae- dictorum annis singulis pro Studio praedicto solvere tenebantur etc. (Dipl. orig. arch. Capit. Prag. Pelzel Abbild. III. pag. VII.) De officio magistri in theologia et salario ipsius. Magister in theologia, quem de caetero apud ecclesiam nostram esse volumus et cujus datio seu provisio ad archiepis- copum cum consiliô sui capituli pertinebit, pro personis eccle- siae nostrae et aliis ipsum audire volentibus, cursum lectionum suarum in biblia annis singulis, finita missa mansionariorum, in die b. Dyonisii in loco ecclesiae nostrae consueto incipiet, quem usque ad Kalendas Augusti exclusive continuabit, feriis quas nostra Pragensis observat ecclesia, dumtaxat exceptis. Pro quibus suis laboribus XX sex. gr. de villa Zlatnik (Pragensis districtus), Hodkowicz villae Zlatnik de propinquo et vicino adjacente et de duobus laneis cum quartali in Wazicz, bonis nostris patrimonia- libus, et X sex. gr. a capitulo ecclesiae Nostrae annis singulis habebit et habere debet. (Stat. eccl. Prag. 1350. — Of. litteras permutationis ab a. 1356. Frind II. 432.) Nos Johannes episcopus ac prior ac capitulum ecclesiae Luthomislensis, cupientes ser. principis et domini Nostri Karoli, Rom. Imp. et Boemiae regis, piis votis concurrere et ejus laudabile propositum de Pragensis studii generalis instau- ratione salubri, ad ejusdem dom. nostri regis petitionem instantem necnon regni Boemiae honorem et gloriam et utilitatem publicam
248 Cap. IX. Universitas. 1359. Dom. Arnestus arch. emit domum et ortum prope S. Franciscum apud Mathiam de Turri pro studentibus in artibus liberalibus 90 sex. (Tom.) Ernestus archiepiscopus in ecclesia Pragensi lectorem in theologia suis pecuniis instituit, pro quo emit certos reditus in villa Zlatnik prope Pragam. (Beneš de Weitmil.) 1352. Quia devoti Nostri dilecti, capitulum Pragensis ecclesiae, se votis regiis conformare volentes decreverunt et de- cernere curaverunt, ad opus Studii et pro Studio Pragensi necnon pro salario et pastu doctorum et magistrorum ibidem — et prae- sertim pro magistro in sacra pagina docente et legente in eccle- sia Pragensi sexagenas decem grossorum denariorum Pragensium de proventibus et pecuniis suis annis singulis in una parte de- putarunt; in alia vero parte sexagenas quinque grossorum prae- dictorum annis singulis pro Studio praedicto solvere tenebantur etc. (Dipl. orig. arch. Capit. Prag. Pelzel Abbild. III. pag. VII.) De officio magistri in theologia et salario ipsius. Magister in theologia, quem de caetero apud ecclesiam nostram esse volumus et cujus datio seu provisio ad archiepis- copum cum consiliô sui capituli pertinebit, pro personis eccle- siae nostrae et aliis ipsum audire volentibus, cursum lectionum suarum in biblia annis singulis, finita missa mansionariorum, in die b. Dyonisii in loco ecclesiae nostrae consueto incipiet, quem usque ad Kalendas Augusti exclusive continuabit, feriis quas nostra Pragensis observat ecclesia, dumtaxat exceptis. Pro quibus suis laboribus XX sex. gr. de villa Zlatnik (Pragensis districtus), Hodkowicz villae Zlatnik de propinquo et vicino adjacente et de duobus laneis cum quartali in Wazicz, bonis nostris patrimonia- libus, et X sex. gr. a capitulo ecclesiae Nostrae annis singulis habebit et habere debet. (Stat. eccl. Prag. 1350. — Of. litteras permutationis ab a. 1356. Frind II. 432.) Nos Johannes episcopus ac prior ac capitulum ecclesiae Luthomislensis, cupientes ser. principis et domini Nostri Karoli, Rom. Imp. et Boemiae regis, piis votis concurrere et ejus laudabile propositum de Pragensis studii generalis instau- ratione salubri, ad ejusdem dom. nostri regis petitionem instantem necnon regni Boemiae honorem et gloriam et utilitatem publicam
Strana 249
Cap. IX. Universitas. 249 possetenus promovere, ut doctores et magistri ad hujusmodi Studii conservationem deputati vel etiam deputandi, sine quibus ipsum Studium salubre non potest nec optatum venire quo- modolibet in effectum, in statu teneantur decenti, quodque huic studio eo efficatiori zelo intendant, quo se vitae necessariorum maiori augmento senserint consolatos, ad praedictum studium instaurandum et alia Universitatis onera supportanda, 60 sex. den. Prag. infra duos annos computandos in terminis contribu- endo dare et solvere promittimus data fide . (Canc. Arn. Tadra p. 543.) 1370. Bibliotheca. Imperator multum affectus ad Stu- dium Generale et studentes in Praga, comparavit pro C marcis centum et quatuordecim volumina librorum sacrae theologiae et juris canonici ac aliarum artium liberarium; qui libri fuerunt dom. Wilhelmi decani Wissegradensis, hoc anno defuncti, quos idem in Auinione et in aliis diversis mundi partibus compara- verat. Et illos libros donavit d. Imp. pro collegio studentium in Praga. (Benes. de Weitmil. Of. Ott, Beiträge p. 97.) Forma licentiatorum in diversis facultatibus. 1359. 12. Junii. Arnestus Dei et apostolicae sedis gratia s. Pragensis Eae AEpus ac venerabilis universitatis studentium studii Pragensis cancellarius, Universis praesentium notitiam habituris salutem in Domino et praesentibus fidem dare. Ut in Dei Ea augeantur, qui fructum afferre valeant opportunum, decet et expedit, ut illi, qui pro acquisitione scientiarum multis laboribus utiliter insu- darunt, specialibus honoribus praeferantur, ut et alii hujusmodi praemio honoris ad acquirendum virtutes et scientias alliciantur. Hinc est, quod cum hon. vir. Henricus Johannis dicti Stenbonis de Libsicz Olomucensis dioecesis, praesentium ostensor, nobis in Christo sincere dilectus, per certos sacrae theologiae profes- sores et magistros in artium liberalium facultate peritos, per nos specialiter deputatos, sit et fuerit debito et rigoroso examine praevio repertus sufficiens et idoneus decore magisterii septem artium liberalinm honestari: idcirco nos ipsius sufficientiam ac virtutum merita quamplurima attendentes, ipsum in aula nostra
Cap. IX. Universitas. 249 possetenus promovere, ut doctores et magistri ad hujusmodi Studii conservationem deputati vel etiam deputandi, sine quibus ipsum Studium salubre non potest nec optatum venire quo- modolibet in effectum, in statu teneantur decenti, quodque huic studio eo efficatiori zelo intendant, quo se vitae necessariorum maiori augmento senserint consolatos, ad praedictum studium instaurandum et alia Universitatis onera supportanda, 60 sex. den. Prag. infra duos annos computandos in terminis contribu- endo dare et solvere promittimus data fide . (Canc. Arn. Tadra p. 543.) 1370. Bibliotheca. Imperator multum affectus ad Stu- dium Generale et studentes in Praga, comparavit pro C marcis centum et quatuordecim volumina librorum sacrae theologiae et juris canonici ac aliarum artium liberarium; qui libri fuerunt dom. Wilhelmi decani Wissegradensis, hoc anno defuncti, quos idem in Auinione et in aliis diversis mundi partibus compara- verat. Et illos libros donavit d. Imp. pro collegio studentium in Praga. (Benes. de Weitmil. Of. Ott, Beiträge p. 97.) Forma licentiatorum in diversis facultatibus. 1359. 12. Junii. Arnestus Dei et apostolicae sedis gratia s. Pragensis Eae AEpus ac venerabilis universitatis studentium studii Pragensis cancellarius, Universis praesentium notitiam habituris salutem in Domino et praesentibus fidem dare. Ut in Dei Ea augeantur, qui fructum afferre valeant opportunum, decet et expedit, ut illi, qui pro acquisitione scientiarum multis laboribus utiliter insu- darunt, specialibus honoribus praeferantur, ut et alii hujusmodi praemio honoris ad acquirendum virtutes et scientias alliciantur. Hinc est, quod cum hon. vir. Henricus Johannis dicti Stenbonis de Libsicz Olomucensis dioecesis, praesentium ostensor, nobis in Christo sincere dilectus, per certos sacrae theologiae profes- sores et magistros in artium liberalium facultate peritos, per nos specialiter deputatos, sit et fuerit debito et rigoroso examine praevio repertus sufficiens et idoneus decore magisterii septem artium liberalinm honestari: idcirco nos ipsius sufficientiam ac virtutum merita quamplurima attendentes, ipsum in aula nostra
Strana 250
250 Cap. IX. Universitas. archiepiscopali Pragensi solenniter magisterii hujusmodi honore per consueta insignia cum debitis solennitatibus, in talibus ob- servari consuetis, primo loco duximus decorandum, dantes et concedentes eidem auctoritate cancellariatus nostri plenam ac liberam facultatem, in kathedra magistrali liberalium artium in studio Pragensi et alias ubique locorum legendi et quoslibet actus faciendi et exercendi magistrales. Harum, quibus nostrum majus sigillum appensum est, testimonio literarum. Datum Pragae a. D. 1359 die 12. Junii. (Lib. Erect. 25.) Primi professores in Universitate legentes. Magistri theologiae. Fuerunt autem quinque magistri theo- logiae, quorum unus legit in ecclesia Pragensi, alii vero magistri in mona- steriis sui ordinis sacram theologiam legerunt. (Chron. Franc.) Magister Nicolaus, fratrum Eremitarum S. Augustini in Nova Civitate sub castro Pragensi ad ecclesiam S. Thomae Apost.: „Primus ma- gister in Beheimia S. theologiae, frater Nicolaus ord. Augustini“ (Ben. Min.) Commemoratur in inventario ejusdem monasterii ca. 1409—1418.: Magister Nicolaus de Luna. („Unus ornatus de rubeo axamito magistri Nicolai de Luna“. Tomek.) Albertus monachus, fratrum Minorum ad S. Jacobum Majoris Civ. Prag. A. 1349. „frater Albertus, tunc lector Pragensis, factus fuit ma- gister sacrae theologiae“ (Ben. Min.). 1349 „Albertus Bludovis Ord. fratr. Min., lector in Praga, qui extra regnum Boemiae in diversis Generalibus Studiis multo tempore et demum in studio Paris. duobus annis sacrae paginae laudabiliter insudavit et postremo in diversis conventibus regni Boemiae et specialiter in conventu suo Pragensi eandem paginam legit, in disputationibus et sermonibus continuo laborando“ (Rotul. Denifle I. 590). „Examinetur per arch. Ravenat. et si sufficiens, licentiatur per eundem“ (Ib.). A. 1365 una cum matre sua Elza vendidit domum, sitam in Maj. Civitate prope valvam S. Benedicti Mathiae Melzer (Tomek). „1351. Capitulum pro- vinciale in Nova Domo, in festo S. Francisci, tenuit frater Albertus S. theo- logiae doctor, de mandato fratris Francisci Ministri, sui avunculi“ (Ben. Min.). Magistri decretorum (i. e. juris canonici). „Jus autem canonicum legit doctor decretorum de Bononia vocatus“ (Franc. Chr.). — „Suavis tuae famae virtutumque et scientiarum odor S. N. afflavit, qui ca- nonum armatus peritia, kathedrae digne praesidens, audientium ruditatem erudis et ariditatem eorum doctrinae foecundas irriguo fonte, sanctorum canonum aenigmata reserando. Tu denique nedum in vinea Domini fideliter laborare, sed quodammodo vineam diceris Bononiam dudum tam suavis fructus ubertate reficiens, nunc autem Paduam irradians, remota vasti orbis climata scientiae tuae radiis illustrare.“ (Form. litt. Caroli IV. Gelnhausen
250 Cap. IX. Universitas. archiepiscopali Pragensi solenniter magisterii hujusmodi honore per consueta insignia cum debitis solennitatibus, in talibus ob- servari consuetis, primo loco duximus decorandum, dantes et concedentes eidem auctoritate cancellariatus nostri plenam ac liberam facultatem, in kathedra magistrali liberalium artium in studio Pragensi et alias ubique locorum legendi et quoslibet actus faciendi et exercendi magistrales. Harum, quibus nostrum majus sigillum appensum est, testimonio literarum. Datum Pragae a. D. 1359 die 12. Junii. (Lib. Erect. 25.) Primi professores in Universitate legentes. Magistri theologiae. Fuerunt autem quinque magistri theo- logiae, quorum unus legit in ecclesia Pragensi, alii vero magistri in mona- steriis sui ordinis sacram theologiam legerunt. (Chron. Franc.) Magister Nicolaus, fratrum Eremitarum S. Augustini in Nova Civitate sub castro Pragensi ad ecclesiam S. Thomae Apost.: „Primus ma- gister in Beheimia S. theologiae, frater Nicolaus ord. Augustini“ (Ben. Min.) Commemoratur in inventario ejusdem monasterii ca. 1409—1418.: Magister Nicolaus de Luna. („Unus ornatus de rubeo axamito magistri Nicolai de Luna“. Tomek.) Albertus monachus, fratrum Minorum ad S. Jacobum Majoris Civ. Prag. A. 1349. „frater Albertus, tunc lector Pragensis, factus fuit ma- gister sacrae theologiae“ (Ben. Min.). 1349 „Albertus Bludovis Ord. fratr. Min., lector in Praga, qui extra regnum Boemiae in diversis Generalibus Studiis multo tempore et demum in studio Paris. duobus annis sacrae paginae laudabiliter insudavit et postremo in diversis conventibus regni Boemiae et specialiter in conventu suo Pragensi eandem paginam legit, in disputationibus et sermonibus continuo laborando“ (Rotul. Denifle I. 590). „Examinetur per arch. Ravenat. et si sufficiens, licentiatur per eundem“ (Ib.). A. 1365 una cum matre sua Elza vendidit domum, sitam in Maj. Civitate prope valvam S. Benedicti Mathiae Melzer (Tomek). „1351. Capitulum pro- vinciale in Nova Domo, in festo S. Francisci, tenuit frater Albertus S. theo- logiae doctor, de mandato fratris Francisci Ministri, sui avunculi“ (Ben. Min.). Magistri decretorum (i. e. juris canonici). „Jus autem canonicum legit doctor decretorum de Bononia vocatus“ (Franc. Chr.). — „Suavis tuae famae virtutumque et scientiarum odor S. N. afflavit, qui ca- nonum armatus peritia, kathedrae digne praesidens, audientium ruditatem erudis et ariditatem eorum doctrinae foecundas irriguo fonte, sanctorum canonum aenigmata reserando. Tu denique nedum in vinea Domini fideliter laborare, sed quodammodo vineam diceris Bononiam dudum tam suavis fructus ubertate reficiens, nunc autem Paduam irradians, remota vasti orbis climata scientiae tuae radiis illustrare.“ (Form. litt. Caroli IV. Gelnhausen
Strana 251
Cap. IX. Universitas. 251 Cancell. Car. Hoffmann II. 16.) Procul dubio „Ludouicus d. s. Laurentius de Padua, "decretorum doctor in studio Pragensi“, qui ad a. 1355 comme- moratur. „Jus canonicum legit in ecclesia Pragensi magister Stephanus dom. archiepiscopi Arnesti cancellarius“ (Franc. Chron.) „1354. Arnestus arch. Joannem Paduanum, decanum Wyssegrad ensem, decretorum doctorem, et Stephanum, Prag. et Olomuc. ecclesiarum canonicum, in spiritualibus vicarios fecit (Canc. Arn. 332, 334). „1356. canonicus ecclesiae Pragensis, archiep. in spirit, vicarius generalis. — In Hradczano domus quondam per, magistrum Stephanum aedificata“ (1365, 1486). Mag. Stephanus, quondam vicarius archiepiscopi in spiritualibus, postquam factus canonicus regularis in Rudnicz, compilator „Quaestionum.“ (Schulte, Tomek.) Magistri medicinae. Magister Baltasar de Tusia legit libros artis medicinae (Franc. Chron). „Baltazar medicus dom. Imperatoris“, a. 1357 domum emit in platea S. Valentini Antiquae Civitatis Pragensis erga Jacobum Tursmit, quae eodem anno transivit in possessum "dom. cancellarii, vid. episcopi Leitmolicensis" (Lutomyslensis), qui eam emit „erga Balthazarum medicum Domini Nostri Imperatoris“ (Tomek). An Tusia Tusta, civitas Boemiae? 1370 Tustensis civitas, 1385 burgravii in Tusta, civibus in Tusta, 1363 civitas Taustensis in Tausta, cives Taustenses. — Svatost ante Tust. — Cives civitatis Tus- censis, in praeurbio civ. Tuscensis (L. Erect.) — „Baltasar de Tusta" primus legit Balbinus (Boh. docta I. 72.) Magistri liberalium artium. Alii vero magistri in scolis suis artes legerunt liberales (Franc. Chron.) 1348—1352 Karolus rex magistro Walthero familiari, physico suo, confert scholas ecclesiae b. V. M. penes Laetam Curiam cum plena potestate, in praedictis scholis medicinas, physicam et artes qualibet alias docendi (Menken XIII.) — „Magister Waltherus, artium liberalium professor, artis filosofiae baccalaureus“ (verisimillime universitatis Bononiensis). Altera series professorum actu legentium 1355. Ludouicus d. s. Laurentius de Padua, decretorum doctor (vide supra). Heinricus Johannis de Lobschitz, magister in artibus. 1359. Heinricus Johannis dicti Stenbonis de Libsicz, Olom. dioc. Joannes filius Arnoldi de Monikedam, baccalaureus in artibus (1369 Joannes de Holandria, natus de Moniche-dam, decanus artium). Joannes Westual, bacc. in artibus, 1374. rector universitatis trium facultatum (Familia Westvali Pragae commemoratur usque ad a. 1411). Henricus Swetzkow bacc. in art. Wilbernus de Stadis bacc. in art. Henricus Woleri bacc. in art. 1366 Heinricus Woleri de Stadis in collegio Caroli, 1369 alias de Nova Ponte, dec. art. 1376 Heinricus de Stadis, Werdensis canonicus ecclesiae.
Cap. IX. Universitas. 251 Cancell. Car. Hoffmann II. 16.) Procul dubio „Ludouicus d. s. Laurentius de Padua, "decretorum doctor in studio Pragensi“, qui ad a. 1355 comme- moratur. „Jus canonicum legit in ecclesia Pragensi magister Stephanus dom. archiepiscopi Arnesti cancellarius“ (Franc. Chron.) „1354. Arnestus arch. Joannem Paduanum, decanum Wyssegrad ensem, decretorum doctorem, et Stephanum, Prag. et Olomuc. ecclesiarum canonicum, in spiritualibus vicarios fecit (Canc. Arn. 332, 334). „1356. canonicus ecclesiae Pragensis, archiep. in spirit, vicarius generalis. — In Hradczano domus quondam per, magistrum Stephanum aedificata“ (1365, 1486). Mag. Stephanus, quondam vicarius archiepiscopi in spiritualibus, postquam factus canonicus regularis in Rudnicz, compilator „Quaestionum.“ (Schulte, Tomek.) Magistri medicinae. Magister Baltasar de Tusia legit libros artis medicinae (Franc. Chron). „Baltazar medicus dom. Imperatoris“, a. 1357 domum emit in platea S. Valentini Antiquae Civitatis Pragensis erga Jacobum Tursmit, quae eodem anno transivit in possessum "dom. cancellarii, vid. episcopi Leitmolicensis" (Lutomyslensis), qui eam emit „erga Balthazarum medicum Domini Nostri Imperatoris“ (Tomek). An Tusia Tusta, civitas Boemiae? 1370 Tustensis civitas, 1385 burgravii in Tusta, civibus in Tusta, 1363 civitas Taustensis in Tausta, cives Taustenses. — Svatost ante Tust. — Cives civitatis Tus- censis, in praeurbio civ. Tuscensis (L. Erect.) — „Baltasar de Tusta" primus legit Balbinus (Boh. docta I. 72.) Magistri liberalium artium. Alii vero magistri in scolis suis artes legerunt liberales (Franc. Chron.) 1348—1352 Karolus rex magistro Walthero familiari, physico suo, confert scholas ecclesiae b. V. M. penes Laetam Curiam cum plena potestate, in praedictis scholis medicinas, physicam et artes qualibet alias docendi (Menken XIII.) — „Magister Waltherus, artium liberalium professor, artis filosofiae baccalaureus“ (verisimillime universitatis Bononiensis). Altera series professorum actu legentium 1355. Ludouicus d. s. Laurentius de Padua, decretorum doctor (vide supra). Heinricus Johannis de Lobschitz, magister in artibus. 1359. Heinricus Johannis dicti Stenbonis de Libsicz, Olom. dioc. Joannes filius Arnoldi de Monikedam, baccalaureus in artibus (1369 Joannes de Holandria, natus de Moniche-dam, decanus artium). Joannes Westual, bacc. in artibus, 1374. rector universitatis trium facultatum (Familia Westvali Pragae commemoratur usque ad a. 1411). Henricus Swetzkow bacc. in art. Wilbernus de Stadis bacc. in art. Henricus Woleri bacc. in art. 1366 Heinricus Woleri de Stadis in collegio Caroli, 1369 alias de Nova Ponte, dec. art. 1376 Heinricus de Stadis, Werdensis canonicus ecclesiae.
Strana 252
252 Cap. IX. Universitas. Johannes de Leone junior, bacc. in art. Jacobus Crutzebitter bacc. in art. Nicolaus de Pranestorp bacc. in art. Petrus Czadelmanni de Tochebus bacc. Tertia seria professorum legentium 1362. (Magistri artium liberalium facultatum in Univ. Prag., filia vestra humillima, nostra plantatio novella, actu regentes). Hermanus de Winterswich (1355 mag. in art., in S. theol. stud., 1366 Hermanus de Winterswyk nat. Bav. in collegio Caroli.) Otto de Werdere. Johannes de Parim dictus Wittepeningh in art. et medi- cinis licenciatus. Martinus filius strenui militis Jesconis de Wesselicz, mag. in art. Paris, in sacra theologia studens, cler. Prag. dioc. (Pater Martini — Jesco de Wesselicz — testis a. 1374. Libri Erect. I. 202.) Wyboldus Stuete cler. Osnabrug., dioc. Mag., in art. et bacc. in medicina. Heinricus Bronekowe, mag. in art., cler. Caminensis. Quarta series professorum 1366: (Magistri et graduati qui in humili Universitate Studii Pragensis actu legunt et laborant et a multis temporibus laboraverunt): Henricus de Etwat de Primislavia, Camin. dioc., rector uni- versitatis Prag., scolaris in jure can. Petrus de Kothebuz mag. in art., Misnen. dioc. Bertholdus fabri de Frankinfort, cler. Lubic. dioc., baccal. in artibus, scolaris in jure canonico. (Magistri et simul collegae Collegii Caroli:) Mag. Fridmanus de Sytha (1376 rector scolarum in Hradczano., 1380. M. canonicus Omnium S. capellae rectorque scolarum castri Pragensis. Mag. Fridmannus de Castro et Joannes Gorlicz sororinus ejus. 1382 cano- nicus Pragensis.) Mag. Jenekov de Praga. 1393 Mag. Joh. de Praga domum emit erga W. Massanec; domus magistri Hannussii de castro (Pragensi). Mag. Nicolaus de Moravia. Mag. Dytherus de Widena. Mag. Henricus Woleri (vide supra). 1. Concessio Studii generalis Pragae instau- randi a Sede Apostolica data. 1347. 24. Januarii. Clemens episcopus, servus servorum Dei. Ad perpetuam rei memoriam. In suprema dignitatis apostolicae specula, quamquam in- sufficientibus meritis, divinae dispensationis munere constituti, ad universas fidelium regiones, eorumque profectus et commoda,
252 Cap. IX. Universitas. Johannes de Leone junior, bacc. in art. Jacobus Crutzebitter bacc. in art. Nicolaus de Pranestorp bacc. in art. Petrus Czadelmanni de Tochebus bacc. Tertia seria professorum legentium 1362. (Magistri artium liberalium facultatum in Univ. Prag., filia vestra humillima, nostra plantatio novella, actu regentes). Hermanus de Winterswich (1355 mag. in art., in S. theol. stud., 1366 Hermanus de Winterswyk nat. Bav. in collegio Caroli.) Otto de Werdere. Johannes de Parim dictus Wittepeningh in art. et medi- cinis licenciatus. Martinus filius strenui militis Jesconis de Wesselicz, mag. in art. Paris, in sacra theologia studens, cler. Prag. dioc. (Pater Martini — Jesco de Wesselicz — testis a. 1374. Libri Erect. I. 202.) Wyboldus Stuete cler. Osnabrug., dioc. Mag., in art. et bacc. in medicina. Heinricus Bronekowe, mag. in art., cler. Caminensis. Quarta series professorum 1366: (Magistri et graduati qui in humili Universitate Studii Pragensis actu legunt et laborant et a multis temporibus laboraverunt): Henricus de Etwat de Primislavia, Camin. dioc., rector uni- versitatis Prag., scolaris in jure can. Petrus de Kothebuz mag. in art., Misnen. dioc. Bertholdus fabri de Frankinfort, cler. Lubic. dioc., baccal. in artibus, scolaris in jure canonico. (Magistri et simul collegae Collegii Caroli:) Mag. Fridmanus de Sytha (1376 rector scolarum in Hradczano., 1380. M. canonicus Omnium S. capellae rectorque scolarum castri Pragensis. Mag. Fridmannus de Castro et Joannes Gorlicz sororinus ejus. 1382 cano- nicus Pragensis.) Mag. Jenekov de Praga. 1393 Mag. Joh. de Praga domum emit erga W. Massanec; domus magistri Hannussii de castro (Pragensi). Mag. Nicolaus de Moravia. Mag. Dytherus de Widena. Mag. Henricus Woleri (vide supra). 1. Concessio Studii generalis Pragae instau- randi a Sede Apostolica data. 1347. 24. Januarii. Clemens episcopus, servus servorum Dei. Ad perpetuam rei memoriam. In suprema dignitatis apostolicae specula, quamquam in- sufficientibus meritis, divinae dispensationis munere constituti, ad universas fidelium regiones, eorumque profectus et commoda,
Strana 253
Cap. IX. Universitas. 253 tanquam universalis Dominici gregis pastor, commissae nobis spe- culationis aciem, quantum nobis ex alto permittitur, extendentes, fidelibus ipsis ad quaerenda literarum studia, per quae Divini Numinis Sanctaeque catholicae fidei cultus protenditur, justitia colitur, tam publica quam privata res utiliter geritur, omnisque prosperitas humanae conditionis augetur, gratiosos libenter fa- vores impendimus et opportunae commoditatis auxilia impertimur. Nuper siquidem ex parte charissimi in Christo filii nostri Karoli, regis Romanorum illustris, nobis exposito, quod in here- ditario regno suo Boemiae, multisque aliis eidem regno finitimis regionibus atque terris Generale Studium, quod in illis partibus summe foret expediens, non haberetur, quodque metropolitica Pragensis civitas in ipsius regni medio, locoque quam saluber- rimo sita et a diversarum partium gentibus frequentata, in victua- libus quoque, aliisque vitae necessariis copiosa, ad hujusmodi Generale Studium erigendum, cum particulare dudum in ea fuerit studium, accommoda multum existat: nos considerantes eximiam devotionis et fidei puritatem, quam tam ipse Karolus et praede- cessores sui, Boemiae reges, quam eiusdem regni incolae ad sanctam Romanam ecclesiam gessisse, ac ipsi, Karolus ac incolae, gerere dignoscuntur, ferventi desiderio ducimur, ut regnum ipsum, quod divina bonitas multitudine populi, rerumque copia praedi- tavit, fiat literarum fertilitate foecundum, ac in eo, quemadmodum auri et argenti (copia) fore dignoscitur, sic scientiarum praeva- lentium sint minera (sit abundantia), ut viros producat consilii maturitate conspicuos, virtutum redimitos ornatibus ac diversarum facultatum dogmatibus eruditos, sitque ibi fons irriguus, de cuius plenitudine hauriant universi literalibus cupientes imbui docu- mentis. Hiis igitur omnibus et praesertim amoenitatibus civitatis praefatae diligenti examinatione pensatis ad huiusmodi Univer- sale Studium, non solum praemissorum eiusdem regni et regionum circum adjacentium incolarum, sed etiam aliorum, qui de diversis mundi partibus ad eandem confluent civitatem, commodum et profectum, paternis affectibus anhelantes, dicti regis supplicatio- nibus inclinati, de fratrum nostrorum consilio, apostolica auctori- tate statuimus, ut in dicta civitate Pragensi perpetuis futuris temporibus Generale Studium vigeat in qualibet licita
Cap. IX. Universitas. 253 tanquam universalis Dominici gregis pastor, commissae nobis spe- culationis aciem, quantum nobis ex alto permittitur, extendentes, fidelibus ipsis ad quaerenda literarum studia, per quae Divini Numinis Sanctaeque catholicae fidei cultus protenditur, justitia colitur, tam publica quam privata res utiliter geritur, omnisque prosperitas humanae conditionis augetur, gratiosos libenter fa- vores impendimus et opportunae commoditatis auxilia impertimur. Nuper siquidem ex parte charissimi in Christo filii nostri Karoli, regis Romanorum illustris, nobis exposito, quod in here- ditario regno suo Boemiae, multisque aliis eidem regno finitimis regionibus atque terris Generale Studium, quod in illis partibus summe foret expediens, non haberetur, quodque metropolitica Pragensis civitas in ipsius regni medio, locoque quam saluber- rimo sita et a diversarum partium gentibus frequentata, in victua- libus quoque, aliisque vitae necessariis copiosa, ad hujusmodi Generale Studium erigendum, cum particulare dudum in ea fuerit studium, accommoda multum existat: nos considerantes eximiam devotionis et fidei puritatem, quam tam ipse Karolus et praede- cessores sui, Boemiae reges, quam eiusdem regni incolae ad sanctam Romanam ecclesiam gessisse, ac ipsi, Karolus ac incolae, gerere dignoscuntur, ferventi desiderio ducimur, ut regnum ipsum, quod divina bonitas multitudine populi, rerumque copia praedi- tavit, fiat literarum fertilitate foecundum, ac in eo, quemadmodum auri et argenti (copia) fore dignoscitur, sic scientiarum praeva- lentium sint minera (sit abundantia), ut viros producat consilii maturitate conspicuos, virtutum redimitos ornatibus ac diversarum facultatum dogmatibus eruditos, sitque ibi fons irriguus, de cuius plenitudine hauriant universi literalibus cupientes imbui docu- mentis. Hiis igitur omnibus et praesertim amoenitatibus civitatis praefatae diligenti examinatione pensatis ad huiusmodi Univer- sale Studium, non solum praemissorum eiusdem regni et regionum circum adjacentium incolarum, sed etiam aliorum, qui de diversis mundi partibus ad eandem confluent civitatem, commodum et profectum, paternis affectibus anhelantes, dicti regis supplicatio- nibus inclinati, de fratrum nostrorum consilio, apostolica auctori- tate statuimus, ut in dicta civitate Pragensi perpetuis futuris temporibus Generale Studium vigeat in qualibet licita
Strana 254
254 Cap. IX. Universitas. facultate et quod legentes et studentes ibidem omnibus privi- legiis, libertatibus ac immunitatibus, concessis doctoribus legen- tibus et studentibus commorantibus in Studio Generali, gaudeant et utantur, quodque illi, qui processu temporis scientiae marga- ritam fuerint in illa facultate, in qua studuerint, assecuti, sibique docendi licentiam, ut alios erudire valeant, ac magisterii honorem seu titulum petierint impertiri, per magistros seu magistrum illius facultatis, in qua examinatio fuerit facienda, archiepiscopo Pragensi, qui est pro tempore, praesententur. Idem quoque archi- episcopus doctoribus et magistris in eadem facultate inibi actu regentibus convocatis, illos in hiis, quae in promovendis ad doctoratus seu magisterii honorem requiruntur, per se vel alium juxta modum et consuetudinem, quae super talibus in Genera- libus Studiis observantur, examinare studeat diligenter, eisque, si ad hoc sufficientes et idonei reperti fuerint, huiusmodi licen- tiam tribuat ac honorem seu titulum conferat magistralem. Illi vero, qui in eodem Studio dictae civitatis examinati et appro- bati fuerint, (ac docendi licentiam et) honorem seu titulum ma- gisterii obtinuerint, ut est dictum: ex tunc absque examine et approbatione alia regendi et docendi tam in civitate praedicta quam alibi ubicunque (quibuscumque), tam dictae civitatis, quam quorumlibet aliorum locorum seu Generalium Studiorum, in quibus voluerint regere vel docere, statutis et consuetudinibus contrariis, apostolica vel alia quacumque firmitate vallatis, ne- quaquam obstantibus, plenam et liberam habeant facultatem. Nulli ergo omnino hominum liceat hanc paginam nostrae constitutionis infringere vel ei ausu temerario contraire; si quis autem hoc attemptare praesumpserit, indignationem omnipotentis Dei et beatorum Petri et Pauli apostolorum ejus se noverit in- cursurum. Datum Avinione VII. Kal. Februarii, pontificatus nostri anno quinto. (Diploma insertum Chronico Francisci canonici Pragensis, Cap. XXII: De instauratione et instructione in regno Boemiae Studii generalis, B. Balbini Bohemia docta (R. Ungar.) 1776 p. 9., Mon. hist. universitatis Pragensis II. dipl. I.) 2. Generalis Studii Pragensis fundatio re galis. 1347. 7. Aprilis.
254 Cap. IX. Universitas. facultate et quod legentes et studentes ibidem omnibus privi- legiis, libertatibus ac immunitatibus, concessis doctoribus legen- tibus et studentibus commorantibus in Studio Generali, gaudeant et utantur, quodque illi, qui processu temporis scientiae marga- ritam fuerint in illa facultate, in qua studuerint, assecuti, sibique docendi licentiam, ut alios erudire valeant, ac magisterii honorem seu titulum petierint impertiri, per magistros seu magistrum illius facultatis, in qua examinatio fuerit facienda, archiepiscopo Pragensi, qui est pro tempore, praesententur. Idem quoque archi- episcopus doctoribus et magistris in eadem facultate inibi actu regentibus convocatis, illos in hiis, quae in promovendis ad doctoratus seu magisterii honorem requiruntur, per se vel alium juxta modum et consuetudinem, quae super talibus in Genera- libus Studiis observantur, examinare studeat diligenter, eisque, si ad hoc sufficientes et idonei reperti fuerint, huiusmodi licen- tiam tribuat ac honorem seu titulum conferat magistralem. Illi vero, qui in eodem Studio dictae civitatis examinati et appro- bati fuerint, (ac docendi licentiam et) honorem seu titulum ma- gisterii obtinuerint, ut est dictum: ex tunc absque examine et approbatione alia regendi et docendi tam in civitate praedicta quam alibi ubicunque (quibuscumque), tam dictae civitatis, quam quorumlibet aliorum locorum seu Generalium Studiorum, in quibus voluerint regere vel docere, statutis et consuetudinibus contrariis, apostolica vel alia quacumque firmitate vallatis, ne- quaquam obstantibus, plenam et liberam habeant facultatem. Nulli ergo omnino hominum liceat hanc paginam nostrae constitutionis infringere vel ei ausu temerario contraire; si quis autem hoc attemptare praesumpserit, indignationem omnipotentis Dei et beatorum Petri et Pauli apostolorum ejus se noverit in- cursurum. Datum Avinione VII. Kal. Februarii, pontificatus nostri anno quinto. (Diploma insertum Chronico Francisci canonici Pragensis, Cap. XXII: De instauratione et instructione in regno Boemiae Studii generalis, B. Balbini Bohemia docta (R. Ungar.) 1776 p. 9., Mon. hist. universitatis Pragensis II. dipl. I.) 2. Generalis Studii Pragensis fundatio re galis. 1347. 7. Aprilis.
Strana 255
Cap. IX. Universitas. 255 Karolus Dei gratia Romanorum rex semper Augustus et Boemiae rex. Ad perpetuam rei memoriam. Inter desiderabilia cordis Nostri et quae cogitationi regali jugiter occurrunt, animi praecipua reddimur anxietate solliciti, specialiter convertentes aciem mentis Nostrae, qualiter regnum Nostrum Boemiae, quod prae ceteris hereditariis aut eufortunae acquisitionis honoribus et possessionibus praerogativa mentis affectione complectimur, cujus exaltationem omni, qua possumus, diligentia procurantes ipsius honori, intendimus totis conatibus et saluti, sicut rerum victualium ad dispensationem Divini Nu- minis natura profluente tripudiat, sic ad Nostrae provisionis edictum prudentum virorum copia Nostris artificialiter temporibus decoretur, ut fideles Nostri regnicolae, qui scientiarum fructus indesinenter esuriunt, per aliena mendicare suffragia non coacti, paratam in regno sibi mensam propinationis inveniant, et quos ingeniorum nativa subtilitas ad consilia reddit conspicuos, litte- rarum scientia faciat eruditos, nec solum compellantur aut supervacuum reputent ad investigandas gyrum terrae scientias circuire, nationes expetere peregrinas, aut ut ipsorum aviditatibus satisfiat, in alienis regionibus mendicare, sed gloriosum aestiment, extraneos alios ad suavitatem odoris et gratitudinis hujusmodi participium evocare. Sane ut tam salubris et laudabilis animi conceptio pariat fructus dignos, regni ipsius fastigia tripudialibus novitatis vo- lentes primitiis augmentari, in Nostra Pragensi metropolitana et amoenissima civitate, quam terrenae fertilitatis foecunditas et plenitudine rerum amoenitas localis reddunt utiliter tanto negotio congrunentem, instituendum, ordinandum et de novo creandum, consulta utique deliberatione praevia, duximus Studium Gene- rale. In quo siquidem studio doctores, magistri et scholares erunt in qualibet facultate, quibus bona magnifica promittimus, et iis quos dignos viderimus, regalia donaria conferemus. Omnes et singulos doctores, magistros et scholares in pro- fectione et qualibet facultate ac undecunque venerint, veniendo, morando et redeundo, sub Nostrae Majestatis speciali protectione et salva gardia retinentes, firmam singulis fiduciam oblaturi.
Cap. IX. Universitas. 255 Karolus Dei gratia Romanorum rex semper Augustus et Boemiae rex. Ad perpetuam rei memoriam. Inter desiderabilia cordis Nostri et quae cogitationi regali jugiter occurrunt, animi praecipua reddimur anxietate solliciti, specialiter convertentes aciem mentis Nostrae, qualiter regnum Nostrum Boemiae, quod prae ceteris hereditariis aut eufortunae acquisitionis honoribus et possessionibus praerogativa mentis affectione complectimur, cujus exaltationem omni, qua possumus, diligentia procurantes ipsius honori, intendimus totis conatibus et saluti, sicut rerum victualium ad dispensationem Divini Nu- minis natura profluente tripudiat, sic ad Nostrae provisionis edictum prudentum virorum copia Nostris artificialiter temporibus decoretur, ut fideles Nostri regnicolae, qui scientiarum fructus indesinenter esuriunt, per aliena mendicare suffragia non coacti, paratam in regno sibi mensam propinationis inveniant, et quos ingeniorum nativa subtilitas ad consilia reddit conspicuos, litte- rarum scientia faciat eruditos, nec solum compellantur aut supervacuum reputent ad investigandas gyrum terrae scientias circuire, nationes expetere peregrinas, aut ut ipsorum aviditatibus satisfiat, in alienis regionibus mendicare, sed gloriosum aestiment, extraneos alios ad suavitatem odoris et gratitudinis hujusmodi participium evocare. Sane ut tam salubris et laudabilis animi conceptio pariat fructus dignos, regni ipsius fastigia tripudialibus novitatis vo- lentes primitiis augmentari, in Nostra Pragensi metropolitana et amoenissima civitate, quam terrenae fertilitatis foecunditas et plenitudine rerum amoenitas localis reddunt utiliter tanto negotio congrunentem, instituendum, ordinandum et de novo creandum, consulta utique deliberatione praevia, duximus Studium Gene- rale. In quo siquidem studio doctores, magistri et scholares erunt in qualibet facultate, quibus bona magnifica promittimus, et iis quos dignos viderimus, regalia donaria conferemus. Omnes et singulos doctores, magistros et scholares in pro- fectione et qualibet facultate ac undecunque venerint, veniendo, morando et redeundo, sub Nostrae Majestatis speciali protectione et salva gardia retinentes, firmam singulis fiduciam oblaturi.
Strana 256
256 Cap. IX. Universitas. quod privilegia, immunitates et libertates omnes, quibus tam in Parisiensi quam Bononiensi studiis doctores et scolares auctori- tate regia uti et gaudere sunt soliti, omnibus et singulis illuc accedere volentibus, liberaliter impertimur et faciemus ab omnibus et singulis inviolabiter observari. In quorum omnium testimonium et ad certitudinem pleniorem praesentes fieri jussimus et bulla aurea typario Nostrae Maje- statis impressa praecepimus communiri. Datum Pragae Anno 1348 Ind. I., 7. Idus Aprilis, Nostrorum Regnorum anno secundo. (Mon. hist. Univ. Pragensis II. Cod. dipl. II.) 3. Imperialis confirmatio Generalis Studii Pragae fundati. 1349. 14. Januarii. Karolus Dei gratia Romanorum rex semper Augustus et Boemiae rex. Ad perpetuam rei memoriam. Etsi regiae dignitatis circumspecta benignitas ex commissi sibi cura regiminis universorum saluti ex quodam debito teneatur intendere et suorum fidelium, quos sacrosanctum Romanum ambit imperium, utilitates et commoda procurare, singularius tamen patrimonialis Regni Nostri Boemiae interna dilectio mentem Nostram videtur allicere, ut illud veluti viridarium oculorum et Nostrae Maj. privatas delicias specialibus gratiarum titulis gene- rosius attollamus. Sane cum dudum ex provida deliberatione Sedis Apostolicae pro decore et magnifico statu Regni praedicti in civitate Pragensi, quae ipsius Regni metropolis fore digno- scitur, instauratum sit Studium Generale et omnibus gratiis, honoribus, immunitatibus, libertatibus et consuetudinibus aposto- licis, quibus alia quaevis Generalia Studia decorata noscuntur, fuerit generosius communitum, sicut hoc etiam litterae supra- dictae Sedis desuper editae clarius attestantur: Nos igitur animo deliberato et maturo consilio praecedente pro supradicti Regni Nostri statu et sublimatione felici supradictum Studium, doctores, magistros, studentes et familiares ipsorum et totam universitatem ejusdem Studii universis et singulis gratiis, honoribus, immuni- tatibus, libertatibus, exemptionibus et consuetudinibus, quibus alia Studia generalia per divos Romanorum imperatores seu reges, praedecessores Nostros, pridem insignita sunt, exnunc
256 Cap. IX. Universitas. quod privilegia, immunitates et libertates omnes, quibus tam in Parisiensi quam Bononiensi studiis doctores et scolares auctori- tate regia uti et gaudere sunt soliti, omnibus et singulis illuc accedere volentibus, liberaliter impertimur et faciemus ab omnibus et singulis inviolabiter observari. In quorum omnium testimonium et ad certitudinem pleniorem praesentes fieri jussimus et bulla aurea typario Nostrae Maje- statis impressa praecepimus communiri. Datum Pragae Anno 1348 Ind. I., 7. Idus Aprilis, Nostrorum Regnorum anno secundo. (Mon. hist. Univ. Pragensis II. Cod. dipl. II.) 3. Imperialis confirmatio Generalis Studii Pragae fundati. 1349. 14. Januarii. Karolus Dei gratia Romanorum rex semper Augustus et Boemiae rex. Ad perpetuam rei memoriam. Etsi regiae dignitatis circumspecta benignitas ex commissi sibi cura regiminis universorum saluti ex quodam debito teneatur intendere et suorum fidelium, quos sacrosanctum Romanum ambit imperium, utilitates et commoda procurare, singularius tamen patrimonialis Regni Nostri Boemiae interna dilectio mentem Nostram videtur allicere, ut illud veluti viridarium oculorum et Nostrae Maj. privatas delicias specialibus gratiarum titulis gene- rosius attollamus. Sane cum dudum ex provida deliberatione Sedis Apostolicae pro decore et magnifico statu Regni praedicti in civitate Pragensi, quae ipsius Regni metropolis fore digno- scitur, instauratum sit Studium Generale et omnibus gratiis, honoribus, immunitatibus, libertatibus et consuetudinibus aposto- licis, quibus alia quaevis Generalia Studia decorata noscuntur, fuerit generosius communitum, sicut hoc etiam litterae supra- dictae Sedis desuper editae clarius attestantur: Nos igitur animo deliberato et maturo consilio praecedente pro supradicti Regni Nostri statu et sublimatione felici supradictum Studium, doctores, magistros, studentes et familiares ipsorum et totam universitatem ejusdem Studii universis et singulis gratiis, honoribus, immuni- tatibus, libertatibus, exemptionibus et consuetudinibus, quibus alia Studia generalia per divos Romanorum imperatores seu reges, praedecessores Nostros, pridem insignita sunt, exnunc
Strana 257
Cap. IX. Universitas. 257 inantea perpetuis futuris temporibus de certa Nostra scientia communimus auctoritate regia Nobis veluti Romanorum regi ex sacro Romano Imperio competenti, inhibentes firmiter et districte universis et singulis, fidelibus Nostris, ne supradictum Studium, doctores, magistros, studentes, familiares ac universitatem ipso- rum adversus praesentis Nostrae regiae donationis et largitionis indultum inquietare seu quovis impedimento occupare praesumant, imo verius in omnibus et singulis, quae ipsorum commodum et honorem videntur prospicere, favorabiliter prosequantur, sub poena Nostrae indignationis, quam quivis attemptare praesump- serit, se cognoscat graviter incurrisse. Praesentium sub Nostrae Maj. sigillo literarum. Datum in Ysnach anno Domini MCCCXLIX, Indictione secunda, XVIIII. Kal. Februarii, regnorum Nostrorum anno tertio. (Orig. arch. Capit. Prag. — Pelzel, Abbildungen III. pag. III.) 4. Invitatio ad studia imperialis. Karolus oc. Venerabiles amici carissimi! Cum Generale Stu- dium nobilis civitatis Nostrae Pragensis instauratum divinitus sit nova plantatio, cujus ramos et gratas propagines libenter et ex animo videremus extendi, ut sub tempore felicis Nostri regi- minis inchoata feliciter, felicibus promota mediis, felicissimi finis compendio clauderentur: quapropter Dev. V. affectuose requi- rimus et hortamur, hoc pro singulari munere deposcentes, qua- tenus habito respectu ad illum devotionis affectum, quo religio- nem vestram prosequitur Imp. Nostra Serenitas, pro vestrae religionis honore in hoc praesenti vestro generali catalogo certas idoneas personas de gremio religionis praefatae diffinire velitis, ut in civitate Nostra Pragensi pro adipiscendo magistratu sacrae paginae studeant et observatis ordinibus et cursibus suis etiam ibidem pro studii Nostri gloria, auctore Domino, magistrentur, ut Universitas Nostra eisdem successibus gaudeat, quibus Pa- risiensis et Oxoniensis studia gloriantur, praesertim cum idem Nostrum Pragense studium adeo Apostolicae benignitatis praesi- dio privilegiatum existat, ut omnia ibidem fieri possent, quae aliis quibuscunque studiis sunt concessa etc. (Gelnhausen. Dipl. Car. IV. Hoffmann COXIV.) Codex J. B. II. 3. 17
Cap. IX. Universitas. 257 inantea perpetuis futuris temporibus de certa Nostra scientia communimus auctoritate regia Nobis veluti Romanorum regi ex sacro Romano Imperio competenti, inhibentes firmiter et districte universis et singulis, fidelibus Nostris, ne supradictum Studium, doctores, magistros, studentes, familiares ac universitatem ipso- rum adversus praesentis Nostrae regiae donationis et largitionis indultum inquietare seu quovis impedimento occupare praesumant, imo verius in omnibus et singulis, quae ipsorum commodum et honorem videntur prospicere, favorabiliter prosequantur, sub poena Nostrae indignationis, quam quivis attemptare praesump- serit, se cognoscat graviter incurrisse. Praesentium sub Nostrae Maj. sigillo literarum. Datum in Ysnach anno Domini MCCCXLIX, Indictione secunda, XVIIII. Kal. Februarii, regnorum Nostrorum anno tertio. (Orig. arch. Capit. Prag. — Pelzel, Abbildungen III. pag. III.) 4. Invitatio ad studia imperialis. Karolus oc. Venerabiles amici carissimi! Cum Generale Stu- dium nobilis civitatis Nostrae Pragensis instauratum divinitus sit nova plantatio, cujus ramos et gratas propagines libenter et ex animo videremus extendi, ut sub tempore felicis Nostri regi- minis inchoata feliciter, felicibus promota mediis, felicissimi finis compendio clauderentur: quapropter Dev. V. affectuose requi- rimus et hortamur, hoc pro singulari munere deposcentes, qua- tenus habito respectu ad illum devotionis affectum, quo religio- nem vestram prosequitur Imp. Nostra Serenitas, pro vestrae religionis honore in hoc praesenti vestro generali catalogo certas idoneas personas de gremio religionis praefatae diffinire velitis, ut in civitate Nostra Pragensi pro adipiscendo magistratu sacrae paginae studeant et observatis ordinibus et cursibus suis etiam ibidem pro studii Nostri gloria, auctore Domino, magistrentur, ut Universitas Nostra eisdem successibus gaudeat, quibus Pa- risiensis et Oxoniensis studia gloriantur, praesertim cum idem Nostrum Pragense studium adeo Apostolicae benignitatis praesi- dio privilegiatum existat, ut omnia ibidem fieri possent, quae aliis quibuscunque studiis sunt concessa etc. (Gelnhausen. Dipl. Car. IV. Hoffmann COXIV.) Codex J. B. II. 3. 17
Strana 258
258 Cap. IX. Universitas. 5. Ordinationes archiepiscopi Pragensis, Studii Pragensis cancellarii. 1360. 10. Aprilis. Nos Arnestus Dei et apostolicae sedis gratia Sanctae Pra- gensis ecclesiae archiepiscopus ac Studii Pragensis cancellarius. Auditis rationibus et motivis magistrorum, doctorum et quorundam scolarium et praehabita deliberatione matura et con- silio sapientum, pro necessitate, utilitate et tranquillo statu ac incremento dicti Studii fecimus et promulgavimus, facimus et promulgamus Ordinationes infrascriptas, prout expedire videtur pro principio et fundamento ipsius Studii, consideratis circum- stantiis universis: Primo videlicet, quod in dicto Studio sit unus rector et una universitas; et quod rector, qui fuerit pro tempore, sit cle- ricus saecularis, deferens habitum et tonsuram clericales. Item, quod eidem rectori jurent omnes magistri, doctores et scolares saeculares, qui sunt vel fuerint in civitate Pragensi ratione studii, legentes vel audientes lectiones; religiosi autem se consuetudini universitatis Parisiensis in hoc casu conforment. Item, quod rector eligatur per universitatem vel ejus ma- jorem partem quicunque, dummodo saecularis; de modo autem eligendi et de electoribus deliberetur. Item, quoties et quando rectorem artistam esse contigerit, quod extunc habeat vicarium juristam quoad regimen juristarum, et e converso; quod non sit necesse (utile) frequenter congre- gare totam universitatem, in dispendium et distractionem (di- stractum) legentium et studentium. Item, pro faciendis statutis eligantur per universitatem certae personae de universitate, qui una nobiscum vel nostris commissariis ita disponant et ordinem ponant, prout competit cuilibet facultati. Item, quod eligantur consiliarii sive procuratores de natio- nibus, qui minora facta universitatem tangentia expedire possint cum rectore. Item, quod convocationes universitatis non fiant nisi debito tempore et necessitate exposcente. Item, quod quotienscunque et quandocunque in praemissis vel in aliquo praemissorum aliquis dubietatis scrupulus orietur,
258 Cap. IX. Universitas. 5. Ordinationes archiepiscopi Pragensis, Studii Pragensis cancellarii. 1360. 10. Aprilis. Nos Arnestus Dei et apostolicae sedis gratia Sanctae Pra- gensis ecclesiae archiepiscopus ac Studii Pragensis cancellarius. Auditis rationibus et motivis magistrorum, doctorum et quorundam scolarium et praehabita deliberatione matura et con- silio sapientum, pro necessitate, utilitate et tranquillo statu ac incremento dicti Studii fecimus et promulgavimus, facimus et promulgamus Ordinationes infrascriptas, prout expedire videtur pro principio et fundamento ipsius Studii, consideratis circum- stantiis universis: Primo videlicet, quod in dicto Studio sit unus rector et una universitas; et quod rector, qui fuerit pro tempore, sit cle- ricus saecularis, deferens habitum et tonsuram clericales. Item, quod eidem rectori jurent omnes magistri, doctores et scolares saeculares, qui sunt vel fuerint in civitate Pragensi ratione studii, legentes vel audientes lectiones; religiosi autem se consuetudini universitatis Parisiensis in hoc casu conforment. Item, quod rector eligatur per universitatem vel ejus ma- jorem partem quicunque, dummodo saecularis; de modo autem eligendi et de electoribus deliberetur. Item, quoties et quando rectorem artistam esse contigerit, quod extunc habeat vicarium juristam quoad regimen juristarum, et e converso; quod non sit necesse (utile) frequenter congre- gare totam universitatem, in dispendium et distractionem (di- stractum) legentium et studentium. Item, pro faciendis statutis eligantur per universitatem certae personae de universitate, qui una nobiscum vel nostris commissariis ita disponant et ordinem ponant, prout competit cuilibet facultati. Item, quod eligantur consiliarii sive procuratores de natio- nibus, qui minora facta universitatem tangentia expedire possint cum rectore. Item, quod convocationes universitatis non fiant nisi debito tempore et necessitate exposcente. Item, quod quotienscunque et quandocunque in praemissis vel in aliquo praemissorum aliquis dubietatis scrupulus orietur,
Strana 259
Cap. IX. Universitas. 259 extunc pro declaratione hujusmodi dubii ad nos, cancellarium ipsius universitatis seu studii, recursus habeatur. Harum, quibus sigillum nostrum majus est appensum, testi- monio litterarum. Datum Pragae anno Domini MCCCLX, die decimo mensis Aprilis. (Orig. archivi Univ. Prag. — Pelzel, Abbild. III. p. XXIX. — Mon. hist. Univ. II. dipl. IV.) 6. Collegium Caroli. 1366. 30. Julii. In nomine sanctae et individuae Trinitatis feliciter, amen. Carolus quartus divina favente clementia Romanorum impe- rator semper Augustus, et Boemiae rex. Ad perpetuam rei memoriam. Regalis mansuetudinis gratum officium ex innatae Nobis benignitatis clementia tunc exercere digna liberalitate censemur, dum ad ea, quae christianae fidei felix augmentum prospiciunt, attendimus accurate. Sane cum sacratissimae catholicae fidei fundamenta in sapientia doctorum existant, eorum praecipue, qui sacrae theologiae beatissimis studiis innituntur : Nos ad ho- norem omnipotentis Dei et venerationem fidei orthodoxae multi- plicationi doctorum atque magistrorum sacrae paginae volentes intendere, ut eo fortius eoque dulcius amor fidei in cordibus radicetur fidelium, quo plures fuerint, qui sacrae doctrinae do- cuerint veritatem; quapropter animo deliberato, sano principum et procerum Nostrorum accedente consilio, rite disposuimus in nobili civitate Nostra Pragensi, ubi sedis apostolicae gratia et ex consensu regio Boemiae ad principum, baronum, procerum et regnicolarum ipsius instantiam viget Studium Generale, quoddam fundare et instaurare Collegium, quod etiam praesentibus aucto- ritate regia Boemiae rite fundavimus et duximus instaurandum, eique ex nomine Nostro, auctore Domino, felicibus auspiciis nomen imponimus, ut Collegium Caroli perpetuis temporibus appelletur; dantes et concedentes eidem Collegio auctoritate regia Boemiae pro Nobis, heredibus et successoribus Nostris, Boemiae regibus, et ejusdem regni corona imperpetuum pro inhabitatione accom- moda magistrorum ac studentium praedicti collegii eam domum in Majori Civitate Pragensi, quae Lazari dicitur, cum suo curtili 17*
Cap. IX. Universitas. 259 extunc pro declaratione hujusmodi dubii ad nos, cancellarium ipsius universitatis seu studii, recursus habeatur. Harum, quibus sigillum nostrum majus est appensum, testi- monio litterarum. Datum Pragae anno Domini MCCCLX, die decimo mensis Aprilis. (Orig. archivi Univ. Prag. — Pelzel, Abbild. III. p. XXIX. — Mon. hist. Univ. II. dipl. IV.) 6. Collegium Caroli. 1366. 30. Julii. In nomine sanctae et individuae Trinitatis feliciter, amen. Carolus quartus divina favente clementia Romanorum impe- rator semper Augustus, et Boemiae rex. Ad perpetuam rei memoriam. Regalis mansuetudinis gratum officium ex innatae Nobis benignitatis clementia tunc exercere digna liberalitate censemur, dum ad ea, quae christianae fidei felix augmentum prospiciunt, attendimus accurate. Sane cum sacratissimae catholicae fidei fundamenta in sapientia doctorum existant, eorum praecipue, qui sacrae theologiae beatissimis studiis innituntur : Nos ad ho- norem omnipotentis Dei et venerationem fidei orthodoxae multi- plicationi doctorum atque magistrorum sacrae paginae volentes intendere, ut eo fortius eoque dulcius amor fidei in cordibus radicetur fidelium, quo plures fuerint, qui sacrae doctrinae do- cuerint veritatem; quapropter animo deliberato, sano principum et procerum Nostrorum accedente consilio, rite disposuimus in nobili civitate Nostra Pragensi, ubi sedis apostolicae gratia et ex consensu regio Boemiae ad principum, baronum, procerum et regnicolarum ipsius instantiam viget Studium Generale, quoddam fundare et instaurare Collegium, quod etiam praesentibus aucto- ritate regia Boemiae rite fundavimus et duximus instaurandum, eique ex nomine Nostro, auctore Domino, felicibus auspiciis nomen imponimus, ut Collegium Caroli perpetuis temporibus appelletur; dantes et concedentes eidem Collegio auctoritate regia Boemiae pro Nobis, heredibus et successoribus Nostris, Boemiae regibus, et ejusdem regni corona imperpetuum pro inhabitatione accom- moda magistrorum ac studentium praedicti collegii eam domum in Majori Civitate Pragensi, quae Lazari dicitur, cum suo curtili 17*
Strana 260
260 Cap. IX. Universitas. et circumferentiis omnibus, prout ab aliis vicinis sibi domibus est distincta, ut infra scripti magistri et studentes in ea resideant sub eis conditionibus, quae inferius expressantur. Dantes etiam, conferentes, appropriantes et unientes auctoritate regia praefata, pro Nobis, heredibus ac successoribus Nostris, regibus Boemiae, et ejusdem regni corona imperpetuum eidem collegio et personis ad illud spectantibus infra scriptas villas, videlicet: Poczrnicz, Drahelczic, Vneboz, Nenaczowicz, Holonohy cum molendinis, pratis, rubetis, et in villa Treuss prope Poczrnicz quinque sexagen. grossorum census annui, cum omnibus earum juribus, pertinen- tiis, libertatibus, fructibus, proventibus, emolumentis et obven- tionibus universis, quibuscunque specialibus vocabulis possint designari, quae de Nostrae regalis clementiae licentia ac man- dato pro memorato collegio emptae, comparatae ac tabulis terrae Boemiae insertae et inscriptae noscuntur, sicut etiam easdem villas, eidem Collegio auctoritate regia Boemiae ac de certa scientia Nostra pro Nobis, heredibus et successoribus Nostris, Boemiae regibus, et ejusdem regni corona, ut praemittitur, rite donavimus et contulimus ac imperpetuum conferimus et donamus. Nostrae etiam intentionis existit et sic auctoritate regia Boemiae hoc perpetuo declaramus edicto, quod in dicto Collegio sint duodecim continuo moribus et scientia decorati, qui signanter magistri sint in artibus, ita, quod duo ex eis sint tales, quod in theologia legere valeant atque legant, unus videlicet in Biblia et alius in libris Sententiarum, et quod reliqui decem in sacra theologia studeant, ad promotionem orthodoxae fidei et omnipotentis Dei gloriam et honorem. Et ut ad hujusmodi sacrae doctrinae studia eo facilior eoque salubrior detur accessus, quo juvenum ingenia in subtilitatibus artium subtiliata fuerint, acu- mine gratiore decernimus et hoc regio Boemiae edicto statuimus per praesentes, quod praefati decem in artibus liberalibus do- ceant et legant more scholastico juxta studiorum generalium observantiam temporibus opportunis. Nulli ergo omnino hominum liceat hanc Nostrae disposi- tionis, ordinationis, decreti, statutorum, donationis paginam infrin- gere, seu ei quovis ausu temerario contraire, sub poena mille marcarum auri purissimi, quas ab eo, qui contrafecerit, toties
260 Cap. IX. Universitas. et circumferentiis omnibus, prout ab aliis vicinis sibi domibus est distincta, ut infra scripti magistri et studentes in ea resideant sub eis conditionibus, quae inferius expressantur. Dantes etiam, conferentes, appropriantes et unientes auctoritate regia praefata, pro Nobis, heredibus ac successoribus Nostris, regibus Boemiae, et ejusdem regni corona imperpetuum eidem collegio et personis ad illud spectantibus infra scriptas villas, videlicet: Poczrnicz, Drahelczic, Vneboz, Nenaczowicz, Holonohy cum molendinis, pratis, rubetis, et in villa Treuss prope Poczrnicz quinque sexagen. grossorum census annui, cum omnibus earum juribus, pertinen- tiis, libertatibus, fructibus, proventibus, emolumentis et obven- tionibus universis, quibuscunque specialibus vocabulis possint designari, quae de Nostrae regalis clementiae licentia ac man- dato pro memorato collegio emptae, comparatae ac tabulis terrae Boemiae insertae et inscriptae noscuntur, sicut etiam easdem villas, eidem Collegio auctoritate regia Boemiae ac de certa scientia Nostra pro Nobis, heredibus et successoribus Nostris, Boemiae regibus, et ejusdem regni corona, ut praemittitur, rite donavimus et contulimus ac imperpetuum conferimus et donamus. Nostrae etiam intentionis existit et sic auctoritate regia Boemiae hoc perpetuo declaramus edicto, quod in dicto Collegio sint duodecim continuo moribus et scientia decorati, qui signanter magistri sint in artibus, ita, quod duo ex eis sint tales, quod in theologia legere valeant atque legant, unus videlicet in Biblia et alius in libris Sententiarum, et quod reliqui decem in sacra theologia studeant, ad promotionem orthodoxae fidei et omnipotentis Dei gloriam et honorem. Et ut ad hujusmodi sacrae doctrinae studia eo facilior eoque salubrior detur accessus, quo juvenum ingenia in subtilitatibus artium subtiliata fuerint, acu- mine gratiore decernimus et hoc regio Boemiae edicto statuimus per praesentes, quod praefati decem in artibus liberalibus do- ceant et legant more scholastico juxta studiorum generalium observantiam temporibus opportunis. Nulli ergo omnino hominum liceat hanc Nostrae disposi- tionis, ordinationis, decreti, statutorum, donationis paginam infrin- gere, seu ei quovis ausu temerario contraire, sub poena mille marcarum auri purissimi, quas ab eo, qui contrafecerit, toties
Strana 261
Cap. IX. Universitas. 261 quoties contrafactum fuerit, irremissibiliter exigi volumus et earum medietatem regalis fisci Boemiae, residuam vero partem injuriam passorum usibus applicari. (Signum serenissimi principis et domini, domini Caroli quarti, Romanorum imperatoris invictissimi et gloriosissimi Boe- miae regis.) Praesentium sub imperialis Nostrae Majestatis sigillo testi- monio literarum. Datum Pragae, anno Domini millesimo trecentesimo sexa- gesimo sexto, Indictione quarta, III. Kalendas Augusti, regnorum Nostrorum anno Romani vicesimo primo, Boemiae vicesimo, Im- perii vero duodecimo. Per dominum Imperatorem cancellarius. A tergo: Rv. Joannes Saxo. (Orig. arch. Univ. Prag. — Monumenta hist. Univ. II. 1. dipl. VI., Cujus confirmatio per papam Urbanum V. continetur literis ddo. 10. Nov. 1366 ibidem excusis. Vide etiam literas confirmatorias Wenceslai regis ddo, 28. Aug. 1383, ib. dipl. XVI.) (E domo Lazari Collegium Caroli translatum est in domum Rotlewi, de quo facto vide literas Wenceslai regis ddo. 28. Aug. 1383 in Mon. hist. Univ. II. 1. dipl. XV.) 1366. Dominus Karolus videns, quod Studium hujusmodi notabiliter et laudabiliter augebatur, donavit scolaribus domos Judaeorum et instituit in eisdem Collegium magistrorum, qui singulis diebus actu legerent et disputarent, quibus bibliothecam fecit et libros pro studio necessarios tribuit in habundantia. Et hii magistri ultra pastum, quem recipiebant a studentibus, habent certos annuos reditus, ditati sufficienter. (Beness. de Weitm.) Divina gratia suffragante, A. D. MCCCLXVI., prima die mensis Junii, honorabilis vir, dominus Nicolaus praepositus Rudnicensis, vicecancellarius Universitatis studii Pragensis, de mandato Serenissimi principis et domini, d. Karoli Rom. Imp. s. A. et Boh. regis illustris, simul et ven. in Chr. patris et domini, d. Johannis S. Pragensis ecclesiae archiepiscopi, Apost. sedis legati, cancellarii studii praedicti; accedente consensu, pro perpetua stabilitate memorati studii Collegium magistrorum artium in curia quondam Lazari Majoris Civitatis Pragensis salubriter instauravit. Ad quod etiam
Cap. IX. Universitas. 261 quoties contrafactum fuerit, irremissibiliter exigi volumus et earum medietatem regalis fisci Boemiae, residuam vero partem injuriam passorum usibus applicari. (Signum serenissimi principis et domini, domini Caroli quarti, Romanorum imperatoris invictissimi et gloriosissimi Boe- miae regis.) Praesentium sub imperialis Nostrae Majestatis sigillo testi- monio literarum. Datum Pragae, anno Domini millesimo trecentesimo sexa- gesimo sexto, Indictione quarta, III. Kalendas Augusti, regnorum Nostrorum anno Romani vicesimo primo, Boemiae vicesimo, Im- perii vero duodecimo. Per dominum Imperatorem cancellarius. A tergo: Rv. Joannes Saxo. (Orig. arch. Univ. Prag. — Monumenta hist. Univ. II. 1. dipl. VI., Cujus confirmatio per papam Urbanum V. continetur literis ddo. 10. Nov. 1366 ibidem excusis. Vide etiam literas confirmatorias Wenceslai regis ddo, 28. Aug. 1383, ib. dipl. XVI.) (E domo Lazari Collegium Caroli translatum est in domum Rotlewi, de quo facto vide literas Wenceslai regis ddo. 28. Aug. 1383 in Mon. hist. Univ. II. 1. dipl. XV.) 1366. Dominus Karolus videns, quod Studium hujusmodi notabiliter et laudabiliter augebatur, donavit scolaribus domos Judaeorum et instituit in eisdem Collegium magistrorum, qui singulis diebus actu legerent et disputarent, quibus bibliothecam fecit et libros pro studio necessarios tribuit in habundantia. Et hii magistri ultra pastum, quem recipiebant a studentibus, habent certos annuos reditus, ditati sufficienter. (Beness. de Weitm.) Divina gratia suffragante, A. D. MCCCLXVI., prima die mensis Junii, honorabilis vir, dominus Nicolaus praepositus Rudnicensis, vicecancellarius Universitatis studii Pragensis, de mandato Serenissimi principis et domini, d. Karoli Rom. Imp. s. A. et Boh. regis illustris, simul et ven. in Chr. patris et domini, d. Johannis S. Pragensis ecclesiae archiepiscopi, Apost. sedis legati, cancellarii studii praedicti; accedente consensu, pro perpetua stabilitate memorati studii Collegium magistrorum artium in curia quondam Lazari Majoris Civitatis Pragensis salubriter instauravit. Ad quod etiam
Strana 262
262 Cap. IX. Universitas. personas instituit infrascriptas, vid. mag. Hermannum de Wintswik, mag. Fridmannum de Sytha, mag. Jenekonem de Praga, mag. Nicolaum de Mo- ravia, mag. Dytherum de Widena et mag. Henricum Woleri. A. D. MCCCLXXXIII. Serenissimus princeps et dominus d. Wenceslaus Rom. et Boh. rex. illustrissimus, postquam praemissum Collegium, quod in curia olim Lazari Judaei mandato Ser. principis, divi Caroli Rom. Imp. S. A. et ac Bohemiae regis inclyti, genitoris sui, instauratum superius me- moratur, certis extantibus causis non satis conveniens, aptum et congruum institutis personis fore Ser. Sua persuasum habuerat, consilio principum, baronum et procerum, fidelium suorum, dictam Collegii domum transferre, innovare ac in aliam commutare instituit, transtulit, innovavit, atque ratio- nabili cambio (consilio) in domum, quae quondam Johannis Rothleui fuerat, vere et regaliter commutavit. Quam quidem domum una cum juribus, ritibus et consuetudinibus suis omnibus magistris donavit et effectualiter possidendam assignavit, prout in Ser. Suae literis super eo eximie confectis hoc ipsum latius signatum et expositum, declaratum et definitum esse constat. Super quo etiam idem ipse Ser. princeps, volens ut haec rata et firma atque perpetuo duratura maneant, consensum pontificis Romani, tunc Urbani VI. postulavit, supplicavit et effectualiter obtinuit, quemadmodum haec omnia ipsa similiter latius, certius et distinctius in literis dicti Ponti- ficis sub plumbea bulla pendenti signantius constat declarata. (Cod. membr. olim Collegii S. J. ad S. Clementem, nunc. c. r. Biblio- thecae Univ. Pragensis.) 1383 in Novo foro domus quam olim Johlinus Rotlewi ex opposito ecclesiae S. Galli aedificavit, quae et hodie „domus Rotlewi“ communiter nuncupatur, donata Collegio Caroli. 1386 translato Collegio de domo Lazari in domum Rotlebi Nicolaus Luthomyssl ibidem electus primum rector. 1397 in stuba majori superiori, „stuba facultatis" alias nuncupata, in qua Universitas studii Pragensis pro consiliis et ad tractandum consilia conve- nire consuevit. 1411. Stuba facultatis Collegii Karoli, ubi facta et negotia ardua Universitatis Pragensis tractari solent. 1421 synodus clericorum in domo Collegii artistarum, quod Karoli nuncupatur. (Tom.) 7. Collegium Omnium Sanctorum. 1366. 30. Julii. In nomine sanctae et individuae Trinitatis feliciter, amen. Carolus quartus divina favente clementia Romanorum im- perator semper Augustus et Boemiae rex. Ad perpetuam rei memoriam. Sicut divina veritate testante nemo coronabitur, nisi qui legitimo certamini innisus fuerit opere virtuoso: sic et corona est proponenda certantibus, ut in certaminum laborantes discri- mine praeter meritum retributionis aeternae, etiam coronam sperent materialis solatii, quatenus duplicis retributionis officio
262 Cap. IX. Universitas. personas instituit infrascriptas, vid. mag. Hermannum de Wintswik, mag. Fridmannum de Sytha, mag. Jenekonem de Praga, mag. Nicolaum de Mo- ravia, mag. Dytherum de Widena et mag. Henricum Woleri. A. D. MCCCLXXXIII. Serenissimus princeps et dominus d. Wenceslaus Rom. et Boh. rex. illustrissimus, postquam praemissum Collegium, quod in curia olim Lazari Judaei mandato Ser. principis, divi Caroli Rom. Imp. S. A. et ac Bohemiae regis inclyti, genitoris sui, instauratum superius me- moratur, certis extantibus causis non satis conveniens, aptum et congruum institutis personis fore Ser. Sua persuasum habuerat, consilio principum, baronum et procerum, fidelium suorum, dictam Collegii domum transferre, innovare ac in aliam commutare instituit, transtulit, innovavit, atque ratio- nabili cambio (consilio) in domum, quae quondam Johannis Rothleui fuerat, vere et regaliter commutavit. Quam quidem domum una cum juribus, ritibus et consuetudinibus suis omnibus magistris donavit et effectualiter possidendam assignavit, prout in Ser. Suae literis super eo eximie confectis hoc ipsum latius signatum et expositum, declaratum et definitum esse constat. Super quo etiam idem ipse Ser. princeps, volens ut haec rata et firma atque perpetuo duratura maneant, consensum pontificis Romani, tunc Urbani VI. postulavit, supplicavit et effectualiter obtinuit, quemadmodum haec omnia ipsa similiter latius, certius et distinctius in literis dicti Ponti- ficis sub plumbea bulla pendenti signantius constat declarata. (Cod. membr. olim Collegii S. J. ad S. Clementem, nunc. c. r. Biblio- thecae Univ. Pragensis.) 1383 in Novo foro domus quam olim Johlinus Rotlewi ex opposito ecclesiae S. Galli aedificavit, quae et hodie „domus Rotlewi“ communiter nuncupatur, donata Collegio Caroli. 1386 translato Collegio de domo Lazari in domum Rotlebi Nicolaus Luthomyssl ibidem electus primum rector. 1397 in stuba majori superiori, „stuba facultatis" alias nuncupata, in qua Universitas studii Pragensis pro consiliis et ad tractandum consilia conve- nire consuevit. 1411. Stuba facultatis Collegii Karoli, ubi facta et negotia ardua Universitatis Pragensis tractari solent. 1421 synodus clericorum in domo Collegii artistarum, quod Karoli nuncupatur. (Tom.) 7. Collegium Omnium Sanctorum. 1366. 30. Julii. In nomine sanctae et individuae Trinitatis feliciter, amen. Carolus quartus divina favente clementia Romanorum im- perator semper Augustus et Boemiae rex. Ad perpetuam rei memoriam. Sicut divina veritate testante nemo coronabitur, nisi qui legitimo certamini innisus fuerit opere virtuoso: sic et corona est proponenda certantibus, ut in certaminum laborantes discri- mine praeter meritum retributionis aeternae, etiam coronam sperent materialis solatii, quatenus duplicis retributionis officio
Strana 263
Cap. IX. Universitas. 263 certantium corda ad assecutionem propositi praemii fortius ani- mentur. Sane cum pridem animo deliberato, principum, baronum ac procerum regni et coronae Boemiae, fidelium Nostrorum, acce- dente consilio, quoddam in nobili civitate Nostra Pragensi colle- gium fundavimus et instauravimus, quod etiam ex Nostro nomine, auctore Domino, felicibus auspiciis Collegium Caroli decrevit Nostra Serenitas perpetuis temporibus appellari; quod quidem Collegium domo inhabitationis munivimus, numero personarum distinximus, officia lecturae et studiorum distribuimus, reditibus et proventibus congruis dotavimus, sicut in literis fundationis et instaurationis hujusmodi plenius et expressius continetur. Ut igitur magistri et studentes dicti Collegii strenue militiae labo- ribus officia lecturae et studiorum exerceant, magistris ipsis ac etiam studentibus dicti Collegii infra scriptas gratias faciendas duximus, sub modis et conditionibus, prout inferius est expressum- Primo quidem auctoritate regia Boemiae pro Nobis, here- dibus ac successoribus Nostris, Boemiae regibus, et ejusdem regni corona in perpetuum decernimus et hoc regio Boemiae perpetuo sancimus edicto, quod ad omnes et singulos canonicatus et praebendas ecclesiae Omnium Sanctorum, regalis capellae in castro Nostro Pragensi, dum et quoties eosdem quovis modo vacare continget, nemo amplius praesentari debeat auctoritate regia Boemiae praefata, nisi senior vocatione de numero magi- strorum et studentium dicti Collegii Nostri, quodque decanus ejusdem ecclesiae, ad quem investitura canonicorum spectare dignoscitur, ante sui approbationem, confirmationem seu quamvis assumptionem aliam, corporaliter tactis sacro-sanctis evange- liis jurare debeat, nullum penitus ad canonicatus et praebendas hujusmodi admittere, instituere seu investiri quoquo modo, ni- si eum, quem de numero dicti Collegii juxta formam expressatam superius rex Boemiae, qui pro tempore fuerit, duxerit praesen- tandum. Praelaturis, praepositura et decanatu dumtaxat exceptis, quas in consuetis suis ab antiquo juribus et conditionibus vo- lumus permanere. Et pro usu et commoda inhabitatione dictorum magistrorum et studentium, communiter et divisim, dum canoni- catus et praebendas hujusmodi assecuti fuerint, ut eo convenien- tius in dicta ecclesia Omnium Sanctorum divinis obsequiis va-
Cap. IX. Universitas. 263 certantium corda ad assecutionem propositi praemii fortius ani- mentur. Sane cum pridem animo deliberato, principum, baronum ac procerum regni et coronae Boemiae, fidelium Nostrorum, acce- dente consilio, quoddam in nobili civitate Nostra Pragensi colle- gium fundavimus et instauravimus, quod etiam ex Nostro nomine, auctore Domino, felicibus auspiciis Collegium Caroli decrevit Nostra Serenitas perpetuis temporibus appellari; quod quidem Collegium domo inhabitationis munivimus, numero personarum distinximus, officia lecturae et studiorum distribuimus, reditibus et proventibus congruis dotavimus, sicut in literis fundationis et instaurationis hujusmodi plenius et expressius continetur. Ut igitur magistri et studentes dicti Collegii strenue militiae labo- ribus officia lecturae et studiorum exerceant, magistris ipsis ac etiam studentibus dicti Collegii infra scriptas gratias faciendas duximus, sub modis et conditionibus, prout inferius est expressum- Primo quidem auctoritate regia Boemiae pro Nobis, here- dibus ac successoribus Nostris, Boemiae regibus, et ejusdem regni corona in perpetuum decernimus et hoc regio Boemiae perpetuo sancimus edicto, quod ad omnes et singulos canonicatus et praebendas ecclesiae Omnium Sanctorum, regalis capellae in castro Nostro Pragensi, dum et quoties eosdem quovis modo vacare continget, nemo amplius praesentari debeat auctoritate regia Boemiae praefata, nisi senior vocatione de numero magi- strorum et studentium dicti Collegii Nostri, quodque decanus ejusdem ecclesiae, ad quem investitura canonicorum spectare dignoscitur, ante sui approbationem, confirmationem seu quamvis assumptionem aliam, corporaliter tactis sacro-sanctis evange- liis jurare debeat, nullum penitus ad canonicatus et praebendas hujusmodi admittere, instituere seu investiri quoquo modo, ni- si eum, quem de numero dicti Collegii juxta formam expressatam superius rex Boemiae, qui pro tempore fuerit, duxerit praesen- tandum. Praelaturis, praepositura et decanatu dumtaxat exceptis, quas in consuetis suis ab antiquo juribus et conditionibus vo- lumus permanere. Et pro usu et commoda inhabitatione dictorum magistrorum et studentium, communiter et divisim, dum canoni- catus et praebendas hujusmodi assecuti fuerint, ut eo convenien- tius in dicta ecclesia Omnium Sanctorum divinis obsequiis va-
Strana 264
264 Cap. IX. Universitas. care possint et valeant, domum illam in Minori Civitate Pra- gensi, quae fuit aliquando bonae recordationis Bohutae, quondam Pragensis canonici, quae sita est ex opposito curiae plebani eccle- siae sancti Nicolai dictae Minoris Civitatis Pragensis, ipsis et eorum successoribus in perpetuum auctoritate regia Boemiae pro Nobis, heredibus et successoribus Nostris, regibus Boemiae, et ejusdem regni corona, animo deliberato ac de certa Nostra scientia damus, conferimus et donamus. Ea conditione, ut dum unus, duo vel plures de praefato Collegio Caroli hujusmodi ca- nonicatus et praebendas assecuti fuerint, mox alius seu alii sufficientes et idonei in locum illorum assumi debeant, ut nu- merus magistrorum et studentium dicti Collegii in sua semper integritate continuo perseveret. Volumus etiam, quod nullus dic- torum canonicorum ex tunc in antea reditibus, fructibus et obven- tionibus suae praebendae gaudeat, nisi praesens et actu legens exstiterit, dum tamen infirmitate notabili aut senio non fuerit impeditus ; in quibus casibus deliberatione regia infirmitati com- patientes humanae, ipsos fructibus et proventibus praebendarum suarum absque impedimento gaudere volumus et potiri. Decer- nentes et hoc regio Boemiae statuentes edicto, quod praefati canonici singulis diebus dominicis et festivis processioni solenni, missarum et vesperarum officiis interesse debeant, privatis vero diebus solum ipsos solemnitati missae majoris interesse volumus, ut eo commodius intendere valeant eorum studiis et lecturis. Nulli ergo omnino hominum liceat hanc Nostrae fundationis, instaurationis, dotationis, donationis, collationis, decreti et inhi- bitionis paginam infringere, seu ei quovis ausu temerario con- traire, sub poena mille marcarum auri purissimi, quas ab eo, qui contrafecerit, toties quoties contrafactum fuerit, irremissi- biliter exigi volumus et earum medietatem regalis fisci Boemiae, residuam vero partem injuriam passorum usibus applicari. (Signum serenissimi principis et domini domini Caroli quarti, Romanorum imperatoris invictissimi et gloriosissimi Boe- miae regis.) Praesentium sub imperalis Nostrae Majestatis sigillo testi- monio litterarum. Datum Pragae, anno Domini Millesimo trecentesimo sexa- gesimo sexto, Indictione quarta, III. Kalendas Augusti, regnorum
264 Cap. IX. Universitas. care possint et valeant, domum illam in Minori Civitate Pra- gensi, quae fuit aliquando bonae recordationis Bohutae, quondam Pragensis canonici, quae sita est ex opposito curiae plebani eccle- siae sancti Nicolai dictae Minoris Civitatis Pragensis, ipsis et eorum successoribus in perpetuum auctoritate regia Boemiae pro Nobis, heredibus et successoribus Nostris, regibus Boemiae, et ejusdem regni corona, animo deliberato ac de certa Nostra scientia damus, conferimus et donamus. Ea conditione, ut dum unus, duo vel plures de praefato Collegio Caroli hujusmodi ca- nonicatus et praebendas assecuti fuerint, mox alius seu alii sufficientes et idonei in locum illorum assumi debeant, ut nu- merus magistrorum et studentium dicti Collegii in sua semper integritate continuo perseveret. Volumus etiam, quod nullus dic- torum canonicorum ex tunc in antea reditibus, fructibus et obven- tionibus suae praebendae gaudeat, nisi praesens et actu legens exstiterit, dum tamen infirmitate notabili aut senio non fuerit impeditus ; in quibus casibus deliberatione regia infirmitati com- patientes humanae, ipsos fructibus et proventibus praebendarum suarum absque impedimento gaudere volumus et potiri. Decer- nentes et hoc regio Boemiae statuentes edicto, quod praefati canonici singulis diebus dominicis et festivis processioni solenni, missarum et vesperarum officiis interesse debeant, privatis vero diebus solum ipsos solemnitati missae majoris interesse volumus, ut eo commodius intendere valeant eorum studiis et lecturis. Nulli ergo omnino hominum liceat hanc Nostrae fundationis, instaurationis, dotationis, donationis, collationis, decreti et inhi- bitionis paginam infringere, seu ei quovis ausu temerario con- traire, sub poena mille marcarum auri purissimi, quas ab eo, qui contrafecerit, toties quoties contrafactum fuerit, irremissi- biliter exigi volumus et earum medietatem regalis fisci Boemiae, residuam vero partem injuriam passorum usibus applicari. (Signum serenissimi principis et domini domini Caroli quarti, Romanorum imperatoris invictissimi et gloriosissimi Boe- miae regis.) Praesentium sub imperalis Nostrae Majestatis sigillo testi- monio litterarum. Datum Pragae, anno Domini Millesimo trecentesimo sexa- gesimo sexto, Indictione quarta, III. Kalendas Augusti, regnorum
Strana 265
Cap. IX. Universitas. 265 Nostrorum anno Roman, vicesimo primo, Boemiae vicesimo, Im- perii vero duodecimo. Per dominum imperatorem cancellarius. A tergo: Rv. Joannes Saxo. (Orig. arch. Univ. Prag. — Mon. hist. II. 1. dipl. V., confirmatum a papa Urbano V. die 1. Januarii 1367. Ib. dipl. VIII. — Legantur etiam literae confirmatoriae Wenceslai regis, ddo. 28. Augusti 1383, dipl. XVI.) 1383 prope ecclesiam S. Nicolai in Foro pullorum, domus olim d. Joannis episcopi Olomucensis, quam nunc inhabitamus magistri Collegii Omnium Sanctorum, emptam a testamentariis Vincentii Nydek de Gorlicz tunc studentis. 1400—1407 Collegium Omnium Sanctorum, domus Collegii O. S. 1412 Collegium doctorum capellae Omnium Sanctorum in castro Pra- gensi. 1418 Magistri ac canonici totumque capitulum capellae regalis O. S. in castro Pragensi congregati in domo eorum communi ad capellam prae- missam pertinente, in Majori Civitate Pragensi in parochia S. Nicolai. 1433 Collegium Omnium Sanctorum. (Tom.) 8. Exemtio bonorum Collegio Caroli pertinen- tium a tributis. 1367. Carolus quartus, divina favente clementia Romanorum impe- rator semper Augustus, et Boemiae rex. Notum facimus tenore praesentium universis, quod habito respectu ad magnam sollicitudinem praeteritam et multiplicia studia Nostri laboris, quibus Pragense Studium instauravit Nostra Serenitas, nunc amplius quotidianis semper urgemur affectibus, ut ipso auctore, qui prospera dedit initia, idem studium inchoatum feliciter mediis desideratis proficiat et speratis finibus termi- netur. Propter quod animo deliberato, sano principum, baronum ac procerum regni Nostri accedente consilio, non per errorem aut improvide, sed de certa Nostra scientia Nostro collegio magi- strorum in Praga, quod a Nostro nomine Caroli Collegium cen- seri decrevimus, hanc gratiam faciendam duximus, sub tenoribus, conditionibus et clausulis inferius annotatis, ut videlicet bona, praedia et possessiones ejusdem Collegii, super quibus idem Col- legium Nostra Celsitudo fundavit, utpote villae Poczernitz, Dra- helczitz, Vneboz, Nenaczevicz, Holonohy, cum molendinis, ru- betis, et in villa Trcusscz prope Poczernicz quinque sexagen.
Cap. IX. Universitas. 265 Nostrorum anno Roman, vicesimo primo, Boemiae vicesimo, Im- perii vero duodecimo. Per dominum imperatorem cancellarius. A tergo: Rv. Joannes Saxo. (Orig. arch. Univ. Prag. — Mon. hist. II. 1. dipl. V., confirmatum a papa Urbano V. die 1. Januarii 1367. Ib. dipl. VIII. — Legantur etiam literae confirmatoriae Wenceslai regis, ddo. 28. Augusti 1383, dipl. XVI.) 1383 prope ecclesiam S. Nicolai in Foro pullorum, domus olim d. Joannis episcopi Olomucensis, quam nunc inhabitamus magistri Collegii Omnium Sanctorum, emptam a testamentariis Vincentii Nydek de Gorlicz tunc studentis. 1400—1407 Collegium Omnium Sanctorum, domus Collegii O. S. 1412 Collegium doctorum capellae Omnium Sanctorum in castro Pra- gensi. 1418 Magistri ac canonici totumque capitulum capellae regalis O. S. in castro Pragensi congregati in domo eorum communi ad capellam prae- missam pertinente, in Majori Civitate Pragensi in parochia S. Nicolai. 1433 Collegium Omnium Sanctorum. (Tom.) 8. Exemtio bonorum Collegio Caroli pertinen- tium a tributis. 1367. Carolus quartus, divina favente clementia Romanorum impe- rator semper Augustus, et Boemiae rex. Notum facimus tenore praesentium universis, quod habito respectu ad magnam sollicitudinem praeteritam et multiplicia studia Nostri laboris, quibus Pragense Studium instauravit Nostra Serenitas, nunc amplius quotidianis semper urgemur affectibus, ut ipso auctore, qui prospera dedit initia, idem studium inchoatum feliciter mediis desideratis proficiat et speratis finibus termi- netur. Propter quod animo deliberato, sano principum, baronum ac procerum regni Nostri accedente consilio, non per errorem aut improvide, sed de certa Nostra scientia Nostro collegio magi- strorum in Praga, quod a Nostro nomine Caroli Collegium cen- seri decrevimus, hanc gratiam faciendam duximus, sub tenoribus, conditionibus et clausulis inferius annotatis, ut videlicet bona, praedia et possessiones ejusdem Collegii, super quibus idem Col- legium Nostra Celsitudo fundavit, utpote villae Poczernitz, Dra- helczitz, Vneboz, Nenaczevicz, Holonohy, cum molendinis, ru- betis, et in villa Trcusscz prope Poczernicz quinque sexagen.
Strana 266
266 Cap. IX. Universitas. grossorum census annui, cum omnibus earum juribus, pertinentiis, libertatibus, fructibus, proventibus, emolumentis, obventionibus universis, quibuscunque specialibus vocabulis possint designari, prout hoc in regalibus Boemiae literis Nostris desuper confectis plenius expressatur, auctoritate regia Boemiae ab omnibus col- lectis, steuris, solutionibus, daciis, talliis et quibuscunque ce- teris oneribus realibus et a jurisdictione quorumlibet judicum regni Nostri Boemiae eximimus, absolvimus et libertamus omni- mode, berna regali et judicio regio Boemiae duntaxat exceptis, quae cum sint regalia, ab ipso regno et corona Boemiae et regibus non possunt alienari titulis quibuscunque. Inhibemus igitur judicibus singulis, et nominatim Pragen- sium Majoris, Minoris et Novae civitatum et aliis, quibuscunque censeantur nominibus, ne adversus praesentis Nostrae dispositionis, concessionis ac ordinationis seriem quicquam in praejudicium hominum et subditorum dicti Collegii attemptare praesumant; nam si quid attemptaretur modo quolibet, hoc ipso facto, aucto- ritate regia Boemiae et de certa Nostra scientia viribus vacuamus, ut nullius roboris sint ac momenti. Si quis vero adversus prae- sentem Nostram paginam quicquam attemptare praesumpserit, ab eodem totiens, quotiens contra factum fuerit, centum marchas argenti purissimi irremissibiliter exigi volumus, et earum medie- tatem Nostri regalis aerarii Boemiae, residuam vero partem dicti Collegii profectibus et usibus decernimus applicari. Praesentium sub imperalis Nostrae majestatis sigillo testimonio literarum. Datum Pragae, anno Domini Millesimo trecentesimo sexa- gesimo septimo, Indictione quinta, X. Kalend. Augusti, regnorum Nostrorum anno Romani vicesimo secundo, Boemiae vicesimo primo, Imperii vero tertio decimo. (Orig. arch. univ. Prag. — Mon. hist. Univ. dipl. IX. II. I.) 9. Statuta primaria Generalis Studii seu Uni- versitatis Pragensis ca. 1368. 1. Qualis debeat esse persona, quae possit eligi in rectorem Universitatis. Ad rectoratus officium eligatur persona Universitatis nostrae, quae vita et moribus commendabilis existat et XXV annum aetatis suae adtigerit et de legitimo thoro pro- creatus exsistat; de qua aetate et legitimitate, si per Universitatis re-
266 Cap. IX. Universitas. grossorum census annui, cum omnibus earum juribus, pertinentiis, libertatibus, fructibus, proventibus, emolumentis, obventionibus universis, quibuscunque specialibus vocabulis possint designari, prout hoc in regalibus Boemiae literis Nostris desuper confectis plenius expressatur, auctoritate regia Boemiae ab omnibus col- lectis, steuris, solutionibus, daciis, talliis et quibuscunque ce- teris oneribus realibus et a jurisdictione quorumlibet judicum regni Nostri Boemiae eximimus, absolvimus et libertamus omni- mode, berna regali et judicio regio Boemiae duntaxat exceptis, quae cum sint regalia, ab ipso regno et corona Boemiae et regibus non possunt alienari titulis quibuscunque. Inhibemus igitur judicibus singulis, et nominatim Pragen- sium Majoris, Minoris et Novae civitatum et aliis, quibuscunque censeantur nominibus, ne adversus praesentis Nostrae dispositionis, concessionis ac ordinationis seriem quicquam in praejudicium hominum et subditorum dicti Collegii attemptare praesumant; nam si quid attemptaretur modo quolibet, hoc ipso facto, aucto- ritate regia Boemiae et de certa Nostra scientia viribus vacuamus, ut nullius roboris sint ac momenti. Si quis vero adversus prae- sentem Nostram paginam quicquam attemptare praesumpserit, ab eodem totiens, quotiens contra factum fuerit, centum marchas argenti purissimi irremissibiliter exigi volumus, et earum medie- tatem Nostri regalis aerarii Boemiae, residuam vero partem dicti Collegii profectibus et usibus decernimus applicari. Praesentium sub imperalis Nostrae majestatis sigillo testimonio literarum. Datum Pragae, anno Domini Millesimo trecentesimo sexa- gesimo septimo, Indictione quinta, X. Kalend. Augusti, regnorum Nostrorum anno Romani vicesimo secundo, Boemiae vicesimo primo, Imperii vero tertio decimo. (Orig. arch. univ. Prag. — Mon. hist. Univ. dipl. IX. II. I.) 9. Statuta primaria Generalis Studii seu Uni- versitatis Pragensis ca. 1368. 1. Qualis debeat esse persona, quae possit eligi in rectorem Universitatis. Ad rectoratus officium eligatur persona Universitatis nostrae, quae vita et moribus commendabilis existat et XXV annum aetatis suae adtigerit et de legitimo thoro pro- creatus exsistat; de qua aetate et legitimitate, si per Universitatis re-
Strana 267
Cap. IX. Universitas. 267 ctorem antiquum et consiliarios dubitetur, deficientibus in con- trarium probationibus, credi debet electi propriae conscientiae. Nec exspiret antiqui rectoris officium, donec novus acceptetur; post ejus acceptationem officium primi rectoris exspirabit in totum. Item, si contra personam electi aliqua de exceptionibus infra scriptis opponitur, quae in continenti probari non possit, ut, quod non sit membrum Universitatis nostrae intitulatum, vel sit illegitime natus, vel etiam conjugatus, non clericus, vel sit alicujus religionis professus, talis exceptio proponatur rectori universitatis et consiliariis cognoscenda. Et extunc, si probata fuerit exceptio contra electum opposita vel confessa, non dissol- vatur congregatio Universitatis, donec rector alius eligatur. Si vero opponentes statim non probaverint, quae opponuntur, requi- rendi sunt publice per rectorem antiquum vel notarium Univer- sitatis ex speciali mandato rectoris, vel per pedellum requirantur, si probare velint et possint, quae opponuntur; et tunc statim vel saltem ea die ante Universitatis separationem exceptio pro- posita notario tradatur in scriptis et coram rectore antiquo Uni- versitatis et suis consiliariis infra XIV dies primos sequentes, prout fuerit de jure, probetur, nec postea aliquis opponens audi- atur. Et si contrarium quolibetmodo fecerint vel in propositione defecerint, ipso jure sint privati privilegiis Universitatis, quo- usque Universitati nostrae solvant 6 florenos, quae poena nullo modo debet relaxari, et rector antiquus teneatur eos privatos facere nuntiari et electum defendere teneatur. Si vero infra dictum tempus fuerit legitima exceptio probata, extunc ipse rector antiquus cum praedictis suis consiliariis infra duos se- quentes dies pronuntient, praetactam electionem non valere, et immediate convocet in sequenti die Universitatem pro eligendo rectore novo, et procedatur ad electionem talem secundum formam Statutorum. (Et rector publice nullam pellem in capite deferat, quam de vario in hieme vel serico in aestate, si volt; quam, si propriis sumtibus procurare non poterit, de communi peculio Universitatis procuretur.) Rector etiam sic electus nullas faciat expensas extraordinarias ratione sui rectoratus. 2. Demodo eligendi rectorem. Natio quaelibét de qua- tuor, in quas Universitas est divisa, eligat unum de se, qui quatuor
Cap. IX. Universitas. 267 ctorem antiquum et consiliarios dubitetur, deficientibus in con- trarium probationibus, credi debet electi propriae conscientiae. Nec exspiret antiqui rectoris officium, donec novus acceptetur; post ejus acceptationem officium primi rectoris exspirabit in totum. Item, si contra personam electi aliqua de exceptionibus infra scriptis opponitur, quae in continenti probari non possit, ut, quod non sit membrum Universitatis nostrae intitulatum, vel sit illegitime natus, vel etiam conjugatus, non clericus, vel sit alicujus religionis professus, talis exceptio proponatur rectori universitatis et consiliariis cognoscenda. Et extunc, si probata fuerit exceptio contra electum opposita vel confessa, non dissol- vatur congregatio Universitatis, donec rector alius eligatur. Si vero opponentes statim non probaverint, quae opponuntur, requi- rendi sunt publice per rectorem antiquum vel notarium Univer- sitatis ex speciali mandato rectoris, vel per pedellum requirantur, si probare velint et possint, quae opponuntur; et tunc statim vel saltem ea die ante Universitatis separationem exceptio pro- posita notario tradatur in scriptis et coram rectore antiquo Uni- versitatis et suis consiliariis infra XIV dies primos sequentes, prout fuerit de jure, probetur, nec postea aliquis opponens audi- atur. Et si contrarium quolibetmodo fecerint vel in propositione defecerint, ipso jure sint privati privilegiis Universitatis, quo- usque Universitati nostrae solvant 6 florenos, quae poena nullo modo debet relaxari, et rector antiquus teneatur eos privatos facere nuntiari et electum defendere teneatur. Si vero infra dictum tempus fuerit legitima exceptio probata, extunc ipse rector antiquus cum praedictis suis consiliariis infra duos se- quentes dies pronuntient, praetactam electionem non valere, et immediate convocet in sequenti die Universitatem pro eligendo rectore novo, et procedatur ad electionem talem secundum formam Statutorum. (Et rector publice nullam pellem in capite deferat, quam de vario in hieme vel serico in aestate, si volt; quam, si propriis sumtibus procurare non poterit, de communi peculio Universitatis procuretur.) Rector etiam sic electus nullas faciat expensas extraordinarias ratione sui rectoratus. 2. Demodo eligendi rectorem. Natio quaelibét de qua- tuor, in quas Universitas est divisa, eligat unum de se, qui quatuor
Strana 268
268 Cap. IX. Universitas. teneantur eandem electionem seu nominationem suscipere, cum fuerint in suis nationibus deputati ; et praestito juramento antiquo rectori de fraude non commitenda eligant septem alios de tota Universitate; qui sic electi iterum jurent rectori antiquo de fraude non committenda et eligant alios quinque; qui quinque jurent iterum Rectori antiquo, quod velint eligere virum idoneum secundum formam prius scriptam. Et quemcunque illi quinque vel major pars eorum elegerint, pro rectore Universitatis te- neatur. Et nota, quod primi quatuor debent eligere praedictos septem infra unam horam horologii, sub poena quilibet dimidii floreni; et iterum illi septem debent eligere quinque infra unam aliam horam, quilibet sub poena unius floreni; et quinque ultimi debent eligere rectorem infra unam horam similiter, nec po- testatem continuare possint, sub eadem poena. Quodsi non fece- rint, quilibet solvet unum florenum, et eligant in hora sequenti iterum, quilibet sub poena unius floreni, et non recedant nisi elegerint. Et pro qualibet hora, in qua non elegerint, solvat qui- libet unum florenum. Si vero quisquam illorum recesserit electione non facta, perjurus reputetur. 3. De publicatione electionis rectoris et intima- tione. Facta electione rectoris unus de electoribus quinque, in quem omnes concordaverint vel major pars, statim electum nominabit et publicabit eum Universitati. Et si electus in congregatione non fuerit, ab electoribus quaeratur et electio de se facta sibi exprimatur et consensus ipsius desuper requiratur. Electus autem facta sibi tali intimatione, non excusabit se, sub poena quinque sexagenarum grossorum Pragensium. Electus etiam, nisi praesens fuerit rector, suo nomine, non ab alio substitutus, renuntiare non possit electioni de se factae, etiam nullius privilegii vel immunitatis praetextu, nisi forte rationalem excusationem habeat ; quae si per rectorem antiquum cum majori parte consiliariorum fuerit approbata, tunc coram ipsis electus de causae veritate jurare teneatur. Quodsi non fecerit, sit perpetuo privatus Uni- versitatis commodo et honore, nec restitui possit, nisi dictam poenam persolvat, quam nostrae Uuiversitati volumus applicari. Et idem intelligendum est in illo, qui ipso die electionis et sequenti proximo recusaverit rectoratus officium acceptare. Re-
268 Cap. IX. Universitas. teneantur eandem electionem seu nominationem suscipere, cum fuerint in suis nationibus deputati ; et praestito juramento antiquo rectori de fraude non commitenda eligant septem alios de tota Universitate; qui sic electi iterum jurent rectori antiquo de fraude non committenda et eligant alios quinque; qui quinque jurent iterum Rectori antiquo, quod velint eligere virum idoneum secundum formam prius scriptam. Et quemcunque illi quinque vel major pars eorum elegerint, pro rectore Universitatis te- neatur. Et nota, quod primi quatuor debent eligere praedictos septem infra unam horam horologii, sub poena quilibet dimidii floreni; et iterum illi septem debent eligere quinque infra unam aliam horam, quilibet sub poena unius floreni; et quinque ultimi debent eligere rectorem infra unam horam similiter, nec po- testatem continuare possint, sub eadem poena. Quodsi non fece- rint, quilibet solvet unum florenum, et eligant in hora sequenti iterum, quilibet sub poena unius floreni, et non recedant nisi elegerint. Et pro qualibet hora, in qua non elegerint, solvat qui- libet unum florenum. Si vero quisquam illorum recesserit electione non facta, perjurus reputetur. 3. De publicatione electionis rectoris et intima- tione. Facta electione rectoris unus de electoribus quinque, in quem omnes concordaverint vel major pars, statim electum nominabit et publicabit eum Universitati. Et si electus in congregatione non fuerit, ab electoribus quaeratur et electio de se facta sibi exprimatur et consensus ipsius desuper requiratur. Electus autem facta sibi tali intimatione, non excusabit se, sub poena quinque sexagenarum grossorum Pragensium. Electus etiam, nisi praesens fuerit rector, suo nomine, non ab alio substitutus, renuntiare non possit electioni de se factae, etiam nullius privilegii vel immunitatis praetextu, nisi forte rationalem excusationem habeat ; quae si per rectorem antiquum cum majori parte consiliariorum fuerit approbata, tunc coram ipsis electus de causae veritate jurare teneatur. Quodsi non fecerit, sit perpetuo privatus Uni- versitatis commodo et honore, nec restitui possit, nisi dictam poenam persolvat, quam nostrae Uuiversitati volumus applicari. Et idem intelligendum est in illo, qui ipso die electionis et sequenti proximo recusaverit rectoratus officium acceptare. Re-
Strana 269
Cap. IX. Universitas. 269 cusatione autem tali facta rector antiquus die immediate sequente Universitatem faciat congregari pro alio rectore eligendo. 4. De recommendatione rectoris et rebus sibi con- ventientibus praestandis. Rector electus postquam acce- ptaverit officium rectoratus, infra VIII dies proxime sequentes aliquo die festivo se faciat Universitati recommendari, et tunc tradatur sibi per rectorem antiquum sigillum rectoratus cum statutis Universi- tatis, ibique faciet rector publice juramentum Universitati, et receptis pecuniis ceterisque rebus, quae rectoratus concernunt officium, faciet fidelitatem suam in omnibus, secundum formam in- ferius adnotatam in rubrica : „Ad quid teneatur rector Universitati." 5. De juramento rectoris. Juramentum novi rectoris, quando recommendatus est, erit istud: Primo jurabit, quod sit membrum Universitatis istius, et quod non sit conjugatus, quod sit clericus nec professus, et quod pro posse procurabit, quae perti- nent ad bonum statum Studii et Universitatis, ita tamen, quod ex levi ignorantia, quae non fit ex malitia, perjurium non in- currat. Item jurabit, statuta facta et facienda, quae per Univer- sitatem sunt et erunt approbata, firmiter observare et facere ab omnibus observari et ea manutenere et defensare. Item jurabit, quod usque in finem regiminis sui pecuniam Universitatis, si quae ad ipsius manus pervenerit, fideliter pro Universitatis uti- litate dispensabit, et residuum, si quid fuerit, conservabit. Item quod post finem sui regiminis per mensem integrum Pragae permanebit, et quod velit stare juri, si contra eum aliquid ob- jectum fuerit, et super poenis solvendis suo velit obedire succes- sori. Si autem ipsum ex aliqua justa causa recedere opportuerit, tunc dimittet duos fidejussores idoneos coram rectore novo vel consiliariis, si rector absens fuerit, qui promittant, pro eo judi- cio sisti et judicatum solvi sub juratoria cautione. 6. De jurisdictione rectoris. Jurisdictionem ordina- riam rector habebit in omnia supposita Universitatis in causis civili- bus et injuriarum. Item rector summatim et sine forma seu strepitu judicii causas cognoscat et decidat, nisi formam judicii causae gravitas exigere videatur. Et si necessitas requirit, potest rector in causis scholarium procedere quolibet tempore feriarum. Item, non possunt Universitatis supposita rectoris judicium quomodolibet declinare. Si autem persona in judicium tracta
Cap. IX. Universitas. 269 cusatione autem tali facta rector antiquus die immediate sequente Universitatem faciat congregari pro alio rectore eligendo. 4. De recommendatione rectoris et rebus sibi con- ventientibus praestandis. Rector electus postquam acce- ptaverit officium rectoratus, infra VIII dies proxime sequentes aliquo die festivo se faciat Universitati recommendari, et tunc tradatur sibi per rectorem antiquum sigillum rectoratus cum statutis Universi- tatis, ibique faciet rector publice juramentum Universitati, et receptis pecuniis ceterisque rebus, quae rectoratus concernunt officium, faciet fidelitatem suam in omnibus, secundum formam in- ferius adnotatam in rubrica : „Ad quid teneatur rector Universitati." 5. De juramento rectoris. Juramentum novi rectoris, quando recommendatus est, erit istud: Primo jurabit, quod sit membrum Universitatis istius, et quod non sit conjugatus, quod sit clericus nec professus, et quod pro posse procurabit, quae perti- nent ad bonum statum Studii et Universitatis, ita tamen, quod ex levi ignorantia, quae non fit ex malitia, perjurium non in- currat. Item jurabit, statuta facta et facienda, quae per Univer- sitatem sunt et erunt approbata, firmiter observare et facere ab omnibus observari et ea manutenere et defensare. Item jurabit, quod usque in finem regiminis sui pecuniam Universitatis, si quae ad ipsius manus pervenerit, fideliter pro Universitatis uti- litate dispensabit, et residuum, si quid fuerit, conservabit. Item quod post finem sui regiminis per mensem integrum Pragae permanebit, et quod velit stare juri, si contra eum aliquid ob- jectum fuerit, et super poenis solvendis suo velit obedire succes- sori. Si autem ipsum ex aliqua justa causa recedere opportuerit, tunc dimittet duos fidejussores idoneos coram rectore novo vel consiliariis, si rector absens fuerit, qui promittant, pro eo judi- cio sisti et judicatum solvi sub juratoria cautione. 6. De jurisdictione rectoris. Jurisdictionem ordina- riam rector habebit in omnia supposita Universitatis in causis civili- bus et injuriarum. Item rector summatim et sine forma seu strepitu judicii causas cognoscat et decidat, nisi formam judicii causae gravitas exigere videatur. Et si necessitas requirit, potest rector in causis scholarium procedere quolibet tempore feriarum. Item, non possunt Universitatis supposita rectoris judicium quomodolibet declinare. Si autem persona in judicium tracta
Strana 270
270 Cap. IX. Universitas. juraverit ex certa causa se rectorem habere suspectum, causam suspicionis exprimat, abhibito juramento; et extunc rector causam principalem deleget personae non suspectae, quae sit membrum hujus Universitatis, seu aliquis vicerector detur, qui de causa suspicionis judicet et ipsam diffiniat infra octo dies cum consiliariis Universitatis. Qua probata vicerector idem de principali causa cognoscat; illa non probata remittat vicerector illam causam ad judicem recusatum i. e. ad rectorem. Item, non debet alius intitulatus Universitati nostrae ac juratus alium intitulatum trahere in judicium, nisi ante rectorem Universitatis. Item, si rectori Universitatis tempore sui recto- ratus per membrum Universitatis quaecunque injuria illata fuerit, realis aut verbalis, convocabit magistros omnium facultatum et proponet causam; qui sibi unum vel plures deputabunt judices in hac causa. Et quidquid taliter deputati judicaverint, teneatur tam a rectore, quam a parte offendente. Item rector bis in septimana debet praesidere in judicio, seu tertiis et quintis feriis vel aliis, quas duxit eligendas; potest tamen, ut dictum est, si voluerit et necesse fuerit, omni die judicio praesidere, etiam die feriata. 7. Ad quid teneantur rectori supposita Univer- sitatis. Rectoris convocationibus, citationibus et judiciorum sen- tentiis et concordatis atque mandatis rationabilibus omnia Universi- tatis membra tenentur obedire; et si quis gravatum se reputaverit, Universitatis auxilium imploret super illo. Item citatus a rectore vel vicerectore, si contumax fuerit, citabitur iterato ; quod si contumax fuerit, solvet unum grossum; si tertio, solvet duos gross.; si quarto, in tribus gross. punietur. Quodsi nec adhuc comparere voluerit, vel sententiam contra se factam ser- vare spreverit, de communi consilio a lectionibus per suspensionem publicam hujusmodi excludatur. Quodsi nec illam poenam curaverit, sed per quindenam in contumacia sua permanserit judicatus, ex tunc trium dierum monitione praemissa a rectore, quae per pedellum in scholis singulis publicabitur in congregatione Universitatis ad hoc facta, tunc a corpore Universitatis tanquam membrum putridum rescindatur, et inhibeatur Universitatis suppositis, ne cum tali quo- modolibet conversentur in actibus scholasticis, tam publicis quam privatis. Debet tamen rector in causa multum ardua procedere
270 Cap. IX. Universitas. juraverit ex certa causa se rectorem habere suspectum, causam suspicionis exprimat, abhibito juramento; et extunc rector causam principalem deleget personae non suspectae, quae sit membrum hujus Universitatis, seu aliquis vicerector detur, qui de causa suspicionis judicet et ipsam diffiniat infra octo dies cum consiliariis Universitatis. Qua probata vicerector idem de principali causa cognoscat; illa non probata remittat vicerector illam causam ad judicem recusatum i. e. ad rectorem. Item, non debet alius intitulatus Universitati nostrae ac juratus alium intitulatum trahere in judicium, nisi ante rectorem Universitatis. Item, si rectori Universitatis tempore sui recto- ratus per membrum Universitatis quaecunque injuria illata fuerit, realis aut verbalis, convocabit magistros omnium facultatum et proponet causam; qui sibi unum vel plures deputabunt judices in hac causa. Et quidquid taliter deputati judicaverint, teneatur tam a rectore, quam a parte offendente. Item rector bis in septimana debet praesidere in judicio, seu tertiis et quintis feriis vel aliis, quas duxit eligendas; potest tamen, ut dictum est, si voluerit et necesse fuerit, omni die judicio praesidere, etiam die feriata. 7. Ad quid teneantur rectori supposita Univer- sitatis. Rectoris convocationibus, citationibus et judiciorum sen- tentiis et concordatis atque mandatis rationabilibus omnia Universi- tatis membra tenentur obedire; et si quis gravatum se reputaverit, Universitatis auxilium imploret super illo. Item citatus a rectore vel vicerectore, si contumax fuerit, citabitur iterato ; quod si contumax fuerit, solvet unum grossum; si tertio, solvet duos gross.; si quarto, in tribus gross. punietur. Quodsi nec adhuc comparere voluerit, vel sententiam contra se factam ser- vare spreverit, de communi consilio a lectionibus per suspensionem publicam hujusmodi excludatur. Quodsi nec illam poenam curaverit, sed per quindenam in contumacia sua permanserit judicatus, ex tunc trium dierum monitione praemissa a rectore, quae per pedellum in scholis singulis publicabitur in congregatione Universitatis ad hoc facta, tunc a corpore Universitatis tanquam membrum putridum rescindatur, et inhibeatur Universitatis suppositis, ne cum tali quo- modolibet conversentur in actibus scholasticis, tam publicis quam privatis. Debet tamen rector in causa multum ardua procedere
Strana 271
Cap. IX. Universitas. 271 in judicio consiliariis sibi assistentibus secundum diffinitionem consilii Universitatis, secundum modum infra scriptum in secundo folio proxime sequenti in fine Statutorum, incipientium: „In Uni- versitate sunt quatuor nationes“ etc. 8. Ad quae rector teneatur. Rector tenetur infra primum mensem sui rectoratus omnia Statuta legisse. Item tenetur facere modis, quibus potest, quod omnes scriptores, illuminatores, correctores, rasores chartarum, librarii, stationarii pargameni, apothecarii librorum, ligatores et eorundem venditores atque omnes, qui vivunt qnodammodo per Universi- tatem, sic rectores scholarum et eorum scholares, subditi sint rectori et jurent ac promittant eidem et intitulenter, et quod unicuique velint facere similiter seu rationabiliter et articulos infra scriptos de ipsis velint observare. Rector tenetur circa principium sui rectoratus aliquo die festivo Universitatem congregare et facere ibi legi Statuta coram Universi- tate, illa videlicet, quae concernunt indifferenter omnes. Statuta vero, quae sunt edita in unaquaque facultatum, legantur juxta decretum illius facultatis, quando et quibus rationabiliter sunt legenda. Item tenetur rector non protegere seu defendere aliquem scholarem, qui non fuerit diligens vel frequentans lectiones, etiam si libro Universitatis sit inscriptus, nisi justa causa abstinuerit et illa legitime sit probata. Item tenetur rector ad petitionem cujuscunque scholaris facere legi statutum, quod facit pro scholare, et quando scholari visum fuerit expedire; et sic de aliis membris Universitatis. Sed non legatur statutum per alium, quam per rectorem, vel juratum Uuiversitatis notarium, vel pedellum, et legatur de verbo ad verbum, sub poena juramenti. Item tenetur rector poenas excedentium exigere infra X dies. Item potest rector a quolibet exigere, ut denuntiet poenas, quas alii inciderunt, ubi rectori non esset cognitum de poenis, quas alii inciderunt; et si quis denuntiare noluerit, ad tantum solvendum condemnetur. Item rector non permittat proponi in congregatione qua- cunque de poena remittenda; tertia autem pars poenarum sit rectoris et reliquae duae Universitatis ; nec rectori ultra tertiam partem sit specialis portio in aliis deputata, nec possint ullo
Cap. IX. Universitas. 271 in judicio consiliariis sibi assistentibus secundum diffinitionem consilii Universitatis, secundum modum infra scriptum in secundo folio proxime sequenti in fine Statutorum, incipientium: „In Uni- versitate sunt quatuor nationes“ etc. 8. Ad quae rector teneatur. Rector tenetur infra primum mensem sui rectoratus omnia Statuta legisse. Item tenetur facere modis, quibus potest, quod omnes scriptores, illuminatores, correctores, rasores chartarum, librarii, stationarii pargameni, apothecarii librorum, ligatores et eorundem venditores atque omnes, qui vivunt qnodammodo per Universi- tatem, sic rectores scholarum et eorum scholares, subditi sint rectori et jurent ac promittant eidem et intitulenter, et quod unicuique velint facere similiter seu rationabiliter et articulos infra scriptos de ipsis velint observare. Rector tenetur circa principium sui rectoratus aliquo die festivo Universitatem congregare et facere ibi legi Statuta coram Universi- tate, illa videlicet, quae concernunt indifferenter omnes. Statuta vero, quae sunt edita in unaquaque facultatum, legantur juxta decretum illius facultatis, quando et quibus rationabiliter sunt legenda. Item tenetur rector non protegere seu defendere aliquem scholarem, qui non fuerit diligens vel frequentans lectiones, etiam si libro Universitatis sit inscriptus, nisi justa causa abstinuerit et illa legitime sit probata. Item tenetur rector ad petitionem cujuscunque scholaris facere legi statutum, quod facit pro scholare, et quando scholari visum fuerit expedire; et sic de aliis membris Universitatis. Sed non legatur statutum per alium, quam per rectorem, vel juratum Uuiversitatis notarium, vel pedellum, et legatur de verbo ad verbum, sub poena juramenti. Item tenetur rector poenas excedentium exigere infra X dies. Item potest rector a quolibet exigere, ut denuntiet poenas, quas alii inciderunt, ubi rectori non esset cognitum de poenis, quas alii inciderunt; et si quis denuntiare noluerit, ad tantum solvendum condemnetur. Item rector non permittat proponi in congregatione qua- cunque de poena remittenda; tertia autem pars poenarum sit rectoris et reliquae duae Universitatis ; nec rectori ultra tertiam partem sit specialis portio in aliis deputata, nec possint ullo
Strana 272
272 Cap. IX. Universitas. modo poenae remitti excedentium, nisi propter paupertatem vel defectum eminentem; tunc enim rector mitius agere potest. Item rector prohibere tenetur, ne congregata Universitate pro aliquo principali negotio, non expedito illo, aliud proponatur incidenter. Item tenetur rector antiquus in recommendatione novi re- ctoris assignare novo rectori sigillum rectoratus cum Statutis. Item tenetur novo rectori post suam recommendationem rector antiquus facere legitimam computationem de pecunia Uni- versitatis coram consiliariis et deputatis ad hoc et juratis. Et sic de aliis rebus Universitatis, quae suae custodiae sunt com- missae. Item tenetur rector novus pecunias sibi per antiquum re- ctorem praesentatas post computationem una cum aliis rebus Universitatis, si quae sibi praesentabuntur, ponere in archam Universitatis coram consiliariis et aliis ad hoc deputatis, quam cito hoc commode fieri potest. Item tenetur rector manere in loco et non posse abesse infra tempus sui regiminis ultra VI dies sine speciali licentia Universitatis ; quoties vero contingit ipsum absentem esse, vel for- sitan infirmari, vel legitime impediri, constituet vicerectorem pro se, qui habebit supplere vices ejus. Item tenetur rector, semel infra tempus sui rectoratus totam Universitatem congregare, in aestate in festo Nativitatis Mariae vel circa, in hieme vero in festo Sancti Gregorii vel circa. In qua congregatione tunc facta faciet rector brevem ex- hortationem ad correctionem malarum consuetudinum scholarium, sicut viderit tunc necesse, ibique mandet, quod nullus habitet in alio loco, quam cum magistris vel baccalariis Universitatis, nisi habita licentia rectoris ex causa rationabili; et de hac licen- tia scholaris signetum obtineat a rectore; et qui contrarium facere praesumserit, commodo ac defensione careat Universitatis illa vice. Item, quod praesidentes et conductores bursarum nullum in collegiis aut bursis inhabitare aut expendere permittant, nisi sit realiter intitulatus et sit membrum Universitatis, qui vult gaudere commodis et privilegiis ejusdem Universitatis.
272 Cap. IX. Universitas. modo poenae remitti excedentium, nisi propter paupertatem vel defectum eminentem; tunc enim rector mitius agere potest. Item rector prohibere tenetur, ne congregata Universitate pro aliquo principali negotio, non expedito illo, aliud proponatur incidenter. Item tenetur rector antiquus in recommendatione novi re- ctoris assignare novo rectori sigillum rectoratus cum Statutis. Item tenetur novo rectori post suam recommendationem rector antiquus facere legitimam computationem de pecunia Uni- versitatis coram consiliariis et deputatis ad hoc et juratis. Et sic de aliis rebus Universitatis, quae suae custodiae sunt com- missae. Item tenetur rector novus pecunias sibi per antiquum re- ctorem praesentatas post computationem una cum aliis rebus Universitatis, si quae sibi praesentabuntur, ponere in archam Universitatis coram consiliariis et aliis ad hoc deputatis, quam cito hoc commode fieri potest. Item tenetur rector manere in loco et non posse abesse infra tempus sui regiminis ultra VI dies sine speciali licentia Universitatis ; quoties vero contingit ipsum absentem esse, vel for- sitan infirmari, vel legitime impediri, constituet vicerectorem pro se, qui habebit supplere vices ejus. Item tenetur rector, semel infra tempus sui rectoratus totam Universitatem congregare, in aestate in festo Nativitatis Mariae vel circa, in hieme vero in festo Sancti Gregorii vel circa. In qua congregatione tunc facta faciet rector brevem ex- hortationem ad correctionem malarum consuetudinum scholarium, sicut viderit tunc necesse, ibique mandet, quod nullus habitet in alio loco, quam cum magistris vel baccalariis Universitatis, nisi habita licentia rectoris ex causa rationabili; et de hac licen- tia scholaris signetum obtineat a rectore; et qui contrarium facere praesumserit, commodo ac defensione careat Universitatis illa vice. Item, quod praesidentes et conductores bursarum nullum in collegiis aut bursis inhabitare aut expendere permittant, nisi sit realiter intitulatus et sit membrum Universitatis, qui vult gaudere commodis et privilegiis ejusdem Universitatis.
Strana 273
Cap. IX. Universitas. 273 9. De archaet derebus Universitatis servandis. Duo sunt eligendi, qui habeant claves ad archam Universitatis, et rector habebit clavem tertiam, in qua sigillum, privilegia et pecunia Universitatis reponantur. Et illi debent colligere pecunias et expendere in necessitatibus Universitatis ad scholas reparandas, et rationem facere rectori et consiliariis, quando et quoties re- quiruntur. Et illi duo eligantur ab eisdem, a quibus eligitur rector, et sub eadem poena et sub eodem mandato et infra eandem diem, ante solis occasum; sed debent esse de diversis facultatibus. Et semper infra quindenam ponat pecuniam ad archam Universitatis. 10. De emolumentis rectoris, de intitulatione et sigillo. Rector habeat tertiam partem de pecunia intitulandorum ; item de sigillo rectoratus habeat tertiam partem ; de sigillo Univer- sitatis nihil, sed cedat Universitati, et capiantur sex grossi pro- sigillo Universitatis, nisi rector cum consiliariis vellet illum, qui petit sigillum, propter labores et merita sua, quae fecit Universi- tati, honorare. Item de sigillo rectoratus non capiatur ultra unum grossum. 11. De electione vicerectoris. Rector cum consiliariis suis statim facta recommendatione rectoris eligant idoneum vice- rectorem, cujus nomen statim publicetur. Qui jurabit publice omnes articulos contentos in forma juramenti rectoris, eo quod impedito rectore vel absente, ipse habeat omnem ejus auctoritatem ac etiam potestatem, virtute statuti praesentis. In praesentia vero rectoris et ipso rectore non existente legitime impedito, vicerector nullam potestatem habeat omnino plus, quam alius habet. Vice- rector eligendus debet habere easdem conditiones, quas rector; alias non valebit ejus electio. 12. De nationibus Universitatem constituenti- bus. In Universitate sint quatuor nationes, ut de facto sunt, scilicet : Bohemorum, cui nationi conjuncti sunt Moravi, Ungari atque Slavi. Alia sit natio Polonorum, alia Bavarorum, alia Saxonum. Et de quacunque natione quis fuerit, ad illam inscribatur (prius tamen ad Universitatem intituletur), et solvat Universitati 6 grossos, et juret obedire rectori et successoribus ejus; post hoc det 6 ha- lenses bedello generali Universitatis. Si vero intitulandus non habuerit annuatim consummere 12 flor., nihil dabit de intitula- Codex J. B. II. 3. 18
Cap. IX. Universitas. 273 9. De archaet derebus Universitatis servandis. Duo sunt eligendi, qui habeant claves ad archam Universitatis, et rector habebit clavem tertiam, in qua sigillum, privilegia et pecunia Universitatis reponantur. Et illi debent colligere pecunias et expendere in necessitatibus Universitatis ad scholas reparandas, et rationem facere rectori et consiliariis, quando et quoties re- quiruntur. Et illi duo eligantur ab eisdem, a quibus eligitur rector, et sub eadem poena et sub eodem mandato et infra eandem diem, ante solis occasum; sed debent esse de diversis facultatibus. Et semper infra quindenam ponat pecuniam ad archam Universitatis. 10. De emolumentis rectoris, de intitulatione et sigillo. Rector habeat tertiam partem de pecunia intitulandorum ; item de sigillo rectoratus habeat tertiam partem ; de sigillo Univer- sitatis nihil, sed cedat Universitati, et capiantur sex grossi pro- sigillo Universitatis, nisi rector cum consiliariis vellet illum, qui petit sigillum, propter labores et merita sua, quae fecit Universi- tati, honorare. Item de sigillo rectoratus non capiatur ultra unum grossum. 11. De electione vicerectoris. Rector cum consiliariis suis statim facta recommendatione rectoris eligant idoneum vice- rectorem, cujus nomen statim publicetur. Qui jurabit publice omnes articulos contentos in forma juramenti rectoris, eo quod impedito rectore vel absente, ipse habeat omnem ejus auctoritatem ac etiam potestatem, virtute statuti praesentis. In praesentia vero rectoris et ipso rectore non existente legitime impedito, vicerector nullam potestatem habeat omnino plus, quam alius habet. Vice- rector eligendus debet habere easdem conditiones, quas rector; alias non valebit ejus electio. 12. De nationibus Universitatem constituenti- bus. In Universitate sint quatuor nationes, ut de facto sunt, scilicet : Bohemorum, cui nationi conjuncti sunt Moravi, Ungari atque Slavi. Alia sit natio Polonorum, alia Bavarorum, alia Saxonum. Et de quacunque natione quis fuerit, ad illam inscribatur (prius tamen ad Universitatem intituletur), et solvat Universitati 6 grossos, et juret obedire rectori et successoribus ejus; post hoc det 6 ha- lenses bedello generali Universitatis. Si vero intitulandus non habuerit annuatim consummere 12 flor., nihil dabit de intitula- Codex J. B. II. 3. 18
Strana 274
274 Cap. IX. Universitas. tione; si vero ultra habuerit, sed tamen infra 24 flor., dabit sicut rectori visum fuerit, plus vel minus. 13. Deconsiliariis eligendis. Consiliarii eligantur de quatuor nationibus per hunc modum : Consiliarii, qui fuerunt tempore antiqui rectoris, coadjuncta sibi natione sua, quique in sua na- tione nominabit 6 discretos viros suae nationis, quos meliores cre- dunt ad hoc officium, consentiente tota illa natione, et hos in charta tradant rectori. Et tunc rector electus ex sex duos de unaquaque natione recipiet; et sic fiet in qualibet natione, et erunt octo consiliarii, de qualibet natione duo. Praetor hos eli- gantur alii octo, si opus fuerit, de qualibet facultate sex, ex quibus rector recipiet duos, et hi 16, dum opus fuerit, erunt in judicio cum rectore. Si tamen esset consulendum de re multum ardua, rector Universitatis congregabit consilium Universitatis ad consulendum super re illa, et quod ibi diffinitum fuerit, illud servetur per rectorem. Et consiliarii prius electi assistant rectori ad prosequendum et explendum, quod ei dictatum est in consi- lio Universitatis. 14. De notario eligendo, qualis, et qualia jurare debeat. Notarius Universitatis, dum opus fuerit, per rectorem et consiliarios eligatur, et notarius, semel reprobatus per Universitatem suis exigentibus demeritis, non possit denuo reassumi. Item no- tarius semper novo rectori jurare teneatur: quod rectori obe- diat et ad ipsius vocationem veniat, honorem et statum Uni- versitatis bona fine promoveat, secreta quae sibi per rectorem et consiliarios vel Universitatem commissa fuerint, celabit, et servabit statuta Universitatis, quae ad suum officium spectare dignoscuntur. 15. De officio notarii. Notarius Universitatis leget sta- tuta, quorum legendorum tempora superius sunt expressa, et alia, quae rector jubet intimari. Item, notarius in loco et statione, ubi rector solet pro tri- bunali praesidere, se semper repraesentet. Item, quandocunque rector cum consiliariis convenerint vel Universitas, sit ipse in loco praesens, ita quod ipsius copia, si expedierit, citius habeatur. Item, in festivitatibus, exequiis, processionibus, quas rector
274 Cap. IX. Universitas. tione; si vero ultra habuerit, sed tamen infra 24 flor., dabit sicut rectori visum fuerit, plus vel minus. 13. Deconsiliariis eligendis. Consiliarii eligantur de quatuor nationibus per hunc modum : Consiliarii, qui fuerunt tempore antiqui rectoris, coadjuncta sibi natione sua, quique in sua na- tione nominabit 6 discretos viros suae nationis, quos meliores cre- dunt ad hoc officium, consentiente tota illa natione, et hos in charta tradant rectori. Et tunc rector electus ex sex duos de unaquaque natione recipiet; et sic fiet in qualibet natione, et erunt octo consiliarii, de qualibet natione duo. Praetor hos eli- gantur alii octo, si opus fuerit, de qualibet facultate sex, ex quibus rector recipiet duos, et hi 16, dum opus fuerit, erunt in judicio cum rectore. Si tamen esset consulendum de re multum ardua, rector Universitatis congregabit consilium Universitatis ad consulendum super re illa, et quod ibi diffinitum fuerit, illud servetur per rectorem. Et consiliarii prius electi assistant rectori ad prosequendum et explendum, quod ei dictatum est in consi- lio Universitatis. 14. De notario eligendo, qualis, et qualia jurare debeat. Notarius Universitatis, dum opus fuerit, per rectorem et consiliarios eligatur, et notarius, semel reprobatus per Universitatem suis exigentibus demeritis, non possit denuo reassumi. Item no- tarius semper novo rectori jurare teneatur: quod rectori obe- diat et ad ipsius vocationem veniat, honorem et statum Uni- versitatis bona fine promoveat, secreta quae sibi per rectorem et consiliarios vel Universitatem commissa fuerint, celabit, et servabit statuta Universitatis, quae ad suum officium spectare dignoscuntur. 15. De officio notarii. Notarius Universitatis leget sta- tuta, quorum legendorum tempora superius sunt expressa, et alia, quae rector jubet intimari. Item, notarius in loco et statione, ubi rector solet pro tri- bunali praesidere, se semper repraesentet. Item, quandocunque rector cum consiliariis convenerint vel Universitas, sit ipse in loco praesens, ita quod ipsius copia, si expedierit, citius habeatur. Item, in festivitatibus, exequiis, processionibus, quas rector
Strana 275
Cap. IX. Universitas. 275 cum Universitate tenuerit, notarius se semper repraesentet, post rectorem reverenter procedendo. Item, si rector cum Universitate vel certis personis Uni- versitatis ad palatium regis, archiepiscopi, vel scabinorum con- silium intrare debuerit, sit notarius semper praesens, ipsosque praecedat. Item, literas, quascunque Universitas diriget ad quoscunque principes vel personas, ipse notarius in uno libro speciali registret, antequam sigillentur, ne in posterum errare contingat, quod sit sigillatum per Universitatem. Item, notarius per semet ipsum exerceat officium suum, nisi legitime fuerit impeditus. Addicimus quoque, quod notarius Universitatis, quamdiu placuerit Universitati, habeat quolibet anno pro suo solario ab Universitate nostra unam sexagenam grossorum Pragensium; de instrumentis autem scholarum, quaecunque de viginti florenis extiterint, habeat duos grossos, et abinde usque sexaginta flo- renos habeat pro hujusmodi instrumento tres grossos ; abinde supra usque ad centum florenos habeat quatuor grossos; de centum vero florenis habeat quinque grossos; abinde supra usque ad ducentos florenos accipiat sex grossos ; abinde supra pro quolibet cen- tenario duos grossos. — Item, pro quolibet instrumento emptionis li- brorum usque ad viginti florenos unum grossum, a viginti usque ad triginta florenos habeat duos grossos, a triginta usque ad quadraginta habeat tres grossos, a quadraginta usque ad centum quatuor grossos, de centum florenis et quantumcunque ulterius ascendat, habeat pro instrumento emptionis quinque grossos. — Item, de quolibet instrumento liberationis vel absolutionis seu quitationis usque ad quinquaginta florenos accipiat tres gr., de quinquaginta usque ad centum quatuor gr., de centum usque ad quingentos sex gr., abinde quantumcunque sump- serit quantitas, pro instrumento suo habeat octo gr.; et si plures sint liberati vel absoluti, pro quolibet novem grossos. — Pro testamentis autem usque ad centum florenos decem gr., deinde supra quantumcunque ascendat, habeat viginti gr., nisi de voluntate testatoris procederet, quod plus daret. — De codi- cillis autem, si fierent, duos solidos. — De quolibet autem, qui se constituerit pro alio usque ad centum florenos, habeat duos 18*
Cap. IX. Universitas. 275 cum Universitate tenuerit, notarius se semper repraesentet, post rectorem reverenter procedendo. Item, si rector cum Universitate vel certis personis Uni- versitatis ad palatium regis, archiepiscopi, vel scabinorum con- silium intrare debuerit, sit notarius semper praesens, ipsosque praecedat. Item, literas, quascunque Universitas diriget ad quoscunque principes vel personas, ipse notarius in uno libro speciali registret, antequam sigillentur, ne in posterum errare contingat, quod sit sigillatum per Universitatem. Item, notarius per semet ipsum exerceat officium suum, nisi legitime fuerit impeditus. Addicimus quoque, quod notarius Universitatis, quamdiu placuerit Universitati, habeat quolibet anno pro suo solario ab Universitate nostra unam sexagenam grossorum Pragensium; de instrumentis autem scholarum, quaecunque de viginti florenis extiterint, habeat duos grossos, et abinde usque sexaginta flo- renos habeat pro hujusmodi instrumento tres grossos ; abinde supra usque ad centum florenos habeat quatuor grossos; de centum vero florenis habeat quinque grossos; abinde supra usque ad ducentos florenos accipiat sex grossos ; abinde supra pro quolibet cen- tenario duos grossos. — Item, pro quolibet instrumento emptionis li- brorum usque ad viginti florenos unum grossum, a viginti usque ad triginta florenos habeat duos grossos, a triginta usque ad quadraginta habeat tres grossos, a quadraginta usque ad centum quatuor grossos, de centum florenis et quantumcunque ulterius ascendat, habeat pro instrumento emptionis quinque grossos. — Item, de quolibet instrumento liberationis vel absolutionis seu quitationis usque ad quinquaginta florenos accipiat tres gr., de quinquaginta usque ad centum quatuor gr., de centum usque ad quingentos sex gr., abinde quantumcunque sump- serit quantitas, pro instrumento suo habeat octo gr.; et si plures sint liberati vel absoluti, pro quolibet novem grossos. — Pro testamentis autem usque ad centum florenos decem gr., deinde supra quantumcunque ascendat, habeat viginti gr., nisi de voluntate testatoris procederet, quod plus daret. — De codi- cillis autem, si fierent, duos solidos. — De quolibet autem, qui se constituerit pro alio usque ad centum florenos, habeat duos 18*
Strana 276
276 Cap. IX. Universitas. grossos, abinde supra tres grossos et non plus. — Pro exempla- tione vero alicujus privilegii Universitatis non possit notarius exi- gere ultra decem grossos albos (ab ?) aliquo scholare habente centum florenos auri in reditibus ; si infra habeat, non exigat ultra sex. — Pro scriptura vero literae testimonii non exigat ultra duos, et super quantitatem beneficii beneficiati promisso credatur. De dictis causarum autem, quae scribet, rectoris arbitrio salarium moderetur. Jubemus autem, quod notarius Universitatis instrumenta vel acta, quae scripserit, ei quem res tangit, si privilegiis nostrae Universitatis gaudeat, infra octo dies post requisitionem ejusdem, oblato sibi secundum taxationem prius scriptam salario, tradere in forma publica teneatur, sub poena decem florenorum. Et licet ultra praescriptas summas nihil exigere debeat, infra tamen juxta rectoris moderationem, qui laborem suum pensabit, debet contentus esse. 16. De officio pedelli generalis. Pedellus generalis, unus vel plures, jurare vel promittere teneantur singulis novis rectoribus de parendo mandatis ipsorum, et quod ad cujuscunque ipsorum vocationes venient; item, quod honorem et statum Uni- versitatis bonum bona fide procurent, et secreta per rectores et consiliarios Universitatis ipsis revelata celabunt, et servabunt statuta, quae ad suum spectant officium. Et talis pedellus per rectorem et consiliarios cum consensu Universitatis eligatur. Item censemus per pedellum generalem tantum pronunciari debere, quaecumque pronuncianda fuerint per scholas de lectionibus vel disputationibus vel festivitatibus, vel quaecunque talia fuerint circa morem. Et si pedellus infirmitate gravatus fuerit vel ne- cessitate corporali impeditus, notarius Universitatis poterit illud idem, vel qui stationem regit sub pedello generali, vel substitutus per eundem pedellum, cum licentia Universitatis et rectoris ad illud faciendum; ubi vero necessitas corporalis non excusat, ipse pedellus per se, et non per alium, tenetur officium suum exercere. Nec civitatem Pragensem ultra diem mansurus exeat, nisi de plena licentia a suo rectore petita et obtenta; et si contrarium fecerit, solvet pro die qualibet duos grossos. Item, pedellus vadat per scolas tempore debito et opportuno et consideret defectus et quaecunque fuerint emendanda, rectori nuntiabit. Item, diebus
276 Cap. IX. Universitas. grossos, abinde supra tres grossos et non plus. — Pro exempla- tione vero alicujus privilegii Universitatis non possit notarius exi- gere ultra decem grossos albos (ab ?) aliquo scholare habente centum florenos auri in reditibus ; si infra habeat, non exigat ultra sex. — Pro scriptura vero literae testimonii non exigat ultra duos, et super quantitatem beneficii beneficiati promisso credatur. De dictis causarum autem, quae scribet, rectoris arbitrio salarium moderetur. Jubemus autem, quod notarius Universitatis instrumenta vel acta, quae scripserit, ei quem res tangit, si privilegiis nostrae Universitatis gaudeat, infra octo dies post requisitionem ejusdem, oblato sibi secundum taxationem prius scriptam salario, tradere in forma publica teneatur, sub poena decem florenorum. Et licet ultra praescriptas summas nihil exigere debeat, infra tamen juxta rectoris moderationem, qui laborem suum pensabit, debet contentus esse. 16. De officio pedelli generalis. Pedellus generalis, unus vel plures, jurare vel promittere teneantur singulis novis rectoribus de parendo mandatis ipsorum, et quod ad cujuscunque ipsorum vocationes venient; item, quod honorem et statum Uni- versitatis bonum bona fide procurent, et secreta per rectores et consiliarios Universitatis ipsis revelata celabunt, et servabunt statuta, quae ad suum spectant officium. Et talis pedellus per rectorem et consiliarios cum consensu Universitatis eligatur. Item censemus per pedellum generalem tantum pronunciari debere, quaecumque pronuncianda fuerint per scholas de lectionibus vel disputationibus vel festivitatibus, vel quaecunque talia fuerint circa morem. Et si pedellus infirmitate gravatus fuerit vel ne- cessitate corporali impeditus, notarius Universitatis poterit illud idem, vel qui stationem regit sub pedello generali, vel substitutus per eundem pedellum, cum licentia Universitatis et rectoris ad illud faciendum; ubi vero necessitas corporalis non excusat, ipse pedellus per se, et non per alium, tenetur officium suum exercere. Nec civitatem Pragensem ultra diem mansurus exeat, nisi de plena licentia a suo rectore petita et obtenta; et si contrarium fecerit, solvet pro die qualibet duos grossos. Item, pedellus vadat per scolas tempore debito et opportuno et consideret defectus et quaecunque fuerint emendanda, rectori nuntiabit. Item, diebus
Strana 277
Cap. IX. Universitas. 277 quibus rector in statione vel loco juridico esse tenebitur, pedellus assistat eidem, et alias, quandocunque rectori faverit convenire. Item, processionem Universitatis ad festa vel alias fiendas, semper intersit, rectorem more solito praecedendo. Item, si plures pe- delli fuerint, non substituant alium loco sui neque alias in factis arduis, nisi pedellum generalem vel notarium Universitatis. 17. De promissis ingredientium Universitatis. Quilibet tam advena quam indigena volens gaudere com- modis et privilegiis Universitatis jurabit seu promittet, quando ad Universitatem recipitur, primo: Regi et regno fidelitatem; item quod rectori in licitis et honestis obediet et ad illius voca- tionem veniet, et statuta Universitatis facta et facienda servabit pro posse. Nec rector in hoc potestatem habeat dispensandi vel statutum immutandi. Item, promittat, quod nullius per aliquem offensus injuriam suam vindicet per semet ipsum, sed rectoris officium super hoc implorabit. 18. De jurisdictione ac judiciis rectoris. Juris- dictionem ordinariam rector habebit in omnia supposita Univer- sitatis in causis criminalibus, civilibus et injuriarum. Rector summatim et sine figura seu strepitu judicii causas cognoscat et decidat, nisi figuram judicii causae gravitas exigere videatur. Et si necessitas requirit, potest rector in causis scholarium procedere quolibet tempore feriarum. Item, non possunt Universitatis supposita rectoris judicium quolibet declinare. Si autem persona in judicium tracta promi- serit, ex acta causa se rectorem habere suspectum, causam su- spicionis exprimat adhibito promisso. Et extunc rector causam principalem deleget personae non suspectae, quae sit membrum Universitatis, seu aliquis vicerector detur, qui de causa suspi- cionis judicet et ipsam definiat infra octo dies cum consiliariis Universitatis. Qua probata, vicerector idem de principali causa cognoscat; illa non probata, remittat vicerector illam causam ad judicem recusatum et ad rectorem. Item, non debet aliquis intitulatus Universitati nostrae ac juratus alium intitulatum trahere in judicium, nisi ante rectorem Universitatis. Item, si rectori Universitatis tempore sui rectoratus per membrum Universitatis quaecunque injuria illata fuerit realis aut
Cap. IX. Universitas. 277 quibus rector in statione vel loco juridico esse tenebitur, pedellus assistat eidem, et alias, quandocunque rectori faverit convenire. Item, processionem Universitatis ad festa vel alias fiendas, semper intersit, rectorem more solito praecedendo. Item, si plures pe- delli fuerint, non substituant alium loco sui neque alias in factis arduis, nisi pedellum generalem vel notarium Universitatis. 17. De promissis ingredientium Universitatis. Quilibet tam advena quam indigena volens gaudere com- modis et privilegiis Universitatis jurabit seu promittet, quando ad Universitatem recipitur, primo: Regi et regno fidelitatem; item quod rectori in licitis et honestis obediet et ad illius voca- tionem veniet, et statuta Universitatis facta et facienda servabit pro posse. Nec rector in hoc potestatem habeat dispensandi vel statutum immutandi. Item, promittat, quod nullius per aliquem offensus injuriam suam vindicet per semet ipsum, sed rectoris officium super hoc implorabit. 18. De jurisdictione ac judiciis rectoris. Juris- dictionem ordinariam rector habebit in omnia supposita Univer- sitatis in causis criminalibus, civilibus et injuriarum. Rector summatim et sine figura seu strepitu judicii causas cognoscat et decidat, nisi figuram judicii causae gravitas exigere videatur. Et si necessitas requirit, potest rector in causis scholarium procedere quolibet tempore feriarum. Item, non possunt Universitatis supposita rectoris judicium quolibet declinare. Si autem persona in judicium tracta promi- serit, ex acta causa se rectorem habere suspectum, causam su- spicionis exprimat adhibito promisso. Et extunc rector causam principalem deleget personae non suspectae, quae sit membrum Universitatis, seu aliquis vicerector detur, qui de causa suspi- cionis judicet et ipsam definiat infra octo dies cum consiliariis Universitatis. Qua probata, vicerector idem de principali causa cognoscat; illa non probata, remittat vicerector illam causam ad judicem recusatum et ad rectorem. Item, non debet aliquis intitulatus Universitati nostrae ac juratus alium intitulatum trahere in judicium, nisi ante rectorem Universitatis. Item, si rectori Universitatis tempore sui rectoratus per membrum Universitatis quaecunque injuria illata fuerit realis aut
Strana 278
278 Cap. IX. Universitas. verbalis, convocabit magistros omnium facultatum et proponet causam. Qui sibi unum vel plures deputabunt judices in hac causa. Et quidquid taliter deputati judicaverint, teneatur etiam a rectore quam a parte defendente. Item, rector bis in septimana debet praesidere in judicio, scil. tertiis et quintis feriis, vel aliis, quas duxerit eligendas. Potest tamen, ut dictum est, si voluerit et necesse fuerit, omni die judicio praesidere, etiam die feriata. 19. In quibus rectori obedire Universitatis supposita teneantur. Rectoris convocationibus, citationibus et judiciorum sententiis et concordatis atque mandatis rationa- bilibus omnia Universitatis membra tenentur obedire. Et si quis gravatum se reputaverit, Universitatis auxilium imploret super illo. Item, citatus a rectore vel vicerectore, si contumax fuerit, solvet unum grossum; si tertio, solvet duos grossos; si quarto, in tribus grossis punietur. Potest etiam rector secundum exigen- tiam causae in citationibus unum terminum peremptorium pro- omnibus illis deputare. Quodsi nec adhuc comparare voluerit vel sententiam contra se factam servare spreverit, de communi con- silio a lectionibus per suspensionem publicam hujusmodi exclu- datur. Quodsi nec illam poenam curaverit, sed per quindenam in contumacia sua permanserit induratus, extunc trium dierum monitione praemissa a rectore, quae per pedellum in scholis sin- gulis publicabitur, in congregatione Universitatis ad hoc facta, talis a corpore Universitatis tanquam membrum putridum rescin- datur et inhibeatur universis suppositis, ne cum tali quomodo- libet conversentur in actibus scholasticis, tam publicis quam pri- vatis. Debet tamen rector in causa multum ardua procedere in judicio consiliariis suis assistentibus secundum definitionem con- silii Universitatis, de quo consilio habetur in statuto „De consi- liariis eligendis." 20. De exequiis defunctorum. In exequiis alicujus membri Universitatis, tam vigiliis quam missae, quilibet teneatur interesse, nonnisi quantum quem obligat debitum charitatis. 21. De poenis injuriantium suppositorum. Qui alteri dixerit seu ipsum vocaverit injuriose „ribaldum“ vel „nequam“ vel „mendacem" vel simili modo, ultra emendam,
278 Cap. IX. Universitas. verbalis, convocabit magistros omnium facultatum et proponet causam. Qui sibi unum vel plures deputabunt judices in hac causa. Et quidquid taliter deputati judicaverint, teneatur etiam a rectore quam a parte defendente. Item, rector bis in septimana debet praesidere in judicio, scil. tertiis et quintis feriis, vel aliis, quas duxerit eligendas. Potest tamen, ut dictum est, si voluerit et necesse fuerit, omni die judicio praesidere, etiam die feriata. 19. In quibus rectori obedire Universitatis supposita teneantur. Rectoris convocationibus, citationibus et judiciorum sententiis et concordatis atque mandatis rationa- bilibus omnia Universitatis membra tenentur obedire. Et si quis gravatum se reputaverit, Universitatis auxilium imploret super illo. Item, citatus a rectore vel vicerectore, si contumax fuerit, solvet unum grossum; si tertio, solvet duos grossos; si quarto, in tribus grossis punietur. Potest etiam rector secundum exigen- tiam causae in citationibus unum terminum peremptorium pro- omnibus illis deputare. Quodsi nec adhuc comparare voluerit vel sententiam contra se factam servare spreverit, de communi con- silio a lectionibus per suspensionem publicam hujusmodi exclu- datur. Quodsi nec illam poenam curaverit, sed per quindenam in contumacia sua permanserit induratus, extunc trium dierum monitione praemissa a rectore, quae per pedellum in scholis sin- gulis publicabitur, in congregatione Universitatis ad hoc facta, talis a corpore Universitatis tanquam membrum putridum rescin- datur et inhibeatur universis suppositis, ne cum tali quomodo- libet conversentur in actibus scholasticis, tam publicis quam pri- vatis. Debet tamen rector in causa multum ardua procedere in judicio consiliariis suis assistentibus secundum definitionem con- silii Universitatis, de quo consilio habetur in statuto „De consi- liariis eligendis." 20. De exequiis defunctorum. In exequiis alicujus membri Universitatis, tam vigiliis quam missae, quilibet teneatur interesse, nonnisi quantum quem obligat debitum charitatis. 21. De poenis injuriantium suppositorum. Qui alteri dixerit seu ipsum vocaverit injuriose „ribaldum“ vel „nequam“ vel „mendacem" vel simili modo, ultra emendam,
Strana 279
Cap. IX. Universitas. 279 quam tenebitur parti laesae, quae stabit in dictamine rectoris et consiliariorum, debebit Universitati solvere unum grossum. Quodsi dixerit eum „filium meretricis" vel „spurium" vel „furem" vel „traditorem" vel „lenonem“ vel simili modo, dabit Univer- sitati duplum. Item, qui lapidem sive baculum vel quodcunque aliud in- strumentum contra alium scholarem sive laicum animo injuriandi ad manum arripuerit, vel cultellum vel gladium extraxerit, licet non percutiat vel projiciat, tenebitur tamen Universitati quinque grossos. Si vero projicit vel percutit, licet non tangat, tenebitur duplum, et si eum insequatur, ut tangat, licet non possit, solvet tantum. Si vero tetigerit manu vel instrumento, seu offenderit quantumcunque leviter, solvet unum florenum. Si vero graviter tetigerit ita ut sit opus medicaminibus, citra mutilationem, tene- bitur ad duos florenos. Et si mutilaverit, etiam in minimo membro, dabit tres florenos, et sic ulterius secundum gravitatem offensae solvet Universitati. Et post ipsas poenas Universitati solvendas debet parti laesae emendam facere amicabilem vel condignam, secundum dictamen rectoris et consiliariorum, si non poterit amicabilis compositio inter eos alio modo inveniri. Item, nullus alium in assumptione regiminis scholarum aut alio quovis officio velit subdole et fraudulenter supplantare. Nec minus rector alteri velit scholares de schola abducere aut pro- fugos sub sua conditione fovere. 22. De poenis obtrectantium suppositorum. Nullus legens vel tenens cathedram dicat in cathedra aliqua, quae vergant in dedecus vel pudorem vel vituperium alicujus facultatis vel personarum de aliqua facultate. Si quis talia di- xerit et testimonio sufficienti de hoc convictus fuerit, coram re- ctore revocet in publico, quae dixit et in forma sicut ea dixit, et satisfaciat parti laesae secundum dictamen rectoris et consi- liariorum, dando et petendo. Quodsi facere renuerit, ab Univer- sitate excludatur. Idem fiet de eo, qui tale quid fecit in sermone publico, vel in consilio, vel in disputatione "de quolibet. 23. De poenis ludentium suppositorum. Ludentes ad taxillos pro pecunia uterque, tam perdens quam lucrans, punitur in hunc modum: Si ludus fuerit sive in die sive in
Cap. IX. Universitas. 279 quam tenebitur parti laesae, quae stabit in dictamine rectoris et consiliariorum, debebit Universitati solvere unum grossum. Quodsi dixerit eum „filium meretricis" vel „spurium" vel „furem" vel „traditorem" vel „lenonem“ vel simili modo, dabit Univer- sitati duplum. Item, qui lapidem sive baculum vel quodcunque aliud in- strumentum contra alium scholarem sive laicum animo injuriandi ad manum arripuerit, vel cultellum vel gladium extraxerit, licet non percutiat vel projiciat, tenebitur tamen Universitati quinque grossos. Si vero projicit vel percutit, licet non tangat, tenebitur duplum, et si eum insequatur, ut tangat, licet non possit, solvet tantum. Si vero tetigerit manu vel instrumento, seu offenderit quantumcunque leviter, solvet unum florenum. Si vero graviter tetigerit ita ut sit opus medicaminibus, citra mutilationem, tene- bitur ad duos florenos. Et si mutilaverit, etiam in minimo membro, dabit tres florenos, et sic ulterius secundum gravitatem offensae solvet Universitati. Et post ipsas poenas Universitati solvendas debet parti laesae emendam facere amicabilem vel condignam, secundum dictamen rectoris et consiliariorum, si non poterit amicabilis compositio inter eos alio modo inveniri. Item, nullus alium in assumptione regiminis scholarum aut alio quovis officio velit subdole et fraudulenter supplantare. Nec minus rector alteri velit scholares de schola abducere aut pro- fugos sub sua conditione fovere. 22. De poenis obtrectantium suppositorum. Nullus legens vel tenens cathedram dicat in cathedra aliqua, quae vergant in dedecus vel pudorem vel vituperium alicujus facultatis vel personarum de aliqua facultate. Si quis talia di- xerit et testimonio sufficienti de hoc convictus fuerit, coram re- ctore revocet in publico, quae dixit et in forma sicut ea dixit, et satisfaciat parti laesae secundum dictamen rectoris et consi- liariorum, dando et petendo. Quodsi facere renuerit, ab Univer- sitate excludatur. Idem fiet de eo, qui tale quid fecit in sermone publico, vel in consilio, vel in disputatione "de quolibet. 23. De poenis ludentium suppositorum. Ludentes ad taxillos pro pecunia uterque, tam perdens quam lucrans, punitur in hunc modum: Si ludus fuerit sive in die sive in
Strana 280
280 Cap. IX. Universitas. nocte ultra fertonem, quilibet tenebitur Universitati quatuor gr.; si vero ad sexagenam ludus se extenderit, quilibet dabit medium florenum; si ad unam cum media, quilibet dabit duodecim grossos; si ad duas sexagenas, unum florenum, et sic conse- quenter. Et talis poena debetur Uuiversitati. Ultra hoc lucrans debet totum lucrum praesentare rectori, quod debet per rectorem pauperibus scholaribus de Universitate dispartiri. Si autem ultra praedictas poenas et monita excesserit, per carcerem coerceatur. Quodsi nec sic cessaverit, ab Universitatis gremio excludatur. Item, quod nullus exerceat artem dimicandi, nec aliquis scholas dimicatorias praesumat visitare. 24. De poenis forisantium et coassistentium libero foro. In quacunque bursa celebrabitur liberum forum; socii de illa bursa saltem consentientes solvent Universitati flo- renum, et quilibet extraneus, qui visitaverit, solvet Universitati in poenam unam bursam, id est, quantum septimanatim ponit in bursa vel solvit pro expensis. 25. De poenis exigentium beanium. Quicunque exe- gerit beanium ab aliquo, solvet Universitati in poenam quatuor grossos, et ultra; quidquid extorserit ab eo, restituet illi, a quo extorsit. 26. De extraneis ad actus scholasticos non ad- mittendis. Nullus exerceat aliquem actum scholasticum in scholis Universitatis, cujuscunque facultatis existat, nisi subsit Universitati et rectori, et ab Universitate approbatus tanquam ad talem actum sufficiens exercendum, vel habita licentia re- ctoris et regentium in tali facultate, in qua libuerit facere actum specialem. Item, quod nullus legat lectiones privatas, nisi de speciali licentia rectoris et facultatis, in qua vellet legere. 27. De conductura bursarum seu commodorum. Item, quod inantea nullus magistrorum, doctorum vel scholarium aut quorumcunque aliorum, volentium gaudere privilegiis aut libertatibus Universitatis, possit seu debeat conducere domum, bursam aut commodum, sine consensu magistri, doctoris etc., qui de praesenti medio anno inhabitavit aut inhabitaverunt easdem vel eadem, ante festum S. Aegidii pro medio anno hiemis pro- xime futuro, nec ante festum S. Gregorii pro medio anno aestatis
280 Cap. IX. Universitas. nocte ultra fertonem, quilibet tenebitur Universitati quatuor gr.; si vero ad sexagenam ludus se extenderit, quilibet dabit medium florenum; si ad unam cum media, quilibet dabit duodecim grossos; si ad duas sexagenas, unum florenum, et sic conse- quenter. Et talis poena debetur Uuiversitati. Ultra hoc lucrans debet totum lucrum praesentare rectori, quod debet per rectorem pauperibus scholaribus de Universitate dispartiri. Si autem ultra praedictas poenas et monita excesserit, per carcerem coerceatur. Quodsi nec sic cessaverit, ab Universitatis gremio excludatur. Item, quod nullus exerceat artem dimicandi, nec aliquis scholas dimicatorias praesumat visitare. 24. De poenis forisantium et coassistentium libero foro. In quacunque bursa celebrabitur liberum forum; socii de illa bursa saltem consentientes solvent Universitati flo- renum, et quilibet extraneus, qui visitaverit, solvet Universitati in poenam unam bursam, id est, quantum septimanatim ponit in bursa vel solvit pro expensis. 25. De poenis exigentium beanium. Quicunque exe- gerit beanium ab aliquo, solvet Universitati in poenam quatuor grossos, et ultra; quidquid extorserit ab eo, restituet illi, a quo extorsit. 26. De extraneis ad actus scholasticos non ad- mittendis. Nullus exerceat aliquem actum scholasticum in scholis Universitatis, cujuscunque facultatis existat, nisi subsit Universitati et rectori, et ab Universitate approbatus tanquam ad talem actum sufficiens exercendum, vel habita licentia re- ctoris et regentium in tali facultate, in qua libuerit facere actum specialem. Item, quod nullus legat lectiones privatas, nisi de speciali licentia rectoris et facultatis, in qua vellet legere. 27. De conductura bursarum seu commodorum. Item, quod inantea nullus magistrorum, doctorum vel scholarium aut quorumcunque aliorum, volentium gaudere privilegiis aut libertatibus Universitatis, possit seu debeat conducere domum, bursam aut commodum, sine consensu magistri, doctoris etc., qui de praesenti medio anno inhabitavit aut inhabitaverunt easdem vel eadem, ante festum S. Aegidii pro medio anno hiemis pro- xime futuro, nec ante festum S. Gregorii pro medio anno aestatis
Strana 281
Cap. IX. Universitas. 281 etiam proxime futuro, et sic deinceps, nisi conventor aut con- ventores dictas bursas, domos aut commoda ante aliquem dicto- rum terminorum contigeret libere resignare; sub poena, quod per illum medium annum contrarium faciens, domum, bursam, com- modum praedicta nec aliquod commissorum inhabitare valeat, et unius sexagenae, quam teneatur solvere rectori infra quin- denam, sub poena dupli. Qua quindena elapsa rector contra hujusmodi transgressorem aut transgressores sub juramento seu promisso suo coram Universitate praestito procedere ad extor- sionem poenae praedictae teneatur. Cujus poenae medietatem rectoris, aliam vero conventoris aut conventorum usibus congre- gatio dicta Universitatis voluit applicari. Adjicientes nihilominus, quod si rector, conventor aut conventores, aut quiscunque seu qui- cunque, cujus vel quorum interest, ante dictum terminum aut in dicto termino vel post ipsum elapsum de fraude committenda vel commissa dubitaverit aut dubitaverint, conventor vel conventores et alius vel alii, quem vel quos hujusmodi negotium fraudis concernere videretur, teneatur et teneantur de fraude non com- missa promissum praestare, et alias super interrogatoriis vel articulis dictum negotium tangentibus promisso mediante re- spondere. 28. Qualiter statuta debeant obligare. Ex trans- gressione statutorum non statim incurrit transgressor perjurium seu fidei fractionem, nisi in statuto aliquo hoc manifeste exprimatur. 29. Forma juramenti ingredientium Universi- tatem (antiqua.) „Ego N. de B. juro (aut promitto) vobis, do- mine rector, et vestris successoribus obedientiam in (mandatis) licitis et honestis. Item regi atque coronae Boemiae regni fide- litatem. Item quod bonum Universitatis velim promovere, ad quemcunque statum devenero, pro posse meo, et statuta Univer- sitatis facta et facienda pro posse servare. Item quod injuriam propriam nec per me ipsum nec per alium praeter ordinem velim vindicare, sed super hoc rectoris officium implorare. Sic me Deus adjuvet!“ 10. Specialis Universitatis juristarum insti- tutio. 1372. Anno N. D. 1372 in festo S. Georgii de beneplacito D. Nostri Impe- ratoris facta specialis est Universitas juristarum in Studio Pragensi
Cap. IX. Universitas. 281 etiam proxime futuro, et sic deinceps, nisi conventor aut con- ventores dictas bursas, domos aut commoda ante aliquem dicto- rum terminorum contigeret libere resignare; sub poena, quod per illum medium annum contrarium faciens, domum, bursam, com- modum praedicta nec aliquod commissorum inhabitare valeat, et unius sexagenae, quam teneatur solvere rectori infra quin- denam, sub poena dupli. Qua quindena elapsa rector contra hujusmodi transgressorem aut transgressores sub juramento seu promisso suo coram Universitate praestito procedere ad extor- sionem poenae praedictae teneatur. Cujus poenae medietatem rectoris, aliam vero conventoris aut conventorum usibus congre- gatio dicta Universitatis voluit applicari. Adjicientes nihilominus, quod si rector, conventor aut conventores, aut quiscunque seu qui- cunque, cujus vel quorum interest, ante dictum terminum aut in dicto termino vel post ipsum elapsum de fraude committenda vel commissa dubitaverit aut dubitaverint, conventor vel conventores et alius vel alii, quem vel quos hujusmodi negotium fraudis concernere videretur, teneatur et teneantur de fraude non com- missa promissum praestare, et alias super interrogatoriis vel articulis dictum negotium tangentibus promisso mediante re- spondere. 28. Qualiter statuta debeant obligare. Ex trans- gressione statutorum non statim incurrit transgressor perjurium seu fidei fractionem, nisi in statuto aliquo hoc manifeste exprimatur. 29. Forma juramenti ingredientium Universi- tatem (antiqua.) „Ego N. de B. juro (aut promitto) vobis, do- mine rector, et vestris successoribus obedientiam in (mandatis) licitis et honestis. Item regi atque coronae Boemiae regni fide- litatem. Item quod bonum Universitatis velim promovere, ad quemcunque statum devenero, pro posse meo, et statuta Univer- sitatis facta et facienda pro posse servare. Item quod injuriam propriam nec per me ipsum nec per alium praeter ordinem velim vindicare, sed super hoc rectoris officium implorare. Sic me Deus adjuvet!“ 10. Specialis Universitatis juristarum insti- tutio. 1372. Anno N. D. 1372 in festo S. Georgii de beneplacito D. Nostri Impe- ratoris facta specialis est Universitas juristarum in Studio Pragensi
Strana 282
282 Cap. IX. Universitas. pro doctoribus, baccalariis, singulisque studentibus juris canonici (nationis Bohemorum, nationis Bavarorum, nationis Polonorum et nationis Saxonum), qui elegerunt in rectorem suum d. Joannem comitem de Pernsteyn. (Mon. hist. Univ. II. 1. p. 28.) A. D. 1373 circa festum Philippi et Jacobi; . Carolus IV. Imperatur et Boemiae rex ... ad instantiam et procurationem dominorum, Jo. praepositi in Granzoge, tunc rectoris, et Wilhelmi decani Hamburgensis, decretorum doctoris, ordinarie Decretales pro tunc legentis, quandam domum sitam in media civitate Pragensi apud ecclesiam S. Jacobi in angulo . . . pro 150 sex. a Pesselino camerlingho suo comparavit et Universitati juri- starum dedit et assignavit, quam praedictus d. Wilhelmus doctor de bene- placito dicti d. Imperatoris intravit et inhabitavit. (Ib.) A. D. 1373. D. Joannes (de Granzoge), tunc rector, statuta quaedam de consilio et consensu XVI consiliariorum, ad hoc per totam Universi- tatem (juristarum) electorum et deputatorum, concepit et correxit, sed non publicavit, quae successor suus publicare et expedire procuret. (Mon. hist. Univ. II. 1. pag. 25.) 1378. Joannes Slepekow, rector Universitatis juristarum, picturam 1383 Carolus Haquini archidiaconus ordinavit ad utrasque portas . Upsalensis, tunc rector Univ. jur., aedificari fecit novas scolas in curia Universitatis pro Decreto et Lectionibus extraordinariis etc. 1393. Mag. Joannes Westual rector theologorum, medicorum et arti- starum, et mag. Bertholdus de Waching, rector universitatis juristarum, etc. (Liber civ. Prag.) 1404 Collegium juristarum. 1406 Scola juristarum. 1413. In parochia ecclesiae S. Mariae ante Laetam curiam est quaedam domus seu palatium pro exercitio seu lectura juristarum Universitatis Studii Pragensis deputatum, habens salam superius magnam et solempnem cum cathedra et banchis seu scamnis praemunitam (paratam per Carolum Haquini rectoris supra memorati). 1413—1419 scolae juristarum. 1417—1429 Collegium juristarum. (Tomek Základy.) 11. Collegium regis Wenceslai 1380—1381.) 1381. Sexta feria in crastino Valentini, die XV. mensis Februarii, constituti coram Cunssone vicario magistri Hermannus physicus suo et nomine magistrorum Novi collegii Wenceslai Rom. et Boh. regis, confessi sunt, se habuisse et habere CLXXXII. sex. gr. pro emendo censu dicti Collegii XIIII sex. gr. Prag, et exhibuerunt quandam literam confectam. Quae omnia dom. vicarius auctoritate ordinarii confirmavit. (Cod. man. Capit. Prag. Tomek Děje univ. 60.) 1381 Novum collegium Wenceslai. 1399—1409 in parochia S. Galli Collegium regis Wenceslai; 1410—1429 domus collegii regis W. (Tomek, Základy.)
282 Cap. IX. Universitas. pro doctoribus, baccalariis, singulisque studentibus juris canonici (nationis Bohemorum, nationis Bavarorum, nationis Polonorum et nationis Saxonum), qui elegerunt in rectorem suum d. Joannem comitem de Pernsteyn. (Mon. hist. Univ. II. 1. p. 28.) A. D. 1373 circa festum Philippi et Jacobi; . Carolus IV. Imperatur et Boemiae rex ... ad instantiam et procurationem dominorum, Jo. praepositi in Granzoge, tunc rectoris, et Wilhelmi decani Hamburgensis, decretorum doctoris, ordinarie Decretales pro tunc legentis, quandam domum sitam in media civitate Pragensi apud ecclesiam S. Jacobi in angulo . . . pro 150 sex. a Pesselino camerlingho suo comparavit et Universitati juri- starum dedit et assignavit, quam praedictus d. Wilhelmus doctor de bene- placito dicti d. Imperatoris intravit et inhabitavit. (Ib.) A. D. 1373. D. Joannes (de Granzoge), tunc rector, statuta quaedam de consilio et consensu XVI consiliariorum, ad hoc per totam Universi- tatem (juristarum) electorum et deputatorum, concepit et correxit, sed non publicavit, quae successor suus publicare et expedire procuret. (Mon. hist. Univ. II. 1. pag. 25.) 1378. Joannes Slepekow, rector Universitatis juristarum, picturam 1383 Carolus Haquini archidiaconus ordinavit ad utrasque portas . Upsalensis, tunc rector Univ. jur., aedificari fecit novas scolas in curia Universitatis pro Decreto et Lectionibus extraordinariis etc. 1393. Mag. Joannes Westual rector theologorum, medicorum et arti- starum, et mag. Bertholdus de Waching, rector universitatis juristarum, etc. (Liber civ. Prag.) 1404 Collegium juristarum. 1406 Scola juristarum. 1413. In parochia ecclesiae S. Mariae ante Laetam curiam est quaedam domus seu palatium pro exercitio seu lectura juristarum Universitatis Studii Pragensis deputatum, habens salam superius magnam et solempnem cum cathedra et banchis seu scamnis praemunitam (paratam per Carolum Haquini rectoris supra memorati). 1413—1419 scolae juristarum. 1417—1429 Collegium juristarum. (Tomek Základy.) 11. Collegium regis Wenceslai 1380—1381.) 1381. Sexta feria in crastino Valentini, die XV. mensis Februarii, constituti coram Cunssone vicario magistri Hermannus physicus suo et nomine magistrorum Novi collegii Wenceslai Rom. et Boh. regis, confessi sunt, se habuisse et habere CLXXXII. sex. gr. pro emendo censu dicti Collegii XIIII sex. gr. Prag, et exhibuerunt quandam literam confectam. Quae omnia dom. vicarius auctoritate ordinarii confirmavit. (Cod. man. Capit. Prag. Tomek Děje univ. 60.) 1381 Novum collegium Wenceslai. 1399—1409 in parochia S. Galli Collegium regis Wenceslai; 1410—1429 domus collegii regis W. (Tomek, Základy.)
Strana 283
Cap. IX. Universitas. 283 Literis 1399, 30. Januarii Pragae datis, Wenceslaus rex „pensatis benigne gratis, fidelibus et studiosis obsequiis Maj. Nostrae per honorabiles magistros et scolares Domus seu Collegii per Nos erecti, fundati et futuris temporibus Dei auxilio ampliandi, quod a Regiae Maj. Nostrae nomine sumpsit vocabulum ac „Collegium regis Wenceslai“ nuncupatur, impensis et processu temporis eo quidem studiosius impendendis“, domum ipsorum sitam in Majori Civitate Pragensi, in parochia S. Galli, ab omnibus et singulis bernis, lozungis, contributionibus etc. absolvit. (Mon. hist. II. 2. dipl. XLVI.) 12. Institutio conservatorum et judicum 1383. 31. Augusti. Bonifacius episcopus, servus servorum Dei, dilectis filiis, praeposito Moguntino, et Wratislaviensi ac Omnium Sanctorum in castro Pragensi ecclesiarum decanis, salutem et apostolicam benedictionem. In supremae dignitatis specula licet immeriti disponente Domino constituti, dignum censemus et debitum, ut personis litterarum studiis insistentibus, per quae Divini nominis et fidei catholicae cultus protenditur, justitia colitur tam publica quam privata, res geritur utiliter, omnisque prosperitas humanae con- ditionis augetur, favores gratiosos et opportunae commoditatis auxilia liberaliter impendamus. Sane dilectorum filiorum, magistrorum, doctorum et schola- rium Universitatis Studii Pragensis conquestione percepimus, quod nonnulli archiepiscopi, episcopi, aliique ecclesiarum prae- lati et clerici ac ecclesiasticae personae, tam religiosae quam saeculares, nec non duces, marchiones, comites, barones, milites, nobiles et laici, communia civitatum, universitates oppidorum, castrorum, villarum et aliorum locorum, et aliae singulares per- sonae civitatum et dioecesium et aliarum partium diversarum, occuparunt et occupari fecerunt castra, villas et alia loca, terras, domos, possessiones, jura et jurisdictiones, nec non fructus, census, reditus et proventus Universitatis studii praedicti, et nonnulla alia bona mobilia et immobilia, spiritualia et tempora- lia, ad magistros, doctores et scholares hujusmodi studii com- muniter vel divisim spectantia, et ea detinent indebite occupata, seu ea detinentibus praestant auxilium, consilium et favorem. Nonnulli etiam civitatum, dioecesium et partium praedictarum, qui nomen Domini in vacuum recipere non formidant, eisdem
Cap. IX. Universitas. 283 Literis 1399, 30. Januarii Pragae datis, Wenceslaus rex „pensatis benigne gratis, fidelibus et studiosis obsequiis Maj. Nostrae per honorabiles magistros et scolares Domus seu Collegii per Nos erecti, fundati et futuris temporibus Dei auxilio ampliandi, quod a Regiae Maj. Nostrae nomine sumpsit vocabulum ac „Collegium regis Wenceslai“ nuncupatur, impensis et processu temporis eo quidem studiosius impendendis“, domum ipsorum sitam in Majori Civitate Pragensi, in parochia S. Galli, ab omnibus et singulis bernis, lozungis, contributionibus etc. absolvit. (Mon. hist. II. 2. dipl. XLVI.) 12. Institutio conservatorum et judicum 1383. 31. Augusti. Bonifacius episcopus, servus servorum Dei, dilectis filiis, praeposito Moguntino, et Wratislaviensi ac Omnium Sanctorum in castro Pragensi ecclesiarum decanis, salutem et apostolicam benedictionem. In supremae dignitatis specula licet immeriti disponente Domino constituti, dignum censemus et debitum, ut personis litterarum studiis insistentibus, per quae Divini nominis et fidei catholicae cultus protenditur, justitia colitur tam publica quam privata, res geritur utiliter, omnisque prosperitas humanae con- ditionis augetur, favores gratiosos et opportunae commoditatis auxilia liberaliter impendamus. Sane dilectorum filiorum, magistrorum, doctorum et schola- rium Universitatis Studii Pragensis conquestione percepimus, quod nonnulli archiepiscopi, episcopi, aliique ecclesiarum prae- lati et clerici ac ecclesiasticae personae, tam religiosae quam saeculares, nec non duces, marchiones, comites, barones, milites, nobiles et laici, communia civitatum, universitates oppidorum, castrorum, villarum et aliorum locorum, et aliae singulares per- sonae civitatum et dioecesium et aliarum partium diversarum, occuparunt et occupari fecerunt castra, villas et alia loca, terras, domos, possessiones, jura et jurisdictiones, nec non fructus, census, reditus et proventus Universitatis studii praedicti, et nonnulla alia bona mobilia et immobilia, spiritualia et tempora- lia, ad magistros, doctores et scholares hujusmodi studii com- muniter vel divisim spectantia, et ea detinent indebite occupata, seu ea detinentibus praestant auxilium, consilium et favorem. Nonnulli etiam civitatum, dioecesium et partium praedictarum, qui nomen Domini in vacuum recipere non formidant, eisdem
Strana 284
284 Cap. IX. Universitas. magistris, doctoribus et scholaribus super praedictis castris, villis et locis aliis, terris, domibus, possessionibus, juribus, juris- dictionibus, fructibus, censibus, reditibus et proventibus eorum- dem, et quibuscunque aliis bonis, mobilibus et immobilibus, spi- ritualibus et temporalibus, ac aliis rebus ad eosdem magistros, doctores et scholares spectantibus, multiplices molestias et inju- rias inferunt ac jacturas, et alias ipsos magistros, doctores et scholares super privilegiis et libertatibus ipsis, Universitati et studio concessis, diversis et gravibus jacturis et violentiis affli- gere et molestare praesumunt. Quare pro parte ipsorum magi- strorum, doctorum et scolarium nobis fuit humiliter supplicatum, ut, cum eis valde reddatur difficile pro singulis querelis ad sedem apostolicam habere recursum, providere eis super prae- missis paterna diligentia curaremus. Nos igitur adversus occupatores, detentores, molestatores et praesumtores hujusmodi illo volentes eisdem magistris, doctoribus et scholaribus remedio subvenire, per quod ipsorum compescatur temeritas et aliis aditus committendi similia prae- cludatur, discretioni vestrae per apostolica scripta mandamus: Quatenus vos, vel duo aut unus vestrum, per vos vel alium seu alios, etiamsi sint extra loca, in quibus deputati estis, conserva- tores et judices, praefatis magistris, doctoribus et scholaribus efficacis defensionis praesidio assistentes, non permittatis eosdem super his et quibuslibet aliis bonis et juribus ad magistros, do- ctores et scholares praedictos spectantibus ab eisdem vel quibus- cunque aliis indebite molestari, vel eis gravamina seu damna vel injurias irrogari, facturi dictis magistris, doctoribus et scho- laribus, cum ab eis vel procuratoribus suis aut eorum aliquo fueritis requisiti, de praedictis et aliis personis quibuslibet super restitutione hujusmodi castrorum, villarum, terrarum et aliorum locorum, jurisdictionum et jurium et bonorum, mobilium et im- mobilium, redituum quoque et proventuum, et aliorum quorum- cumque bonorum, nec non de quibuscunque molestiis, injuriis atque damnis, praesentibus et futuris, in illis videlicet, quae judicialem requirunt indaginem, summarie et de plano, sine stre- pitu et figura judicii, in aliis vero, prout qualitas eorum exe- gerit, justitiae complementum; occupatores seu detentores, mole- statores, praesumtores et injuriatores hujusmodi, nec non contra-
284 Cap. IX. Universitas. magistris, doctoribus et scholaribus super praedictis castris, villis et locis aliis, terris, domibus, possessionibus, juribus, juris- dictionibus, fructibus, censibus, reditibus et proventibus eorum- dem, et quibuscunque aliis bonis, mobilibus et immobilibus, spi- ritualibus et temporalibus, ac aliis rebus ad eosdem magistros, doctores et scholares spectantibus, multiplices molestias et inju- rias inferunt ac jacturas, et alias ipsos magistros, doctores et scholares super privilegiis et libertatibus ipsis, Universitati et studio concessis, diversis et gravibus jacturis et violentiis affli- gere et molestare praesumunt. Quare pro parte ipsorum magi- strorum, doctorum et scolarium nobis fuit humiliter supplicatum, ut, cum eis valde reddatur difficile pro singulis querelis ad sedem apostolicam habere recursum, providere eis super prae- missis paterna diligentia curaremus. Nos igitur adversus occupatores, detentores, molestatores et praesumtores hujusmodi illo volentes eisdem magistris, doctoribus et scholaribus remedio subvenire, per quod ipsorum compescatur temeritas et aliis aditus committendi similia prae- cludatur, discretioni vestrae per apostolica scripta mandamus: Quatenus vos, vel duo aut unus vestrum, per vos vel alium seu alios, etiamsi sint extra loca, in quibus deputati estis, conserva- tores et judices, praefatis magistris, doctoribus et scholaribus efficacis defensionis praesidio assistentes, non permittatis eosdem super his et quibuslibet aliis bonis et juribus ad magistros, do- ctores et scholares praedictos spectantibus ab eisdem vel quibus- cunque aliis indebite molestari, vel eis gravamina seu damna vel injurias irrogari, facturi dictis magistris, doctoribus et scho- laribus, cum ab eis vel procuratoribus suis aut eorum aliquo fueritis requisiti, de praedictis et aliis personis quibuslibet super restitutione hujusmodi castrorum, villarum, terrarum et aliorum locorum, jurisdictionum et jurium et bonorum, mobilium et im- mobilium, redituum quoque et proventuum, et aliorum quorum- cumque bonorum, nec non de quibuscunque molestiis, injuriis atque damnis, praesentibus et futuris, in illis videlicet, quae judicialem requirunt indaginem, summarie et de plano, sine stre- pitu et figura judicii, in aliis vero, prout qualitas eorum exe- gerit, justitiae complementum; occupatores seu detentores, mole- statores, praesumtores et injuriatores hujusmodi, nec non contra-
Strana 285
Cap. IX. Universitas. 285 dictores quoslibet et rebelles, cujuscumque dignitatis, status, ordinis vel conditionis extiterint, quandocunque et quotiens- cunque expedierit, auctoritate nostra per censuram ecclesiasticam, appellatione postposita, compescendo, invocato ad hoc, si opus fuerit, auxilio brachii saecularis. Non obstantibus tam felicis recordationis Bonifacii P. VIII., praedecessoris nostri, in quibus cavetur, ne aliquis extra suam civi- tatem et dioecesim, nisi in certis exceptis casibus, et in illis ultra unam diaetam a fine suae dioeceseos ad judicium evocetur; seu, ne judices et conservatores a sede deputati praedicta extra civitatem et dioe- cesim, in quibus deputati fuerint, contra quoscunque procedere, sive alii vel aliis vices suas committere; vel aliquos ultra unam diaetam a fine dioecesis eorumdem trahere praesumant, dummodo ultra tres diaetas aliquis auctoritate praesentium non trahatur; seu quod de aliis, quae judicialem requirunt indaginem, poenis in eos, si secus egerint, et in id procurantes adjectis, conser- vatores se nullatenus intromittant — quam aliis quibuscunque con- stitutionibus a praedecessoribus nostris, Romanis pontificibus, tam de judicibus delegatis et conservatoribus, quam personis ultra certum numerum ad judicium non vocandis, aut aliis edictis, quae vestrae possent in hac parte jurisdictioni aut potestati, ejusque libero exercitio quomodolibet obviare; seu, si aliquibus communiter vel divisim a praedicta sit sede indultum, quod in- terdici, suspendi vel excommunicari, seu extra vel ultra certa loca ad judicium evocari non possint, per litteras apostolicas, non facientes plenam et expressam ac de verbo ad verbum de in- dulto hujusmodi et eorum personis, locis, ordinibus, et nomi- nibus propriis mentionem; et qualibet alia dictae sedis indul- gentia generali vel speciali, cujuscunque tenoris existat, per quam praesentibus non expressam vel totaliter non insertam vestrae jurisdictionis explicatio in hac parte valeat quomodolibet impe- diri et de qua cujusque toto tenore ac de verbo ad verbum in nostris literis habenda sit mentio specialis. Certum volumus et apostolica auctoritate decernimus, quod quilibet vestrum prosequi valeat articulum etiam per alium in- choatum, quamvis idem inchoans nullo fuerit impedimento cano- nico praepeditus, quodque a dato praesentium sit vobis et uni- cunque vestrum in praemissis omnibus et eorum singulis, coeptis
Cap. IX. Universitas. 285 dictores quoslibet et rebelles, cujuscumque dignitatis, status, ordinis vel conditionis extiterint, quandocunque et quotiens- cunque expedierit, auctoritate nostra per censuram ecclesiasticam, appellatione postposita, compescendo, invocato ad hoc, si opus fuerit, auxilio brachii saecularis. Non obstantibus tam felicis recordationis Bonifacii P. VIII., praedecessoris nostri, in quibus cavetur, ne aliquis extra suam civi- tatem et dioecesim, nisi in certis exceptis casibus, et in illis ultra unam diaetam a fine suae dioeceseos ad judicium evocetur; seu, ne judices et conservatores a sede deputati praedicta extra civitatem et dioe- cesim, in quibus deputati fuerint, contra quoscunque procedere, sive alii vel aliis vices suas committere; vel aliquos ultra unam diaetam a fine dioecesis eorumdem trahere praesumant, dummodo ultra tres diaetas aliquis auctoritate praesentium non trahatur; seu quod de aliis, quae judicialem requirunt indaginem, poenis in eos, si secus egerint, et in id procurantes adjectis, conser- vatores se nullatenus intromittant — quam aliis quibuscunque con- stitutionibus a praedecessoribus nostris, Romanis pontificibus, tam de judicibus delegatis et conservatoribus, quam personis ultra certum numerum ad judicium non vocandis, aut aliis edictis, quae vestrae possent in hac parte jurisdictioni aut potestati, ejusque libero exercitio quomodolibet obviare; seu, si aliquibus communiter vel divisim a praedicta sit sede indultum, quod in- terdici, suspendi vel excommunicari, seu extra vel ultra certa loca ad judicium evocari non possint, per litteras apostolicas, non facientes plenam et expressam ac de verbo ad verbum de in- dulto hujusmodi et eorum personis, locis, ordinibus, et nomi- nibus propriis mentionem; et qualibet alia dictae sedis indul- gentia generali vel speciali, cujuscunque tenoris existat, per quam praesentibus non expressam vel totaliter non insertam vestrae jurisdictionis explicatio in hac parte valeat quomodolibet impe- diri et de qua cujusque toto tenore ac de verbo ad verbum in nostris literis habenda sit mentio specialis. Certum volumus et apostolica auctoritate decernimus, quod quilibet vestrum prosequi valeat articulum etiam per alium in- choatum, quamvis idem inchoans nullo fuerit impedimento cano- nico praepeditus, quodque a dato praesentium sit vobis et uni- cunque vestrum in praemissis omnibus et eorum singulis, coeptis
Strana 286
286 Cap. IX. Universitas. et non coeptis, praesentibus et futuris, perpetuata potestas et jurisdictio attributa, ut eo vigore, eaque firmitate possitis in praemissis omnibus, coeptis et non coeptis, praesentibus et fu- turis, et pro praedictis procedere, ac si praedicta omnia et sin- gula coram vobis coepta fuissent, et jurisdictio vestra et cujus- libet vestrum in praedictis omnibus et singulis per citationem vel modum alium perpetuata legitima exstitisset, constitutione praedicta super conservatoribus et alia qualibet in contrarium edita non obstante; praesentibus post viginti quinque annos a dato praesentium computandos minime valituris. Volumus autem, quodsi alias similis vel alia conservatoria, aut concessio, vel commissio per nos seu aliquos praedecessores nostros, Ro- manos pontifices, usque ad certum tempus nondum elapsum ad praedictorum supplicantium instantiam super praemissis con- cessa vel facta fuerit, quod ipsa alias facta concessio vel com- missio et literae habitae super eadem, ex nunc sint cassae et irritae, nulliusque roboris vel momenti. Datum Romae, apud sanctum Petrum, VII. Kalend. Fe- bruarii, pontificatus nostri anno octavo. (Orig. arch. Univ. Prag. — Mon. hist. III. dipl. XXXIX.) 13. Statuta facultatis artistarum 1390. (Contextus legitur in Mon. hist. Univ. Prag. I. 1. p. 35—124.) 14. Exemptio Universitatis a jurisdictione aliena. 1392. 22. Nov. Wenceslaus Dei gratia Romanorum rex semper Augustus et Boemiae rex. Notum facimus tenore praesentium universis, quod habito respectu ad magnam sollicitudinem praeteritam et multiplicia studia divae memoriae serenissimi principis, quondam domini et genitoris Nostri, domini Caroli Romanorum imperatoris et Boe- miae regis, quibus Pragense Studium instauravit, nunc amplius quotidianis urgemur affectibus, ut ipso auctore, qui prospera dedit initia, idem Studium inchoatum feliciter mediis desideratis proficiat et speratis finibus terminetur. Propter quod animo deliberato, sano principum, baronum ac procerum Regni Nostri accedente consilio, non per errorem aut improvide, sed de certa Nostra scientia, Nostrae Universitati Pragensi, magistris, docto-
286 Cap. IX. Universitas. et non coeptis, praesentibus et futuris, perpetuata potestas et jurisdictio attributa, ut eo vigore, eaque firmitate possitis in praemissis omnibus, coeptis et non coeptis, praesentibus et fu- turis, et pro praedictis procedere, ac si praedicta omnia et sin- gula coram vobis coepta fuissent, et jurisdictio vestra et cujus- libet vestrum in praedictis omnibus et singulis per citationem vel modum alium perpetuata legitima exstitisset, constitutione praedicta super conservatoribus et alia qualibet in contrarium edita non obstante; praesentibus post viginti quinque annos a dato praesentium computandos minime valituris. Volumus autem, quodsi alias similis vel alia conservatoria, aut concessio, vel commissio per nos seu aliquos praedecessores nostros, Ro- manos pontifices, usque ad certum tempus nondum elapsum ad praedictorum supplicantium instantiam super praemissis con- cessa vel facta fuerit, quod ipsa alias facta concessio vel com- missio et literae habitae super eadem, ex nunc sint cassae et irritae, nulliusque roboris vel momenti. Datum Romae, apud sanctum Petrum, VII. Kalend. Fe- bruarii, pontificatus nostri anno octavo. (Orig. arch. Univ. Prag. — Mon. hist. III. dipl. XXXIX.) 13. Statuta facultatis artistarum 1390. (Contextus legitur in Mon. hist. Univ. Prag. I. 1. p. 35—124.) 14. Exemptio Universitatis a jurisdictione aliena. 1392. 22. Nov. Wenceslaus Dei gratia Romanorum rex semper Augustus et Boemiae rex. Notum facimus tenore praesentium universis, quod habito respectu ad magnam sollicitudinem praeteritam et multiplicia studia divae memoriae serenissimi principis, quondam domini et genitoris Nostri, domini Caroli Romanorum imperatoris et Boe- miae regis, quibus Pragense Studium instauravit, nunc amplius quotidianis urgemur affectibus, ut ipso auctore, qui prospera dedit initia, idem Studium inchoatum feliciter mediis desideratis proficiat et speratis finibus terminetur. Propter quod animo deliberato, sano principum, baronum ac procerum Regni Nostri accedente consilio, non per errorem aut improvide, sed de certa Nostra scientia, Nostrae Universitati Pragensi, magistris, docto-
Strana 287
Cap. IX. Universitas. 287 ribus et studentibus, universaliter omnibus et singulariter sin- gulis, decrevimus hanc gratiam faciendam, sub tenoribus, condi- tionibus et clausulis inferius annotatis, videlicet, ut magistri, doctores, studentes, familiaresque quotidiani eorum cum omnibus praedictae Universitatis juribus, libertatibus, pertinentiis, fructibus, proventibus, emolumentis et obventionibus universis, quibuscunque specialibus vocabulis possint designari, ab omnibus steuris, solu- tionibus, daciis, talliis et quibuscunque caeteris oneribus realibus, etiam a jurisdictione quorumlibet judicum regni Nostri Boemiae liberi esse debeant penitus et exempti. Inhibemus igitur judicibus singulis, et nominatim Majoris, Minoris et Novae Civitatum Pragensium, et aliis, quibuscunque censeantur nominibus, ne adversus Nostrae dispositionis, conces- sionis ac ordinationis seriem quidquam in praejudicium magi- strorum, doctorum et studentium attentare praesumant; nam si quid attentaretur modo quolibet, hoc ipso facto, auctoritate regia Boemiae et de certa Nostra scientia, viribus vacamus, ut nullius roboris sit seu momenti. Si vero supposita Universitatis praedictae in maleficiis seu forefactis per judices Nostros, unum aut plures, apprehensa et arrestata fuerint, ipsum aut eadem, dummodo notorie studentes fuerint aut quam cito hoc constaret, judicio rectoris ejusdem Universitatis sine contradictione et difficultate qualibet volumus praesentari; sic tamen, ut talem vel tales pro hujusmodi fore- factis rector Universitatis, qui pro tempore fuerit, corrigere et alias unicuique contra eos actionem habenti expeditam, quoties opus fuerit, debeat justitiam ministrare. Si quis vero praesentem Nostram paginam quovis modo infirmare, infringere aut contraire attentaverit sive praesumpserit, ab eodem totiens quotiens contra factum fuerit, centum marcas auri purissimi irremissibiliter exigi volumus et cum effectu dari; et earum medietatem Nostri regalis aerarii Boemiae, residuam vero partem dictae Universitatis profectibus et usibus decrevimus applicari. Praesentium sub regiae Nostrae Majestatis sigillo testimo- nio litterarum. Datum Mendici A. D. MCCCXCII, die vicesima secunda
Cap. IX. Universitas. 287 ribus et studentibus, universaliter omnibus et singulariter sin- gulis, decrevimus hanc gratiam faciendam, sub tenoribus, condi- tionibus et clausulis inferius annotatis, videlicet, ut magistri, doctores, studentes, familiaresque quotidiani eorum cum omnibus praedictae Universitatis juribus, libertatibus, pertinentiis, fructibus, proventibus, emolumentis et obventionibus universis, quibuscunque specialibus vocabulis possint designari, ab omnibus steuris, solu- tionibus, daciis, talliis et quibuscunque caeteris oneribus realibus, etiam a jurisdictione quorumlibet judicum regni Nostri Boemiae liberi esse debeant penitus et exempti. Inhibemus igitur judicibus singulis, et nominatim Majoris, Minoris et Novae Civitatum Pragensium, et aliis, quibuscunque censeantur nominibus, ne adversus Nostrae dispositionis, conces- sionis ac ordinationis seriem quidquam in praejudicium magi- strorum, doctorum et studentium attentare praesumant; nam si quid attentaretur modo quolibet, hoc ipso facto, auctoritate regia Boemiae et de certa Nostra scientia, viribus vacamus, ut nullius roboris sit seu momenti. Si vero supposita Universitatis praedictae in maleficiis seu forefactis per judices Nostros, unum aut plures, apprehensa et arrestata fuerint, ipsum aut eadem, dummodo notorie studentes fuerint aut quam cito hoc constaret, judicio rectoris ejusdem Universitatis sine contradictione et difficultate qualibet volumus praesentari; sic tamen, ut talem vel tales pro hujusmodi fore- factis rector Universitatis, qui pro tempore fuerit, corrigere et alias unicuique contra eos actionem habenti expeditam, quoties opus fuerit, debeat justitiam ministrare. Si quis vero praesentem Nostram paginam quovis modo infirmare, infringere aut contraire attentaverit sive praesumpserit, ab eodem totiens quotiens contra factum fuerit, centum marcas auri purissimi irremissibiliter exigi volumus et cum effectu dari; et earum medietatem Nostri regalis aerarii Boemiae, residuam vero partem dictae Universitatis profectibus et usibus decrevimus applicari. Praesentium sub regiae Nostrae Majestatis sigillo testimo- nio litterarum. Datum Mendici A. D. MCCCXCII, die vicesima secunda
Strana 288
288 Cap. IX. Universitas. Novembris, regnorum Nostrorum Boemiae tricesimo, Romanorum vero decimo septimo. Per d. Henricum de Duba. magistrum curiae Wlachnico de Weitenmule. (Orig. arch. Univ. Prag. — Pelzel, Wenzel IV. dipl. XCI. — Mon. hist. II. 1. dipl. XXXIII.) 15. Collegii Lituanici fundatio 1397. 20. Julii et 1397, 10. Novembris. „Sane pro parte ser. principis, dominae Hedvigis reginae Poloniae, sororis Nostrae carissimae, oblata nuper Maj. Nostrae petitio continebat, quod cum ipsa ad propagandam in terris et dominiis suis ac etiam locis circum vicinis sacrosanctam fidem catholicam, certas personas a partibus Lytwaniae vel alibi oriundas eligere, ipsasquae ad studium civitatis Nostrae Pragensis decreverit destinare, sub eo proposito, ut ibidem sacra facultate theologica cognita et quantum ipsis ad Alto concessum fuerit, realiter appre- hensa, veritatis doctrinam in gentes illarum partium, quae hactenus nec Dominum norunt nec ejus nomen magnificum invocarunt, debeant fideliter derivare; ad usus quoque dictarum personarum studere debentium domum in eadem civitate Nostra Pragensi, necnon ducentas sexag. census annui providerit comparandum; quatenus emptioni domus et census hujusmodi consensum Nostrum adhibere, ipsam quoque domum et censum ad usus di- ctarum personarum appropriare, annectere et inviscerare gratiosius digna- remur.“ Haecce literae Wenceslai regis cum literis reginae Hedwigis Cracoviae 1397, 10. Novembris datis, servantur in archivo Univ. Prag. — Mon. hist. II. 1. dipl. XLI et XLII. Literae Hedwigis reginae dantis plenam potestatem Cruci institori Pragensi, domum et census pro collegio emendi. (Cracoviae 1397.) Vidimus literarum Crucis institoris plenipotentiarii, quibus statuit 12 studiosos Polonos illo censu 200 sex. alendos. Eorum inspector magister esse debet et obligatur ad unam horam impendendam quotidie in docendis alumnis. (1411. 29. Apr.) 16. Jurisdictio rectoris in universitate Pra- gensi 1397. 21. Decb. Bonifacius episcopus, servus servorum Dei. Ad perpetuam memoriam. Nonnunquam instans devotorum supplicatio nos inducit, ut ipsorum petitiones, per quas eorum quieti consuliter et ipsorum gravaminibus occurritur, ad exauditionis gratiam admittamus. Devotis igitur dilectorum filiorum Universitatis Studii Pragensis,
288 Cap. IX. Universitas. Novembris, regnorum Nostrorum Boemiae tricesimo, Romanorum vero decimo septimo. Per d. Henricum de Duba. magistrum curiae Wlachnico de Weitenmule. (Orig. arch. Univ. Prag. — Pelzel, Wenzel IV. dipl. XCI. — Mon. hist. II. 1. dipl. XXXIII.) 15. Collegii Lituanici fundatio 1397. 20. Julii et 1397, 10. Novembris. „Sane pro parte ser. principis, dominae Hedvigis reginae Poloniae, sororis Nostrae carissimae, oblata nuper Maj. Nostrae petitio continebat, quod cum ipsa ad propagandam in terris et dominiis suis ac etiam locis circum vicinis sacrosanctam fidem catholicam, certas personas a partibus Lytwaniae vel alibi oriundas eligere, ipsasquae ad studium civitatis Nostrae Pragensis decreverit destinare, sub eo proposito, ut ibidem sacra facultate theologica cognita et quantum ipsis ad Alto concessum fuerit, realiter appre- hensa, veritatis doctrinam in gentes illarum partium, quae hactenus nec Dominum norunt nec ejus nomen magnificum invocarunt, debeant fideliter derivare; ad usus quoque dictarum personarum studere debentium domum in eadem civitate Nostra Pragensi, necnon ducentas sexag. census annui providerit comparandum; quatenus emptioni domus et census hujusmodi consensum Nostrum adhibere, ipsam quoque domum et censum ad usus di- ctarum personarum appropriare, annectere et inviscerare gratiosius digna- remur.“ Haecce literae Wenceslai regis cum literis reginae Hedwigis Cracoviae 1397, 10. Novembris datis, servantur in archivo Univ. Prag. — Mon. hist. II. 1. dipl. XLI et XLII. Literae Hedwigis reginae dantis plenam potestatem Cruci institori Pragensi, domum et census pro collegio emendi. (Cracoviae 1397.) Vidimus literarum Crucis institoris plenipotentiarii, quibus statuit 12 studiosos Polonos illo censu 200 sex. alendos. Eorum inspector magister esse debet et obligatur ad unam horam impendendam quotidie in docendis alumnis. (1411. 29. Apr.) 16. Jurisdictio rectoris in universitate Pra- gensi 1397. 21. Decb. Bonifacius episcopus, servus servorum Dei. Ad perpetuam memoriam. Nonnunquam instans devotorum supplicatio nos inducit, ut ipsorum petitiones, per quas eorum quieti consuliter et ipsorum gravaminibus occurritur, ad exauditionis gratiam admittamus. Devotis igitur dilectorum filiorum Universitatis Studii Pragensis,
Strana 289
Cap. IX. Universitas. 289 pro quibus etiam charissimus in Christo filius noster Wenceslaus, Rom. et Boem, rex illustris, nobis humiliter supplicavit, petitio- nibus inclinati, volumus et apost. auctoritate tenore praesentium irrefragibiliter statuimus et etiam ordinamus, quod de caetero nullus ex dictis Universitate, praesens in ipso Studio pro tem- pore existens, coram quocumque ordinario, etiam legato nato, aut alio judice delegato vel subdelegato, etiam auctoritate qua- rumcunque litterarum seu rescriptorum a sede praedicta sub quacunque verborum forma impetratorum seu imposterum impe- trandorum, plenam et expressam ac de verbo ad verbum de hu- jusmodi nostris statuto et ordinatione mentionem non facientium, super quibuscunque bonis mobilibus aut immobilibus, juribus, actionibus civilibus, criminalibus, saecularibus vel profanis, aut rebus aliis in civitate et dioecesi Pragensi tantummodo consi- stentibus, invitus in causam trahi seu ad judicium evocari va- leat, seu respondere aut comparere quomodolibet teneatur; quodque omnes et singuli de ipsis Universitate, praesentes pro tempore in dicto studio existentes, teneantur et debeant pro praemissis coram rectore Universitatis dicti Studii pro tempore existente juri stare et ecclesiae ac ipsius rectoris mandatis et decretis honestis et decentibus obedire. Nos enim rectori dictorum Universitatis, qui pro tempore fuerit, etiamsi dignitatem vel personatum seu canonicatum et praebendam alicujus ecclesiae cathedralis non obtinuerit et in minoribus duntaxat ordinibus constitutus fuerit, una cum consilio et assensu quatuor consiliariorum dictorum Universitatis, juxta consuetudinem ejusdem Studii pro tempore electorum seu eli- gendorum, omnes et singulas causas tam civiles et criminales quam mundanas et profanas, quae inter quoscunque de Univer- sitate praedictos et quae per quemcunque seu quoscunque cives, habitatores et incolas aut aliam vel alias personas in dicta civi- tate Pragensi pro tempore existentes, contra aliquem vel aliquos de dictis Universitate super praemissis seu super injuriis etiam in dictis civitate et dioecesi illatis vel inferendis, conjunctim vel divisim, etiam per viam reconventionis pro tempore movebuntur, convocatis partibus cognoscendi, audiendi et sine debito termi- nandi et etiam, cum sibi videbitur, summarie, simpliciter et de plano, sine strepitu et figura judicii, sola facti veritate inspecta, Codex J. B. II. 3. 19
Cap. IX. Universitas. 289 pro quibus etiam charissimus in Christo filius noster Wenceslaus, Rom. et Boem, rex illustris, nobis humiliter supplicavit, petitio- nibus inclinati, volumus et apost. auctoritate tenore praesentium irrefragibiliter statuimus et etiam ordinamus, quod de caetero nullus ex dictis Universitate, praesens in ipso Studio pro tem- pore existens, coram quocumque ordinario, etiam legato nato, aut alio judice delegato vel subdelegato, etiam auctoritate qua- rumcunque litterarum seu rescriptorum a sede praedicta sub quacunque verborum forma impetratorum seu imposterum impe- trandorum, plenam et expressam ac de verbo ad verbum de hu- jusmodi nostris statuto et ordinatione mentionem non facientium, super quibuscunque bonis mobilibus aut immobilibus, juribus, actionibus civilibus, criminalibus, saecularibus vel profanis, aut rebus aliis in civitate et dioecesi Pragensi tantummodo consi- stentibus, invitus in causam trahi seu ad judicium evocari va- leat, seu respondere aut comparere quomodolibet teneatur; quodque omnes et singuli de ipsis Universitate, praesentes pro tempore in dicto studio existentes, teneantur et debeant pro praemissis coram rectore Universitatis dicti Studii pro tempore existente juri stare et ecclesiae ac ipsius rectoris mandatis et decretis honestis et decentibus obedire. Nos enim rectori dictorum Universitatis, qui pro tempore fuerit, etiamsi dignitatem vel personatum seu canonicatum et praebendam alicujus ecclesiae cathedralis non obtinuerit et in minoribus duntaxat ordinibus constitutus fuerit, una cum consilio et assensu quatuor consiliariorum dictorum Universitatis, juxta consuetudinem ejusdem Studii pro tempore electorum seu eli- gendorum, omnes et singulas causas tam civiles et criminales quam mundanas et profanas, quae inter quoscunque de Univer- sitate praedictos et quae per quemcunque seu quoscunque cives, habitatores et incolas aut aliam vel alias personas in dicta civi- tate Pragensi pro tempore existentes, contra aliquem vel aliquos de dictis Universitate super praemissis seu super injuriis etiam in dictis civitate et dioecesi illatis vel inferendis, conjunctim vel divisim, etiam per viam reconventionis pro tempore movebuntur, convocatis partibus cognoscendi, audiendi et sine debito termi- nandi et etiam, cum sibi videbitur, summarie, simpliciter et de plano, sine strepitu et figura judicii, sola facti veritate inspecta, Codex J. B. II. 3. 19
Strana 290
290 Cap. IX. Universitas. procedendi, de quibuscumque criminibus, delictis et excessibus, per quemcunque seu quoscumque de dictis Universitate, cujus- cunque etiam dignitatis, facultatis, status, gradus, ordinis, con- ditionis vel praeeminentiae fuerit seu fuerint, inquirendi, ipsaque crimina, delicta et excessus juxta canonicas sanctiones corrigendi et puniendi, ac carceres publicas et privatas pro hujusmodi cor- rectione et punitione fiendis in dicta civitate Pragensi, eligendi et tenendi, ac quod decreverit, per censuram ecclesiasticam, appellatione remota, firmiter observari faciendi; et quoscumque cives, incolas, habitatores et alias personas dictae civitatis alicui seu aliquibus de dictis Universitate, communiter vel divisim, damna, molestias aut injurias in personis seu rebus eorum in- ferre seu irrogare praesumentes, simili censura ad satisfactionem et emendam condignam, juris ordine observato, compellendi; quoscunque etiam processus, praemissorum occasione habendos, quotiens expedierit, aggravandi et contradictores quoslibet ac rebelles censura simili, appellatione cessante, compellendi, invo- cato ad hoc, si opus fuerit, auxilio brachii saecularis; necnon quascunque excommunicationis, suspensionis seu interdicti, aut alias sententias seu censuras propterea per eum ferendas in forma ecclesiae consueta relaxandi, ac pro modo culpae poeni- tentiam salutarem injungendi et omnimodam jurisdictionem ordinariam in ipsos Universitatem, conjunctim vel divisim, exer- cendi, ac omnia et singula, quae circa praemissa fuerint quo- modolibet opportuna, agendi, plenam et liberam auctoritate praedicta per praesentes concedimus potestatem, constitutionibus apostolicis et aliis in contrarium editis non obstantibus quibus- cunque, seu si aliquibus, communiter vel divisim, a praefata sede sit indultum, quod interdici, suspendi vel excommunicari seu extra vel ultra certa loca ad judicium evocari non possint, per litteras apostolicas, non facientes plenam et expressam ac de verbo ad verbum de indulto hujusmodi et eorum personis, ordi- nibus et nominibus propriis mentionem, et qualibet alia dictae Sedis indulgentia, generali vel speciali, cujuscunque tenoris existat, per quam praesentibus non expressam vel totaliter non insertam, ipsius rectoris jurisdictionis explicatio in hac parte valeat quo- modolibet impediri et de qua cujusque toto tenore habenda sit de verbo ad verbum in nostris litteris mentio specialis; nos
290 Cap. IX. Universitas. procedendi, de quibuscumque criminibus, delictis et excessibus, per quemcunque seu quoscumque de dictis Universitate, cujus- cunque etiam dignitatis, facultatis, status, gradus, ordinis, con- ditionis vel praeeminentiae fuerit seu fuerint, inquirendi, ipsaque crimina, delicta et excessus juxta canonicas sanctiones corrigendi et puniendi, ac carceres publicas et privatas pro hujusmodi cor- rectione et punitione fiendis in dicta civitate Pragensi, eligendi et tenendi, ac quod decreverit, per censuram ecclesiasticam, appellatione remota, firmiter observari faciendi; et quoscumque cives, incolas, habitatores et alias personas dictae civitatis alicui seu aliquibus de dictis Universitate, communiter vel divisim, damna, molestias aut injurias in personis seu rebus eorum in- ferre seu irrogare praesumentes, simili censura ad satisfactionem et emendam condignam, juris ordine observato, compellendi; quoscunque etiam processus, praemissorum occasione habendos, quotiens expedierit, aggravandi et contradictores quoslibet ac rebelles censura simili, appellatione cessante, compellendi, invo- cato ad hoc, si opus fuerit, auxilio brachii saecularis; necnon quascunque excommunicationis, suspensionis seu interdicti, aut alias sententias seu censuras propterea per eum ferendas in forma ecclesiae consueta relaxandi, ac pro modo culpae poeni- tentiam salutarem injungendi et omnimodam jurisdictionem ordinariam in ipsos Universitatem, conjunctim vel divisim, exer- cendi, ac omnia et singula, quae circa praemissa fuerint quo- modolibet opportuna, agendi, plenam et liberam auctoritate praedicta per praesentes concedimus potestatem, constitutionibus apostolicis et aliis in contrarium editis non obstantibus quibus- cunque, seu si aliquibus, communiter vel divisim, a praefata sede sit indultum, quod interdici, suspendi vel excommunicari seu extra vel ultra certa loca ad judicium evocari non possint, per litteras apostolicas, non facientes plenam et expressam ac de verbo ad verbum de indulto hujusmodi et eorum personis, ordi- nibus et nominibus propriis mentionem, et qualibet alia dictae Sedis indulgentia, generali vel speciali, cujuscunque tenoris existat, per quam praesentibus non expressam vel totaliter non insertam, ipsius rectoris jurisdictionis explicatio in hac parte valeat quo- modolibet impediri et de qua cujusque toto tenore habenda sit de verbo ad verbum in nostris litteris mentio specialis; nos
Strana 291
Cap. IX. Universitas. 291 enim ex nunc irritum decernimus et inane, si secus super his a quoquam, quavis auctoritate, scienter vel ignoranter, contigerit attemptari. Nulli ergo omnino hominum liceat hanc paginam Nostrae voluntatis, statuti, ordinationis, concessionis et constitutionis in- fringere vel ei censu temerario contraire; si quis autem hoc attemptare praesumpserit, indignationem omnipotentis Dei et beatorum Petri et Pauli, apostolorum ejus, se noverit incursurum. Datum Romae apud sanctum Petrum, XII. Kal. Januarias, pontificatus nostri anno nono. Jo. de Bononia Gratis de mandato domini P. P. Jo. de Ferentino. (Arch. Univ. Prag. — Mon. hist. II. 1. dipl. XLV.) 17. Domus Nationis Boemorum, Collegium Na- tionis. 1399—1403. (1403. Mon. hist. II. 1. p. 406. (f. Ib. 376.) 1403—1407 in parochia S. Galli. 1408—1413 domus Nationis Boemorum. Literis a. 1407, 13. Maji datis Wenceslaus de Chotietow, presbyter dioc. Prag. et minister capellae regiae O. S. in castro Pragensi, domum suam, dictam Nationis, in Majori Civitate Pragensi, in parochia S. Galli, inter domum Hanconis et domum Nationis Bohemorum, donavit, deputavit et legavit magistris et toti nationi Bohemicae (Balbin Boh. docta I. 28 etc.). 1429—1433 Natio Bohemorum penes domum Collegii regis Wen- (Tomek, Základy.) ceslai. 18. Scola medicorum. 1405. In platea S. Valentini 1405 Scola medicorum. 1411 Collegium medi- corum ex opposito Jacobi institoris de Plan; 1429 Scola medicorum. (Tomek, Základy.) 19. Collegium reginae. 1407—1411. 1407—1411 in foro S. Galli domus olim Maly institoris, quam nunc tenent magistri domus Nationis Boemorum. 1413 Domus quondam Maly institoris, nunc vero Collegium Reginae nuncupata, in foro S. Galli, natio Boemorum Universitatis studii Pragensis resignat studentibus, quondam in Jerusalem, exceptis duobus commodis, quorum hostia ad Domum Nationis (Tomek, Základy.) sunt conversa etc. 1415—1433 Collegium Reginae. 20. Statuta Collegii Caroli IV. Magistri Collegii „volentes ad instar aliarum honestarum congrega- 19*
Cap. IX. Universitas. 291 enim ex nunc irritum decernimus et inane, si secus super his a quoquam, quavis auctoritate, scienter vel ignoranter, contigerit attemptari. Nulli ergo omnino hominum liceat hanc paginam Nostrae voluntatis, statuti, ordinationis, concessionis et constitutionis in- fringere vel ei censu temerario contraire; si quis autem hoc attemptare praesumpserit, indignationem omnipotentis Dei et beatorum Petri et Pauli, apostolorum ejus, se noverit incursurum. Datum Romae apud sanctum Petrum, XII. Kal. Januarias, pontificatus nostri anno nono. Jo. de Bononia Gratis de mandato domini P. P. Jo. de Ferentino. (Arch. Univ. Prag. — Mon. hist. II. 1. dipl. XLV.) 17. Domus Nationis Boemorum, Collegium Na- tionis. 1399—1403. (1403. Mon. hist. II. 1. p. 406. (f. Ib. 376.) 1403—1407 in parochia S. Galli. 1408—1413 domus Nationis Boemorum. Literis a. 1407, 13. Maji datis Wenceslaus de Chotietow, presbyter dioc. Prag. et minister capellae regiae O. S. in castro Pragensi, domum suam, dictam Nationis, in Majori Civitate Pragensi, in parochia S. Galli, inter domum Hanconis et domum Nationis Bohemorum, donavit, deputavit et legavit magistris et toti nationi Bohemicae (Balbin Boh. docta I. 28 etc.). 1429—1433 Natio Bohemorum penes domum Collegii regis Wen- (Tomek, Základy.) ceslai. 18. Scola medicorum. 1405. In platea S. Valentini 1405 Scola medicorum. 1411 Collegium medi- corum ex opposito Jacobi institoris de Plan; 1429 Scola medicorum. (Tomek, Základy.) 19. Collegium reginae. 1407—1411. 1407—1411 in foro S. Galli domus olim Maly institoris, quam nunc tenent magistri domus Nationis Boemorum. 1413 Domus quondam Maly institoris, nunc vero Collegium Reginae nuncupata, in foro S. Galli, natio Boemorum Universitatis studii Pragensis resignat studentibus, quondam in Jerusalem, exceptis duobus commodis, quorum hostia ad Domum Nationis (Tomek, Základy.) sunt conversa etc. 1415—1433 Collegium Reginae. 20. Statuta Collegii Caroli IV. Magistri Collegii „volentes ad instar aliarum honestarum congrega- 19*
Strana 292
292 Cap. IX. Universitas. tionum ac collegiatarum sub debito regiminis ordine vitam ducere regulatam," in Statuta subscripta consenserunt: 1. De officio praepositi. Imprimis inter collegas unus praepositus erit et nominabitur, cujus executio officii per annum integrum durabit. Qui quidem plenam auctoritatem ha- bebit exequendi et prosequendi Statuta inferius notata. De cujus electione, officio et auctoritate plenius in sequentibus, quod est statutum, dicetur. 2. De electione praepositi. Etsi quisque collegarum onus, quod caeteri ferunt, ordine se attingente absque excusa- tione ferre teneatur, nemo tamen officio praepositurae, nisi elec- tione libera totius Collegii potiatur. Qua quidem electione, ardua et rationabili superextante causa, etiam ipse poterit transmutari ordo. Et hac ipsa electio isto modo sit peragenda. 3. De modo eligendi praepositum novum. An- tiquus praepositus facta convocatione magistrorum collegarum apto die circa festum Georgii, immediate ante prandium, sub debito obedientiae et sub poena non contradicendi, invocata primum gratia Spiritus sancti et facta per praepositum brevi arenga seu commonefactione super digna et utili persona eligenda ad dictum officium praepositurae, requirat praepositus vota sin- gulorum a senioribus incipiendo et juxta pluralitatem vocum concludat pro persona nominata. Si vero fuerint voces numero pares, ad quam illarum partium duarum praepositus vocem suam dederit, pro illo per antiquum praepositum concludatur. 4. De susceptione praepositurae. Sic, ut praemit- titur, electus, si absens fuerit, mox per praepositum evocetur; si vero praesens fuerit, talis significata sibi de se facta electione mox tenetur suscipere officium futurae praepositurae, facta pol- licitatione super fideli et diligenti censuum exquisitione et dispensatione et sui officii executione ad antiqui praepositi stipulationem. Quodsi dictum officium recusaret suscipere, tene- bitur pro fisco Collegii solvere duas sexagenas grossorum, et hoc totiens quotiens ipsum reeligi contigerit in officium prae- dictum, aut rationabilem excusationem ponere, quam major pars collegarum approbaret. 5. De officio dignitateque praepositi et loca- tione circa mensam. Electus modo praedicto in praeposi-
292 Cap. IX. Universitas. tionum ac collegiatarum sub debito regiminis ordine vitam ducere regulatam," in Statuta subscripta consenserunt: 1. De officio praepositi. Imprimis inter collegas unus praepositus erit et nominabitur, cujus executio officii per annum integrum durabit. Qui quidem plenam auctoritatem ha- bebit exequendi et prosequendi Statuta inferius notata. De cujus electione, officio et auctoritate plenius in sequentibus, quod est statutum, dicetur. 2. De electione praepositi. Etsi quisque collegarum onus, quod caeteri ferunt, ordine se attingente absque excusa- tione ferre teneatur, nemo tamen officio praepositurae, nisi elec- tione libera totius Collegii potiatur. Qua quidem electione, ardua et rationabili superextante causa, etiam ipse poterit transmutari ordo. Et hac ipsa electio isto modo sit peragenda. 3. De modo eligendi praepositum novum. An- tiquus praepositus facta convocatione magistrorum collegarum apto die circa festum Georgii, immediate ante prandium, sub debito obedientiae et sub poena non contradicendi, invocata primum gratia Spiritus sancti et facta per praepositum brevi arenga seu commonefactione super digna et utili persona eligenda ad dictum officium praepositurae, requirat praepositus vota sin- gulorum a senioribus incipiendo et juxta pluralitatem vocum concludat pro persona nominata. Si vero fuerint voces numero pares, ad quam illarum partium duarum praepositus vocem suam dederit, pro illo per antiquum praepositum concludatur. 4. De susceptione praepositurae. Sic, ut praemit- titur, electus, si absens fuerit, mox per praepositum evocetur; si vero praesens fuerit, talis significata sibi de se facta electione mox tenetur suscipere officium futurae praepositurae, facta pol- licitatione super fideli et diligenti censuum exquisitione et dispensatione et sui officii executione ad antiqui praepositi stipulationem. Quodsi dictum officium recusaret suscipere, tene- bitur pro fisco Collegii solvere duas sexagenas grossorum, et hoc totiens quotiens ipsum reeligi contigerit in officium prae- dictum, aut rationabilem excusationem ponere, quam major pars collegarum approbaret. 5. De officio dignitateque praepositi et loca- tione circa mensam. Electus modo praedicto in praeposi-
Strana 293
Cap. IX. Universitas. 293 turam et acceptans officium, de mandato antiqui praepositi debet singulorum collegarum cum suis servitoribus per manus stipula- tionem accipere promissum subjectionis et obedientiae in hiis, quae pertinent ad bonum statum Collegii, quam promissionem nullus debet recusare. Ipse autem praepositus, postquam in exe- cutione sui officii fuerit, in mensa et in convocationibus et in factis Collegii, ante et supra omnem collegam (etiamsi quis col- legarum rector Universitatis vel cujusvis alterius dignitatis fuerit), locum et caput tenere debebit; alii vero magistri consequenter juxta prioritatem collegiaturae locum tenebunt, nisi quis seniorum posteriorem locum maluerit retinere. 6. De electione aedituorum. Praepositus circa prin- cipium executionis sui officii, dum sibi convenientius, absque longa mora, visum fuerit, hortabitur collegas, ut duos de numero sui aedituos eligant, qui in jurisdictione praepositi tanquam con- siliarii, quoties opportunum fuerit, assistere debebunt. It. Novus praepositus ad sui officii executionem illa hebdomada, in quam festum S. Galli proxime futuri inciderit, a feria sexta inchoando, etiamsi cum plus septimana una, ut fieri solet, in officio durare forte obtigerit, intromittere se debebit; et pro tunc officium an- tiqui praepositi, et non prius, totaliter exspirabit. Medio autem tempore a festo Georgii, novus praepositus in lignis et esculentis et poculentis et caeteris futuris pro anno suae praepositurae facere debet provisionem. 7. De salario praepositi. Praepositus quilibet prae- positurae suae debite exequens officium, pro suorum laborum consolatione, si voluerit, potest de proventibus Collegii duas sibi accipere grossorum sexagenas; de quarum receptione tempore suae rationis faciat mentionem. 8. De jurisdictione praepositi. Praepositus Collegii super omnes collegas jurisdictionem habet, omnesque causas inter collegas emergentes ipse cum Collegii consilio debet de- cidere et (de)terminare. Omnes etiam Collegium inhabitantes, sive clericos collegarum sive alios inquilinos, praepositus cum aedituis in causis domum Collegii vel injurias personarum concernentibus habet judicare et secundum exigentiam culpae punire et a domo alienare.
Cap. IX. Universitas. 293 turam et acceptans officium, de mandato antiqui praepositi debet singulorum collegarum cum suis servitoribus per manus stipula- tionem accipere promissum subjectionis et obedientiae in hiis, quae pertinent ad bonum statum Collegii, quam promissionem nullus debet recusare. Ipse autem praepositus, postquam in exe- cutione sui officii fuerit, in mensa et in convocationibus et in factis Collegii, ante et supra omnem collegam (etiamsi quis col- legarum rector Universitatis vel cujusvis alterius dignitatis fuerit), locum et caput tenere debebit; alii vero magistri consequenter juxta prioritatem collegiaturae locum tenebunt, nisi quis seniorum posteriorem locum maluerit retinere. 6. De electione aedituorum. Praepositus circa prin- cipium executionis sui officii, dum sibi convenientius, absque longa mora, visum fuerit, hortabitur collegas, ut duos de numero sui aedituos eligant, qui in jurisdictione praepositi tanquam con- siliarii, quoties opportunum fuerit, assistere debebunt. It. Novus praepositus ad sui officii executionem illa hebdomada, in quam festum S. Galli proxime futuri inciderit, a feria sexta inchoando, etiamsi cum plus septimana una, ut fieri solet, in officio durare forte obtigerit, intromittere se debebit; et pro tunc officium an- tiqui praepositi, et non prius, totaliter exspirabit. Medio autem tempore a festo Georgii, novus praepositus in lignis et esculentis et poculentis et caeteris futuris pro anno suae praepositurae facere debet provisionem. 7. De salario praepositi. Praepositus quilibet prae- positurae suae debite exequens officium, pro suorum laborum consolatione, si voluerit, potest de proventibus Collegii duas sibi accipere grossorum sexagenas; de quarum receptione tempore suae rationis faciat mentionem. 8. De jurisdictione praepositi. Praepositus Collegii super omnes collegas jurisdictionem habet, omnesque causas inter collegas emergentes ipse cum Collegii consilio debet de- cidere et (de)terminare. Omnes etiam Collegium inhabitantes, sive clericos collegarum sive alios inquilinos, praepositus cum aedituis in causis domum Collegii vel injurias personarum concernentibus habet judicare et secundum exigentiam culpae punire et a domo alienare.
Strana 294
294 Cap. IX. Universitas. 9. De injuria facta inter collegas. Si quis colle- garum injuriam verbo aut facto aut manu violenta alteri collegae fecerit, stare debet dictamini Collegii et subici sententiae ac ju- dicio aliorum praesentium collegarum. Quodsi contumaciter subici noluerit, requisitus primo, secundo et tertio, per secretum Col- legii judicium a Collegio excludatur. Si quis etiam damnum aut violentiam domui Collegii aliquam fecerit, simili sententiae sub- jacebit. 10. De domus inhonestatione. Si quis collegarum aliquam infamiam aut dehonestationem verbo vel facto in Colle- gium aut domum Collegii irrogaverit, aut suspectam mulierem vel ancillam in die aut nocte in domum aut cameram subintro- duxerit, aut cum ea in domo Collegii dormire convictus fuerit, etiam simili sententiae subjacebit. Et cum collegae tali censurae subjacere debeant, omnino in causis similibus adversus ipsorum servos non convenit parcere severitati. 11. De ratione facienda a praeposito. Quilibet praepositus post terminum suae executionis, et signanter infra unum mensem post festum S. Galli, de perceptis et expositis in singulis praeteritis septimanis debet coram duobus aedituis et novo electo praeposito facere debitam rationem. Si vero occu- rente rationabili causa a Collegio moreretur, etiam post festum S. Georgii infra unum mensem eam facere sine recusatione te- nebitur. Et si quid de perceptis remanserit, inter collegas distri- buatur vel in fiscum Collegii deponatur. Si vero praepositus ultra percepta in expositis cum scitu et assensu collegarum supererogaverit, per singulorum collegarum contributionem prae- posito refundatur. 12. De camerarum inspectione in Collegio. Sin- gulis quatuor septimanis praepositus tempore suae praepositurae, cum sibi convenientius videbitur, cum aedituis omnia commoda seu conclavia domus tenebitur conspicere, ne aliquod detrimentum, et specialiter ab igne, domus Collegii patiatur; in cujus reme- dium quilibet principalis pro tempore hiemali, sub poena unius nummi, singulis noctibus tenebitur ad minus aquae pintam dimi- diam in suo commodo seu conclavi paratam habere. Nec aliquis in locis superarum sub tectis aliquem ignem habere debet vel
294 Cap. IX. Universitas. 9. De injuria facta inter collegas. Si quis colle- garum injuriam verbo aut facto aut manu violenta alteri collegae fecerit, stare debet dictamini Collegii et subici sententiae ac ju- dicio aliorum praesentium collegarum. Quodsi contumaciter subici noluerit, requisitus primo, secundo et tertio, per secretum Col- legii judicium a Collegio excludatur. Si quis etiam damnum aut violentiam domui Collegii aliquam fecerit, simili sententiae sub- jacebit. 10. De domus inhonestatione. Si quis collegarum aliquam infamiam aut dehonestationem verbo vel facto in Colle- gium aut domum Collegii irrogaverit, aut suspectam mulierem vel ancillam in die aut nocte in domum aut cameram subintro- duxerit, aut cum ea in domo Collegii dormire convictus fuerit, etiam simili sententiae subjacebit. Et cum collegae tali censurae subjacere debeant, omnino in causis similibus adversus ipsorum servos non convenit parcere severitati. 11. De ratione facienda a praeposito. Quilibet praepositus post terminum suae executionis, et signanter infra unum mensem post festum S. Galli, de perceptis et expositis in singulis praeteritis septimanis debet coram duobus aedituis et novo electo praeposito facere debitam rationem. Si vero occu- rente rationabili causa a Collegio moreretur, etiam post festum S. Georgii infra unum mensem eam facere sine recusatione te- nebitur. Et si quid de perceptis remanserit, inter collegas distri- buatur vel in fiscum Collegii deponatur. Si vero praepositus ultra percepta in expositis cum scitu et assensu collegarum supererogaverit, per singulorum collegarum contributionem prae- posito refundatur. 12. De camerarum inspectione in Collegio. Sin- gulis quatuor septimanis praepositus tempore suae praepositurae, cum sibi convenientius videbitur, cum aedituis omnia commoda seu conclavia domus tenebitur conspicere, ne aliquod detrimentum, et specialiter ab igne, domus Collegii patiatur; in cujus reme- dium quilibet principalis pro tempore hiemali, sub poena unius nummi, singulis noctibus tenebitur ad minus aquae pintam dimi- diam in suo commodo seu conclavi paratam habere. Nec aliquis in locis superarum sub tectis aliquem ignem habere debet vel
Strana 295
Cap. IX. Universitas. 295 lumen candelarum eo deportare, nisi cum magna cautela, occu- rente necessitate. 13. De villarum visitatione. Singulis terminis, tam S. Galli quam S. Georgii, quando opportunum fuerit, post duas septimanas, quilibet praepositus villas Collegii cum suis aedituis tenebitur visitare et ibi retentos census colligere, et si fuerit necessarium, jurisdictionem exercere, et ibi non amplius quam per unam diem et noctem permanere; et ex antiquo more in villa Poczernicz super sumptus Collegii, in aliis villis versus Ve- ronam super sumptus omnium villarum. Si vero praeter terminos praedictos aliquam causam judicandi praepositum exire res coe- gerit, tunc nonnisi super sumptus ejus, cujus causa agitur, exire debebit. 14. De censuum exceptione et dispensatione. Praepositus fideliter ac diligenter census Collegii tenetur exqui- rere utroque termino censuali et illos super nullo alio quam super expensas victuales et supellectilis Collegii tenebitur dispen- sare. Si autem domus Collegii in aliquo reformatione indiguerit, illud praepositus non sumptibus censuum, sed sumptibus fisci Collegii reformabit. 15. De electione novi collegae. Numerus collegarum debet esse duodecimus; igitur si quem collegarum mori aut re- signare suum locum contigerit aut alio modo aliquem vacare acciderit, statutum est, ut nullus magistrorum obliget se in pri- vato ad dandam vocem pro novo collegiato eligendo; sed ipsis per convocationem praepositi sub poena non contradicendi con- gregatis, quilibet incipiendo a praeposito sub conscientia fateatur, se nulli cum sua voce fore obligatum. Quodsi de aliquo oppo- situm comprobatum fuerit, talis voce carebit pro illa vice. Extunc statim infra tempus unius hebdomadae, habito puro re- spectu ad bonum et profectum Collegii et Universitatis, eligatur secundum pluralitatem vocum novus collega, magister in artibus, qui juxta hujus Collegii erectionem sit valens laborare in artibus vel in theologia. Si vero aequalitas vocum fuerit, in quam partem vox praepositi declinaverit, talis pro electo habeatur; si vero vox praepositi fuerit una pars aequalitatis, illa tenebit. 16. De susceptione novi collegae. Novus collega facto per eum promisso ad manum praepositi, quia velit dili-
Cap. IX. Universitas. 295 lumen candelarum eo deportare, nisi cum magna cautela, occu- rente necessitate. 13. De villarum visitatione. Singulis terminis, tam S. Galli quam S. Georgii, quando opportunum fuerit, post duas septimanas, quilibet praepositus villas Collegii cum suis aedituis tenebitur visitare et ibi retentos census colligere, et si fuerit necessarium, jurisdictionem exercere, et ibi non amplius quam per unam diem et noctem permanere; et ex antiquo more in villa Poczernicz super sumptus Collegii, in aliis villis versus Ve- ronam super sumptus omnium villarum. Si vero praeter terminos praedictos aliquam causam judicandi praepositum exire res coe- gerit, tunc nonnisi super sumptus ejus, cujus causa agitur, exire debebit. 14. De censuum exceptione et dispensatione. Praepositus fideliter ac diligenter census Collegii tenetur exqui- rere utroque termino censuali et illos super nullo alio quam super expensas victuales et supellectilis Collegii tenebitur dispen- sare. Si autem domus Collegii in aliquo reformatione indiguerit, illud praepositus non sumptibus censuum, sed sumptibus fisci Collegii reformabit. 15. De electione novi collegae. Numerus collegarum debet esse duodecimus; igitur si quem collegarum mori aut re- signare suum locum contigerit aut alio modo aliquem vacare acciderit, statutum est, ut nullus magistrorum obliget se in pri- vato ad dandam vocem pro novo collegiato eligendo; sed ipsis per convocationem praepositi sub poena non contradicendi con- gregatis, quilibet incipiendo a praeposito sub conscientia fateatur, se nulli cum sua voce fore obligatum. Quodsi de aliquo oppo- situm comprobatum fuerit, talis voce carebit pro illa vice. Extunc statim infra tempus unius hebdomadae, habito puro re- spectu ad bonum et profectum Collegii et Universitatis, eligatur secundum pluralitatem vocum novus collega, magister in artibus, qui juxta hujus Collegii erectionem sit valens laborare in artibus vel in theologia. Si vero aequalitas vocum fuerit, in quam partem vox praepositi declinaverit, talis pro electo habeatur; si vero vox praepositi fuerit una pars aequalitatis, illa tenebit. 16. De susceptione novi collegae. Novus collega facto per eum promisso ad manum praepositi, quia velit dili-
Strana 296
296 Cap. IX. Universitas. genter in theologia vel in artibus juxta posse laborare; item quod velit cuilibet praeposito obedire, statutaque et statuenda tenere; item bonum Collegii procurare et promovere; itemque secreta Collegii velit habere occulta nec consilia magistrorum, sive serio sive joco, extra publicare (praesertim cum praepositus Collegii in proponendo aliquid factum dixerit, illud esse celandum) ; item quod se velit circa conditionem religionis et fidei observare juxta statutum super eo specialiter factum. 17. Depretio fisci. Quilibet novus collega post introitum suum in Collegium infra medium annum tenetur pro fisco Col- legii reponere duas sexagenas grossorum (Misnensium), ut inde defectus collegii reformentur. Si vero tunc propter penuriam solvere non posset, petat a Collegio inducias usque ad fortunam pinguiorem. 18. De conservatione fisci. Pro fisco conservando in testudine librariae fiat una cista cum tribus seris, quam primam servet praepositus, aliasque duas duo aeditui habeant. In qua cista pecunia fisci conservetur, quae non debet dispen- sari ad expensas, sed pro aliis necessitatibus Collegii aut pro domus Collegii reformatione. Et hoc debet consensu et consilio collegarum omnium administrari. 19. De translatione ad Capellam Omnium San- ctorum. Quando aliquam praebendam Capellae regalis O. S. in castro Pragensi et quotiescunque vacare contigerit, facta super hoc omnium collegarum tunc praesentium convocatione, a seniore collega usque ad omnium minorum requisitio sit facienda, si quis se transferre ad eam praebendam voluerit? Talis per Col- legium domino Regi Boemiae, si praesens fuerit, aut si absens a regno fuerit, tunc suo vices agenti, aut gubernatori aut capi- taneo regni, offeratur, ut ille amplius per regem ad administra- torem regni seu capitaneum, unus aut plures, juxta numerum vacationis, decano dictae capellae praesentetur, et per eundem decanum juxta morem aut jurisdictionem ad talem praebendam vacantem sit investiendus, inducendus et confirmandus. Nec aliter praesentati locus in Collegio Caroli vacare dicetur, nisi prius ad capellae praebendam institutus fuerit et confirmatus, et tunc
296 Cap. IX. Universitas. genter in theologia vel in artibus juxta posse laborare; item quod velit cuilibet praeposito obedire, statutaque et statuenda tenere; item bonum Collegii procurare et promovere; itemque secreta Collegii velit habere occulta nec consilia magistrorum, sive serio sive joco, extra publicare (praesertim cum praepositus Collegii in proponendo aliquid factum dixerit, illud esse celandum) ; item quod se velit circa conditionem religionis et fidei observare juxta statutum super eo specialiter factum. 17. Depretio fisci. Quilibet novus collega post introitum suum in Collegium infra medium annum tenetur pro fisco Col- legii reponere duas sexagenas grossorum (Misnensium), ut inde defectus collegii reformentur. Si vero tunc propter penuriam solvere non posset, petat a Collegio inducias usque ad fortunam pinguiorem. 18. De conservatione fisci. Pro fisco conservando in testudine librariae fiat una cista cum tribus seris, quam primam servet praepositus, aliasque duas duo aeditui habeant. In qua cista pecunia fisci conservetur, quae non debet dispen- sari ad expensas, sed pro aliis necessitatibus Collegii aut pro domus Collegii reformatione. Et hoc debet consensu et consilio collegarum omnium administrari. 19. De translatione ad Capellam Omnium San- ctorum. Quando aliquam praebendam Capellae regalis O. S. in castro Pragensi et quotiescunque vacare contigerit, facta super hoc omnium collegarum tunc praesentium convocatione, a seniore collega usque ad omnium minorum requisitio sit facienda, si quis se transferre ad eam praebendam voluerit? Talis per Col- legium domino Regi Boemiae, si praesens fuerit, aut si absens a regno fuerit, tunc suo vices agenti, aut gubernatori aut capi- taneo regni, offeratur, ut ille amplius per regem ad administra- torem regni seu capitaneum, unus aut plures, juxta numerum vacationis, decano dictae capellae praesentetur, et per eundem decanum juxta morem aut jurisdictionem ad talem praebendam vacantem sit investiendus, inducendus et confirmandus. Nec aliter praesentati locus in Collegio Caroli vacare dicetur, nisi prius ad capellae praebendam institutus fuerit et confirmatus, et tunc
Strana 297
Cap. IX. Universitas. 297 rata pro medio anno post ejus exitum per Collegium sibi dari debet, si tamen in suo ingressu in Collegium per medium annum super suis sumptibus expendebat. 20. De reparatione camerarum in speciali. Nullus collegarum audeat aliquid in suo commodo seu camera rumpere aut aliquod aedificium construere aut aliquam notabilem reparationem facere absque Collegii licentia speciali. Quodsi sic cum licentia fecerit et Collegium illud opus utile approbaverit illiusque operis ruptura aut ablatio nociva non fuerit, tunc post discessum dicti collegae a camera sic reparata, opus illud pro camera debet remanere, et futurus collega illam cameram inha- bitare sibi eligens, medietatem impensarum priori collegae sol- vere debebit; et tunc tertius inhabitans secundo etiam medie- tatem pretii dabit etc. convenienter; quartus tertio, et quintus quarto semper medietatem pretii solvet, usque ad extenuationem principalium impensarum. 21. De cameris eligendis. Si quae camerarum duo- decim vacaverit, facta convocatione Collegii praepositus hujus- modi vacantiam in medio collegarum indicabit, quam cameram quilibet collegarum eligere sibi poterit, sua camera prius tamen resignata. Haec autem electio fiat secundum ordinem graduum senii collegarum. (Cod. memb. Collegii saec. XVI mi, olim Soc. J. Pragae ad S. Clementem nunc c. r. bibliothecae Univ. Prag.) 20. Ordinatio regia super vocibus nationum. 1409. 27. Sept. De tribus vocibus Bohemicae Nationis. (Ordinationes magi- strorum Boemiae contra magistros Theotunicorum A. D. IX. 1409.) Prima ordinatio : Quod natio Boemorum tres habeant voces in omnibus consiliis Universitatis, examinibus, judiciis et quibuscunque electionibus rectorum et decanorum omnium facultatum, similiter et collegiatorum cujus- libet collegii, et in singulis agilibus et quibuslibet dispositionibus Universi- tatis (secundum tenorem literae domini regis super praedictis nuper Univer- sitati transmissae.) Alius modus: Aut quod nostra natio Boemorum duas habeat voces et aliae tres nationes unam tantum, aut natio Boemorum tres voces et aliae duas in singulis dispositionibus suprascriptis, eo quod in natione Boemorum de gratia Dei plures sunt magistri quam omnium aliarum nationum simul;
Cap. IX. Universitas. 297 rata pro medio anno post ejus exitum per Collegium sibi dari debet, si tamen in suo ingressu in Collegium per medium annum super suis sumptibus expendebat. 20. De reparatione camerarum in speciali. Nullus collegarum audeat aliquid in suo commodo seu camera rumpere aut aliquod aedificium construere aut aliquam notabilem reparationem facere absque Collegii licentia speciali. Quodsi sic cum licentia fecerit et Collegium illud opus utile approbaverit illiusque operis ruptura aut ablatio nociva non fuerit, tunc post discessum dicti collegae a camera sic reparata, opus illud pro camera debet remanere, et futurus collega illam cameram inha- bitare sibi eligens, medietatem impensarum priori collegae sol- vere debebit; et tunc tertius inhabitans secundo etiam medie- tatem pretii dabit etc. convenienter; quartus tertio, et quintus quarto semper medietatem pretii solvet, usque ad extenuationem principalium impensarum. 21. De cameris eligendis. Si quae camerarum duo- decim vacaverit, facta convocatione Collegii praepositus hujus- modi vacantiam in medio collegarum indicabit, quam cameram quilibet collegarum eligere sibi poterit, sua camera prius tamen resignata. Haec autem electio fiat secundum ordinem graduum senii collegarum. (Cod. memb. Collegii saec. XVI mi, olim Soc. J. Pragae ad S. Clementem nunc c. r. bibliothecae Univ. Prag.) 20. Ordinatio regia super vocibus nationum. 1409. 27. Sept. De tribus vocibus Bohemicae Nationis. (Ordinationes magi- strorum Boemiae contra magistros Theotunicorum A. D. IX. 1409.) Prima ordinatio : Quod natio Boemorum tres habeant voces in omnibus consiliis Universitatis, examinibus, judiciis et quibuscunque electionibus rectorum et decanorum omnium facultatum, similiter et collegiatorum cujus- libet collegii, et in singulis agilibus et quibuslibet dispositionibus Universi- tatis (secundum tenorem literae domini regis super praedictis nuper Univer- sitati transmissae.) Alius modus: Aut quod nostra natio Boemorum duas habeat voces et aliae tres nationes unam tantum, aut natio Boemorum tres voces et aliae duas in singulis dispositionibus suprascriptis, eo quod in natione Boemorum de gratia Dei plures sunt magistri quam omnium aliarum nationum simul;
Strana 298
298 Cap. IX. Universitas. sunt enim de natione Boemorum tantummodo Boemi et Moravi; magistri conscripti de aliis vero nationibus non sunt in universo numero. Alius modus: Quod per tres medietates annorum aut per tres annos se inmediate consequentes natio Boemorum in singulis praedictis habeat regere Universitatem et habeat per ista tempora suos rectores et suos de- canos omnium facultatum, aliae autem nationes per quartum annum regant etiam Universitatem et habeant solum anno quarto suum rectorem salvum et decanos. Alius modus: Quod natio Boemorum duas habeat voces et dividatur in duas nationes, puta Boemorum et nationem Moravorum, et nationes extraneorum etiam duas habeant voces, sic tamen, quod etiam extranei habeant duas tantummodo voces, ut nationem Polonorum et nationem omnium Theotunicorum; et si in aliquo voces Boemorum cum vocibus extra- neorum non possent concordare, quod quasi arbiter et mediator — Boe- morum aliquis magister per eandem nationem animatim eligatur, aut quod archiepiscopus, cancellarius Universitatis aut suus vicarius, pro arbitro collocatur, qui ponat medium inter voces Boemorum et aliorum extraneo- rum; quam autem ipse vocem dederit aut quibus vocibus assenssum prae- buerit, ut illae voces sint voces Universitatis. Alius modus: Quod nationes alio modo dividantur, ita quod nationes tres sint de regno, puta quod prima natio sit Pragensis, de qua sunt omnes a Praga versus Moraviam et Austriam; secunda sit Moravorum, ad quam pertineant omnes Slesiae et alii versus orientem ad regnum Boe- miae pertinentes: tertia sit Pylsanensis, ad quam pertineant omnes nationes versus plagam occidentalem et ad regnum Boemiae pertinentes, sicut quaedam ducatus in Bavaria ad regnum Boemiae pertinentes; quarta vero sit natio omnium extraneorum ad regnum Boemiae non pertinentium; istarum autem nationum quaelibet natio suam habeat vocem, et haec divisio per nationes erit conformis diversarum nationum Studii Pragensis. Alius modus sit: Scrutinium de modo regendi Universitatum studii Parisiensis, Bononiensis. Tunc ex illis modis illarum Universitatum eligantur modi competentes ad regendum similiter nostram Universitatem eo, quod nostra Universitas in suis privilegiis, libertatibus et aliis dispositionibus sit fundata adinstar universitatum praedictarum, secundum quod in litera fun- dationis Universitatis divinae memoriae (domini imperatoris) plenius con- tinetur. Alius modus : Quod si nullus praedictornm modorum nationi Boemiae in vocibus admittatur, ne tamen in toto mandatum domini regis frustretur et nationi verecundia aliqua inferatur, scilicet quod ex hac mentione aliqua praerogativa nationi Boemiae praebeatur, ut saltem rectorum Universitatis et facultatum artium, ut decanus facultatis artium de natione Boemorum semper imposterum eligantur, et si non uterque, quod ad minimum decanus artium sit semper de natione Boemorum (sic). (Cod. man. c. r. Bibliothecae palatinae Vindobonensis 14.446, suppl. 2051.)
298 Cap. IX. Universitas. sunt enim de natione Boemorum tantummodo Boemi et Moravi; magistri conscripti de aliis vero nationibus non sunt in universo numero. Alius modus: Quod per tres medietates annorum aut per tres annos se inmediate consequentes natio Boemorum in singulis praedictis habeat regere Universitatem et habeat per ista tempora suos rectores et suos de- canos omnium facultatum, aliae autem nationes per quartum annum regant etiam Universitatem et habeant solum anno quarto suum rectorem salvum et decanos. Alius modus: Quod natio Boemorum duas habeat voces et dividatur in duas nationes, puta Boemorum et nationem Moravorum, et nationes extraneorum etiam duas habeant voces, sic tamen, quod etiam extranei habeant duas tantummodo voces, ut nationem Polonorum et nationem omnium Theotunicorum; et si in aliquo voces Boemorum cum vocibus extra- neorum non possent concordare, quod quasi arbiter et mediator — Boe- morum aliquis magister per eandem nationem animatim eligatur, aut quod archiepiscopus, cancellarius Universitatis aut suus vicarius, pro arbitro collocatur, qui ponat medium inter voces Boemorum et aliorum extraneo- rum; quam autem ipse vocem dederit aut quibus vocibus assenssum prae- buerit, ut illae voces sint voces Universitatis. Alius modus: Quod nationes alio modo dividantur, ita quod nationes tres sint de regno, puta quod prima natio sit Pragensis, de qua sunt omnes a Praga versus Moraviam et Austriam; secunda sit Moravorum, ad quam pertineant omnes Slesiae et alii versus orientem ad regnum Boe- miae pertinentes: tertia sit Pylsanensis, ad quam pertineant omnes nationes versus plagam occidentalem et ad regnum Boemiae pertinentes, sicut quaedam ducatus in Bavaria ad regnum Boemiae pertinentes; quarta vero sit natio omnium extraneorum ad regnum Boemiae non pertinentium; istarum autem nationum quaelibet natio suam habeat vocem, et haec divisio per nationes erit conformis diversarum nationum Studii Pragensis. Alius modus sit: Scrutinium de modo regendi Universitatum studii Parisiensis, Bononiensis. Tunc ex illis modis illarum Universitatum eligantur modi competentes ad regendum similiter nostram Universitatem eo, quod nostra Universitas in suis privilegiis, libertatibus et aliis dispositionibus sit fundata adinstar universitatum praedictarum, secundum quod in litera fun- dationis Universitatis divinae memoriae (domini imperatoris) plenius con- tinetur. Alius modus : Quod si nullus praedictornm modorum nationi Boemiae in vocibus admittatur, ne tamen in toto mandatum domini regis frustretur et nationi verecundia aliqua inferatur, scilicet quod ex hac mentione aliqua praerogativa nationi Boemiae praebeatur, ut saltem rectorum Universitatis et facultatum artium, ut decanus facultatis artium de natione Boemorum semper imposterum eligantur, et si non uterque, quod ad minimum decanus artium sit semper de natione Boemorum (sic). (Cod. man. c. r. Bibliothecae palatinae Vindobonensis 14.446, suppl. 2051.)
Strana 299
Cap. IX. Universitas. 299 Anno Domini MOCCIX, die XXVII mensis Septembris, in rectoratu mag. Zdenconis de Labun, facta plena congregatione Universitatis, sub poena debitae obedientiae et non contradicendi, et prout diligintis bonum Universitatis, conclusum est, quod litera regia infrascripta in librum et Statuta Universitatis de verbo ad verbum inseratur. Quae conclusio publicata est coram convocatione et congregatione totius Universitatis publice eodem anno, die XIII. Octobris, in lectorio ordi- nariarum disputationum. Et placuit et accepta est ab omnibus unanimiter, nemine contradicente. Honorabilibus rectori et toti Universitati magistrorum Studii Pragensis, devotis Nostris dilectis. Wenceslaus Dei gratia Romanorum rex semper Augustus et Boemiae rex etc. Honorabiles, devoti, dilecti! Quamquam omnium hominum commodum generaliter intendere teneamur, non tamen identi- dem debemus favere sollicite, ut eorum forsan, qui pro locorum et temporum vel aliquarum aliarum rerum opportunitatibus con- stricti Nobis quadam sorte junguntur, dispendiis subjaceant et jacturae. Nam etsi omnem hominem omnis teneatur homo dili- gere, restat tamen, ut haec ipsa dilectio ex ordinata solummodo proveniat charitate. Propter quod extraneum propinquo in amore praefigere ordinatae charitatis est praeposteratio, cum verus amor semper incipiat a se ipso et per consequens in posteros per proximitatis lineam derivetur. Cum itaque natio Teutonica jure incolatus regni Boemiae prorsus expers, in singulis Universitatis Studii Pragensis agilibus, ut relatio veridica ad Nos deduxit, tres voces sibi vendicaverit ad usum, natioque Boemica, ejusdem regni justa heres, tantummodo unica gaudeat et fruatur; Nos vero iniquum et valde indecens arbitrantes, ut de profectu inco- larum, quibus recta competit successio, exteri et advenae abun- danter affluant et illi defectuum incommodis sentiant se oppressos : mandamus vobis praesentium virtute firmiter et districte, omnino habere volentes, quatenus mox visis praesentibus, contradictione et renitentia quibuslibet procul motis, nationem Boemicam in singulis consiliis, judiciis, examinibus, electionibus et quibus- cunque aliis actibus et dispositionibus Uuiversitatis praedictae ad instar ordinationis, qua gaudeat natio Gallica in Universitate Studii Parisiensis ac caeterae in Lombardia et Italia potiuntur nationes, ad tres voces admittere modis omnibus debeatis, sinentes
Cap. IX. Universitas. 299 Anno Domini MOCCIX, die XXVII mensis Septembris, in rectoratu mag. Zdenconis de Labun, facta plena congregatione Universitatis, sub poena debitae obedientiae et non contradicendi, et prout diligintis bonum Universitatis, conclusum est, quod litera regia infrascripta in librum et Statuta Universitatis de verbo ad verbum inseratur. Quae conclusio publicata est coram convocatione et congregatione totius Universitatis publice eodem anno, die XIII. Octobris, in lectorio ordi- nariarum disputationum. Et placuit et accepta est ab omnibus unanimiter, nemine contradicente. Honorabilibus rectori et toti Universitati magistrorum Studii Pragensis, devotis Nostris dilectis. Wenceslaus Dei gratia Romanorum rex semper Augustus et Boemiae rex etc. Honorabiles, devoti, dilecti! Quamquam omnium hominum commodum generaliter intendere teneamur, non tamen identi- dem debemus favere sollicite, ut eorum forsan, qui pro locorum et temporum vel aliquarum aliarum rerum opportunitatibus con- stricti Nobis quadam sorte junguntur, dispendiis subjaceant et jacturae. Nam etsi omnem hominem omnis teneatur homo dili- gere, restat tamen, ut haec ipsa dilectio ex ordinata solummodo proveniat charitate. Propter quod extraneum propinquo in amore praefigere ordinatae charitatis est praeposteratio, cum verus amor semper incipiat a se ipso et per consequens in posteros per proximitatis lineam derivetur. Cum itaque natio Teutonica jure incolatus regni Boemiae prorsus expers, in singulis Universitatis Studii Pragensis agilibus, ut relatio veridica ad Nos deduxit, tres voces sibi vendicaverit ad usum, natioque Boemica, ejusdem regni justa heres, tantummodo unica gaudeat et fruatur; Nos vero iniquum et valde indecens arbitrantes, ut de profectu inco- larum, quibus recta competit successio, exteri et advenae abun- danter affluant et illi defectuum incommodis sentiant se oppressos : mandamus vobis praesentium virtute firmiter et districte, omnino habere volentes, quatenus mox visis praesentibus, contradictione et renitentia quibuslibet procul motis, nationem Boemicam in singulis consiliis, judiciis, examinibus, electionibus et quibus- cunque aliis actibus et dispositionibus Uuiversitatis praedictae ad instar ordinationis, qua gaudeat natio Gallica in Universitate Studii Parisiensis ac caeterae in Lombardia et Italia potiuntur nationes, ad tres voces admittere modis omnibus debeatis, sinentes
Strana 300
300 Cap. IX. Universitas. etiam vocum hujusmodi privilegio exnunc inantea in perpetuum pacifice uti et gaudere. Aliter non facturi, prout indignationem Nostram gravissimam volueritis arctius evitare. Datum in Montibus Chutnis. (Haec epistola regia inscripta est in Librum Statutorum Universitatis, in archivo Universitatis asservatum. Vide Pelzelii K. Wenzel IV., dipl. CCXVII. 1790, et Ant. Feyertagii Conspectum antiquorum statutorum Studii generalis Pragensis. 1796.) Insuper conclusum est, quod Universitas in quatuor nationes, ut prius, maneat divisa et quod natio Boemorum pro rectoris electione semper ex se tres praesentet, aliaeque nationes unum tantum. Qui electores si in eligendo non concordaverint, sed in duas partes aequales divisi fuerint, extunc rector antiquus, ad cujus partis electionem declinaverit, illius partis electus accipietur in rectorem. Talis autem novus rector debebit in sua recommendatione regi et regno promittere fidelitatem, sicut et quilibet studens circa suam intitulationem. It. conclusum est, quod omnia in Statutis Uni- versitatis vel cujuscunque facultatis praedictae litterae contraria deleantur ac juxta conformitatem litterae praescriptae reformentur et teneantur. 21. Modus novus eligendi rectorem Universi- tatis. Natio Boemorum juxta jus suum et gratiam sibi con- cessam antedictam eligat tres personas; aliae quoque nationes tres eligant ex se unum. Qui quatuor teneantur eandem electi- onem ipsorum suscipere, secundum quod fuerit a nationibus deputati. Et facto promisso antiquo rectori de fraude non com- mittenda, sed quod velint eligere virum idoneum, secundum formam prius scriptam. Et quemcunque illi quatuor vel major pars eorum elegerint, ille pro rectore Universitatis teneatur, Potest autem rector non solum de praesentibus in Praga eligi, sed etiam de absentibus, dummodo is qui eligitur, in Praga habuerit mansionem, qui infra duas septimanas redire tenebitur, et juxta formam superius expressam officium suscipere rectoratus. Et nota, quod isti quatuor electores rectorem debent eligere infra unam horam horologii, sub poena quilibet dimidii floreni. Quodsi non fecerint, quilibet solvet Universitati unum florenum. Si vero quisque illorum recesserit electione non facta, fidefractor reputetur. Item quod praenominata novi rectoris electio peramplius non in festi- vitatibus Sanctorum Georgii aut Galli, sed proxima die feriata sit post festum Galli celebranda. 22. Nova formula juramenti studiosorum. Ego N.
300 Cap. IX. Universitas. etiam vocum hujusmodi privilegio exnunc inantea in perpetuum pacifice uti et gaudere. Aliter non facturi, prout indignationem Nostram gravissimam volueritis arctius evitare. Datum in Montibus Chutnis. (Haec epistola regia inscripta est in Librum Statutorum Universitatis, in archivo Universitatis asservatum. Vide Pelzelii K. Wenzel IV., dipl. CCXVII. 1790, et Ant. Feyertagii Conspectum antiquorum statutorum Studii generalis Pragensis. 1796.) Insuper conclusum est, quod Universitas in quatuor nationes, ut prius, maneat divisa et quod natio Boemorum pro rectoris electione semper ex se tres praesentet, aliaeque nationes unum tantum. Qui electores si in eligendo non concordaverint, sed in duas partes aequales divisi fuerint, extunc rector antiquus, ad cujus partis electionem declinaverit, illius partis electus accipietur in rectorem. Talis autem novus rector debebit in sua recommendatione regi et regno promittere fidelitatem, sicut et quilibet studens circa suam intitulationem. It. conclusum est, quod omnia in Statutis Uni- versitatis vel cujuscunque facultatis praedictae litterae contraria deleantur ac juxta conformitatem litterae praescriptae reformentur et teneantur. 21. Modus novus eligendi rectorem Universi- tatis. Natio Boemorum juxta jus suum et gratiam sibi con- cessam antedictam eligat tres personas; aliae quoque nationes tres eligant ex se unum. Qui quatuor teneantur eandem electi- onem ipsorum suscipere, secundum quod fuerit a nationibus deputati. Et facto promisso antiquo rectori de fraude non com- mittenda, sed quod velint eligere virum idoneum, secundum formam prius scriptam. Et quemcunque illi quatuor vel major pars eorum elegerint, ille pro rectore Universitatis teneatur, Potest autem rector non solum de praesentibus in Praga eligi, sed etiam de absentibus, dummodo is qui eligitur, in Praga habuerit mansionem, qui infra duas septimanas redire tenebitur, et juxta formam superius expressam officium suscipere rectoratus. Et nota, quod isti quatuor electores rectorem debent eligere infra unam horam horologii, sub poena quilibet dimidii floreni. Quodsi non fecerint, quilibet solvet Universitati unum florenum. Si vero quisque illorum recesserit electione non facta, fidefractor reputetur. Item quod praenominata novi rectoris electio peramplius non in festi- vitatibus Sanctorum Georgii aut Galli, sed proxima die feriata sit post festum Galli celebranda. 22. Nova formula juramenti studiosorum. Ego N.
Strana 301
Cap. IX. Universitas. 301 juro vobis rectori et vestris successoribus obedientiam in licitis et honestis, servare statuta et statuenda pro posse meo et ordi- nationes factas inter nationes Boemorum et alias tres nationes et collegia, et quod bonum universitatis velim procurare, ad quemcumque statum devenero, et quod injuriam propriam non velim per metipsum nec per alium vindicare, sed super hoc rectoris officium implorare, et quod non utar conservatorio sive signeto, dummodo commodose id habere potero sine dolo et fraude. Sic me Deus adiuvet et sancta Dei evangelia. (Oodex man. c. r. Bibliothecae palatinae Vindobonensis 14.446.)
Cap. IX. Universitas. 301 juro vobis rectori et vestris successoribus obedientiam in licitis et honestis, servare statuta et statuenda pro posse meo et ordi- nationes factas inter nationes Boemorum et alias tres nationes et collegia, et quod bonum universitatis velim procurare, ad quemcumque statum devenero, et quod injuriam propriam non velim per metipsum nec per alium vindicare, sed super hoc rectoris officium implorare, et quod non utar conservatorio sive signeto, dummodo commodose id habere potero sine dolo et fraude. Sic me Deus adiuvet et sancta Dei evangelia. (Oodex man. c. r. Bibliothecae palatinae Vindobonensis 14.446.)
Strana 302
Caput decimum. Statuta artificum mechanicorum et aliorum operariorum. 1. Aurifabri Pragenses. Nos Otokarus . . . Cum aurifabri civitatis Pragensis Nobis exposuerunt cum querela, quod ex eo, quia non licebat ipsis argentum examinare, multa eis incommoda emergebant, volentes, ut ipsi per haec de cetero gravamen non sentiant vel jacturam, ipsis concessimus exami- nandi argentum liberam facultatem, in hunc modum, vid. quod per quatuor ex eisdem electos et jam coustitutos ab ipsis, sc. Petrum, A. et. M. aurifabros de ipsa Praga, argentum exami- netur in domo, quae vulg. hutta nuncupatur, injungentes eisdem ... ut argentum taliter examinent, quod omnino sit purum, et omnem diligentiam.. adhibeant, quod ab argento falsitas omnis relegetur, et quod alibi sive publicis vel privatis locis examinare argentum non audeant. Istam autem concessionem sic eisdem duximus concedendam, ut per ea nullum incommodum, nullum praejudicium monetae vel monetariis generetur. (Emler II. 2842.) 2. Examinatores argenti Pragenses: Wenceslaus rex — quod Nos cupientes ut in regno Nostro purum argentum vi- geat et per hoc paulatim falsariorum nequitia deleatur..B.... et... civibus Pragensibus examinandi argentum plenam et li- beram concedimus facultatem, solum tempore vitae Nostrae, vo- lentes quod in foro civitatis Pragensis domum habeant, in quo quatuor examinatoria collocentur, et in eisdem argentum fideliter examinent et depurent, sub eisdem conditionibus, sub quibus examinatores argenti examinare consueverunt temporibus
Caput decimum. Statuta artificum mechanicorum et aliorum operariorum. 1. Aurifabri Pragenses. Nos Otokarus . . . Cum aurifabri civitatis Pragensis Nobis exposuerunt cum querela, quod ex eo, quia non licebat ipsis argentum examinare, multa eis incommoda emergebant, volentes, ut ipsi per haec de cetero gravamen non sentiant vel jacturam, ipsis concessimus exami- nandi argentum liberam facultatem, in hunc modum, vid. quod per quatuor ex eisdem electos et jam coustitutos ab ipsis, sc. Petrum, A. et. M. aurifabros de ipsa Praga, argentum exami- netur in domo, quae vulg. hutta nuncupatur, injungentes eisdem ... ut argentum taliter examinent, quod omnino sit purum, et omnem diligentiam.. adhibeant, quod ab argento falsitas omnis relegetur, et quod alibi sive publicis vel privatis locis examinare argentum non audeant. Istam autem concessionem sic eisdem duximus concedendam, ut per ea nullum incommodum, nullum praejudicium monetae vel monetariis generetur. (Emler II. 2842.) 2. Examinatores argenti Pragenses: Wenceslaus rex — quod Nos cupientes ut in regno Nostro purum argentum vi- geat et per hoc paulatim falsariorum nequitia deleatur..B.... et... civibus Pragensibus examinandi argentum plenam et li- beram concedimus facultatem, solum tempore vitae Nostrae, vo- lentes quod in foro civitatis Pragensis domum habeant, in quo quatuor examinatoria collocentur, et in eisdem argentum fideliter examinent et depurent, sub eisdem conditionibus, sub quibus examinatores argenti examinare consueverunt temporibus
Strana 303
Cap. X. Statuta operariorum. 303 dom. (Otakari), olim patris Nostri. Volumus etiam, quod praefati examinatores magistris monetae subesse debeant et parere, prout consuetum fuit olim in omnibus quae decentia fuerunt, quantum ad idem officium pertinet. Ipsi autem magistri monetae eosdem examinatores non molestabunt neque gravabunt indebite, sed eo jure eaque consuetudine, quibus teneri debeat examinatores a ma- gistris monetae, tenebunt eosdem et per vitae Nostra tempora con- servabunt. Et quod magistri assignent ipsis denarios sine eorundum examinatorum dampno vel dispendio permutandos. Interdicimus autem — aurifabris Pragensis civitatis et aliis quibuscunque, quod argentum deinceps examinare non debeant nec praesumant. Si quis autem in tantam proruperit temeritatis audaciam, ut post hoc dictum argentum examinare praesumat, volumus quod argentum, quod examinaverit, amittat et id camerae Nostrae cedat, et insuper in decem marcis argenti Nobis poenae nomine puni- (E cod. Regiomont. Voigt. — Sternberg Urk. 15.) atur. 3. De combustione auri 1314. 14. Dec. Nos — jurati cives Pragensis civitatis notum facimus ... quod nos a jurati antecessoribus nostris, civibus Pragensibus, statuta recepimus infra scripta: 1. Scilicet ut Henricus dictus Rauber debeat per se vel suum subditum quodlibet aurum, sive civium fuerit vel hospitum, conburere, et ipsemet non debet emere nec vendere aurum. 2. Debet etiam ipse Henricus testam rivalis auri ad utilitatem illius, cujus est aurum, convertere, vel ille solus convertat sibimet ad utilitatem coram Henrico praedicto. 3. Praetera si dictus Henricus conbustum aurum conburit, debet guttas auri de testa evellere, quam testam pro se reponat. 4. Praeterea dicto Heinrico debent dari de marca rivalis auri, quae per eum conburetur, sex parvi de- narii Pragenses. 5. Item de marca combusti auri iii parvi de- narii, et de marca rivalis auri, quam purgabit et ponderabit, dabuntur ei iii parvi denarii. 6. Item de ponderatione communi, quam facere debet de marca combusti auri, quae ad ipsum Hein- ricum afferetur, emptor dabit 1 parvum denarium. 7. Item de auro ciminato de marca dabitur unus grossus denarius et ca- ligo tamph maneat Heinrico praedicto. 8. Item dictus Hein- ricus debet tenere pondus ponderans aurum et argentum, et debet
Cap. X. Statuta operariorum. 303 dom. (Otakari), olim patris Nostri. Volumus etiam, quod praefati examinatores magistris monetae subesse debeant et parere, prout consuetum fuit olim in omnibus quae decentia fuerunt, quantum ad idem officium pertinet. Ipsi autem magistri monetae eosdem examinatores non molestabunt neque gravabunt indebite, sed eo jure eaque consuetudine, quibus teneri debeat examinatores a ma- gistris monetae, tenebunt eosdem et per vitae Nostra tempora con- servabunt. Et quod magistri assignent ipsis denarios sine eorundum examinatorum dampno vel dispendio permutandos. Interdicimus autem — aurifabris Pragensis civitatis et aliis quibuscunque, quod argentum deinceps examinare non debeant nec praesumant. Si quis autem in tantam proruperit temeritatis audaciam, ut post hoc dictum argentum examinare praesumat, volumus quod argentum, quod examinaverit, amittat et id camerae Nostrae cedat, et insuper in decem marcis argenti Nobis poenae nomine puni- (E cod. Regiomont. Voigt. — Sternberg Urk. 15.) atur. 3. De combustione auri 1314. 14. Dec. Nos — jurati cives Pragensis civitatis notum facimus ... quod nos a jurati antecessoribus nostris, civibus Pragensibus, statuta recepimus infra scripta: 1. Scilicet ut Henricus dictus Rauber debeat per se vel suum subditum quodlibet aurum, sive civium fuerit vel hospitum, conburere, et ipsemet non debet emere nec vendere aurum. 2. Debet etiam ipse Henricus testam rivalis auri ad utilitatem illius, cujus est aurum, convertere, vel ille solus convertat sibimet ad utilitatem coram Henrico praedicto. 3. Praetera si dictus Henricus conbustum aurum conburit, debet guttas auri de testa evellere, quam testam pro se reponat. 4. Praeterea dicto Heinrico debent dari de marca rivalis auri, quae per eum conburetur, sex parvi de- narii Pragenses. 5. Item de marca combusti auri iii parvi de- narii, et de marca rivalis auri, quam purgabit et ponderabit, dabuntur ei iii parvi denarii. 6. Item de ponderatione communi, quam facere debet de marca combusti auri, quae ad ipsum Hein- ricum afferetur, emptor dabit 1 parvum denarium. 7. Item de auro ciminato de marca dabitur unus grossus denarius et ca- ligo tamph maneat Heinrico praedicto. 8. Item dictus Hein- ricus debet tenere pondus ponderans aurum et argentum, et debet
Strana 304
304 Cap. X. Statuta operariorum. sibi dari de quinque marcis argenti unus parvus denarius, et si citra fuerit, etiam unus parvus denarius; et si citra xx marcas ponderabit vel ultra paulo plus, debent sibi dari ii parvi denarii et sic deinceps. 9. Praeterea conbustoria auri debent esse apud ipsum Henricum vel illum, quem jurati, qui pro tempore fue- rint, ad hoc deputabunt, et non alibi. 10. Item aurum signari debet per ipsum Henricum vel per alium, quem jurati ad hoc constituent, capite leonis, argentum vero medio capite leonis. 11. Et quicunque ex civibus vel hospitibus aut ex praeemptoribus auri contra praedictum statutum auri facere praesumserit, te- netur dare poenae nomine xxx solidos breves parv. den. prima vice, secunda vice decem talenta, et si tertia vice excesserit, tenetur exire civitatem, non rediturus per annum. 12. Item conbustoria argenti debent esse apud Conradum et suum socium in ipsorum conbustorio vel in domo, et non alibi; isti debent conburere purum argentum. Si vero accedat, quod non fuerit purum de uno quentino vel de uno setino, ita quod hoc eis invitis contingat, pro eo non debent ferre poenam. Si vero fuerit deterius, tenetur dare poenae nomine xxx solidos parvorum denariorum prima vice, secunda vice decem talenta, tertia vice perdent conbustorium, si excesserint, sicut in ipsorum privilegio continetur. Hortamur igitur et monemus tenore praesentium juratos, successores nostros, cives Pragenses, qui pro tempore fuerint, eis nihilo minus consulentes, ut haec statuta pro bono civitatis Pra- gensis et incolarum ejus teneant et observent, ea non pejorando, sed in melius, si potuerint, emendando. 4. De sartoribus Pragensibus. 1318. 18. Febr. Wir Frize etc., gehaissen der Lange, richter ze Prage, und di schepfen von der stat und die andern schepfen gemainclich tun kunt und bechennen an diesem gegenwurtigen prief allen den, di in an sehen oder horen lesen, das wir ze hilfe den sneydern in unser stat ze Prag gesezzen, wen si ubel und gut mit uns leiden tag und nacht und leiden muzen, ze eim rechte funden haben : 1. Das keiner irer knecht noch nyemant sich nieder sezzen sol maister ze sein an irem hantwerch her, en habe vor dem purgermeister verpurget bei vier schoken grozzer pfenninge, uble und gut mit in ze leiden jar und tage nach der stat recht, und gebe auch ein halbe schok ze anlait, ein vierdunk des selben
304 Cap. X. Statuta operariorum. sibi dari de quinque marcis argenti unus parvus denarius, et si citra fuerit, etiam unus parvus denarius; et si citra xx marcas ponderabit vel ultra paulo plus, debent sibi dari ii parvi denarii et sic deinceps. 9. Praeterea conbustoria auri debent esse apud ipsum Henricum vel illum, quem jurati, qui pro tempore fue- rint, ad hoc deputabunt, et non alibi. 10. Item aurum signari debet per ipsum Henricum vel per alium, quem jurati ad hoc constituent, capite leonis, argentum vero medio capite leonis. 11. Et quicunque ex civibus vel hospitibus aut ex praeemptoribus auri contra praedictum statutum auri facere praesumserit, te- netur dare poenae nomine xxx solidos breves parv. den. prima vice, secunda vice decem talenta, et si tertia vice excesserit, tenetur exire civitatem, non rediturus per annum. 12. Item conbustoria argenti debent esse apud Conradum et suum socium in ipsorum conbustorio vel in domo, et non alibi; isti debent conburere purum argentum. Si vero accedat, quod non fuerit purum de uno quentino vel de uno setino, ita quod hoc eis invitis contingat, pro eo non debent ferre poenam. Si vero fuerit deterius, tenetur dare poenae nomine xxx solidos parvorum denariorum prima vice, secunda vice decem talenta, tertia vice perdent conbustorium, si excesserint, sicut in ipsorum privilegio continetur. Hortamur igitur et monemus tenore praesentium juratos, successores nostros, cives Pragenses, qui pro tempore fuerint, eis nihilo minus consulentes, ut haec statuta pro bono civitatis Pra- gensis et incolarum ejus teneant et observent, ea non pejorando, sed in melius, si potuerint, emendando. 4. De sartoribus Pragensibus. 1318. 18. Febr. Wir Frize etc., gehaissen der Lange, richter ze Prage, und di schepfen von der stat und die andern schepfen gemainclich tun kunt und bechennen an diesem gegenwurtigen prief allen den, di in an sehen oder horen lesen, das wir ze hilfe den sneydern in unser stat ze Prag gesezzen, wen si ubel und gut mit uns leiden tag und nacht und leiden muzen, ze eim rechte funden haben : 1. Das keiner irer knecht noch nyemant sich nieder sezzen sol maister ze sein an irem hantwerch her, en habe vor dem purgermeister verpurget bei vier schoken grozzer pfenninge, uble und gut mit in ze leiden jar und tage nach der stat recht, und gebe auch ein halbe schok ze anlait, ein vierdunk des selben
Strana 305
Сap. X. Statuta operariorum. 305 halbe schokes den schepfen und den andern vierdung den sneydern. Und ob das gescheh, das der purge der vir schoke bestanden wurde, so sol ein dritteil derselben vier schoke dem richter, und ein dritteil den schepfen, und den sneydern ein dritteil. 5. Carbonistae Kutnenses. 1326. 16. Apr. Johannes Boemiae et Poloniae rex ac Lucemburg. comes. Známo oc. že milým našim všem uhléřóm k Hoře Kuthně příslušejícím umienili jsme učiniti svobodně tuto milost, že je — ve všech věcech jim k obdaření a pójčení někdy — pana Václava, krále Českého, milostivě mieníme zachovati, totiž: Že kdežbykoli les kúpili, jakžkoli některému městu neb městečku kralovství našeho Českého blíž příležící, jim z tako- vého města neb městečka i odjinud odkudkoli potřeby potravní bez všelijaké zápovědi mají za jich peníze vydávány býti. Chtějíce, aby ižádný z obyvatelův královstvie našeho, kdož by měl těm uhléřuom les prodávati, aby jim pod jinými vymien- kami a roky neprodával, než aby z uhlé prodaného jemu pe- níze, za něž se ten les prodává, byl zaplacen a placen měl býti pod časem. Takový také lesu prodavač uhléře, kterýž by ten les kúpil, ačby vozu jeho s uhlím přes zbožie jeho událo by sě jíti, pro svój dluh staviti neměj moci u větší ceně nežli uhlé na voze ležící zdálo by se za to státi. A nad to všeliký uhléř kupce uhlé svého pro dluh, kterýž mu dlužen za takovéto uhlé, slušně bez rychtáře i bez posla jeho v každém městě moci bude fentovati, súseda k sobě svého každý čas fentování přijma a přivina. Také nižádný předřečeným uhléřom ani komukoli z nich dluhu jeho, jejž jemu za uhlé kúpené dlužen, svú přísahú neměj moci obdržeti, skrze kteréhožto dluhu vydánie ti uhléři i každý z nich chceme, aby takový dluh radše obdrželi. A jestli že by kto koli v takových uhléřuov tovařistvo chtěl vjíti, slibiž s nimi jich práva zachovati. Žádný také nižádného z častořečených uhléřuov pro živnosti neb potravy a nápoje v městě neb městečku předřečeného krá- Codex J. B. II. 8. 20
Сap. X. Statuta operariorum. 305 halbe schokes den schepfen und den andern vierdung den sneydern. Und ob das gescheh, das der purge der vir schoke bestanden wurde, so sol ein dritteil derselben vier schoke dem richter, und ein dritteil den schepfen, und den sneydern ein dritteil. 5. Carbonistae Kutnenses. 1326. 16. Apr. Johannes Boemiae et Poloniae rex ac Lucemburg. comes. Známo oc. že milým našim všem uhléřóm k Hoře Kuthně příslušejícím umienili jsme učiniti svobodně tuto milost, že je — ve všech věcech jim k obdaření a pójčení někdy — pana Václava, krále Českého, milostivě mieníme zachovati, totiž: Že kdežbykoli les kúpili, jakžkoli některému městu neb městečku kralovství našeho Českého blíž příležící, jim z tako- vého města neb městečka i odjinud odkudkoli potřeby potravní bez všelijaké zápovědi mají za jich peníze vydávány býti. Chtějíce, aby ižádný z obyvatelův královstvie našeho, kdož by měl těm uhléřuom les prodávati, aby jim pod jinými vymien- kami a roky neprodával, než aby z uhlé prodaného jemu pe- níze, za něž se ten les prodává, byl zaplacen a placen měl býti pod časem. Takový také lesu prodavač uhléře, kterýž by ten les kúpil, ačby vozu jeho s uhlím přes zbožie jeho událo by sě jíti, pro svój dluh staviti neměj moci u větší ceně nežli uhlé na voze ležící zdálo by se za to státi. A nad to všeliký uhléř kupce uhlé svého pro dluh, kterýž mu dlužen za takovéto uhlé, slušně bez rychtáře i bez posla jeho v každém městě moci bude fentovati, súseda k sobě svého každý čas fentování přijma a přivina. Také nižádný předřečeným uhléřom ani komukoli z nich dluhu jeho, jejž jemu za uhlé kúpené dlužen, svú přísahú neměj moci obdržeti, skrze kteréhožto dluhu vydánie ti uhléři i každý z nich chceme, aby takový dluh radše obdrželi. A jestli že by kto koli v takových uhléřuov tovařistvo chtěl vjíti, slibiž s nimi jich práva zachovati. Žádný také nižádného z častořečených uhléřuov pro živnosti neb potravy a nápoje v městě neb městečku předřečeného krá- Codex J. B. II. 8. 20
Strana 306
306 Cap. X. Statuta operariorum. lovstvie Našeho nenařiekaj ani obstavuj, aniž sě domnívaj, by mu to příslušalo, dokudž o tom dluhu práva, kteréž jemu o tom příleží, v lese, v němžby takovým uhléřóm dělali, mzdy nebylo dopomoženo a dokudžby o tom slušné spravedlnosti neuložil; kterúžto však přikazujem jemu do plna skrze rychtáře místa to- hoto býti učiněnu. Častojmenované také uhléře od obecních sbierek nebo berní královských a všelijakých šosóv a obtěžování nebo kte- rýchkoli daní placenie umienili sme věčně osvoboditi, pójčujíce jim neb dávajíce, aby do kteréhož by koli z měst častojmeno- vaného království Našeho událo by sě jim vjíti, aby braň, mečóv neb kordóv jich slušalo jim první den v tomto městě nositi. A uhlé svá k dřéveřečeným Horám Našim Kutnám a do hutí tudiž postavených vezúce cesty své tudy spravovati a krá- titi aby mohli, kudyž sě bude jim slušně viděti, to vymienujíce, aby sě varovali od všelikakého úrazu neb pokaženie osenie a obilé se vší pilností. (Chytil, Cod. dipl. Mor. VI, 848.) 6. Thorifices Pragenses. Nos. .. judex et jurati Pra- genses recognoscimus et testamur, quod ad instantiam magistro- rum thorificum et in relevamen ipsorum a defectibus coram nobis rationabiliter propositis per eosdem, ipsis pro lege statui- mus inviolabiliter observanda: Quod nullus eorundem se de aliquo discipulo, quem ex pacto docere debuerit, modo alio intromittat, nisi quod in principio sibi dentur duae sexagenae gross. ad manus et XV gr. ad fraternitatem communem solvantur, et discipulus, addiscens artificium, in servitio magistri sui ad IV annos continuos perse- veret, praestita de hoc ipsi magistro cautione fidejussoria in hunc modum: Si ipse discipulus quocunque tempore ante lapsum dicto- rum IIII annorum a magistro suo discurrat et infra octo dies proximos non revertatur ad ipsum, extunc fideiussor ipse solvat et solvere teneatur poenae nomine II sexag. gross., quarum judici Pragensi 1/2 sexag., juratis integra sexagena et praedictae con- fraternitati etiam 1/2 sexag. solvatur, et nichilominus discipulus, qui ad suum terminum non servivit, non assumatur deinceps in Praga ad servitium per aliquem magistrorum. Quod si quis contrarium eorum fecerit, solvat pro poena I sexagenam gross.,
306 Cap. X. Statuta operariorum. lovstvie Našeho nenařiekaj ani obstavuj, aniž sě domnívaj, by mu to příslušalo, dokudž o tom dluhu práva, kteréž jemu o tom příleží, v lese, v němžby takovým uhléřóm dělali, mzdy nebylo dopomoženo a dokudžby o tom slušné spravedlnosti neuložil; kterúžto však přikazujem jemu do plna skrze rychtáře místa to- hoto býti učiněnu. Častojmenované také uhléře od obecních sbierek nebo berní královských a všelijakých šosóv a obtěžování nebo kte- rýchkoli daní placenie umienili sme věčně osvoboditi, pójčujíce jim neb dávajíce, aby do kteréhož by koli z měst častojmeno- vaného království Našeho událo by sě jim vjíti, aby braň, mečóv neb kordóv jich slušalo jim první den v tomto městě nositi. A uhlé svá k dřéveřečeným Horám Našim Kutnám a do hutí tudiž postavených vezúce cesty své tudy spravovati a krá- titi aby mohli, kudyž sě bude jim slušně viděti, to vymienujíce, aby sě varovali od všelikakého úrazu neb pokaženie osenie a obilé se vší pilností. (Chytil, Cod. dipl. Mor. VI, 848.) 6. Thorifices Pragenses. Nos. .. judex et jurati Pra- genses recognoscimus et testamur, quod ad instantiam magistro- rum thorificum et in relevamen ipsorum a defectibus coram nobis rationabiliter propositis per eosdem, ipsis pro lege statui- mus inviolabiliter observanda: Quod nullus eorundem se de aliquo discipulo, quem ex pacto docere debuerit, modo alio intromittat, nisi quod in principio sibi dentur duae sexagenae gross. ad manus et XV gr. ad fraternitatem communem solvantur, et discipulus, addiscens artificium, in servitio magistri sui ad IV annos continuos perse- veret, praestita de hoc ipsi magistro cautione fidejussoria in hunc modum: Si ipse discipulus quocunque tempore ante lapsum dicto- rum IIII annorum a magistro suo discurrat et infra octo dies proximos non revertatur ad ipsum, extunc fideiussor ipse solvat et solvere teneatur poenae nomine II sexag. gross., quarum judici Pragensi 1/2 sexag., juratis integra sexagena et praedictae con- fraternitati etiam 1/2 sexag. solvatur, et nichilominus discipulus, qui ad suum terminum non servivit, non assumatur deinceps in Praga ad servitium per aliquem magistrorum. Quod si quis contrarium eorum fecerit, solvat pro poena I sexagenam gross.,
Strana 307
Cap. X. Statuta operariorum. 307 cuius judici ferto, juratis 1/2 sexagena et praedictae confraternitati etiam ferto cedet, et insuper magister, qui assumpsit, hunc disci- pulum seu famulum derelinquat. Damus etiam et statuimus dictis magistris pro lege stabili, ut nullus eorum, qui famulum ex pacto convenit, eidem super futurum suum servicium plus quam fertonem gross. dare vel mutuare, sub poena unius sexagenae modo praehabito, si veritas de transgressu constiterit, dividendae, audeat ullo modo. Sique talis famulus ad praefinitum tempus conductus a magistro suo reces- serit tempore incompleto, extunc poterit infra mensem ad eundem redire in iure et supplere tempus, quod in hac parte neglexit; et talem famulum, qui infra IIII septimanas Pragam redierit, nullus magistrorum debet assumere, antequam magistro suo tempus expleat, quod neglexit. Si quis vero magistrorum contra- rium fecerit in hac parte, ad solvendum modo praefato unam sexagenam gross. poenae nomine est astrictus. Quicunque etiam huiusmodi famulorum cum magistro suo ex quocunque casu certans et litigans adversus eum cum quo- cunque adversario restiterit aut in gladium irruerit vel cultellum, nulla tamen laesione secuta, erit indignus, quod de cetero in Praga per aliquem magistrorum ad servitium assumatur; et qui secus facere praesumpserit, solvet pro poena 1 sexagenam per modum, qui superius plenius est expressus, famulo nichilominus (Summa Gerhardi. N. 177). derelicto. 7. Thorificum Pragensium ordinatio 1328. 19. Nov. Wir Niclas richter und...schepfen, purger der stat zu Prag, bechennen... das wir durch der stat frum willen ze Prag und ouch durch der meister der platner, puchler und helmer willen, unser purger, di mit uns und der stat ubel und gut leident, dez ze rat worden sein und wellen, daz dhein vremder man, er sei meister oder chnecht, sich ze Prag sezen schol der platner, puchler oder helmer hantwerk ze wurchen, er hab denn der stat recht empfangen und wird purger, als recht ist, daz er mit der stat und mit sinen werchgenozzen leid uebel und gut. (Roeszler 30.) 8. Tabernatorum Pragensium ordinatio. 1330 8. Aug. Wir ...richter und ... schepfen und purger gemeinclich 20*
Cap. X. Statuta operariorum. 307 cuius judici ferto, juratis 1/2 sexagena et praedictae confraternitati etiam ferto cedet, et insuper magister, qui assumpsit, hunc disci- pulum seu famulum derelinquat. Damus etiam et statuimus dictis magistris pro lege stabili, ut nullus eorum, qui famulum ex pacto convenit, eidem super futurum suum servicium plus quam fertonem gross. dare vel mutuare, sub poena unius sexagenae modo praehabito, si veritas de transgressu constiterit, dividendae, audeat ullo modo. Sique talis famulus ad praefinitum tempus conductus a magistro suo reces- serit tempore incompleto, extunc poterit infra mensem ad eundem redire in iure et supplere tempus, quod in hac parte neglexit; et talem famulum, qui infra IIII septimanas Pragam redierit, nullus magistrorum debet assumere, antequam magistro suo tempus expleat, quod neglexit. Si quis vero magistrorum contra- rium fecerit in hac parte, ad solvendum modo praefato unam sexagenam gross. poenae nomine est astrictus. Quicunque etiam huiusmodi famulorum cum magistro suo ex quocunque casu certans et litigans adversus eum cum quo- cunque adversario restiterit aut in gladium irruerit vel cultellum, nulla tamen laesione secuta, erit indignus, quod de cetero in Praga per aliquem magistrorum ad servitium assumatur; et qui secus facere praesumpserit, solvet pro poena 1 sexagenam per modum, qui superius plenius est expressus, famulo nichilominus (Summa Gerhardi. N. 177). derelicto. 7. Thorificum Pragensium ordinatio 1328. 19. Nov. Wir Niclas richter und...schepfen, purger der stat zu Prag, bechennen... das wir durch der stat frum willen ze Prag und ouch durch der meister der platner, puchler und helmer willen, unser purger, di mit uns und der stat ubel und gut leident, dez ze rat worden sein und wellen, daz dhein vremder man, er sei meister oder chnecht, sich ze Prag sezen schol der platner, puchler oder helmer hantwerk ze wurchen, er hab denn der stat recht empfangen und wird purger, als recht ist, daz er mit der stat und mit sinen werchgenozzen leid uebel und gut. (Roeszler 30.) 8. Tabernatorum Pragensium ordinatio. 1330 8. Aug. Wir ...richter und ... schepfen und purger gemeinclich 20*
Strana 308
308 Cap. X. Statuta operariorum. der grosseren stat ze Prag bechennen an disen gegenwortigen brif, daz wir wellen: Daz das verboten sei, daz niman furbas schenken schol in der herren hofleuten hofen und in der pfaffen und in der munchen und in der nunnen und in der Juden hofen und heu- sern, di in unser stat ligent, weder pir noch mede noch wein, ez wer denn, daz di hofe und die heuser mit uns und mit unser stat trugen und liden, als wir tun. So welle wir ouch, daz niman aus einer andern stat furen sol furbas ze uns ze Prag in unser stat wegen merzigch pir noch anderlei pier ze schenkenn, und wer das vorbas bringet, der schol ez verlorn haben; dez schol sich der stat richter underwinden, des selben pires schol dritte teil dem richter und zwei teil sullen der stat. Ouch welle wir, das das verboten sei, das chein vremder man sich sezen sol in unser stat ze Prag, das er mulze oder schenke, er hab denn der burger recht gewunnen und verburget, als gewonlich ist. Ez schullen ouch di mulzer, di mit uns ze Prag sizent, (Roeszler 31.) gute malze machen. 9. Pannificum et pannicidarum Pragensium ordinatio. 1337 1. Febr. Nos Frenzlinus de Posenpach judex etc. jurati cives civitatis Pragensis — recognoscimus, quod quia pannicidae et pannifices, concives nostri, litigabant adinvicem pro incisura et venditione pannorum, qui fiunt Pragae, statuimus et ordinamus: Quod ipsi pannifices, magistri et famuli, debent omnes pannos suos, qui non raduntur, integros vendere ipsis pannici- dis vel alteri cuicumque; sed alios pannos suos, qui raduntur, possunt ipsi pannifices, magistri tantum, non famuli, incidere et vendere ad ulnam vel per ulnam Pragensem. Quodsi aliquis dictorum pannificum aliter vel alio modo pannos suos praedictos vendiderit aut inciderit, hic mediam sexag. gross. Prag. poenae nomine dare tenebitur, vid. judici et juratis Prag. XV gross. et pannicidis praedictis alios XV gr., contradictione qualibet procul mota. Item, ipsi pannicidae non debent se unire nec conspi-
308 Cap. X. Statuta operariorum. der grosseren stat ze Prag bechennen an disen gegenwortigen brif, daz wir wellen: Daz das verboten sei, daz niman furbas schenken schol in der herren hofleuten hofen und in der pfaffen und in der munchen und in der nunnen und in der Juden hofen und heu- sern, di in unser stat ligent, weder pir noch mede noch wein, ez wer denn, daz di hofe und die heuser mit uns und mit unser stat trugen und liden, als wir tun. So welle wir ouch, daz niman aus einer andern stat furen sol furbas ze uns ze Prag in unser stat wegen merzigch pir noch anderlei pier ze schenkenn, und wer das vorbas bringet, der schol ez verlorn haben; dez schol sich der stat richter underwinden, des selben pires schol dritte teil dem richter und zwei teil sullen der stat. Ouch welle wir, das das verboten sei, das chein vremder man sich sezen sol in unser stat ze Prag, das er mulze oder schenke, er hab denn der burger recht gewunnen und verburget, als gewonlich ist. Ez schullen ouch di mulzer, di mit uns ze Prag sizent, (Roeszler 31.) gute malze machen. 9. Pannificum et pannicidarum Pragensium ordinatio. 1337 1. Febr. Nos Frenzlinus de Posenpach judex etc. jurati cives civitatis Pragensis — recognoscimus, quod quia pannicidae et pannifices, concives nostri, litigabant adinvicem pro incisura et venditione pannorum, qui fiunt Pragae, statuimus et ordinamus: Quod ipsi pannifices, magistri et famuli, debent omnes pannos suos, qui non raduntur, integros vendere ipsis pannici- dis vel alteri cuicumque; sed alios pannos suos, qui raduntur, possunt ipsi pannifices, magistri tantum, non famuli, incidere et vendere ad ulnam vel per ulnam Pragensem. Quodsi aliquis dictorum pannificum aliter vel alio modo pannos suos praedictos vendiderit aut inciderit, hic mediam sexag. gross. Prag. poenae nomine dare tenebitur, vid. judici et juratis Prag. XV gross. et pannicidis praedictis alios XV gr., contradictione qualibet procul mota. Item, ipsi pannicidae non debent se unire nec conspi-
Strana 309
Cap. X. Statuta operariorum. 309 rare in simul, ex qua unione seu conspiratione dampnum vel nocumentum pannificibus praedictis proveniat in venditione vel incisura ipsorum pannorum suorum; sed tam ipsi pannicidae quam pannifices debent sincere et absque dolo et malo ingenio se invicem in foro pannorum praedictorum fideliter promovere. Quod si aliquis pannicidarum per dictos pannifices vel aliquem ex ipsis de dampno et nocumento hujusmodi fuerit in- culpatus, hic dabit mediam sexag. gross. poenae nomine judici Prag. vel jurabit coram eo in cruce, quod sit innocens hujus rei. Cujus poenae tertia pars ipsi judici et duae partes juratis, (Roeszler 29.) qui fuerint pro tempore, dari debent. 10. Molendinatorum ordinatio. Wir Wenczlaw genant Rokczaner richter etc., gesworn purger der stat ze Prag, bechennen uud tuen chunt offenlich an disem prief, das wir ge- sehen und geprueft haben, das di selbe unser stat grozzen ge- brechen leidet und geliden hat von sulchen sachen, das alle dy muelen, di umb di stat gelegen sein, von der obersten uncz an dy nidersten, nieren ein maz haben oder ein gemezzen recht, dor an in genugen schul und dor uber nymant greiffen geturre, und das dem armen als vol vug als dem reichen, und nach dem ein iglich man gepowen mug auf daz seyn alles, das er recht hat. Dor umb als unser herre der chunik und unser herre der marchraf oft geboten habent vor bey andern scheppfen und auch bey uns, und als uns des unser aid und gewissen ermonent, so sein wir mit den eldisten von der stat ze rat wurden, das als schir weter tag chomen, die scheppfen, dy ze der selben czeit sein, sullen chyesen vier aus in oder ander gemainer purger vier von der stat, und di selben sullen chiesen ze in vier maister muelner, von wan si wellen, und dy alle schullen sweren ze den heyligen, das sy an alle argelist einer iglichen muel geben ir maze, di si zu recht haben schol, also das nymant do von erblos werde, und das dy vor genant stat auch in sulchen schaden icht chom, als layder vor oft ist gescheen, sunder das ein igleich man, er sey reich oder arem, noch derselben mazz mug gepowen alles, des er recht hat, und das das selbe ewiclichen steet beleib. Und ob yemant wer, der uber die selbe maz, dy ym bey gesworm aid zu recht gegeben wirt, greifen geturft, chumt das
Cap. X. Statuta operariorum. 309 rare in simul, ex qua unione seu conspiratione dampnum vel nocumentum pannificibus praedictis proveniat in venditione vel incisura ipsorum pannorum suorum; sed tam ipsi pannicidae quam pannifices debent sincere et absque dolo et malo ingenio se invicem in foro pannorum praedictorum fideliter promovere. Quod si aliquis pannicidarum per dictos pannifices vel aliquem ex ipsis de dampno et nocumento hujusmodi fuerit in- culpatus, hic dabit mediam sexag. gross. poenae nomine judici Prag. vel jurabit coram eo in cruce, quod sit innocens hujus rei. Cujus poenae tertia pars ipsi judici et duae partes juratis, (Roeszler 29.) qui fuerint pro tempore, dari debent. 10. Molendinatorum ordinatio. Wir Wenczlaw genant Rokczaner richter etc., gesworn purger der stat ze Prag, bechennen uud tuen chunt offenlich an disem prief, das wir ge- sehen und geprueft haben, das di selbe unser stat grozzen ge- brechen leidet und geliden hat von sulchen sachen, das alle dy muelen, di umb di stat gelegen sein, von der obersten uncz an dy nidersten, nieren ein maz haben oder ein gemezzen recht, dor an in genugen schul und dor uber nymant greiffen geturre, und das dem armen als vol vug als dem reichen, und nach dem ein iglich man gepowen mug auf daz seyn alles, das er recht hat. Dor umb als unser herre der chunik und unser herre der marchraf oft geboten habent vor bey andern scheppfen und auch bey uns, und als uns des unser aid und gewissen ermonent, so sein wir mit den eldisten von der stat ze rat wurden, das als schir weter tag chomen, die scheppfen, dy ze der selben czeit sein, sullen chyesen vier aus in oder ander gemainer purger vier von der stat, und di selben sullen chiesen ze in vier maister muelner, von wan si wellen, und dy alle schullen sweren ze den heyligen, das sy an alle argelist einer iglichen muel geben ir maze, di si zu recht haben schol, also das nymant do von erblos werde, und das dy vor genant stat auch in sulchen schaden icht chom, als layder vor oft ist gescheen, sunder das ein igleich man, er sey reich oder arem, noch derselben mazz mug gepowen alles, des er recht hat, und das das selbe ewiclichen steet beleib. Und ob yemant wer, der uber die selbe maz, dy ym bey gesworm aid zu recht gegeben wirt, greifen geturft, chumt das
Strana 310
310 Cap. X. Statuta operariorum. yemant ze schaden, der sol es clagen in dem rat vor den scheppfen; so schullen di selben scheppfen senten dar zu czwen gesworn maister, die di warheit dor an besehen. Und sagent di selben, das di maz uber varen sey, so sol der schuldig czehen schok grozzer zum ersten mal zu pur geben an dy stat. Chumt ein sulch clag zum andern mal auf den schuldigen, und wirt besehen und besaget, als vorgeschriben ist, so sol er czwainczig schok geben an die stat. Geschiht das zum dritten mal, so sol er dreizzig schok geben an di stadt, und schol sein muel dem- selben ganzen iar ungemalen steen. 11. Privilegium sartorum 1341. 19. Mart. Wir Wenzlav genannt Rokzaner richter etc., die gesworn purger der stat ze Prag, bechennen und tun chunt offenleich an diesem brief, das wir angesehen haben den gebrechen, den dy stat ze Prag hat, und den di sneider haben darinne gesezzen, die manic unbehend red sleizzen muzzen davon, das manic unchunder und ungewisser chnecht auf irem hantwerk sich von aigener gewalt zu maister sezet, und wenn derselbe vremder leut gut als vil auf sich geporgt, das ers nicht vergelten mak oder wil, so entrint er do mit von der stat; des zeicht man denn di sneider in der gemain und nicht den schuldigen alain. Wir haben auch ange- sehen, das vil verstolens dinges von aschroten, die von sneider auf dem land und in der stat gesezzen, und auch von manigerlei leuten werdent heimlich verchouft in der stat, das man des auch zeicht di sneider in der gemain, si haben ez verstoln, und wartet nymant darzu, von wan ez her chom und wer schuldic daran sey. Und auf di red, daz an sulchen sachen die stat furbas von schaden und der sneider er von unbehender red werd bewart, so geben wir und vinden in ze einem rechten: Das sy vier gesworn maister under in haben vurbaz zu aller zeit; di schullen alle jar die scheppfen chiesen, die des jares gesazet werden; und di selben vier maister schullen daz bewaren mit dez richters und der scheppfen hilfe. Und wer sich in Prag mit sneidwerc vil generen, der schol mit zwain und dreizzic grozzen pfening purger recht ge- winnen gen richter und gen scheppfen, und sol darnach geben den maistern ein schok grozzer Prager pfening in ir bruderschaft
310 Cap. X. Statuta operariorum. yemant ze schaden, der sol es clagen in dem rat vor den scheppfen; so schullen di selben scheppfen senten dar zu czwen gesworn maister, die di warheit dor an besehen. Und sagent di selben, das di maz uber varen sey, so sol der schuldig czehen schok grozzer zum ersten mal zu pur geben an dy stat. Chumt ein sulch clag zum andern mal auf den schuldigen, und wirt besehen und besaget, als vorgeschriben ist, so sol er czwainczig schok geben an die stat. Geschiht das zum dritten mal, so sol er dreizzig schok geben an di stadt, und schol sein muel dem- selben ganzen iar ungemalen steen. 11. Privilegium sartorum 1341. 19. Mart. Wir Wenzlav genannt Rokzaner richter etc., die gesworn purger der stat ze Prag, bechennen und tun chunt offenleich an diesem brief, das wir angesehen haben den gebrechen, den dy stat ze Prag hat, und den di sneider haben darinne gesezzen, die manic unbehend red sleizzen muzzen davon, das manic unchunder und ungewisser chnecht auf irem hantwerk sich von aigener gewalt zu maister sezet, und wenn derselbe vremder leut gut als vil auf sich geporgt, das ers nicht vergelten mak oder wil, so entrint er do mit von der stat; des zeicht man denn di sneider in der gemain und nicht den schuldigen alain. Wir haben auch ange- sehen, das vil verstolens dinges von aschroten, die von sneider auf dem land und in der stat gesezzen, und auch von manigerlei leuten werdent heimlich verchouft in der stat, das man des auch zeicht di sneider in der gemain, si haben ez verstoln, und wartet nymant darzu, von wan ez her chom und wer schuldic daran sey. Und auf di red, daz an sulchen sachen die stat furbas von schaden und der sneider er von unbehender red werd bewart, so geben wir und vinden in ze einem rechten: Das sy vier gesworn maister under in haben vurbaz zu aller zeit; di schullen alle jar die scheppfen chiesen, die des jares gesazet werden; und di selben vier maister schullen daz bewaren mit dez richters und der scheppfen hilfe. Und wer sich in Prag mit sneidwerc vil generen, der schol mit zwain und dreizzic grozzen pfening purger recht ge- winnen gen richter und gen scheppfen, und sol darnach geben den maistern ein schok grozzer Prager pfening in ir bruderschaft
Strana 311
Cap. X. Statuta operariorum. 311 und recht mit eynander; und swer sich dar auz zeicht under in, er sei maister ader werd maister, der hat sein recht verlorn. Und derselbe, der maister werden wil, sol purgen vor den scheppfen sezen vurzehen schok grozzer Prager pfenning, daz er drei jar und drei tag mit der stat leid ubel und gut; und ob derselbe di weil ieman in der stat sins gutes icht emp- frumdete, do sol der purg vur steen, als ver di zehen schok gelangen, und doch der stat ir recht gesche. Und wer ains maisters tochter nimt, der dorf dehein ander pfenning geben, den do mit er purger recht gewint. Und der selbe, der maister wirt, sol des sweren vor den mai- stern, das er sein hantwerk getrewlich und erleich wurche ; das selbe sullen auch tun zu disem mal alain alle di maister, die izunt in der stat sein. Wirt ieman von unchunst ein gewant versniten, der trag das vur di maister, und swaz puzz di dor uber vinden, die sol der sneider leiden ; wirt auch ieman uberwunden mit den gesworn maistern mit einer halben ellen, die bey einander eins tuchs sey, der hat sein recht verloren und sol ein iar die stat meiden. Und welcher maister verstolns chouft, der hat sein recht verloren, als ob erz selb verstoln het, und sol ein iar sein auz der stat; dieselbe puzze sol auch leiden der maister, zu dem man vindet newe ungefrumten dechlachen oder halb recke, dy nicht mit recht dar chomen sein. Und zu wem man ein valsch wambeis vindet, daz sol man brennen zum ersten mal, und zum andern mal alsam; begreift man es zu im zum dritten mal, er hat sein recht verlorn und sol ein jar di stat meiden. Swo ein mentler newes wercket, als oft er do mit begriffen wirt, sol erz verpuzzen gen richter und gen scheppfen mit einem halben schoc grozzer. Und wo man newes gemachtes gewant begreift, daz vail ist, ez sei hie oder andreswo gemachet, des haben richter und scheppfen gewalt, wie man in daz verpuzzen sulle. Ob irn ein chnecht in der stat von eim maister auf stet und net eim hofsneider, den sol dehein ander maister sezen in eim ganzem iar; wer daz uberuert, der ist dem richter eins vierdungs grozzer pfennig bestanden.
Cap. X. Statuta operariorum. 311 und recht mit eynander; und swer sich dar auz zeicht under in, er sei maister ader werd maister, der hat sein recht verlorn. Und derselbe, der maister werden wil, sol purgen vor den scheppfen sezen vurzehen schok grozzer Prager pfenning, daz er drei jar und drei tag mit der stat leid ubel und gut; und ob derselbe di weil ieman in der stat sins gutes icht emp- frumdete, do sol der purg vur steen, als ver di zehen schok gelangen, und doch der stat ir recht gesche. Und wer ains maisters tochter nimt, der dorf dehein ander pfenning geben, den do mit er purger recht gewint. Und der selbe, der maister wirt, sol des sweren vor den mai- stern, das er sein hantwerk getrewlich und erleich wurche ; das selbe sullen auch tun zu disem mal alain alle di maister, die izunt in der stat sein. Wirt ieman von unchunst ein gewant versniten, der trag das vur di maister, und swaz puzz di dor uber vinden, die sol der sneider leiden ; wirt auch ieman uberwunden mit den gesworn maistern mit einer halben ellen, die bey einander eins tuchs sey, der hat sein recht verloren und sol ein iar die stat meiden. Und welcher maister verstolns chouft, der hat sein recht verloren, als ob erz selb verstoln het, und sol ein iar sein auz der stat; dieselbe puzze sol auch leiden der maister, zu dem man vindet newe ungefrumten dechlachen oder halb recke, dy nicht mit recht dar chomen sein. Und zu wem man ein valsch wambeis vindet, daz sol man brennen zum ersten mal, und zum andern mal alsam; begreift man es zu im zum dritten mal, er hat sein recht verlorn und sol ein jar di stat meiden. Swo ein mentler newes wercket, als oft er do mit begriffen wirt, sol erz verpuzzen gen richter und gen scheppfen mit einem halben schoc grozzer. Und wo man newes gemachtes gewant begreift, daz vail ist, ez sei hie oder andreswo gemachet, des haben richter und scheppfen gewalt, wie man in daz verpuzzen sulle. Ob irn ein chnecht in der stat von eim maister auf stet und net eim hofsneider, den sol dehein ander maister sezen in eim ganzem iar; wer daz uberuert, der ist dem richter eins vierdungs grozzer pfennig bestanden.
Strana 312
312 Cap. X. Statuta operariorum. Das selbe sol man behalten an den chnecht, der vierzehen tag vor einer hochzeit seim maister auf steet. Ez sol auch der maister recht auf ir chinder erben. Dor uber zu einer bestetigung und einer ewigen gedecht- nusse haben wir disen brif mit der stat insigel ze Prage ver- sigelt. Der ist gegeben zu Prag noch Cristes gepurgt uber dreu- zehen hundert iar, darnach in dem ain und vierzigsten iar, des nechsten mantags nach dem suntag noch mitter vasten. (Roeszler 33.) 12. Privilegia combustorum argenti in Chutnis 1343. 24. Junii. My Jan král český zhlédše na věrné služby věrných Naších milých prennerův na Horách Kutnéch v Našem prengadie, kteráž se Nám děje od ních a od starších jích, jímiž jest ten prengad obsazen, a zhlédli jsme a znamenitý půžitek, kterýž Nám a Naším urburéřům a Našé mince a obecně chudému i bohatému Hory Kutné jích práce v prengadie, kdyžto stříbro pálé a čistie usta- vičně, pohodlen jest a pohodlen můž býti, že jsme je a jích budúcí Naší královskou milostí s radou Naších starších uroze- ných a Naších urburéřův zvláštní milostí a zvláštním ustano- vením, jehož na věky požívati a držeti mají, obdařili a půjčili jsme jim a chceme, aby ta ustanovení na věky mocna a cela bez porušení zůstala, a přikazujem všem Naším úředníkom krá- lovství Českého, také hejtmanóm, podkomořímu a urburéřóm, i kdožby ten prengaden od Nás držel nebo najal, i rychtáři a konšelóm Hory Kutné, aby Naších prennerův v těchto usta- noveních a milostech, jichž jsme jím tímto listem propůjčili a zapsali na věky, pod zachovávaním Naší milosti zbraňovali, a kdožby jím v tom řečí neb skutkem překáželi a směl tomuto Našemu ustanovení odporen býti, nebo proti tomu odmluviti, ten má na věky v Našem hněvě zůstati. 1. A nejprvé jsme jím Naší knížetskú mocí tohoto práva půjčili a milosti, aby v jích tova- řišstvu jích více nebylo než jedno deset prennerův, kteřížto kna- pové slovu, a své mzdy zaslúžiti umějí a mohú, a všeho což by se jím dostalo aneb což by zaslúžili celý týdeň, to mají pod přísahú v sobotu jednu summu neb hromadu položiti, a tu roz- děliti na X hromádek, aby se jednomu tolikéž jako druhému dostalo, kromě tří starších anebo kteříž od ních vydaní budú,
312 Cap. X. Statuta operariorum. Das selbe sol man behalten an den chnecht, der vierzehen tag vor einer hochzeit seim maister auf steet. Ez sol auch der maister recht auf ir chinder erben. Dor uber zu einer bestetigung und einer ewigen gedecht- nusse haben wir disen brif mit der stat insigel ze Prage ver- sigelt. Der ist gegeben zu Prag noch Cristes gepurgt uber dreu- zehen hundert iar, darnach in dem ain und vierzigsten iar, des nechsten mantags nach dem suntag noch mitter vasten. (Roeszler 33.) 12. Privilegia combustorum argenti in Chutnis 1343. 24. Junii. My Jan král český zhlédše na věrné služby věrných Naších milých prennerův na Horách Kutnéch v Našem prengadie, kteráž se Nám děje od ních a od starších jích, jímiž jest ten prengad obsazen, a zhlédli jsme a znamenitý půžitek, kterýž Nám a Naším urburéřům a Našé mince a obecně chudému i bohatému Hory Kutné jích práce v prengadie, kdyžto stříbro pálé a čistie usta- vičně, pohodlen jest a pohodlen můž býti, že jsme je a jích budúcí Naší královskou milostí s radou Naších starších uroze- ných a Naších urburéřův zvláštní milostí a zvláštním ustano- vením, jehož na věky požívati a držeti mají, obdařili a půjčili jsme jim a chceme, aby ta ustanovení na věky mocna a cela bez porušení zůstala, a přikazujem všem Naším úředníkom krá- lovství Českého, také hejtmanóm, podkomořímu a urburéřóm, i kdožby ten prengaden od Nás držel nebo najal, i rychtáři a konšelóm Hory Kutné, aby Naších prennerův v těchto usta- noveních a milostech, jichž jsme jím tímto listem propůjčili a zapsali na věky, pod zachovávaním Naší milosti zbraňovali, a kdožby jím v tom řečí neb skutkem překáželi a směl tomuto Našemu ustanovení odporen býti, nebo proti tomu odmluviti, ten má na věky v Našem hněvě zůstati. 1. A nejprvé jsme jím Naší knížetskú mocí tohoto práva půjčili a milosti, aby v jích tova- řišstvu jích více nebylo než jedno deset prennerův, kteřížto kna- pové slovu, a své mzdy zaslúžiti umějí a mohú, a všeho což by se jím dostalo aneb což by zaslúžili celý týdeň, to mají pod přísahú v sobotu jednu summu neb hromadu položiti, a tu roz- děliti na X hromádek, aby se jednomu tolikéž jako druhému dostalo, kromě tří starších anebo kteříž od ních vydaní budú,
Strana 313
Cap. X. Statuta operariorum. 313 těm se čtyrmi groší více dostati má, nežli jinému knapu. A kdožby v tom usvědčen neb nalezen byl, žeby jinák s tú mzdú učinil, proti své cti a víře, toho mají z prengadu vyvrcí a jej vyhnati na věky z tovařišstva svého. 2. Také jsme jím dali a propůjčili, staloli se, žeby který z ních z božího dopuštení anebo poctivú příčinu nemocen, slep nebo chrom byl, žeby dělati více nemohl, tehda mají jemu jiní nebo druzí jeho mzdu zastati a zadělati ho, jemu dávati na každý týden, dokudž živ jest, pravě jako by dobře dělati mohl, když jest zdráv byl a žádné překážky neměl, a mají všichni a vespolek rovně sobě pomoci všichni s pilností a věrú. 3. Pakli by se stalo, že by některý z nich z příhody pro některé věci vyhnán nebo vypověděn byl od Hory, tehda mají jemu jiní také jeho mzdy zaslúžiti a zaň dělati a jemu jeho mzdu dáti, anebo komuž by on poručil, na každý týden právě též jakoby on s ními na každý den dělal, tak dlúho do- kavadž by jeho pře smluvena nebyla a k milosti nepřišel; leč by se stalo že by on to z své vlastní vůle nebo ze zlosti ztratil, tehda by obec neměla nic více s ním činiti. 4. Jestli také že by se stalo, (jehož Bože nedaj), žeby hory tak mdlé a chudé byly, žeby prennerství na jednoho vzešlo nebo na dva, a žeby jiných lidí nemohli míti, jímžby stříbra palili nebo dělali, tehda tú mzdú, kteréž su tá dvá zaslúžili, mají všickni spolu rozděliti se právě, jakožby všichni měli dosti dělati a páliti. 5. Jestli také, žeby jeden z ních sšel nebo umřel, tehda jiní mají jeho ženě nebo jeho dětem nebo jeho nejbližšímu příteli te mzdy zaslúžiti a zaň dělati a vydávati šest neděl a plný rok na každý týden, právě jako by živ byl. 6. Jestli pak, žeby žena stav svůj proměnila dříve nežliby rok minul, tehda mají tu mzdu sněti a jeho dětem nebo jeho nejbližšímu příteli dáti a nebo komuž by on to poručil, tak dlúho dokavadž by rok a šest neděli ne- minulo. A když by ten čas rok a šest neděli pominulo, tehda žena ani jeho děti nemají více tovařišstva v prennerství ani žádného spolku mezi ními míti, a tehda oni i hned ve čtyřech nedělích mezi robenci v prengadě jednoho voliti, kterýžby kna- povo místo zastati mohl a mzdy zaslúžiti. A jestli že by se v těch čtyřech nedělech o to svoliti nemohli, tehda mají tří starší čtvrtého k sobě přijíti, a nemají ani pro přízeň ani pro přátelství mezi robenci v prengadě jednoho voliti, kteryžby se
Cap. X. Statuta operariorum. 313 těm se čtyrmi groší více dostati má, nežli jinému knapu. A kdožby v tom usvědčen neb nalezen byl, žeby jinák s tú mzdú učinil, proti své cti a víře, toho mají z prengadu vyvrcí a jej vyhnati na věky z tovařišstva svého. 2. Také jsme jím dali a propůjčili, staloli se, žeby který z ních z božího dopuštení anebo poctivú příčinu nemocen, slep nebo chrom byl, žeby dělati více nemohl, tehda mají jemu jiní nebo druzí jeho mzdu zastati a zadělati ho, jemu dávati na každý týden, dokudž živ jest, pravě jako by dobře dělati mohl, když jest zdráv byl a žádné překážky neměl, a mají všichni a vespolek rovně sobě pomoci všichni s pilností a věrú. 3. Pakli by se stalo, že by některý z nich z příhody pro některé věci vyhnán nebo vypověděn byl od Hory, tehda mají jemu jiní také jeho mzdy zaslúžiti a zaň dělati a jemu jeho mzdu dáti, anebo komuž by on poručil, na každý týden právě též jakoby on s ními na každý den dělal, tak dlúho do- kavadž by jeho pře smluvena nebyla a k milosti nepřišel; leč by se stalo že by on to z své vlastní vůle nebo ze zlosti ztratil, tehda by obec neměla nic více s ním činiti. 4. Jestli také že by se stalo, (jehož Bože nedaj), žeby hory tak mdlé a chudé byly, žeby prennerství na jednoho vzešlo nebo na dva, a žeby jiných lidí nemohli míti, jímžby stříbra palili nebo dělali, tehda tú mzdú, kteréž su tá dvá zaslúžili, mají všickni spolu rozděliti se právě, jakožby všichni měli dosti dělati a páliti. 5. Jestli také, žeby jeden z ních sšel nebo umřel, tehda jiní mají jeho ženě nebo jeho dětem nebo jeho nejbližšímu příteli te mzdy zaslúžiti a zaň dělati a vydávati šest neděl a plný rok na každý týden, právě jako by živ byl. 6. Jestli pak, žeby žena stav svůj proměnila dříve nežliby rok minul, tehda mají tu mzdu sněti a jeho dětem nebo jeho nejbližšímu příteli dáti a nebo komuž by on to poručil, tak dlúho dokavadž by rok a šest neděli ne- minulo. A když by ten čas rok a šest neděli pominulo, tehda žena ani jeho děti nemají více tovařišstva v prennerství ani žádného spolku mezi ními míti, a tehda oni i hned ve čtyřech nedělích mezi robenci v prengadě jednoho voliti, kterýžby kna- povo místo zastati mohl a mzdy zaslúžiti. A jestli že by se v těch čtyřech nedělech o to svoliti nemohli, tehda mají tří starší čtvrtého k sobě přijíti, a nemají ani pro přízeň ani pro přátelství mezi robenci v prengadě jednoho voliti, kteryžby se
Strana 314
314 Cap. X. Statuta operariorum. k tomu hodil, tak aby počet desíti knapů naplněn byl a dokonán. A kdožby z ních to ustavení zrušil a proti tomu byl řečí nebo skutky, ten ztrati čest a víru proti Nám a proti urburéřom a proti své obci a toho mají s pomocí urbureří neb toho kdož v prengadě vládne, beze vši odpory prengadu ven vyhnati a jej vyobcovati z své obci na věky. 7. Také jsme Naše milé prennery zvláštní milosti obdařili, (aby) ani nižádný urburéř ani ten kdožby prengadem vládl ani který náš úředník neměl žádné moci od prengadu žádného robence vsaditi ani kterého knapa voliti bez jich vůle a jich slova, ale oni sami mají plnú moc a právo robence do prengadu vsazovati a knapy voliti, kdyžby čas a po- třebí toho bylo. 8. A robenci mají poslušní knapův býti v pren- gadě, jakož podobné a právo jest. A jestli že by který z ních tak veliký zrostl, žeby knapovo místo zastati mohl, a chtěl by z své smělosti anebo s pomocí svých přátel proti obecné vůli v místo knapovo se uvázati a zastati, toho mohú a mají s po- mocí již jmenovaných z prengadu ven vyvesti a vyhnati, tak aby potom v něm neměl nic více činiti, ani s jích tovaryšstvem ani s jích obcí. (Z rukopisu XV. věku v hrab. Žerotinském archivě Bludovském otisknul Chytil VII. 486.) Statuta fraternitatis pictorum Pragensium. 1348. Do man czalt von crist geburd tausent iar und dreuhundirt iar und echt und virczig iar, czu dem neuen iar, hab wir moler und schilder eyn brudirschaft gestift, Got ezu lob und Unsir Vrawen und sand lucas und allin gotis heyligin, und allin ge- laubigin seln czu eynem trost, und uns selbin czu eyner selikeyt. 1. Daz erst gesecz ist, daz wir wellin alle iar an sand lucas abent, daz ye der meystir und seyn vrawe sey in der vespir als lang uncz daz dy vespir volbracht wirt; und wer daz versaumt, es sey maystir adir maystrin, daz si nicht czu der vespir kemyn, adir daz yer eyns von der vespir ging, e daz si volbrach wurde, dy schullin gebyn czu puss eyn pfunt wachis. 2. Wir wellin auch daz, daz alle iar auf send lucaz tag eyn schene wandilkerz van neven pfundin wachsis, wol gemolt mit varbe, mit golt und mit silwir schon gecziert, schol aus
314 Cap. X. Statuta operariorum. k tomu hodil, tak aby počet desíti knapů naplněn byl a dokonán. A kdožby z ních to ustavení zrušil a proti tomu byl řečí nebo skutky, ten ztrati čest a víru proti Nám a proti urburéřom a proti své obci a toho mají s pomocí urbureří neb toho kdož v prengadě vládne, beze vši odpory prengadu ven vyhnati a jej vyobcovati z své obci na věky. 7. Také jsme Naše milé prennery zvláštní milosti obdařili, (aby) ani nižádný urburéř ani ten kdožby prengadem vládl ani který náš úředník neměl žádné moci od prengadu žádného robence vsaditi ani kterého knapa voliti bez jich vůle a jich slova, ale oni sami mají plnú moc a právo robence do prengadu vsazovati a knapy voliti, kdyžby čas a po- třebí toho bylo. 8. A robenci mají poslušní knapův býti v pren- gadě, jakož podobné a právo jest. A jestli že by který z ních tak veliký zrostl, žeby knapovo místo zastati mohl, a chtěl by z své smělosti anebo s pomocí svých přátel proti obecné vůli v místo knapovo se uvázati a zastati, toho mohú a mají s po- mocí již jmenovaných z prengadu ven vyvesti a vyhnati, tak aby potom v něm neměl nic více činiti, ani s jích tovaryšstvem ani s jích obcí. (Z rukopisu XV. věku v hrab. Žerotinském archivě Bludovském otisknul Chytil VII. 486.) Statuta fraternitatis pictorum Pragensium. 1348. Do man czalt von crist geburd tausent iar und dreuhundirt iar und echt und virczig iar, czu dem neuen iar, hab wir moler und schilder eyn brudirschaft gestift, Got ezu lob und Unsir Vrawen und sand lucas und allin gotis heyligin, und allin ge- laubigin seln czu eynem trost, und uns selbin czu eyner selikeyt. 1. Daz erst gesecz ist, daz wir wellin alle iar an sand lucas abent, daz ye der meystir und seyn vrawe sey in der vespir als lang uncz daz dy vespir volbracht wirt; und wer daz versaumt, es sey maystir adir maystrin, daz si nicht czu der vespir kemyn, adir daz yer eyns von der vespir ging, e daz si volbrach wurde, dy schullin gebyn czu puss eyn pfunt wachis. 2. Wir wellin auch daz, daz alle iar auf send lucaz tag eyn schene wandilkerz van neven pfundin wachsis, wol gemolt mit varbe, mit golt und mit silwir schon gecziert, schol aus
Strana 315
Cap. X. Statuta operariorum. 315 der czech geopfirt werdyn czu der kyrchin auf der Huele, also daz si bey der kyrchyn beleyben schol, und schol bruen czu grossin hochzeytin, wen man czwu adir drey kerczyn enczundit, und di da mit das man si derkennen muege vuer di andirn, das si aus der moler czech sey. Ist awir daz, daz si der pfarrer wolde der kyrchen abhendig tun und ym czu seynim nucz be- halden, so schulln di brudir di kerczin opfirn, wo sy hyn wellin. 3. Wir wellin auch, daz ye der meystir und sein vrawe sein bey der mes an sand lucas tag, und schullin beyde mess vruemin und opfirn ; und wer daz versaumit, maystir adir may- strin, der gibt czway pfunt wachz czu pus, und daz schullin si tun czu sand lucas altir auf der Huele. 4. Daz andir gesecz ist, das wir welln, daz man allin seln des nestin montags nach Unsir Vrawen tag vierstund in dem iar dinyn schol, und di vier dinst schuelln seyn czu Unsir Vrawen auf der Hule auf sand lucas altir, ab es der pfarrer um di brudir behelt. 5. Wir welln auch, wen eyn leych in der czech wirt, und der meystir adir di vrawe nicht czu opfir get, ab man ins sayt, der geyt eyn halbs pfunt wachs czu pus. 6. Wir welln auch gemeinlich, wen man eynem meystir adir eynir meystrin adir eynim kynd ubir czwelf iar dy kerczen und das tuch leicht, dem schol man gebyn suebyn pfunt wachz aus der czech. 7. Und wen man eyn knecht adir eyn mayd bestat, dem schol man daz tuch und vier kerczyn und eyn halb pfunt wachz leyhin aus der czech. 8. Wir welln auch all gemaynleych, wen eyn leych in der czech wirt, daz der bruder meystir und di drey, di di slussel habin, schullin do bey beleyben, bys dy leich wiert bestat, so schullin si sich des tuchs und der kerczyn underwindyn; der des nicht entete, der geb eyn halb phunt wachz czu puss. 9. Und wir welln auch, wen wier haben eyn leich in der czech undir meystirn und meystrin, und das man di leich czu kirchin tragin schol, so schol man di brif aus der puchsyn nemen, und welchir vier namen man begreift, dy vier schulln czu hant yer mentil von in tun und schulln mantillaz dy leych czu kirchen tragen; und treit yr keyner vebir daz eyn mantil
Cap. X. Statuta operariorum. 315 der czech geopfirt werdyn czu der kyrchin auf der Huele, also daz si bey der kyrchyn beleyben schol, und schol bruen czu grossin hochzeytin, wen man czwu adir drey kerczyn enczundit, und di da mit das man si derkennen muege vuer di andirn, das si aus der moler czech sey. Ist awir daz, daz si der pfarrer wolde der kyrchen abhendig tun und ym czu seynim nucz be- halden, so schulln di brudir di kerczin opfirn, wo sy hyn wellin. 3. Wir wellin auch, daz ye der meystir und sein vrawe sein bey der mes an sand lucas tag, und schullin beyde mess vruemin und opfirn ; und wer daz versaumit, maystir adir may- strin, der gibt czway pfunt wachz czu pus, und daz schullin si tun czu sand lucas altir auf der Huele. 4. Daz andir gesecz ist, das wir welln, daz man allin seln des nestin montags nach Unsir Vrawen tag vierstund in dem iar dinyn schol, und di vier dinst schuelln seyn czu Unsir Vrawen auf der Hule auf sand lucas altir, ab es der pfarrer um di brudir behelt. 5. Wir welln auch, wen eyn leych in der czech wirt, und der meystir adir di vrawe nicht czu opfir get, ab man ins sayt, der geyt eyn halbs pfunt wachs czu pus. 6. Wir welln auch gemeinlich, wen man eynem meystir adir eynir meystrin adir eynim kynd ubir czwelf iar dy kerczen und das tuch leicht, dem schol man gebyn suebyn pfunt wachz aus der czech. 7. Und wen man eyn knecht adir eyn mayd bestat, dem schol man daz tuch und vier kerczyn und eyn halb pfunt wachz leyhin aus der czech. 8. Wir welln auch all gemaynleych, wen eyn leych in der czech wirt, daz der bruder meystir und di drey, di di slussel habin, schullin do bey beleyben, bys dy leich wiert bestat, so schullin si sich des tuchs und der kerczyn underwindyn; der des nicht entete, der geb eyn halb phunt wachz czu puss. 9. Und wir welln auch, wen wier haben eyn leich in der czech undir meystirn und meystrin, und das man di leich czu kirchin tragin schol, so schol man di brif aus der puchsyn nemen, und welchir vier namen man begreift, dy vier schulln czu hant yer mentil von in tun und schulln mantillaz dy leych czu kirchen tragen; und treit yr keyner vebir daz eyn mantil
Strana 316
316 Сap. X. Statuta operariorum. an, der gibt eyn halb pfunt wachz czu puss. Welchir des nicht entut, der gibt eyn pfunt wachz czu pus. 10. Wer wil prudersaft habin. Wir welln auch, wer unsir czech habin wil, der mus geben eyn halb schok, all qua- temper eyn halbyn vierdung mit allim, daz darczu gehoert ; und gibt er nicht czu der andern quatemper ein halbyn vierdung, so ist das erst verlorn. 11. Wer nycht gelt gibt. Wir welln auch, daz wer seyn pfenning nicht inpringet, als er von recht schol, versaumt er iz dreistund, so gibt er czu dem vierden mal als vil darczu, als er versaumt hat, als lang bis er auf eyn vierdung kuemt. Und gibt er nicht den vierdung, wen in der bruder meystir mant, er gibt im selber urlaub aus der czech. Und wirt im in der vrist der czech not, man leicht ims nicht, den er hab es allissamt verricht. 12. Wen pruder meyster versaumt. Und welln auch, das keyner under den dreyn, di di slussel tragin, versaumen schol, wen man si habin muss, so man di pfening verslyesin schol; versaumt ir eynir vebir daz, er gibt eyn halbyn grossin czu puss. Und vert der brueder eynir aus der stat, an wellchin sachin daz sey, der schol gebin, was er versaumt hat, wen er wider kuemt. 13. Wen meister tocter ausgibt. Und ist daz, daz eyn meystir eyn tochtir hat, gibt er si eynem man, der der czech nicht enhat, pitiett er um di czech in iars frist, man schol ims nicht versagin, also daz er gebin schol sechs pfunt wachs; wen man im di czech gibt, so schol er gebin czway pfunt, und dar- nach vbir vierczehin tag czwa pfunt, und awer vebir vierczehn tag zway; gibt er eins nicht, so ist daz ander verlarn; und er schol recht habin als ein ander meystir. 14. Und ist, daz eins meystirs sun di czech wil han, der schol gebyn vier pfunt wachs alczu hant. 15. Wen czwen meister kryken. Ist daz, daz sich czwen meystir czureden mit einander in der czech, und wiert es den meystirn in di hende gegeben, und welln si den nicht volgin, wi es di meystir machin, und welln ia krigen: dy gehin im selber urlaub aus der czech.
316 Сap. X. Statuta operariorum. an, der gibt eyn halb pfunt wachz czu puss. Welchir des nicht entut, der gibt eyn pfunt wachz czu pus. 10. Wer wil prudersaft habin. Wir welln auch, wer unsir czech habin wil, der mus geben eyn halb schok, all qua- temper eyn halbyn vierdung mit allim, daz darczu gehoert ; und gibt er nicht czu der andern quatemper ein halbyn vierdung, so ist das erst verlorn. 11. Wer nycht gelt gibt. Wir welln auch, daz wer seyn pfenning nicht inpringet, als er von recht schol, versaumt er iz dreistund, so gibt er czu dem vierden mal als vil darczu, als er versaumt hat, als lang bis er auf eyn vierdung kuemt. Und gibt er nicht den vierdung, wen in der bruder meystir mant, er gibt im selber urlaub aus der czech. Und wirt im in der vrist der czech not, man leicht ims nicht, den er hab es allissamt verricht. 12. Wen pruder meyster versaumt. Und welln auch, das keyner under den dreyn, di di slussel tragin, versaumen schol, wen man si habin muss, so man di pfening verslyesin schol; versaumt ir eynir vebir daz, er gibt eyn halbyn grossin czu puss. Und vert der brueder eynir aus der stat, an wellchin sachin daz sey, der schol gebin, was er versaumt hat, wen er wider kuemt. 13. Wen meister tocter ausgibt. Und ist daz, daz eyn meystir eyn tochtir hat, gibt er si eynem man, der der czech nicht enhat, pitiett er um di czech in iars frist, man schol ims nicht versagin, also daz er gebin schol sechs pfunt wachs; wen man im di czech gibt, so schol er gebin czway pfunt, und dar- nach vbir vierczehin tag czwa pfunt, und awer vebir vierczehn tag zway; gibt er eins nicht, so ist daz ander verlarn; und er schol recht habin als ein ander meystir. 14. Und ist, daz eins meystirs sun di czech wil han, der schol gebyn vier pfunt wachs alczu hant. 15. Wen czwen meister kryken. Ist daz, daz sich czwen meystir czureden mit einander in der czech, und wiert es den meystirn in di hende gegeben, und welln si den nicht volgin, wi es di meystir machin, und welln ia krigen: dy gehin im selber urlaub aus der czech.
Strana 317
Cap. X. Statuta operariorum. 317 16. Knecht krykt mit dem meyster. Ist daz sich eyn knecht mit seinem meystir czuredt, und stet auf und wil nicht arbeytin, den selben knecht schol kein meystir hy nicht haldin; helt in imt mit wissen darubir, der schol ein vierdung geben czu puss. 17. Der meystir und der knech schullns dem brudir meystir und den viern vuerlegen; wi es denn di machin, also schol es seyn. Volgt der meystir nicht, den knecht mag halden wer do wil; volgit der knecht nich, den schol kein meystir fuerbas haldin. 18. Daz tuch und die kerczyn schol man nymant leyhen den eyns brudirs teglich gesind; und ist es nicht sein tegleich gesind an allin dingen adir seyn almusner adir almusnerin, nimt ers daruebir, er gibt eyn vierdunk czu puss. 19. Und wer der groestin kerczyn eyne pricht, der schol geben czwen gross czu puss, und wer der cleynein eine bricht, der geb eyn grossen czu puss. 20. Und wir welln, wen di meyst meng bey eynander ist und man daz buch list, wer nicht kuemet in der czeyt und kuemet, wen man daz buch gelesin hat, der gibt vier haller czu puss. 21. Wir welln auch, wen der brudir meystir den bruedirn czusamen gebeut, wer do nicht kuemt, der gibt eyn halben grossen czu puss. 22. Wir welln auch, daz man nimant czu brudir meystir kysin schol wen eyn moler, und wir welln, daz nieman schol dy slussil halden wen eynir aus dem hantwerk. 23. Und wir welln auch, wer do vurbringt ein heymleichin rat, der schol ein vierdunk czu puss geben und schol in den rat vurbas nimmer kumen. 24. Sol nymant reden in der czech. Wir welln auch, daz niemant red in der czech, nur also vil daz der czech und der bruder vrum sey ; hat er awer hincz eynem andern icht czu reden, daz schol er der vier eyn lassen reden; redt er vebir daz selbir, so gibt er ein ha(l)bz pfunt wachz czu puss, und all dy im helfin mit red, di gebyn dy selbin puss. 25. Und ist daz, daz der bruder meystir und dy vier ye-
Cap. X. Statuta operariorum. 317 16. Knecht krykt mit dem meyster. Ist daz sich eyn knecht mit seinem meystir czuredt, und stet auf und wil nicht arbeytin, den selben knecht schol kein meystir hy nicht haldin; helt in imt mit wissen darubir, der schol ein vierdung geben czu puss. 17. Der meystir und der knech schullns dem brudir meystir und den viern vuerlegen; wi es denn di machin, also schol es seyn. Volgt der meystir nicht, den knecht mag halden wer do wil; volgit der knecht nich, den schol kein meystir fuerbas haldin. 18. Daz tuch und die kerczyn schol man nymant leyhen den eyns brudirs teglich gesind; und ist es nicht sein tegleich gesind an allin dingen adir seyn almusner adir almusnerin, nimt ers daruebir, er gibt eyn vierdunk czu puss. 19. Und wer der groestin kerczyn eyne pricht, der schol geben czwen gross czu puss, und wer der cleynein eine bricht, der geb eyn grossen czu puss. 20. Und wir welln, wen di meyst meng bey eynander ist und man daz buch list, wer nicht kuemet in der czeyt und kuemet, wen man daz buch gelesin hat, der gibt vier haller czu puss. 21. Wir welln auch, wen der brudir meystir den bruedirn czusamen gebeut, wer do nicht kuemt, der gibt eyn halben grossen czu puss. 22. Wir welln auch, daz man nimant czu brudir meystir kysin schol wen eyn moler, und wir welln, daz nieman schol dy slussil halden wen eynir aus dem hantwerk. 23. Und wir welln auch, wer do vurbringt ein heymleichin rat, der schol ein vierdunk czu puss geben und schol in den rat vurbas nimmer kumen. 24. Sol nymant reden in der czech. Wir welln auch, daz niemant red in der czech, nur also vil daz der czech und der bruder vrum sey ; hat er awer hincz eynem andern icht czu reden, daz schol er der vier eyn lassen reden; redt er vebir daz selbir, so gibt er ein ha(l)bz pfunt wachz czu puss, und all dy im helfin mit red, di gebyn dy selbin puss. 25. Und ist daz, daz der bruder meystir und dy vier ye-
Strana 318
318 Cap. X. Statuta operariorum. mant keyner puss erlassen, dy in dem puch geschribin werdyn, dy schulln si selben gebin. 26. Werdi pruder stroft. Wer dy saczung straffit, dy di meistir gemacht und gesaczt habyn, der gibt eyn vierdunk czu puss. 27. Dorum haben dy moler und dy schylder sand lucas in yer czech erwelt und an seynem tag mess fruemen und yer opfir aus ier czech opfirn, und woldin sand lucas dam(i)t eren, daz er der erst ist gewest, der ye Unsir Vrawen bild gemalt hat. 28. Wier wellin auch, daz dy vier, di der czech meystir seyn, schulln verrichtin allis daz, daz in der czech czverrichtin ist, dy weyl sy czechmeystir seyn. Vnd schulln auch dy puss, dy bey yerem czechmeystirtum verworcht wiert ; und tun sy des nicht und sporn es auf dy andirn, dy geben czu grossyn czu puss. 14. Statutum lanificum Iglaviensium 1349 edita per iudicem et juratos propter commune bonum civitatis. Quilibet fra- ternitatem et magisterium intrare cupiens ius ciuitatis, ut modus est, acquiret et judici cum duobus grossis et notario cum uno dandis se manifestet, necdum laboret, donec czecham secundum quam a magistris gratiam habere poterit obtinere. Item volumus quod nullus magistrorum nisi in crastino in die forensi in loco debito et deputato, et non alias, emere praesumat. Praeterea quidquid magistri statuerunt seu statuent, nulli infringere liceat, sed ratum et gratum habeatur. Si autem contravenerit seu contra veniret, primo assere, secundo quarto fertone puniantur et terti- ario anno et die carebunt labore. Volumus etiam, quod nullus simul magister fiet et famulus. (Chyt. VII. 985). 15. Braxatores et brasiatores Brunenses. 1353. Brunae. Audito braxatorum et brasiatorum consilio propter emen- dationem cerevisiae statutum est: 1. Quod quicumque cerevisiam braxare voluerit, vel integrum braseum, quod capit 34 metretas, vel medium, quod capit 17 metretas, una vice braxare debet et de integro braseo 8 vasa et 2 tinas pro eo quod vulg. dicitur vullpier, de medio vero 4 vasa et unam tinam, et non plus, coquere debet. Quodsi fecerit, pro qualibet braxatura, si per magistros acclamabitur, solvet mediam marcam pro emenda.
318 Cap. X. Statuta operariorum. mant keyner puss erlassen, dy in dem puch geschribin werdyn, dy schulln si selben gebin. 26. Werdi pruder stroft. Wer dy saczung straffit, dy di meistir gemacht und gesaczt habyn, der gibt eyn vierdunk czu puss. 27. Dorum haben dy moler und dy schylder sand lucas in yer czech erwelt und an seynem tag mess fruemen und yer opfir aus ier czech opfirn, und woldin sand lucas dam(i)t eren, daz er der erst ist gewest, der ye Unsir Vrawen bild gemalt hat. 28. Wier wellin auch, daz dy vier, di der czech meystir seyn, schulln verrichtin allis daz, daz in der czech czverrichtin ist, dy weyl sy czechmeystir seyn. Vnd schulln auch dy puss, dy bey yerem czechmeystirtum verworcht wiert ; und tun sy des nicht und sporn es auf dy andirn, dy geben czu grossyn czu puss. 14. Statutum lanificum Iglaviensium 1349 edita per iudicem et juratos propter commune bonum civitatis. Quilibet fra- ternitatem et magisterium intrare cupiens ius ciuitatis, ut modus est, acquiret et judici cum duobus grossis et notario cum uno dandis se manifestet, necdum laboret, donec czecham secundum quam a magistris gratiam habere poterit obtinere. Item volumus quod nullus magistrorum nisi in crastino in die forensi in loco debito et deputato, et non alias, emere praesumat. Praeterea quidquid magistri statuerunt seu statuent, nulli infringere liceat, sed ratum et gratum habeatur. Si autem contravenerit seu contra veniret, primo assere, secundo quarto fertone puniantur et terti- ario anno et die carebunt labore. Volumus etiam, quod nullus simul magister fiet et famulus. (Chyt. VII. 985). 15. Braxatores et brasiatores Brunenses. 1353. Brunae. Audito braxatorum et brasiatorum consilio propter emen- dationem cerevisiae statutum est: 1. Quod quicumque cerevisiam braxare voluerit, vel integrum braseum, quod capit 34 metretas, vel medium, quod capit 17 metretas, una vice braxare debet et de integro braseo 8 vasa et 2 tinas pro eo quod vulg. dicitur vullpier, de medio vero 4 vasa et unam tinam, et non plus, coquere debet. Quodsi fecerit, pro qualibet braxatura, si per magistros acclamabitur, solvet mediam marcam pro emenda.
Strana 319
Cap. X. Statuta operariorum. 319 2. Si manualis braxator ostendere poterit, ex jussu domini cere- visiae praescriptum vasorum numerum se augmentasse, pauciora vero vasa, sine emenda licitum est unicuique braxare. Inscio vero domino si braxator plus de cerevisia coxerit, quam prae- scriptum est, nisi cum denariis emendam solvat, per collum in cippum fori statuatur, ibidem continuando, quamdiu juratis vi- debitur expedire. 3. Brasiator etiam, qui homini civitatensi pro- una braxatura minus quam 34 metretas pro integro braseo ven- diderit, pro qualibet venditione 5 gr., et emens braseum simi- liter 5 gr. solvere tenebitur pro emenda. 4. Qui autem pro dicto numero vasorum cerevisiae plus de braseo quam praedictum est, ut eo melior fiat cerevisia, sumpserit, non obligabitur ad emendam. 5. Extraneis vero brasiatores vendent licite ex braseo multum vel parum, per quodcunque metretas ipsum voluerint comparare. (Brandl VIII. 250). 16. Cultellifices Brunenses. 1361. 30. Nov. Nos Johannes — marchio Moraviae ... Licet in singulorum fidelium Nostrorum commodis intendamus .. ., in illorum tamen profectibus curam gerimus intentius, qui ex diurno laborantes denariis ad certa dationum onera Nobis cum ceteris fidelibus sunt astricti. Ut igitur universi et singuli cultellos in civitate Nostra Brunensi fabricantes tanto commodius solutionum et da- tionum ipsorum onera supportent, praesentis edictione statuti in civitate praedicta statuimus observandum, ut nullus hominum ... praesumat cultellos in ipsa civitate vendere de cetero nisi qui sua manu ipsos laborant, et quicunque post publicationem prae- sentium contrarium facere praesumpserit, ut illi per magistros cultellifices omnes cultelli debeant recipi, qui apud eum fuerint inventi. Praeterea volumus . . . quod nullus cultellificum se de novo Brunam recipere volentium (illorum etiam qui actu Brunnae existunt et nondum jus aliorum cultellificum, quod czecha dicitur vulgaliter, acquisivisse noscuntur), praesumat neque possit cultellos, quos fabricavit, vendere alicui, prout et alii cultellifices czecham habentes ipsos vendunt, nisi prius civium civitatis jus et aliorum cultellificum jus acquiret; poterit tamen ante acquisitionem juris praedicti fabricare cultellos et eos simi- liter in civitate praedicta vel extra ipsam vendere, cui suae vi- debitur voluntati. (Orig. arch. Brun. Brandl IX. 263.)
Cap. X. Statuta operariorum. 319 2. Si manualis braxator ostendere poterit, ex jussu domini cere- visiae praescriptum vasorum numerum se augmentasse, pauciora vero vasa, sine emenda licitum est unicuique braxare. Inscio vero domino si braxator plus de cerevisia coxerit, quam prae- scriptum est, nisi cum denariis emendam solvat, per collum in cippum fori statuatur, ibidem continuando, quamdiu juratis vi- debitur expedire. 3. Brasiator etiam, qui homini civitatensi pro- una braxatura minus quam 34 metretas pro integro braseo ven- diderit, pro qualibet venditione 5 gr., et emens braseum simi- liter 5 gr. solvere tenebitur pro emenda. 4. Qui autem pro dicto numero vasorum cerevisiae plus de braseo quam praedictum est, ut eo melior fiat cerevisia, sumpserit, non obligabitur ad emendam. 5. Extraneis vero brasiatores vendent licite ex braseo multum vel parum, per quodcunque metretas ipsum voluerint comparare. (Brandl VIII. 250). 16. Cultellifices Brunenses. 1361. 30. Nov. Nos Johannes — marchio Moraviae ... Licet in singulorum fidelium Nostrorum commodis intendamus .. ., in illorum tamen profectibus curam gerimus intentius, qui ex diurno laborantes denariis ad certa dationum onera Nobis cum ceteris fidelibus sunt astricti. Ut igitur universi et singuli cultellos in civitate Nostra Brunensi fabricantes tanto commodius solutionum et da- tionum ipsorum onera supportent, praesentis edictione statuti in civitate praedicta statuimus observandum, ut nullus hominum ... praesumat cultellos in ipsa civitate vendere de cetero nisi qui sua manu ipsos laborant, et quicunque post publicationem prae- sentium contrarium facere praesumpserit, ut illi per magistros cultellifices omnes cultelli debeant recipi, qui apud eum fuerint inventi. Praeterea volumus . . . quod nullus cultellificum se de novo Brunam recipere volentium (illorum etiam qui actu Brunnae existunt et nondum jus aliorum cultellificum, quod czecha dicitur vulgaliter, acquisivisse noscuntur), praesumat neque possit cultellos, quos fabricavit, vendere alicui, prout et alii cultellifices czecham habentes ipsos vendunt, nisi prius civium civitatis jus et aliorum cultellificum jus acquiret; poterit tamen ante acquisitionem juris praedicti fabricare cultellos et eos simi- liter in civitate praedicta vel extra ipsam vendere, cui suae vi- debitur voluntati. (Orig. arch. Brun. Brandl IX. 263.)
Strana 320
320 Cap. X. Statuta operariorum. 17. Statutum pannipariorum Brunensium 1367. 18. Oct. Brunae. Ex mandato dom. marchionis intitulata sunt infrascripta: 1. Quod nullus praeparet scamnia pannorum, nisi manu sciat propria artem pannipariam. 2. Filateria illa, quae vulgo warf dicitur, non vendi debent ab aliis. 3. Nullus alius praeter ma- gistri operis lanam emere debent cum uncia et pondere manuum quoque modo, sed tum per pondus lapidis eis emere liceat. 4. Panniparii qui artem scientes de manu pannos praeparant, peciatim per ulnas vendendo non incidant. (Brandl X. 20.) 18. Statuta pannicidarum Olomucensium 1368 13. Mart. Decretum dom. juratorum: 1. Quod pannifices saltim opus pannicidii debent exercere et integra stamina uni vel duobus licite vendere possunt, omni sine emenda. 2. Quod pannicissores communium et nobilium staminum pannos saltim vendere ac in- cidere debent et non facere nec etiam opus pannicidii seu ejus artificii quid exercere, neque aliquo jure aliquam lanam emere debent cum pendiculo dicto vulg. unczer, et etiam in ponderibus emere non debent hic nec in aliis civitatibus, sed per lapides bene emere possunt, omni sine emenda. 3. Si quis ipsorum aliud attemptere praesumpserit, una sexagena convictus fore debebit, duas partes consulibus et unam partem advocato sexagenae praefatae. (Brandl X. 33.) 19. Řád soukenníků Rychnovských 1378. Buď svědomo těm všem ktož tento list budú čísti neb sly- šeti, jenž súkenníci mistrové Rychnovští s dobrým rozmyslem dali sú sie ke všej spravedlnosti i k tomu s panským povolením i potvrzením, to jest pana Jetřicha i pana Albrechta bratrů vlastních řečených z Rychnova. Znamenejž každý ustavenie práva súkenničieho tak od chudých jako od bohatých i od pánov potvrzeného, a to právo má státi, doniž řemesla v Rychnově súkenničíeho. 1. Prvé právo, jenž slibují súkenníci sjednaní rukú činiti i tkáti sukno čisté; pakli by který zrušil, ten má propadnúti vinu dvadceti grošev.
320 Cap. X. Statuta operariorum. 17. Statutum pannipariorum Brunensium 1367. 18. Oct. Brunae. Ex mandato dom. marchionis intitulata sunt infrascripta: 1. Quod nullus praeparet scamnia pannorum, nisi manu sciat propria artem pannipariam. 2. Filateria illa, quae vulgo warf dicitur, non vendi debent ab aliis. 3. Nullus alius praeter ma- gistri operis lanam emere debent cum uncia et pondere manuum quoque modo, sed tum per pondus lapidis eis emere liceat. 4. Panniparii qui artem scientes de manu pannos praeparant, peciatim per ulnas vendendo non incidant. (Brandl X. 20.) 18. Statuta pannicidarum Olomucensium 1368 13. Mart. Decretum dom. juratorum: 1. Quod pannifices saltim opus pannicidii debent exercere et integra stamina uni vel duobus licite vendere possunt, omni sine emenda. 2. Quod pannicissores communium et nobilium staminum pannos saltim vendere ac in- cidere debent et non facere nec etiam opus pannicidii seu ejus artificii quid exercere, neque aliquo jure aliquam lanam emere debent cum pendiculo dicto vulg. unczer, et etiam in ponderibus emere non debent hic nec in aliis civitatibus, sed per lapides bene emere possunt, omni sine emenda. 3. Si quis ipsorum aliud attemptere praesumpserit, una sexagena convictus fore debebit, duas partes consulibus et unam partem advocato sexagenae praefatae. (Brandl X. 33.) 19. Řád soukenníků Rychnovských 1378. Buď svědomo těm všem ktož tento list budú čísti neb sly- šeti, jenž súkenníci mistrové Rychnovští s dobrým rozmyslem dali sú sie ke všej spravedlnosti i k tomu s panským povolením i potvrzením, to jest pana Jetřicha i pana Albrechta bratrů vlastních řečených z Rychnova. Znamenejž každý ustavenie práva súkenničieho tak od chudých jako od bohatých i od pánov potvrzeného, a to právo má státi, doniž řemesla v Rychnově súkenničíeho. 1. Prvé právo, jenž slibují súkenníci sjednaní rukú činiti i tkáti sukno čisté; pakli by který zrušil, ten má propadnúti vinu dvadceti grošev.
Strana 321
Cap. X. Statuta operariorum. 321 2. Opět, což by nevěry nalezeno bylo na vlně nebo na sukně, v ohni spáleno má býti, a ten má býti na páně milosti se vším. 3. Opět, ktož by učinil postav krátký neb na nitech řiedký, ten každý má propadnúti vinu pěti groš. 4. Opět, ktož by učinil na postavě šlak lepší vlny nežli vešken postav, ten čtyři gr. viny propadne. 5. Opět, ktož by učinil váhu větší než právo jest, jeden groš viny propadne. 6. Opět, ktož by nebyl v-uobecnej radě, když bude po- volán, viny groš propadne. 7. Opět, když by bylo vyvolenie čtyř-mistróv súkenničích od jiných súkenníkóv pro obecné dobré i pro čest panskú, i k tomu všie obcě k vohledování všech obecných škodlivých věcí, a když by kto proti tomu mluvil nebo je uhanil: ten pro- padne viny dvanácte gr. 8. Opět, příchodný host věrný i všudy dobře zachovalý chtěl by přijati mistrovstvie v městě v Rychnově, má býti přijat od mistróv dřieve řečených beze všie omluvy, dada jich právo, totiž což na ně sluší, to jest čtyři libry vosku. 9. Opět, šlahařové nemají bíti vlny proti mistróm bez jich povolenie ižádnému, ani ze vsi ani z města. 10. Opět, kterýž z knapuov pojal by ženu, ten má z práva k svej potřebě učiniti do roka padesat loket sukna i k prodání i k chození; ale kterýž nemá ženy, ten má učiniti v roce dva- atřidceti loket sukna. 11. Opět, ktož by host súkenničí chtěl by přijeti mistrovstvie súkenničie, ten má dáti právo mistrové a mistři mají jej mile přijeti; pakli by byl chudý, že by zbožie svého vlastnieho nemohl naložiti, tehdy mezi nimi má dělati, a to s jich pomocí. 12. Opět, ktož by chtěl sie učiti suknu dělati nebo tkáti, odkadž by kolivěk byl, z města nebo ze vsi, jedno byl věrný, má přijat býti od súkenníkuov, a to podle ujednánie. 13. Opět, dřieve řečení čtyři-mistrové vyvolení, když by z nich zatajil který které viny podle nalezenie pro přízeň i pro uctěnie: tehdy všichni propadnú, každý jich obapol, vinu dříve řečenú. 14. Opět, kterýž by kolivěk súkenník z jiného miesta přinesl flok a zde jej dělal, ten propadne viny 20ti gr. Codex J. B. II. 3. 21
Cap. X. Statuta operariorum. 321 2. Opět, což by nevěry nalezeno bylo na vlně nebo na sukně, v ohni spáleno má býti, a ten má býti na páně milosti se vším. 3. Opět, ktož by učinil postav krátký neb na nitech řiedký, ten každý má propadnúti vinu pěti groš. 4. Opět, ktož by učinil na postavě šlak lepší vlny nežli vešken postav, ten čtyři gr. viny propadne. 5. Opět, ktož by učinil váhu větší než právo jest, jeden groš viny propadne. 6. Opět, ktož by nebyl v-uobecnej radě, když bude po- volán, viny groš propadne. 7. Opět, když by bylo vyvolenie čtyř-mistróv súkenničích od jiných súkenníkóv pro obecné dobré i pro čest panskú, i k tomu všie obcě k vohledování všech obecných škodlivých věcí, a když by kto proti tomu mluvil nebo je uhanil: ten pro- padne viny dvanácte gr. 8. Opět, příchodný host věrný i všudy dobře zachovalý chtěl by přijati mistrovstvie v městě v Rychnově, má býti přijat od mistróv dřieve řečených beze všie omluvy, dada jich právo, totiž což na ně sluší, to jest čtyři libry vosku. 9. Opět, šlahařové nemají bíti vlny proti mistróm bez jich povolenie ižádnému, ani ze vsi ani z města. 10. Opět, kterýž z knapuov pojal by ženu, ten má z práva k svej potřebě učiniti do roka padesat loket sukna i k prodání i k chození; ale kterýž nemá ženy, ten má učiniti v roce dva- atřidceti loket sukna. 11. Opět, ktož by host súkenničí chtěl by přijeti mistrovstvie súkenničie, ten má dáti právo mistrové a mistři mají jej mile přijeti; pakli by byl chudý, že by zbožie svého vlastnieho nemohl naložiti, tehdy mezi nimi má dělati, a to s jich pomocí. 12. Opět, ktož by chtěl sie učiti suknu dělati nebo tkáti, odkadž by kolivěk byl, z města nebo ze vsi, jedno byl věrný, má přijat býti od súkenníkuov, a to podle ujednánie. 13. Opět, dřieve řečení čtyři-mistrové vyvolení, když by z nich zatajil který které viny podle nalezenie pro přízeň i pro uctěnie: tehdy všichni propadnú, každý jich obapol, vinu dříve řečenú. 14. Opět, kterýž by kolivěk súkenník z jiného miesta přinesl flok a zde jej dělal, ten propadne viny 20ti gr. Codex J. B. II. 3. 21
Strana 322
322 Cap. X. Statuta operariorum. 15. Opět, aby ižádný nedělal osnovy ani vlny kupoval, ktož nemá s mistry práva; pakli by dělal neb kupoval, aby propadl viny dvadcieti gr. 16. Opět, aby ižádný s ženú vlny nekupoval, ale s synem, jenž má smysl kúpiti i prodati, ale ižádný aby nezastával dietětem ižádné kúpě, kteréž neumí kúpiti; pakli by byl který nemocen, tehdy ten miesto sebe postav ženu nebo kohož móžeš vzieti. 17. A ty všechny viny mají děleny býti na dvé dřéve jmeno- vané: polovice vin na pány, ktož toto město budú držeti, a po- lovici na mistry súkenničie, leč malých leč velikých, a tu polo- vici mají mistrové obrátiti na obecné dobré, a to s svědomím všie obce. A tento list jest psán tisícieho léta třistého sedmdesátého osmého, měsiece června druhého, třetí den nastalého, a v tom právě má státi řemeslo súkenničie, doniž najdél móž jeho býti.
322 Cap. X. Statuta operariorum. 15. Opět, aby ižádný nedělal osnovy ani vlny kupoval, ktož nemá s mistry práva; pakli by dělal neb kupoval, aby propadl viny dvadcieti gr. 16. Opět, aby ižádný s ženú vlny nekupoval, ale s synem, jenž má smysl kúpiti i prodati, ale ižádný aby nezastával dietětem ižádné kúpě, kteréž neumí kúpiti; pakli by byl který nemocen, tehdy ten miesto sebe postav ženu nebo kohož móžeš vzieti. 17. A ty všechny viny mají děleny býti na dvé dřéve jmeno- vané: polovice vin na pány, ktož toto město budú držeti, a po- lovici na mistry súkenničie, leč malých leč velikých, a tu polo- vici mají mistrové obrátiti na obecné dobré, a to s svědomím všie obce. A tento list jest psán tisícieho léta třistého sedmdesátého osmého, měsiece června druhého, třetí den nastalého, a v tom právě má státi řemeslo súkenničie, doniž najdél móž jeho býti.
Strana 323
Capitulum XI. Jus vinearum. 1348. Et fecit (Carolus IV.) plantare ortos atque vineas circum civi- tatem Pragensem ; et propter ortos hujusmodi atque vineas hujusmodi auctus est populus vehementer; in brevi tempore facta sunt multa aedificia (in Nova civitate Pragensi). Fecit etiam advehi de Austria vites nobilissimas, quas ibi et sub castro Carlsteyn, quod eodem tempore aedificare incoeperat, plantavit. Exstruxit etiam in diversis locis piscinas plurimas et regno multum proficuas. Hoc advertentes barones, nobiles, religiosi et plebegii plantaverunt ubique vineas, ortos et exstruxerunt piscinas in Boemia, gratias agentes Altissimo, qui talem eis concessit principem, sub cujus dicione omnia eis prosperabantur. Arnestus archiepiscopus piscinas multas, praesertim circa Kyj villam, Rokiczanum, Tyn-Horssovium, Przibramum, Reczicz, Zerczicz et Chynow cum magnis impensis de novo exstruxit. 1366. Reversus Boemiam Carolus aedificavit et exstruxit piscinam sub castro Bezdiez mire magnitudinis, quasi stagnum. (Beneš de Weitm.) 1359. Dom. Karolus Imp. de omnium baronum ac communitatum, universitatum et personarum, tam ecclesiasticarum quam saeculariarum, voluntate, conniventia et consensu ordinavit vineas in regno Boemiae fore de novo instaurandas. (Tom. Praha II. 43.) Statutum Caroli IV. 1358. 16. Febr. Wir Karl von gotes gnaden Romischer keiser, zu allen ziten merer des richs, und kunig zu Behem. Allen unser keiserliche wirdikeit von angeborner gute dar zu sei geneiget, das sie allen unsern und des richs undirtanen und getruwen nucz und fromen schafe und sei vor schaden behuete mit mirglichen sachen ; doch so meinen wir sundirliche unsirs kunigrichs zu Behem und unsir undirtanen daselbs nucz, fromen und eren zu meren und zu breiden umb stete, gancze trewe und vollenkomene gehorsamkeit, die wir zu allen zite unverbrochtenliche an yn befunden haben 21*
Capitulum XI. Jus vinearum. 1348. Et fecit (Carolus IV.) plantare ortos atque vineas circum civi- tatem Pragensem ; et propter ortos hujusmodi atque vineas hujusmodi auctus est populus vehementer; in brevi tempore facta sunt multa aedificia (in Nova civitate Pragensi). Fecit etiam advehi de Austria vites nobilissimas, quas ibi et sub castro Carlsteyn, quod eodem tempore aedificare incoeperat, plantavit. Exstruxit etiam in diversis locis piscinas plurimas et regno multum proficuas. Hoc advertentes barones, nobiles, religiosi et plebegii plantaverunt ubique vineas, ortos et exstruxerunt piscinas in Boemia, gratias agentes Altissimo, qui talem eis concessit principem, sub cujus dicione omnia eis prosperabantur. Arnestus archiepiscopus piscinas multas, praesertim circa Kyj villam, Rokiczanum, Tyn-Horssovium, Przibramum, Reczicz, Zerczicz et Chynow cum magnis impensis de novo exstruxit. 1366. Reversus Boemiam Carolus aedificavit et exstruxit piscinam sub castro Bezdiez mire magnitudinis, quasi stagnum. (Beneš de Weitm.) 1359. Dom. Karolus Imp. de omnium baronum ac communitatum, universitatum et personarum, tam ecclesiasticarum quam saeculariarum, voluntate, conniventia et consensu ordinavit vineas in regno Boemiae fore de novo instaurandas. (Tom. Praha II. 43.) Statutum Caroli IV. 1358. 16. Febr. Wir Karl von gotes gnaden Romischer keiser, zu allen ziten merer des richs, und kunig zu Behem. Allen unser keiserliche wirdikeit von angeborner gute dar zu sei geneiget, das sie allen unsern und des richs undirtanen und getruwen nucz und fromen schafe und sei vor schaden behuete mit mirglichen sachen ; doch so meinen wir sundirliche unsirs kunigrichs zu Behem und unsir undirtanen daselbs nucz, fromen und eren zu meren und zu breiden umb stete, gancze trewe und vollenkomene gehorsamkeit, die wir zu allen zite unverbrochtenliche an yn befunden haben 21*
Strana 324
324 Cap. XI. Jus vinearum. und an yn noch hutis toges genczliche befunden; und han dar umb mit volbedachteme mute und rate unser frunde und rechtem wissen uberkommen und zu dem besten uszgetragen soliche sache, als hernach geschrieben stent: 1. Von erst, das man in unserm kunigrich zu Behem zu hant in der fasten, die nehist kumpt, wingarten buwen sal an den gebirgen dry mile umb die stat zu Prage gelegen, wo und in welchen enden binnen den dreu milen das gebirge liget, mit solicher bescheidenheit : 2. Wer erbeteil odir gebirge binnen den dreu milen habe, der sal das binnen virczen tagen von datum dicz brifes an zu zolen, ane haben zu buwen; wil er aber das nit selber buwen odir vermoechte er es nicht selber zu buwen, so sullen dan die da buwen, den is der bergmeister verlihet. 3. Und welche die weingarten buwen werden, die sollen von dem tage, als sie anheben zu buwen, zwelf jar, die ane un- dirlasz nach ein ander folgen, friunge haben, und in dem dricze- hensten jare sollen sie dem, des das erbeteil odir das gebirge ist, den zehenden und Uns und Unsern nachkomen, kunigen zu Beheim und der krone des selben unsers kunigrichs, von enne iclichen weingorten einen halben czuber wins jerliche geben. 4. Und sal ein iczlich weingarte schezig ruten lang und acht ruten breit sin; und sal ieclich rute acht elen haben. 5. Ouch sullen die wingarten, die man binnen disen jaren oder wan das ist anhebet zu bauwen, des ungeldes und des lantbernes und aller andir beswerunge ewicliche fry und ledig sin. 6. Ouch wollen wir, das die ratlute in der Groszen stad zu Prage von Unser und Unsir nachkomen, kunige zu Beheim, wegen und von Unsir gewalt sullen und mogen alle jar und so oft des not wirt, einen bergmeister seczen und entseczen. 7. Ouch geben wir den wingarten soliche friheit, gnad und recht, das nyman dar inne sal schaden tun bei tage odir nachte, clein odir gros. 8. Ge- schehe iz aber, das yman, wer der were, er sei edel odir unedel, dem andern an sein wingarten oder dem nucze darinne de he- mein schade an winreben, weinberen odir holcze odir obisst tete mit gen, mit riden, mit wegmachen oder andirs mit was sache, das were, wer daz an dem tage tete und begrifen wurde, der sal seinen rechte hant verlorn haben, loset er sei nicht mit czweinczig schocken, und sin andir habe sal gefallen uff den bergmeister. Wer aber den schaden bei der nacht tete und begriffen
324 Cap. XI. Jus vinearum. und an yn noch hutis toges genczliche befunden; und han dar umb mit volbedachteme mute und rate unser frunde und rechtem wissen uberkommen und zu dem besten uszgetragen soliche sache, als hernach geschrieben stent: 1. Von erst, das man in unserm kunigrich zu Behem zu hant in der fasten, die nehist kumpt, wingarten buwen sal an den gebirgen dry mile umb die stat zu Prage gelegen, wo und in welchen enden binnen den dreu milen das gebirge liget, mit solicher bescheidenheit : 2. Wer erbeteil odir gebirge binnen den dreu milen habe, der sal das binnen virczen tagen von datum dicz brifes an zu zolen, ane haben zu buwen; wil er aber das nit selber buwen odir vermoechte er es nicht selber zu buwen, so sullen dan die da buwen, den is der bergmeister verlihet. 3. Und welche die weingarten buwen werden, die sollen von dem tage, als sie anheben zu buwen, zwelf jar, die ane un- dirlasz nach ein ander folgen, friunge haben, und in dem dricze- hensten jare sollen sie dem, des das erbeteil odir das gebirge ist, den zehenden und Uns und Unsern nachkomen, kunigen zu Beheim und der krone des selben unsers kunigrichs, von enne iclichen weingorten einen halben czuber wins jerliche geben. 4. Und sal ein iczlich weingarte schezig ruten lang und acht ruten breit sin; und sal ieclich rute acht elen haben. 5. Ouch sullen die wingarten, die man binnen disen jaren oder wan das ist anhebet zu bauwen, des ungeldes und des lantbernes und aller andir beswerunge ewicliche fry und ledig sin. 6. Ouch wollen wir, das die ratlute in der Groszen stad zu Prage von Unser und Unsir nachkomen, kunige zu Beheim, wegen und von Unsir gewalt sullen und mogen alle jar und so oft des not wirt, einen bergmeister seczen und entseczen. 7. Ouch geben wir den wingarten soliche friheit, gnad und recht, das nyman dar inne sal schaden tun bei tage odir nachte, clein odir gros. 8. Ge- schehe iz aber, das yman, wer der were, er sei edel odir unedel, dem andern an sein wingarten oder dem nucze darinne de he- mein schade an winreben, weinberen odir holcze odir obisst tete mit gen, mit riden, mit wegmachen oder andirs mit was sache, das were, wer daz an dem tage tete und begrifen wurde, der sal seinen rechte hant verlorn haben, loset er sei nicht mit czweinczig schocken, und sin andir habe sal gefallen uff den bergmeister. Wer aber den schaden bei der nacht tete und begriffen
Strana 325
Cap. XI. Jus vinearum. 325 wurde, der hat sinen hals verlorn und sin gut sal gefollen uf den bergmeister. 9. Geschehe is aber, das der ubeltetiger, der den schaden tete, iz were einer odir mer, bei solichem schoden wurde erslagen, so sal der, der yn odir sei zu tote sluge, nicht mer haben verlorn dan alleine zwene heller, die er uff des lib, den er hette erslagen, sal legen. 10. Wer aber, das der den schaden tete by tage odir nachte, hene queme, so sal man yn inheiszen; queme er dan nith und wolde sin recht nicht tragen, so sal man yn achten und in die achte tun nach recht der Groszen stat zu Prage. 11. Kumpt er aber zu rechte, so mag er selb dritte dor vor sweren. 12. Mag man aber yn mit guter gewiszen uberwinden, so sal er sins hals bestanden sin und sin gut sal dan uff den bergmeister gefallen. 13. Usz genomen der herren von Unsern londen, obe die solichen schoden teten als vor geschriben stet und da bei begriffen wurden oder enweg quemen, so sal man sie Uns antworten odir von Uns odir wem wirs sun- derliche beuelen und beclagen und vorheiszen, und gegen den sullen wir rechten in allerweis, als vor geschriben stet. 14. Ouch wollen wir, das man alle die Recht umb die weingorten, umb schaden, totslege und umb alle andir sache, die von den win- garten . . . uff ersten mugen, nirgent andirswo sulle suchen nach holen, dan vor den ratherren unsir Groszen stad zu Prage; die sullen dise sache rechten und nymant andirs, als oben ge- schrieben ist. Mit urkund dicz brifes versigelt mit Unsir keiserlichen magestat insigel. Geben zu Prage nach Christs geburte druczen- hundirt jar und dar noch in dem acht und funfczigisten jare an dem nehisten fritag nach dem sontag Esto michi vor der fasten, unser riche in dem zwelften und des keisirtums in dem dritten iare. (Versio bohemica.) My Karel, z božie milosti Římský ciesař, po vše časy rozmnožitel říše a Český král. Samo Našeho ciesařstvie duosto- jenstvie od přirozené dobroty k tomu sě jest přichýlilo, aby všěm Našim a Našěho ciesařstvie poddaným a věrným úžitek a dobré jednalo a je před škodami znamenitými příčinami zacho- valo; však My mienímy zvláště Našěho královstvie Českého a Našich poddaných tudiež úžitek, dobré a čiesť větčiti a šířiti . . celú vieru a plné poslušenstvie, kteréžto jsme My . . .
Cap. XI. Jus vinearum. 325 wurde, der hat sinen hals verlorn und sin gut sal gefollen uf den bergmeister. 9. Geschehe is aber, das der ubeltetiger, der den schaden tete, iz were einer odir mer, bei solichem schoden wurde erslagen, so sal der, der yn odir sei zu tote sluge, nicht mer haben verlorn dan alleine zwene heller, die er uff des lib, den er hette erslagen, sal legen. 10. Wer aber, das der den schaden tete by tage odir nachte, hene queme, so sal man yn inheiszen; queme er dan nith und wolde sin recht nicht tragen, so sal man yn achten und in die achte tun nach recht der Groszen stat zu Prage. 11. Kumpt er aber zu rechte, so mag er selb dritte dor vor sweren. 12. Mag man aber yn mit guter gewiszen uberwinden, so sal er sins hals bestanden sin und sin gut sal dan uff den bergmeister gefallen. 13. Usz genomen der herren von Unsern londen, obe die solichen schoden teten als vor geschriben stet und da bei begriffen wurden oder enweg quemen, so sal man sie Uns antworten odir von Uns odir wem wirs sun- derliche beuelen und beclagen und vorheiszen, und gegen den sullen wir rechten in allerweis, als vor geschriben stet. 14. Ouch wollen wir, das man alle die Recht umb die weingorten, umb schaden, totslege und umb alle andir sache, die von den win- garten . . . uff ersten mugen, nirgent andirswo sulle suchen nach holen, dan vor den ratherren unsir Groszen stad zu Prage; die sullen dise sache rechten und nymant andirs, als oben ge- schrieben ist. Mit urkund dicz brifes versigelt mit Unsir keiserlichen magestat insigel. Geben zu Prage nach Christs geburte druczen- hundirt jar und dar noch in dem acht und funfczigisten jare an dem nehisten fritag nach dem sontag Esto michi vor der fasten, unser riche in dem zwelften und des keisirtums in dem dritten iare. (Versio bohemica.) My Karel, z božie milosti Římský ciesař, po vše časy rozmnožitel říše a Český král. Samo Našeho ciesařstvie duosto- jenstvie od přirozené dobroty k tomu sě jest přichýlilo, aby všěm Našim a Našěho ciesařstvie poddaným a věrným úžitek a dobré jednalo a je před škodami znamenitými příčinami zacho- valo; však My mienímy zvláště Našěho královstvie Českého a Našich poddaných tudiež úžitek, dobré a čiesť větčiti a šířiti . . celú vieru a plné poslušenstvie, kteréžto jsme My . . .
Strana 326
326 Cap. XI. Jus vinearum. po všě čásy neporušeně na nich shledali a ještě na nich dnešní den úplně shledávámy; a proto jsme s dobrým rozmyslem a radú Našich přátel a s pravým vědomím k lepšiemu vynesli takové věci, jakož potom popsány stojí: 1. Najprvé, aby v Našěm království Českém ihned v postě, kterýž najprv příde, vinicě byly dělány na horách ve třech mílech okolo města Pražského ležících, kde a v kterýchž končinách v těch třěch mílech ty hory ležie, takúto mierú: 2. Ktož by měl dědiny anebo hory v těch třěch mílech, ten má ve čtrnádcti dnech, od dánie tohoto listu počítajíc, je počieti dělati; a nechtěl-li by jich sám dělati anebo jestli že by jich sám nemohl dělati, tehdy mají ti jistí tu dělati, jimž by je pergmistr dal. 3. A kteříž ty jisté vinice dělati budú, ti mají mieti od toho dne počětie diela počítajíc, dvanádcte let, jenž bez přietržky pořád jdú, svobodu, a ve třinádctém létě mají tomu, jehož jest dědina aneb hory, desátek dáti, a Nám a Našim budúcím, králuom Českým a koruně tudiež Našěho královstvie, od každé vinicě puol žbera vína ročně také dáti. 4. A má každá vinicě šestnádcti (sic) prutóv dlúhá býti a osmi prutuov široká; a má každý prut osm loket mieti. 5. Také mají ty vinicě, kteréž by v tomto rocě anebo když by to bylo je počeli dělati, od ungeltu a zemské berně a od jiných všěch obtiežení věčně svobodny a prázdny býti. 6. Také tomu chcme, aby konšělé Starého Města Pražského od Nás a od Našich budúcích, králóv Českých, a od Našie moci měli a mohli, na každé léto a tak často, kolikrát by bylo toho potřěbie, pergmistra vsaditi i ssaditi. 7. Také my dáváme těm jistým viniciem takúto svobodu a právo, aby ižádný v nich škody nečinil, ni ve dne ni v noci, malé nebo veliké. 8. A jestli že by sě stalo, že by kto byl, buďto urozený aneb neurozený, že by druhému na jeho vinici anebo na póžit- ciech v ní kterú škodu na vínovém réví, na hrozniech vinných, aneb na dřieví anebo na ovoci učinil jiezdú anebo chodbú neb cěsty děláním anebo kterúžkolivěk jinú příčinú by to bylo, ktož by to ve dne učinil a popaden by byl, ten má svú ruku pravú ztratiti, jestli že by jí dvadceti kopami nevyplatil, a jeho jiný
326 Cap. XI. Jus vinearum. po všě čásy neporušeně na nich shledali a ještě na nich dnešní den úplně shledávámy; a proto jsme s dobrým rozmyslem a radú Našich přátel a s pravým vědomím k lepšiemu vynesli takové věci, jakož potom popsány stojí: 1. Najprvé, aby v Našěm království Českém ihned v postě, kterýž najprv příde, vinicě byly dělány na horách ve třech mílech okolo města Pražského ležících, kde a v kterýchž končinách v těch třěch mílech ty hory ležie, takúto mierú: 2. Ktož by měl dědiny anebo hory v těch třěch mílech, ten má ve čtrnádcti dnech, od dánie tohoto listu počítajíc, je počieti dělati; a nechtěl-li by jich sám dělati anebo jestli že by jich sám nemohl dělati, tehdy mají ti jistí tu dělati, jimž by je pergmistr dal. 3. A kteříž ty jisté vinice dělati budú, ti mají mieti od toho dne počětie diela počítajíc, dvanádcte let, jenž bez přietržky pořád jdú, svobodu, a ve třinádctém létě mají tomu, jehož jest dědina aneb hory, desátek dáti, a Nám a Našim budúcím, králuom Českým a koruně tudiež Našěho královstvie, od každé vinicě puol žbera vína ročně také dáti. 4. A má každá vinicě šestnádcti (sic) prutóv dlúhá býti a osmi prutuov široká; a má každý prut osm loket mieti. 5. Také mají ty vinicě, kteréž by v tomto rocě anebo když by to bylo je počeli dělati, od ungeltu a zemské berně a od jiných všěch obtiežení věčně svobodny a prázdny býti. 6. Také tomu chcme, aby konšělé Starého Města Pražského od Nás a od Našich budúcích, králóv Českých, a od Našie moci měli a mohli, na každé léto a tak často, kolikrát by bylo toho potřěbie, pergmistra vsaditi i ssaditi. 7. Také my dáváme těm jistým viniciem takúto svobodu a právo, aby ižádný v nich škody nečinil, ni ve dne ni v noci, malé nebo veliké. 8. A jestli že by sě stalo, že by kto byl, buďto urozený aneb neurozený, že by druhému na jeho vinici anebo na póžit- ciech v ní kterú škodu na vínovém réví, na hrozniech vinných, aneb na dřieví anebo na ovoci učinil jiezdú anebo chodbú neb cěsty děláním anebo kterúžkolivěk jinú příčinú by to bylo, ktož by to ve dne učinil a popaden by byl, ten má svú ruku pravú ztratiti, jestli že by jí dvadceti kopami nevyplatil, a jeho jiný
Strana 327
Cap. XI. Jus vinearum. 327 statek má spadnúti na perkmistra; a ktož by pak v noci škodil a v tom byl polapen neb popaden, ten jest hrdlo své propadl a statek jeho na perkmistra jest připadl. 9. A jestli že by se stalo, že by ten zlodějce, jenž by tu škodu byl učinil, buďto že by byl jeden anebo viece, při také škodě zabit: tehdy má ten jistý, ktož by jěj anebo je do smrti zabil, nic viece ztratiti než dva halíře, kteréžto má na tělo toho, jehož je zabil, položiti. 10. A jestli že by ten, jenž by tu škodu ve dne anebo v noci byl učinil, i utekl: tehdy ten jistý má přivolán býti, a jestli pak že by nepřišěl a že by svého práva nechtěl nésti, tehdy má achtován a v achta vložen býti, podlé práva Starého Města Pražského. 11. A jestli že by přišěl ku právu, tehdy muož sám třětí přisieci. 12. A jestli že by jej dobrým svědomím mohli přěmoci, tehdy má svú hlavu ztratiti a jeho zbožie má spadnúti na perk- mistra. 12. Kromě pánóv z Našie země, ač by ti takovú škodu učinili, jako napřěd stojí psáno: jestli že by popaden byl kto z nich anebo že by utekl, tehdy jej mají Nám dáti anebo je před Námi anebo před tiem, komuž bychom to zvláště poručili, připraviti a na ně žalobu vésti; k těm My mámy popraviti vším týmž během, jakož svrchu stojí psáno. 14. Také tomu chcme, aby všěch práv o viniciech, o škody, o do smrti zabitie a o všěchny o jiné věci, ti jisci, jenž by naj- prvé od těch vinic zmohli, nikdiež jinde nehledali ani brali, nežli přěd konšěly Našěho Většieho Města Pražského; ti mají tyto jisté věci súditi a niktož jiný, jakož svrchu jest psáno. S svědomím tohoto listu, jenž jest zapečetěn Naším ciesař- ským Majestatem pečetí. Dán v Prazě po božiem narození tisíc tři sta a potom v padesátém a v osmém létu, prvý pátek přěd nedělí Estomihi přěd puostem, Našěho kralovánie v dvanáctém a Našěho ciesař- stvie v třětiem létě. Statutum 1358. 12. Maji. Karolus quartus divina favente clementia Romanorum im-
Cap. XI. Jus vinearum. 327 statek má spadnúti na perkmistra; a ktož by pak v noci škodil a v tom byl polapen neb popaden, ten jest hrdlo své propadl a statek jeho na perkmistra jest připadl. 9. A jestli že by se stalo, že by ten zlodějce, jenž by tu škodu byl učinil, buďto že by byl jeden anebo viece, při také škodě zabit: tehdy má ten jistý, ktož by jěj anebo je do smrti zabil, nic viece ztratiti než dva halíře, kteréžto má na tělo toho, jehož je zabil, položiti. 10. A jestli že by ten, jenž by tu škodu ve dne anebo v noci byl učinil, i utekl: tehdy ten jistý má přivolán býti, a jestli pak že by nepřišěl a že by svého práva nechtěl nésti, tehdy má achtován a v achta vložen býti, podlé práva Starého Města Pražského. 11. A jestli že by přišěl ku právu, tehdy muož sám třětí přisieci. 12. A jestli že by jej dobrým svědomím mohli přěmoci, tehdy má svú hlavu ztratiti a jeho zbožie má spadnúti na perk- mistra. 12. Kromě pánóv z Našie země, ač by ti takovú škodu učinili, jako napřěd stojí psáno: jestli že by popaden byl kto z nich anebo že by utekl, tehdy jej mají Nám dáti anebo je před Námi anebo před tiem, komuž bychom to zvláště poručili, připraviti a na ně žalobu vésti; k těm My mámy popraviti vším týmž během, jakož svrchu stojí psáno. 14. Také tomu chcme, aby všěch práv o viniciech, o škody, o do smrti zabitie a o všěchny o jiné věci, ti jisci, jenž by naj- prvé od těch vinic zmohli, nikdiež jinde nehledali ani brali, nežli přěd konšěly Našěho Většieho Města Pražského; ti mají tyto jisté věci súditi a niktož jiný, jakož svrchu jest psáno. S svědomím tohoto listu, jenž jest zapečetěn Naším ciesař- ským Majestatem pečetí. Dán v Prazě po božiem narození tisíc tři sta a potom v padesátém a v osmém létu, prvý pátek přěd nedělí Estomihi přěd puostem, Našěho kralovánie v dvanáctém a Našěho ciesař- stvie v třětiem létě. Statutum 1358. 12. Maji. Karolus quartus divina favente clementia Romanorum im-
Strana 328
328 Cap. XI. Jus vinearum. perator semper augustus et Boemiae rex. Universis et singulis personis ecclesiasticis et saecularibus totius regni Boemiae, ad quos pervenerint praesentes, devotis et fidelibus suis dilectis, gra- ciam suam et omne bonum. Devoti et fideles dilecti! Volentes ex innata Nobis benigni- tatis clementia conditionem et statum regni Nostri Boemiae et incolarum omnium eiusdem regni, annuente et cooperante di- vina gracia, facere meliorem: statuimus et regali Boemiae sanc- cimus edicto, quod vos et ex vobis singuli, dum vel quotiens per magistrum montium seu vinearum in regno Boemiae pro communi utilitate instaurandarum, qui est vel pro tempore fuerit, super eo requisiti fueritis, in montanis, bonis seu agris vestris, ubicumque situatis, quae vel qui pro vineis faciendis sibi pla- cuerint aut valere videbuntur, a die, qua per ipsum requiri vos contigerit, aut sumptibus et expensis propriis infra quatuor septi- manas notabiliter et euidenter inchoetis et elaboretis vineas vel permittatis sine quavis difficultate, quod per dictum magistrum montium et vinearum in montanis, bonis et agris vestris, quae vel qui apta seu apti fuerint pro vineis, personis aliis acceptare volentibus, vineae mensurarentur. Et eisdem mensuratis more solito mandamus vobis et cuilibet vestrum ac sub obtentu Nostrae gratiae iniungimus seriose, qua- tenus cultoribus vinearum huiusmodi iuxta eorum et magistri montium et vinearum requisitionem et desideria super novis vineis huiusmodi litteras vestras autenticas dare debeatis favora- biliter, de quibus digne valeant contentari. Et si quicumque ex vobis praesumptione quacumque vineas in bonis suis propriis, ut praemittitur, nollent excolere neque admittere, quod mensurarentur et ad culturam distribuerentur personis aliis, vel litteras super huiusmodi vineis dare recusarent, eosdem et quemlibet eorum per consules, juratos et universi- tatem Maioris civitatis Pragensis, nec non magistrum montium et vinearum, qui pro tempore fuerint, fideles Nostros dilectos, Nostro nomine et auctoritate ad id faciendum compelli volumus per inpigneracionem et modis aliis, quibus eorum industriae visum fuerit expedire. Et nichilominus iidem, qui rebelles sta- tutis et mandatis Nostris praedictis comperti fuerint, ita quod infra revolutionem unius anni a die, qua fuerint requisiti et
328 Cap. XI. Jus vinearum. perator semper augustus et Boemiae rex. Universis et singulis personis ecclesiasticis et saecularibus totius regni Boemiae, ad quos pervenerint praesentes, devotis et fidelibus suis dilectis, gra- ciam suam et omne bonum. Devoti et fideles dilecti! Volentes ex innata Nobis benigni- tatis clementia conditionem et statum regni Nostri Boemiae et incolarum omnium eiusdem regni, annuente et cooperante di- vina gracia, facere meliorem: statuimus et regali Boemiae sanc- cimus edicto, quod vos et ex vobis singuli, dum vel quotiens per magistrum montium seu vinearum in regno Boemiae pro communi utilitate instaurandarum, qui est vel pro tempore fuerit, super eo requisiti fueritis, in montanis, bonis seu agris vestris, ubicumque situatis, quae vel qui pro vineis faciendis sibi pla- cuerint aut valere videbuntur, a die, qua per ipsum requiri vos contigerit, aut sumptibus et expensis propriis infra quatuor septi- manas notabiliter et euidenter inchoetis et elaboretis vineas vel permittatis sine quavis difficultate, quod per dictum magistrum montium et vinearum in montanis, bonis et agris vestris, quae vel qui apta seu apti fuerint pro vineis, personis aliis acceptare volentibus, vineae mensurarentur. Et eisdem mensuratis more solito mandamus vobis et cuilibet vestrum ac sub obtentu Nostrae gratiae iniungimus seriose, qua- tenus cultoribus vinearum huiusmodi iuxta eorum et magistri montium et vinearum requisitionem et desideria super novis vineis huiusmodi litteras vestras autenticas dare debeatis favora- biliter, de quibus digne valeant contentari. Et si quicumque ex vobis praesumptione quacumque vineas in bonis suis propriis, ut praemittitur, nollent excolere neque admittere, quod mensurarentur et ad culturam distribuerentur personis aliis, vel litteras super huiusmodi vineis dare recusarent, eosdem et quemlibet eorum per consules, juratos et universi- tatem Maioris civitatis Pragensis, nec non magistrum montium et vinearum, qui pro tempore fuerint, fideles Nostros dilectos, Nostro nomine et auctoritate ad id faciendum compelli volumus per inpigneracionem et modis aliis, quibus eorum industriae visum fuerit expedire. Et nichilominus iidem, qui rebelles sta- tutis et mandatis Nostris praedictis comperti fuerint, ita quod infra revolutionem unius anni a die, qua fuerint requisiti et
Strana 329
Cap. XI. Jus vinearum. 329 ammoniti ad obediendum et faciendum ea, quae expressantur superius, non fecerint et litteris roboraverint, ut praefertur, propter rebellionem et inobedientiam eorum debent perdere jus fundi, videlicet decimam partem usufructuum, qui de vineis in bonis eorum instauratis ipsis obvenire et annis singulis solvi debebant, si non fuissent rebelles, juxta continentiam aliarum litterarum Nostrarum. Et huiusmodi jus fundi seu decimas vinearum appro- priamus et counimus Nobis, heredibus et successoribus Nostris, regibus Boemiae, et eiusdem regni coronae, auctoritate regali Boe- miae pleno jure. Praesentium sub Nostre maiestatis sigillo testimonio litte- rarum. Datum Pragae anno domini millesimo trecentesimo quin- quagesimo octavo, die 12. mensis Maji, regnorum Nostrorum anno duodecimo, Imperii vero quarto. (Lib. Vetust. priv. — Čelak. 68.) (Versio bohemica.) Karel čtvrtý, z božie milosti Římský ciesař, po všě časy rozmnožitel říšě a Český král, všěm i zvláště každým osobám kostelním i světským všěho čěského královstvie, jichž by tito Naši listové došli, nábožným a věrným svým, milosť svú a všě dobré vzkazujem. Nábožní, věrní a milí! My chtiece z přirozené Nám dobro- tivé milosti, úžitek a dobré králevstvie Našěho čěského a přě- bývajících všěch v témž království s boží pomocí a milostí uči- niti lepšie, ustavujem a královským čěského královstvie potvr- zujem vyrčením, abyste vy a z vás zvláště každý, kdyžto a ko- likrát od perkmistra v čěském království, pro obecný úžitek o znova dělánie vinic, kterýž jest aneb v ten čas bude, napome- nuti budete, na horách, na zboží anebo na rolí vašich, kdež kolivěk, kteréžto by sě jemu k dělání vinic líbily anebo hodily, od toho dne, v kterýž by sě vám přihodilo od něho napomanutu býti, náklady a ztravú svú vlastní ve čtyřěch nedělích znamenitě a zjevně počěli dělati, a dělajte vinice, anebo přěpusťte beze všie nesnáze, aby od dřieve řěčeného perkmistra na horách, na zboží a na rolích vašich, kteréžto by sě hodily k vinicem, jiným osobám, jenž by je chtěly přijieti, vinice buďte měřeny. A když změřeny byly obyčejným obyčejem, přikazujemy vám a každému z vás a pod milostí Naší kazujem přísně, abyste
Cap. XI. Jus vinearum. 329 ammoniti ad obediendum et faciendum ea, quae expressantur superius, non fecerint et litteris roboraverint, ut praefertur, propter rebellionem et inobedientiam eorum debent perdere jus fundi, videlicet decimam partem usufructuum, qui de vineis in bonis eorum instauratis ipsis obvenire et annis singulis solvi debebant, si non fuissent rebelles, juxta continentiam aliarum litterarum Nostrarum. Et huiusmodi jus fundi seu decimas vinearum appro- priamus et counimus Nobis, heredibus et successoribus Nostris, regibus Boemiae, et eiusdem regni coronae, auctoritate regali Boe- miae pleno jure. Praesentium sub Nostre maiestatis sigillo testimonio litte- rarum. Datum Pragae anno domini millesimo trecentesimo quin- quagesimo octavo, die 12. mensis Maji, regnorum Nostrorum anno duodecimo, Imperii vero quarto. (Lib. Vetust. priv. — Čelak. 68.) (Versio bohemica.) Karel čtvrtý, z božie milosti Římský ciesař, po všě časy rozmnožitel říšě a Český král, všěm i zvláště každým osobám kostelním i světským všěho čěského královstvie, jichž by tito Naši listové došli, nábožným a věrným svým, milosť svú a všě dobré vzkazujem. Nábožní, věrní a milí! My chtiece z přirozené Nám dobro- tivé milosti, úžitek a dobré králevstvie Našěho čěského a přě- bývajících všěch v témž království s boží pomocí a milostí uči- niti lepšie, ustavujem a královským čěského královstvie potvr- zujem vyrčením, abyste vy a z vás zvláště každý, kdyžto a ko- likrát od perkmistra v čěském království, pro obecný úžitek o znova dělánie vinic, kterýž jest aneb v ten čas bude, napome- nuti budete, na horách, na zboží anebo na rolí vašich, kdež kolivěk, kteréžto by sě jemu k dělání vinic líbily anebo hodily, od toho dne, v kterýž by sě vám přihodilo od něho napomanutu býti, náklady a ztravú svú vlastní ve čtyřěch nedělích znamenitě a zjevně počěli dělati, a dělajte vinice, anebo přěpusťte beze všie nesnáze, aby od dřieve řěčeného perkmistra na horách, na zboží a na rolích vašich, kteréžto by sě hodily k vinicem, jiným osobám, jenž by je chtěly přijieti, vinice buďte měřeny. A když změřeny byly obyčejným obyčejem, přikazujemy vám a každému z vás a pod milostí Naší kazujem přísně, abyste
Strana 330
330 Cap. XI. Jus vinearum. dělníkóm těch jistých vinic, vedlé perkmistrova a jich žádanie, na takové nové vinice vašě listy pevné dali přieznivě, na kterýchž by hodně dosti mohli mieti. A jestli že by kto z vás smělostí kterúž kolivěk vinic na svém zboží vlastniem, tak jakž napřěd stojí psáno, nechtěli dě- lati, ani dopustiti aby měřěny byly a k dělání aby rozdány byly osobám jiným, nebo že by listuov na ty jisté vinice dáti otpo- věděli, chcme tomu, aby ti jistí i každý z nich konšěly přísež- nými a obcí Většieho města Pražského a perkmistrem, kterýž by v ten čas byl, věrnými Našimi milými, Naším jmenem a mocí, připuzeni byli fentováním a jiným obyčejěm, jakož by sě jim najlépe zdálo, aby to učinili. A přěs to kteříž by odporni usta- venie a přikázanie Našich dřieve jmenovaných shledáni byli, tak že než by rok minul, ode dne, kterýž by napomanuti byli k po- slušenství a k učinění věcí svrchu psaných, neučinili by tak, jakož svrchu stojí psáno, a listy nepotvrdili, jakož jest již jmeno- váno, pro odpornosť a neposlušenstvie jich mají ztratiti právo dna, tocižto desátý diel póžitkóv, kteříž by od vinic na jich zboží zdělaných jim přišli a na všaké léto měli placeni býti, by ne- byli otporni, podlé jiných Našich listuov. A to jisté právo dna anebo desátek vinic, vlastno Nám činímy a přijednávámy Nám, Našim dědicuom a budúcím Našim, králuom Čěským, a téhož královstvie koruně, mocí královstvie Čěského plným právem. Těchto listóv Našich s svědomím zapečetěných pečetí Na- šeho Majestátu. Dán v Praze léta ot narozenie Syna božieho tisíc tři sta padesátého osmého, dvanáctý den měsiecě Májě, královánie Na- šěho ve dvanáctém, a ciesařstvie Našěho v čtvrtém létě. Enuntiato Pragensium 1359. 15. Julii. Nos Nicolaus Reymbothe judex, Johannes Luthmericzer, Ulricus Czotter, Wolflinus Galicz, Johannes Rost, Mathias Ressi, Seydlinus Ottonis, Waltherus Gabler, Johlinus Junossii, Jeclinus Salmani carnifex, Martinus Wawrziconis, Jesco Pibraner et Frana Seydlini de Pieska consules, Nicolaus Znoymer, Bohuslaus de Miliczyn, Conradus institor de Nurmberch, Mert- linus institor de Monte, Ula Zilberczaiger et Jesslinus Rotonis scabini ju- rati, totaque universitas civium Maioris civitatis Pragensis recognoscimus et ad universorum tam praesencium quam futurorum notitiam cupimus praesen- tibus pervenire : Quemadmodum excellentissimus princeps et dominus noster graciosus,
330 Cap. XI. Jus vinearum. dělníkóm těch jistých vinic, vedlé perkmistrova a jich žádanie, na takové nové vinice vašě listy pevné dali přieznivě, na kterýchž by hodně dosti mohli mieti. A jestli že by kto z vás smělostí kterúž kolivěk vinic na svém zboží vlastniem, tak jakž napřěd stojí psáno, nechtěli dě- lati, ani dopustiti aby měřěny byly a k dělání aby rozdány byly osobám jiným, nebo že by listuov na ty jisté vinice dáti otpo- věděli, chcme tomu, aby ti jistí i každý z nich konšěly přísež- nými a obcí Většieho města Pražského a perkmistrem, kterýž by v ten čas byl, věrnými Našimi milými, Naším jmenem a mocí, připuzeni byli fentováním a jiným obyčejěm, jakož by sě jim najlépe zdálo, aby to učinili. A přěs to kteříž by odporni usta- venie a přikázanie Našich dřieve jmenovaných shledáni byli, tak že než by rok minul, ode dne, kterýž by napomanuti byli k po- slušenství a k učinění věcí svrchu psaných, neučinili by tak, jakož svrchu stojí psáno, a listy nepotvrdili, jakož jest již jmeno- váno, pro odpornosť a neposlušenstvie jich mají ztratiti právo dna, tocižto desátý diel póžitkóv, kteříž by od vinic na jich zboží zdělaných jim přišli a na všaké léto měli placeni býti, by ne- byli otporni, podlé jiných Našich listuov. A to jisté právo dna anebo desátek vinic, vlastno Nám činímy a přijednávámy Nám, Našim dědicuom a budúcím Našim, králuom Čěským, a téhož královstvie koruně, mocí královstvie Čěského plným právem. Těchto listóv Našich s svědomím zapečetěných pečetí Na- šeho Majestátu. Dán v Praze léta ot narozenie Syna božieho tisíc tři sta padesátého osmého, dvanáctý den měsiecě Májě, královánie Na- šěho ve dvanáctém, a ciesařstvie Našěho v čtvrtém létě. Enuntiato Pragensium 1359. 15. Julii. Nos Nicolaus Reymbothe judex, Johannes Luthmericzer, Ulricus Czotter, Wolflinus Galicz, Johannes Rost, Mathias Ressi, Seydlinus Ottonis, Waltherus Gabler, Johlinus Junossii, Jeclinus Salmani carnifex, Martinus Wawrziconis, Jesco Pibraner et Frana Seydlini de Pieska consules, Nicolaus Znoymer, Bohuslaus de Miliczyn, Conradus institor de Nurmberch, Mert- linus institor de Monte, Ula Zilberczaiger et Jesslinus Rotonis scabini ju- rati, totaque universitas civium Maioris civitatis Pragensis recognoscimus et ad universorum tam praesencium quam futurorum notitiam cupimus praesen- tibus pervenire : Quemadmodum excellentissimus princeps et dominus noster graciosus,
Strana 331
Cap. XI. Jus vinearum. 331 Karolus Romanorum imperator semper augustus et Boemie rex, suae celsi- tudinis litteras, quarum continencia de verbo ad verbum absque omni addi- cione et diminucione praesentibus inscripta est, super vineis de novo in suo regno Boemia instaurandis et excolendis, omnibus et singulis easdem vineas excolere et elaborare volentibus sub certis juribus, libertatibus et graciis dedit, assignavit et tradidit: ita nos bona nostra fide promittimus et volumus et nostri successores debent omnes et singulos, qui dictas vineas coluerint seu cultas emerint, tenuerint, habuerint et possederint, in iuribus, liberta- tibus et graciis in iam dicti domini nostri imperatoris et Boemiae regis lit- teris expressatis et contentis tenere et inviolabiliter, quantum in nobis fuerit, perpetuis temporibus conservare. Hoc addicientes specifice, quod omnes et singuli concives nostri, qui dictas vineas coluerint ac cultas te- nuerint et habuerint, sint et esse debeant a collectis seu losungis et ab aliis quibuslibet praedictae civitatis Pragensis oneribus et gravaminibus, quantum ad ipsas vineas et earum fructus seu proventus duntaxat, liberi perpetuo et exempti. Harum, quibus sigillum supradictae civitatis nostrae de certa nostra sciencia appensum est, testimonio litterarum. Datum die divisionis beatorum apostolorum anno domini millesimo trecentesimo quinquagesimo nono.“ (Versio bohemica.) My Nicolaus Reinbote, rychtář, Johannes Lautmericz, Ul- ricus Czotter, Wolfelinus Galicz, Johannes Rost, Matias Ressi, Seidlinus Ottonis, Walterus Gabler, Johlinus Junossii, Jeclinus Salmani řězník, Martin Vavříkuov, Jesco Přibramer a Frána Seidlini z Pieska, konšělé, Nikolaus Znoymer, Bohuslav z Mili- čína, Konrád kramář z Nornberka, Mertlinus kramář z Hory, Zilbircejgr a Jeslinus Rothonis, přísežní konšělé, a všechna obec měštěnínóv Větčieho města Pražského, vyznávámy a ke všěch tak nyniejších jako budúcích známosti žádámy přivedenu býti tiemto listem : Že jakož jest přenajvyššie knieže a pán náš milostivý, pan Karel, Římský ciesař, po všě časy rozmnožitel říšě, a Český král, z své velebnosti listy, jichžto slovo od slova, beze všěho přičiněnie a umenšenie v těchto listech vepsáno jest, na vinic znova v svém království Čěském dělánie, všěm a každým, ktož by ty vinicě dělati chtěl, pod jistými právy, svobodami dal jest: také my dobrú naší věrú slibujemy a chcemy, a naši budúcí mají, všěchny a každého, kteříž by ty jisté vinicě dělali anebo dělané kúpili a je držěli a jimi vládli, v práviech, svobodách a milostech, kteréžto v dřieve řěčeného pána našeho, ciesařě a krále
Cap. XI. Jus vinearum. 331 Karolus Romanorum imperator semper augustus et Boemie rex, suae celsi- tudinis litteras, quarum continencia de verbo ad verbum absque omni addi- cione et diminucione praesentibus inscripta est, super vineis de novo in suo regno Boemia instaurandis et excolendis, omnibus et singulis easdem vineas excolere et elaborare volentibus sub certis juribus, libertatibus et graciis dedit, assignavit et tradidit: ita nos bona nostra fide promittimus et volumus et nostri successores debent omnes et singulos, qui dictas vineas coluerint seu cultas emerint, tenuerint, habuerint et possederint, in iuribus, liberta- tibus et graciis in iam dicti domini nostri imperatoris et Boemiae regis lit- teris expressatis et contentis tenere et inviolabiliter, quantum in nobis fuerit, perpetuis temporibus conservare. Hoc addicientes specifice, quod omnes et singuli concives nostri, qui dictas vineas coluerint ac cultas te- nuerint et habuerint, sint et esse debeant a collectis seu losungis et ab aliis quibuslibet praedictae civitatis Pragensis oneribus et gravaminibus, quantum ad ipsas vineas et earum fructus seu proventus duntaxat, liberi perpetuo et exempti. Harum, quibus sigillum supradictae civitatis nostrae de certa nostra sciencia appensum est, testimonio litterarum. Datum die divisionis beatorum apostolorum anno domini millesimo trecentesimo quinquagesimo nono.“ (Versio bohemica.) My Nicolaus Reinbote, rychtář, Johannes Lautmericz, Ul- ricus Czotter, Wolfelinus Galicz, Johannes Rost, Matias Ressi, Seidlinus Ottonis, Walterus Gabler, Johlinus Junossii, Jeclinus Salmani řězník, Martin Vavříkuov, Jesco Přibramer a Frána Seidlini z Pieska, konšělé, Nikolaus Znoymer, Bohuslav z Mili- čína, Konrád kramář z Nornberka, Mertlinus kramář z Hory, Zilbircejgr a Jeslinus Rothonis, přísežní konšělé, a všechna obec měštěnínóv Větčieho města Pražského, vyznávámy a ke všěch tak nyniejších jako budúcích známosti žádámy přivedenu býti tiemto listem : Že jakož jest přenajvyššie knieže a pán náš milostivý, pan Karel, Římský ciesař, po všě časy rozmnožitel říšě, a Český král, z své velebnosti listy, jichžto slovo od slova, beze všěho přičiněnie a umenšenie v těchto listech vepsáno jest, na vinic znova v svém království Čěském dělánie, všěm a každým, ktož by ty vinicě dělati chtěl, pod jistými právy, svobodami dal jest: také my dobrú naší věrú slibujemy a chcemy, a naši budúcí mají, všěchny a každého, kteříž by ty jisté vinicě dělali anebo dělané kúpili a je držěli a jimi vládli, v práviech, svobodách a milostech, kteréžto v dřieve řěčeného pána našeho, ciesařě a krále
Strana 332
332 Cap. XI. Jus vinearum. Čěského, listech jsú jmenovány, držeti neporušeně, což by na nás bylo, a věčnými časy zachovati. Toto přičiníce jmenovitě, aby všichni a každý z našich spuoluměštěnínóv, kteříž by ty jisté vinicě dělali anebo dělané držěli a měli, mají býti od městských lozungóv, berní a ode všěch kterýchž kolivěk jiných dřieve řěče- ného města břěmen a obtieženie, jelikožto což by sě vinic a jich viničných póžitkóv dotýkalo toliko, svobodni věčně a vyněti. A na svědomie toho tento list jest zapečetien dřieve řěče- ného města našěho pečetí s naším vědomím. Jenž dán jest den rozeslánie svatých apoštoluov, léta od narozenie syna božieho tisíc tři sta padesátého devátého. Statutum Caroli IV. 1370. 9. Jan. Karolus quartus divina favente clemencia Romanorum im- perator semper augustus et Boemiae rex. Notum facimus tenore praesentium universis, quod attendentes et attenta consideratione pensantes, quanta bona quantique fructus incolis et inhabitato- ribus regni Boemiae, praesentibus et futuris, Nostris fidelibus, ex vinearum cultura, quae sumptuosis in ipso regno laboribus instau- rantur, continue suboriri poterunt et salubrium utilitatum com- moda perpetuis inantea temporibus generari, volentesque plures Nostros et ipsius regni fideles et subditos ad colendum vineas et easdem laborandum allicere ac ad expensarum desuper im- pensionem voluntariam singularium quarumdam praerogativarum gratiis provocare, animo deliberato, non per errorem aut impro- vide, sed sano principum, baronum et procerum, Nostrorum fide- lium, accendente consilio, decernimus et tenore praesentium de certa Nostra scientia, regio Boemiae perpetuo valituro statuimus et mandamus edicto, quod annis singulis incipiendo vindemiarum tempore usque ad festum lanceae Salvatoris continue subsequens nulla penitus cuiuscumque status, conditionis sive dignitatis per- sona, ecclesiastica vel saecularis, vina quaecunque, Ungariae vide- licet, Austriae, Moraviae, Franconiae, Sweviae, Alsaciae et Reni ac aliarum terrarum extra regnum Boemiae situatarum (Varnatschia, Malvasia, Romania, Posanico, Rivolio et talibus preciosis vinis tamen exceptis) ad ipsum regnum Boemiae ac ipsius civitates et loca, Montibus Chuttnensibus, Budiewiczensi et Piescensi civita-
332 Cap. XI. Jus vinearum. Čěského, listech jsú jmenovány, držeti neporušeně, což by na nás bylo, a věčnými časy zachovati. Toto přičiníce jmenovitě, aby všichni a každý z našich spuoluměštěnínóv, kteříž by ty jisté vinicě dělali anebo dělané držěli a měli, mají býti od městských lozungóv, berní a ode všěch kterýchž kolivěk jiných dřieve řěče- ného města břěmen a obtieženie, jelikožto což by sě vinic a jich viničných póžitkóv dotýkalo toliko, svobodni věčně a vyněti. A na svědomie toho tento list jest zapečetien dřieve řěče- ného města našěho pečetí s naším vědomím. Jenž dán jest den rozeslánie svatých apoštoluov, léta od narozenie syna božieho tisíc tři sta padesátého devátého. Statutum Caroli IV. 1370. 9. Jan. Karolus quartus divina favente clemencia Romanorum im- perator semper augustus et Boemiae rex. Notum facimus tenore praesentium universis, quod attendentes et attenta consideratione pensantes, quanta bona quantique fructus incolis et inhabitato- ribus regni Boemiae, praesentibus et futuris, Nostris fidelibus, ex vinearum cultura, quae sumptuosis in ipso regno laboribus instau- rantur, continue suboriri poterunt et salubrium utilitatum com- moda perpetuis inantea temporibus generari, volentesque plures Nostros et ipsius regni fideles et subditos ad colendum vineas et easdem laborandum allicere ac ad expensarum desuper im- pensionem voluntariam singularium quarumdam praerogativarum gratiis provocare, animo deliberato, non per errorem aut impro- vide, sed sano principum, baronum et procerum, Nostrorum fide- lium, accendente consilio, decernimus et tenore praesentium de certa Nostra scientia, regio Boemiae perpetuo valituro statuimus et mandamus edicto, quod annis singulis incipiendo vindemiarum tempore usque ad festum lanceae Salvatoris continue subsequens nulla penitus cuiuscumque status, conditionis sive dignitatis per- sona, ecclesiastica vel saecularis, vina quaecunque, Ungariae vide- licet, Austriae, Moraviae, Franconiae, Sweviae, Alsaciae et Reni ac aliarum terrarum extra regnum Boemiae situatarum (Varnatschia, Malvasia, Romania, Posanico, Rivolio et talibus preciosis vinis tamen exceptis) ad ipsum regnum Boemiae ac ipsius civitates et loca, Montibus Chuttnensibus, Budiewiczensi et Piescensi civita-
Strana 333
Cap. XI. Jus vinearum. 333 tibus dumtaxat exceptis, ducere seu inibi vendere vel propinare debeat, quomodolibetve praesumat. Mandamus igitur omnibus et singulis principibus, ecclesia- sticis et saecularibus, nobilibus, baronibus, militibus, clientibus, burgraviis, judicibus civitatum, oppidorum et villarum universi- tatibus et aliis omnibus regni Boemiae subditis et fidelibus, prae- sentibus et futuris, quatenus praesens Nostrum statutum, decretum et mandatum nullatenus transgrediantur seu permittant transgredi quovismodo, sub poena indignationis Nostrae gravissimae, quam qui secus attemptare praesumpserit, se noverit irremissibiliter incursurum. Praesentium sub imperialis Nostrae Maiestatis sigillo testimo- nio litterarum. Datum Pragae anno domini millesimo trecentesimo septua- gesimo, quinto Idus Januarii, regnorum Nostrorum anno vicesimo quarto, imperii vero quinto decimo. (Versio bohemica.) My Karel, z božie milosti Římský ciesař, po všě časy roz- množitel říše, a Český král. Vyznáváme a známo činíme tiemto listem všem těm, ktož jěj uzřie anebo čísti uslyšie, že jsme s pevným rozmyslem znamenali, kterak by mnoho utěšenie, do- brého pokoje a úžitka Našim milým věrným, sedějícím a pře- bývajícím v králevství Čěském, kteříž nynie jsú anebo v časiech budú, a tomu království, děláním vinic a vína ruoščím tudiež rozličně a věčně mohlo by přijíti: protož aby jiní, přebývající v dřieve řečeném království, tiem pilnějie mohli robotovati, šířiti a dělati a tiem radějšě náklady na to činiti, tu jsme My s dobrým rozmyslem, radú Našich kniežat a věrných, z královské moci Čěské a pravého vědomie, věčně ustavili a ustavujem a přika- zujem také mocí tohoto lista, aby potom viec věčně vezde přes cělé léto, . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . buďto že by byl duchovní anebo světský, ktož by ten byl, nižádných vín, buďto že by byla Uherská, Rakúská, Mo- ravská, Franková, Švábská, Elsasská a Rýnská anebo zemská vína, kteráž vně z královstvie Čěského položena jsú, kterakž by ta mohla jmenována býti zvláštními slovy (kromě samých
Cap. XI. Jus vinearum. 333 tibus dumtaxat exceptis, ducere seu inibi vendere vel propinare debeat, quomodolibetve praesumat. Mandamus igitur omnibus et singulis principibus, ecclesia- sticis et saecularibus, nobilibus, baronibus, militibus, clientibus, burgraviis, judicibus civitatum, oppidorum et villarum universi- tatibus et aliis omnibus regni Boemiae subditis et fidelibus, prae- sentibus et futuris, quatenus praesens Nostrum statutum, decretum et mandatum nullatenus transgrediantur seu permittant transgredi quovismodo, sub poena indignationis Nostrae gravissimae, quam qui secus attemptare praesumpserit, se noverit irremissibiliter incursurum. Praesentium sub imperialis Nostrae Maiestatis sigillo testimo- nio litterarum. Datum Pragae anno domini millesimo trecentesimo septua- gesimo, quinto Idus Januarii, regnorum Nostrorum anno vicesimo quarto, imperii vero quinto decimo. (Versio bohemica.) My Karel, z božie milosti Římský ciesař, po všě časy roz- množitel říše, a Český král. Vyznáváme a známo činíme tiemto listem všem těm, ktož jěj uzřie anebo čísti uslyšie, že jsme s pevným rozmyslem znamenali, kterak by mnoho utěšenie, do- brého pokoje a úžitka Našim milým věrným, sedějícím a pře- bývajícím v králevství Čěském, kteříž nynie jsú anebo v časiech budú, a tomu království, děláním vinic a vína ruoščím tudiež rozličně a věčně mohlo by přijíti: protož aby jiní, přebývající v dřieve řečeném království, tiem pilnějie mohli robotovati, šířiti a dělati a tiem radějšě náklady na to činiti, tu jsme My s dobrým rozmyslem, radú Našich kniežat a věrných, z královské moci Čěské a pravého vědomie, věčně ustavili a ustavujem a přika- zujem také mocí tohoto lista, aby potom viec věčně vezde přes cělé léto, . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . buďto že by byl duchovní anebo světský, ktož by ten byl, nižádných vín, buďto že by byla Uherská, Rakúská, Mo- ravská, Franková, Švábská, Elsasská a Rýnská anebo zemská vína, kteráž vně z královstvie Čěského položena jsú, kterakž by ta mohla jmenována býti zvláštními slovy (kromě samých
Strana 334
334 Cap. XI. Jus vinearum. Vertnatše, Malvazie, Romanie, Vlaského vína, Pocenského, Rivoli, a jiných takových drahých vín), v takových městech hražených i otvořěných, ve vsiech, a na zboží, kteréžto k Nám a k Čěské koruně, k opatuom, k duchovním lidem, anebo k klášteróm tudiež příslušejí, vézti, aniž jich tudiež prodávati, ani šenkovati mají, aniž mohú kterakžkolivěk (kromě Hory Kutny, měst Bu- dějovic, Piesku a Brodu Německého). Protož porúčieme pergmistrovi vinic v Čechách, kterýž nynie jest anebo v ten čas bude, a dáváme jemu toho plnú moc a celú, aby on všechna taková vína, kteráž by proti tako- vému Našemu ustavení a zapovědění vezena, šenkována anebo prodávána byla, kdež by je zastihl anebo na ně přijíti mohl v takých městech, v hražených i neohražených, ve vsech a na zbožiech, kteréžto k Nám a k koruně čěskej a k duchovním lidem anebo k klášteróm té jisté koruny příslušějí, stavil a v ně sě uvázal, a těch dva diely do Našie královské komory dal, a třetí diel sobě zachoval a v svój úžitek aby přivedl a při- vesti mohl. S svědomím tohoto lista, zapečetěného Našeho ciesařského Majestata pečetí. Jenž dán jest v Lukově (sic!) po narození syna božieho tisíc tři sta potom v sedmdesátém létě, ten den na Sviečky, Našěho kra- lovánie ve dvúdcátém a sedmém, a Našěho ciesařstvie v osm- náctém létě.
334 Cap. XI. Jus vinearum. Vertnatše, Malvazie, Romanie, Vlaského vína, Pocenského, Rivoli, a jiných takových drahých vín), v takových městech hražených i otvořěných, ve vsiech, a na zboží, kteréžto k Nám a k Čěské koruně, k opatuom, k duchovním lidem, anebo k klášteróm tudiež příslušejí, vézti, aniž jich tudiež prodávati, ani šenkovati mají, aniž mohú kterakžkolivěk (kromě Hory Kutny, měst Bu- dějovic, Piesku a Brodu Německého). Protož porúčieme pergmistrovi vinic v Čechách, kterýž nynie jest anebo v ten čas bude, a dáváme jemu toho plnú moc a celú, aby on všechna taková vína, kteráž by proti tako- vému Našemu ustavení a zapovědění vezena, šenkována anebo prodávána byla, kdež by je zastihl anebo na ně přijíti mohl v takých městech, v hražených i neohražených, ve vsech a na zbožiech, kteréžto k Nám a k koruně čěskej a k duchovním lidem anebo k klášteróm té jisté koruny příslušějí, stavil a v ně sě uvázal, a těch dva diely do Našie královské komory dal, a třetí diel sobě zachoval a v svój úžitek aby přivedl a při- vesti mohl. S svědomím tohoto lista, zapečetěného Našeho ciesařského Majestata pečetí. Jenž dán jest v Lukově (sic!) po narození syna božieho tisíc tři sta potom v sedmdesátém létě, ten den na Sviečky, Našěho kra- lovánie ve dvúdcátém a sedmém, a Našěho ciesařstvie v osm- náctém létě.
Strana 335
Capitulum XII. Stratae et commercium. Stratae australes. 1. Joannes rex . . . Nobilibus viris Uscensis provinciae. Veridica relatione Nostris auditibus patefecit, quod in vestris districtibus in ungheldo salis camerae Nostrae instituto, minus juste per deductiones salis hujusmodi de civitatibus Budewic et Witignow, in quibus et ungeltum recipi est discussum, injurias ac impedimenta non modica patiamur. Idcirco Nob. V. requi- rimus, quatenus injurias ac impedimenta hujusmodi in recipiendo retractetis et personis per N. et N., cives Chutnenses, fideles Nostros, super eo constitutis, adversus hos, qui sal ad vos in Usk deduxerint et signa debita non habuerint, per arrestationes et occupationes personarum ac rerum eorundem justiciam exhi- beatis debitam et etiam expeditam . . . (Summa Gerh. 231.) 2. 1336. Nos Joannes . . . Primo quidem volumus et sta- tuimus, quod omnes homines vecturas de Austria versus civi- tates Nostras Budweis et Pisecam cum vino et mercibus seu rebus aliis facientes, tam earundem duarum civitatum cives Budweis et Piesca, quam alii, nullas alias praeterquam per op- pidum Wodnian, dimisso ibidem consueto telonio, transire de- beant; statuimus, quod similiter omnes homines de Prachaticz, foro versus Tinez vecturas facientes, ac etiam omnes homines de foris Chwalissensi et Netolicensi versus Pragam vel Chutnam similiter cum vecturis suis transeuntes, nullas alias etiam prae- terquam per Wodnian oppidum pergere debeant et transire. (E confirm. Wenc. IV. Pelzel, K. Wenzel IV. dipl. XIX.)
Capitulum XII. Stratae et commercium. Stratae australes. 1. Joannes rex . . . Nobilibus viris Uscensis provinciae. Veridica relatione Nostris auditibus patefecit, quod in vestris districtibus in ungheldo salis camerae Nostrae instituto, minus juste per deductiones salis hujusmodi de civitatibus Budewic et Witignow, in quibus et ungeltum recipi est discussum, injurias ac impedimenta non modica patiamur. Idcirco Nob. V. requi- rimus, quatenus injurias ac impedimenta hujusmodi in recipiendo retractetis et personis per N. et N., cives Chutnenses, fideles Nostros, super eo constitutis, adversus hos, qui sal ad vos in Usk deduxerint et signa debita non habuerint, per arrestationes et occupationes personarum ac rerum eorundem justiciam exhi- beatis debitam et etiam expeditam . . . (Summa Gerh. 231.) 2. 1336. Nos Joannes . . . Primo quidem volumus et sta- tuimus, quod omnes homines vecturas de Austria versus civi- tates Nostras Budweis et Pisecam cum vino et mercibus seu rebus aliis facientes, tam earundem duarum civitatum cives Budweis et Piesca, quam alii, nullas alias praeterquam per op- pidum Wodnian, dimisso ibidem consueto telonio, transire de- beant; statuimus, quod similiter omnes homines de Prachaticz, foro versus Tinez vecturas facientes, ac etiam omnes homines de foris Chwalissensi et Netolicensi versus Pragam vel Chutnam similiter cum vecturis suis transeuntes, nullas alias etiam prae- terquam per Wodnian oppidum pergere debeant et transire. (E confirm. Wenc. IV. Pelzel, K. Wenzel IV. dipl. XIX.)
Strana 336
336 Cap. XII. Stratae et commercium. 3. 1394. Wenceslaus — Insuper etiam ex speciali gratia damus et concedimus ipsis civibus, inhabitatoribus et incolis civitatis Prachatitz stratam de Boemia et Moravia, una cum te- loneo, ut pergant et ducant vectores sive alii homines cum fru- mentis et mercibus ad civitatem Pr. et e converso cum sale et mercimoniis de Pr. pergant et ducant, sine ullo impedimento alicujus civitatis vel oppidi obstante . . . (Orig. civ. Prachatitz. Pelzel, Wenzel IV. dipl. XCVII.) 4. Muta Boemorum Pataviam frequentantium saec. XIII. 1256. Notandum, quod hii ibunt cum samariis in via Boe- morum: In Waltkirchen, de Schefwege, de Zwisel, de Vurholz et Boemi, et nullus alius. Qui si perdiderint equos suos, solvetur illis pro equo VII solidos minus X denarios, si illos de die perdiderint; si vero nocte, nihil solvetur eis. Haec sunt instituta de minori muta Boemorum: Omnis Boemus ad nos (Pataviam) veniens in equis onustis, qui dicuntur saumer, dat in litore quod vulgo dicitur Iltsstadt, 1 denarium, et ille denarius datur medius hospiti pro servandis equis, quod vulgo dicitur stallmiet; alter medius dividitur in tria etc. It. de communi concursu Boemorum, qui veniunt in equis singulis semptimanis in feria tertia, dantur XI obuli. Haec omnia debent solvi in littore Iltsstadt. It. Boemus, qui venit in equo, dum transierit Danubium, solvit mutario V denarios et insuper obulum. It. Boemus, qui venit in sarcina, unum tantum denarium mutario persolvit; Bavarus vero, qui cum suo sumario venit, tantum III denarios de equo mutario persolvit, et de minori muta nihil. (Et hoc fit tali causa, quia Bavarus non habet liber- tatem viae sicut Boemus, nisi de licentia mutarii.) (Cod. Patav. — Mon. Boic. — Erben Reg. I. 1347. Eml. II. 123.) Stratae occidentem versus. 5. 1382. 6. Sept. Wenceslaus .. firmiter statuentes, quod transitus mercatorum, curruum et bigarum cum eorum rebus et mercibus quibuscunque necnon pecoribus seu pecudibus per civitatem Nostram Misensem esse debeat ex nunc et inantea, taliter videlicet, ut singuli mercatores, rectores et aurigae cum
336 Cap. XII. Stratae et commercium. 3. 1394. Wenceslaus — Insuper etiam ex speciali gratia damus et concedimus ipsis civibus, inhabitatoribus et incolis civitatis Prachatitz stratam de Boemia et Moravia, una cum te- loneo, ut pergant et ducant vectores sive alii homines cum fru- mentis et mercibus ad civitatem Pr. et e converso cum sale et mercimoniis de Pr. pergant et ducant, sine ullo impedimento alicujus civitatis vel oppidi obstante . . . (Orig. civ. Prachatitz. Pelzel, Wenzel IV. dipl. XCVII.) 4. Muta Boemorum Pataviam frequentantium saec. XIII. 1256. Notandum, quod hii ibunt cum samariis in via Boe- morum: In Waltkirchen, de Schefwege, de Zwisel, de Vurholz et Boemi, et nullus alius. Qui si perdiderint equos suos, solvetur illis pro equo VII solidos minus X denarios, si illos de die perdiderint; si vero nocte, nihil solvetur eis. Haec sunt instituta de minori muta Boemorum: Omnis Boemus ad nos (Pataviam) veniens in equis onustis, qui dicuntur saumer, dat in litore quod vulgo dicitur Iltsstadt, 1 denarium, et ille denarius datur medius hospiti pro servandis equis, quod vulgo dicitur stallmiet; alter medius dividitur in tria etc. It. de communi concursu Boemorum, qui veniunt in equis singulis semptimanis in feria tertia, dantur XI obuli. Haec omnia debent solvi in littore Iltsstadt. It. Boemus, qui venit in equo, dum transierit Danubium, solvit mutario V denarios et insuper obulum. It. Boemus, qui venit in sarcina, unum tantum denarium mutario persolvit; Bavarus vero, qui cum suo sumario venit, tantum III denarios de equo mutario persolvit, et de minori muta nihil. (Et hoc fit tali causa, quia Bavarus non habet liber- tatem viae sicut Boemus, nisi de licentia mutarii.) (Cod. Patav. — Mon. Boic. — Erben Reg. I. 1347. Eml. II. 123.) Stratae occidentem versus. 5. 1382. 6. Sept. Wenceslaus .. firmiter statuentes, quod transitus mercatorum, curruum et bigarum cum eorum rebus et mercibus quibuscunque necnon pecoribus seu pecudibus per civitatem Nostram Misensem esse debeat ex nunc et inantea, taliter videlicet, ut singuli mercatores, rectores et aurigae cum
Strana 337
Cap. XII. Stratae et commercium. 337 eorum curribus et bigis, bona, res et merces in ipsis ducentibus a civitatibus Nostris Tachoviensi, Pfrimbergensi et Tepelensi versus Pragam directo tramite iter sumere debeant et recipere per dictam civitatem Misensem, et non alibi. Vice versa quoque de civitatibus Pragensi, Plsnensi et Nepomucensi versus prae- dictas civitates cum singulis mercimoniis, rebus et bonis, pecu- dibus et pecoribus per eandem civitatem Misensem, et non alibi, transeant, contradictionibus et impedimentis quibuslibet procul motis. Volumus tamen per hujusmodi transitum teloneis et con- ductibus Nostris et successorum Nostrorum, regum Boemiae, nullum penitus praejudicium generari. Mandamus etiam burgraviis Nostris in Tusta et Pfrimberg necnon judicibus, magistris civium, consulibus et juratis prae- dictarum civitatum, quatenus transitum hujusmodi per Misensem civitatem faciendum, ut praemittitur, in locis solitis proclamari disponant et efficiant publice, praedictisque Nostris civibus Misen- sibus ad coercendos et puniendos contemptores transitus memo- rati assistant impignorationibus, arrestationibus et aliis auxiliis, viis et remediis opportunis. (Orig. civ. Misensis. Pelzel, Wenzel IV. dipl. XXX.) 6. 1393. Wenceslaus rex oc. Praecipimus et mandamus, ut videlicet majus teloneum his viis et modis exigi debeat et a quibuslibet irremissibiliter postulari: Primo, quicunque mer- cator aut vector duxerit unum equum valoris quinque sexage- narum vel ultra cuiuscunque pretii sit, qui ducitur per teloneum de regno Boemiae ultra silvam Boemicalem, unum florenum; de equo vero valoris infra quinque sexagenas dimidium florenum; de centum bobus XXVI. flor., de centum porcis sex fl., de du- centibus lateribus carnium pernalium sex fl., de centum ovibus quatuor fl. et de centenario plumarum sex grossos Pragenses debet persolvere et pagare. Et quicunque mercator sive vector cum talibus equis seu pecudibus, pecoribus vel aliis mercibus regnum Boemiae furtive exiret et hoc comprobatum foret, hic si denuo cum mercimoniis quibuscunque regnum Boemiae alicubi transiret, ubicunque reperiri posset, arrestari deberet et corpore et rebus puniri irremissibiliter et privari Codex J. B. II. 3. 22
Cap. XII. Stratae et commercium. 337 eorum curribus et bigis, bona, res et merces in ipsis ducentibus a civitatibus Nostris Tachoviensi, Pfrimbergensi et Tepelensi versus Pragam directo tramite iter sumere debeant et recipere per dictam civitatem Misensem, et non alibi. Vice versa quoque de civitatibus Pragensi, Plsnensi et Nepomucensi versus prae- dictas civitates cum singulis mercimoniis, rebus et bonis, pecu- dibus et pecoribus per eandem civitatem Misensem, et non alibi, transeant, contradictionibus et impedimentis quibuslibet procul motis. Volumus tamen per hujusmodi transitum teloneis et con- ductibus Nostris et successorum Nostrorum, regum Boemiae, nullum penitus praejudicium generari. Mandamus etiam burgraviis Nostris in Tusta et Pfrimberg necnon judicibus, magistris civium, consulibus et juratis prae- dictarum civitatum, quatenus transitum hujusmodi per Misensem civitatem faciendum, ut praemittitur, in locis solitis proclamari disponant et efficiant publice, praedictisque Nostris civibus Misen- sibus ad coercendos et puniendos contemptores transitus memo- rati assistant impignorationibus, arrestationibus et aliis auxiliis, viis et remediis opportunis. (Orig. civ. Misensis. Pelzel, Wenzel IV. dipl. XXX.) 6. 1393. Wenceslaus rex oc. Praecipimus et mandamus, ut videlicet majus teloneum his viis et modis exigi debeat et a quibuslibet irremissibiliter postulari: Primo, quicunque mer- cator aut vector duxerit unum equum valoris quinque sexage- narum vel ultra cuiuscunque pretii sit, qui ducitur per teloneum de regno Boemiae ultra silvam Boemicalem, unum florenum; de equo vero valoris infra quinque sexagenas dimidium florenum; de centum bobus XXVI. flor., de centum porcis sex fl., de du- centibus lateribus carnium pernalium sex fl., de centum ovibus quatuor fl. et de centenario plumarum sex grossos Pragenses debet persolvere et pagare. Et quicunque mercator sive vector cum talibus equis seu pecudibus, pecoribus vel aliis mercibus regnum Boemiae furtive exiret et hoc comprobatum foret, hic si denuo cum mercimoniis quibuscunque regnum Boemiae alicubi transiret, ubicunque reperiri posset, arrestari deberet et corpore et rebus puniri irremissibiliter et privari Codex J. B. II. 3. 22
Strana 338
338 Cap. XII. Stratae et commercium. 7. Stratae septemtrionem versus. 1273. . . . Mart. Nos Ottocarus . . . cupientes ut ci- vitas Nostra Brux sub Nostro felici regimine suscipiat incre- menta, ejusdem civitatis civibus . . . duximus concedendum, ut strata trans nemus per Wartam sive per Mutam, caeteraequae omnes aliae viae, quae infra duorum spatium miliarium exnunc sistunt aut fieri valeant in futuro, ad ipsam civitatem Nostram Brux tendant, et ut fiant et fieri debeant depositiones annonae, pannorum, salis, caeterarumque verum venalium seu mercimo- niorum quorumlibet in eadem etc. (E confirm. Caroli IV. ab ao. 1370. Pelzel, Karl IV. dipl. CCCXIX) 8. 1341. 25. Aug. Nos Johannes oc. Borsoni de Risenburch et heredibus suis indulsimus et indulgemus ratum et gratum inantea perpetuo habituri, quod ipsi stratam de Misna versus Boemiam ante castrum Ossek, volgariter dictum Risenburch, ten- dentem, trans villam dictam Grab ad monasterium Ossek cyster- ciensis ordinis pertinentem causa commodi et meliorationis viarum transtulerunt, ut ibidem singuli voluntarie transire cupientes sine interdicto, inhibitione ac impedimento quolibet transeant, et quod nullus ad eandem stratam contra voluntatem spontaneam compellatur. Ut autem dictum Borsonem et heredes suos custo- diae, gubernationi et tranquillitati pacis dictae stratae et aliarum stratarum diligentius invigilare delectet et quoslibet inibi trans- euntes eo melius possint agnoscere, ipsis similiter indulsimus, ut unam custodiam seu wartam in dicta strata, ubi ipsis et regno Nostro magis expediens visum fuerit, locent, in eaque theolonium hactenus receptum percipiant, videlicet a quolibet equo curruum sex hallenses, et merces in curribus iacentes sine theolonio et aestimatione transeant, exceptis allecibus et piscibus, de quibus ipsum recipiant theolonium, sicut a retroactis temporibus est re- ceptum. (Orig. c. v. arch. aul. Vind.) 9. Commercium per Albeam. Wenceslaus — notum facimus, quod cum dudum magister civium, consules et jurati civitatis Luthomericensis . . . a tem- pore, cujus contrarium in memoria hominum non existit, deposi- tionem vulg. dictam niederlag frumentorum et aliarum mercium, in quibuscunque rebus consistant, sive per alveum Albeae sursum
338 Cap. XII. Stratae et commercium. 7. Stratae septemtrionem versus. 1273. . . . Mart. Nos Ottocarus . . . cupientes ut ci- vitas Nostra Brux sub Nostro felici regimine suscipiat incre- menta, ejusdem civitatis civibus . . . duximus concedendum, ut strata trans nemus per Wartam sive per Mutam, caeteraequae omnes aliae viae, quae infra duorum spatium miliarium exnunc sistunt aut fieri valeant in futuro, ad ipsam civitatem Nostram Brux tendant, et ut fiant et fieri debeant depositiones annonae, pannorum, salis, caeterarumque verum venalium seu mercimo- niorum quorumlibet in eadem etc. (E confirm. Caroli IV. ab ao. 1370. Pelzel, Karl IV. dipl. CCCXIX) 8. 1341. 25. Aug. Nos Johannes oc. Borsoni de Risenburch et heredibus suis indulsimus et indulgemus ratum et gratum inantea perpetuo habituri, quod ipsi stratam de Misna versus Boemiam ante castrum Ossek, volgariter dictum Risenburch, ten- dentem, trans villam dictam Grab ad monasterium Ossek cyster- ciensis ordinis pertinentem causa commodi et meliorationis viarum transtulerunt, ut ibidem singuli voluntarie transire cupientes sine interdicto, inhibitione ac impedimento quolibet transeant, et quod nullus ad eandem stratam contra voluntatem spontaneam compellatur. Ut autem dictum Borsonem et heredes suos custo- diae, gubernationi et tranquillitati pacis dictae stratae et aliarum stratarum diligentius invigilare delectet et quoslibet inibi trans- euntes eo melius possint agnoscere, ipsis similiter indulsimus, ut unam custodiam seu wartam in dicta strata, ubi ipsis et regno Nostro magis expediens visum fuerit, locent, in eaque theolonium hactenus receptum percipiant, videlicet a quolibet equo curruum sex hallenses, et merces in curribus iacentes sine theolonio et aestimatione transeant, exceptis allecibus et piscibus, de quibus ipsum recipiant theolonium, sicut a retroactis temporibus est re- ceptum. (Orig. c. v. arch. aul. Vind.) 9. Commercium per Albeam. Wenceslaus — notum facimus, quod cum dudum magister civium, consules et jurati civitatis Luthomericensis . . . a tem- pore, cujus contrarium in memoria hominum non existit, deposi- tionem vulg. dictam niederlag frumentorum et aliarum mercium, in quibuscunque rebus consistant, sive per alveum Albeae sursum
Strana 339
Cap. XII. Stratae et commercium. 339 seu deorsum ad ipsorum civitatem deduci contingat, legitime habuerint et habeant usque modo, prout etiam litterae confirma- tionis d. Caroli . . . datae desuper . . . attestantur: Nos . . . dictis magistro civium . . . infra scriptam gratiam duximus fa- ciendam, vid, quod quaelibet navis onerata bladis, sale, piscibus, vino ac aliis mercibus quibuscunque, descendens seu ascendens per Albeam, apud Luthomer. civitatem merces hujusmodi depo- nere debeat, sicut hoc ipsum tentum est hactenus ab antiquo. Si quis vero mercator seu persona alia qualiscunque ... hujus- modi depositionem forsitan facere non curaret, extunc hujusmodi persona de praefata navi onerata, quotiens navem ipsam prae- terire contigerit, triginta florenos auri legalis ponderis, toties quoties merces renuerit deponere vel negligeret, nomine veri thelonei dictis civibus persolvere teneatur, in usus Nostros et Nostrae camerae nullo medio convertendos ... (Orig. civ. Litomer.) 9. Specimen thelonei Pirnensis. 1325. Mensura, sturnicz dicta, mellis in Boemiam ducenda, 3 solvet denarios. Centum quinquaginta cutes bovini vel equini corii ductae de Bohemia vel trans Albeam vel de quacunque aliena terra — pro conductu dabunt mediam marcam. Unus pannus nobilis in Bohemiam ducendus 4 den. dabit; unus pannus brevis, Renensis vel Yprensis, 3 den.; pannus in provincia factus, 2 den.; et si incola civitatis dictas pannos in Bohemiam duxerit, dabit medium theloneum. Boemicale theloneum de sale: Sal, quod mensuratur in Pirn ex nave et ducitur in Bohemiam, de 100 mensuris, quae in vulgo soch dicitur, 2 gr. dabit; item si sal de curribus ad navem portatur et sursum ducitur, de 100 mensuris 4 gr. solvet. Massa allecium de Maidburg adducta in navi, pro theloneo 1 1/2 fertonem dabit, navis ducens allecia in Tetschin vel in Bo- hemiam, de massa qualibet 1/2 fert. solvet. Lapis lanae infra ducendus 1 den. dabit; si autem ultra Albeam vel in Bohemiam ducetur, 2 solvet denarios. Lapis arvinae, lapis sepi ad inferiores partes ducendus 1 tantum, si autem ducetur trans Albeam vel in Boemiam, den. 2 dabit. 22*)
Cap. XII. Stratae et commercium. 339 seu deorsum ad ipsorum civitatem deduci contingat, legitime habuerint et habeant usque modo, prout etiam litterae confirma- tionis d. Caroli . . . datae desuper . . . attestantur: Nos . . . dictis magistro civium . . . infra scriptam gratiam duximus fa- ciendam, vid, quod quaelibet navis onerata bladis, sale, piscibus, vino ac aliis mercibus quibuscunque, descendens seu ascendens per Albeam, apud Luthomer. civitatem merces hujusmodi depo- nere debeat, sicut hoc ipsum tentum est hactenus ab antiquo. Si quis vero mercator seu persona alia qualiscunque ... hujus- modi depositionem forsitan facere non curaret, extunc hujusmodi persona de praefata navi onerata, quotiens navem ipsam prae- terire contigerit, triginta florenos auri legalis ponderis, toties quoties merces renuerit deponere vel negligeret, nomine veri thelonei dictis civibus persolvere teneatur, in usus Nostros et Nostrae camerae nullo medio convertendos ... (Orig. civ. Litomer.) 9. Specimen thelonei Pirnensis. 1325. Mensura, sturnicz dicta, mellis in Boemiam ducenda, 3 solvet denarios. Centum quinquaginta cutes bovini vel equini corii ductae de Bohemia vel trans Albeam vel de quacunque aliena terra — pro conductu dabunt mediam marcam. Unus pannus nobilis in Bohemiam ducendus 4 den. dabit; unus pannus brevis, Renensis vel Yprensis, 3 den.; pannus in provincia factus, 2 den.; et si incola civitatis dictas pannos in Bohemiam duxerit, dabit medium theloneum. Boemicale theloneum de sale: Sal, quod mensuratur in Pirn ex nave et ducitur in Bohemiam, de 100 mensuris, quae in vulgo soch dicitur, 2 gr. dabit; item si sal de curribus ad navem portatur et sursum ducitur, de 100 mensuris 4 gr. solvet. Massa allecium de Maidburg adducta in navi, pro theloneo 1 1/2 fertonem dabit, navis ducens allecia in Tetschin vel in Bo- hemiam, de massa qualibet 1/2 fert. solvet. Lapis lanae infra ducendus 1 den. dabit; si autem ultra Albeam vel in Bohemiam ducetur, 2 solvet denarios. Lapis arvinae, lapis sepi ad inferiores partes ducendus 1 tantum, si autem ducetur trans Albeam vel in Boemiam, den. 2 dabit. 22*)
Strana 340
340 Cap. XII. Stratae et commercium. Lapis filamenti, garn vulg. dicti, si ducitur vel portatur in Boemiam, 2 den. dabit. Sexagena cultrorum parvorum de Boemia allatorum 5 den. dabit. Boemicale vinum adductum et pro sale datum est a the- loneo absolutum; si vero pro denariis venditur, tunc dabit pro theloneo 2 grossos. (Emler III. 1077.) 10. 1325. 22. Ap. Joannes rex ... Volentes Nostros cives Uscenses ac eorum successores juribus, libertatibus, necnon con- stitutionibus, quibus hucusque freti sunt, et inantea perfrui et gaudere, ipsis concedimus et favemus, ut in . . . omnibus et singulis, quibus Nostra Luthomericensis circa quascunque posses- siones suas et expresse circa Albeae ac etiam Wultavae in as- cendendo et descendendo per eas cum rebus suis transitus liberos ad praesens gaudet civitas vel etiam secuturis temporibus gavi- sura fuerit libertatibus, inmunitatibus ac gratiis, similiter uti debeant et gaudere, ita quod ... civium Nostrorum Luthomeri- censium instar . . Nostri Uscenses cives ac eorum successores in Albeae et Wultavae aquarum ascendendo et descendendo per eas liberis transitibus, consueto per eos dumtaxat dato theloneo in locis, in quibus de jure dari consuevit, quocunque voluerint navigare et ubicunque eis navigia sua expediverint, onerare ac annonam et res suas quascunquae ad ipsa adducere valeant et etiam sine impedimento quolibet adaptare. (Arch. civ. Ustensis. Feistner Gesch. der St. Aussig. — Emler III. 1082.) 11. Portus et thelonea in Vltavia. 1366. 3. Aug. Wir Karln etc. . . . . . . . . . . . . . Czu dem ersten, das man alle were, die uff der Multaw gemachet sint, wes sy auch sein, also bestellen sol, das man uf iclichen were ein tor machen sal, das czweinczik Prager elen weit sei in sulcher masze, das durch alle tor die Multaw einen slechten eben flusz gehaben muege, das die kaufmanschaft nicht zu besorgen sei, das si uf dem- selben vorderbe, ab sy von der hohe gen tal vallen solde, und meinen und wellen, das man dorczu zuhant unvorczogenlich greifen sol an ufschup und an alles hindernusse. Auch wellen, seczen und gebiten wir by suchen penen, als hernoch geschriben steen, daz alle czoelle, die uf der Multaw gemachet und aufgeseczt sein
340 Cap. XII. Stratae et commercium. Lapis filamenti, garn vulg. dicti, si ducitur vel portatur in Boemiam, 2 den. dabit. Sexagena cultrorum parvorum de Boemia allatorum 5 den. dabit. Boemicale vinum adductum et pro sale datum est a the- loneo absolutum; si vero pro denariis venditur, tunc dabit pro theloneo 2 grossos. (Emler III. 1077.) 10. 1325. 22. Ap. Joannes rex ... Volentes Nostros cives Uscenses ac eorum successores juribus, libertatibus, necnon con- stitutionibus, quibus hucusque freti sunt, et inantea perfrui et gaudere, ipsis concedimus et favemus, ut in . . . omnibus et singulis, quibus Nostra Luthomericensis circa quascunque posses- siones suas et expresse circa Albeae ac etiam Wultavae in as- cendendo et descendendo per eas cum rebus suis transitus liberos ad praesens gaudet civitas vel etiam secuturis temporibus gavi- sura fuerit libertatibus, inmunitatibus ac gratiis, similiter uti debeant et gaudere, ita quod ... civium Nostrorum Luthomeri- censium instar . . Nostri Uscenses cives ac eorum successores in Albeae et Wultavae aquarum ascendendo et descendendo per eas liberis transitibus, consueto per eos dumtaxat dato theloneo in locis, in quibus de jure dari consuevit, quocunque voluerint navigare et ubicunque eis navigia sua expediverint, onerare ac annonam et res suas quascunquae ad ipsa adducere valeant et etiam sine impedimento quolibet adaptare. (Arch. civ. Ustensis. Feistner Gesch. der St. Aussig. — Emler III. 1082.) 11. Portus et thelonea in Vltavia. 1366. 3. Aug. Wir Karln etc. . . . . . . . . . . . . . Czu dem ersten, das man alle were, die uff der Multaw gemachet sint, wes sy auch sein, also bestellen sol, das man uf iclichen were ein tor machen sal, das czweinczik Prager elen weit sei in sulcher masze, das durch alle tor die Multaw einen slechten eben flusz gehaben muege, das die kaufmanschaft nicht zu besorgen sei, das si uf dem- selben vorderbe, ab sy von der hohe gen tal vallen solde, und meinen und wellen, das man dorczu zuhant unvorczogenlich greifen sol an ufschup und an alles hindernusse. Auch wellen, seczen und gebiten wir by suchen penen, als hernoch geschriben steen, daz alle czoelle, die uf der Multaw gemachet und aufgeseczt sein
Strana 341
Cap. XII. Stratae et commercium. 341 noch czeiten des egenanten kuniges Wenczeslaes, unsers elter vater, genczlich abe sullen sein, und das nymant pflichtig sei in denselben czoellen ichtes zu geben, wann wir si vortilgen und alczumal vornichten mit kuniglicher macht zu Behem und mit rechter wissen, ausgenomen die nochgeschriben czoelle ze Froburk, zu Ugezdecz, zu Klingenberk, zu Orlik, zu Kamik, zu Branik und zu Wissehrad. Und die czoelle messigen und leutern wir in sulcher schikht : Zu dem ersten zu Froburk meinen und wellen wir, das man ie von czehen holczern, si sein lang ader kurcz, grosz ader klein, nichtes mer nur czwen haller nemen sal, und was ander kauf- manschaft uf dem selben holcze liget, ab is auch klein holcz were, die sal alczumal ledig und frey sein und nicht czolles geben. Dornoch zu Ugezdecz meinen und wellen wir, das man von czehen langen holczern czwen haller nemen solle und von czehen cleinen ader kurczen, wy man das nennet, nur ein haller zu czolle nemen sullen, und ander alle kaufmanschaft, die man doruffe furet, die sal aller sache ledig und frey sein, gleicherweis als umb Froburg dorvor begriffen ist. Dornoch zu Klingenwerk meinen und wellen wir, das man von czehen langen ader kurczen holczern nur ein haller nemen sal zu czolle und kleines ader kurczes holcz, die man uf demselben langen ader kurczen furet, das sal frei und ledig sein, und dorczu ander alle kaufmanschaft, alz dovor begriffen. Dornoch zu Orlik ist unser meinunge und wellen auch, das der czol daselbest nicht anders solde genomen werden den alz zu Klingenwerk, als is dovor mit worten aus- genomen ist. Dornoch zu Kamik meinen und wellen wir, das man ein flosz fuer sechczik stuke halden sulle, und icliches der- selben stucke sal czehen holczer haben, und von ietlichem einem sulchen ganczen flosze sal man nur fumf wyener zu czolle nemen, und alle andere kaufmanschaft, die man uf dem selben holcze furet, die sal aller sache frei und ledig sein. — Auch wollen und gebiten wir, daz man alle czolle und weer uf dem wasser der Misza, der Luznicz und der Ottawa halden und nemen solle in aller der masze, als dovor umb were und umb czolle uf der Multaw geschribn stet. Ouch meinen, wellen und gebieten wir, das man uf allen den egenanten czollen nymant umb keynerlei sache, welcherleie
Cap. XII. Stratae et commercium. 341 noch czeiten des egenanten kuniges Wenczeslaes, unsers elter vater, genczlich abe sullen sein, und das nymant pflichtig sei in denselben czoellen ichtes zu geben, wann wir si vortilgen und alczumal vornichten mit kuniglicher macht zu Behem und mit rechter wissen, ausgenomen die nochgeschriben czoelle ze Froburk, zu Ugezdecz, zu Klingenberk, zu Orlik, zu Kamik, zu Branik und zu Wissehrad. Und die czoelle messigen und leutern wir in sulcher schikht : Zu dem ersten zu Froburk meinen und wellen wir, das man ie von czehen holczern, si sein lang ader kurcz, grosz ader klein, nichtes mer nur czwen haller nemen sal, und was ander kauf- manschaft uf dem selben holcze liget, ab is auch klein holcz were, die sal alczumal ledig und frey sein und nicht czolles geben. Dornoch zu Ugezdecz meinen und wellen wir, das man von czehen langen holczern czwen haller nemen solle und von czehen cleinen ader kurczen, wy man das nennet, nur ein haller zu czolle nemen sullen, und ander alle kaufmanschaft, die man doruffe furet, die sal aller sache ledig und frey sein, gleicherweis als umb Froburg dorvor begriffen ist. Dornoch zu Klingenwerk meinen und wellen wir, das man von czehen langen ader kurczen holczern nur ein haller nemen sal zu czolle und kleines ader kurczes holcz, die man uf demselben langen ader kurczen furet, das sal frei und ledig sein, und dorczu ander alle kaufmanschaft, alz dovor begriffen. Dornoch zu Orlik ist unser meinunge und wellen auch, das der czol daselbest nicht anders solde genomen werden den alz zu Klingenwerk, als is dovor mit worten aus- genomen ist. Dornoch zu Kamik meinen und wellen wir, das man ein flosz fuer sechczik stuke halden sulle, und icliches der- selben stucke sal czehen holczer haben, und von ietlichem einem sulchen ganczen flosze sal man nur fumf wyener zu czolle nemen, und alle andere kaufmanschaft, die man uf dem selben holcze furet, die sal aller sache frei und ledig sein. — Auch wollen und gebiten wir, daz man alle czolle und weer uf dem wasser der Misza, der Luznicz und der Ottawa halden und nemen solle in aller der masze, als dovor umb were und umb czolle uf der Multaw geschribn stet. Ouch meinen, wellen und gebieten wir, das man uf allen den egenanten czollen nymant umb keynerlei sache, welcherleie
Strana 342
342 Cap. XII. Stratae et commercium. die seye, bekumern, beteidingen ader ansprechen sullen in dhei- nerweisz, sunder ein itlicher sal sein recht und anspruche suchen, volfuren und enden vor dem vorgenanten burgmeistr und rate der egenanten unserr hoepstat zu Prage an den steten, als is von alter mit recht und loblicher gewonheit des kunigreichs zu Behem herbracht und komen ist; ausgenomen die czolle, die do gehoren zu der brucke der egenanten unser hoepstat zu Prage; bynnen dreyen meilen uf dem wasser obenig und nyderwenig derselben brucke uf allen und bey allen furten, als man die pflikt zu nemen, sulche alle czolle, welcherley die denne weren, mit kuniglicher macht von Beheim und mit rechter wissen wir sy in allen iren kreften und bey ir macht lassen bleiben volkum- lichen und gancz und gar uud unvorseret behalden. (Čelakovský I. 86.) 12. Stratae orientem versus. 1350. 18. Julii. Karolus . . . rex. Fidelibus suis dilectis civitatum Pragensis, Wratislaviensis, Chutnensis, Olomucensis, Brunensis, Glaczensis, Novae Civitatis in Moravia, aliorumque locorum et oppidorum per Boemiam et Moraviam judicibus ... caeterisque omnibus et singulis in Romano Imperio seu in aliis quibuscunque principatibus residentibus Nobis et Imperio sub- jectis . . . Gravem fidelium mercatorum Nostrorum de Boemia et Mo- ravia querelam recepimus, continentem, quod cives et mercatores de Cracovia contra approbatam et antiquitus semper observatam consuetudinem a tempore, cuius in contrarium memoria non existit, per novas et abusivas ipsarum constitutiones iuri con- trarias eosdem mercatores hucusque contra Deum et iustitiam impediverint et violenter impediunt, ne ipsi cum eorum rebus et mercationibus versus Russiam et Prussiam procedere prae- sumant, eisque stratas et vias huiusmodi praecludunt, in eorundem mercatorum Nostrorum irrecuperabile dispendium ac iurium No- strorum et Imperii derogationem manifestam, ex eo, quod omnes stratae et viae in quibuscunque regnis et dominiis in terra et aquis, ad Nos et Romanum Imperium de iure pertinere digno- scuntur. De quo admiramur vehementer, praesertim cum homines et mercatores de Cracovia et aliis terris regis Poloniae in omnibus civitatibus et terris Nostro dominio suppositis cum
342 Cap. XII. Stratae et commercium. die seye, bekumern, beteidingen ader ansprechen sullen in dhei- nerweisz, sunder ein itlicher sal sein recht und anspruche suchen, volfuren und enden vor dem vorgenanten burgmeistr und rate der egenanten unserr hoepstat zu Prage an den steten, als is von alter mit recht und loblicher gewonheit des kunigreichs zu Behem herbracht und komen ist; ausgenomen die czolle, die do gehoren zu der brucke der egenanten unser hoepstat zu Prage; bynnen dreyen meilen uf dem wasser obenig und nyderwenig derselben brucke uf allen und bey allen furten, als man die pflikt zu nemen, sulche alle czolle, welcherley die denne weren, mit kuniglicher macht von Beheim und mit rechter wissen wir sy in allen iren kreften und bey ir macht lassen bleiben volkum- lichen und gancz und gar uud unvorseret behalden. (Čelakovský I. 86.) 12. Stratae orientem versus. 1350. 18. Julii. Karolus . . . rex. Fidelibus suis dilectis civitatum Pragensis, Wratislaviensis, Chutnensis, Olomucensis, Brunensis, Glaczensis, Novae Civitatis in Moravia, aliorumque locorum et oppidorum per Boemiam et Moraviam judicibus ... caeterisque omnibus et singulis in Romano Imperio seu in aliis quibuscunque principatibus residentibus Nobis et Imperio sub- jectis . . . Gravem fidelium mercatorum Nostrorum de Boemia et Mo- ravia querelam recepimus, continentem, quod cives et mercatores de Cracovia contra approbatam et antiquitus semper observatam consuetudinem a tempore, cuius in contrarium memoria non existit, per novas et abusivas ipsarum constitutiones iuri con- trarias eosdem mercatores hucusque contra Deum et iustitiam impediverint et violenter impediunt, ne ipsi cum eorum rebus et mercationibus versus Russiam et Prussiam procedere prae- sumant, eisque stratas et vias huiusmodi praecludunt, in eorundem mercatorum Nostrorum irrecuperabile dispendium ac iurium No- strorum et Imperii derogationem manifestam, ex eo, quod omnes stratae et viae in quibuscunque regnis et dominiis in terra et aquis, ad Nos et Romanum Imperium de iure pertinere digno- scuntur. De quo admiramur vehementer, praesertim cum homines et mercatores de Cracovia et aliis terris regis Poloniae in omnibus civitatibus et terris Nostro dominio suppositis cum
Strana 343
Cap. XII. Stratae et commercium. 343 eorum mercibus absque omni impedimento et gravamine libere et secure hucusque transivissent et eorum negotiationes exer- cuerint, prout eis visum est utilius expedire. Nolentes igitur huiusmodi iniurias et violentias Nostris mercatoribus illatas et quae continue inferuntur, sub patientiae silentio praeterire, sed potius ipsorum commoditatibus et profec- tibus, ut tenemur, salubriter providere, vobis omnibus et singulis supradictis et vestrum cuilibet per se, qui requisiti fueritis, di- stricte praecipimus et mandamus, gratiae Nostrae sub obtentu, quatenus universos et singulos cives et mercatores de Cracovia et aliis civitatibus et terris regis Poloniae, quandocunque vel quotiescunque ad vos et loca vestra cum ipsorum mercibus ap- plicuerint, ipsos statim, nullo alio exspectato mandato, cum om- nibus eorum mercibus a vobis recedere et redire, unde venerant, cogatis et modis omnibus faciatis, non permittentes eosdem mer- catores res ipsorum apud vos dissolvere, religare aut vendere aut quaslibet alias negotiationes exercere tamdiu, quousque id expresse per literas Nostras revocaverimus et donec aliud a Nostra Maiestate receperitis in mandatis. (Pelzel, Karl IV. 76.) Serenissime . . . Dilectionem Vestram studiosa mente ro- gamus, quatenus transitum versus Russiam hominibus regni Nostri Boemici et ducatus Wratislaviensis liberum more pristino donare velitis, ut absque impedimento velut Vestri regnicolae loca Rusiae visitare valeant pro mercibus comparandis; nam innata Vobis virtute ac discretione potestis advertere, qualiter exnunc inantea regna Poloniae et Boemiae pari passu et aequi- forma fortuna decurrunt, ut vid. Vestra commoda Nobis semper grato affectu dulcescunt et in Vestris velimus, sicut et tenemur, profectibus laborare . . . Non oportet igitur inter communium hominum dispitare profectus, quod ita Nostris faveatur in Vestro dominio, sicut omnibus Vestris in regno Boemiae benigna pro- motione favetur, quantum Nostrae sortes utrobique pari fortuna subsistent. (Gelnhausen, Form. Car. Hoffm. COLII.) 13. Nos Johannes marchio Moraviae . . . Cum in civitate Nostra Olomucensi depositio mercium et verum vendibilium, quae vulgariter niederlagunge dicitur, sit a nonnullis retroactis tem-
Cap. XII. Stratae et commercium. 343 eorum mercibus absque omni impedimento et gravamine libere et secure hucusque transivissent et eorum negotiationes exer- cuerint, prout eis visum est utilius expedire. Nolentes igitur huiusmodi iniurias et violentias Nostris mercatoribus illatas et quae continue inferuntur, sub patientiae silentio praeterire, sed potius ipsorum commoditatibus et profec- tibus, ut tenemur, salubriter providere, vobis omnibus et singulis supradictis et vestrum cuilibet per se, qui requisiti fueritis, di- stricte praecipimus et mandamus, gratiae Nostrae sub obtentu, quatenus universos et singulos cives et mercatores de Cracovia et aliis civitatibus et terris regis Poloniae, quandocunque vel quotiescunque ad vos et loca vestra cum ipsorum mercibus ap- plicuerint, ipsos statim, nullo alio exspectato mandato, cum om- nibus eorum mercibus a vobis recedere et redire, unde venerant, cogatis et modis omnibus faciatis, non permittentes eosdem mer- catores res ipsorum apud vos dissolvere, religare aut vendere aut quaslibet alias negotiationes exercere tamdiu, quousque id expresse per literas Nostras revocaverimus et donec aliud a Nostra Maiestate receperitis in mandatis. (Pelzel, Karl IV. 76.) Serenissime . . . Dilectionem Vestram studiosa mente ro- gamus, quatenus transitum versus Russiam hominibus regni Nostri Boemici et ducatus Wratislaviensis liberum more pristino donare velitis, ut absque impedimento velut Vestri regnicolae loca Rusiae visitare valeant pro mercibus comparandis; nam innata Vobis virtute ac discretione potestis advertere, qualiter exnunc inantea regna Poloniae et Boemiae pari passu et aequi- forma fortuna decurrunt, ut vid. Vestra commoda Nobis semper grato affectu dulcescunt et in Vestris velimus, sicut et tenemur, profectibus laborare . . . Non oportet igitur inter communium hominum dispitare profectus, quod ita Nostris faveatur in Vestro dominio, sicut omnibus Vestris in regno Boemiae benigna pro- motione favetur, quantum Nostrae sortes utrobique pari fortuna subsistent. (Gelnhausen, Form. Car. Hoffm. COLII.) 13. Nos Johannes marchio Moraviae . . . Cum in civitate Nostra Olomucensi depositio mercium et verum vendibilium, quae vulgariter niederlagunge dicitur, sit a nonnullis retroactis tem-
Strana 344
344 Cap. XII. Stratae et commercium. , quatenus hujusmodi depo- poribus celebrata, nos statuimus sitio eisdem more et consuetudine, sicut habita est hactenus in dicta civitate, perpetuis inantea temporibus observetur, et spe- cialiter, ut mercatores Cracovienses merces suas et res vendibiles, quas ad ipsam civitatem adduxerint, ibidem vendere teneantur, et quod extra et ad terram Nostram Moraviae viae seu stratae publicae antiquitus usitatae, per dictam civitatem Olomucensem ab omnibus et singulis sub ammissione rerum, quas duxerint, de caetero debeant frequentari. (Orig. civ. Olom. — Brandl VIII. 65.) 14. Strata publica versus Budam Ungaricam. 1336. (Karolus, rex Hungariae, mercatoribus de Boemia in Hun- gariam euntibus vias seu stratas publicas designat, teloneaque in eis solvenda statuit.) — Significamus, "quod cum via seu strata publica mercatorum hinc a Nostro regno in Bohemiam et alia convicina regna transeuntium et e converso a Bohemia et aliis vicinis regnis in praedictum regnum Nostrum cum suis rebus et bonis mercimonialibus venientium a temporibus guerrosis et im- pacatis propter malefactorum hominum insidias et indebitas exa- ctiones tributorum fere hactenus et usquemodo disueta fuissent, Nosque, prout incumbebat officio nobis divinitus credito, pro commodiori et tranquilliori transitu eorundem inter caetera Nostrae considerationis animum ad reformandum et restaurandum eadem, specialiter dum pridem una cum —— principe d. Johanne, — illustri Bohemorum rege, fratre Nostro carissimo, parlamentum habuimus, tractatum specialem circa praemissa habendo studio- sius divertissemus, tandem etiam utilitatibus utrorumque regnorum consideratis, una cum praelatis et regni Nostri baronibus matura deliberatione habita et de consilio eorumdem pro eisdem merca- toribus tam Nostri quam Bohemiae et aliorum vicionorum re- gnorum vias et stratas infrascriptas publicas fore girandas et perambulandas ac tributa in locis et modis inferius exprimendis exigenda duximus atque ordinanda, videlicet: In primo introitu ad metas regni Hungariae in Alba Ecclesia vel in vulgari Wibar 1) nominata debeat solvi octoagesima de rebus mercimo- nialibus. Item abinde sive in Saaswar sive in Stinche2) de quolibet curru mercimoniali, qui vulgariter dicitur rudas, debeat 1) Ujvar- Holíč. 2) Sasvar a Stenice.
344 Cap. XII. Stratae et commercium. , quatenus hujusmodi depo- poribus celebrata, nos statuimus sitio eisdem more et consuetudine, sicut habita est hactenus in dicta civitate, perpetuis inantea temporibus observetur, et spe- cialiter, ut mercatores Cracovienses merces suas et res vendibiles, quas ad ipsam civitatem adduxerint, ibidem vendere teneantur, et quod extra et ad terram Nostram Moraviae viae seu stratae publicae antiquitus usitatae, per dictam civitatem Olomucensem ab omnibus et singulis sub ammissione rerum, quas duxerint, de caetero debeant frequentari. (Orig. civ. Olom. — Brandl VIII. 65.) 14. Strata publica versus Budam Ungaricam. 1336. (Karolus, rex Hungariae, mercatoribus de Boemia in Hun- gariam euntibus vias seu stratas publicas designat, teloneaque in eis solvenda statuit.) — Significamus, "quod cum via seu strata publica mercatorum hinc a Nostro regno in Bohemiam et alia convicina regna transeuntium et e converso a Bohemia et aliis vicinis regnis in praedictum regnum Nostrum cum suis rebus et bonis mercimonialibus venientium a temporibus guerrosis et im- pacatis propter malefactorum hominum insidias et indebitas exa- ctiones tributorum fere hactenus et usquemodo disueta fuissent, Nosque, prout incumbebat officio nobis divinitus credito, pro commodiori et tranquilliori transitu eorundem inter caetera Nostrae considerationis animum ad reformandum et restaurandum eadem, specialiter dum pridem una cum —— principe d. Johanne, — illustri Bohemorum rege, fratre Nostro carissimo, parlamentum habuimus, tractatum specialem circa praemissa habendo studio- sius divertissemus, tandem etiam utilitatibus utrorumque regnorum consideratis, una cum praelatis et regni Nostri baronibus matura deliberatione habita et de consilio eorumdem pro eisdem merca- toribus tam Nostri quam Bohemiae et aliorum vicionorum re- gnorum vias et stratas infrascriptas publicas fore girandas et perambulandas ac tributa in locis et modis inferius exprimendis exigenda duximus atque ordinanda, videlicet: In primo introitu ad metas regni Hungariae in Alba Ecclesia vel in vulgari Wibar 1) nominata debeat solvi octoagesima de rebus mercimo- nialibus. Item abinde sive in Saaswar sive in Stinche2) de quolibet curru mercimoniali, qui vulgariter dicitur rudas, debeat 1) Ujvar- Holíč. 2) Sasvar a Stenice.
Strana 345
Cap. XII. Stratae et commercium. 345 solvi unus loth sive tria pondera. Item de quolibet curru, mizas dicto, medium tributum seu medius loth. Et abhinc in Ja- bluncza circa castrum Kurlatko1) debet solvi solummodo tributum pontis, itaque de quolibet equo vel boue trahente currum unus denarins Vienensis. Item de pecoribus venditioni exponendis, scilicet maioribus duobus, similiter unus denarius Vienensis. Item de quatuor parvis animalibus, avibus, capris et porcis si- militer unus denarius Viennensis, et non plus. Item abinde in loco Wiksaad sive in villa Beizn 2) debet solvi tributum, sicut in Saaswar et Stinche, de curribus mercionalibus tantum. Praeterea a civitate Tirnauiensi 3) usque ad Budam in locis infrascriptis debet exigi tributum similiter de curribus mercimonialibus modo supradicto: Primo in Forkofunda, po- stea in Senice, item in villis archiepiscopi Strigoniensis Nar- hiid et Udward vocatis 4), item ultra Danubium ex ista parte in Strigonium;5) postea in villa Chabiia; item in villa Sancti Jacobi pro castro Veteris Buda. Et in porta civitatis Budensis debent tributa exigi similiter de curribus, prout superius est expressum. Hoc tamen declarato, quod in locis tributorum supradictis nullas debet fieri religatio, praeterquam in civitatibus, in quibus tricesimam constituerimus exigendam. Quae omnia loca tributorum tam civibus Brunensibus de regno Bohe- miae, quam Nostris civibus Tirnaviensibus referentibus scimus esse a tempore Belae regis instituta, legitima et omnino fore justae. (Lib. vetust. stat. et priv. Prag. — Chytil Cod. VII. 76. Emler III. 256. Čelakovský I. 27.) 15. Venetiarum dux de mercatoribus. 1358. 26. Apr. Serenissimo . . . Karolo R. I. et B. R. Johannes Delphino Venetiarum etc. dux . . . Pro eo quod mer- catores concives nostros in Vestram et Imperii Sacri protectio- nem assumere dignatur Imp. Ser. ac ipsis securitatem et liberum transitum tam per Alamaniam, Boemiam et alias subditas Vobis partes de singulari benignitatis munere procurastis, Sev. Caes. ad gratiarum actiones consurgimus et volentes hujusmodi tam benigno favori pro nostra possibilitate vices respondere, universos 1) Korlat- Kö. 2) Byksád, Beyn. 3) Trnava. 4) Forkoshyda, Semptey, Varhéd, Udvar. 5) Střehom, Gran.
Cap. XII. Stratae et commercium. 345 solvi unus loth sive tria pondera. Item de quolibet curru, mizas dicto, medium tributum seu medius loth. Et abhinc in Ja- bluncza circa castrum Kurlatko1) debet solvi solummodo tributum pontis, itaque de quolibet equo vel boue trahente currum unus denarins Vienensis. Item de pecoribus venditioni exponendis, scilicet maioribus duobus, similiter unus denarius Vienensis. Item de quatuor parvis animalibus, avibus, capris et porcis si- militer unus denarius Viennensis, et non plus. Item abinde in loco Wiksaad sive in villa Beizn 2) debet solvi tributum, sicut in Saaswar et Stinche, de curribus mercionalibus tantum. Praeterea a civitate Tirnauiensi 3) usque ad Budam in locis infrascriptis debet exigi tributum similiter de curribus mercimonialibus modo supradicto: Primo in Forkofunda, po- stea in Senice, item in villis archiepiscopi Strigoniensis Nar- hiid et Udward vocatis 4), item ultra Danubium ex ista parte in Strigonium;5) postea in villa Chabiia; item in villa Sancti Jacobi pro castro Veteris Buda. Et in porta civitatis Budensis debent tributa exigi similiter de curribus, prout superius est expressum. Hoc tamen declarato, quod in locis tributorum supradictis nullas debet fieri religatio, praeterquam in civitatibus, in quibus tricesimam constituerimus exigendam. Quae omnia loca tributorum tam civibus Brunensibus de regno Bohe- miae, quam Nostris civibus Tirnaviensibus referentibus scimus esse a tempore Belae regis instituta, legitima et omnino fore justae. (Lib. vetust. stat. et priv. Prag. — Chytil Cod. VII. 76. Emler III. 256. Čelakovský I. 27.) 15. Venetiarum dux de mercatoribus. 1358. 26. Apr. Serenissimo . . . Karolo R. I. et B. R. Johannes Delphino Venetiarum etc. dux . . . Pro eo quod mer- catores concives nostros in Vestram et Imperii Sacri protectio- nem assumere dignatur Imp. Ser. ac ipsis securitatem et liberum transitum tam per Alamaniam, Boemiam et alias subditas Vobis partes de singulari benignitatis munere procurastis, Sev. Caes. ad gratiarum actiones consurgimus et volentes hujusmodi tam benigno favori pro nostra possibilitate vices respondere, universos 1) Korlat- Kö. 2) Byksád, Beyn. 3) Trnava. 4) Forkoshyda, Semptey, Varhéd, Udvar. 5) Střehom, Gran.
Strana 346
346 Cap. XII. Stratae et commercium. mercatores Vestros tam de Imperii, regni Boemiae, quam de aliis regionibus Vestrae ditioni subjectis in nostram et .. nostri consilii et universitatis protectionem assumentes, ipsos ubique locorum et per omnes terras ditioni nostrae subditas protegere et defendere volumus fideli studio pro viribus et pro posse. Datum in nostro ducali palatio die XVI. Aprilis. (Pelzel, Karl IV. — Brandl IX. 94.) 16. Nundinarum concessio. Wenceslaus — notum fa- cimus, quod cupientes conditionem civitatis Nostrae in Misa facere meliorem, scabinis, civibus, incolis et universitati civium ejusdem indulsimus . . , ut ipsi exnunc inantea annis singulis, incipiendo die dominico proximo post festum S. Galli et deinde continuando infra octo dies se immediate sequentes, nundinas seu annuale forum in civitate Misa praedicta celebrare et ob- servare valeant atque possint, cum omnibus mercibus, mercimo- niis, rebus, libertatibus, immunitatibus, juribus, modis et formis, quemadmodum nundinae sive annuale forum in aliis regni Nostri Boemiae civitatibus consueverunt antiquitus observari . . . (Orig. civ. Misensis. Pelzel, K. Wenzel IV., dipl. LXXI.) 17. Hospites mercatores, Pragae commorantes. „Nos Wencezlaus (II) —— Notum esse volumus — quod universitas civium Nostrae Antiquae civitatis Pra- gensis nec non cives Novae civitatis Pragensis sub castro, videntes, quod ipsae civitates multa detrimenta et dampna reci- piant et receperint a temporibus retroactis propter hospites de quibuscunque terris sua mercimonia ligata et non ligata in dictas civitates adducentes, de Nostra speciali gratia et favore statuerunt : 1. Ut quandocunque dicti hospites cum suis mercimoniis ad dictas civitates venerint, in ipsis civitatibus stare debent et sua mercimonia ibidem deponere vel ipsa deducere, si eis placet. 2. Et si quinque diebus in dictis civitatibus manserint, tunc debent sua mercimonia disligare coram duobus probis viris et notario, qui per cives ad hoc electi fuerint, et tunc dicta mercimonia nullatenus de civitatibus deducere tene- antur. Quod si non facerent, extunc ad solutionem trium marca- rum argenti nomine poenae sine difficultate qualibet teneantur, et nihilominus disligare dicta mercimonia tenebuntur sub condi- tionibus superius praenotatis.
346 Cap. XII. Stratae et commercium. mercatores Vestros tam de Imperii, regni Boemiae, quam de aliis regionibus Vestrae ditioni subjectis in nostram et .. nostri consilii et universitatis protectionem assumentes, ipsos ubique locorum et per omnes terras ditioni nostrae subditas protegere et defendere volumus fideli studio pro viribus et pro posse. Datum in nostro ducali palatio die XVI. Aprilis. (Pelzel, Karl IV. — Brandl IX. 94.) 16. Nundinarum concessio. Wenceslaus — notum fa- cimus, quod cupientes conditionem civitatis Nostrae in Misa facere meliorem, scabinis, civibus, incolis et universitati civium ejusdem indulsimus . . , ut ipsi exnunc inantea annis singulis, incipiendo die dominico proximo post festum S. Galli et deinde continuando infra octo dies se immediate sequentes, nundinas seu annuale forum in civitate Misa praedicta celebrare et ob- servare valeant atque possint, cum omnibus mercibus, mercimo- niis, rebus, libertatibus, immunitatibus, juribus, modis et formis, quemadmodum nundinae sive annuale forum in aliis regni Nostri Boemiae civitatibus consueverunt antiquitus observari . . . (Orig. civ. Misensis. Pelzel, K. Wenzel IV., dipl. LXXI.) 17. Hospites mercatores, Pragae commorantes. „Nos Wencezlaus (II) —— Notum esse volumus — quod universitas civium Nostrae Antiquae civitatis Pra- gensis nec non cives Novae civitatis Pragensis sub castro, videntes, quod ipsae civitates multa detrimenta et dampna reci- piant et receperint a temporibus retroactis propter hospites de quibuscunque terris sua mercimonia ligata et non ligata in dictas civitates adducentes, de Nostra speciali gratia et favore statuerunt : 1. Ut quandocunque dicti hospites cum suis mercimoniis ad dictas civitates venerint, in ipsis civitatibus stare debent et sua mercimonia ibidem deponere vel ipsa deducere, si eis placet. 2. Et si quinque diebus in dictis civitatibus manserint, tunc debent sua mercimonia disligare coram duobus probis viris et notario, qui per cives ad hoc electi fuerint, et tunc dicta mercimonia nullatenus de civitatibus deducere tene- antur. Quod si non facerent, extunc ad solutionem trium marca- rum argenti nomine poenae sine difficultate qualibet teneantur, et nihilominus disligare dicta mercimonia tenebuntur sub condi- tionibus superius praenotatis.
Strana 347
Cap. XII. Stratae et commercium. 347 3. Item statuerunt, ut dicti hospites sua mercimonia non debeant in ipsa civitate Pragensi aliis hospitibus vendere, sed tantum Pragensibus et aliarum civitatum Nostrarum de Boemia et Moravia civibus, qui collectas suas et alia jura civitatum fa- cere et exsolvere consueverunt. Quod si non facerent, extunc tam hospes vendens quam emens poenae subjaceat praenotatae, ita quod quilibet eorum ad solutionem trium marcarum argenti sine difficultate qualibet teneatur, et tam venditio quam emtio merci- moniorum, quae facta esse dinoscitur, nullius roboris habeat fir- mitatem. Et si unus eorum recesserit et alter remanserit, idem, qui remanserit, poenam solvere tenebitur dupplicatam. 4. Item statuerunt, ut quilibet hospes, recipiens ho- spites extraneos ad hospitium suum, apud eosdem hospites nusquam debet emere aliqua mercimonia. Et si hospes tam emens quam vendens secus fecerint, extunc quilibet eorum ad solutionem sex marcarum argenti nomine poenae sine diffi- cultate qualibet teneatur, et nihilominus emptio et venditio, quae facta esse dinoscitur, nullius roboris habeat firmitatem. 5. Item statuerunt, quod quotienscunque aliquis ex civibus utriusque civitatis per duos viros idoneos, quibus fides adhiberi poterit, inculpatus fuerit, quod societatem in venditione et emp- tione mercimoniorum habuerit cum hospitibus, idem inculpatus debet assumere duos viros idoneos, quorum quilibet ad centum marcas argenti habere dinoscitur, et illi duo cum inculpato ju- rabunt, quod societatem non habuerit cum hospitibus praenotatis. Et si idem inculpatus se expurgare non poterit cum duobus viris idoneis, quod dictam societatem cum hospitibus non habuerit, extunc ad solutionem decem marcarum argenti poenae nomine teneatur, et nihilominus jurabit, quod nullam societatem cum hospitibus de caetero exercere debeat vel habere. 6. Item statuerunt, quod nullus civium utriusque civitatis mercimonia aliqua ab aliquo cive de Flandria vel de Vene- tiis aut de aliis regionibns quibuscunque in praedictas civitates ducere debet ibidem alicui civium assignanda, nisi literam testi- monialem habeat eandem, quam civis aliquis ex ipsis civitatibus pro mercimoniis hospiti suo ad partes praedictas dinoscitur desti- nasse. Et si aliquis civis praedictarum civitatum aliqua merci- monia sine dicta litera in ipsas civitates de quibuscunque regio-
Cap. XII. Stratae et commercium. 347 3. Item statuerunt, ut dicti hospites sua mercimonia non debeant in ipsa civitate Pragensi aliis hospitibus vendere, sed tantum Pragensibus et aliarum civitatum Nostrarum de Boemia et Moravia civibus, qui collectas suas et alia jura civitatum fa- cere et exsolvere consueverunt. Quod si non facerent, extunc tam hospes vendens quam emens poenae subjaceat praenotatae, ita quod quilibet eorum ad solutionem trium marcarum argenti sine difficultate qualibet teneatur, et tam venditio quam emtio merci- moniorum, quae facta esse dinoscitur, nullius roboris habeat fir- mitatem. Et si unus eorum recesserit et alter remanserit, idem, qui remanserit, poenam solvere tenebitur dupplicatam. 4. Item statuerunt, ut quilibet hospes, recipiens ho- spites extraneos ad hospitium suum, apud eosdem hospites nusquam debet emere aliqua mercimonia. Et si hospes tam emens quam vendens secus fecerint, extunc quilibet eorum ad solutionem sex marcarum argenti nomine poenae sine diffi- cultate qualibet teneatur, et nihilominus emptio et venditio, quae facta esse dinoscitur, nullius roboris habeat firmitatem. 5. Item statuerunt, quod quotienscunque aliquis ex civibus utriusque civitatis per duos viros idoneos, quibus fides adhiberi poterit, inculpatus fuerit, quod societatem in venditione et emp- tione mercimoniorum habuerit cum hospitibus, idem inculpatus debet assumere duos viros idoneos, quorum quilibet ad centum marcas argenti habere dinoscitur, et illi duo cum inculpato ju- rabunt, quod societatem non habuerit cum hospitibus praenotatis. Et si idem inculpatus se expurgare non poterit cum duobus viris idoneis, quod dictam societatem cum hospitibus non habuerit, extunc ad solutionem decem marcarum argenti poenae nomine teneatur, et nihilominus jurabit, quod nullam societatem cum hospitibus de caetero exercere debeat vel habere. 6. Item statuerunt, quod nullus civium utriusque civitatis mercimonia aliqua ab aliquo cive de Flandria vel de Vene- tiis aut de aliis regionibns quibuscunque in praedictas civitates ducere debet ibidem alicui civium assignanda, nisi literam testi- monialem habeat eandem, quam civis aliquis ex ipsis civitatibus pro mercimoniis hospiti suo ad partes praedictas dinoscitur desti- nasse. Et si aliquis civis praedictarum civitatum aliqua merci- monia sine dicta litera in ipsas civitates de quibuscunque regio-
Strana 348
348 Cap. XII. Stratae et commercium. nibus duxerit, ille idem civis tres marcas argenti et quintum denarium de mercimoniis adductis nomine poenae dare et exsol- vere teneatur. 7. Statuerunt etiam, ut cum praescriptis poenis muri, turres, pontes fracti, viae, semitae et alii defectus civitatum, quicunque fuerint, debeant emendari. 8. Praeterea volumus, ut praedicta statuta ad Reinherum de Florentia et ad ejus societatem se aliquatenus non extendant. Nos autem praedictorum civium supplicationibus in hac parte favorabiliter inclinati praedicta statuta, prout superius sunt expressa, volumus et mandamus inviolabiliter observari. (Roeszler Altprager Stadtrecht LXXXVII.) Ne hospes contra hospitem emat merces. Der richter und die schepfen und der rat von Prage, di wellen und gebieten daz, daz ein itslich gast wider einen andern gast nicht koufen sulle, der da ist uzerhalp der stat gesessen, und ouch nicht verchoufen. Iz mag ouch wol ein iclich gast hie ligen funf tag und sich betrachten, ob er oufgepinden muge oder nicht. An dem sechsten tage soll ar uf binden oder er mag ez enwek furen, ob ez im fuget. Iz aber, daz er uf gebindet, so sol ers ouch hie verkoufen. Iz sol chain gastgebe seinem gaste koufen wider einen andern gast. Iz sol auch kein gastgebe sines gastes gut nicht verkoufen einem andern gaste. Iz schol ouch kein gast- gebe nicht gesellschaft haben mit sinem gaste. Iz sol auch iclich gastgebe sinen gast warnen der buze; und mag aber der gast sinen wirt uber winden, daz er in nicht gewarnet hat, so sol der gastgebe selbe die buze geben. Uber daz sint gesezet zwene man, die darumb gesworen haben der stat, daz si des warten schullen ; und wen sie darumbe besagen uf iren eit, daz hat kraft, und die buze daruber daz, sint drew schoch grosser pfennige; und wo sie die buzze besagen, da sol man nur pfant nemen an burgen, und das phant das behelt man vierzehen tage; und lost man iz nicht in den vierzehen tagen, so gibt man im darnach nicht recht antwort. Und ouch welche furkovflein neuwes kramgewant, welcherleye iz si veil treit, das sal man ir nemen. (Ibid. 9.) De hospitibus. Anno domini 1328 factae sunt constitu-
348 Cap. XII. Stratae et commercium. nibus duxerit, ille idem civis tres marcas argenti et quintum denarium de mercimoniis adductis nomine poenae dare et exsol- vere teneatur. 7. Statuerunt etiam, ut cum praescriptis poenis muri, turres, pontes fracti, viae, semitae et alii defectus civitatum, quicunque fuerint, debeant emendari. 8. Praeterea volumus, ut praedicta statuta ad Reinherum de Florentia et ad ejus societatem se aliquatenus non extendant. Nos autem praedictorum civium supplicationibus in hac parte favorabiliter inclinati praedicta statuta, prout superius sunt expressa, volumus et mandamus inviolabiliter observari. (Roeszler Altprager Stadtrecht LXXXVII.) Ne hospes contra hospitem emat merces. Der richter und die schepfen und der rat von Prage, di wellen und gebieten daz, daz ein itslich gast wider einen andern gast nicht koufen sulle, der da ist uzerhalp der stat gesessen, und ouch nicht verchoufen. Iz mag ouch wol ein iclich gast hie ligen funf tag und sich betrachten, ob er oufgepinden muge oder nicht. An dem sechsten tage soll ar uf binden oder er mag ez enwek furen, ob ez im fuget. Iz aber, daz er uf gebindet, so sol ers ouch hie verkoufen. Iz sol chain gastgebe seinem gaste koufen wider einen andern gast. Iz sol auch kein gastgebe sines gastes gut nicht verkoufen einem andern gaste. Iz schol ouch kein gast- gebe nicht gesellschaft haben mit sinem gaste. Iz sol auch iclich gastgebe sinen gast warnen der buze; und mag aber der gast sinen wirt uber winden, daz er in nicht gewarnet hat, so sol der gastgebe selbe die buze geben. Uber daz sint gesezet zwene man, die darumb gesworen haben der stat, daz si des warten schullen ; und wen sie darumbe besagen uf iren eit, daz hat kraft, und die buze daruber daz, sint drew schoch grosser pfennige; und wo sie die buzze besagen, da sol man nur pfant nemen an burgen, und das phant das behelt man vierzehen tage; und lost man iz nicht in den vierzehen tagen, so gibt man im darnach nicht recht antwort. Und ouch welche furkovflein neuwes kramgewant, welcherleye iz si veil treit, das sal man ir nemen. (Ibid. 9.) De hospitibus. Anno domini 1328 factae sunt constitu-
Strana 349
Cap. XII. Stratae et commercium. 349 tiones infrascriptae : Dise gesez haben di purger gemeinlich ge- machet durch der stat eren willen. 1. Quod unus hospes non vendat alteri metalla aliqua ad libram spectantia. Item daz erste gesez ist das, daz ein gast einem andern gaste weder zin, noch pley, noch kuppfer, noch deheinerlei koufmanschaft, di zu der wage geho- rent, verkoufen sol, bi der buze, daz sint drew schok grozzer prager pfennige, di er geben sol. 2. Ne hospes ad hospite emat vel vendat eidem. Item das ander gesez ist, daz dehein wirt seinen gaste dehei- nerlei koufmanschaft koufen noch verkoufen sol, bi der selben buze. 3. De propinatione vini. Item ez schol ouch dehein purger schenken eines gastes wein; tete er aber das, so sol er ye von dem vasse, als manich, was er ausschenket, drew schok geben zu buze der genanten pfennige. 4. De mercibus comestibilibus. Item ez mag ouch ein icleich gast seine koufmanschaft von essenden dingen drei tag hie selb verkoufen, und nach den drein tagen sol er si hin geben oder verfuren, bei der genanten buze. 5. Ne quis aurum vel argentum det super ter- minum. Item ez sol ouch dehein purger noch dehein gast weder golt noch silber verkoufen noch hin borgen ouf ein tag; er sol ez hin geben nur umb bereite pfenninge, daz man ez wege, und ouch im hin trage, bi der buze, di her nach gesezet ist. 6. De pannis et pepere. Item, ez sol ouch niemand weder gewant noch pfeffer noch deheinerlei koufmanschaft ver- koufen noch hin borgen, er enhabe ez den bereit in seiner gewalt ; und wen er ez verkoufet, so sol er ez lassen tragen aus seiner gewalt, und wen ez ausgetragen ist, so ensol er, noch sein brot- esse, ez nicht losen noch wider koufen. 7. Ne quis concedat pecuniam super terminum. Item, ez sol ouch nimant bereite pfenninge hin leihen auf ein tag um gewin, und nimand sol den tag seiner gulde verlengen umb gewin. 8. Ne quis concedat alicui Judaeo pecunias. Item, ez sol ouch dehein Cristen man deheinem Juden leihen pfenninge um gewin ; geschehe aber daz, daz ymant beschuldiget wurde an den dingen oder an deheinen der dinge, der mag sich
Cap. XII. Stratae et commercium. 349 tiones infrascriptae : Dise gesez haben di purger gemeinlich ge- machet durch der stat eren willen. 1. Quod unus hospes non vendat alteri metalla aliqua ad libram spectantia. Item daz erste gesez ist das, daz ein gast einem andern gaste weder zin, noch pley, noch kuppfer, noch deheinerlei koufmanschaft, di zu der wage geho- rent, verkoufen sol, bi der buze, daz sint drew schok grozzer prager pfennige, di er geben sol. 2. Ne hospes ad hospite emat vel vendat eidem. Item das ander gesez ist, daz dehein wirt seinen gaste dehei- nerlei koufmanschaft koufen noch verkoufen sol, bi der selben buze. 3. De propinatione vini. Item ez schol ouch dehein purger schenken eines gastes wein; tete er aber das, so sol er ye von dem vasse, als manich, was er ausschenket, drew schok geben zu buze der genanten pfennige. 4. De mercibus comestibilibus. Item ez mag ouch ein icleich gast seine koufmanschaft von essenden dingen drei tag hie selb verkoufen, und nach den drein tagen sol er si hin geben oder verfuren, bei der genanten buze. 5. Ne quis aurum vel argentum det super ter- minum. Item ez sol ouch dehein purger noch dehein gast weder golt noch silber verkoufen noch hin borgen ouf ein tag; er sol ez hin geben nur umb bereite pfenninge, daz man ez wege, und ouch im hin trage, bi der buze, di her nach gesezet ist. 6. De pannis et pepere. Item, ez sol ouch niemand weder gewant noch pfeffer noch deheinerlei koufmanschaft ver- koufen noch hin borgen, er enhabe ez den bereit in seiner gewalt ; und wen er ez verkoufet, so sol er ez lassen tragen aus seiner gewalt, und wen ez ausgetragen ist, so ensol er, noch sein brot- esse, ez nicht losen noch wider koufen. 7. Ne quis concedat pecuniam super terminum. Item, ez sol ouch nimant bereite pfenninge hin leihen auf ein tag um gewin, und nimand sol den tag seiner gulde verlengen umb gewin. 8. Ne quis concedat alicui Judaeo pecunias. Item, ez sol ouch dehein Cristen man deheinem Juden leihen pfenninge um gewin ; geschehe aber daz, daz ymant beschuldiget wurde an den dingen oder an deheinen der dinge, der mag sich
Strana 350
350 Cap. XII. Stratae et commercium. entschuldigen selbd rit mit seinem eide mit zwen biderben mannen der iezslicher gesezzen sei ze hundert schocken. Und ist daz, daz er sich also nicht entschuldigen mag, so sol er geben zehen schok der vorgenanten pfenninge ze buze. Wirt aber einer be- schuldiget sulcher dinge ze dem andern mal, und mag er sich nicht entschuldigen selb dritte, als vor geschriben ist, so sol er zweinzik schok pfeninge geben ze buze. Were aber das, daz er ze dem dritten mal an deheinen der dinge von den scheppfen oder von der grozzern meinge der scheppfen becigen wurden, so sol sich alles sin gut vervallen ze buze, also, dem kunige dez. gutes ein dritte teil, der stat andere dritte teil, seiner hausvrowen und seinen kindern daz dritte teil ; darzu schol er di stat raumen ewiclichen. 9. De dampnis. Item, ez ist ouch der gesez eines, wen ein man einen globten schaden auf eines andern mannes schaden nemen sol oder wil, daz mag er wol tuen, in sulcher weise, daz er mit dem manne, zu dem er den schaden genumen hat, vor daz gerichte in di vier benke treten sol, und sol das belutmern, auf wen er den schaden genumen habe, und waz das sei, daz er gekoufet habe, und wem er das gekoufet habe, so hat ez kraft ; tete er des nicht, so hat ez nicht kraft. 10. De ludo. Item, ouch ist daz der gesez eines, daz nyemant umb deheine bereitschaft, noch umb dehein gelt spilen sol. Geschehe aber daz, daz einer einen andern icht an gewunne mit spil, iener, der da verspilet, mag nymmer verlisen nur das, daz er uber seiner gurtel hat, und daz sullen si beide verbuzen y der man mit fumf schillingen haller ; gewinnet aber einer dem andern ein schok an oder mer mit spil, daz sullen si ouch beide verbuzen y der man mit einem schok grozzer pheninge pregi- (Ibid. 9, 10, 11, 12.) scher gegen den scheppfen der stat. 1349. 2. Jan. Karolus rex . . . Antiquam consuetudinem infrascriptam in Majori civitate Nostra Pragensis retroactis tem- poribus observatam et per praedecessores Nostros, reges Boemiae approbatam . . . duximus renovandam, statuentes . . . ut omnes et singuli cives et mercatores aliarum civitatum, qui ad dictam Civitatem Nostram Pragensem veniunt et inibi manentes cum civibus non contribuunt nec alia subeunt universalia onera eidem
350 Cap. XII. Stratae et commercium. entschuldigen selbd rit mit seinem eide mit zwen biderben mannen der iezslicher gesezzen sei ze hundert schocken. Und ist daz, daz er sich also nicht entschuldigen mag, so sol er geben zehen schok der vorgenanten pfenninge ze buze. Wirt aber einer be- schuldiget sulcher dinge ze dem andern mal, und mag er sich nicht entschuldigen selb dritte, als vor geschriben ist, so sol er zweinzik schok pfeninge geben ze buze. Were aber das, daz er ze dem dritten mal an deheinen der dinge von den scheppfen oder von der grozzern meinge der scheppfen becigen wurden, so sol sich alles sin gut vervallen ze buze, also, dem kunige dez. gutes ein dritte teil, der stat andere dritte teil, seiner hausvrowen und seinen kindern daz dritte teil ; darzu schol er di stat raumen ewiclichen. 9. De dampnis. Item, ez ist ouch der gesez eines, wen ein man einen globten schaden auf eines andern mannes schaden nemen sol oder wil, daz mag er wol tuen, in sulcher weise, daz er mit dem manne, zu dem er den schaden genumen hat, vor daz gerichte in di vier benke treten sol, und sol das belutmern, auf wen er den schaden genumen habe, und waz das sei, daz er gekoufet habe, und wem er das gekoufet habe, so hat ez kraft ; tete er des nicht, so hat ez nicht kraft. 10. De ludo. Item, ouch ist daz der gesez eines, daz nyemant umb deheine bereitschaft, noch umb dehein gelt spilen sol. Geschehe aber daz, daz einer einen andern icht an gewunne mit spil, iener, der da verspilet, mag nymmer verlisen nur das, daz er uber seiner gurtel hat, und daz sullen si beide verbuzen y der man mit fumf schillingen haller ; gewinnet aber einer dem andern ein schok an oder mer mit spil, daz sullen si ouch beide verbuzen y der man mit einem schok grozzer pheninge pregi- (Ibid. 9, 10, 11, 12.) scher gegen den scheppfen der stat. 1349. 2. Jan. Karolus rex . . . Antiquam consuetudinem infrascriptam in Majori civitate Nostra Pragensis retroactis tem- poribus observatam et per praedecessores Nostros, reges Boemiae approbatam . . . duximus renovandam, statuentes . . . ut omnes et singuli cives et mercatores aliarum civitatum, qui ad dictam Civitatem Nostram Pragensem veniunt et inibi manentes cum civibus non contribuunt nec alia subeunt universalia onera eidem
Strana 351
Cap. XII. Stratae et commercium. 351 incumbentia Civitati, ex nunc inantea non ut cives, sed ut ho- spites et advenae reputentur et jure advenarum, non autem in- colarum et civium perfruantur . . . (Pelzel, Karl IV. dipl. LXXIV. Lib. vetust. priv. Čelakovský I. 52.) 1354. 17. Januarii. Karolus oc. Universis praesentes literas inspecturis harum serie patefiat, quod pro parte dilectorum fide- lium Nostrorum civium Maioris Civitatis Pragensis liquide sumus informati, quod per continuos contractus emptionis et venditionis de omnibus rebus et mercibus, quas hospites et extranei merca- tores in civitate Pragensi inter se mutuo faciunt et exercent, cives et incolae dictae civitatis Pragensis non modica dispendia patiantur, et quod huiusmodi contractus in notabile ipsius civi- tatis vergant detrimentum, ex eo quod extranei mercatores, qui nulla Nobis et camerae Regiae subsidia conferunt, omnia lucra percipiunt et reportant; Nobisque humiliter supplicatum exstitit, ut super hoc de opportuno remedio regia sublimitas dignetur salubriter providere. Nos itaque cupientes praedictae Civitatis Pragensis condi- tionem semper fieri meliorem, utque sub regiminis Nostri umbra- culo continuis proficere valeant incrementis, civibus eiusdem civitatis concedimus, favemus ac indulgemus, ut ipsi in dicta civitate ipsorum pro utilitate et profectu eiusdem statuere ac ordinare licite valeant, ut ex nunc in antea nullus mercatorum extraneorum, qui non gaudent iure civili civitatis Pragensis, aliis mercatoribus seu hominibus extraneis quibuscunque res seu merces suas vendere, vel ipsi mercatores nullos contractus emp- tionis vel venditionis in dicta Civitate Pragensi inter se mutuo facere vel exercere debeant aliqualiter vel praesumant. Et qui contra fecerit poenam incurrat, quam ipsi cives Nostri Pragenses edicto publico duxerint infligendam. Faventes etiam eisdem civibus Pragensibus, ut in aliis quibuslibet negotiis commoditatem, profectum ac commune bonum ipsius civitatis concernentibus constitutiones, statuta et ordina- tiones facere valeant, prout eis videbitur melius expedire ; volumus tamen quod praedictae Nostrae gratiae et concessiones ac omnia statuta per ipsos cives Pragenses facienda, ut praemittitur, du- rare et roboris firmitatem habere debeant, duntaxat usque ad
Cap. XII. Stratae et commercium. 351 incumbentia Civitati, ex nunc inantea non ut cives, sed ut ho- spites et advenae reputentur et jure advenarum, non autem in- colarum et civium perfruantur . . . (Pelzel, Karl IV. dipl. LXXIV. Lib. vetust. priv. Čelakovský I. 52.) 1354. 17. Januarii. Karolus oc. Universis praesentes literas inspecturis harum serie patefiat, quod pro parte dilectorum fide- lium Nostrorum civium Maioris Civitatis Pragensis liquide sumus informati, quod per continuos contractus emptionis et venditionis de omnibus rebus et mercibus, quas hospites et extranei merca- tores in civitate Pragensi inter se mutuo faciunt et exercent, cives et incolae dictae civitatis Pragensis non modica dispendia patiantur, et quod huiusmodi contractus in notabile ipsius civi- tatis vergant detrimentum, ex eo quod extranei mercatores, qui nulla Nobis et camerae Regiae subsidia conferunt, omnia lucra percipiunt et reportant; Nobisque humiliter supplicatum exstitit, ut super hoc de opportuno remedio regia sublimitas dignetur salubriter providere. Nos itaque cupientes praedictae Civitatis Pragensis condi- tionem semper fieri meliorem, utque sub regiminis Nostri umbra- culo continuis proficere valeant incrementis, civibus eiusdem civitatis concedimus, favemus ac indulgemus, ut ipsi in dicta civitate ipsorum pro utilitate et profectu eiusdem statuere ac ordinare licite valeant, ut ex nunc in antea nullus mercatorum extraneorum, qui non gaudent iure civili civitatis Pragensis, aliis mercatoribus seu hominibus extraneis quibuscunque res seu merces suas vendere, vel ipsi mercatores nullos contractus emp- tionis vel venditionis in dicta Civitate Pragensi inter se mutuo facere vel exercere debeant aliqualiter vel praesumant. Et qui contra fecerit poenam incurrat, quam ipsi cives Nostri Pragenses edicto publico duxerint infligendam. Faventes etiam eisdem civibus Pragensibus, ut in aliis quibuslibet negotiis commoditatem, profectum ac commune bonum ipsius civitatis concernentibus constitutiones, statuta et ordina- tiones facere valeant, prout eis videbitur melius expedire ; volumus tamen quod praedictae Nostrae gratiae et concessiones ac omnia statuta per ipsos cives Pragenses facienda, ut praemittitur, du- rare et roboris firmitatem habere debeant, duntaxat usque ad
Strana 352
352 Cap. XII. Stratae et commercium. Nostrae beneplacitum voluntatis et donec eadem expresse du- xerimus revocanda. Von den gästen und vremder Kaufmanschaft. Es schol ein icleich gast, der da kompt gen Prag iu di alten grossen stat odir in dy newe mit seiner kaufmanschaft, welcherley di sei, furen in den fronhoff und nicht aus furen, sy wer den bescriben von dem, der dazu gesazt ist von des rates wegen. Wer des nicht tet, der vorbest an den eines schoks grossen zu pus. Welcher wirt sich keins gasz gut underwunt, gepunden oder ungepunden, ee den es yn dem fronhoff bescriben wirt, der ist ein schock grossen zu pus bestanden. Es schol ein igleych gast sein gepunden kaufmanschaft nicht aufpinden an ein gesworn unterkaufel oder an den, der darzu gesazt ist, bei der vorgescriben pus. Es schol auch kein gast sein kaufmanschaft vorkauffen an ein gesworn unterkaufel, noch keinem anderem gast nicht vor- kauffen, bei dreyn schoken gr. zu pus. Es schol auch kein gast sein gut nyndert aufpinden in den zwein landen Behem und Merheren, nur in der stat zu Prag vorkaufen, bey dreyn schoken zu pus. Es schol auch kein gast sein kaufmanschaft nicht vor- kauffen, nur umb bereit gelt oder zu dem lengistem beyten drey menod ; wer da wider tet, dem hulff man furbas keins rechten, ob ym sein not gesech. Welich gast sein kaufmanschaft brengt gen Prag, der mag sich wol besehen vierzehen tag, ob er aufpinden wil oder nicht. Pint er dornoch auf, so sol er sein gut ganz und gar vorkauffen zu Prag. Ist aber, daz er ganz durch wil furen, das schol er be- tidigen, das es seyn sey und nymanz anders, und wil is gericht furen aus den zwein landen Behem und Merheren; und wo er an dem veld und des ubirwunden wurd, der schol geben sechz schok zu pus. Es mag ein icleich man gast von Behem, Polan und Mer- heren die und die zu der kron gehoren gen Behem, sein gut durchfuren zu Prag hin heym in sein stat und dy vorkauffen,
352 Cap. XII. Stratae et commercium. Nostrae beneplacitum voluntatis et donec eadem expresse du- xerimus revocanda. Von den gästen und vremder Kaufmanschaft. Es schol ein icleich gast, der da kompt gen Prag iu di alten grossen stat odir in dy newe mit seiner kaufmanschaft, welcherley di sei, furen in den fronhoff und nicht aus furen, sy wer den bescriben von dem, der dazu gesazt ist von des rates wegen. Wer des nicht tet, der vorbest an den eines schoks grossen zu pus. Welcher wirt sich keins gasz gut underwunt, gepunden oder ungepunden, ee den es yn dem fronhoff bescriben wirt, der ist ein schock grossen zu pus bestanden. Es schol ein igleych gast sein gepunden kaufmanschaft nicht aufpinden an ein gesworn unterkaufel oder an den, der darzu gesazt ist, bei der vorgescriben pus. Es schol auch kein gast sein kaufmanschaft vorkauffen an ein gesworn unterkaufel, noch keinem anderem gast nicht vor- kauffen, bei dreyn schoken gr. zu pus. Es schol auch kein gast sein gut nyndert aufpinden in den zwein landen Behem und Merheren, nur in der stat zu Prag vorkaufen, bey dreyn schoken zu pus. Es schol auch kein gast sein kaufmanschaft nicht vor- kauffen, nur umb bereit gelt oder zu dem lengistem beyten drey menod ; wer da wider tet, dem hulff man furbas keins rechten, ob ym sein not gesech. Welich gast sein kaufmanschaft brengt gen Prag, der mag sich wol besehen vierzehen tag, ob er aufpinden wil oder nicht. Pint er dornoch auf, so sol er sein gut ganz und gar vorkauffen zu Prag. Ist aber, daz er ganz durch wil furen, das schol er be- tidigen, das es seyn sey und nymanz anders, und wil is gericht furen aus den zwein landen Behem und Merheren; und wo er an dem veld und des ubirwunden wurd, der schol geben sechz schok zu pus. Es mag ein icleich man gast von Behem, Polan und Mer- heren die und die zu der kron gehoren gen Behem, sein gut durchfuren zu Prag hin heym in sein stat und dy vorkauffen,
Strana 353
Cap. XII. Stratae et commercium. 353 wem er wil an alle argelist, sunder das er es betidigen mus, das kein arg doran sey wider di gesez, di da vorgescriben sein. Welch gast der vorgeschriben gesez eyns ubirtret oder mer und zu der selben zeit hin qwem mit seinem gut unvorpust : wen er denn herwider kom oder sein gut, so sol man derselben pus bekummen an ym oder an seinem gut, an alle widerrede. Es schol auch kein gastgeb kein kaufmanschaft wider sein gast kauffen, bey dreyn schocken gr. zu pus, und der gast also vill. Es schol auch kein gastgeb mit seinem gast gemainschaft nicht haben, bey x schok gros. zu pus. Ab sich keiner unser purger eins gast gut unterwunt yn fremden landen, oder halt hye in der stat, und nicht domit tet gastes recht: der ist bestanden zehen schok zu pus. Es sol auch keiner unser purger mit keinem gast yn aller- ley kaufmanschaft, noch gemainschaft, noch geselschaft haben, bey funfzig schoken gros. zu pus. Es schol auch ein icleich gastgeb sein gast varen der pus an allen stucken, odir er mus sie selber gebin. Ob auch ymant unser purger oder gast kein gewant vor- kauft, und nennet es aus eynner ander stat, wen do es gemacht ist, odir ein ander zeichen dorauf macht, den dorauf gehort zu recht, und wirt der ubirwunden mit einem underkeufel und mit frumen lewten, den zu gelauben ist, der verleust dasselbe gut an widirrede. Und auch sol er eynem icleichen tuch sein vollige lenge gebin, als ym dort worden ist, bei der vorgescri- ben pus. Es schol auch kein gast gegen dem andern gaste kein wechsel nicht treiben, bein drein schok gros. zu pus, dem hingeber als dem kauffer. Es schol auch kein gast sein kaufmanschaft nicht vorkauf- fen bei der ellen noch pei der wag, nur was der stat wegar und messer hinwegt und mist ; und schol auch nicht haben weder ellen noch wag noch gewicht in seiner gewalt, bei drein scho- ken zu pus. Es mag ein icleicher purger oder purgerin kaufen wider einen gast ir nothdurft, das sie nicht wider hingeben wellen an einen underkauffel. Codex J. B. II. 3. 23
Cap. XII. Stratae et commercium. 353 wem er wil an alle argelist, sunder das er es betidigen mus, das kein arg doran sey wider di gesez, di da vorgescriben sein. Welch gast der vorgeschriben gesez eyns ubirtret oder mer und zu der selben zeit hin qwem mit seinem gut unvorpust : wen er denn herwider kom oder sein gut, so sol man derselben pus bekummen an ym oder an seinem gut, an alle widerrede. Es schol auch kein gastgeb kein kaufmanschaft wider sein gast kauffen, bey dreyn schocken gr. zu pus, und der gast also vill. Es schol auch kein gastgeb mit seinem gast gemainschaft nicht haben, bey x schok gros. zu pus. Ab sich keiner unser purger eins gast gut unterwunt yn fremden landen, oder halt hye in der stat, und nicht domit tet gastes recht: der ist bestanden zehen schok zu pus. Es sol auch keiner unser purger mit keinem gast yn aller- ley kaufmanschaft, noch gemainschaft, noch geselschaft haben, bey funfzig schoken gros. zu pus. Es schol auch ein icleich gastgeb sein gast varen der pus an allen stucken, odir er mus sie selber gebin. Ob auch ymant unser purger oder gast kein gewant vor- kauft, und nennet es aus eynner ander stat, wen do es gemacht ist, odir ein ander zeichen dorauf macht, den dorauf gehort zu recht, und wirt der ubirwunden mit einem underkeufel und mit frumen lewten, den zu gelauben ist, der verleust dasselbe gut an widirrede. Und auch sol er eynem icleichen tuch sein vollige lenge gebin, als ym dort worden ist, bei der vorgescri- ben pus. Es schol auch kein gast gegen dem andern gaste kein wechsel nicht treiben, bein drein schok gros. zu pus, dem hingeber als dem kauffer. Es schol auch kein gast sein kaufmanschaft nicht vorkauf- fen bei der ellen noch pei der wag, nur was der stat wegar und messer hinwegt und mist ; und schol auch nicht haben weder ellen noch wag noch gewicht in seiner gewalt, bei drein scho- ken zu pus. Es mag ein icleicher purger oder purgerin kaufen wider einen gast ir nothdurft, das sie nicht wider hingeben wellen an einen underkauffel. Codex J. B. II. 3. 23
Strana 354
354 Cap. XII. Stratae et commercium. Und welcher wirt wurd vorpust zu einem mal zwir drey- stund, zu dem virdemal gibt er x schok zu pus, und zu dem funftemal stet er in der scheppen gnaden; und welcher unser purger den zulegen wolt, die der pus wirdigen weren, vor dem fursten, lantherren, geistlichen leuten oder vor dem rat mit worte odir mit werken odir mit beschuzung, und wurd des ubirwunden mit zwen schepfen, der verleust zwenzig schok gr. zu pus an widerred, oder er sol sein iar und tag aus der stat sein. Es schol auch ein icleich man keinerley koufmanschaft allerley war, die er hie gekauft hat, nicht vorkauffen, er breng sie des ersten hin heym in sein gewer, pey einem schok zu pus. Es schol auch ein ycleich man, er sei burger oder gast, kein kaufmanschaft aus der stat furen, er hab denn ein zeich von der stat pholger. Es schol auch ein icleich kauffman, er sey purger oder gast, was kaufmanschaft er kaufft, nicht aus dem haus tragen, dorumb er sey kauft, es sey den ein gesworn underkauffel dabei, der darzu gesazt ist von des rates wegen. Welcher underkauffel kauffmanschaft oder wechsel ym selber treibt, oder keinerley sach tet wider dy gesez des brieffs, und des uberwunden wurd, der leidet di pusse, das er sizen sol einen langen tag auf dem pranger und sol sein iar und tag aus der stat, und ym kein ampt nymmermer kumen. Und ob der under- kauffel vorswyg keinerley freykauff und die nicht meldet, die vorpoten sein, der schol leyden die selbe pus. Wer, das der un- derkauffel dy sach meldet und ym es chein purger auff haus, das es ym geschaden mocht, der purger sol bestanden sein zehen schok gros. Es schol auch ein iclicher kauffmann, er sey purger oder gast, der wein in lagen her furt, nicht vorkauffen bei der lagil, sunder bey dem zuber, pey einem schok zu pusse. Es schol auch keiner gast von purgeren von Ostrreich nicht durchfaren weder hin durch noch her durch mit seiner kauffmanschaft ; wer das uber fure, der verleust alles, das er furt. Ob das wer, das die von Krokaw oder die von dem Berk sich annemen ander leut gut und yns durchfurten oder prech- ten, dy das rechten nicht haben, wes die bestunden sein, das sind selber (Roeszler I. 117.)
354 Cap. XII. Stratae et commercium. Und welcher wirt wurd vorpust zu einem mal zwir drey- stund, zu dem virdemal gibt er x schok zu pus, und zu dem funftemal stet er in der scheppen gnaden; und welcher unser purger den zulegen wolt, die der pus wirdigen weren, vor dem fursten, lantherren, geistlichen leuten oder vor dem rat mit worte odir mit werken odir mit beschuzung, und wurd des ubirwunden mit zwen schepfen, der verleust zwenzig schok gr. zu pus an widerred, oder er sol sein iar und tag aus der stat sein. Es schol auch ein icleich man keinerley koufmanschaft allerley war, die er hie gekauft hat, nicht vorkauffen, er breng sie des ersten hin heym in sein gewer, pey einem schok zu pus. Es schol auch ein ycleich man, er sei burger oder gast, kein kaufmanschaft aus der stat furen, er hab denn ein zeich von der stat pholger. Es schol auch ein icleich kauffman, er sey purger oder gast, was kaufmanschaft er kaufft, nicht aus dem haus tragen, dorumb er sey kauft, es sey den ein gesworn underkauffel dabei, der darzu gesazt ist von des rates wegen. Welcher underkauffel kauffmanschaft oder wechsel ym selber treibt, oder keinerley sach tet wider dy gesez des brieffs, und des uberwunden wurd, der leidet di pusse, das er sizen sol einen langen tag auf dem pranger und sol sein iar und tag aus der stat, und ym kein ampt nymmermer kumen. Und ob der under- kauffel vorswyg keinerley freykauff und die nicht meldet, die vorpoten sein, der schol leyden die selbe pus. Wer, das der un- derkauffel dy sach meldet und ym es chein purger auff haus, das es ym geschaden mocht, der purger sol bestanden sein zehen schok gros. Es schol auch ein iclicher kauffmann, er sey purger oder gast, der wein in lagen her furt, nicht vorkauffen bei der lagil, sunder bey dem zuber, pey einem schok zu pusse. Es schol auch keiner gast von purgeren von Ostrreich nicht durchfaren weder hin durch noch her durch mit seiner kauffmanschaft ; wer das uber fure, der verleust alles, das er furt. Ob das wer, das die von Krokaw oder die von dem Berk sich annemen ander leut gut und yns durchfurten oder prech- ten, dy das rechten nicht haben, wes die bestunden sein, das sind selber (Roeszler I. 117.)
Strana 355
Cap. XII. Stratae et commercium. 355 18. Wir Wenczlaw vonn gottes gnaden Romischer kunig, zu allen zeytten merer des reychs und kunig zu Behem, beken- nen und thun kundt offenntlich mit dysem brief allen den, die in sehenn oder horen lesenn, das wir durch besserunge und nucze willen unserr Groessern stat zu Prage, unser hauptstate, burgermeister, rate, schepphen, burgern gmeinlichen und innwo- nern doselbist zu Prage, unsern lieben getrewen, diese besun- dere gnade getan haben und tun in die von kuniclicher macht zu Behem in krafft dicz briefes: Czum ersten, das ein gaste wider den andern keynerley kauffmanschafft nicht kauffen noch vorkauffen sol, sunder was kauffmanschafft die geste gen Prage brengen, die sollen sie doselbist alleyn den burgern vorkauffen. Ouch was ein gast von eynem burger kauffet, das sal er anfueren und da nicht wider vorkauffen. Ouch sol kein gaste keyn gewichte, noch keynerley wage, noch elen in seinem gemache oder in seiner gewalt haben heym- lichen oder offembar, und ouch domitte nicht uswegen, noch ausmessen in keynerley weise; und ab yemand dowider tete, der sal an uns mit leibe und gute gefallen sein. Und die be- suchunge der egenanten gewichte, wage und elen bevelhen wir dem rate der Groessern stat zu Prage, der nu ist oder in czeiten wirdet. Ouch wollen wir, das kein gast in keyner stat zu Behem keynerley kauffmanschafft uffbinden, vorkauffen, noch nyderlegen sol, dann allein in der Groessern stat zu Prage, als es von alders gewest ist. Ouch wollen wir, das nyemand keynerley kauffmanschafft fueren sol durch unsere lande zu Behem, denn die rechte strazse gen Prage, es sey von Beyern, von Oesterreich, von Ungern, von Polan, von Luzicz, von Meissen oder andern landen; und wer darueber andere wege fuere, den moegen sie mit sampt seinem gute und habe ufhalden und in die stat gen Prage fue- ren, und desselben gut sol halbe in unsere camer gevallen und das ander halbe teyle der stat zu Prage, an alle widerrede. Ouch gebitten wir und wollen ernstlichen, das ein freier markt mit allerley brot und mele in der Groessern stat zu Prage 23*
Cap. XII. Stratae et commercium. 355 18. Wir Wenczlaw vonn gottes gnaden Romischer kunig, zu allen zeytten merer des reychs und kunig zu Behem, beken- nen und thun kundt offenntlich mit dysem brief allen den, die in sehenn oder horen lesenn, das wir durch besserunge und nucze willen unserr Groessern stat zu Prage, unser hauptstate, burgermeister, rate, schepphen, burgern gmeinlichen und innwo- nern doselbist zu Prage, unsern lieben getrewen, diese besun- dere gnade getan haben und tun in die von kuniclicher macht zu Behem in krafft dicz briefes: Czum ersten, das ein gaste wider den andern keynerley kauffmanschafft nicht kauffen noch vorkauffen sol, sunder was kauffmanschafft die geste gen Prage brengen, die sollen sie doselbist alleyn den burgern vorkauffen. Ouch was ein gast von eynem burger kauffet, das sal er anfueren und da nicht wider vorkauffen. Ouch sol kein gaste keyn gewichte, noch keynerley wage, noch elen in seinem gemache oder in seiner gewalt haben heym- lichen oder offembar, und ouch domitte nicht uswegen, noch ausmessen in keynerley weise; und ab yemand dowider tete, der sal an uns mit leibe und gute gefallen sein. Und die be- suchunge der egenanten gewichte, wage und elen bevelhen wir dem rate der Groessern stat zu Prage, der nu ist oder in czeiten wirdet. Ouch wollen wir, das kein gast in keyner stat zu Behem keynerley kauffmanschafft uffbinden, vorkauffen, noch nyderlegen sol, dann allein in der Groessern stat zu Prage, als es von alders gewest ist. Ouch wollen wir, das nyemand keynerley kauffmanschafft fueren sol durch unsere lande zu Behem, denn die rechte strazse gen Prage, es sey von Beyern, von Oesterreich, von Ungern, von Polan, von Luzicz, von Meissen oder andern landen; und wer darueber andere wege fuere, den moegen sie mit sampt seinem gute und habe ufhalden und in die stat gen Prage fue- ren, und desselben gut sol halbe in unsere camer gevallen und das ander halbe teyle der stat zu Prage, an alle widerrede. Ouch gebitten wir und wollen ernstlichen, das ein freier markt mit allerley brot und mele in der Groessern stat zu Prage 23*
Strana 356
356 Cap. XII. Stratae et commercium. sein sol alle tage, also das yederman, wer darkumpt, sein brot und mele frey vorkauffen muege. Ouch woellen wir, das in der Newen stat zu Prage die geste oder burger ire herynge und allerley gesalczen fische, die sie darbrengen, selber vorkauffen suellen und muegen, und das ouch kein burger noch burgerynne der dreien steten zu Prage die- selben heringe, noch gesalczen fische fuerkauffen sollen, das sie woelten wider in denselben dreien steten bei ganczen thunnen vorkauffen; und wer es ueberfere, desselben heringe und gesalczen fische soellen vorloren sein, also das ein halbeteyl sol an uns gevallen und das ander teyl an die Groesser stat zu Prage; und des heringes und allerley gesalczen fisches freymarkt sol sein und weren alle tage, an alles hindernuesse und widerrede. Doruemb gebieten wir ernstlichen und vesticlichen bey unsern hulden den burggraffen zu Prage und zu Wissiehrad, dem undercamerer des kunigreichs zu Behem, der nu ist oder in czeiten wirdet, und allen andern unsern und des kunigreichs zu Behem amptluten und undertanen, in welcherley wirden oder wesen die sein, das sie die vorgenante unser burgere und stat zu Prage an den obgeschriben gnaden nicht hindern oder irren in keynerweis, noch sie von yemandes hindern gestaten, sunder sie dobey und darczu hanthaben, schuczen und schirmen, und als offt sie des von in ermanet werden, beyde die bussen zu vordern und sulcher unser gnaden zu gebrauchen, getrewlichen beraten und beholffen sein, als libe in sey unsere swere ungnad zu vormeiden. Mit urkundt dicz brieffs versigelt mit unserem kuniglichen maiestat insigel. Gebenn zu Bettler nach Crists geburtt dreyzehennhundert jar und dar nach in dem drewunndnewnzigistenn jarenn an sant Paulstag der bekerunge, unser reych des Behemischen in dem dreyssigisten und des Romischen in den sibenzehenden jarenn. Ad mandatum domini regis. Wlachnico de Weytenmule. (Lib. vet. civ. Prag. Čelakovský I. III.) 19. 1393. Universis et singulis judicibus, consulibus civitatum, oppidorum et villarum regni Bohemiae ... Ego Sigismundus Huler, subcamerarius regni B. et ejusdem camerae notarius, auctoritate
356 Cap. XII. Stratae et commercium. sein sol alle tage, also das yederman, wer darkumpt, sein brot und mele frey vorkauffen muege. Ouch woellen wir, das in der Newen stat zu Prage die geste oder burger ire herynge und allerley gesalczen fische, die sie darbrengen, selber vorkauffen suellen und muegen, und das ouch kein burger noch burgerynne der dreien steten zu Prage die- selben heringe, noch gesalczen fische fuerkauffen sollen, das sie woelten wider in denselben dreien steten bei ganczen thunnen vorkauffen; und wer es ueberfere, desselben heringe und gesalczen fische soellen vorloren sein, also das ein halbeteyl sol an uns gevallen und das ander teyl an die Groesser stat zu Prage; und des heringes und allerley gesalczen fisches freymarkt sol sein und weren alle tage, an alles hindernuesse und widerrede. Doruemb gebieten wir ernstlichen und vesticlichen bey unsern hulden den burggraffen zu Prage und zu Wissiehrad, dem undercamerer des kunigreichs zu Behem, der nu ist oder in czeiten wirdet, und allen andern unsern und des kunigreichs zu Behem amptluten und undertanen, in welcherley wirden oder wesen die sein, das sie die vorgenante unser burgere und stat zu Prage an den obgeschriben gnaden nicht hindern oder irren in keynerweis, noch sie von yemandes hindern gestaten, sunder sie dobey und darczu hanthaben, schuczen und schirmen, und als offt sie des von in ermanet werden, beyde die bussen zu vordern und sulcher unser gnaden zu gebrauchen, getrewlichen beraten und beholffen sein, als libe in sey unsere swere ungnad zu vormeiden. Mit urkundt dicz brieffs versigelt mit unserem kuniglichen maiestat insigel. Gebenn zu Bettler nach Crists geburtt dreyzehennhundert jar und dar nach in dem drewunndnewnzigistenn jarenn an sant Paulstag der bekerunge, unser reych des Behemischen in dem dreyssigisten und des Romischen in den sibenzehenden jarenn. Ad mandatum domini regis. Wlachnico de Weytenmule. (Lib. vet. civ. Prag. Čelakovský I. III.) 19. 1393. Universis et singulis judicibus, consulibus civitatum, oppidorum et villarum regni Bohemiae ... Ego Sigismundus Huler, subcamerarius regni B. et ejusdem camerae notarius, auctoritate
Strana 357
Cap. XII. Stratae et commercium. 357 regia mihi in hac parte commissa praesentibus mando et praecipio seriose, quatenus mox his visis, subscriptos articulos Civitati Majori Pragensi per dominum nostrum regem gratiose datos et concessos, in locis et districtibus vestris diebus forensibus procla- mari faciatis et ab omnibus inviolabiliter observari : Primo videlicet, quod nullus hospitum merces et mercimonia, cuiuscunque conditionis existant, in nulla civitate regno Boemiae insita efasciare, disligare, religare, vendere et deponere debeat ac praesumat praeterquam, in Maiori Civitate Pragensi antedicta; civitatibus dumtaxat in Ponte, Colonia et Budweis exceptis, ut ibi alecia et pisces salsi solummodo, sicut ab antiquo deposita sunt, adhuc valeant deponi atque possint. It. quod omnia et singula mercimonia, quae de Polonia, Bavaria, Austria, Ungaria, Lusatia, Misna et aliis terris per reg- num Boemiae inantea duci contigerit, non alibi praeterquam stratam directam per et ad civitatem Pragensem duci debeant (Formelbuch II. 164). supradictam. 20. Ista pertinent ad pondus civitatis Pragensis: Primo, mandel und reis, lorber und flachs. It. quecsilber und messing und pecken. It. zwifal samen, lauch samen und svaden. It. gros wachs, was under eim centen ist. It. tafel wachs, wi vil dez ist, daz gehort an der stat wage under den kramen. It. pfeffer, ingver, muscat, negel, saffran und alle spezerei, wi di genant ist, mit allen varben, wi vil der ist, daz gehort zu der stat wage under den kramen. It. weinper, feigen, saifen, swefel und kvmel mit ganzen lagen oder tunen, alaun und kvmel mit ganzen secken gehort in den Vron-hof zu wegen. Wil daz selbe gut dar nach ymant teilen, daz schol nymand tuen denne mit weger under den kramen. Ista pertinent ad pondus (civitatis) in Laeta Curia. Primo, weinper, feigen, saifen und swefel mit ganzen lagen oder tunen, laquariz, alavn und kvmel mit ganzen secken; und wil daz selbe gut darnach ymant teilen, daz schol nuer tuen der stat under den kramen gesworn weger oder sein diener. It. zuckermel, oel, daz gehort in den Vron-hof. It. wachz,
Cap. XII. Stratae et commercium. 357 regia mihi in hac parte commissa praesentibus mando et praecipio seriose, quatenus mox his visis, subscriptos articulos Civitati Majori Pragensi per dominum nostrum regem gratiose datos et concessos, in locis et districtibus vestris diebus forensibus procla- mari faciatis et ab omnibus inviolabiliter observari : Primo videlicet, quod nullus hospitum merces et mercimonia, cuiuscunque conditionis existant, in nulla civitate regno Boemiae insita efasciare, disligare, religare, vendere et deponere debeat ac praesumat praeterquam, in Maiori Civitate Pragensi antedicta; civitatibus dumtaxat in Ponte, Colonia et Budweis exceptis, ut ibi alecia et pisces salsi solummodo, sicut ab antiquo deposita sunt, adhuc valeant deponi atque possint. It. quod omnia et singula mercimonia, quae de Polonia, Bavaria, Austria, Ungaria, Lusatia, Misna et aliis terris per reg- num Boemiae inantea duci contigerit, non alibi praeterquam stratam directam per et ad civitatem Pragensem duci debeant (Formelbuch II. 164). supradictam. 20. Ista pertinent ad pondus civitatis Pragensis: Primo, mandel und reis, lorber und flachs. It. quecsilber und messing und pecken. It. zwifal samen, lauch samen und svaden. It. gros wachs, was under eim centen ist. It. tafel wachs, wi vil dez ist, daz gehort an der stat wage under den kramen. It. pfeffer, ingver, muscat, negel, saffran und alle spezerei, wi di genant ist, mit allen varben, wi vil der ist, daz gehort zu der stat wage under den kramen. It. weinper, feigen, saifen, swefel und kvmel mit ganzen lagen oder tunen, alaun und kvmel mit ganzen secken gehort in den Vron-hof zu wegen. Wil daz selbe gut dar nach ymant teilen, daz schol nymand tuen denne mit weger under den kramen. Ista pertinent ad pondus (civitatis) in Laeta Curia. Primo, weinper, feigen, saifen und swefel mit ganzen lagen oder tunen, laquariz, alavn und kvmel mit ganzen secken; und wil daz selbe gut darnach ymant teilen, daz schol nuer tuen der stat under den kramen gesworn weger oder sein diener. It. zuckermel, oel, daz gehort in den Vron-hof. It. wachz,
Strana 358
358 Cap. XII. Stratae et commereium. daz gehort auch an den Vronhof, allez daz ist uber ein centen, sunder tafel wachz uzgenomen; wi vil dez ist, daz gehort an di clain wagen under den kramen. It. laquariz mit ganzen secken. It. pley, cyn, smer, unslicht, chupher, hanf, werk, weinstein, lamp-wol, leder-pallen, daz gehort als in den Vronhof. It. cali- (Roezler 101). zenstain, cuppherwasser, auch in den Vron-hof. 21. De ungelto civitatis Pragensis. I. Ungeltum civitatis Pragensis sic debet recipi et dari, sicut inferius in praesenti libro continetur expressum, et primum de vino. Quicunque vinum Revolam aut Bozanicum adduxerit et hoc propinare voluerit, tenetur et debet de quolibet vase hujusmodi dare unam sexagenam gross. denariorum Pragensium. It. de quolibet vase australici vini mediam sexag. gross. It. de quolibet vase vini terrae i fertonem gross. Et quicunque vinum adduxerit quod- cunque ad vendendum et infra xiii dies continuos a die, qua adduxerit, non vendiderit, tenetur et debet ungeltum dare de quolibet vase, sicut superius est expressum; si vero ante xiiii dierum exitum eduxerit, nullum dare tenetur ungeltum. Item quicunque vinum emerit quodcunque non ad propinandum sed ad deducendum, tenetur et debet de qualibet marca dare iiii parvos denarios Pragenses et venditor similiter. Et quicunque vinum adduxerit quodcunque et vendiderit, tenetur et debet de marca qualibet iiii parvos denarios dare; emens vero tale vinum ad propinandum tenetur et debet dare de quolibet vase vini un- geltum, sicut superius est expressum. Item quicunque unum vas vel dimidium aut tynam vini cujuscunque pro se emerit ad bi- bendum, nullum tenetur dare ungeltum; si vero plures homines quicunque unum vas pro se emerint ad bibendum et diviserint inter se, tenentur et debent de tali vase dare ungeltum, sicut su- perius continetur. II. Praeterea ungeltum de pannis sic debet recipi atque dari, scilicet: Quicunque pannos cujuscunque maneriei adduxerit, cum tales pannos disligaverit, tenetur et debet de qualibet marca dare iiii parvos denarios Pragenses; et quicunque tales pannos emerit, hic emptor tenetur et debet etiam de qualibet marca
358 Cap. XII. Stratae et commereium. daz gehort auch an den Vronhof, allez daz ist uber ein centen, sunder tafel wachz uzgenomen; wi vil dez ist, daz gehort an di clain wagen under den kramen. It. laquariz mit ganzen secken. It. pley, cyn, smer, unslicht, chupher, hanf, werk, weinstein, lamp-wol, leder-pallen, daz gehort als in den Vronhof. It. cali- (Roezler 101). zenstain, cuppherwasser, auch in den Vron-hof. 21. De ungelto civitatis Pragensis. I. Ungeltum civitatis Pragensis sic debet recipi et dari, sicut inferius in praesenti libro continetur expressum, et primum de vino. Quicunque vinum Revolam aut Bozanicum adduxerit et hoc propinare voluerit, tenetur et debet de quolibet vase hujusmodi dare unam sexagenam gross. denariorum Pragensium. It. de quolibet vase australici vini mediam sexag. gross. It. de quolibet vase vini terrae i fertonem gross. Et quicunque vinum adduxerit quod- cunque ad vendendum et infra xiii dies continuos a die, qua adduxerit, non vendiderit, tenetur et debet ungeltum dare de quolibet vase, sicut superius est expressum; si vero ante xiiii dierum exitum eduxerit, nullum dare tenetur ungeltum. Item quicunque vinum emerit quodcunque non ad propinandum sed ad deducendum, tenetur et debet de qualibet marca dare iiii parvos denarios Pragenses et venditor similiter. Et quicunque vinum adduxerit quodcunque et vendiderit, tenetur et debet de marca qualibet iiii parvos denarios dare; emens vero tale vinum ad propinandum tenetur et debet dare de quolibet vase vini un- geltum, sicut superius est expressum. Item quicunque unum vas vel dimidium aut tynam vini cujuscunque pro se emerit ad bi- bendum, nullum tenetur dare ungeltum; si vero plures homines quicunque unum vas pro se emerint ad bibendum et diviserint inter se, tenentur et debent de tali vase dare ungeltum, sicut su- perius continetur. II. Praeterea ungeltum de pannis sic debet recipi atque dari, scilicet: Quicunque pannos cujuscunque maneriei adduxerit, cum tales pannos disligaverit, tenetur et debet de qualibet marca dare iiii parvos denarios Pragenses; et quicunque tales pannos emerit, hic emptor tenetur et debet etiam de qualibet marca
Strana 359
Cap. XII. Stratae et commercium. 359 dare iiii parvos denarios. Item quicunque pannos adduxerit et vendere noluerit vel non poterit, potest infra xiiii dies conti- nuos a die, qua adduxit, eosdem pannos abducere sine solutione ungelti; si vero hi dies xiiii fuerint elapsi, tenetur et debet sol- vere ungeltum, sicut superius est expressum. Est autem sciendum, quod quodlibet stamen panni scarleti pro xvi marcis computatur, de quibus quilibet tantummodo tenetur et debet solvere ungel- tum; et quodlibet stamen panni Yprensis pro v marcis, et quod- libet stamen panni gravis de Dorn pro v marcis, et duo stamina panni levis de Dorn pro v marcis, et duo stamina panni de Po- pring pro v marcis tantummodo computantur. Insuper quilibet de aliis pannis quibuscunque secundum valorem panni tenetur et debet de qualibet marca dare iiii parvos denar. Prag. III. Praeterea ungeltum de mercibus institorum sic est recipiendum et dandum: Quilibet emens merces institorum tenetur et debet dare de marca qualibet iiii parvos denarios, et vendens similiter. Item quicunque civis merces institorum adduxerit, mox cum eas disli- gaverit, dabit ungeltum; et quotienscunque merces institorum emerit, totiens solvere tenetur ungeltum. Si vero aliquis merces institorum emerit infra marcam absolute aut vendiderit, nullum tenetur dare ungeltum. Item quicunque merces institorum addu- xerit et vendiderit ungeltumque semel de talibus mercibus de- derit, sicut dare tenebatur, si cum denariis pro mercibus hujus- modi receptis infra xiiii dies continuos merces quascunque eme- rit, nullum tenetur dare ungeltum; si vero xiiii diebus a die venditionis elapsis emere voluerit, tenetur et debet solvere un- geltum. Haec sunt pertinentia ad merces institorum : Lineus pannus, pelliculae quaelibet spectantes ad artem pellipariam, coreum et corrigiae, lignum fladrinum et buxinum, semina porri, ceparum, papaveris et consimilia, ac oleum. IV. Praeterea ungeltum de pecoribus sic recipiatur atque detur: Quilibet emens bovem aut vaccam tenetur et debet dare de quolibet bove sut vacca vi parvos denarios Pragenses et vendens similiter. Item de porco empto pro majori pretio, quam pro dimidio fertone emptor teuetur dare iii parvos denarios, et vendens similiter. Et quilibet emens ovem tenetur dare de ipsa
Cap. XII. Stratae et commercium. 359 dare iiii parvos denarios. Item quicunque pannos adduxerit et vendere noluerit vel non poterit, potest infra xiiii dies conti- nuos a die, qua adduxit, eosdem pannos abducere sine solutione ungelti; si vero hi dies xiiii fuerint elapsi, tenetur et debet sol- vere ungeltum, sicut superius est expressum. Est autem sciendum, quod quodlibet stamen panni scarleti pro xvi marcis computatur, de quibus quilibet tantummodo tenetur et debet solvere ungel- tum; et quodlibet stamen panni Yprensis pro v marcis, et quod- libet stamen panni gravis de Dorn pro v marcis, et duo stamina panni levis de Dorn pro v marcis, et duo stamina panni de Po- pring pro v marcis tantummodo computantur. Insuper quilibet de aliis pannis quibuscunque secundum valorem panni tenetur et debet de qualibet marca dare iiii parvos denar. Prag. III. Praeterea ungeltum de mercibus institorum sic est recipiendum et dandum: Quilibet emens merces institorum tenetur et debet dare de marca qualibet iiii parvos denarios, et vendens similiter. Item quicunque civis merces institorum adduxerit, mox cum eas disli- gaverit, dabit ungeltum; et quotienscunque merces institorum emerit, totiens solvere tenetur ungeltum. Si vero aliquis merces institorum emerit infra marcam absolute aut vendiderit, nullum tenetur dare ungeltum. Item quicunque merces institorum addu- xerit et vendiderit ungeltumque semel de talibus mercibus de- derit, sicut dare tenebatur, si cum denariis pro mercibus hujus- modi receptis infra xiiii dies continuos merces quascunque eme- rit, nullum tenetur dare ungeltum; si vero xiiii diebus a die venditionis elapsis emere voluerit, tenetur et debet solvere un- geltum. Haec sunt pertinentia ad merces institorum : Lineus pannus, pelliculae quaelibet spectantes ad artem pellipariam, coreum et corrigiae, lignum fladrinum et buxinum, semina porri, ceparum, papaveris et consimilia, ac oleum. IV. Praeterea ungeltum de pecoribus sic recipiatur atque detur: Quilibet emens bovem aut vaccam tenetur et debet dare de quolibet bove sut vacca vi parvos denarios Pragenses et vendens similiter. Item de porco empto pro majori pretio, quam pro dimidio fertone emptor teuetur dare iii parvos denarios, et vendens similiter. Et quilibet emens ovem tenetur dare de ipsa
Strana 360
360 Cap. XII. Stratae et commercium. ove i parvum denarium, et vendens similiter, et de capra etiam emens eam i parvum denarium, et vendens similiter. Item quilibet emens pernam tenetur et debet dare iii parvos denarios et vendens similiter. Item quicquid emerit inter alia ad isud un- geltum spectantia pro minori pretio, quam pro dimidio fertone, de hoc nullum debet solvi ungeltum. V. Praeterea ungeltum de sale et humu lo recipiatur et detur tali modo : Quilibet emens mensuram salis, quae vulgariter schedel dicitur, tenetur et debet dare i parvum denarium Prag. et vendens similiter; et de mensura, quae dicitur scranna, emens i parvum denarium et vendens similiter. Item de kuppa salis, quae men- sura kufen dicitur, emens i parvum den. et vendens similiter solvere tenebitur et debebit. Item quicunque de humulo simul et semel pro una marca emerit aut vendiderit, emens tenetur et debet dare iiii parvos denarios, et vendens similiter. VI. Praeterea ungeltum de melle recipiatur et detur ta- liter: Quicunque tynam mellis emerit aut vendiderit, emptor de tyna mellis tenetur et debet dare i fertonem gross. den Prag. et venditor similiter; de olla vero mellis nemo tenetur sol- vere ungeltum. VII. Praeterea ungeltum de piscibus: Quilibet emens sarcinam allecis, quae vulgariter maysen dicitur, tenetur et debet dare de ipsa sarcina iiii parv. den. Prag et vendens similiter. Item quicunque allecia adduxerit et vendere noluerit vel forte non poterit, potest infra xiiii dies continuos a die, qua ad- duxit, eadem allecia abducere, nullum soluturus ungeltum; si vero hoc facere neglexerit, tenetur et debet immediate solvere ungeltum. Item de husione et de piscibus curruum emptor horum piscium tenetur et debet solvere de marca qualibet iiii parvos denarios et vendens similiter, si pro marca emerit et vendiderit; si vero pro minori pretio quam pro marca, nullum solvat ungeltum. VIII. Praeterea ungeltum de braxaturis cerevisiae sic debet recipi et dari, quod quilibet de quolibet braseo venali te- netur et debet dare duos grossos denarios Pragenses. (Roeszler I. 1.)
360 Cap. XII. Stratae et commercium. ove i parvum denarium, et vendens similiter, et de capra etiam emens eam i parvum denarium, et vendens similiter. Item quilibet emens pernam tenetur et debet dare iii parvos denarios et vendens similiter. Item quicquid emerit inter alia ad isud un- geltum spectantia pro minori pretio, quam pro dimidio fertone, de hoc nullum debet solvi ungeltum. V. Praeterea ungeltum de sale et humu lo recipiatur et detur tali modo : Quilibet emens mensuram salis, quae vulgariter schedel dicitur, tenetur et debet dare i parvum denarium Prag. et vendens similiter; et de mensura, quae dicitur scranna, emens i parvum denarium et vendens similiter. Item de kuppa salis, quae men- sura kufen dicitur, emens i parvum den. et vendens similiter solvere tenebitur et debebit. Item quicunque de humulo simul et semel pro una marca emerit aut vendiderit, emens tenetur et debet dare iiii parvos denarios, et vendens similiter. VI. Praeterea ungeltum de melle recipiatur et detur ta- liter: Quicunque tynam mellis emerit aut vendiderit, emptor de tyna mellis tenetur et debet dare i fertonem gross. den Prag. et venditor similiter; de olla vero mellis nemo tenetur sol- vere ungeltum. VII. Praeterea ungeltum de piscibus: Quilibet emens sarcinam allecis, quae vulgariter maysen dicitur, tenetur et debet dare de ipsa sarcina iiii parv. den. Prag et vendens similiter. Item quicunque allecia adduxerit et vendere noluerit vel forte non poterit, potest infra xiiii dies continuos a die, qua ad- duxit, eadem allecia abducere, nullum soluturus ungeltum; si vero hoc facere neglexerit, tenetur et debet immediate solvere ungeltum. Item de husione et de piscibus curruum emptor horum piscium tenetur et debet solvere de marca qualibet iiii parvos denarios et vendens similiter, si pro marca emerit et vendiderit; si vero pro minori pretio quam pro marca, nullum solvat ungeltum. VIII. Praeterea ungeltum de braxaturis cerevisiae sic debet recipi et dari, quod quilibet de quolibet braseo venali te- netur et debet dare duos grossos denarios Pragenses. (Roeszler I. 1.)
Strana 361
Cap. XII. Stratae et commercium. 361 22. Specimen mercium Pragensium. 1348. Panni (ligatura quae saum dicitur; stamina panni, mixti sive grisei.) — Vinum Bozanicum vel Rivoli. — Vinum quod schawernak dicitur. — Vinum Elsasense et Franconicense. — Vinum Austra- licum. — Vas medonis Egrensis. — Vas cerevisiae martialis. — Vinum Luthmiricense. — Lagena vini Bozanici, Rivole et scha- wernach. — Magnum vas olei, lagena olei. — Tuna alecum. — Res institales (ligatura quae saum dicitur). — Cupri et stanni cen- tenarius. — Cerae centenarius. — Cutes magnae boum (centum vel quinquaginta). — Parvae cuticulae et etiam pelliculae (li- gatura, quae zawm dicitur). — Lignum flader et puchspan (cen- tenarius). — De curru salis. — De curru ferri. — De qualibet centenarum lanae. — De quolibet molari. — De curru lapidum, laterum, arenae, cimenti et argillae. — De curru bladi cujus- cunque grani. — De curru lignorum, truncorum et carbonum. — De quolibet bove sive vacca. — De sex ovibus vel capris. — De duobus magnis porcis enutritis. — De sex porcis parvis. — De husione, quantum drum dicitur. 23. Specimen mercium Brunensium. Ca. 1353. Getraid welherlay korn, is sei ane mahen und an malcz. — Mahn odir malcz. — Pretr oder holcz, daz mit der parten ist gesnyten, oder schussin, oder waz von holcz ist gemacht. — Obs, daz do wirt in den pavmgarten. — Walt-obs odir welherlay frucht es sey, daz gehort zu den pfragneryne, es sey pforsen odir knoblauch odir czwifal odir ruben oder sulches, daz den pfragneryne zugehort. — Eysen odir stahl, odir was do von eysen gemacht ist. — Welhrlay salcz man furt. — Honig (von dem czubr, von dem schaff, von dem eimer, von dem hafen, der alzo grozz ist als eyn eymer ; im fasse). — Eyer, chees, wiltpret odir waz sulchs sey. — Pley odir czin odir kupfer odir wein oder hopfen, odir kaufschatz von kramerey, odir tuch, odir gesalczen fisch, wy si seyn, odir veh-werk, odir waz dy kursner angehort, odir wachs odir wolle. — Hering. — Pachen. — Viech, als rynder oder swein. — Kalpfleisch oder Lampfleisch. — Gaiss oder schaf. — Mulstain odir slifstain. — Prot. — Unslid oder smer. — Pech. — Waid. (Ordinatio thelonei in civ. Bruna. Brandl VIII. 248.)
Cap. XII. Stratae et commercium. 361 22. Specimen mercium Pragensium. 1348. Panni (ligatura quae saum dicitur; stamina panni, mixti sive grisei.) — Vinum Bozanicum vel Rivoli. — Vinum quod schawernak dicitur. — Vinum Elsasense et Franconicense. — Vinum Austra- licum. — Vas medonis Egrensis. — Vas cerevisiae martialis. — Vinum Luthmiricense. — Lagena vini Bozanici, Rivole et scha- wernach. — Magnum vas olei, lagena olei. — Tuna alecum. — Res institales (ligatura quae saum dicitur). — Cupri et stanni cen- tenarius. — Cerae centenarius. — Cutes magnae boum (centum vel quinquaginta). — Parvae cuticulae et etiam pelliculae (li- gatura, quae zawm dicitur). — Lignum flader et puchspan (cen- tenarius). — De curru salis. — De curru ferri. — De qualibet centenarum lanae. — De quolibet molari. — De curru lapidum, laterum, arenae, cimenti et argillae. — De curru bladi cujus- cunque grani. — De curru lignorum, truncorum et carbonum. — De quolibet bove sive vacca. — De sex ovibus vel capris. — De duobus magnis porcis enutritis. — De sex porcis parvis. — De husione, quantum drum dicitur. 23. Specimen mercium Brunensium. Ca. 1353. Getraid welherlay korn, is sei ane mahen und an malcz. — Mahn odir malcz. — Pretr oder holcz, daz mit der parten ist gesnyten, oder schussin, oder waz von holcz ist gemacht. — Obs, daz do wirt in den pavmgarten. — Walt-obs odir welherlay frucht es sey, daz gehort zu den pfragneryne, es sey pforsen odir knoblauch odir czwifal odir ruben oder sulches, daz den pfragneryne zugehort. — Eysen odir stahl, odir was do von eysen gemacht ist. — Welhrlay salcz man furt. — Honig (von dem czubr, von dem schaff, von dem eimer, von dem hafen, der alzo grozz ist als eyn eymer ; im fasse). — Eyer, chees, wiltpret odir waz sulchs sey. — Pley odir czin odir kupfer odir wein oder hopfen, odir kaufschatz von kramerey, odir tuch, odir gesalczen fisch, wy si seyn, odir veh-werk, odir waz dy kursner angehort, odir wachs odir wolle. — Hering. — Pachen. — Viech, als rynder oder swein. — Kalpfleisch oder Lampfleisch. — Gaiss oder schaf. — Mulstain odir slifstain. — Prot. — Unslid oder smer. — Pech. — Waid. (Ordinatio thelonei in civ. Bruna. Brandl VIII. 248.)
Strana 362
362 Cap. XII. Stratae et commercium. 24. Telonea in Habr et Vilémov. 1341. (Joannes rex) notumfacimus, quod ad Nostram veniens prae- sentiam P. abbas in Wilhemow, Nobis quaedam privilegia Nostrorum praedecessorum, tam ducum quam regum Boemiae, super libertati- bus et bonis ipsius monasterii demonstravit, in quibus specialis est mentio et protestatio habita, qualiter thelonea in Habrn et in Willemow ipsi monasterio incorporata sunt per eosdem ; sed quia de receptione eorumdem ex eo, quod ipsa in ipsis privilegiis expressa non fuerant, error et controversia insurrexit, ipse abbas nomine totius sui conventus Nobis cum instantia supplicavit, quatenus super dictorum theloneorum receptione diligens scruti- nium et inquisitionem expertam haberemus ac secundum eandem dictorum theloneorum receptionem specificare dignaremur ex gratia speciali. Nos itaque ipsius petitionibus in hac parte benignius annuentes Sdenkonem de Wieczemilicz, Sdenkonem de Maleschow, Sdenkonem de Dluschin, Slayborium de Knyenicz, Michaelem de Vrendnow, Petrum de Olessna et Jesconem de Chwalonicz, ipsis assendentes theloneis et super eorum receptione maiorem ha- bentes notitiam, vocavimus, ipsos super receptione eorumdem sub juramenti certitudine requirentes. Qui in Nostra constituti prae- sentia, Nos sub juramento Nobis praestito informarunt, quod ipsa thelonea recepta sint et recipi debeant in hunc modum : Primum videlicet, de quolibet curru pannos ligatos, quorum ligatura se ultra scalas extendit, portante mediam marcam et XXVIII grossos Pragenses; in curru vero pannos sine ligatura deferente, de quolibet stamine duos parvos denarios, quorum XII faciunt unum grossum. Item de curru magno ceram dumtaxat ducentem mediam marcam, in parvis vero curribus ceram ferentibus de quolibet centenario I grossum. Item de quolibet . . . . lanae IIII parvos. Item de mercimoniis institorum ligatis de qualibet liga- tura seu massa ligata VI parvos; institore vero transeunte merces suas in dorso deferente III parvos. Item de curru stannum ferente XVI parvos, item de curru plumbum portante IIII parvos, item de curru cuprum ferente, de quolibet centenario IIII parvos. Item similiter de aere.
362 Cap. XII. Stratae et commercium. 24. Telonea in Habr et Vilémov. 1341. (Joannes rex) notumfacimus, quod ad Nostram veniens prae- sentiam P. abbas in Wilhemow, Nobis quaedam privilegia Nostrorum praedecessorum, tam ducum quam regum Boemiae, super libertati- bus et bonis ipsius monasterii demonstravit, in quibus specialis est mentio et protestatio habita, qualiter thelonea in Habrn et in Willemow ipsi monasterio incorporata sunt per eosdem ; sed quia de receptione eorumdem ex eo, quod ipsa in ipsis privilegiis expressa non fuerant, error et controversia insurrexit, ipse abbas nomine totius sui conventus Nobis cum instantia supplicavit, quatenus super dictorum theloneorum receptione diligens scruti- nium et inquisitionem expertam haberemus ac secundum eandem dictorum theloneorum receptionem specificare dignaremur ex gratia speciali. Nos itaque ipsius petitionibus in hac parte benignius annuentes Sdenkonem de Wieczemilicz, Sdenkonem de Maleschow, Sdenkonem de Dluschin, Slayborium de Knyenicz, Michaelem de Vrendnow, Petrum de Olessna et Jesconem de Chwalonicz, ipsis assendentes theloneis et super eorum receptione maiorem ha- bentes notitiam, vocavimus, ipsos super receptione eorumdem sub juramenti certitudine requirentes. Qui in Nostra constituti prae- sentia, Nos sub juramento Nobis praestito informarunt, quod ipsa thelonea recepta sint et recipi debeant in hunc modum : Primum videlicet, de quolibet curru pannos ligatos, quorum ligatura se ultra scalas extendit, portante mediam marcam et XXVIII grossos Pragenses; in curru vero pannos sine ligatura deferente, de quolibet stamine duos parvos denarios, quorum XII faciunt unum grossum. Item de curru magno ceram dumtaxat ducentem mediam marcam, in parvis vero curribus ceram ferentibus de quolibet centenario I grossum. Item de quolibet . . . . lanae IIII parvos. Item de mercimoniis institorum ligatis de qualibet liga- tura seu massa ligata VI parvos; institore vero transeunte merces suas in dorso deferente III parvos. Item de curru stannum ferente XVI parvos, item de curru plumbum portante IIII parvos, item de curru cuprum ferente, de quolibet centenario IIII parvos. Item similiter de aere.
Strana 363
Cap. XII. Stratae et commercium. 363 Item de integro plaustro vini octo parvos, de ternario vero sex parvos et de medio plaustro IIII parvos. Item de curru husionem ducente unum grossum, item de curru pisces portante IIII parvos et IIII pisces. Item in curru magnas cutes ferente de qualibet cute unum parvum, de toto vero curru parvas cutes ferente IIII parvos. Item de equo, qui sine sella ad vendendum ducitur, duos parvos. Item de quolibet pecore magno unum parvum. Item de duobus porcis unum parvum, et similiter de duobus pecudibus unum parvum. Item de qualibet perna unum, Item de qualibet cuppa salis unum parvum. Item de curru portante bladum duos parvos. Item de magno curru brasium portante octo grossos, de minori vero IIII parvos. Item de curru ligna pro aedificiis ferente duos parvos, de aliis vero curribus ligna pro igne ferente nichil. Item de curru capisteria, scutellas, ciffos, ollas, cistas et horum similia, duos parvos; et de curru ducente vitra VI parvos. Item ab homine transferente se cum suppellectilibus et mansione de locu ad locum medium fertonem, videlicet septem grossos. Item de qualibet lagena, lagula olei, olivae octo parvos et totidem de lagena olei canapi et papaverum. Item de quolibet lecto plumarum IIII parvos. Item de curru pullos ferente duos parvos et unum pullum, item de curru ova seu fructus arborum portante duos parvos. Item de curru lepores ferente unum leporem vel grossum. Item de qualibet tyna mellis IIII parvos, de urna vero duos parvos. Item de curru cum ferro duos, calibe vero IIII parvos. Item de curru aleum, cepas et horum similia ducente duos parvos. Item de centum ulnis telae duos parvos. Item de curru ferente gladios inperfectos duos parvos. Item de curru vestes veteres ad vendendum portante duos parvos. Item de quolibet molari IIII parvos.
Cap. XII. Stratae et commercium. 363 Item de integro plaustro vini octo parvos, de ternario vero sex parvos et de medio plaustro IIII parvos. Item de curru husionem ducente unum grossum, item de curru pisces portante IIII parvos et IIII pisces. Item in curru magnas cutes ferente de qualibet cute unum parvum, de toto vero curru parvas cutes ferente IIII parvos. Item de equo, qui sine sella ad vendendum ducitur, duos parvos. Item de quolibet pecore magno unum parvum. Item de duobus porcis unum parvum, et similiter de duobus pecudibus unum parvum. Item de qualibet perna unum, Item de qualibet cuppa salis unum parvum. Item de curru portante bladum duos parvos. Item de magno curru brasium portante octo grossos, de minori vero IIII parvos. Item de curru ligna pro aedificiis ferente duos parvos, de aliis vero curribus ligna pro igne ferente nichil. Item de curru capisteria, scutellas, ciffos, ollas, cistas et horum similia, duos parvos; et de curru ducente vitra VI parvos. Item ab homine transferente se cum suppellectilibus et mansione de locu ad locum medium fertonem, videlicet septem grossos. Item de qualibet lagena, lagula olei, olivae octo parvos et totidem de lagena olei canapi et papaverum. Item de quolibet lecto plumarum IIII parvos. Item de curru pullos ferente duos parvos et unum pullum, item de curru ova seu fructus arborum portante duos parvos. Item de curru lepores ferente unum leporem vel grossum. Item de qualibet tyna mellis IIII parvos, de urna vero duos parvos. Item de curru cum ferro duos, calibe vero IIII parvos. Item de curru aleum, cepas et horum similia ducente duos parvos. Item de centum ulnis telae duos parvos. Item de curru ferente gladios inperfectos duos parvos. Item de curru vestes veteres ad vendendum portante duos parvos. Item de quolibet molari IIII parvos.
Strana 364
364 Cap. XII. Stratae et commercium, Item de quolibet vase cerevisiae duos parvos. Item de curru cornua pecorum seu pecudum ferente duos parvos. Item de curru colores pannorum, codices sardice aut alios vel pileos ducente duos parvos. Item de quolibet pedestre homine unum parvum. Et simi- liter de uno qui in curru ducitur, unum parvum thelonearii de praedictis nomine et auctoritate abbatis et conventus praedictorum pro utilitate dicti monasterii in praefatis theloneis percipere per- petuis inantea temporibus poterunt et debebunt. Judaeis vero abbas et conventus praedicti antiquam theloneorum solutionem Nostri intuitu relaxarunt, sic quod ab eisdem Judaeis vivis et mortuis ipsa thelonea more Christianorum recipi debent in sin- gulis praenotatis. Currus vero carbonum et scolares suos ferentes codices a solutione thelonei penitus absolventur. Sic etenim Nostrorum praedecessorum imitantes vestigia dicta thelonea praefato monasterio sub omnibus praemissis condi- tionibus appropriamus et incorporamus, statuentes, ut quicumque solutionem eorundem clandestine seu manifeste deportaverit, omnes et singulas res, quae circa eundem repertae fuerint, perdat et . . thelonearii de eisdem se intromittere poterunt pro emenda. Datum et actum est in Montibus Chutnis in dictorum Nostrorum fidelium praesentia, in vigilia sancti Thomae Apostoli Anno domini M°CCC XLI°. (Ood. arch. civ. Brunensis. — Chytil VII. 343.) Conductus stratarum. 1325. 4. Nov. Joannes rex . . . . recognoscimus etc., quod Nos dampna fideli Nostro dilecto, Petro de Rosenberch, summo regni Nostri Boemiae cancellario, refundere et resarcire cupientes, quae.... taxata sunt ad quadringentas sexagenas grossorum, sibi et here- dibus suis in praedictis 400 sex. conductum sive ducatum aut alio quocunque censeantur nomine, omnem et singulum, de Nova civitate Nostra Pilzna usque in Mendicum seu Zebrak oppidum nuncupatum vulg., titulo pignoris obligamus tenendum, utifru- endum et possidendum. (Emler III.)
364 Cap. XII. Stratae et commercium, Item de quolibet vase cerevisiae duos parvos. Item de curru cornua pecorum seu pecudum ferente duos parvos. Item de curru colores pannorum, codices sardice aut alios vel pileos ducente duos parvos. Item de quolibet pedestre homine unum parvum. Et simi- liter de uno qui in curru ducitur, unum parvum thelonearii de praedictis nomine et auctoritate abbatis et conventus praedictorum pro utilitate dicti monasterii in praefatis theloneis percipere per- petuis inantea temporibus poterunt et debebunt. Judaeis vero abbas et conventus praedicti antiquam theloneorum solutionem Nostri intuitu relaxarunt, sic quod ab eisdem Judaeis vivis et mortuis ipsa thelonea more Christianorum recipi debent in sin- gulis praenotatis. Currus vero carbonum et scolares suos ferentes codices a solutione thelonei penitus absolventur. Sic etenim Nostrorum praedecessorum imitantes vestigia dicta thelonea praefato monasterio sub omnibus praemissis condi- tionibus appropriamus et incorporamus, statuentes, ut quicumque solutionem eorundem clandestine seu manifeste deportaverit, omnes et singulas res, quae circa eundem repertae fuerint, perdat et . . thelonearii de eisdem se intromittere poterunt pro emenda. Datum et actum est in Montibus Chutnis in dictorum Nostrorum fidelium praesentia, in vigilia sancti Thomae Apostoli Anno domini M°CCC XLI°. (Ood. arch. civ. Brunensis. — Chytil VII. 343.) Conductus stratarum. 1325. 4. Nov. Joannes rex . . . . recognoscimus etc., quod Nos dampna fideli Nostro dilecto, Petro de Rosenberch, summo regni Nostri Boemiae cancellario, refundere et resarcire cupientes, quae.... taxata sunt ad quadringentas sexagenas grossorum, sibi et here- dibus suis in praedictis 400 sex. conductum sive ducatum aut alio quocunque censeantur nomine, omnem et singulum, de Nova civitate Nostra Pilzna usque in Mendicum seu Zebrak oppidum nuncupatum vulg., titulo pignoris obligamus tenendum, utifru- endum et possidendum. (Emler III.)
Strana 365
Capitulum XIII. Judaei. Privilegia Judaeorum a Carolo IV. confirmata 1356. 30. Sept. In nomine sanctae et individuae Trinitatis feliciter. Amen. Karolus quartus divina favente clementia Romanorum im- perator semper augustus et Boemiae rex. Ad perpetuam rei me- moriam. Exhibita Nostrae celsitudini pro parte Judaeorum Pragen- sium nec non omnium aliorum Judaeorum in regno Nostro Boe- miae et terris Nobis subiectis consistentium, camerae Nostrae ser- vorum, supplex petitio continebat, ut quoddam privilegium clarae memoriae illustris quondam Ottakari, tunc ducis Austriae et mar- chionis Moraviae, quaedam privilegia apostolica dictis Judaeis confirmantis, nec non aliud privilegium eiusdem quondam Otta- kari ut regis Boemiae, super juribus et distinctione eorumdem Judaeorum approbare, ratificare, innovare et confirmare de beni- gnitate solita dignaremur. Quorum quidem privilegiorum primi tenor talis est: Otta- karus, qui et Przyemysl etc. (Vide Cod. Jur. Boem. I. 45. Lex Judaeorum — Constitutiones papales.) Secundi vero privilegii, de quo supro fit mentio, talis est tenor : In nomine sanctae et individuae Trinitatis. Amen. Nos Ota- karus etc. (Vid. Cod. Jur. Boem. I. 45 Statuta Judaeorum.) Nos igitur supradictorum Judaeorum Nostrorum devotis precibus benignius inclinati, animadvertentes praecipue, quia sanctae matris ecclesiae constitutionibus ac beatorum patrum in
Capitulum XIII. Judaei. Privilegia Judaeorum a Carolo IV. confirmata 1356. 30. Sept. In nomine sanctae et individuae Trinitatis feliciter. Amen. Karolus quartus divina favente clementia Romanorum im- perator semper augustus et Boemiae rex. Ad perpetuam rei me- moriam. Exhibita Nostrae celsitudini pro parte Judaeorum Pragen- sium nec non omnium aliorum Judaeorum in regno Nostro Boe- miae et terris Nobis subiectis consistentium, camerae Nostrae ser- vorum, supplex petitio continebat, ut quoddam privilegium clarae memoriae illustris quondam Ottakari, tunc ducis Austriae et mar- chionis Moraviae, quaedam privilegia apostolica dictis Judaeis confirmantis, nec non aliud privilegium eiusdem quondam Otta- kari ut regis Boemiae, super juribus et distinctione eorumdem Judaeorum approbare, ratificare, innovare et confirmare de beni- gnitate solita dignaremur. Quorum quidem privilegiorum primi tenor talis est: Otta- karus, qui et Przyemysl etc. (Vide Cod. Jur. Boem. I. 45. Lex Judaeorum — Constitutiones papales.) Secundi vero privilegii, de quo supro fit mentio, talis est tenor : In nomine sanctae et individuae Trinitatis. Amen. Nos Ota- karus etc. (Vid. Cod. Jur. Boem. I. 45 Statuta Judaeorum.) Nos igitur supradictorum Judaeorum Nostrorum devotis precibus benignius inclinati, animadvertentes praecipue, quia sanctae matris ecclesiae constitutionibus ac beatorum patrum in
Strana 366
366 Cap. XIII. Judaei. praemissis Nos decet vestigiis inhaerere, pensantes etiam utilia et grata ipsorum Judaeorum seruitia, quae Maiestati Nostrae re- troactis exhibere temporibus et frequenter Nostrae camerae non desinunt exhibere, supradicta privilegia et omnia et singula in eis contenta auctoritate Boemiae regia ratificamus, approbamus, innovamus et ex certa scientia tenore praesentium confirmamus, adinstar clarae memoriae illustris quondam Johannis Boemiae regis, genitoris Nostri dilecti, qui suis ea litteris, quas vidimus, similiter confirmavit. Nulli ergo omnino hominum liceat hanc paginam Nostrae Maiestatis infringere vel ei quovis ausu temerario contraire. Si quis autem contrarium attemptare praesumpserit, indignationem Nostram gravissimam et poenam quinquaginta marcarum auri puri tociens, quociens contrafactum fuerit, eo ipso se noverit incur- surum, medietate huiusmodi camerae seu fisci Nostri regalis Boemiae, reliqua vero laesorum vel laesi usibus applicandam. Testes huius sunt : Illustris Wenceslaus Lucemburgensis et Jo- hannes Maydeburgensis et Brabanciae dux, frater Noster, venera- biles Johannes Olomucensis, Johannes Luthomyslensis et Teo- dricus Mindensis episcopi, illustres Wilhelmus marchio Misnensis, Bolko Falkemburgensis, Przimko Tessniensis et Bolko Opoliensis duces, spectabiles Albertus senior, Albertus iunior principes Aschaniae de Anhalt, Wilhelmus de Kaczenelbogen et Johannes Maydeburgensis comites, nobiles Sbinco de Hasemburch et Busco de Wilharticz, magistri camerae Nostrae, Rudolfus de Wart..., Timo de Coldicz et alii quam plures fideles Nostri. Praesentium sub bulla aurea, typario Nostrae imperialis Maiestatis impressa, testimonio litterarum. Datum in castro Stoufen anno domini millesimo trecentesimo quinquagesimo sexto, II. Kalendas Octobris, regnorum Nostrorum anno undecimo, imperii vero secundo. (Cod. memb. Prag. civitatis. — Roeszler I. p. 174. — Čelakovský 63.) Privilegium a rege Wenceslao IV. Judaeis im- pertitum. 1393. 14. Junii. Wir Wenczlaw von gotes genaden Romischer kunig, zu allen czeiten merer des reichs und kunig zu Beheim, bekennen und tun kunt offenlichen mit diesem brive allen den, die in sehen oder horen lesen, das wir mit wolbedachtem mute, rate unser
366 Cap. XIII. Judaei. praemissis Nos decet vestigiis inhaerere, pensantes etiam utilia et grata ipsorum Judaeorum seruitia, quae Maiestati Nostrae re- troactis exhibere temporibus et frequenter Nostrae camerae non desinunt exhibere, supradicta privilegia et omnia et singula in eis contenta auctoritate Boemiae regia ratificamus, approbamus, innovamus et ex certa scientia tenore praesentium confirmamus, adinstar clarae memoriae illustris quondam Johannis Boemiae regis, genitoris Nostri dilecti, qui suis ea litteris, quas vidimus, similiter confirmavit. Nulli ergo omnino hominum liceat hanc paginam Nostrae Maiestatis infringere vel ei quovis ausu temerario contraire. Si quis autem contrarium attemptare praesumpserit, indignationem Nostram gravissimam et poenam quinquaginta marcarum auri puri tociens, quociens contrafactum fuerit, eo ipso se noverit incur- surum, medietate huiusmodi camerae seu fisci Nostri regalis Boemiae, reliqua vero laesorum vel laesi usibus applicandam. Testes huius sunt : Illustris Wenceslaus Lucemburgensis et Jo- hannes Maydeburgensis et Brabanciae dux, frater Noster, venera- biles Johannes Olomucensis, Johannes Luthomyslensis et Teo- dricus Mindensis episcopi, illustres Wilhelmus marchio Misnensis, Bolko Falkemburgensis, Przimko Tessniensis et Bolko Opoliensis duces, spectabiles Albertus senior, Albertus iunior principes Aschaniae de Anhalt, Wilhelmus de Kaczenelbogen et Johannes Maydeburgensis comites, nobiles Sbinco de Hasemburch et Busco de Wilharticz, magistri camerae Nostrae, Rudolfus de Wart..., Timo de Coldicz et alii quam plures fideles Nostri. Praesentium sub bulla aurea, typario Nostrae imperialis Maiestatis impressa, testimonio litterarum. Datum in castro Stoufen anno domini millesimo trecentesimo quinquagesimo sexto, II. Kalendas Octobris, regnorum Nostrorum anno undecimo, imperii vero secundo. (Cod. memb. Prag. civitatis. — Roeszler I. p. 174. — Čelakovský 63.) Privilegium a rege Wenceslao IV. Judaeis im- pertitum. 1393. 14. Junii. Wir Wenczlaw von gotes genaden Romischer kunig, zu allen czeiten merer des reichs und kunig zu Beheim, bekennen und tun kunt offenlichen mit diesem brive allen den, die in sehen oder horen lesen, das wir mit wolbedachtem mute, rate unser
Strana 367
Cap. XIII. Judaei. 367 getrewen und von rechter wissen den Juden, unsern camer- knechten, die in unserm kunigreich und lande zu Beheim won- haftig und gesessen sein, diese besunder genade getan und sie in die nachgeschribene rechte geseczt haben in aller der massen, als hernach geschriben ist: Czu dem ersten, so meinen und wollen wir, das die lant- herren von Beheim uber dieselben Juden, noch uber ire brive kein recht sprechen sollen, sunder unsere amptlute, den wir das empfohlen haben oder hernach empfelhen. Ouch so sollen und mogen die Juden sich umb ire schulde an dem selbschuldigen oder an den burgen oder an ir einem, an welchem sie wellen und in das gevellet, noch ir brive laute erholen und ergeczen. Ouch tun wir in die genaden und geben in das zu dem rechten, wenne und als ofte unsere amptlute, den wir das be- volhen haben, iren schuldigern, die iren insigeln lauken wolten, einen vermessen tag geben, uf dem tage sie umb ire insigele gerecht werden sollen, wer denne zu demselben tage nicht kumpt, der sol sein recht gancz und gar verloren haben, es were denne, das er in unserm dinste were und das uns das wyssentlich were. Ouch ob ymanden, wer der were, spreche, das in die Juden mit verhalten briven monten, so sollen di Juden dem Cristen dorumb gerecht werden und wollen, das sie nehuer beweyzen sollen zu sein, das sie den Cristen gemanet haben, wen das sie die Cristen uberczeugen mochten oder solten; usgenomen der brive, die uns verhalden sind in unser camer oder anderswo von der czeit, als die Juden geslagen sind, dieselben brive durch der ver- haldung willen keyn schaden haben, noch vorurteilt werden sollen. Ouch wollen wir, ob ymand, wer der were, kein gut, das denselben Juden vor mit briven verschriben ist, vorkauft oder versaczt hette, so meinen wir, das das denselben Juden unsche- dlich sein solte, wie wol dasselbe gut in den lanttoffeln, hoftoffin, statgerichte, lantgerichte oder hofgerichte einen andern ver- schreiben were, als werre ouch die Juden elder brive doruber haben. Ouch tun wir in die genaden, ob kenerley guter weren, der sich die Juden noch ir brive lautte underwunden hetten oder sich hernach underwinden, das sie denne dieselben guter gancze und gar vorkaufen, verseczen, verkumern oder sust hin-
Cap. XIII. Judaei. 367 getrewen und von rechter wissen den Juden, unsern camer- knechten, die in unserm kunigreich und lande zu Beheim won- haftig und gesessen sein, diese besunder genade getan und sie in die nachgeschribene rechte geseczt haben in aller der massen, als hernach geschriben ist: Czu dem ersten, so meinen und wollen wir, das die lant- herren von Beheim uber dieselben Juden, noch uber ire brive kein recht sprechen sollen, sunder unsere amptlute, den wir das empfohlen haben oder hernach empfelhen. Ouch so sollen und mogen die Juden sich umb ire schulde an dem selbschuldigen oder an den burgen oder an ir einem, an welchem sie wellen und in das gevellet, noch ir brive laute erholen und ergeczen. Ouch tun wir in die genaden und geben in das zu dem rechten, wenne und als ofte unsere amptlute, den wir das be- volhen haben, iren schuldigern, die iren insigeln lauken wolten, einen vermessen tag geben, uf dem tage sie umb ire insigele gerecht werden sollen, wer denne zu demselben tage nicht kumpt, der sol sein recht gancz und gar verloren haben, es were denne, das er in unserm dinste were und das uns das wyssentlich were. Ouch ob ymanden, wer der were, spreche, das in die Juden mit verhalten briven monten, so sollen di Juden dem Cristen dorumb gerecht werden und wollen, das sie nehuer beweyzen sollen zu sein, das sie den Cristen gemanet haben, wen das sie die Cristen uberczeugen mochten oder solten; usgenomen der brive, die uns verhalden sind in unser camer oder anderswo von der czeit, als die Juden geslagen sind, dieselben brive durch der ver- haldung willen keyn schaden haben, noch vorurteilt werden sollen. Ouch wollen wir, ob ymand, wer der were, kein gut, das denselben Juden vor mit briven verschriben ist, vorkauft oder versaczt hette, so meinen wir, das das denselben Juden unsche- dlich sein solte, wie wol dasselbe gut in den lanttoffeln, hoftoffin, statgerichte, lantgerichte oder hofgerichte einen andern ver- schreiben were, als werre ouch die Juden elder brive doruber haben. Ouch tun wir in die genaden, ob kenerley guter weren, der sich die Juden noch ir brive lautte underwunden hetten oder sich hernach underwinden, das sie denne dieselben guter gancze und gar vorkaufen, verseczen, verkumern oder sust hin-
Strana 368
368 Cap. XIII. Judaei. geben mugen, wem sie wollen, und daselbe solen wir mit unsern maiestat briven bestettigen, und wem wir diselbe guter, sie sein verkauft, versaczt oder sust von denselben Juden hingegeben, mit unsern briven, als vorgeschriben stet, verschreiben, das soll craft und macht haben und dobey bleyben von allermeniclich ungehindert. Ouch so tun wir die genade, were die sache, das der selb- schuldig seines insigels laukent und dorumb den Juden gerecht sein wolte, und die burgen bekenten, so mag derselbe selbschuldig dem Juden nicht gerecht werden, sunder den briff gancz und stette halden und beczalen; were aber ouch, das die burgen iren insigeln lauken wolten und der selbschuldig bekente, so mugen ouch noch sollen dieselbe burgen umb ire insigele nicht gerecht werden, sunder den briff ouch gancz und stete halden und beczalen. Were ouch sache, das beyde, der selbschuldig und ouch die burgen, iren insigel lauken wolten und wolten dorumb den Juden gerecht werden, als gewonlich ist, so sollen dieselbe burgen umb ire insigele denselben Juden gerecht werden, yderman umb sein insigel noch dem rechten, gleicherweis als selbschuldig selber. Und gebiten dorumb allen und yglichen fursten, gestlichen und werltlichen, lantherren, poprawczen, burgrafen, amptluten, rittern, knechten, reten und gemeinden der stete und sust allen andern Unsern und des kunigreichs zu Beheim undertanen und getrewen ernstlichen und vesticlichen bey Unsern hulden, das sie die vorgenanten Juden, unsere kamerknechten, an den obge- schriben Unsern begnadungen und rechten nicht hindern, noch irren in kheineweis, sunder sie dobey getreulichen bleiben und der gebrauchen lassen. Wann wer dowider tete, der sol in Unsere swere ungenaden und eine pene hundert mark lotiges goldes vervallen sein, die halb in Unser kunigliche camer und das ander halbteile den obgenanten Juden, an den solche genaden gebrochen were, gefallen sollen. Mit urkunt dicz brives versigelt mit Unserm kuniglichen ma- iestat insigel. Geben zu Betlern noch Crists gepurte dreyczen- hundert jar und dornach in dem dreyn[nd newnczigistem jare, an sand Weytes abenden, unserr reiche des Behemischen in dem dreyssigisten und des Romischen in dem sibenczehen jaren. (Cod. man. civ. Prag. — Pelzel, K. Wenc. XCV. — Čelakovský 112.) TD
368 Cap. XIII. Judaei. geben mugen, wem sie wollen, und daselbe solen wir mit unsern maiestat briven bestettigen, und wem wir diselbe guter, sie sein verkauft, versaczt oder sust von denselben Juden hingegeben, mit unsern briven, als vorgeschriben stet, verschreiben, das soll craft und macht haben und dobey bleyben von allermeniclich ungehindert. Ouch so tun wir die genade, were die sache, das der selb- schuldig seines insigels laukent und dorumb den Juden gerecht sein wolte, und die burgen bekenten, so mag derselbe selbschuldig dem Juden nicht gerecht werden, sunder den briff gancz und stette halden und beczalen; were aber ouch, das die burgen iren insigeln lauken wolten und der selbschuldig bekente, so mugen ouch noch sollen dieselbe burgen umb ire insigele nicht gerecht werden, sunder den briff ouch gancz und stete halden und beczalen. Were ouch sache, das beyde, der selbschuldig und ouch die burgen, iren insigel lauken wolten und wolten dorumb den Juden gerecht werden, als gewonlich ist, so sollen dieselbe burgen umb ire insigele denselben Juden gerecht werden, yderman umb sein insigel noch dem rechten, gleicherweis als selbschuldig selber. Und gebiten dorumb allen und yglichen fursten, gestlichen und werltlichen, lantherren, poprawczen, burgrafen, amptluten, rittern, knechten, reten und gemeinden der stete und sust allen andern Unsern und des kunigreichs zu Beheim undertanen und getrewen ernstlichen und vesticlichen bey Unsern hulden, das sie die vorgenanten Juden, unsere kamerknechten, an den obge- schriben Unsern begnadungen und rechten nicht hindern, noch irren in kheineweis, sunder sie dobey getreulichen bleiben und der gebrauchen lassen. Wann wer dowider tete, der sol in Unsere swere ungenaden und eine pene hundert mark lotiges goldes vervallen sein, die halb in Unser kunigliche camer und das ander halbteile den obgenanten Juden, an den solche genaden gebrochen were, gefallen sollen. Mit urkunt dicz brives versigelt mit Unserm kuniglichen ma- iestat insigel. Geben zu Betlern noch Crists gepurte dreyczen- hundert jar und dornach in dem dreyn[nd newnczigistem jare, an sand Weytes abenden, unserr reiche des Behemischen in dem dreyssigisten und des Romischen in dem sibenczehen jaren. (Cod. man. civ. Prag. — Pelzel, K. Wenc. XCV. — Čelakovský 112.) TD
- I: Titul
- III: Index rerum
- 1: Caput primum
- 77: Caput secundum
- 101: Caput tertium
- 122: Caput quartum
- 138: Caput quintum
- 160: Caput sextum
- 171: Caput septimum
- 195: Caput octavum
- 244: Capitulum IX
- 302: Caput decimum
- 323: Capitulum XI
- 335: Capitulum XII
- 365: Capitulum XIII