z 120 stránek
Titul
I
II
III
IV
Předmluva
V
VI
VII
VIII
IX
X
Edice
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
41
42
43
44
45
46
47
48
49
50
51
52
53
54
55
56
57
58
59
60
61
62
63
64
65
66
67
68
69
70
71
72
73
74
75
76
77
78
79
80
81
82
83
84
85
86
87
88
89
90
91
92
93
94
95
96
97
98
99
100
101
102
103
104
105
106
107
108
109
110
Název:
Besední řeči Tomáše ze Štítného podle rukopisu Budyšínského
Autor:
Hattala, Martin
Rok vydání:
1897
Místo vydání:
Praha
Česká národní bibliografie:
Počet stran celkem:
120
Počet stran předmluvy plus obsahu:
X+110
Obsah:
- I: Titul
- V: Předmluva
- 1: Edice
upravit
Strana I
BESEDNÍ ŘEČI TOMAŠE ZE ŠTÍTNÉHO. PODLE RUKOPISU BUDYŠÍNSKÉHO VYDAL MARTIN HATTALA, ŘÁDNÝ ČLEN ČESKÉ AKADEMIE. V PRAZE. NÁKLADEM ČESKÉ AKADEMIE CÍSAŘE FRANTIŠKA JOSEFA PRO VĚDY, SLOVESNOST A UMĚNÍ. 1897.
BESEDNÍ ŘEČI TOMAŠE ZE ŠTÍTNÉHO. PODLE RUKOPISU BUDYŠÍNSKÉHO VYDAL MARTIN HATTALA, ŘÁDNÝ ČLEN ČESKÉ AKADEMIE. V PRAZE. NÁKLADEM ČESKÉ AKADEMIE CÍSAŘE FRANTIŠKA JOSEFA PRO VĚDY, SLOVESNOST A UMĚNÍ. 1897.
Strana II
SLTKA PRAMENDW KU POZNÁNÍ LITERÁRNÍHO ŽIVOTA V ČECHÁCH, NA MORAVĚ A V SLEZSKU. VYDÁVÁ III. TŘÍDA ČESKÉ AKADEMIE CÍSAŘE FRANTIŠKA JOSEFA PRO VĚDY, SLOVESNOST A UMĚNÍ V PRAZE. SKUPINA I. ŘADA 1. PAMÁTKY ŘEČI A LITERATURY ČESKÉ. ČÍSLO 1. BESEDNÍ ŘEČI TOMÁŠE ZE ŠTÍTNÉHO. V PRAZE. NAKLADEM ČESKÉ AKADEMIE ČIŠAŘE FRANTIŠKÁ JOSEFA PRO VÉDY, SLOVESNOST A UMENI. 1897.
SLTKA PRAMENDW KU POZNÁNÍ LITERÁRNÍHO ŽIVOTA V ČECHÁCH, NA MORAVĚ A V SLEZSKU. VYDÁVÁ III. TŘÍDA ČESKÉ AKADEMIE CÍSAŘE FRANTIŠKA JOSEFA PRO VĚDY, SLOVESNOST A UMĚNÍ V PRAZE. SKUPINA I. ŘADA 1. PAMÁTKY ŘEČI A LITERATURY ČESKÉ. ČÍSLO 1. BESEDNÍ ŘEČI TOMÁŠE ZE ŠTÍTNÉHO. V PRAZE. NAKLADEM ČESKÉ AKADEMIE ČIŠAŘE FRANTIŠKÁ JOSEFA PRO VÉDY, SLOVESNOST A UMENI. 1897.
Strana III
Strana IV
TISKEM J. OTTY v PRAZE
TISKEM J. OTTY v PRAZE
Strana V
NÁVĚŠTÍ. — Besední řeči čili, jak jim dříve říkali, Rozmluvy nábožné rytíře Tomáše ze Štítného, zachované rukopisem Gersdorfské knihovny v Budyšíně, uznány jsou již dávno za nejvýtečnější všech ostatních prací jeho literarných hlavně po filosofickém rozboře jejich, jakým se nám zejmena I. J. Hanuš a J. Dastich zavděčili, dovedše pravou podstatu a důležitosť jejich pro dějiny osvěty české mnohem důkladněji vylíčiti, než to bylo možno podle toho přepisu jejich samého, který J. A. Dundr pořídil 1844 r. pro Museum království českého, odchýliv se všelijak od originalu. Mladší rukopis Besedních řečí, zachovaný v Paříži, pak přepsán byl 1894 r. pro též Museum opravdu vzorně; ale liší se již i obsahem svým od Budyšínského tak velice, že jej bude třeba zvláště vydati. Mezitím račiž ct. obecenstvo české vůbec a dotyčná čásť jeho zvláště laskavě přestati na přítomném otisku, pořízeném podle originalu Budyšínského, a na následujícím výkladě skratkův a oprav, mohouce ostatně jisti býti tím, že se všemožně přičiním i o brzké vydání podrobné průpravy k snadnějšímu zažití výtečného díla tohoto. I. Skratky. 1) p m. pra v pwoſt na str. 7, v řád. 27; zpwil 7, 29; Pwda 8, 6 a jinde; 2) p m. pro v ptiwna 8, 9; pmiena 25, 17; prok 74, 20 a j. 3) o m. ro jen mudoſt 28, 9 a mudoſti 37, 17 a 24. 4) o nad středem a koncem slov znamená: a) m ve kterýž m. kterýmž 1,9; tagêny m. tajemným 8, 6; dare 64, 27 a j. mimo wſeôci m. a v. wſeôhucij = všemohúcí 32, 27; b) n též nad středem a koncem slov, jako v gêž m. jenž 5, 19; flûci 9, 25; kamê 53, 6 a j. c) en jen v elemti m. elementy 17, 7; es jen v gt a g. m. jest 2, 39; 8, 1; 41, 9 a j. (Místo jest a je však objevuje se v části na pergameně psané i pouhé j, enkliticky spojené se samohláskami předchozích slov, a sice častěji jako y než jako g a i, na př. coy a czoj m. coj 3, 34; 4, 17; 7, 8 a j. Anoy 4, 6; protiwnoy 7, 26; kdelig 6, 5; zei a zey m. žej 6, 27, 31 a j.) d)
NÁVĚŠTÍ. — Besední řeči čili, jak jim dříve říkali, Rozmluvy nábožné rytíře Tomáše ze Štítného, zachované rukopisem Gersdorfské knihovny v Budyšíně, uznány jsou již dávno za nejvýtečnější všech ostatních prací jeho literarných hlavně po filosofickém rozboře jejich, jakým se nám zejmena I. J. Hanuš a J. Dastich zavděčili, dovedše pravou podstatu a důležitosť jejich pro dějiny osvěty české mnohem důkladněji vylíčiti, než to bylo možno podle toho přepisu jejich samého, který J. A. Dundr pořídil 1844 r. pro Museum království českého, odchýliv se všelijak od originalu. Mladší rukopis Besedních řečí, zachovaný v Paříži, pak přepsán byl 1894 r. pro též Museum opravdu vzorně; ale liší se již i obsahem svým od Budyšínského tak velice, že jej bude třeba zvláště vydati. Mezitím račiž ct. obecenstvo české vůbec a dotyčná čásť jeho zvláště laskavě přestati na přítomném otisku, pořízeném podle originalu Budyšínského, a na následujícím výkladě skratkův a oprav, mohouce ostatně jisti býti tím, že se všemožně přičiním i o brzké vydání podrobné průpravy k snadnějšímu zažití výtečného díla tohoto. I. Skratky. 1) p m. pra v pwoſt na str. 7, v řád. 27; zpwil 7, 29; Pwda 8, 6 a jinde; 2) p m. pro v ptiwna 8, 9; pmiena 25, 17; prok 74, 20 a j. 3) o m. ro jen mudoſt 28, 9 a mudoſti 37, 17 a 24. 4) o nad středem a koncem slov znamená: a) m ve kterýž m. kterýmž 1,9; tagêny m. tajemným 8, 6; dare 64, 27 a j. mimo wſeôci m. a v. wſeôhucij = všemohúcí 32, 27; b) n též nad středem a koncem slov, jako v gêž m. jenž 5, 19; flûci 9, 25; kamê 53, 6 a j. c) en jen v elemti m. elementy 17, 7; es jen v gt a g. m. jest 2, 39; 8, 1; 41, 9 a j. (Místo jest a je však objevuje se v části na pergameně psané i pouhé j, enkliticky spojené se samohláskami předchozích slov, a sice častěji jako y než jako g a i, na př. coy a czoj m. coj 3, 34; 4, 17; 7, 8 a j. Anoy 4, 6; protiwnoy 7, 26; kdelig 6, 5; zei a zey m. žej 6, 27, 31 a j.) d)
Strana VI
VI 5) ? 6) g) h) e) ez jen v Jhů m. Jhezu a obyčejnějšího Jezu 33, 12; f) ež jen v gto m. ježto 41, 19; 44, 35; 54, 39 a j. Kdekoli je však gto zcela vypsáno, protiví se nejen etymologickému než i fonetickému pravo- pisu svými ſſ, ſ a ſ m. ž, jako v geſſto 2, 26, 31 a 32; gestoy 5, 26; geſtoy 6, 4 a j.; m. us jen v krist? 34, 5 a 12; častěji m. ustinus v aug' a augg? = augu- stinus 2, 38; 3, 6; 32, 24 a j. m. rist jen v Xa = christa 33, 12 a m. na jen ve znamewa = zname- nává 77, 8. 7) Čárka nebo tečka na konci slov s nadepsanými menšími písmeny, tato však i sama o sobě znamenají nejčastěji následující slabiky: a) mi ve wſſei m. všemi 9, 14; wſſei a wybornieyſſiel m. výbornějšiemi 10 36, 37 a j. b) na, ne, ni a podobné ve zíſlechcea m. zšlechcena 6, 40; zapeklea m. za- peklená 7, 18; gednostaye m. jednostajné 18, 20; proſwieczeie m. pro- sviecenie a nynějšího prosvícení 2, 17; ftworej m. stvoření 12, 40 a j.; c) ho v stateczne° m. statečného 2, 31; ſwe? m. svého 4, 10; ge? m. jeho 41, 18 a j. mimo sho a s° m. svatého, o nichž ostatně viz i níže pod f); d) mu ve ſwez m. svému 1, 3; wyſoke m. vysokému 4, 4; rozůne? m. rozumnému 54, 25 a j. mimo bo. m. bohu 72, 18 a wſeôci, vyložené již nahoře pod 4a); e) val jen v nemilo! m. nemiloval 39, 25; f) vatý, vaté, vatým ve Sti, Ste a Sty m. svat-ý, -é a rým 3, 6, 7 a 21; ſte 31, 15 a j. mimo sho a se m. svatého 9, 1 a 13. O.s.a.S. viz níže č. 8. vel jen v pal m. pavel 10, 3, 14 a j. věk ve czlok, čzlok a člok m. člověk 2, 4; 15, 28; 69, 16 a jinde; dle toho pak i ve čloka, čzloku a čloké m. člověk-a, -u a -em 23, 6 a 19; 28, 31, 33 a j. i) vie m. nynějšího ví v ſeredczſte = šeredstvie 7, 32; mnozíte 23, 25; proti- wenſte 90, 18 a j. j) viti jen ve mluti m. mluviti 4, 15 a 27, 20. 8) Mezi tečkami stojící s, S a t znamenají svatý 10, 3, 11 a 14; 12, 37 i j. a totiež anebo točiž, tociž a totiž 3, 2; 5, 40 a j. V originale však nestojí tečky ty na dolní čáře řádků než mezi horní a dolní, což tiskem napo- dobiti bylo těžko a sotva hodno. Kromě svatý nejrozmanitěji skracuje se kapitola, zněvší také kapitula, jak se o tom o všem ct. čtenářové i sami snadno mohou přesvědčiti, přehled- nouce nápisy, tištěné velkými písmeny od str. 3 do 39. 9) II. Opravy 1) mnou podniknuté týkají se: a) písmen a slov, vyznamenaných závorkou () co takých, bez nichž dle mého mínění nelze textu náležitě porozuměti, jako na př. bez bystrého se a o na str. 1 v ř. 9, 14, 24 a 30; bez s 2, 12; bez o ve wyzraleh(o)
VI 5) ? 6) g) h) e) ez jen v Jhů m. Jhezu a obyčejnějšího Jezu 33, 12; f) ež jen v gto m. ježto 41, 19; 44, 35; 54, 39 a j. Kdekoli je však gto zcela vypsáno, protiví se nejen etymologickému než i fonetickému pravo- pisu svými ſſ, ſ a ſ m. ž, jako v geſſto 2, 26, 31 a 32; gestoy 5, 26; geſtoy 6, 4 a j.; m. us jen v krist? 34, 5 a 12; častěji m. ustinus v aug' a augg? = augu- stinus 2, 38; 3, 6; 32, 24 a j. m. rist jen v Xa = christa 33, 12 a m. na jen ve znamewa = zname- nává 77, 8. 7) Čárka nebo tečka na konci slov s nadepsanými menšími písmeny, tato však i sama o sobě znamenají nejčastěji následující slabiky: a) mi ve wſſei m. všemi 9, 14; wſſei a wybornieyſſiel m. výbornějšiemi 10 36, 37 a j. b) na, ne, ni a podobné ve zíſlechcea m. zšlechcena 6, 40; zapeklea m. za- peklená 7, 18; gednostaye m. jednostajné 18, 20; proſwieczeie m. pro- sviecenie a nynějšího prosvícení 2, 17; ftworej m. stvoření 12, 40 a j.; c) ho v stateczne° m. statečného 2, 31; ſwe? m. svého 4, 10; ge? m. jeho 41, 18 a j. mimo sho a s° m. svatého, o nichž ostatně viz i níže pod f); d) mu ve ſwez m. svému 1, 3; wyſoke m. vysokému 4, 4; rozůne? m. rozumnému 54, 25 a j. mimo bo. m. bohu 72, 18 a wſeôci, vyložené již nahoře pod 4a); e) val jen v nemilo! m. nemiloval 39, 25; f) vatý, vaté, vatým ve Sti, Ste a Sty m. svat-ý, -é a rým 3, 6, 7 a 21; ſte 31, 15 a j. mimo sho a se m. svatého 9, 1 a 13. O.s.a.S. viz níže č. 8. vel jen v pal m. pavel 10, 3, 14 a j. věk ve czlok, čzlok a člok m. člověk 2, 4; 15, 28; 69, 16 a jinde; dle toho pak i ve čloka, čzloku a čloké m. člověk-a, -u a -em 23, 6 a 19; 28, 31, 33 a j. i) vie m. nynějšího ví v ſeredczſte = šeredstvie 7, 32; mnozíte 23, 25; proti- wenſte 90, 18 a j. j) viti jen ve mluti m. mluviti 4, 15 a 27, 20. 8) Mezi tečkami stojící s, S a t znamenají svatý 10, 3, 11 a 14; 12, 37 i j. a totiež anebo točiž, tociž a totiž 3, 2; 5, 40 a j. V originale však nestojí tečky ty na dolní čáře řádků než mezi horní a dolní, což tiskem napo- dobiti bylo těžko a sotva hodno. Kromě svatý nejrozmanitěji skracuje se kapitola, zněvší také kapitula, jak se o tom o všem ct. čtenářové i sami snadno mohou přesvědčiti, přehled- nouce nápisy, tištěné velkými písmeny od str. 3 do 39. 9) II. Opravy 1) mnou podniknuté týkají se: a) písmen a slov, vyznamenaných závorkou () co takých, bez nichž dle mého mínění nelze textu náležitě porozuměti, jako na př. bez bystrého se a o na str. 1 v ř. 9, 14, 24 a 30; bez s 2, 12; bez o ve wyzraleh(o)
Strana VII
VII 56, 35 a j. mimo číslice, jimiž označuji strany originalu, jako na str. 1 v ř. 15; 2, 5 a 21; 3, 3 atd.; b) nejen liter a slov než i celých vět zbytečných, označených závorkou [], jako na př. W kterychžto 1, 10; d v na d] 21, 5; aneb newierzieme 46, 17; roznieti ſie k dobremu 49, 30 a j.; interpunkce, která je v originale celém i dle snímků stran jeho 1, 3, 32 a 118, otištěných na str. 1, 2, 16, 17, 58 a 59, příliš nedostatečná. Text jeho pak oplývá i jinými chybami mnohem více, než bych nesměl upřímně vyznati, že jsem interpunkce nedovedl opraviti nijak na něko- lika místech, obnášejících okolo 40 řádků tištěných, jako na str. 7 v ř. 22—24: aby protiw—prawdy; v ř. 34 a 35: To—ſwietla; v ř. 40—42: by chtielo—mohlo a j. 2) Písaři originalu opravují chyby své vesměs mnohem rozmanitěji a nedů- sledněji, než jak o tom skratky jejich svědčí. Prvý z nich totiž označuje jen žádané přestavení slov ustavičně uvo- zovkami, stojícími na horní čáře řádků, jako na př. v otázce: Kde "gt" on? mající zníti: Kde on jest? 6, 8; O "mudroſti" mocz m. O moc múdrosti 10, 6 a j. Druhý nedbá o takové chyby zhola nic, ačkoli se jich též ne- jednou dopustil. Některé z nich i ct. čtenářové sami snadno zpozorují a opraví, pročež mohu tuším výklad jejich bezpečně odložiti do průpravy, mající nahraditi úvod jiných vydavatelů podobných památek literarných. Oba písaři vyznačují zbytečné čili ty litery, slova a věty, kterých ne- třeba čísti, vesměs takými spůsoby, jichž většiny nebylo možno věrně na- podobiti tiskem. Nepřestávajíť oni na tečkách a rozmanitých čárkách pod zbytečnými literami, slovy a větami, než i přetrhují je ještě rozličnými čarami a sice: vodorovnými, taženými středem řádků nejen inkoustem než i rumělkou; kolmými a šikmými, z nichž tyto spojeny jsou někdy i na kříž. V tisku přestali jsme na samých tečkách i místo rozmanitých čárek originalu, jako na př. ve ſwem 1, 5; v nelibe? m. libého 20, 24; v mudioſt 23, 5 a j. Vodorovným čarám dopřáli jsme místa jen tam, kde písaři ori- ginalu jimi samými označili zbytečnosť přetržených liter, slov a vět, jako na př. pod ſke v nebeſke 14, 32; pod le 25, 35; pod celými větami 102, 32 a j. Kde však oni pod vodorovně přetržené litery, slova a věty přidali ještě zbytkem i tečky nebo jakékoli čárky, tam jsme přestali na samých tečkách, což ostatně teprve ve průpravě míním zevrubněji vyložiti. Kolmé čáry a šikmé kříže vytištěny jsou vedle písmen jimi přetržených, jako na př. po g 15, 35; po z v muzlíky, aby se četlo mušky 44, 12; po r ve pro 88, 44; po u ve wiervu 49, 35, ačkoli by se tam wiervu m. věrů a nynějšího věrou čili jako jedn. instrumental spíše hodilo než akkusativ vieru; před k ve kterak 30, 11; před ſp 50, 20 a j. mimo ?kto 39, 25, kde pod k nevyšel v tisku uhel, jakým zejmena prvý z písařů našich velmi rád odkazuje čtenáře nejen k literám než i k celým slovům a větám opravou připsaným, pročež i na témže místě třeba čísti kto; X před chwalu 88, 38 naproti tomu zdá se býti pouhou opravou zbytečné tam interpunkce, vykonanou přetržením šikmé čáryl, jaká se na téže str. 180 c)
VII 56, 35 a j. mimo číslice, jimiž označuji strany originalu, jako na str. 1 v ř. 15; 2, 5 a 21; 3, 3 atd.; b) nejen liter a slov než i celých vět zbytečných, označených závorkou [], jako na př. W kterychžto 1, 10; d v na d] 21, 5; aneb newierzieme 46, 17; roznieti ſie k dobremu 49, 30 a j.; interpunkce, která je v originale celém i dle snímků stran jeho 1, 3, 32 a 118, otištěných na str. 1, 2, 16, 17, 58 a 59, příliš nedostatečná. Text jeho pak oplývá i jinými chybami mnohem více, než bych nesměl upřímně vyznati, že jsem interpunkce nedovedl opraviti nijak na něko- lika místech, obnášejících okolo 40 řádků tištěných, jako na str. 7 v ř. 22—24: aby protiw—prawdy; v ř. 34 a 35: To—ſwietla; v ř. 40—42: by chtielo—mohlo a j. 2) Písaři originalu opravují chyby své vesměs mnohem rozmanitěji a nedů- sledněji, než jak o tom skratky jejich svědčí. Prvý z nich totiž označuje jen žádané přestavení slov ustavičně uvo- zovkami, stojícími na horní čáře řádků, jako na př. v otázce: Kde "gt" on? mající zníti: Kde on jest? 6, 8; O "mudroſti" mocz m. O moc múdrosti 10, 6 a j. Druhý nedbá o takové chyby zhola nic, ačkoli se jich též ne- jednou dopustil. Některé z nich i ct. čtenářové sami snadno zpozorují a opraví, pročež mohu tuším výklad jejich bezpečně odložiti do průpravy, mající nahraditi úvod jiných vydavatelů podobných památek literarných. Oba písaři vyznačují zbytečné čili ty litery, slova a věty, kterých ne- třeba čísti, vesměs takými spůsoby, jichž většiny nebylo možno věrně na- podobiti tiskem. Nepřestávajíť oni na tečkách a rozmanitých čárkách pod zbytečnými literami, slovy a větami, než i přetrhují je ještě rozličnými čarami a sice: vodorovnými, taženými středem řádků nejen inkoustem než i rumělkou; kolmými a šikmými, z nichž tyto spojeny jsou někdy i na kříž. V tisku přestali jsme na samých tečkách i místo rozmanitých čárek originalu, jako na př. ve ſwem 1, 5; v nelibe? m. libého 20, 24; v mudioſt 23, 5 a j. Vodorovným čarám dopřáli jsme místa jen tam, kde písaři ori- ginalu jimi samými označili zbytečnosť přetržených liter, slov a vět, jako na př. pod ſke v nebeſke 14, 32; pod le 25, 35; pod celými větami 102, 32 a j. Kde však oni pod vodorovně přetržené litery, slova a věty přidali ještě zbytkem i tečky nebo jakékoli čárky, tam jsme přestali na samých tečkách, což ostatně teprve ve průpravě míním zevrubněji vyložiti. Kolmé čáry a šikmé kříže vytištěny jsou vedle písmen jimi přetržených, jako na př. po g 15, 35; po z v muzlíky, aby se četlo mušky 44, 12; po r ve pro 88, 44; po u ve wiervu 49, 35, ačkoli by se tam wiervu m. věrů a nynějšího věrou čili jako jedn. instrumental spíše hodilo než akkusativ vieru; před k ve kterak 30, 11; před ſp 50, 20 a j. mimo ?kto 39, 25, kde pod k nevyšel v tisku uhel, jakým zejmena prvý z písařů našich velmi rád odkazuje čtenáře nejen k literám než i k celým slovům a větám opravou připsaným, pročež i na témže místě třeba čísti kto; X před chwalu 88, 38 naproti tomu zdá se býti pouhou opravou zbytečné tam interpunkce, vykonanou přetržením šikmé čáryl, jaká se na téže str. 180 c)
Strana VIII
VIII v ř. 25 a 29 originalu objevuje, také šikmou na kříž. Kdekoli pod lite- rami, přetrženými kolmou čarou a šikmým křížem, viděti v originale tečku nebo jakoukoli čárku, tam jsem dopřál místa také tečkám, jako na př. v vſleche tiloſti 18, 42; v to h 91, 34. Konečně dvěma šikmými, ale rovno- běžnými čarami přetrženo jest omylem u v Sebuu 46, 41, poněvadž se tam zdvojené u m. ú a nynějšího ou ještě jistěji hodí než vu do výše dotče- ného wiervu. Většina ostatních oprav dala se mnohem snadněji, tudíž i srozumitelněji napodobiti tiskem nežli předešlé mezi jiným i přes to, že druhý z písařů našich též rozmanitěji a zmatečněji označuje připsané litery, slova a věty nežli prvý. Ten se totiž odchýlil od pravidla o A, dotčeného již nahoře mimo- chodem, jen po jednou tak nedůsledně, že ani já nemohu určitě vyznati, co vlastně mínil znamením, patrným v otisku našem na str. 11 v ř. 13 a 17. Týkáť se/ na prvém z těch míst beze vší pochyby celých slov, na dru- hém pak jen posledních slabik. Dle mého mínění však hodí se zdravému a neztratil do tamějších kontextů lépe než nevinnému a neztrácal m. ny- nějšího neztrácel. Ostatně přestává týž písař nejraději na A buď samém, jako na př. pod w 6, 32; pod y 16, 19 a 23, 35; buď je klade i před připsané litery, slova a věty, jako na př. před to, coy včinil 23, 27; před k 31, 27; před a 38, 32 atd. Druhý naproti tomu nejraději vyznamenává připsané litery a slova rovnoběžnými čarami buď vodorovnými buď šikmými a sice nejen po jednou, jako na př. ho 65, 37; ne 69, 15; me 92, 1 a jinde, než i častěji a sice po dvakrát: jako w 48, 14 a 55, 4; po 51, 37 a k 79, 16; po třikrát: bud m. buď 44, 18; wa 48, 33 a ze m. že 50, 13; po čtyřikrát: tak 42, 20; zdaly m. zdali 94, 1; zle m. zlé 96, 27; ftarosty 100, 23 a j. Řídčeji přestává týž písař na jediné čáře vodorovné nebo šikmé buď samé, jako na př. pod o 42, 38; pod ne 57, 24 a pod v m. u 70, 21; buď ji opakuje i na pravé nebo levé straně litery připsané, jako u 1 58, 31; u d 89, 13 a j. Nejednou však není pod připsanými literami a slovy ani vedle nich nic, jako na př. u ne 56, 16; u yob 70, 42; u ye 77, 6; u w 80, 1; u po 86, 27 a j. Z ostatních oprav téhož písaře zdají se mi ještě následující hodnými býti zvláštní zmínky: Vrchním A, opatřeným i tečkou a splývajícím s u, dal on tuším aspoň poněkud i to na jevo, že na str. 86 v ř. 16 přítom- ného otisku třeba čísti jiném m. jinému. U niekto 84, 34 však není nutný opak toho nijak označen: ani tečkami ani žádnými čarami, oblíbenými jinde témuž písaři tak, jak už výše řečeno a vysvitne ještě jasněji zejmena z té opravy, která je na str. 68 v ř. 12 otištěna, připomenu-li o ní, že v originale um její přetrženo jest inkoustem nejen vodorovně než i kolmo přes poslední čáru pímene m, byhor pak opatřeno je tečkami a též vodo- rovně přetrženo rumělkou. Ostatně zdá se mi nadepsané tamže myloſty velmi záhadným a sice hlavně proto, že jsem nedovedl ani následujících sou- větí od »Ale—Nebludimt« nijak interpungovati. Chtě k objasnění těch míst,
VIII v ř. 25 a 29 originalu objevuje, také šikmou na kříž. Kdekoli pod lite- rami, přetrženými kolmou čarou a šikmým křížem, viděti v originale tečku nebo jakoukoli čárku, tam jsem dopřál místa také tečkám, jako na př. v vſleche tiloſti 18, 42; v to h 91, 34. Konečně dvěma šikmými, ale rovno- běžnými čarami přetrženo jest omylem u v Sebuu 46, 41, poněvadž se tam zdvojené u m. ú a nynějšího ou ještě jistěji hodí než vu do výše dotče- ného wiervu. Většina ostatních oprav dala se mnohem snadněji, tudíž i srozumitelněji napodobiti tiskem nežli předešlé mezi jiným i přes to, že druhý z písařů našich též rozmanitěji a zmatečněji označuje připsané litery, slova a věty nežli prvý. Ten se totiž odchýlil od pravidla o A, dotčeného již nahoře mimo- chodem, jen po jednou tak nedůsledně, že ani já nemohu určitě vyznati, co vlastně mínil znamením, patrným v otisku našem na str. 11 v ř. 13 a 17. Týkáť se/ na prvém z těch míst beze vší pochyby celých slov, na dru- hém pak jen posledních slabik. Dle mého mínění však hodí se zdravému a neztratil do tamějších kontextů lépe než nevinnému a neztrácal m. ny- nějšího neztrácel. Ostatně přestává týž písař nejraději na A buď samém, jako na př. pod w 6, 32; pod y 16, 19 a 23, 35; buď je klade i před připsané litery, slova a věty, jako na př. před to, coy včinil 23, 27; před k 31, 27; před a 38, 32 atd. Druhý naproti tomu nejraději vyznamenává připsané litery a slova rovnoběžnými čarami buď vodorovnými buď šikmými a sice nejen po jednou, jako na př. ho 65, 37; ne 69, 15; me 92, 1 a jinde, než i častěji a sice po dvakrát: jako w 48, 14 a 55, 4; po 51, 37 a k 79, 16; po třikrát: bud m. buď 44, 18; wa 48, 33 a ze m. že 50, 13; po čtyřikrát: tak 42, 20; zdaly m. zdali 94, 1; zle m. zlé 96, 27; ftarosty 100, 23 a j. Řídčeji přestává týž písař na jediné čáře vodorovné nebo šikmé buď samé, jako na př. pod o 42, 38; pod ne 57, 24 a pod v m. u 70, 21; buď ji opakuje i na pravé nebo levé straně litery připsané, jako u 1 58, 31; u d 89, 13 a j. Nejednou však není pod připsanými literami a slovy ani vedle nich nic, jako na př. u ne 56, 16; u yob 70, 42; u ye 77, 6; u w 80, 1; u po 86, 27 a j. Z ostatních oprav téhož písaře zdají se mi ještě následující hodnými býti zvláštní zmínky: Vrchním A, opatřeným i tečkou a splývajícím s u, dal on tuším aspoň poněkud i to na jevo, že na str. 86 v ř. 16 přítom- ného otisku třeba čísti jiném m. jinému. U niekto 84, 34 však není nutný opak toho nijak označen: ani tečkami ani žádnými čarami, oblíbenými jinde témuž písaři tak, jak už výše řečeno a vysvitne ještě jasněji zejmena z té opravy, která je na str. 68 v ř. 12 otištěna, připomenu-li o ní, že v originale um její přetrženo jest inkoustem nejen vodorovně než i kolmo přes poslední čáru pímene m, byhor pak opatřeno je tečkami a též vodo- rovně přetrženo rumělkou. Ostatně zdá se mi nadepsané tamže myloſty velmi záhadným a sice hlavně proto, že jsem nedovedl ani následujících sou- větí od »Ale—Nebludimt« nijak interpungovati. Chtě k objasnění těch míst,
Strana IX
IX seč právě jsem, přispěti, připomínám předně to, že se onde hornu má čísti hornú m. nynějšího horouci nebo vroucí, myloſty a miloſt pak rovnají se smyslem nynějším láskou a lásku; podruhé však zdá se mi tamže milostí býti zbytečným. Co se konečně nezzediely sie 78, 42 týče, o tom nepo- chybuji, že se tam jako nezžedic-li sě nebo se lépe hodí m. nynějšího ne- zažádají-li převelmi než nenadie-li se, mínil-li opravovatel toho čtení dosíci, nadepsav na a přetrh litery zze inkoustem tak jemně, jako kdy by byl o ně jen mimovolně zavadil pérem. Proto jsem jich ani nedal vyznamenati vodorovnou čarou. V Praze dne 1. května 1897. M. Hattala. Besední řeči Štítného
IX seč právě jsem, přispěti, připomínám předně to, že se onde hornu má čísti hornú m. nynějšího horouci nebo vroucí, myloſty a miloſt pak rovnají se smyslem nynějším láskou a lásku; podruhé však zdá se mi tamže milostí býti zbytečným. Co se konečně nezzediely sie 78, 42 týče, o tom nepo- chybuji, že se tam jako nezžedic-li sě nebo se lépe hodí m. nynějšího ne- zažádají-li převelmi než nenadie-li se, mínil-li opravovatel toho čtení dosíci, nadepsav na a přetrh litery zze inkoustem tak jemně, jako kdy by byl o ně jen mimovolně zavadil pérem. Proto jsem jich ani nedal vyznamenati vodorovnou čarou. V Praze dne 1. května 1897. M. Hattala. Besední řeči Štítného
Strana X
Strana 1
PRZEDMLUWA NA TYTO KNIEHY, W NICHŽ W PRWNICH ZAWIERA, O CZEM TIEŻI SYNOWE OTCE, W DRUHYCH TIEŽE DUSSE SWIEDOMIE; A ONI ZASE GIM ODPOWIEDAGI. aru Božieho dobri ſſaffarz a ſluha w nadiegi Božie, mage hrziwnu od Boha potuczenu, nechtiel gie pokopati; Ale gie wzem, oddal ſe na tie- ženi, aby panu ſwe? z nie užitek zyſkal a przineſl. Byl za čaſu krale Waczlawa Czeſkeho trzetieho panoſſe geden ſlowutny, Thoma z Sſtitneho, litterat dobri, w ſwych letech pocztiwie a w ſwem ſlechet- nem ziwotu do ſtaroſti zachowaly. A weda žiwot bohomyſlny a pokoyny na ſwe twrzy, Složil a wyložil tyto knichy czeſkym iazykem A, ačzkoli w dru- hych ſlowiech, za naſſich let neobyčzeynych, ale w stare czeſke rzečzi nale- zenych; kterýž, czaſto čzta, potozomieš. A take gſa rozumu (bystrého), mluwi rzeczi okraſſlenu a milu, W kterychžto] piſma ſwateho ſtareho y noueho zakona 10 y doktorow ſwatych požiwage. Kterezto rozdielil geſt we troge kniehy. A gfut na mnoho mieſtech a zwlaſſtie na počzatku rozomow wtipnych a wyſokych pro ty, genž gſu žiwotow k Bohu pozdwiženych a myſli ſwu a genž magi o Bohu wyſſie poznanie nezz ſproſtni. Protoz komuž by (se) zdali u prwu tiežki a neſnadny, nerozpakug ſie; Protož przetrp (str 2) laſkominy a oſtroſt tu, 15 iako onoho wina na one ſwadbie prwnieho; Potomt bude pochotnieyſſi dano, A iakož žakom we ſſkole rziekagi: lekczy čztena gednu libi ſe a deſietkrat przečztena lepe rozumie ſie. A k tomu poptos pana Boha, toho miſtra vmie- leho, at rozů otewrze a oſwieti a k tomu chut a milost da, a uzrziſs s po- moczy geho w nich weliku kratochwil a vžitek duſſi a ſpaſeni ſwemu. Ale 20 ktož chczeſs vžitku toho požiwati, mulyš s ſwietem nemnoho mieti čziniti a tež tieleſnym žadoſtem, liboſtem a diabelſkemu lakani odolawati a w čzitanie upokogenu myſl mieti. Y wieziz, o czem w prwnich kniehach wypiſuge. Nayprwe (o) poznanie Boha a Trogicze ſwate — a tak o Božſke gednotie — A kterak muož Buoh po 25 ſtworzenie poznan byti A o geho moczi, mudroſti a dobrotie; A ſkrze ktere wieczi wiece a w czem mož a ma buoh poznan, cztien a tak milowan byti. Dale o przirozeni a duoſtogenſtwie angelſkem, o gich moczech, O dewieti korziech andielſkych a ſpoſobu A zwlaſſtnoſti gich koru každeho. W druhych kniehach, kdez rozmluwa duſſe s ſwiedomiê, Nayprwe (o) poznanie, o milowanie 30 5 Besední řeči Štítného. 1
PRZEDMLUWA NA TYTO KNIEHY, W NICHŽ W PRWNICH ZAWIERA, O CZEM TIEŻI SYNOWE OTCE, W DRUHYCH TIEŽE DUSSE SWIEDOMIE; A ONI ZASE GIM ODPOWIEDAGI. aru Božieho dobri ſſaffarz a ſluha w nadiegi Božie, mage hrziwnu od Boha potuczenu, nechtiel gie pokopati; Ale gie wzem, oddal ſe na tie- ženi, aby panu ſwe? z nie užitek zyſkal a przineſl. Byl za čaſu krale Waczlawa Czeſkeho trzetieho panoſſe geden ſlowutny, Thoma z Sſtitneho, litterat dobri, w ſwych letech pocztiwie a w ſwem ſlechet- nem ziwotu do ſtaroſti zachowaly. A weda žiwot bohomyſlny a pokoyny na ſwe twrzy, Složil a wyložil tyto knichy czeſkym iazykem A, ačzkoli w dru- hych ſlowiech, za naſſich let neobyčzeynych, ale w stare czeſke rzečzi nale- zenych; kterýž, czaſto čzta, potozomieš. A take gſa rozumu (bystrého), mluwi rzeczi okraſſlenu a milu, W kterychžto] piſma ſwateho ſtareho y noueho zakona 10 y doktorow ſwatych požiwage. Kterezto rozdielil geſt we troge kniehy. A gfut na mnoho mieſtech a zwlaſſtie na počzatku rozomow wtipnych a wyſokych pro ty, genž gſu žiwotow k Bohu pozdwiženych a myſli ſwu a genž magi o Bohu wyſſie poznanie nezz ſproſtni. Protoz komuž by (se) zdali u prwu tiežki a neſnadny, nerozpakug ſie; Protož przetrp (str 2) laſkominy a oſtroſt tu, 15 iako onoho wina na one ſwadbie prwnieho; Potomt bude pochotnieyſſi dano, A iakož žakom we ſſkole rziekagi: lekczy čztena gednu libi ſe a deſietkrat przečztena lepe rozumie ſie. A k tomu poptos pana Boha, toho miſtra vmie- leho, at rozů otewrze a oſwieti a k tomu chut a milost da, a uzrziſs s po- moczy geho w nich weliku kratochwil a vžitek duſſi a ſpaſeni ſwemu. Ale 20 ktož chczeſs vžitku toho požiwati, mulyš s ſwietem nemnoho mieti čziniti a tež tieleſnym žadoſtem, liboſtem a diabelſkemu lakani odolawati a w čzitanie upokogenu myſl mieti. Y wieziz, o czem w prwnich kniehach wypiſuge. Nayprwe (o) poznanie Boha a Trogicze ſwate — a tak o Božſke gednotie — A kterak muož Buoh po 25 ſtworzenie poznan byti A o geho moczi, mudroſti a dobrotie; A ſkrze ktere wieczi wiece a w czem mož a ma buoh poznan, cztien a tak milowan byti. Dale o przirozeni a duoſtogenſtwie angelſkem, o gich moczech, O dewieti korziech andielſkych a ſpoſobu A zwlaſſtnoſti gich koru každeho. W druhych kniehach, kdez rozmluwa duſſe s ſwiedomiê, Nayprwe (o) poznanie, o milowanie 30 5 Besední řeči Štítného. 1
Strana 2
Kapitola I. 3 czinem ne w rozličzne, ale w gedne wierze knihy piſſi a gedne teez wieci, t. aby Buoh byl poznan a milowan A prawda gedna krzeſtianſke wiery, (str. 5) Aby tak k rozliczny lidem gedne wiery prawda prziſſla. Proczež pak rechnie a wrezſſi pyſſnij na mie anebo hlupi, geſſto wíſe hyzdie, gemuž nemohu ſami rozomieti, ež piši czeſki. A kto wie, komu to bude niekdy vzitečzno a kratochwilno w hoſpodinu? Sam to wiedie a to, co chczi rzeczi, Sti aug' die, dokonaw knihy o Ste Trogiczi: Ež we mnoho mluweni nebude bez hrziecha, Jakož d(ie) piſmo. Ale by tomu Buoh chtiel, bych gen, mluwie Božie ſlowo a twu chwalu, hoſpodine, mluwil, netolik bych hrziechu nemiel, ale ſhromazdil bych dobru odplatu. Ale, moy Bože, wyproſt mie od mnoho mluweni, geſto 10 ge trpim wnitrz, w ſwe hubene duſſi przed twý obliczegê. Proniežt ſie twe) modlim miloſrdij, Nebt nemlczim myſleňim y tehdy, když mlczim hlaſem; A kdy bych gineho nemyſlil, gen to, geſíto by ſe libilo tobie, neptoſyl bych, by mie od toho mnoho mluwenij wyproſtil. Ale mnoha gſu ma myſſlenie taka, iakož ty znaš myſſlenie lidſka ežt gſu marna, dayž mi, hoſpodine, ať 15 gim nepowolugi! Acz kdy mam w nich liboſt, abych to zawrhl A w tô abych nedržal chwile, jako držie mie; Ani gim day we mnie tak ſylnu byti, abych z nich wſſel w takowe ſkutky, Ale vczin mie w ſwiedomie y w mem vmyſle przed nimi bezpečzna! A protoz znamt to, ežt gest mie nayprwe vžiteczno pſati, czozt piſſi, Aby zda ta nepzdn w Bożie miloſti ſkrutila we mnie liboſt 20 onoho mnoho mluvenie ſrdeczne°. A protoz opiet řzku s S aug': ya budu myſliti w zakonie Boziem, acz newzdy, wedne y w noczi, (str. 6) Ale aspoň w kterež chwile czaſow mohu. A ſwa myſſlenie tiech drahych chwili, aby gich nepamiet newzdwihla, pismem twidy, uffage do Božieho milosrdie, ež w te prawdie, w niežto gſem giſt, včzin(í) mie sítala až do koncze. Ale byloli by 25 mi ukazano, ež bych kde pochybil, dal bych ſie rad naweſti ptawdie. Protoz wzdy rzku: ku optaweni koſtelnie? poddawa ſie; Ale ne, by leczktos chtiel mie ſuditi a me rzečzi, ginak ge bera, než ia mienim. A wy, me dietky, podte a ſlyſte mie, bazňit Bozie was ucziti budu. 5 DIETI GIŽ POČZINAGI TAZATI OTCZE O TOM CZO GEST BUOH A SKRZE CO MA POZNAN BYTI. GIŽ POSLYSS PILNIE O TO(M). A TOT GIŽ BUDE PRWA K. ily tatiku! kdyžt nam tazati tebe, radi bychô, coy Buoh, ſrozomieli. M- OTECZ. O dietki! kratke, ale daleke a przewyſoke uczinili ſte ota- zanie. Nedat ſie myliti rozů, ež Buoh gt; wſset stworzenie wola, ez buoh ſtworzitel gt, Neb nicz ſe gt ſamo neuczinilo. Protož wſſeliky lid pohanſky, židowſky, křeſtianſky, kaczierzi y philozofi magi nieczo za Buoh; Ale, czoy buoh, toho ſmyſl czlowieczi neobſiehne. Protoz rzkut, ež Buoh gt newyptawna 35 wiecz ſwrchowana, gehoż nicz lepſſieho, nicz blaženieyſſie, nicz welebnieyſſie? nemož byti pomyſſleno, Ani tak dobre, tak blažene, tak welebne. Neb w tom wychazie nad každu myſl, nad kazdy ſmyſl angelſky y czlowieczi, wzdy gt 30 1*
Kapitola I. 3 czinem ne w rozličzne, ale w gedne wierze knihy piſſi a gedne teez wieci, t. aby Buoh byl poznan a milowan A prawda gedna krzeſtianſke wiery, (str. 5) Aby tak k rozliczny lidem gedne wiery prawda prziſſla. Proczež pak rechnie a wrezſſi pyſſnij na mie anebo hlupi, geſſto wíſe hyzdie, gemuž nemohu ſami rozomieti, ež piši czeſki. A kto wie, komu to bude niekdy vzitečzno a kratochwilno w hoſpodinu? Sam to wiedie a to, co chczi rzeczi, Sti aug' die, dokonaw knihy o Ste Trogiczi: Ež we mnoho mluweni nebude bez hrziecha, Jakož d(ie) piſmo. Ale by tomu Buoh chtiel, bych gen, mluwie Božie ſlowo a twu chwalu, hoſpodine, mluwil, netolik bych hrziechu nemiel, ale ſhromazdil bych dobru odplatu. Ale, moy Bože, wyproſt mie od mnoho mluweni, geſto 10 ge trpim wnitrz, w ſwe hubene duſſi przed twý obliczegê. Proniežt ſie twe) modlim miloſrdij, Nebt nemlczim myſleňim y tehdy, když mlczim hlaſem; A kdy bych gineho nemyſlil, gen to, geſíto by ſe libilo tobie, neptoſyl bych, by mie od toho mnoho mluwenij wyproſtil. Ale mnoha gſu ma myſſlenie taka, iakož ty znaš myſſlenie lidſka ežt gſu marna, dayž mi, hoſpodine, ať 15 gim nepowolugi! Acz kdy mam w nich liboſt, abych to zawrhl A w tô abych nedržal chwile, jako držie mie; Ani gim day we mnie tak ſylnu byti, abych z nich wſſel w takowe ſkutky, Ale vczin mie w ſwiedomie y w mem vmyſle przed nimi bezpečzna! A protoz znamt to, ežt gest mie nayprwe vžiteczno pſati, czozt piſſi, Aby zda ta nepzdn w Bożie miloſti ſkrutila we mnie liboſt 20 onoho mnoho mluvenie ſrdeczne°. A protoz opiet řzku s S aug': ya budu myſliti w zakonie Boziem, acz newzdy, wedne y w noczi, (str. 6) Ale aspoň w kterež chwile czaſow mohu. A ſwa myſſlenie tiech drahych chwili, aby gich nepamiet newzdwihla, pismem twidy, uffage do Božieho milosrdie, ež w te prawdie, w niežto gſem giſt, včzin(í) mie sítala až do koncze. Ale byloli by 25 mi ukazano, ež bych kde pochybil, dal bych ſie rad naweſti ptawdie. Protoz wzdy rzku: ku optaweni koſtelnie? poddawa ſie; Ale ne, by leczktos chtiel mie ſuditi a me rzečzi, ginak ge bera, než ia mienim. A wy, me dietky, podte a ſlyſte mie, bazňit Bozie was ucziti budu. 5 DIETI GIŽ POČZINAGI TAZATI OTCZE O TOM CZO GEST BUOH A SKRZE CO MA POZNAN BYTI. GIŽ POSLYSS PILNIE O TO(M). A TOT GIŽ BUDE PRWA K. ily tatiku! kdyžt nam tazati tebe, radi bychô, coy Buoh, ſrozomieli. M- OTECZ. O dietki! kratke, ale daleke a przewyſoke uczinili ſte ota- zanie. Nedat ſie myliti rozů, ež Buoh gt; wſset stworzenie wola, ez buoh ſtworzitel gt, Neb nicz ſe gt ſamo neuczinilo. Protož wſſeliky lid pohanſky, židowſky, křeſtianſky, kaczierzi y philozofi magi nieczo za Buoh; Ale, czoy buoh, toho ſmyſl czlowieczi neobſiehne. Protoz rzkut, ež Buoh gt newyptawna 35 wiecz ſwrchowana, gehoż nicz lepſſieho, nicz blaženieyſſie, nicz welebnieyſſie? nemož byti pomyſſleno, Ani tak dobre, tak blažene, tak welebne. Neb w tom wychazie nad každu myſl, nad kazdy ſmyſl angelſky y czlowieczi, wzdy gt 30 1*
Strana 3
Kapitola II. 5 a utiechu, kochagicz ſe w myſſleni o niem, hledagic dogiti geo, A marna myſſleňie odhoniecze, myſlecz o Bohu ſie [toto] y ono A w geho ſe miloſti rozchutnawagic. A tak w te kratochwili hledagicze ſpolu, czo by Buoh byl, Znamenayme ono ſlowo, geſſto rzekl Buoh moyżieſſowi, kdyż gey poſlal k (str. 9) lidu židowſke!. A on otazal, rzka: A ktos ty pane? kak lidu od- powiedie, otiezeli: kto gt ten, geſtoy tie k nam poſlal. »Ya gſem, geſto gſem,« tak dieš lidu, Ten, genž geſt poſlal mie k wâ. Die k to? Sty Benhart: Aniž gt ktere ſlowo, by mohlo lepe byti prichyleno k te wiečznoſti, geſto Buoh geſt, než gt. Neb dieſli Boha weliký, dobrý, blažený, mudrym, neb cozkoli dieš do nieho takoweho, wſſe mož w tô byti rozumieno, když dies, geſto geſt, Neb toy ge? byti, to wſſe byti; A kdy by y sto přidal takych wieci, ne- chybil by ſe ſ tiem, když dieš, geſſto gt. Dieſli co k tomu, niczs nepřiczinil; A pakli nedieš, nics nevial. neb gediny ſam Buoh gt prawie bez promieny ktetežkoli: wzdy tyž, wzdy teež, wzdy tudiez a wzdy takež ſam w ſobie; A gine y gedne wieci, geſto on nenie, nemož byti řeczeno w plne prawdie: 15 geſt; Neb kromie nieho nenie y žadna wiecz bez pohnutie a bez promieny ſama w ſobie. A tak Buoh geſt A bez Boha nicz; Neb iakoż on ſam nenie bez ſebe, takez bez nieho nicz byti nemož. On ſobie gt, on wſemu gt. A tak kaks gediny on geſt, gêž ſwe byti ſam, y to, ez gſu ſkrzen gine wſecki wieci, gt. Buoh take gt poczatek wſſeho. Mnohe wieci ſlowu a gſu ginych wieci 20 poczatkowe; Ale y ty ſwe počatki od prwnich magi, Až tak wzdy dogde, ež kazdy počatek gine wieci geſto Buoh nenie; Aneb, ať řku: wſichni ti po- czatkowe poczatek ſwoy magi od tohoto poczatku prwnieho, geſtoy bez po- čzatku, wzdy ſam w ſobie, bez promieny y bez pohnutie wzdy gſa. Neb kdy by niekdy nebyl, kak (str. 10) by to bylo dal ſobie, aby byl a byti počzal? A tak 25 Buoh gt prawy poczate(k) wſe?, gestoy ſe nepoczal, A od nieho wſſe ma ſwe poczatki, A ſ nimž nicz nenie od wiečnoſti, Ani co ge? mine Ani co z nowa ma prigiti ge!, Z niehož wſe, ſkrzenž wſe, w niemž wſe, z niehoz wſe, ne iako z ſemene, ale iako z ſtwořitele; Skrzenž wſe, takež nikte giny nenie, geſto by kromie nieho co učinil kakžkoli. Buoh čzini, ſkrze kohož co kdy 30 rači; Ale ten uczinek wiece gt ſkrze buoh nez ſkrze toho, geſto čini; genz w niemž gt wſſe, Ne tak iako nieco bude w mieſtie; Ale w moci gt geho to wſſe, což gt. Dazmo hledagi philozofi, z čeho gt poczatek ſwieta. Nebyloy Bohu potřebie toho, z niehoz by ſwiet vczinil, když chtie, bez niehož by ne- mohl ſa ſwu moci poczieti ſwieta Anebo toho ſobie neſtwořiti z ničehož, 35 z niehoz by pak ſwiet ſpoſobil; Ale ſam ſwu moci aneb z ſwe moci ſkrze ſwu mudroſt, rownu ſobie w ſwe dobrotie, aby dal včaſtnoſt ſebe y ſtwořenie, učinil gt wſe a zpořiedil A drži, z ničehož ſtwořiw. Odſtup to od nas, by- chom to ſmieli pomysliti, Jakož ſu w tom byli kacieři gedni oklamani, By z ſebe, t. z ſwe neporuſene a nepromienne podſtaty učinil Buoh ktere wieci, 40 geſto, ač by y dobre byly, a wſſak poruſne a promienne. 5 10
Kapitola II. 5 a utiechu, kochagicz ſe w myſſleni o niem, hledagic dogiti geo, A marna myſſleňie odhoniecze, myſlecz o Bohu ſie [toto] y ono A w geho ſe miloſti rozchutnawagic. A tak w te kratochwili hledagicze ſpolu, czo by Buoh byl, Znamenayme ono ſlowo, geſſto rzekl Buoh moyżieſſowi, kdyż gey poſlal k (str. 9) lidu židowſke!. A on otazal, rzka: A ktos ty pane? kak lidu od- powiedie, otiezeli: kto gt ten, geſtoy tie k nam poſlal. »Ya gſem, geſto gſem,« tak dieš lidu, Ten, genž geſt poſlal mie k wâ. Die k to? Sty Benhart: Aniž gt ktere ſlowo, by mohlo lepe byti prichyleno k te wiečznoſti, geſto Buoh geſt, než gt. Neb dieſli Boha weliký, dobrý, blažený, mudrym, neb cozkoli dieš do nieho takoweho, wſſe mož w tô byti rozumieno, když dies, geſto geſt, Neb toy ge? byti, to wſſe byti; A kdy by y sto přidal takych wieci, ne- chybil by ſe ſ tiem, když dieš, geſſto gt. Dieſli co k tomu, niczs nepřiczinil; A pakli nedieš, nics nevial. neb gediny ſam Buoh gt prawie bez promieny ktetežkoli: wzdy tyž, wzdy teež, wzdy tudiez a wzdy takež ſam w ſobie; A gine y gedne wieci, geſto on nenie, nemož byti řeczeno w plne prawdie: 15 geſt; Neb kromie nieho nenie y žadna wiecz bez pohnutie a bez promieny ſama w ſobie. A tak Buoh geſt A bez Boha nicz; Neb iakoż on ſam nenie bez ſebe, takez bez nieho nicz byti nemož. On ſobie gt, on wſemu gt. A tak kaks gediny on geſt, gêž ſwe byti ſam, y to, ez gſu ſkrzen gine wſecki wieci, gt. Buoh take gt poczatek wſſeho. Mnohe wieci ſlowu a gſu ginych wieci 20 poczatkowe; Ale y ty ſwe počatki od prwnich magi, Až tak wzdy dogde, ež kazdy počatek gine wieci geſto Buoh nenie; Aneb, ať řku: wſichni ti po- czatkowe poczatek ſwoy magi od tohoto poczatku prwnieho, geſtoy bez po- čzatku, wzdy ſam w ſobie, bez promieny y bez pohnutie wzdy gſa. Neb kdy by niekdy nebyl, kak (str. 10) by to bylo dal ſobie, aby byl a byti počzal? A tak 25 Buoh gt prawy poczate(k) wſe?, gestoy ſe nepoczal, A od nieho wſſe ma ſwe poczatki, A ſ nimž nicz nenie od wiečnoſti, Ani co ge? mine Ani co z nowa ma prigiti ge!, Z niehož wſe, ſkrzenž wſe, w niemž wſe, z niehoz wſe, ne iako z ſemene, ale iako z ſtwořitele; Skrzenž wſe, takež nikte giny nenie, geſto by kromie nieho co učinil kakžkoli. Buoh čzini, ſkrze kohož co kdy 30 rači; Ale ten uczinek wiece gt ſkrze buoh nez ſkrze toho, geſto čini; genz w niemž gt wſſe, Ne tak iako nieco bude w mieſtie; Ale w moci gt geho to wſſe, což gt. Dazmo hledagi philozofi, z čeho gt poczatek ſwieta. Nebyloy Bohu potřebie toho, z niehoz by ſwiet vczinil, když chtie, bez niehož by ne- mohl ſa ſwu moci poczieti ſwieta Anebo toho ſobie neſtwořiti z ničehož, 35 z niehoz by pak ſwiet ſpoſobil; Ale ſam ſwu moci aneb z ſwe moci ſkrze ſwu mudroſt, rownu ſobie w ſwe dobrotie, aby dal včaſtnoſt ſebe y ſtwořenie, učinil gt wſe a zpořiedil A drži, z ničehož ſtwořiw. Odſtup to od nas, by- chom to ſmieli pomysliti, Jakož ſu w tom byli kacieři gedni oklamani, By z ſebe, t. z ſwe neporuſene a nepromienne podſtaty učinil Buoh ktere wieci, 40 geſto, ač by y dobre byly, a wſſak poruſne a promienne. 5 10
Strana 4
Kapitola III. gſuc, by ginu poſtawu miela, gine by byla. A tak Buoh geden a wzdy tyž, zda ſe, by gine byl gedniem, gine druhy. Die zaltař: O kak gt dobry Buoh yzra- helſky tiem, geſto gſu vpřiemeho ſrdce! A opiet die piſmo: Dobry gſy, ho- ſpodine, tiem, geſſto hledagi tebe. A tak řku geſſtie: Gelikoz ke wſſe? ſtworu Buoh geſt vſſe? dokonanie, 5 gelikoz k tiem, geſſto gſu wyborni geho, Gest gich spasytedl- (str. 13) nost, gich utiecha a gich radoſt; A coy pak ſam w ſobie, to gedine? ſobie znam gt wplnie. A take nicz menie myſlenim od ptawdy odwraceny nenie Buoh muka nezli chwala pokornych a utiecha dobrych; Neb buoh gt kakas pře- vpřiema upriemoſt, geſſto wſſamo doſaha, a nelze ſie gie y gednomu obinutí 10 A muſie kazda neprawoſt gie ſe dotknuti, od nie trpieti a tiezce od nie potřiena byti. O bieda wſſelike', ktož nalezen bude w neprawoſti! neb vpřiemoſt prawdy hodnu pomſtu nemine geo, nebt y ſyla ptawdy gde na wſſe ſtrany. A coy neptawe wuoli tak protiwno, iako wzdy ſe s prawdu minuti chtieti a wſſudy ſie ſ nye potykati? Bieda te wſſelike wuoli, geſſto ſie protiwi Bozie wuoli, 15 Neb ſama w ſobie ſwe protiwnoſti neſe muku! A coy tak teſkne, iako chtieti to� wzdy, geſſto [to] nikdy nebude; a wzdy nechtieti tož, geſſto wzdy bude? Coli gt w takê hubenſtwu iako ta wuole ptiwna prawdie, tak giz zapeklea, ež ſe wzdy tahne a chtiec neprawe?? Proniez muſſi wzdy trpieti pomſtu prawdy ſprawedliwu. A to gt ſuud ſprawedliwy, ktož chce to?, geſſtoy neřadne a ne- 20 prawe, aby pak wiecz nezbyl toho, Wniemž nenie porzadu y gednoho. Ktož ſe w neprawê chtiel kochati weſſken ſwoy wiek do ſwe? konce, aby protiw božie prawdie konce to? donizd zde byl neučziniw aby donizd buoh bohê trpiel od ptawdy. A kto čzini neprawî tu muku? gen vpřiemy pan Buoh, genz prewraceny, křiwý vmyſlê zda ſie přewracen, zda ſe wzdy křiw. Neb 25 křiwe a prawe protiwnoy ſobie, A když ſpolu bude a dogde ſebe, gedno od druhe? wezme uraz; Ale newezme vraz božie pwoſt: Tehdy trpieti muſſi (str. 14) neprawoſt vraz. Rzekl gt ſam Buoh k gedno) neprawel, chtie, by ſe zpwil: Tiežkoy tobie dawiti ſe proti oſtnu. Nedie, by bylo oſtnu tiezko; ale die: tobie. Geſt take Buoh zwlaſtie muka wſech ſerednych, neb gt ſwietlo. A coy ſmilny a ſſeredny tak nelibe?, iako když budu w ſwê ſeredczſte okazani? Ktoz zle czini, božie? ſwietla nenawidi. Ale nelze ſe obynuti ſwietla toho— wſudy ſwieti, ač y ne wſſe ſwieti. Ale tmy ge? nepochyti. To ſwietlo widi tmu gemuž geſt widieti geſto y ſwietiti Ale tmy newidie ſwietla. A tak z ſwietla 35 tmu gt widieti, aby byla pohaniena. Ale nema toho tma ſwietla, by z nieho byla vtieſſena, Aniž gen ſwietlu zřeyma gt tma; ale každy tmu widi, ktoz g w ſwietle, Aby (tiem) wietči hanbu tma gmiela, czim gich gt wiece, gefſto gie widie. A pak ze wſſech, ktoż zrzie na tmu, y gedno oko nenie tak tiezko ſrdci temnemu iako ſwe ſamo každe?. Nenie oko y gednoho, by chtielo radſſe ge? 40 temne ſwiedomie byti prazdno iako ſwe? ſamo a geſto by pak menie ſe ge? pokryti mohlo. tma ſe widi, geſto gine? nemoz widieti. ſobie ſe tma nema ſkryti. ſkutci temnoſti wzdy gdu po nich, ačz gſu y we tmie. Tot gt ten črw, geſto nevmře, pamiet w ſwiedomie ſkutku zle? a ſſeredne?. tat nepřeſtane leptati ſwiedomie zle? a ſeredne?, lecz by zde prwe bylo wyčiſſtieno, donidž 45 30
Kapitola III. gſuc, by ginu poſtawu miela, gine by byla. A tak Buoh geden a wzdy tyž, zda ſe, by gine byl gedniem, gine druhy. Die zaltař: O kak gt dobry Buoh yzra- helſky tiem, geſto gſu vpřiemeho ſrdce! A opiet die piſmo: Dobry gſy, ho- ſpodine, tiem, geſſto hledagi tebe. A tak řku geſſtie: Gelikoz ke wſſe? ſtworu Buoh geſt vſſe? dokonanie, 5 gelikoz k tiem, geſſto gſu wyborni geho, Gest gich spasytedl- (str. 13) nost, gich utiecha a gich radoſt; A coy pak ſam w ſobie, to gedine? ſobie znam gt wplnie. A take nicz menie myſlenim od ptawdy odwraceny nenie Buoh muka nezli chwala pokornych a utiecha dobrych; Neb buoh gt kakas pře- vpřiema upriemoſt, geſſto wſſamo doſaha, a nelze ſie gie y gednomu obinutí 10 A muſie kazda neprawoſt gie ſe dotknuti, od nie trpieti a tiezce od nie potřiena byti. O bieda wſſelike', ktož nalezen bude w neprawoſti! neb vpřiemoſt prawdy hodnu pomſtu nemine geo, nebt y ſyla ptawdy gde na wſſe ſtrany. A coy neptawe wuoli tak protiwno, iako wzdy ſe s prawdu minuti chtieti a wſſudy ſie ſ nye potykati? Bieda te wſſelike wuoli, geſſto ſie protiwi Bozie wuoli, 15 Neb ſama w ſobie ſwe protiwnoſti neſe muku! A coy tak teſkne, iako chtieti to� wzdy, geſſto [to] nikdy nebude; a wzdy nechtieti tož, geſſto wzdy bude? Coli gt w takê hubenſtwu iako ta wuole ptiwna prawdie, tak giz zapeklea, ež ſe wzdy tahne a chtiec neprawe?? Proniez muſſi wzdy trpieti pomſtu prawdy ſprawedliwu. A to gt ſuud ſprawedliwy, ktož chce to?, geſſtoy neřadne a ne- 20 prawe, aby pak wiecz nezbyl toho, Wniemž nenie porzadu y gednoho. Ktož ſe w neprawê chtiel kochati weſſken ſwoy wiek do ſwe? konce, aby protiw božie prawdie konce to? donizd zde byl neučziniw aby donizd buoh bohê trpiel od ptawdy. A kto čzini neprawî tu muku? gen vpřiemy pan Buoh, genz prewraceny, křiwý vmyſlê zda ſie přewracen, zda ſe wzdy křiw. Neb 25 křiwe a prawe protiwnoy ſobie, A když ſpolu bude a dogde ſebe, gedno od druhe? wezme uraz; Ale newezme vraz božie pwoſt: Tehdy trpieti muſſi (str. 14) neprawoſt vraz. Rzekl gt ſam Buoh k gedno) neprawel, chtie, by ſe zpwil: Tiežkoy tobie dawiti ſe proti oſtnu. Nedie, by bylo oſtnu tiezko; ale die: tobie. Geſt take Buoh zwlaſtie muka wſech ſerednych, neb gt ſwietlo. A coy ſmilny a ſſeredny tak nelibe?, iako když budu w ſwê ſeredczſte okazani? Ktoz zle czini, božie? ſwietla nenawidi. Ale nelze ſe obynuti ſwietla toho— wſudy ſwieti, ač y ne wſſe ſwieti. Ale tmy ge? nepochyti. To ſwietlo widi tmu gemuž geſt widieti geſto y ſwietiti Ale tmy newidie ſwietla. A tak z ſwietla 35 tmu gt widieti, aby byla pohaniena. Ale nema toho tma ſwietla, by z nieho byla vtieſſena, Aniž gen ſwietlu zřeyma gt tma; ale každy tmu widi, ktoz g w ſwietle, Aby (tiem) wietči hanbu tma gmiela, czim gich gt wiece, gefſto gie widie. A pak ze wſſech, ktoż zrzie na tmu, y gedno oko nenie tak tiezko ſrdci temnemu iako ſwe ſamo každe?. Nenie oko y gednoho, by chtielo radſſe ge? 40 temne ſwiedomie byti prazdno iako ſwe? ſamo a geſto by pak menie ſe ge? pokryti mohlo. tma ſe widi, geſto gine? nemoz widieti. ſobie ſe tma nema ſkryti. ſkutci temnoſti wzdy gdu po nich, ačz gſu y we tmie. Tot gt ten črw, geſto nevmře, pamiet w ſwiedomie ſkutku zle? a ſſeredne?. tat nepřeſtane leptati ſwiedomie zle? a ſeredne?, lecz by zde prwe bylo wyčiſſtieno, donidž 45 30
Strana 5
Kapitola V. 9 mienim a řečzt gt to sho bernhazda k papežowi eugeniowi: Bycht sto wiecy takych položil, neřku čztyři, geſto každa přiwodi lidê boha w znamoſt, protot gt wzdy geden Buoh w ſwe bozſke podſtatie, A w te bozſke gednotie glu tři oſoby nedielne bozſtwim, ale gt mezi nimi rozeznani. O tô potom pilniegie pomluwime; (str. 17) A nyniet to dorzku, gessto sê poczal. Ten Buoh naš geden podle toho, abychô my mohli niekak, co geſt, zachopiti; ale ne podle toho, iakož gt w ſobie pietidcat wietčzim aneb y ſtem, mož nam niekak oznamen byti. Protož na to ſê wzal tuto wiec cztweru, Abych iako ono ginu a ono ginu ſtezku a wſſe w gedne ceſtie dowedl ku poznanie gednoho Boha. Ale w te čtweře wieci cztir oſob w Bohu neukazugi Ani rozdielu w bozſke gednotie 10 Ani te dluhoſti neb ſſirokoſti, wyſoſti neb hlubokoſti, geſto nemoz bez mieſta byti, iakoz to widime w tieleſnych wiecech. A wzalt ſem čtweto z řeczi pilne so pawla, geſtoy ſe, až klaniege ſwa kolena, modlil za to, Aby ty, gefstoy ge milowal w Boze, mohli ſe wſſei ſwatymi ſtihnuti kterak dluhoſt, ſſirokoſt, wy- ſoſt, hlubokoſt. A diet znamenitie, abychô ſtihli, negen poznali. Tot tiem mieni, 15 abychô ne na tô chtieli doſti gmieti, acz bychô poznali, coy to: w ſtihnutit gt vžitek, negen w poznanie. A wſſak k ſtihnutit gt poznanie třeba. 5 TUTO GIŽ TU ČTWERU WIECZ WYPISUGE, SKRZE NIŽ BOHA MOZEM POZNATI A GEY OBLIBITI. DIETI TIEŽI. V. KA. ily tatiku! kak gt to cztweto ſtihnuti? M" OTECZ. Rzeklt ſê, Ež gt prwe poznanie třeba. Protož nayprw to) rozumieite Jež to], geſſto ſem řekl: Buoh gt dluhoſt. tu dluhoſti mienimt 20 wiecznoſt A t(a)y tak dluha, ež ſkonanie nema ani počzatka ani počtu ani čaſu. A ta wiecznoſt buoh geſt. Geſt take Buoh ſſirokoſt nevmiezna A ta ſſirokoſt nenie, by gi drzalo mieſto, aňi gt ſužena který kragê, by kde gi kray byl. Ta ſſirokoſt gt miloſt Božie a ta miloſt Buoh gt, cestudy gesto ničehož, (str. 18) czoy on vczinil, nenawidi A da ſwe! ſlûci ſwietiti zly y do- 25 bry A na ſprawedlne a neſprawedlne deſſt poſiela. A tak y neprately ta ſſi- rokoſt gt obkličila A wybiehla gt y nad to, dale nad kazdy ſmyſl, nad každy rozů, lidſkyt mienim neb angelſky; Ale wſſak nad ſwu ſprawedlnoſt newychodi, yakoy pochybil, iakož nan prawie, Origenes. Ale ta ſſir bozſke miloſti nad wſſi gt mieru y nad poczet, nemagic koncze. Co bych řekl o ni geſſtie [oni] wiece? wieczna gt genž zdalig to fu ad wiece řečene? ež netoliko gt wiečna Ale gt wiečnoſt Widiteliž zey tolikaž ſſiř iako dluhoſt A teež to gt gedno Buoh gt ta wiečnoſt "a geden buoh“ Buoh ta miloſt. to wſſe ſpolu iako y každe to o ſobie famo Buoh gt dluhoſt neztažena a ſſirokoſt neroztazena. A w tom každem wyſſel gt z tieſnoſti mieſta y take čaſu, Ale ſwobodczſtwê ſwe? při- 35 rozenie, ne tieleſnu welikoſti; Neb nevmierny gt, gestoy wſe učinil v mieru. Biech řekl take: Buoh gest wyſoft, Buoh gt hlubokoſt w gednô, nade wſim w druhê proſſel gt, ačz y ſkrytu, wſſe? taynoſt. Tot wzdy prawy: Neniet w Bohu nerownoſti; wſſim, což w niem gt, gesto on gt, gest rownie nade wſe. 30
Kapitola V. 9 mienim a řečzt gt to sho bernhazda k papežowi eugeniowi: Bycht sto wiecy takych položil, neřku čztyři, geſto každa přiwodi lidê boha w znamoſt, protot gt wzdy geden Buoh w ſwe bozſke podſtatie, A w te bozſke gednotie glu tři oſoby nedielne bozſtwim, ale gt mezi nimi rozeznani. O tô potom pilniegie pomluwime; (str. 17) A nyniet to dorzku, gessto sê poczal. Ten Buoh naš geden podle toho, abychô my mohli niekak, co geſt, zachopiti; ale ne podle toho, iakož gt w ſobie pietidcat wietčzim aneb y ſtem, mož nam niekak oznamen byti. Protož na to ſê wzal tuto wiec cztweru, Abych iako ono ginu a ono ginu ſtezku a wſſe w gedne ceſtie dowedl ku poznanie gednoho Boha. Ale w te čtweře wieci cztir oſob w Bohu neukazugi Ani rozdielu w bozſke gednotie 10 Ani te dluhoſti neb ſſirokoſti, wyſoſti neb hlubokoſti, geſto nemoz bez mieſta byti, iakoz to widime w tieleſnych wiecech. A wzalt ſem čtweto z řeczi pilne so pawla, geſtoy ſe, až klaniege ſwa kolena, modlil za to, Aby ty, gefstoy ge milowal w Boze, mohli ſe wſſei ſwatymi ſtihnuti kterak dluhoſt, ſſirokoſt, wy- ſoſt, hlubokoſt. A diet znamenitie, abychô ſtihli, negen poznali. Tot tiem mieni, 15 abychô ne na tô chtieli doſti gmieti, acz bychô poznali, coy to: w ſtihnutit gt vžitek, negen w poznanie. A wſſak k ſtihnutit gt poznanie třeba. 5 TUTO GIŽ TU ČTWERU WIECZ WYPISUGE, SKRZE NIŽ BOHA MOZEM POZNATI A GEY OBLIBITI. DIETI TIEŽI. V. KA. ily tatiku! kak gt to cztweto ſtihnuti? M" OTECZ. Rzeklt ſê, Ež gt prwe poznanie třeba. Protož nayprw to) rozumieite Jež to], geſſto ſem řekl: Buoh gt dluhoſt. tu dluhoſti mienimt 20 wiecznoſt A t(a)y tak dluha, ež ſkonanie nema ani počzatka ani počtu ani čaſu. A ta wiecznoſt buoh geſt. Geſt take Buoh ſſirokoſt nevmiezna A ta ſſirokoſt nenie, by gi drzalo mieſto, aňi gt ſužena který kragê, by kde gi kray byl. Ta ſſirokoſt gt miloſt Božie a ta miloſt Buoh gt, cestudy gesto ničehož, (str. 18) czoy on vczinil, nenawidi A da ſwe! ſlûci ſwietiti zly y do- 25 bry A na ſprawedlne a neſprawedlne deſſt poſiela. A tak y neprately ta ſſi- rokoſt gt obkličila A wybiehla gt y nad to, dale nad kazdy ſmyſl, nad každy rozů, lidſkyt mienim neb angelſky; Ale wſſak nad ſwu ſprawedlnoſt newychodi, yakoy pochybil, iakož nan prawie, Origenes. Ale ta ſſir bozſke miloſti nad wſſi gt mieru y nad poczet, nemagic koncze. Co bych řekl o ni geſſtie [oni] wiece? wieczna gt genž zdalig to fu ad wiece řečene? ež netoliko gt wiečna Ale gt wiečnoſt Widiteliž zey tolikaž ſſiř iako dluhoſt A teež to gt gedno Buoh gt ta wiečnoſt "a geden buoh“ Buoh ta miloſt. to wſſe ſpolu iako y každe to o ſobie famo Buoh gt dluhoſt neztažena a ſſirokoſt neroztazena. A w tom každem wyſſel gt z tieſnoſti mieſta y take čaſu, Ale ſwobodczſtwê ſwe? při- 35 rozenie, ne tieleſnu welikoſti; Neb nevmierny gt, gestoy wſe učinil v mieru. Biech řekl take: Buoh gest wyſoft, Buoh gt hlubokoſt w gednô, nade wſim w druhê proſſel gt, ačz y ſkrytu, wſſe? taynoſt. Tot wzdy prawy: Neniet w Bohu nerownoſti; wſſim, což w niem gt, gesto on gt, gest rownie nade wſe. 30
Strana 6
Kapitola VI. 11 noſti ginych ſhromaždienie gine? nenie, gen pad a ruſſka, Jako když ſe pohne zaklad welike zdi, wſecka zed padne a ruſſi ſe. neb pokora gt pewny zaklad vlohu wſſech ſſlechetnoſti A pokota wſſech oſtrieha ſſlechetnoſti, Aby gich naduta hrdoſt iako prachu nerozdula. KTERAKLI GSU Y MNOZY MUDRCI BYLI POZNALI BOHA; ALE, W SWE LA ROZUMU DOVFFAGICZ, NEZSTALI W TO, DIETI TIEŽI. VI. KALA. Tatiku! kdy by kto neſlychal o Bohu, mohlli by rozumem ſwy po- 5 znati Boha? newin nemu cal OTEC. die Swaty aug?, Ež wſeczko ſtwořenie wola, ez Buoh gest; Ale mnozi ohlechli hlukem ſwietſke maznoſti A, geſſto by mohli y nad to take, kak geſt, ſtwořenie widuc, porozumieti, to netbagi. A tak die S. pawel: Ne- (z)řeyme wieci Božie mohu ſezřieny byti od člowieka, když ſrozumieny budu 10 ty wieczi, geſſto gſu vczinieny. Aczt gſu nieco ſkrytieyſſie ſlowa w řeči S° pawla, wſſakt minie to, geſtot gſem řekl. Neb, iakož die miſtr hugo: Taky gt Buoh ſwiet vczinil, geſto by zdrawe? člowieku mohl ſlužiti; ale ne, by mohl wyhogiti nezdrawe?. A tak člowiek, gehož pod nebe nenie y gedno ſtwořenie doſtoyniey- ſſie, By byl hřiechê toho ſwe? zdtawie nepotratil, By byl ſtal v Boziem przikazani 15 A te ſwe prwni ſptawedlnoſti a prawdy w ſwê obogiem přirozeni: tiela y duſe, By byl neztratil, Byl by miel iaſny rozum, drži(m)u pamiet a chtiel by wzdy to wmiloſti Boha, ſwe stwořitele, hledati a drzieti sie. (str. 22) y byl by to mohl k utieſſe mieti, Ež by po nerozumne ſtwořeni znal Boha iako po ſledu, po ſwe duſſi iako po obrazu A po andielech iako po tee wieci, geſſto podobniegie 20 geſſtie než obraz Božie vkazuge Boha. Až by pak niekdy y přiſſel byl w nebeſke bydlo, nevmierage, takt by byl ſwiet ſlužil člowieku. Ale když padl w hřiech člowiek, oſlepen w rozumu ob weliku ſtranu, žadoſt tržij k neſtateczne? a w pa- mieti gine? rozbroge plno tak, ež neprogde y zadny rozbroge tohoto ſwieta, by miloſti newelnu k niecze?, pro niež boha hledati, po niem ſe ptati tbaw nebude. 25 A tak hlas wſſe? ſtwořenic, geſto boha ukazuge, niem bude, Neb gen to? wola, ktož vmie ge rozſuditi; A ktož ſey miloſti ſtwořeni poddal, ten nemož geho rozſuditi, Ani ſe pta po Bohu dale, k ſtwořeni miloſti vlnuw. Takt ſu splanieli pohane nayprw; tak splaniewagi y křeſtiane, Ež, ačz ſlyſſie aneb iako ze ſna ačz rozomiegi, ez Buoh geſt, Ale dale o niem nechtie 30 wiedieti a netbagi, geſſto by o niem wzwiedieti mohli. Y budu niekteři řeci, hledagicz omluw, Aby ſe prawy vkazali, prawdy o Bohu nechtiecz wzwiedieti: netřebay wiece, doſti gt wieřiti ſproſtnie. Neb odmluwa, by ſproſtnemu a ne- rozůne? k ſpaſeni nebylo doſti ſproſtnie wieřiti, iakož wieři cierkew ſwata; Ale ktoż co milugi a naywiece, gſuli rozomní, miſlee y mluwie ſycz y onak 35 radi o tom; A naywiece, což přiſluſſie k te wieci chwale, miloy gim o tom wzdy ſlyſſieti y ptati ſe, kak gt moczny, mudry, dobry. A take dotud ſlyſſie niekto ch- (str. 23) walu niečzi, Dotud o niem přemluwa s ginymi, dotud w myſli přemieta o niem, až gei y oblibi, zamiluge a vtwrdi ſe w miloſti
Kapitola VI. 11 noſti ginych ſhromaždienie gine? nenie, gen pad a ruſſka, Jako když ſe pohne zaklad welike zdi, wſecka zed padne a ruſſi ſe. neb pokora gt pewny zaklad vlohu wſſech ſſlechetnoſti A pokota wſſech oſtrieha ſſlechetnoſti, Aby gich naduta hrdoſt iako prachu nerozdula. KTERAKLI GSU Y MNOZY MUDRCI BYLI POZNALI BOHA; ALE, W SWE LA ROZUMU DOVFFAGICZ, NEZSTALI W TO, DIETI TIEŽI. VI. KALA. Tatiku! kdy by kto neſlychal o Bohu, mohlli by rozumem ſwy po- 5 znati Boha? newin nemu cal OTEC. die Swaty aug?, Ež wſeczko ſtwořenie wola, ez Buoh gest; Ale mnozi ohlechli hlukem ſwietſke maznoſti A, geſſto by mohli y nad to take, kak geſt, ſtwořenie widuc, porozumieti, to netbagi. A tak die S. pawel: Ne- (z)řeyme wieci Božie mohu ſezřieny byti od člowieka, když ſrozumieny budu 10 ty wieczi, geſſto gſu vczinieny. Aczt gſu nieco ſkrytieyſſie ſlowa w řeči S° pawla, wſſakt minie to, geſtot gſem řekl. Neb, iakož die miſtr hugo: Taky gt Buoh ſwiet vczinil, geſto by zdrawe? člowieku mohl ſlužiti; ale ne, by mohl wyhogiti nezdrawe?. A tak člowiek, gehož pod nebe nenie y gedno ſtwořenie doſtoyniey- ſſie, By byl hřiechê toho ſwe? zdtawie nepotratil, By byl ſtal v Boziem przikazani 15 A te ſwe prwni ſptawedlnoſti a prawdy w ſwê obogiem přirozeni: tiela y duſe, By byl neztratil, Byl by miel iaſny rozum, drži(m)u pamiet a chtiel by wzdy to wmiloſti Boha, ſwe stwořitele, hledati a drzieti sie. (str. 22) y byl by to mohl k utieſſe mieti, Ež by po nerozumne ſtwořeni znal Boha iako po ſledu, po ſwe duſſi iako po obrazu A po andielech iako po tee wieci, geſſto podobniegie 20 geſſtie než obraz Božie vkazuge Boha. Až by pak niekdy y přiſſel byl w nebeſke bydlo, nevmierage, takt by byl ſwiet ſlužil člowieku. Ale když padl w hřiech člowiek, oſlepen w rozumu ob weliku ſtranu, žadoſt tržij k neſtateczne? a w pa- mieti gine? rozbroge plno tak, ež neprogde y zadny rozbroge tohoto ſwieta, by miloſti newelnu k niecze?, pro niež boha hledati, po niem ſe ptati tbaw nebude. 25 A tak hlas wſſe? ſtwořenic, geſto boha ukazuge, niem bude, Neb gen to? wola, ktož vmie ge rozſuditi; A ktož ſey miloſti ſtwořeni poddal, ten nemož geho rozſuditi, Ani ſe pta po Bohu dale, k ſtwořeni miloſti vlnuw. Takt ſu splanieli pohane nayprw; tak splaniewagi y křeſtiane, Ež, ačz ſlyſſie aneb iako ze ſna ačz rozomiegi, ez Buoh geſt, Ale dale o niem nechtie 30 wiedieti a netbagi, geſſto by o niem wzwiedieti mohli. Y budu niekteři řeci, hledagicz omluw, Aby ſe prawy vkazali, prawdy o Bohu nechtiecz wzwiedieti: netřebay wiece, doſti gt wieřiti ſproſtnie. Neb odmluwa, by ſproſtnemu a ne- rozůne? k ſpaſeni nebylo doſti ſproſtnie wieřiti, iakož wieři cierkew ſwata; Ale ktoż co milugi a naywiece, gſuli rozomní, miſlee y mluwie ſycz y onak 35 radi o tom; A naywiece, což přiſluſſie k te wieci chwale, miloy gim o tom wzdy ſlyſſieti y ptati ſe, kak gt moczny, mudry, dobry. A take dotud ſlyſſie niekto ch- (str. 23) walu niečzi, Dotud o niem přemluwa s ginymi, dotud w myſli přemieta o niem, až gei y oblibi, zamiluge a vtwrdi ſe w miloſti
Strana 7
Kapitola VII. 13 ſu czakali, zadagic toho, otci ſwieti A my křeſtiane wieřime, ež ſey to giž ſtalo, Ez geſt ſpaſytel ſwieta byl giž na ſwietie a vkazal k ſpaſeni ceſtu, Giež hrdij nechtie a lakomi, A geſto tieleſnu rozkoš nade wſſe wazie. A tak oni philozofi zahynuli, nepřigdu(c) wieky wiekô ku poznani plne prawdy A k nawracenie te nayprw dane bohe czlowieku ſprawedlnoſti A k plne?, iaſne? widieni Boha, w niemž zaleži blazeny žiwot, k niemuž nenie gine ceſti než pan kriſtus Gežiš. Neb ſu vffali gen ſwy ſmyſlom a, nieco poznawſſe Boha, necztili ge? iako Boha. žide take w ſwe hrdoſti a w ſwê lakomſtwu oſlepeni, Ez gmiewſe za to, gſuc ſynowe otcow ſwatych, patriarchow a pro- rokow, že bude ſwietu poſlan ſpaſytel, Gehož magi iako moižieſe poſluchati: 10 Ez točzis da zakon nowy, iakoy dal moyžieš zakon wetchy. Wſſak nepřigeli ſpaſytele, kdyz byl přiſel, zey tak nepřiſſel a toho neuczinil, iakož oni chtieli. A tak w ſwe bludu geſſtie čakagi, řkuc: Ma přigiti, nebyl gt ono. Ale hoſpodin ſprawedliwy a pokorny miloſrdny hrde zawrhl; pokor- (str. 26) ne wolil A zgewil gim ſpaſenie ſwieta, ſyna ſwe?, ſkrzenž gt přigiti ku poznanie Boz- ſtwie, A vczinil ge apoſſtoly [to] y poſlal ge po ſwietu, Aby ty dobre nowiny pneſli wſudy. A ktoż vwieři a ocziſſtienie přigme we gmeno otcze y ſyna y ducha ſwate?, ten ſpaſen bude A přigde ku poznani a k widiení Boha w te trogici ſwate Skrze kriſta Geziſſe, pana naſſeo, a w tô widieni a zřenij w ſlawnoſt bozſku zaleži a gt blaženy a wiečny žiwot. Protoz gednu w ſwê 20 člowiečenſtwi rozochwiw ſe kriſt?, wece: Chwalu twu wyznawâ, otče, ežs tyto wieci ſkryl před mudrymi a rozſſaſnymi tohoto ſwieta a zgewils to malym, Neb ſey tak libilo tobie. Protož, dietki, nebywagme w ſwych ſrdcich hrdi, budme mali ſobie w ſwu oczi, mudroſti ſwietſke neuffagme A zewit nam podle ſwych malych, gehozt 25 nam geſt potřebie, w n(i)emžt welicy hrdi ſami ſebu nemohu poznanie gmieti. A take to w pamieti miegme, Abychô, poznawſſe Boha neb poznagic, wzdali gev chwalu iako Bohu A ctili gey iako boha; Abychô take nepřiſli geo přepuſſtienim w niekake ſwych wymyſlow zatoczenie a nezhynuli. A tot geſt chwala i čeſt, Geſſto gi chwaliti a ctiti mame pana boha ſwe?, Abychô, 30 iakož nad gine gey zname darem geo, [abychô] take nad gine gey milowali A, iakoz gey zname, zey pan wſſe?, žey nade wſſim, Abychom, nade wſſe gey draho wažiec, milowali A milugic potô ſtali, coy liboſt ge?. 5 15 KTERAK BYCHO NAYSNAZE MOHLI PŘIGITI KU POZNANI TEE (str. 27) WE- LEBNOSTI BOŽI A KTERAK TROGE WIECZ NEZREYMA GEST W BOHU: MoCz, MUDROST A DOBROTA, A TU TROGI WIECZY WSSECZKY BUOH RZIEDI, DIETI TIEŽI. VII. KAPITULA. tieſſeno y uzitečzno coſ bud take? o panu bohu v myſli mieti! A když bleſk weliky iaſnoſti ge? welebnoſti porazy zrak naſſe? geſſtie rozumu 35 mdleho, Ež nelze wen vpřieti mysli, kak bycho mohli nayſnaze wiedieti we- lebnoſt ge??
Kapitola VII. 13 ſu czakali, zadagic toho, otci ſwieti A my křeſtiane wieřime, ež ſey to giž ſtalo, Ez geſt ſpaſytel ſwieta byl giž na ſwietie a vkazal k ſpaſeni ceſtu, Giež hrdij nechtie a lakomi, A geſto tieleſnu rozkoš nade wſſe wazie. A tak oni philozofi zahynuli, nepřigdu(c) wieky wiekô ku poznani plne prawdy A k nawracenie te nayprw dane bohe czlowieku ſprawedlnoſti A k plne?, iaſne? widieni Boha, w niemž zaleži blazeny žiwot, k niemuž nenie gine ceſti než pan kriſtus Gežiš. Neb ſu vffali gen ſwy ſmyſlom a, nieco poznawſſe Boha, necztili ge? iako Boha. žide take w ſwe hrdoſti a w ſwê lakomſtwu oſlepeni, Ez gmiewſe za to, gſuc ſynowe otcow ſwatych, patriarchow a pro- rokow, že bude ſwietu poſlan ſpaſytel, Gehož magi iako moižieſe poſluchati: 10 Ez točzis da zakon nowy, iakoy dal moyžieš zakon wetchy. Wſſak nepřigeli ſpaſytele, kdyz byl přiſel, zey tak nepřiſſel a toho neuczinil, iakož oni chtieli. A tak w ſwe bludu geſſtie čakagi, řkuc: Ma přigiti, nebyl gt ono. Ale hoſpodin ſprawedliwy a pokorny miloſrdny hrde zawrhl; pokor- (str. 26) ne wolil A zgewil gim ſpaſenie ſwieta, ſyna ſwe?, ſkrzenž gt přigiti ku poznanie Boz- ſtwie, A vczinil ge apoſſtoly [to] y poſlal ge po ſwietu, Aby ty dobre nowiny pneſli wſudy. A ktoż vwieři a ocziſſtienie přigme we gmeno otcze y ſyna y ducha ſwate?, ten ſpaſen bude A přigde ku poznani a k widiení Boha w te trogici ſwate Skrze kriſta Geziſſe, pana naſſeo, a w tô widieni a zřenij w ſlawnoſt bozſku zaleži a gt blaženy a wiečny žiwot. Protoz gednu w ſwê 20 člowiečenſtwi rozochwiw ſe kriſt?, wece: Chwalu twu wyznawâ, otče, ežs tyto wieci ſkryl před mudrymi a rozſſaſnymi tohoto ſwieta a zgewils to malym, Neb ſey tak libilo tobie. Protož, dietki, nebywagme w ſwych ſrdcich hrdi, budme mali ſobie w ſwu oczi, mudroſti ſwietſke neuffagme A zewit nam podle ſwych malych, gehozt 25 nam geſt potřebie, w n(i)emžt welicy hrdi ſami ſebu nemohu poznanie gmieti. A take to w pamieti miegme, Abychô, poznawſſe Boha neb poznagic, wzdali gev chwalu iako Bohu A ctili gey iako boha; Abychô take nepřiſli geo přepuſſtienim w niekake ſwych wymyſlow zatoczenie a nezhynuli. A tot geſt chwala i čeſt, Geſſto gi chwaliti a ctiti mame pana boha ſwe?, Abychô, 30 iakož nad gine gey zname darem geo, [abychô] take nad gine gey milowali A, iakoz gey zname, zey pan wſſe?, žey nade wſſim, Abychom, nade wſſe gey draho wažiec, milowali A milugic potô ſtali, coy liboſt ge?. 5 15 KTERAK BYCHO NAYSNAZE MOHLI PŘIGITI KU POZNANI TEE (str. 27) WE- LEBNOSTI BOŽI A KTERAK TROGE WIECZ NEZREYMA GEST W BOHU: MoCz, MUDROST A DOBROTA, A TU TROGI WIECZY WSSECZKY BUOH RZIEDI, DIETI TIEŽI. VII. KAPITULA. tieſſeno y uzitečzno coſ bud take? o panu bohu v myſli mieti! A když bleſk weliky iaſnoſti ge? welebnoſti porazy zrak naſſe? geſſtie rozumu 35 mdleho, Ež nelze wen vpřieti mysli, kak bycho mohli nayſnaze wiedieti we- lebnoſt ge??
Strana 8
Kapitola IX. 15 geltot počzet: w pocztu, w miere y v waze, w ſſiři y u wyſſi, w dluhoſti y w hlubokoſti. Diwiš ſe, ež nemožeš tiech wiecy ſtwořenych sſtihnuti? Diw ſe wiece te welebne moci, geſtoy mohla to wſſe a z ničehož ucziniti. Tak s rozumem myſliti o ſtwořeni pochop gt a priſtupek Boži welebnoſt pozna- wati A, diwiec ſe gie, chwalu gie wzdati a w pokoře a w bazni byti pod mocy tak wſemohucy. TUTO, KTERAK GEHO MUDROST MAME ZNAMENATI W STWOŘENI BOŽIE, LA DIETI TIEŽI. IX. KA akž pak mame w ſtwořeni znamenati mudroſt Boži? K OTEC. Mudroſt Božie geſt na w kraſie a w ozdobie ſtwořenie vka- zana, tu gi mozem ſpatřiti. A iakožkoli mnohymi a rozlicznymi cziny gt kraſa a ſličznoſt w ſtwořeni dokonana, wſſak zwlafſtie zalezie we cztweře wieci. Gedno gt, kdyż ſluſſnie bude na ſwê mieſtie; Druhe, kdyz ſluſſne ma ſwe pohnutie; Třetie, když ma ſobie ſluſſnu ſormu nebo twarnoſt; Cztwrte, když ma ſluſſnu barwu aneb coż bud takowe?, geſſto w tô bywa Liboſt czichom neb gesto bude tiem dobre nieco. tot mienim, gessto latinie kwalitas ſlowe, Y nevmiemt czeſki wyřeci toho. Tot, když gt ſluffn(i)e w čzem, take 15 čzini kraſu; A když dobře, učini dobru wiec, w niež gt. ktožkoli chtiel by ſe s rozumem diwati (str. 30) ſtwořeni oboru ſwieta wſſe?, To by čztwero w niem vpatřil; A potô, chtielli by obratiti ſe a hnuti myſli k ſtwořiteli, newelna mi- loſti neřadnie k ſtwořeni, Poznal by weliku mudroſt boži; Ne(b) by ſezřel, zei nad ſmyſl ge?. by to wſſe mohl obmyſliti, poznal by, ež nenie konce mudroſti 20 bozie, Genž gt ten pořad zpořiedil w ſwê ſtwořeni a tu ſluſſnoſt. Chutno[ſt gt o tom přiemietati a kratochwilno. Protoz prawieſſe w žaltaři dawid: Libost ſe miel tebe, Hoſpodine, w tô, czos uczinil, a w ſkutcziech ruku twu rozžehâ ſe. Czlowiek nemudry nepozna toho a blaznowy neſrozumie. Swiet tento gt iako obeczne wſſem kniehy kakes, geſſto ſu pſany Boži 25 ruku, t. mocy Boži a mudroſti; A kazde ſtwořenie oblast gt iako ſlowce tiech knieh, geſto gſu k vkazani moci ge? a mudroſti. A iakož bywa, ež neučeny, vzře knihy, widi ſlowce pſana, Ale nerozumie, co ktere mieni: Takož člo! nemudry, geſto gen gde podle obyčege hlupe zwieři a myſli k Bohu nepřiloži, Widi wſny|nieiſi poſtawu w zřeymem ſtwořeni, Ale coy ptocz, to? nerozumie; 30 Ale duchowni czlok, geſto wſſe moz rozſuditi w te ſličnoſti, geſtoy w ſtwořeni zřeyma, wnitř ſezři, kak gt diwna a welika mudroſt Božie, geſtoy wſſe to tak ozdobnie zpořiedila. Protož wſſemt gſu diwni ſkutci Boži. Nemudři diwie ſie gen wnieyſi kraſe a ſličnoſti ſtwořenie kraſne?, A tu k to? miloſti welnu; A ktoy mudry, ſkrze g| to, geſto wnie widi, hluboce obmyſli bozſku mudro�t, 35 Jakož w gedňech tychz kniehach Geden chwali, že gſu piekne, dobře připra- wene; druhy, ež gt w nich dobre piſmo; Třeti chwali wnitřny rozů; gestoy w tô (str. 31) piſmu. 10
Kapitola IX. 15 geltot počzet: w pocztu, w miere y v waze, w ſſiři y u wyſſi, w dluhoſti y w hlubokoſti. Diwiš ſe, ež nemožeš tiech wiecy ſtwořenych sſtihnuti? Diw ſe wiece te welebne moci, geſtoy mohla to wſſe a z ničehož ucziniti. Tak s rozumem myſliti o ſtwořeni pochop gt a priſtupek Boži welebnoſt pozna- wati A, diwiec ſe gie, chwalu gie wzdati a w pokoře a w bazni byti pod mocy tak wſemohucy. TUTO, KTERAK GEHO MUDROST MAME ZNAMENATI W STWOŘENI BOŽIE, LA DIETI TIEŽI. IX. KA akž pak mame w ſtwořeni znamenati mudroſt Boži? K OTEC. Mudroſt Božie geſt na w kraſie a w ozdobie ſtwořenie vka- zana, tu gi mozem ſpatřiti. A iakožkoli mnohymi a rozlicznymi cziny gt kraſa a ſličznoſt w ſtwořeni dokonana, wſſak zwlafſtie zalezie we cztweře wieci. Gedno gt, kdyż ſluſſnie bude na ſwê mieſtie; Druhe, kdyz ſluſſne ma ſwe pohnutie; Třetie, když ma ſobie ſluſſnu ſormu nebo twarnoſt; Cztwrte, když ma ſluſſnu barwu aneb coż bud takowe?, geſſto w tô bywa Liboſt czichom neb gesto bude tiem dobre nieco. tot mienim, gessto latinie kwalitas ſlowe, Y nevmiemt czeſki wyřeci toho. Tot, když gt ſluffn(i)e w čzem, take 15 čzini kraſu; A když dobře, učini dobru wiec, w niež gt. ktožkoli chtiel by ſe s rozumem diwati (str. 30) ſtwořeni oboru ſwieta wſſe?, To by čztwero w niem vpatřil; A potô, chtielli by obratiti ſe a hnuti myſli k ſtwořiteli, newelna mi- loſti neřadnie k ſtwořeni, Poznal by weliku mudroſt boži; Ne(b) by ſezřel, zei nad ſmyſl ge?. by to wſſe mohl obmyſliti, poznal by, ež nenie konce mudroſti 20 bozie, Genž gt ten pořad zpořiedil w ſwê ſtwořeni a tu ſluſſnoſt. Chutno[ſt gt o tom přiemietati a kratochwilno. Protoz prawieſſe w žaltaři dawid: Libost ſe miel tebe, Hoſpodine, w tô, czos uczinil, a w ſkutcziech ruku twu rozžehâ ſe. Czlowiek nemudry nepozna toho a blaznowy neſrozumie. Swiet tento gt iako obeczne wſſem kniehy kakes, geſſto ſu pſany Boži 25 ruku, t. mocy Boži a mudroſti; A kazde ſtwořenie oblast gt iako ſlowce tiech knieh, geſto gſu k vkazani moci ge? a mudroſti. A iakož bywa, ež neučeny, vzře knihy, widi ſlowce pſana, Ale nerozumie, co ktere mieni: Takož člo! nemudry, geſto gen gde podle obyčege hlupe zwieři a myſli k Bohu nepřiloži, Widi wſny|nieiſi poſtawu w zřeymem ſtwořeni, Ale coy ptocz, to? nerozumie; 30 Ale duchowni czlok, geſto wſſe moz rozſuditi w te ſličnoſti, geſtoy w ſtwořeni zřeyma, wnitř ſezři, kak gt diwna a welika mudroſt Božie, geſtoy wſſe to tak ozdobnie zpořiedila. Protož wſſemt gſu diwni ſkutci Boži. Nemudři diwie ſie gen wnieyſi kraſe a ſličnoſti ſtwořenie kraſne?, A tu k to? miloſti welnu; A ktoy mudry, ſkrze g| to, geſto wnie widi, hluboce obmyſli bozſku mudro�t, 35 Jakož w gedňech tychz kniehach Geden chwali, že gſu piekne, dobře připra- wene; druhy, ež gt w nich dobre piſmo; Třeti chwali wnitřny rozů; gestoy w tô (str. 31) piſmu. 10
Strana 9
Kapitola X. 17 Božie mudtoſti diwiti ſe. Wiztež, kak daleky vmyſlem, kak diwnu mudtoſti weſken kruh wſe? ſtworu ſpogen ſpolu a tak ſluſnie, (str. 33) tak přiſtupnie a tak trpnie, ez y welmie nepodobne ſtrany k ſobie gſu w gedne oboře ſtworu wſe?, A netolik nepodobne k ſobie, ale take y protiwne. podobnali wiec k ſobie tieleſne přirozenie a duchowne? tiela nebeſka: iakož ſlûce, mieſiec, hwiezdy A ta nebeſa, w nichž ſu hwiezdy, podobnali ſu k tielô zdeyſie přirozenie: Jakož gt zemie, woda, powietrie, ohen, geſto cztiři ſlowu elemti? Onať ſu tiela owſſem gine? než tato tiela přirozenie; A wſak gſu tiela, negſu duchowe, A mezy filozofi ſlowu paty byt. to!, geſto ſe(m) řekl byt, oni řiekagi eſſencia. A zdali take ohen nenie protiwen wodie A woda ohňi? A wſak mudroſt Božie wſecko 10 to ſpogila w ſwiet geden A do wuole ge? nezboři gedno druhe?; A wſſe, gſa tak w tô poradu, iakož wſſe vložil ten řemeſlnik mudry, potřebu čini wſſe!, což ſe vrodi na tomto ſwietie, a dawa žiwot. kto by ſe nediwil Božie mudroſti tak welike w uložeňi wſech ſtran ſwieta wſſe?? Ay kakt ſu trpna nebeſa nay- wyſſie, ona, geſto ſtogy, nehnu ſe, nebiežij A wſſe tieleſne gſu obkliczila iako 15 wayce ſkořipina, wſudy wuokol, ſwrchu y wezpod! Ale nad tiemt gt ono du- chowne, ſlawne nebe, geſto plamêne ſlowe a pořetſku Empireum, nemluwît o tô. A pak, kdež gt naydal ode wſech ſtran toho nebe, o niemž ſê řečz počal, w prawe proſtředku, tu gt hruba zemie, na niežto my gſme. A tay take mudroſti Boži tak vtwrzena, ež ſe nehne, wzdy ſtogi, twrdi, netoči ſe. 20 A okolo zemie wody biežie, iakož widite; powietřie nad tiem take biežie, wečas dma odtadto, Jakož gt to nedarmo zgednala Božſka mudroſt. Ohniwy kruh (str. 34) geſt nad powietřim wſudy wuokol, A ten take bieže a točie ſe; Pak nad tiem nebe gedno, w niemž mieſiec gt; Pak druhe nad tiem, w nemž gt merkurius; Třetie opiet nad tiem, w tô gt wenus, ten planeta, gesto ma 25 moc wzbuzeti ſmilne miloſti, iakž hwiezdaři pokladagi; W čtwrtê nahoru nebi, tu gt ſlunce wzloženo; W patem mars, ten ſwary wzbuzie, walky a boge; W ſſeſte gt ten planeta, Geſto dobrotu wlewa w ſrdce a k ſmluwâ a ku přiezniwe miloſti tahne A dobra čini leta, obmiekčige twrdoſt faturnowu a ſtudenoſt A marſowo horke a ſuche zapalenie obwlažuge; A tak gt mezi 30 dwiema krutyma tiema planetoma. W ſedmê nebi gt pak ten Saturnus; A w oſmê nebi gſu obecznie wſeczki gine hwiezdy, Geſto s nimi wuokol wzdy bieži. Mniel ſe dřewo dřiewe, by to oſme nebe tiech hwiezd mnoha, geſto lpi w niem, bylo prwnieho biehu kruh, geſto gine kruhy nizſie s ſebu trpoči wuokol protiw gich biehu tak, ež pruze ge ſwy biehem trpočie, nežli gdu oni 35 ſwy; Ale naučen ſem potô, ež gt nad tiem oſmy hwiezdowy nebem dewate, Geſto tak biežie naipruze; A nad tiem tepruw to nebe kriſtalowe, geſto ſtogie bez pohnutie, mezi nimz a mezi zemi ſwoy bieh mage gine wieci. A o tô nebi kriſtalowê wzmienuge ſe piſmo ſwate, Ale hwiezdaři nic neřku o niem. Ay tee mudroſti, kakt gie gt wſe k ſwe! mieſtu přiwedeno! A kto statczi, 40 by wſe wypwil a wſe obmyſlil? Protož gen zaltařnik, zře na moře, pokřikl, řka: Diwne uloženie moře, diwny v wyſoſti hoſpodin! A die opiet: wſeckos vložil v mudroſti! A zdali y to nevkazuge Božie mudtoſti w tô vloženi a w geden ſwiet, (str. 35) tento zřeymy, ſgednani tak protiwnych wiecy ſpolu, w elementiech y w hwiezdach nebo w planetach, geſto gfu to wſe ſtrany 45 5 Besední řeči Štítného. 2
Kapitola X. 17 Božie mudtoſti diwiti ſe. Wiztež, kak daleky vmyſlem, kak diwnu mudtoſti weſken kruh wſe? ſtworu ſpogen ſpolu a tak ſluſnie, (str. 33) tak přiſtupnie a tak trpnie, ez y welmie nepodobne ſtrany k ſobie gſu w gedne oboře ſtworu wſe?, A netolik nepodobne k ſobie, ale take y protiwne. podobnali wiec k ſobie tieleſne přirozenie a duchowne? tiela nebeſka: iakož ſlûce, mieſiec, hwiezdy A ta nebeſa, w nichž ſu hwiezdy, podobnali ſu k tielô zdeyſie přirozenie: Jakož gt zemie, woda, powietrie, ohen, geſto cztiři ſlowu elemti? Onať ſu tiela owſſem gine? než tato tiela přirozenie; A wſak gſu tiela, negſu duchowe, A mezy filozofi ſlowu paty byt. to!, geſto ſe(m) řekl byt, oni řiekagi eſſencia. A zdali take ohen nenie protiwen wodie A woda ohňi? A wſak mudroſt Božie wſecko 10 to ſpogila w ſwiet geden A do wuole ge? nezboři gedno druhe?; A wſſe, gſa tak w tô poradu, iakož wſſe vložil ten řemeſlnik mudry, potřebu čini wſſe!, což ſe vrodi na tomto ſwietie, a dawa žiwot. kto by ſe nediwil Božie mudroſti tak welike w uložeňi wſech ſtran ſwieta wſſe?? Ay kakt ſu trpna nebeſa nay- wyſſie, ona, geſto ſtogy, nehnu ſe, nebiežij A wſſe tieleſne gſu obkliczila iako 15 wayce ſkořipina, wſudy wuokol, ſwrchu y wezpod! Ale nad tiemt gt ono du- chowne, ſlawne nebe, geſto plamêne ſlowe a pořetſku Empireum, nemluwît o tô. A pak, kdež gt naydal ode wſech ſtran toho nebe, o niemž ſê řečz počal, w prawe proſtředku, tu gt hruba zemie, na niežto my gſme. A tay take mudroſti Boži tak vtwrzena, ež ſe nehne, wzdy ſtogi, twrdi, netoči ſe. 20 A okolo zemie wody biežie, iakož widite; powietřie nad tiem take biežie, wečas dma odtadto, Jakož gt to nedarmo zgednala Božſka mudroſt. Ohniwy kruh (str. 34) geſt nad powietřim wſudy wuokol, A ten take bieže a točie ſe; Pak nad tiem nebe gedno, w niemž mieſiec gt; Pak druhe nad tiem, w nemž gt merkurius; Třetie opiet nad tiem, w tô gt wenus, ten planeta, gesto ma 25 moc wzbuzeti ſmilne miloſti, iakž hwiezdaři pokladagi; W čtwrtê nahoru nebi, tu gt ſlunce wzloženo; W patem mars, ten ſwary wzbuzie, walky a boge; W ſſeſte gt ten planeta, Geſto dobrotu wlewa w ſrdce a k ſmluwâ a ku přiezniwe miloſti tahne A dobra čini leta, obmiekčige twrdoſt faturnowu a ſtudenoſt A marſowo horke a ſuche zapalenie obwlažuge; A tak gt mezi 30 dwiema krutyma tiema planetoma. W ſedmê nebi gt pak ten Saturnus; A w oſmê nebi gſu obecznie wſeczki gine hwiezdy, Geſto s nimi wuokol wzdy bieži. Mniel ſe dřewo dřiewe, by to oſme nebe tiech hwiezd mnoha, geſto lpi w niem, bylo prwnieho biehu kruh, geſto gine kruhy nizſie s ſebu trpoči wuokol protiw gich biehu tak, ež pruze ge ſwy biehem trpočie, nežli gdu oni 35 ſwy; Ale naučen ſem potô, ež gt nad tiem oſmy hwiezdowy nebem dewate, Geſto tak biežie naipruze; A nad tiem tepruw to nebe kriſtalowe, geſto ſtogie bez pohnutie, mezi nimz a mezi zemi ſwoy bieh mage gine wieci. A o tô nebi kriſtalowê wzmienuge ſe piſmo ſwate, Ale hwiezdaři nic neřku o niem. Ay tee mudroſti, kakt gie gt wſe k ſwe! mieſtu přiwedeno! A kto statczi, 40 by wſe wypwil a wſe obmyſlil? Protož gen zaltařnik, zře na moře, pokřikl, řka: Diwne uloženie moře, diwny v wyſoſti hoſpodin! A die opiet: wſeckos vložil v mudroſti! A zdali y to nevkazuge Božie mudtoſti w tô vloženi a w geden ſwiet, (str. 35) tento zřeymy, ſgednani tak protiwnych wiecy ſpolu, w elementiech y w hwiezdach nebo w planetach, geſto gfu to wſe ſtrany 45 5 Besední řeči Štítného. 2
Strana 10
Kapitola XI. 19 O ČTWERU HNUTI, KTERAK BOZSKA MUDROST V WIECECH STWOŘENYCH LA GEST ZPOŘIEDILA. DIETI. XI. KALA. Iſtie, tatiku, diwny a weliky ſpoſobê Božie mudtoſti gt to, ež tak wiec každa gt na ſwê mieſtie; Ale take wzbuď ny, abychô, hnutie rozlična — O ſrozumiegicz, y w tô diwali ſe Bożie mudzoſti w zpoſobu geho. OTECZ. Ctwero hnutie geſt, o niemz mluwie iakoz zwlaſtie philozofi: Gedno gt ſ mieſta na mieſto; Druhe, geſto přibywa niečeho, když roſte, neb vbywa, když hyne; Třetie, když s radoſti zwieře tahne ſe k onomu neb k onomu; Ctwrte, geſto w rozumu čini promienu. Dluhet řeči o tiech hnutiech magi philozofi; Ale iat nebudu tak dluze mluwiti o tô, Gen dotknu zřeyme?, Aby y w tô přičinu mieli Bozſke ſe mudroſti podiwati A pak geho weleb- noſti, zey nad ta hnutie. Pomyſlte naiprw o tom hnutie, geſto gt s mieſta na mieſto. ktoy tak mudře to přiſtrogil, ež ſie wzdy tak točie prudce nebe, Ač negde s ſwe? mieſta, ale we ſwê mieſtie gde wokol wzdy každy kruh oniech nebij dewieti ſwy wlaſtnim biehê A naywyſſi prwnie? biehu nebe naywietči bieži prudkoſti a rychloſti Tak, ez we čztyr- (str. 38) mezcietma hodinach obbiehne ſwoy okrſlek, 15 geſtoy nayſſirſi, a trpoči s ſebu ode wzchoda ſlůce k zapadu doleyſij kruhy? Ale proto oni take gdu ſwę biehê protiw onomu kruhu naywyſſie'; Neb kazdy planeta ma y ſwoy bieh giny w tô okrſlku, geſto zodiak ſlowe, w niemž dwanadczte gt znamenie. A kterehož planety kruh wyſſi gt a blizſi onoho kruhu prwe? nebe, geſto bieži, tiem rychlegi bieži potkyſenimi toho nebe, Ale leniege ſwy biehem w onom okrſlku, geſto zodiak ſlowe. Ale naynižſi planeta, mieſiecz, we čtirech nedelech dokona ſwoy bieh w zodiaku; Ale flunce a naywyſſi planeta we třidczat letech; A pak ono hwiezdowe nebe, to welmi malitky drobet pohne ſe v mnoho letech protiw biehu toho prwe? kruhu nebe naywyſſier, geſto bieži. Tiemt Buoh czini leto a zimu, dluhe y kratke dni 25 neb noci a niekdy rowne, tiêt biehé rozličný tiech planetow a nebi oni mnohe gſu rozličnoſti pořadem Božie mudroſti. Neb w gednô mieſtie ſlûce neb mieſiecz neb giny planeta wywedu wiecz gednu a w ginê ginu, tež wſeczki hwiezdy: tato s tuto včini to A, když ſe s ginu zbeře, uczini gine. tot czini promieny w ſwietſkych wiece(ch). Ohen take w ſwê kruhu biezi, Powietřij 30 w ſwem; Ale to negednoſtaynie, iakoż do wietrow widime. Woda take gde w oblaciech, we mhle neb w zemi paru kakus, diwnymi kakymis produchody tahnuc ſe z moře y od zemy, Až včini ſtudnici, pramen, Ež potoczek poteče neb deſt bude z oblakow, A w potociech bieži okolo zemie ſwrchu a z po- točkow řeka ſie zbeře a ſwý biehě opiet w moře wbiehne. A tak (str. 39) wzdy 35 tekuc, řeky wzdy magi, odkud by tekly, a moře tiem nepřeplyne, ež w nie wzdy wody teku. Y to widuc a w uklidne myſli diwagic ſe to?, mozem po- znati mudroſt Božij. Geſtit y w člowieku hnutie to dwoge: Gedno wnieyſij ſ mieſta na mieſto, geſto ſwu woli gde, kamž chce, člok; Aneb hne aneb nehne, kterymž 10 20 5 2*
Kapitola XI. 19 O ČTWERU HNUTI, KTERAK BOZSKA MUDROST V WIECECH STWOŘENYCH LA GEST ZPOŘIEDILA. DIETI. XI. KALA. Iſtie, tatiku, diwny a weliky ſpoſobê Božie mudtoſti gt to, ež tak wiec každa gt na ſwê mieſtie; Ale take wzbuď ny, abychô, hnutie rozlična — O ſrozumiegicz, y w tô diwali ſe Bożie mudzoſti w zpoſobu geho. OTECZ. Ctwero hnutie geſt, o niemz mluwie iakoz zwlaſtie philozofi: Gedno gt ſ mieſta na mieſto; Druhe, geſto přibywa niečeho, když roſte, neb vbywa, když hyne; Třetie, když s radoſti zwieře tahne ſe k onomu neb k onomu; Ctwrte, geſto w rozumu čini promienu. Dluhet řeči o tiech hnutiech magi philozofi; Ale iat nebudu tak dluze mluwiti o tô, Gen dotknu zřeyme?, Aby y w tô přičinu mieli Bozſke ſe mudroſti podiwati A pak geho weleb- noſti, zey nad ta hnutie. Pomyſlte naiprw o tom hnutie, geſto gt s mieſta na mieſto. ktoy tak mudře to přiſtrogil, ež ſie wzdy tak točie prudce nebe, Ač negde s ſwe? mieſta, ale we ſwê mieſtie gde wokol wzdy každy kruh oniech nebij dewieti ſwy wlaſtnim biehê A naywyſſi prwnie? biehu nebe naywietči bieži prudkoſti a rychloſti Tak, ez we čztyr- (str. 38) mezcietma hodinach obbiehne ſwoy okrſlek, 15 geſtoy nayſſirſi, a trpoči s ſebu ode wzchoda ſlůce k zapadu doleyſij kruhy? Ale proto oni take gdu ſwę biehê protiw onomu kruhu naywyſſie'; Neb kazdy planeta ma y ſwoy bieh giny w tô okrſlku, geſto zodiak ſlowe, w niemž dwanadczte gt znamenie. A kterehož planety kruh wyſſi gt a blizſi onoho kruhu prwe? nebe, geſto bieži, tiem rychlegi bieži potkyſenimi toho nebe, Ale leniege ſwy biehem w onom okrſlku, geſto zodiak ſlowe. Ale naynižſi planeta, mieſiecz, we čtirech nedelech dokona ſwoy bieh w zodiaku; Ale flunce a naywyſſi planeta we třidczat letech; A pak ono hwiezdowe nebe, to welmi malitky drobet pohne ſe v mnoho letech protiw biehu toho prwe? kruhu nebe naywyſſier, geſto bieži. Tiemt Buoh czini leto a zimu, dluhe y kratke dni 25 neb noci a niekdy rowne, tiêt biehé rozličný tiech planetow a nebi oni mnohe gſu rozličnoſti pořadem Božie mudroſti. Neb w gednô mieſtie ſlûce neb mieſiecz neb giny planeta wywedu wiecz gednu a w ginê ginu, tež wſeczki hwiezdy: tato s tuto včini to A, když ſe s ginu zbeře, uczini gine. tot czini promieny w ſwietſkych wiece(ch). Ohen take w ſwê kruhu biezi, Powietřij 30 w ſwem; Ale to negednoſtaynie, iakoż do wietrow widime. Woda take gde w oblaciech, we mhle neb w zemi paru kakus, diwnymi kakymis produchody tahnuc ſe z moře y od zemy, Až včini ſtudnici, pramen, Ež potoczek poteče neb deſt bude z oblakow, A w potociech bieži okolo zemie ſwrchu a z po- točkow řeka ſie zbeře a ſwý biehě opiet w moře wbiehne. A tak (str. 39) wzdy 35 tekuc, řeky wzdy magi, odkud by tekly, a moře tiem nepřeplyne, ež w nie wzdy wody teku. Y to widuc a w uklidne myſli diwagic ſe to?, mozem po- znati mudroſt Božij. Geſtit y w člowieku hnutie to dwoge: Gedno wnieyſij ſ mieſta na mieſto, geſto ſwu woli gde, kamž chce, člok; Aneb hne aneb nehne, kterymž 10 20 5 2*
Strana 11
Kapitola XII. 21 CO KAŽDA WIECZ STWORENA GT SAMA W SOBIE A CZO GINU WIECY: JAKO CO GT FORMA LATINIE A CZOY KWALITAS, LA DIETI TIEŽI. XII. KAL. ehdy take y kraſa? OTECZ. Owſem, dietki, tiem, ktoż z miloſti bogie ſe Boha; Gſuli kraſnij, pomocz magi k dobre! tol, aby ſie "libili" wiece bohu. ne tiem, ež gſu kraſni, Budu wiece libiti se bohu; Ale y tiem, ež y kraſu magicz, mohuc ſie gie libiti ſwietu, wſak netbagi na[d'to, Ale Bohu ſwu kraſu, geſtoy gim dal gi, obietugi wzacnu obiet. A tak libieyſe budu Bohu y lidé, gimž mila ge ſlechetnoſt; Neb zwlaſſtie gt ſlechetnoſti vkazany, mohuc ſie libiti ſwietu, y netbagi na to pro Boži miloſt. A ktož, moha zadati kraſy, y nežada gie, netba na ni pro miloſt Bozij; take ten nenie nelib Bohu, Ačzt y nema welike kraſy, A takey tiem bezpeczniegie od ſwietſkych potek. Ale ſnad by tuto bylo o te třeti wieci pomluwiti, geſto take přiſluſie, aby kraſa byla dokonana; neb ſem giž o dwu pomluwil, Abych was ponukl, kak by y w teto poznali mudroſt božij. Ta wiec třeti gt ſorma ſluſna a ta bude tiem ſluſnieyſi, czim bude ta cztwrta wiecz, geſto kraſu dokonawa, s oniemi ſluſnieyſie dana formie. Ta wiecz flowe kwalitas latinie. A to gt 15 každer čichu ono gina a ono gina, to gt, ež bude oku libu barwu forma, t. poſtawa gmieti, vch(u) hlas pochotny, noſu woni, vſtom take libe neb nelibe. dal Buoh ty pochotnoſti, geſto ſu take kwalitates; Ale ne po tiech ſlowe kraſne nieco, ale chutne. n(os) ma take ſwe, a to! take riekame, ež kraſnie neb ſkaredie wonie. Dotknutie take ma ſwe (str. 42) kwalitates. tiemi take neſlowe nieco 20 kraſne, ale bude libe neb nelibe dotčenie toho. A tak forma gt poſtawa takato neb takato; Ale kwalitas gt cos, geſto, kdyz čemu přigde, včini to, ež takoweto bude neb takoweto: Jako když bieloſt bude dana čemu, to bude biele; pakli czrwenoſt, tehdy črwene. A tak wo ginych barwach, gesto oko ſudi mezi nimi. A budeli čemu dana pochotnoſt ktera, pochotne bude, 25 lečz k vſtom lecz k uchu lecz k noſu leč k dotčeni to přiſluſie; A pakli nepochotnoſt tehdy, nepochotne. Duchowne přirozenie taket ma swe kwalitates. A tak duſe nebo čzlowiek ſkrze dobrutu duſſi, mali dobrotu, dobry bude; gmali ſſlechetnoſt, ſlechetny. a tak y o ginem, Geſto když ma to duſſe, takowa bude: iako kdyz tato poſtawa okruhla neb obdluzna, tluſta neb rowna, Bude 30 biela od bieloſti, črwena od czrwenoſti. Na to ſê ſie o tô wzmienil, wieda, ež hrubi w rozu? newiedie, coy to; Aby, ktož ma hbitieyfli rozů a čzte w mych kniehach, rozumiel, coy to, geſto forma flowe, A coy kwalitas. Gednot gt poſtawa a iako obraz A "geſto" druhe, uczini takowy ten obraz neb tu po- ſtawu, ež bude biely neb črny, kraſny neb ſſkaredy, libu wiecz(í) neb nelibu; 35 neb to dwe take kraſu vwodi: poſtawa A ta wiecz, ež takowu včzini poſtawu. A tak mnoho ge diwanie w tô Božie mudroſti, kak gt rozličzne wieci zpořie- dila, ez gſu pro rozlične wieci diwny: niekdy ež gſu welike, niekdy ež male, niekdy ez nezname, niekdy ež kraſne, niekdy ež piekne, niekdy ež mrzute. 10 5
Kapitola XII. 21 CO KAŽDA WIECZ STWORENA GT SAMA W SOBIE A CZO GINU WIECY: JAKO CO GT FORMA LATINIE A CZOY KWALITAS, LA DIETI TIEŽI. XII. KAL. ehdy take y kraſa? OTECZ. Owſem, dietki, tiem, ktoż z miloſti bogie ſe Boha; Gſuli kraſnij, pomocz magi k dobre! tol, aby ſie "libili" wiece bohu. ne tiem, ež gſu kraſni, Budu wiece libiti se bohu; Ale y tiem, ež y kraſu magicz, mohuc ſie gie libiti ſwietu, wſak netbagi na[d'to, Ale Bohu ſwu kraſu, geſtoy gim dal gi, obietugi wzacnu obiet. A tak libieyſe budu Bohu y lidé, gimž mila ge ſlechetnoſt; Neb zwlaſſtie gt ſlechetnoſti vkazany, mohuc ſie libiti ſwietu, y netbagi na to pro Boži miloſt. A ktož, moha zadati kraſy, y nežada gie, netba na ni pro miloſt Bozij; take ten nenie nelib Bohu, Ačzt y nema welike kraſy, A takey tiem bezpeczniegie od ſwietſkych potek. Ale ſnad by tuto bylo o te třeti wieci pomluwiti, geſto take přiſluſie, aby kraſa byla dokonana; neb ſem giž o dwu pomluwil, Abych was ponukl, kak by y w teto poznali mudroſt božij. Ta wiec třeti gt ſorma ſluſna a ta bude tiem ſluſnieyſi, czim bude ta cztwrta wiecz, geſto kraſu dokonawa, s oniemi ſluſnieyſie dana formie. Ta wiecz flowe kwalitas latinie. A to gt 15 každer čichu ono gina a ono gina, to gt, ež bude oku libu barwu forma, t. poſtawa gmieti, vch(u) hlas pochotny, noſu woni, vſtom take libe neb nelibe. dal Buoh ty pochotnoſti, geſto ſu take kwalitates; Ale ne po tiech ſlowe kraſne nieco, ale chutne. n(os) ma take ſwe, a to! take riekame, ež kraſnie neb ſkaredie wonie. Dotknutie take ma ſwe (str. 42) kwalitates. tiemi take neſlowe nieco 20 kraſne, ale bude libe neb nelibe dotčenie toho. A tak forma gt poſtawa takato neb takato; Ale kwalitas gt cos, geſto, kdyz čemu přigde, včini to, ež takoweto bude neb takoweto: Jako když bieloſt bude dana čemu, to bude biele; pakli czrwenoſt, tehdy črwene. A tak wo ginych barwach, gesto oko ſudi mezi nimi. A budeli čemu dana pochotnoſt ktera, pochotne bude, 25 lečz k vſtom lecz k uchu lecz k noſu leč k dotčeni to přiſluſie; A pakli nepochotnoſt tehdy, nepochotne. Duchowne přirozenie taket ma swe kwalitates. A tak duſe nebo čzlowiek ſkrze dobrutu duſſi, mali dobrotu, dobry bude; gmali ſſlechetnoſt, ſlechetny. a tak y o ginem, Geſto když ma to duſſe, takowa bude: iako kdyz tato poſtawa okruhla neb obdluzna, tluſta neb rowna, Bude 30 biela od bieloſti, črwena od czrwenoſti. Na to ſê ſie o tô wzmienil, wieda, ež hrubi w rozu? newiedie, coy to; Aby, ktož ma hbitieyfli rozů a čzte w mych kniehach, rozumiel, coy to, geſto forma flowe, A coy kwalitas. Gednot gt poſtawa a iako obraz A "geſto" druhe, uczini takowy ten obraz neb tu po- ſtawu, ež bude biely neb črny, kraſny neb ſſkaredy, libu wiecz(í) neb nelibu; 35 neb to dwe take kraſu vwodi: poſtawa A ta wiecz, ež takowu včzini poſtawu. A tak mnoho ge diwanie w tô Božie mudroſti, kak gt rozličzne wieci zpořie- dila, ez gſu pro rozlične wieci diwny: niekdy ež gſu welike, niekdy ež male, niekdy ez nezname, niekdy ež kraſne, niekdy ež piekne, niekdy ež mrzute. 10 5
Strana 12
Kapitola XIV. 23 gine gen, ez gt piekno, iako z nowe, biele čieſſe piti neb z miſy fermizowane gieſti neb w barwene ruſe choditi; Niektete pak y nad to gſu lide wzacne wieci, Acz by y pohoda tielu nad pilnu potřebu bez nich byla y ſluſnoſt ſkrowna; wſak ktož ma to, wzacno gt gel, Jakož ſu pitie draha, kořenie, kamenie drahe, ſtřiebrnice, zlatice. A w tô gt welika Božie (str. 45) mudtoſt dobrota vkazana, ez negen ku potřebie pilne dal čzloku potřebne wieci, Ale y nad to. w tô pak mudry gmiel by naywietči užitek, Ktož by newelnul miloſtj k taky wiece, Geſto widi, ez negſu wzacny gſu ſwietu, a k Bohu obratil miloſt A pto Boha nechal toho, w niemž nenie potřeby pilne, gen kakas hrdoſt, a přieliš welike peče na take wieci neukladal; Ale, ač by giž vžiwal ſwieta, 10 aby tak byl, iako by ho neužiwal. Geſt geſtie gedno, geſto mi ſie widi podobne tomut(o), diwiti ſe w ſkut- ciech Božich, zey to ſpolu tak zachowal, ez y welike wieci učinil y mnozſtwie gich, a wſſe zpořiedil kraſnie a k to? wſſe vžitečnie. Wizte, ežt nenie diw, kto diwa ſe tomuto; Neb widimy to, ež nemož to byti w lidſkych czinech. Chceli 15 člok mnoho čeho učiniti, welike to nemoz byti; A pakli chce, by welike° včinil nieco, nebude opiet moci byti mnoho toho. Moc neſtatči na mnoho wiecy rozdielena, by welike wyweſti mohla; A pakli ſe ſnažij k niečer welikel, mnoho toho newywede. Čloku gt aneb k mnozſtwi aneb k welikoſti ſwe ſnaženstwie obratiti, k obemu nelze. Piſař ſlowce mala ſpieſnie piſe; Ale, chceli welike 20 napſati ſlowo, wietči praci naloži na to; A czim wiece poſpiecha, aby napſal mnoho, tiem nekraſſie bude piſmo. tež podobêſtwie y to bude: ktož chtie welmi kraſne a lepe rucho mieti, netak w niem užitka mohu hledati; Pakli užitka w ruſe chtie hledati, muſſegi w niem kraſy a lepoty oželeti. Ale w ſkut- ciech Božich mnozſte ſtwořenych wiecy neučinilo gt vgmy v welikoſti ani 25 welikoſt vgiala počtu Ani ſpolu welikoſt a mnozſtwie kraſu a ſluſnoſt odgiala kto, coy včinil, vžitka toho, k niemuz (str. 46) gt wſſe učinil, ſtwořitel wſe° a ſpoſobce. Takt po tiechto zřeymych wiecech možem dogiti myſli rozu!, Ktož chce niekdy od ſwietſke? rozbroge myſl odtrhnuti k oniem w Bohu nezřeymy wiecê; Ale ktož gt wždy w ſwietſkê trku nepokoje a rozbrogen, ſ tiem nenie p(r)očz o ty 30 wieci rozgimati, Jakož řiekagi, ez nenie třeba we mlynie huſti. 5 GIŽ GT WYPWENA TROGE WIECZ ZWLAŠTNIE, GENŽ GT W BOHU. TUTO GIŽ O GEDNOTIE BOZSKE A COLI NAM" GIE VKAZUGE. DIETI. XIIII. KA. tiechto rečech, geſtos k na mluwil, vkazugeš trogi naywyſſi wiecz w Bohu: moc, mudroſt, dobrotu. giž widime toho ſled w ſtwořeni zřeymem; Ale radi bychô ſlyſeli geſtie, co boži gednotu vkazuge, w čem gt ſled toho, zel Buoh geden. 35 OTECZ. Hrubyt chci nayprw přiklad dati, Ež we wſe zřeymem, gt ſled niekaky trogice w Bohu y gednoty; Ale ſled vzřecz, geſtiey daleko od po-
Kapitola XIV. 23 gine gen, ez gt piekno, iako z nowe, biele čieſſe piti neb z miſy fermizowane gieſti neb w barwene ruſe choditi; Niektete pak y nad to gſu lide wzacne wieci, Acz by y pohoda tielu nad pilnu potřebu bez nich byla y ſluſnoſt ſkrowna; wſak ktož ma to, wzacno gt gel, Jakož ſu pitie draha, kořenie, kamenie drahe, ſtřiebrnice, zlatice. A w tô gt welika Božie (str. 45) mudtoſt dobrota vkazana, ez negen ku potřebie pilne dal čzloku potřebne wieci, Ale y nad to. w tô pak mudry gmiel by naywietči užitek, Ktož by newelnul miloſtj k taky wiece, Geſto widi, ez negſu wzacny gſu ſwietu, a k Bohu obratil miloſt A pto Boha nechal toho, w niemž nenie potřeby pilne, gen kakas hrdoſt, a přieliš welike peče na take wieci neukladal; Ale, ač by giž vžiwal ſwieta, 10 aby tak byl, iako by ho neužiwal. Geſt geſtie gedno, geſto mi ſie widi podobne tomut(o), diwiti ſe w ſkut- ciech Božich, zey to ſpolu tak zachowal, ez y welike wieci učinil y mnozſtwie gich, a wſſe zpořiedil kraſnie a k to? wſſe vžitečnie. Wizte, ežt nenie diw, kto diwa ſe tomuto; Neb widimy to, ež nemož to byti w lidſkych czinech. Chceli 15 člok mnoho čeho učiniti, welike to nemoz byti; A pakli chce, by welike° včinil nieco, nebude opiet moci byti mnoho toho. Moc neſtatči na mnoho wiecy rozdielena, by welike wyweſti mohla; A pakli ſe ſnažij k niečer welikel, mnoho toho newywede. Čloku gt aneb k mnozſtwi aneb k welikoſti ſwe ſnaženstwie obratiti, k obemu nelze. Piſař ſlowce mala ſpieſnie piſe; Ale, chceli welike 20 napſati ſlowo, wietči praci naloži na to; A czim wiece poſpiecha, aby napſal mnoho, tiem nekraſſie bude piſmo. tež podobêſtwie y to bude: ktož chtie welmi kraſne a lepe rucho mieti, netak w niem užitka mohu hledati; Pakli užitka w ruſe chtie hledati, muſſegi w niem kraſy a lepoty oželeti. Ale w ſkut- ciech Božich mnozſte ſtwořenych wiecy neučinilo gt vgmy v welikoſti ani 25 welikoſt vgiala počtu Ani ſpolu welikoſt a mnozſtwie kraſu a ſluſnoſt odgiala kto, coy včinil, vžitka toho, k niemuz (str. 46) gt wſſe učinil, ſtwořitel wſe° a ſpoſobce. Takt po tiechto zřeymych wiecech možem dogiti myſli rozu!, Ktož chce niekdy od ſwietſke? rozbroge myſl odtrhnuti k oniem w Bohu nezřeymy wiecê; Ale ktož gt wždy w ſwietſkê trku nepokoje a rozbrogen, ſ tiem nenie p(r)očz o ty 30 wieci rozgimati, Jakož řiekagi, ez nenie třeba we mlynie huſti. 5 GIŽ GT WYPWENA TROGE WIECZ ZWLAŠTNIE, GENŽ GT W BOHU. TUTO GIŽ O GEDNOTIE BOZSKE A COLI NAM" GIE VKAZUGE. DIETI. XIIII. KA. tiechto rečech, geſtos k na mluwil, vkazugeš trogi naywyſſi wiecz w Bohu: moc, mudroſt, dobrotu. giž widime toho ſled w ſtwořeni zřeymem; Ale radi bychô ſlyſeli geſtie, co boži gednotu vkazuge, w čem gt ſled toho, zel Buoh geden. 35 OTECZ. Hrubyt chci nayprw přiklad dati, Ež we wſe zřeymem, gt ſled niekaky trogice w Bohu y gednoty; Ale ſled vzřecz, geſtiey daleko od po-
Strana 13
Kapitola XV. 25 miſtři mluwie o Bohu, od nichž ſe ſlychal to, což piſi. A takt řku geſtie: Takt gt Buoh geden, ež wſe, gesto gest, ginymi gedno (jest) gednotami, nez Buoh gt geden. Prirownaſli k gednotie Božie, nebudet gedno; Ale, připodobnaſli, tehdyt bude. Neb Buoh gediny gt bez wſie promieny podle bozſke? přirozenie a gine každe ſtwořenie gt promienno w ſwê přirozeni. Radt bych wâ vkazal, dietki, kak gt Buoh bez wſie promieny; Ale prwe by muſyli ſrozumieti, kolik čziny mož wiecz niektera promienu wzieti. Neb, kdy (str. 49) by to? srozumieli, tužt bych vkazal, kak tiech promien y gedna w Bohu nema mieſta. 5 TROGI WIECY NEB TROGî OBYČEGE GINE WIECI SIE MIENIF, ALE BUOH SIE GIMI NEMOŽ PROMIENITI. DIETI TIEZI. XV. KALA. owiez nam to, mily tatiku! (O)TECZ. Trogim czinê bywa promiena, w kterež kdy wieci ktera 10 bude: Gedniem, když mieſto promieňi; Druhy, když promieni poſtawu; A tře- tim, když čas promieni. Mieſto včini promienu w niečem, když bude hnuto nieco s mieſta na mieſto, ež ginde bude, nez gt bylo; a wſak to bude, coy bylo. Ale ež ginde wzaloy promienu, kdyz, coy, ginu poſtawu bude gmieti, než gt gmielo, wietſe bude neb mêſe; Aneb čimžkoli ginak bude neb ginakowe, než gt bylo, Ač tez oſtane aneb tudiež, geſtoy bylo, wſak gt wzalo promienu. Třetij pmiena (s) tuto dwu promienu bywa; Neb čas ničehož nemieni, gen to, geſto w po- stawie aneb w mieſtie promienu wezme. Neb takowý wiecê mož řečeno byti: taktoy byla neb takayto, Aneb bude takto, bylay takto, Takto dawno gt, iakz 20 tak gt, takto dluho tak bude, Bylay tato. z toho možte w rozů wzieti, ež to gt nepromienne, Gehož nepromieni ani mož promieniti mieſto neb gina po- ſtawa, nez gt; A když to dwe promieni w čem naučeni, tehdy ani čzas. A to gediny gt ſam Buoh. Ež nemieni mieſto Boha, toy ſkrze to, ez Buoh gt wſudy; A což gt wſſudy, na kazdem gt mieſtie; A což gt na každem mieſtie, kakz 25 by pohnutie mielo s mieſta na mieſto? A ež buoh weſſken gt wſfudy, tot mož rozličnie byti vkazano: Nayprwe tiem (str. 50) podobenſtwî, ež duſe, geſto ku obrazu Božie ſtwořena a gt te gednoty, ež nenie z ſtran ſpogena, iako tieleſna wiec, geſto(j) wſeczka we wſê tiele a w kazde ſtranie tiela wſeczka. Neb to widime: kteražkoli ſtrana 30 tiela bude y gedinym gehly vbodenim uražena, wzwie to duſe, včzige, neb gt wſudy we wſſech ſtranach; By kde nebyla, tu by boleſti neučila. A když to tak gt, tehdy Buoh, pan stwořitel wſſe?, owſem gt wſudy weſken, wſe s ſebu naplnige; Nenie tak ſužen, by gen byl w niektere miestie a wſudy nebyl. A tak gt y w pekle. Pakli die le lektor (sën neb) onen: moczy ſwu gt w pekle, 35 (řku:) Mily lektoře! dotiež ſe miſtrow: Gestlit co gineho Božie mocz w bohu nez byt božij, geſto ſlowe eſſencia? A kdey, by nebylo prawdy? Neb, ač kde nebylo by prawdy, ale toy prawda, ež nenie tu prawdy. A tak ani mož byti pomyſleno, by [by] nebylo wſudy prawdy. to take wecech ku podobenſtwi. 15
Kapitola XV. 25 miſtři mluwie o Bohu, od nichž ſe ſlychal to, což piſi. A takt řku geſtie: Takt gt Buoh geden, ež wſe, gesto gest, ginymi gedno (jest) gednotami, nez Buoh gt geden. Prirownaſli k gednotie Božie, nebudet gedno; Ale, připodobnaſli, tehdyt bude. Neb Buoh gediny gt bez wſie promieny podle bozſke? přirozenie a gine každe ſtwořenie gt promienno w ſwê přirozeni. Radt bych wâ vkazal, dietki, kak gt Buoh bez wſie promieny; Ale prwe by muſyli ſrozumieti, kolik čziny mož wiecz niektera promienu wzieti. Neb, kdy (str. 49) by to? srozumieli, tužt bych vkazal, kak tiech promien y gedna w Bohu nema mieſta. 5 TROGI WIECY NEB TROGî OBYČEGE GINE WIECI SIE MIENIF, ALE BUOH SIE GIMI NEMOŽ PROMIENITI. DIETI TIEZI. XV. KALA. owiez nam to, mily tatiku! (O)TECZ. Trogim czinê bywa promiena, w kterež kdy wieci ktera 10 bude: Gedniem, když mieſto promieňi; Druhy, když promieni poſtawu; A tře- tim, když čas promieni. Mieſto včini promienu w niečem, když bude hnuto nieco s mieſta na mieſto, ež ginde bude, nez gt bylo; a wſak to bude, coy bylo. Ale ež ginde wzaloy promienu, kdyz, coy, ginu poſtawu bude gmieti, než gt gmielo, wietſe bude neb mêſe; Aneb čimžkoli ginak bude neb ginakowe, než gt bylo, Ač tez oſtane aneb tudiež, geſtoy bylo, wſak gt wzalo promienu. Třetij pmiena (s) tuto dwu promienu bywa; Neb čas ničehož nemieni, gen to, geſto w po- stawie aneb w mieſtie promienu wezme. Neb takowý wiecê mož řečeno byti: taktoy byla neb takayto, Aneb bude takto, bylay takto, Takto dawno gt, iakz 20 tak gt, takto dluho tak bude, Bylay tato. z toho možte w rozů wzieti, ež to gt nepromienne, Gehož nepromieni ani mož promieniti mieſto neb gina po- ſtawa, nez gt; A když to dwe promieni w čem naučeni, tehdy ani čzas. A to gediny gt ſam Buoh. Ež nemieni mieſto Boha, toy ſkrze to, ez Buoh gt wſudy; A což gt wſſudy, na kazdem gt mieſtie; A což gt na každem mieſtie, kakz 25 by pohnutie mielo s mieſta na mieſto? A ež buoh weſſken gt wſfudy, tot mož rozličnie byti vkazano: Nayprwe tiem (str. 50) podobenſtwî, ež duſe, geſto ku obrazu Božie ſtwořena a gt te gednoty, ež nenie z ſtran ſpogena, iako tieleſna wiec, geſto(j) wſeczka we wſê tiele a w kazde ſtranie tiela wſeczka. Neb to widime: kteražkoli ſtrana 30 tiela bude y gedinym gehly vbodenim uražena, wzwie to duſe, včzige, neb gt wſudy we wſſech ſtranach; By kde nebyla, tu by boleſti neučila. A když to tak gt, tehdy Buoh, pan stwořitel wſſe?, owſem gt wſudy weſken, wſe s ſebu naplnige; Nenie tak ſužen, by gen byl w niektere miestie a wſudy nebyl. A tak gt y w pekle. Pakli die le lektor (sën neb) onen: moczy ſwu gt w pekle, 35 (řku:) Mily lektoře! dotiež ſe miſtrow: Gestlit co gineho Božie mocz w bohu nez byt božij, geſto ſlowe eſſencia? A kdey, by nebylo prawdy? Neb, ač kde nebylo by prawdy, ale toy prawda, ež nenie tu prawdy. A tak ani mož byti pomyſleno, by [by] nebylo wſudy prawdy. to take wecech ku podobenſtwi. 15
Strana 14
Kapitola XVI. 27 NENIE W BOHU PROMIENY, JAKOŽ W NASSICH POSTAWACH BYWA. DIETI OTCZE TIEZIJ. SSESTNADSTA KAPITOLA. owiez nam take nieco o tô, kudy to gde, ez w Bohu nenie druhe pro- mieny one, geſto w poſtawie bywa? OTECZ. To, geſto w poſtawie promienu beře Aneb ſie mieni přibytkê aneb vbytkê aneb ež ginak ona bude wiecz, nez byla dřiewe Aneb gine — Ničz toho Boha nedotiče w bozſkê ge° přirozeni. Ež nema přibytké promieny, tak mož byti vkazano, ež to, geſto roſte a přibywa geo, beře wſe odginud, odniekud nieco, gehož gt nemielo; Neb y žadna wiecz nemož "z ſebe wzieti" toho, gehož nema. Odkudž by pak wzal co ſtwořitel wſe°? Protozt nerofte, nebeřet w ſie nicz odginud, aby tiê byl wietči: takt gt wzdy w ſwê přirozeni bozſtwi, iakž naylep gt byti. vbytit ge° take nemoz, byt meni byl; Neb tak gt geden, ez ſtran nema, by mohla ktera byti od nieho odlučena; A což by w vbyti mohlo od nieho byti oddieleno, to by byla ſtrana ge?, když byla w ſpolku ſ nim dřiewe. A protož buoh ne- mož ſ[ilebe meni byti, gſa w ſwem Boſh]ſtwi; (str. 53) Neb naywyš dobře gt A lepe gt tak byti Bohu welike!, Až by ani mohl meni byti, nežli by mohlo 15 vbyti ge?. Ez ſie take w gine buoh neobrati ani ginak bude neb ginakowe bytſtwie ge? nebo bozſtwie, Rozomieyte (tak), ež gine gt tieleſne wieci wzieti na sie Neb w (sẽ) tu promienu a gine duchu; A buoh gt duch, ale ne tielo. Protoz nenie třeba mnoho mluti o tô, kak tieleſne wieci betu tu promienu, abych vkazal, ež 20 te promieny nenie w Bohu; Ale ukažit, ežt y te promieny nebywa w Bohu, geſto bywa w duſi člowiečzi Neb w andielſkê duchu. A wſakt muſy kratce dotknuti o tieleſnych wiec(í) promienach, aby tiem lepe byli duchow pro- mieny od tieleſnych rozeznany. Tiel promiena w tô zaleži: když gich ſtrany budu ſloženy ginak než byly, 25 Aneb když w tiech kakowychs wiecech neb w niektere z nich wiec tieleſna promienu wezme, geſto mož to (skrze) oko nebo vcho, nos neb vſta aneb dotčeni zwieřecym přirozenim byti rozeznano; Aneb w niekake ſwe tayne moci neb ſyle neb trpnoſti. A duchu promiena zaleži we dwê: w znani Nebo u widieni, tot za gedno 30 beru, A w tô, geſto myſl trži niektera žadoſt, geſto latinie flowe affectus. I tak, když myſl bude wečas weſela, wečas ſmutna, weſeleiſi neb ſmutnieyſi; A tak y w �udu y w miloſti y w czemzkoli takowě promienu beře aneb moz wzieti, mozli byti weſeleyſi, milownieyſi niekdy nez niekdy? A tak řku y w ginê, coż by menie neb wiece myſl tržalo. A druha ptomiena w duchu 35 w tô zależi: když bude mudřeyſi, wzwie nieco, geſtoy dřiew newiediela, Aneb iaſniegi bude rozumieti. (str. 54) Kak gſme poddani tiem promienâ, to widime. A andiele, ač negſu w hu- benſtwu takych promien, Ale mohli by byti, kdyby blaznoſti negmieli vſtawne z toho, ež ſie přidržie te wrchnie ptawdy; Ale kdy by ſe s prawdu chybili, 40 10
Kapitola XVI. 27 NENIE W BOHU PROMIENY, JAKOŽ W NASSICH POSTAWACH BYWA. DIETI OTCZE TIEZIJ. SSESTNADSTA KAPITOLA. owiez nam take nieco o tô, kudy to gde, ez w Bohu nenie druhe pro- mieny one, geſto w poſtawie bywa? OTECZ. To, geſto w poſtawie promienu beře Aneb ſie mieni přibytkê aneb vbytkê aneb ež ginak ona bude wiecz, nez byla dřiewe Aneb gine — Ničz toho Boha nedotiče w bozſkê ge° přirozeni. Ež nema přibytké promieny, tak mož byti vkazano, ež to, geſto roſte a přibywa geo, beře wſe odginud, odniekud nieco, gehož gt nemielo; Neb y žadna wiecz nemož "z ſebe wzieti" toho, gehož nema. Odkudž by pak wzal co ſtwořitel wſe°? Protozt nerofte, nebeřet w ſie nicz odginud, aby tiê byl wietči: takt gt wzdy w ſwê přirozeni bozſtwi, iakž naylep gt byti. vbytit ge° take nemoz, byt meni byl; Neb tak gt geden, ez ſtran nema, by mohla ktera byti od nieho odlučena; A což by w vbyti mohlo od nieho byti oddieleno, to by byla ſtrana ge?, když byla w ſpolku ſ nim dřiewe. A protož buoh ne- mož ſ[ilebe meni byti, gſa w ſwem Boſh]ſtwi; (str. 53) Neb naywyš dobře gt A lepe gt tak byti Bohu welike!, Až by ani mohl meni byti, nežli by mohlo 15 vbyti ge?. Ez ſie take w gine buoh neobrati ani ginak bude neb ginakowe bytſtwie ge? nebo bozſtwie, Rozomieyte (tak), ež gine gt tieleſne wieci wzieti na sie Neb w (sẽ) tu promienu a gine duchu; A buoh gt duch, ale ne tielo. Protoz nenie třeba mnoho mluti o tô, kak tieleſne wieci betu tu promienu, abych vkazal, ež 20 te promieny nenie w Bohu; Ale ukažit, ežt y te promieny nebywa w Bohu, geſto bywa w duſi člowiečzi Neb w andielſkê duchu. A wſakt muſy kratce dotknuti o tieleſnych wiec(í) promienach, aby tiem lepe byli duchow pro- mieny od tieleſnych rozeznany. Tiel promiena w tô zaleži: když gich ſtrany budu ſloženy ginak než byly, 25 Aneb když w tiech kakowychs wiecech neb w niektere z nich wiec tieleſna promienu wezme, geſto mož to (skrze) oko nebo vcho, nos neb vſta aneb dotčeni zwieřecym přirozenim byti rozeznano; Aneb w niekake ſwe tayne moci neb ſyle neb trpnoſti. A duchu promiena zaleži we dwê: w znani Nebo u widieni, tot za gedno 30 beru, A w tô, geſto myſl trži niektera žadoſt, geſto latinie flowe affectus. I tak, když myſl bude wečas weſela, wečas ſmutna, weſeleiſi neb ſmutnieyſi; A tak y w �udu y w miloſti y w czemzkoli takowě promienu beře aneb moz wzieti, mozli byti weſeleyſi, milownieyſi niekdy nez niekdy? A tak řku y w ginê, coż by menie neb wiece myſl tržalo. A druha ptomiena w duchu 35 w tô zależi: když bude mudřeyſi, wzwie nieco, geſtoy dřiew newiediela, Aneb iaſniegi bude rozumieti. (str. 54) Kak gſme poddani tiem promienâ, to widime. A andiele, ač negſu w hu- benſtwu takych promien, Ale mohli by byti, kdyby blaznoſti negmieli vſtawne z toho, ež ſie přidržie te wrchnie ptawdy; Ale kdy by ſe s prawdu chybili, 40 10
Strana 15
Kapitola XVIII. 29 uſtawenie. Neb ta počeſt (str. 56) od nas na Buoh ſluſſie, onž gt a od niehož na gde wſe naſe dobte A, ač pro ſwu dobrotu, w niež gt vmyſlil od wiečnoſti dobte naſe učiniti, giež w niem miloſrdnieiſe neučini modlitba naſe, Čini na buoh dobře; wſak mame ſe modliti, mame ſwych potřeb od nieho proſyti. Neb, ač ne pto modlitbu naſi, Ale, iakož ſem rekl, pro ſwu dobrotu čzini nam dobře; wſak to čini ſkrze modlitbu naſi a ſkrze proſbu takež modlitba naſe ceſta bude, po niež gdu k nam od nieho ge? rozlična dobrodienie. Ačzt nam gt to dati, což na dawa, před wieki vmyſlil; wſak tak gt vmyſlil dati, iakož dawa, Abychô, proſiec, modlec fie, zaſlužili wzieti a hodni byli darow ge.; A myſl naſe a zadoſt naſe Aby, w modlitbach ſe rozniecegic, wždy tahla ſie 10 k nie!. KTERAK OPIET TROGIM ČZINEM GEST PROMIENA W POZNANI LIDSKEM, GENŽ GIE V BOHU NENIE, DIETI TIEŽI. XVIII. KAPITOLA. eſties na toho nedopowiediel, ez te promieny buoh nema w ſobie, geſto z znanie přichazie duchô lidſky neb andielſky. o tô take powiez na nieco. OTEC. Trogim činê gt promiena w poznani naſem: Niekdy bude wietči, než bylo; Niekdy menſi; A když gedno po druhê pozname a w myſl wezmem, 15 geſto, ač ſme znali, ale w myſli ſme nemieli, Aneb gmiewſe, opiet z myſli wypuſtili, takey to promiena. A ta třetie, poznanie gednoho po druhê, bywa geſtie cztwerê czinê: Gedna w tô ptomiena, ez wečas gedno a potô gine w myſli mame, neb wſe° ſpolu držeti myſl naſe nenie doſpieſna. Druha gt promiena, ež gednu wiec w myſli ma(m)e, a wſak wecas wedle teto wieci gegie, 20 wečas (str. 57) podle teto. Neb myſl naſe wſech takych wiecy ſpolkem neob- ſichne: Jako buoh bude nieko? w myſli, A wſak niekdy gen podle toho, zey mocny, nickdy žey mudry, niekdy zey dobry; a tak y o gině. Třeti promienu čini mieſto, když wečas tamto a wečas tamto myſleňim bude. Neb nagednu, w tuž chwili by na wſech mieſtech myſl naſe byla neb y andielſka, hrubay 25 k to!, kakz buoh hbitie bude a brzce zde y onde. Čtwrtu promienu čas čini w myſlech naſich, když toſy] niekdy, geſto bylo, a niekdy geſto gt A niekdy geſto bude, myſlime. Neb take myſl naſe tiech tři ſpolu čaſow neobſiehne. y tiem czinê promienu čas czini w naſij myſli, Když myſlenie to, gt(o) mame w niekteru chwili, opuſtime a potô gine wezmem; Neb gednoho myſlenie my 30 nemamy wzdy. A kakžkoli andiel, gſa ne ſam w ſwe wiečnoſti, ale w Bożi, ne wſech ma tiech promien iako my, gſuc v wrtkem čaſu; wſak ma niektere A, kdyby nebyl w božij blazene wiečnoſti, mohl by gie gmieti podle ſwe? přirozenie. Ale Buoh gt nad to nade wſe wyſel. Ten w ſwê zna(ni), w ſwê wiedieni 35 nema tiech y gedniech promien. Neb geho znanie, ge? wiedienie nenie gine, gen ſam on; Poznanie gel nepribywa, neb plne ma wſe°. A tak moz čeho neznati neb newiedieti ten, geſtoy wſe ſtwořil, wſe rziedi, wſe drži, wſey proſel a gt při wſem? vbyti take nemoz poznanie ge°. Neb, iakož ſe to giž mnoho-
Kapitola XVIII. 29 uſtawenie. Neb ta počeſt (str. 56) od nas na Buoh ſluſſie, onž gt a od niehož na gde wſe naſe dobte A, ač pro ſwu dobrotu, w niež gt vmyſlil od wiečnoſti dobte naſe učiniti, giež w niem miloſrdnieiſe neučini modlitba naſe, Čini na buoh dobře; wſak mame ſe modliti, mame ſwych potřeb od nieho proſyti. Neb, ač ne pto modlitbu naſi, Ale, iakož ſem rekl, pro ſwu dobrotu čzini nam dobře; wſak to čini ſkrze modlitbu naſi a ſkrze proſbu takež modlitba naſe ceſta bude, po niež gdu k nam od nieho ge? rozlična dobrodienie. Ačzt nam gt to dati, což na dawa, před wieki vmyſlil; wſak tak gt vmyſlil dati, iakož dawa, Abychô, proſiec, modlec fie, zaſlužili wzieti a hodni byli darow ge.; A myſl naſe a zadoſt naſe Aby, w modlitbach ſe rozniecegic, wždy tahla ſie 10 k nie!. KTERAK OPIET TROGIM ČZINEM GEST PROMIENA W POZNANI LIDSKEM, GENŽ GIE V BOHU NENIE, DIETI TIEŽI. XVIII. KAPITOLA. eſties na toho nedopowiediel, ez te promieny buoh nema w ſobie, geſto z znanie přichazie duchô lidſky neb andielſky. o tô take powiez na nieco. OTEC. Trogim činê gt promiena w poznani naſem: Niekdy bude wietči, než bylo; Niekdy menſi; A když gedno po druhê pozname a w myſl wezmem, 15 geſto, ač ſme znali, ale w myſli ſme nemieli, Aneb gmiewſe, opiet z myſli wypuſtili, takey to promiena. A ta třetie, poznanie gednoho po druhê, bywa geſtie cztwerê czinê: Gedna w tô ptomiena, ez wečas gedno a potô gine w myſli mame, neb wſe° ſpolu držeti myſl naſe nenie doſpieſna. Druha gt promiena, ež gednu wiec w myſli ma(m)e, a wſak wecas wedle teto wieci gegie, 20 wečas (str. 57) podle teto. Neb myſl naſe wſech takych wiecy ſpolkem neob- ſichne: Jako buoh bude nieko? w myſli, A wſak niekdy gen podle toho, zey mocny, nickdy žey mudry, niekdy zey dobry; a tak y o gině. Třeti promienu čini mieſto, když wečas tamto a wečas tamto myſleňim bude. Neb nagednu, w tuž chwili by na wſech mieſtech myſl naſe byla neb y andielſka, hrubay 25 k to!, kakz buoh hbitie bude a brzce zde y onde. Čtwrtu promienu čas čini w myſlech naſich, když toſy] niekdy, geſto bylo, a niekdy geſto gt A niekdy geſto bude, myſlime. Neb take myſl naſe tiech tři ſpolu čaſow neobſiehne. y tiem czinê promienu čas czini w naſij myſli, Když myſlenie to, gt(o) mame w niekteru chwili, opuſtime a potô gine wezmem; Neb gednoho myſlenie my 30 nemamy wzdy. A kakžkoli andiel, gſa ne ſam w ſwe wiečnoſti, ale w Bożi, ne wſech ma tiech promien iako my, gſuc v wrtkem čaſu; wſak ma niektere A, kdyby nebyl w božij blazene wiečnoſti, mohl by gie gmieti podle ſwe? přirozenie. Ale Buoh gt nad to nade wſe wyſel. Ten w ſwê zna(ni), w ſwê wiedieni 35 nema tiech y gedniech promien. Neb geho znanie, ge? wiedienie nenie gine, gen ſam on; Poznanie gel nepribywa, neb plne ma wſe°. A tak moz čeho neznati neb newiedieti ten, geſtoy wſe ſtwořil, wſe rziedi, wſe drži, wſey proſel a gt při wſem? vbyti take nemoz poznanie ge°. Neb, iakož ſe to giž mnoho-
Strana 16
Kapitola XX. 31 A w pokoře wier(u)u zaſlužite, ez to vzřite a w radoſtně duchu Diete s Žal- tařnike, přičiniec taž ſlowa, Jako bieſe ona kralowna řekla, widuc mudtoſt ſalomunowu: Jakož ſme ſlyſeli, tak ſme widieli w mieſtie boha naſe? A geſtie nad to; neb y polowice toho na gt newypraweno, coy chwaly geho. TUTO KLADE PODOBENSTWIE, PO ČEM BYCHO SNAZE MOHLI POROZOMIETI A TAK (str. 60) WIERITI O TROGICI SWATE. LA DIETI TIEŽI. XX. KALA Wſem wieřime, ež to tak A, ač bychô nic tol, kak gt, nerozomieli, 5 wſak mame wieřiti; Neb wieme, zey pſano: Newieřiteli, neſrozumiete. A wſak nuti miloſt ku poznani toho, Gelikoz moz poznan byti, Gehoz wieta, zey take? milowanie hoden, vkazuge. OTECZ: Když to tak gt, ež gt z miloſti milo myſliti y mluwiti o Bohu, Gehož gt nelze tak, iakož gt, wypwiti, chwalim to. A protož geſtiet chci o te 10 newyprawne trogici ſwate pomluwiti A, iakž moha, vkazati, kde by ſe zdalo nayhodniegie diwati widieni to!, tak welike?. Bycht řekl: w andielech ſwatych, gesto w piſmie ſlowu podobnoſt boži. tit gſu doſti daleci na ku poznani; Ale die o nas piſmo, ež ſme obraz tro- gice ſte, ſie před ſebu mame; w ſobie, w obrazu božië, Jakož mozem, opatřime 15 boha. Ale nemniete, byt obraz boži byl člok pto podobnoſt tielê k Bohu, Ale pro myſl ſwu, pto duſi ſwu ſlowe weſken člok obraz boži, Jakož pro- napſanie obraza niektere? y ta dezka ſlowe obraz, na niež gt napſan ten obraz prawy trogice ſwate, kdež gt w nas co naydoſtoynieyſie? A nerowne gt du- ſtogêſte duſe naſe nezli tiela. Protoz w duſi zrzem, geſtoy gen gedna a ma 20 ſwe tři moci, Ež gt každa gina nez dwie onie: Myfl, Rozů a Miloſt. Myſl kaks, iako by rozů z ſebe vrodila, A pak miloſt gde y od myſli k rozu! y od rozu? k myſli. Myſl zna ſe a miluge ſe, Aniž by mohlo milo myſli byti, ež gt, kdy by neznala ſebe. A když zna ſe myſl, ež gt, a miloy gy, ež zna ſe, (str. 61) [A] když znaſe myſl toy wſe člowieči duſe A w nij gt ta trogice: Myſl, 25 znanie a myloſt. w tô obrazu trogice ſwate Porozomieyte, iakž možete, one nad to wyſſij trogici w bohu y to znamenayte, kakt ka s ſkrytie myſl z ſebe znanie rodi; neb myſl, myſlecz ſe, znanie iako rodi z ſebe; A pak bude miloſt z obeho toho pochoditi, ež miloy myſli, ez gt a zna ſe. A takež y znani gt milo, ez zna ſe, a y ta gie myſl mila, geſto zna, ež gt. A znanie nic menſe nenie než 30 myſl, Neb iakož gt myſl, tak zna ſe; Aniž gt miloſt menſi myſli a znanie toho, Neb tak mnoho myſl miluge ſe, iakoz gt a iakoz zna ſe. A opiete: Myſl gt w miloſti, když pamiet gt, ež miluge, neb myſl gt pamiet A milost gt w pamieti, když gt; A take w znani gt obe to A znanie gt w tô každe. Ay kakt gt diwnie trogice kakas w duſi naſſie w diwne kakes nerozdielnoſti, 35 a wſak w niekakê rozeznani! Ale wſak nad tot gt wyborniegie trogice ſwata, gesto gt, wie, chcze wſe nepromiennie. A w teto niekake podobnoſti welikay geſtie nepodobnoſt, Ano
Kapitola XX. 31 A w pokoře wier(u)u zaſlužite, ez to vzřite a w radoſtně duchu Diete s Žal- tařnike, přičiniec taž ſlowa, Jako bieſe ona kralowna řekla, widuc mudtoſt ſalomunowu: Jakož ſme ſlyſeli, tak ſme widieli w mieſtie boha naſe? A geſtie nad to; neb y polowice toho na gt newypraweno, coy chwaly geho. TUTO KLADE PODOBENSTWIE, PO ČEM BYCHO SNAZE MOHLI POROZOMIETI A TAK (str. 60) WIERITI O TROGICI SWATE. LA DIETI TIEŽI. XX. KALA Wſem wieřime, ež to tak A, ač bychô nic tol, kak gt, nerozomieli, 5 wſak mame wieřiti; Neb wieme, zey pſano: Newieřiteli, neſrozumiete. A wſak nuti miloſt ku poznani toho, Gelikoz moz poznan byti, Gehoz wieta, zey take? milowanie hoden, vkazuge. OTECZ: Když to tak gt, ež gt z miloſti milo myſliti y mluwiti o Bohu, Gehož gt nelze tak, iakož gt, wypwiti, chwalim to. A protož geſtiet chci o te 10 newyprawne trogici ſwate pomluwiti A, iakž moha, vkazati, kde by ſe zdalo nayhodniegie diwati widieni to!, tak welike?. Bycht řekl: w andielech ſwatych, gesto w piſmie ſlowu podobnoſt boži. tit gſu doſti daleci na ku poznani; Ale die o nas piſmo, ež ſme obraz tro- gice ſte, ſie před ſebu mame; w ſobie, w obrazu božië, Jakož mozem, opatřime 15 boha. Ale nemniete, byt obraz boži byl člok pto podobnoſt tielê k Bohu, Ale pro myſl ſwu, pto duſi ſwu ſlowe weſken člok obraz boži, Jakož pro- napſanie obraza niektere? y ta dezka ſlowe obraz, na niež gt napſan ten obraz prawy trogice ſwate, kdež gt w nas co naydoſtoynieyſie? A nerowne gt du- ſtogêſte duſe naſe nezli tiela. Protoz w duſi zrzem, geſtoy gen gedna a ma 20 ſwe tři moci, Ež gt každa gina nez dwie onie: Myfl, Rozů a Miloſt. Myſl kaks, iako by rozů z ſebe vrodila, A pak miloſt gde y od myſli k rozu! y od rozu? k myſli. Myſl zna ſe a miluge ſe, Aniž by mohlo milo myſli byti, ež gt, kdy by neznala ſebe. A když zna ſe myſl, ež gt, a miloy gy, ež zna ſe, (str. 61) [A] když znaſe myſl toy wſe člowieči duſe A w nij gt ta trogice: Myſl, 25 znanie a myloſt. w tô obrazu trogice ſwate Porozomieyte, iakž možete, one nad to wyſſij trogici w bohu y to znamenayte, kakt ka s ſkrytie myſl z ſebe znanie rodi; neb myſl, myſlecz ſe, znanie iako rodi z ſebe; A pak bude miloſt z obeho toho pochoditi, ež miloy myſli, ez gt a zna ſe. A takež y znani gt milo, ez zna ſe, a y ta gie myſl mila, geſto zna, ež gt. A znanie nic menſe nenie než 30 myſl, Neb iakož gt myſl, tak zna ſe; Aniž gt miloſt menſi myſli a znanie toho, Neb tak mnoho myſl miluge ſe, iakoz gt a iakoz zna ſe. A opiete: Myſl gt w miloſti, když pamiet gt, ež miluge, neb myſl gt pamiet A milost gt w pamieti, když gt; A take w znani gt obe to A znanie gt w tô každe. Ay kakt gt diwnie trogice kakas w duſi naſſie w diwne kakes nerozdielnoſti, 35 a wſak w niekakê rozeznani! Ale wſak nad tot gt wyborniegie trogice ſwata, gesto gt, wie, chcze wſe nepromiennie. A w teto niekake podobnoſti welikay geſtie nepodobnoſt, Ano
Strana 17
Kapitola XXI. 33 bytſtwi, w gedne welebnoſti, Ale žey w niem tiech tři oſob rozeznanie A tak gt w niem trogice ſwata. A wſak z tiechto pomluw, geſto mame mezi ſebu, nieco ſe chyta rozů, geſtoy to bylo ſkryto dřiewe A, ač nemož wſeho toho ſezřieti, kak gt, wſak widi což tož A widi, kak nenie. A toy doſti welika po- znanie ſtrana: poznati, kak Buoh nenie A co nenie a nerozu? ſwet srozumieti. Protož, cot možê ſrozumieti z twych pomluw ſ nami o Trogici ſwate, lepe y twrze wieřiti bude y tomu, gemuž [gemuž] nemože rozomieti, Jakož na prwe hodinie hlaſnie piegi knieži to popſanie wieri, řkuc: „ktožkoli chce ſpaſen byti, dřiewe wſc? potřebie gt, aby držal obecnu křeſtianſku wieru,“ to magi za prawidlo. Ale ež tu po vkazani, kak o ſwate trogici ma wieřiti, ktož ſpaſen chce byt, Take gt w(y)rceno, ez gt potřebie k ſpaſeni, Aby take wieřili (str. 64) w člowiečenſte narozenie ſyna Božie?, pana naſe° Jhů Xa: Pomluwž ſ nami take o tô tak divnem narozeni w člowiečenſtwi pod čaſê wiečne ſyna Bożie°, Geſtli co w bohu ſkrze to nad trogici, Stalali ſe gt w bozſtwi tiem pmiena ktera? 5 10 15 OTECZ. Twrdych wiecy tiežete; Ale to držte, ač nemožte y rozomieti, ež niekterež z toho neſtaloy ſe. dřiewet ſê wâ to ukazal, ež buoh gt owſem ne- pmienny, wzdy tyz, tež, takež gt w ſobie gednoſtaynie. Ač gt w ſwu oſobu ſyn bożi člowiečenſte přigial, wſak tiê nenie promieny w bozſtwi ge°. To, geſtoy, nebyl přigial; Ale toy, coy byl, oſtal. nediwte sie, ač netozomiete, tot gt nay- 20 wietči ſkutek ſwate trogice, Naywelebnieyſi ze wſech včinkow. kratekt gt iazyk to wymluwiti, tiež(kjo pero to wypſati A medl zrak rozu? to ſezřieti; Ale wiera dopln, ez to tak gt moci, mudtoſti a dobrotu naywyſſie?. Ač gt gediny ſyn wiečny otcow člowieczſtwie přigia(1), ſkutek gt ſpolu wſech tři oſob, Jako by tři byly pany a gednu by z ſebe oblačili, wſecki by činili to oblačenie. 25 Protož w otci a w duchu ſwatê y gedne nenie promieny, neb gt to wždy bylo v wiečnoſti vſtaweno w radie trogice ſwate a w vmyſle božſkê, Genž, wſe promieniw, y wody bez ſwe promieny, Aby to tak ſwy čaſem wyſlo. Ani gt promiena w ſynu, neb toy oſtal, coy byl, Ač gt y wzal to, coy nebyl. wiera dopln, kdežt rozû ſtane, A miloſt z wiery přiſtup bliže a rozniet ſe 30 w bożi miloſti ptiw tak welike miloſti ge?, žey tak nowu wiecz a pro taku potřebu naſi račil wyweſti a ucziniti. A tak darê ge? zazři oko gedno naſi my- (str. 65) ſli, když druhe zawře, nowe? ſwietla božſke iaſnoſti. Neb když oko rozu? nemoz prozřieti w bleſk ſwietla božſke iaſnoſti, to zadoſtna miloſt geſtie přiſtupi a nieco zazři, ač newymluwnie. A na tot gt zřeymie w tiele naſem a w člowiecenſtwi buoh ſe vkazal, Abychô ſkrzen byli w miloſt nezřeymych wieci pozdwiżeni A pak aby do kona ſmrt naſe na tiele y na duſi ſmrti ge? gen na tiele zbořena byla A byl ge? z mrtwych wſtanim opwen naš žiwot. Neb hřiech byl vmrtwil duſi naſi A pokutu ſmrti wzalo tielo od ſwe duſe prohřieſenie, Ale duſe kriſtowa nebylay w tô prohřieſeni Ani z prawa nad tiele ge? ſmrt moc gmiela. Protož na duſi gt nevmřel kriſtus, nebylay duſe ge? nikdy bozſtwie odlučena; Ale tieleſna ſmrt geo bylay duſi s tielê rozlučila, Ale bozſtwie nebyloy od tiela rozno y od mrtwe?. Neb, iakož Sty benhart poklada, znamenawage diwnoſt w tô ſkutku, 35 40 Besední řeči Štítného. 3
Kapitola XXI. 33 bytſtwi, w gedne welebnoſti, Ale žey w niem tiech tři oſob rozeznanie A tak gt w niem trogice ſwata. A wſak z tiechto pomluw, geſto mame mezi ſebu, nieco ſe chyta rozů, geſtoy to bylo ſkryto dřiewe A, ač nemož wſeho toho ſezřieti, kak gt, wſak widi což tož A widi, kak nenie. A toy doſti welika po- znanie ſtrana: poznati, kak Buoh nenie A co nenie a nerozu? ſwet srozumieti. Protož, cot možê ſrozumieti z twych pomluw ſ nami o Trogici ſwate, lepe y twrze wieřiti bude y tomu, gemuž [gemuž] nemože rozomieti, Jakož na prwe hodinie hlaſnie piegi knieži to popſanie wieri, řkuc: „ktožkoli chce ſpaſen byti, dřiewe wſc? potřebie gt, aby držal obecnu křeſtianſku wieru,“ to magi za prawidlo. Ale ež tu po vkazani, kak o ſwate trogici ma wieřiti, ktož ſpaſen chce byt, Take gt w(y)rceno, ez gt potřebie k ſpaſeni, Aby take wieřili (str. 64) w člowiečenſte narozenie ſyna Božie?, pana naſe° Jhů Xa: Pomluwž ſ nami take o tô tak divnem narozeni w člowiečenſtwi pod čaſê wiečne ſyna Bożie°, Geſtli co w bohu ſkrze to nad trogici, Stalali ſe gt w bozſtwi tiem pmiena ktera? 5 10 15 OTECZ. Twrdych wiecy tiežete; Ale to držte, ač nemožte y rozomieti, ež niekterež z toho neſtaloy ſe. dřiewet ſê wâ to ukazal, ež buoh gt owſem ne- pmienny, wzdy tyz, tež, takež gt w ſobie gednoſtaynie. Ač gt w ſwu oſobu ſyn bożi člowiečenſte přigial, wſak tiê nenie promieny w bozſtwi ge°. To, geſtoy, nebyl přigial; Ale toy, coy byl, oſtal. nediwte sie, ač netozomiete, tot gt nay- 20 wietči ſkutek ſwate trogice, Naywelebnieyſi ze wſech včinkow. kratekt gt iazyk to wymluwiti, tiež(kjo pero to wypſati A medl zrak rozu? to ſezřieti; Ale wiera dopln, ez to tak gt moci, mudtoſti a dobrotu naywyſſie?. Ač gt gediny ſyn wiečny otcow člowieczſtwie přigia(1), ſkutek gt ſpolu wſech tři oſob, Jako by tři byly pany a gednu by z ſebe oblačili, wſecki by činili to oblačenie. 25 Protož w otci a w duchu ſwatê y gedne nenie promieny, neb gt to wždy bylo v wiečnoſti vſtaweno w radie trogice ſwate a w vmyſle božſkê, Genž, wſe promieniw, y wody bez ſwe promieny, Aby to tak ſwy čaſem wyſlo. Ani gt promiena w ſynu, neb toy oſtal, coy byl, Ač gt y wzal to, coy nebyl. wiera dopln, kdežt rozû ſtane, A miloſt z wiery přiſtup bliže a rozniet ſe 30 w bożi miloſti ptiw tak welike miloſti ge?, žey tak nowu wiecz a pro taku potřebu naſi račil wyweſti a ucziniti. A tak darê ge? zazři oko gedno naſi my- (str. 65) ſli, když druhe zawře, nowe? ſwietla božſke iaſnoſti. Neb když oko rozu? nemoz prozřieti w bleſk ſwietla božſke iaſnoſti, to zadoſtna miloſt geſtie přiſtupi a nieco zazři, ač newymluwnie. A na tot gt zřeymie w tiele naſem a w člowiecenſtwi buoh ſe vkazal, Abychô ſkrzen byli w miloſt nezřeymych wieci pozdwiżeni A pak aby do kona ſmrt naſe na tiele y na duſi ſmrti ge? gen na tiele zbořena byla A byl ge? z mrtwych wſtanim opwen naš žiwot. Neb hřiech byl vmrtwil duſi naſi A pokutu ſmrti wzalo tielo od ſwe duſe prohřieſenie, Ale duſe kriſtowa nebylay w tô prohřieſeni Ani z prawa nad tiele ge? ſmrt moc gmiela. Protož na duſi gt nevmřel kriſtus, nebylay duſe ge? nikdy bozſtwie odlučena; Ale tieleſna ſmrt geo bylay duſi s tielê rozlučila, Ale bozſtwie nebyloy od tiela rozno y od mrtwe?. Neb, iakož Sty benhart poklada, znamenawage diwnoſt w tô ſkutku, 35 40 Besední řeči Štítného. 3
Strana 18
Kapitola XXII. 35 ſwate trogice vſtaweno, Aby mudroſt ſyna božie? podobnie přemohla diablowu chytroſt, Aby prawdu ztratil diabel ſwe panſtwo nad člowiekê, w ſmrt uweda mudroſt božſku w tô člowiečenſtwi, w niemz gt nebyl ſmrti dluzen, A aby tyž, geſtoy w ſwate trogici ſyn wiečzny, byl ſynem člowiečzim. A aby y to? porozumieli iakž takz, kak gt ſam ſyn bożi w ſwu oſobu člowieczſtwie prigial a ne otecz, ne duch ſwaty, ač gt to trogice wſe buoh geden ſpolu y každa oſoba buoh plny, znamenaite ſlůce ku podobenſtwi toho, Jakot wzdy řiekâ, ne by owſem tak bylo w ſtwořiteli, Ale řku, ež gt podobnoſt. Slûce ma take ſwu trogici: t(u) gt to tielo ſlunečzne, tu gt ſwietloſt, geſto gde z nieho, tuy take ſlunečne horko. když pak k na gde ſlûce, ſwe ſwietlo 10 nam dawa (str. 68) a ſwe horko; Ale gen ſwietlo na (sě) wezme barwu toho ſtkla neb mazdry neb oblaka, ſkrze kterež na ſe vkaže; A ſlûce w ſobie ani hotko ge? te barwy nebude mieti. O přediwna moci, O neſtihnuta mudroſti, O přepochotna dobroto, kakt gt rozkoſno zřieti k tobie, čiež racziž ſrdečnie oči otewřieti! A zdali nenie 15 podobne y to? ſe podiwati, kak ſe ſebrala w kriſtu w taku gednotu A kak ſluſſnie a nam užitečnie troge wiecz welmi k ſobie přirozenim nepodobna, gelikoz zřicc k naſem! ſmyſlu. Ale cot bohu gt nepodobne? Ay nowe, wetche a wiečne gt ſpolu w te gednotie: Duſe gt nowa, tehdy stwožena, když gt syn boži člowieczſte přiyal; Tieloy wetche, geſtoy dawno bylo adamowi ſtwořeno, 20 z niehoz ſu poſla wſech liďij tiela y to tielo kriſtowo, geſtoy ge wzal z čiſte pânenſke krwe, z te, geſtoy gi wolil za matku ſobie; Slowo božie, ſyn otce boha, toy pak wiečne. A to wſe ſeſlo ſe geſt w gednu oſobu pana kryſta A w tô diwnê ſkutku wſie trogice ſwate troge moc bożi gt vkazana: Nayprwe, ež gt z ňičehoz tu učinil nieco; Druhe, ež nowe včinil z wetche(ho); Třetie 25 z ſmrtedlne wiečne včinil, Aneb ať řku, z mrtwe? wiečne. Mrtwo bylo a w ſmrti člowieči přirozenie w duſi y w tiele, toy včinieno ſkrze tu gednotu w kriſtu wiečno w žiwotu blaženě, když k niemu welnê wſi miloſti, ſkrzen wiečnie a blaženie žiwi budê. y to! piekne ſe gt podiwati w tô boži moci, mudroſti y dobrotie, když gt tak wywedl na ſwiet nowý čině toho nowe? 30 člowieka, geſtoy y buoh, bez mu- (str. 69) že ze pany. Neb, iakož die sty benhart, Neſluſalay Bohu ginaly] matie než pana Ani ſluſaloy panie gine? fyna gmieti než božie° ſyna. to? řku, ez ſie ge piekno podiwati, ez wſemi čziny buoh člowieka na ſwiet wywedl. Aby y w tô ſwu vkazal wſemohutnoſt, nayprwe adama wy- wedl, ež ani muže ani ženy gmiel Ku pomoci; Druhe ewu z muže, ale bez 35 ženy; Třetie toy učinil obecne, ež z muže a z ženy rodie ſe lide; A čtwrte chtel take mieti, aby bez muže pana potodila, Ale pwe? w czlowiecſtwi boha. O kake gt y ta chwaly hodna, z gegiež gt tak č(i)ſte krwe wzal tielo ſobie welebny buoh, Gegiez ſynê syn boži, pan andielſky, račil byti; Geſtoy gi buoh ten, geſtoy z nie račil ſe naroditi, tak předſel miloſti wlaſtij ducha ſwe? a na- 40 plnil, Aby mohla k tak welike a diwne wieci byti hodna A k tak užitečne ku opweni lidſKe? naroda y K naplnieni andielſkych korow. Neb hřiech, geſto zenu poruſenu wſel w narod lidſky, wylučen gt z ſwieta gie, geſtoy, w panenſkê neporuſeni o�tawſi, počala, porodila, plodem dala břicha ſwe ſwietu ſpaſytele, Aby gi byl ſwiet wykupen y optawen. O duoſtoynoſti, toho 45 5 3*
Kapitola XXII. 35 ſwate trogice vſtaweno, Aby mudroſt ſyna božie? podobnie přemohla diablowu chytroſt, Aby prawdu ztratil diabel ſwe panſtwo nad člowiekê, w ſmrt uweda mudroſt božſku w tô člowiečenſtwi, w niemz gt nebyl ſmrti dluzen, A aby tyž, geſtoy w ſwate trogici ſyn wiečzny, byl ſynem člowiečzim. A aby y to? porozumieli iakž takz, kak gt ſam ſyn bożi w ſwu oſobu člowieczſtwie prigial a ne otecz, ne duch ſwaty, ač gt to trogice wſe buoh geden ſpolu y každa oſoba buoh plny, znamenaite ſlůce ku podobenſtwi toho, Jakot wzdy řiekâ, ne by owſem tak bylo w ſtwořiteli, Ale řku, ež gt podobnoſt. Slûce ma take ſwu trogici: t(u) gt to tielo ſlunečzne, tu gt ſwietloſt, geſto gde z nieho, tuy take ſlunečne horko. když pak k na gde ſlûce, ſwe ſwietlo 10 nam dawa (str. 68) a ſwe horko; Ale gen ſwietlo na (sě) wezme barwu toho ſtkla neb mazdry neb oblaka, ſkrze kterež na ſe vkaže; A ſlûce w ſobie ani hotko ge? te barwy nebude mieti. O přediwna moci, O neſtihnuta mudroſti, O přepochotna dobroto, kakt gt rozkoſno zřieti k tobie, čiež racziž ſrdečnie oči otewřieti! A zdali nenie 15 podobne y to? ſe podiwati, kak ſe ſebrala w kriſtu w taku gednotu A kak ſluſſnie a nam užitečnie troge wiecz welmi k ſobie přirozenim nepodobna, gelikoz zřicc k naſem! ſmyſlu. Ale cot bohu gt nepodobne? Ay nowe, wetche a wiečne gt ſpolu w te gednotie: Duſe gt nowa, tehdy stwožena, když gt syn boži člowieczſte přiyal; Tieloy wetche, geſtoy dawno bylo adamowi ſtwořeno, 20 z niehoz ſu poſla wſech liďij tiela y to tielo kriſtowo, geſtoy ge wzal z čiſte pânenſke krwe, z te, geſtoy gi wolil za matku ſobie; Slowo božie, ſyn otce boha, toy pak wiečne. A to wſe ſeſlo ſe geſt w gednu oſobu pana kryſta A w tô diwnê ſkutku wſie trogice ſwate troge moc bożi gt vkazana: Nayprwe, ež gt z ňičehoz tu učinil nieco; Druhe, ež nowe včinil z wetche(ho); Třetie 25 z ſmrtedlne wiečne včinil, Aneb ať řku, z mrtwe? wiečne. Mrtwo bylo a w ſmrti člowieči přirozenie w duſi y w tiele, toy včinieno ſkrze tu gednotu w kriſtu wiečno w žiwotu blaženě, když k niemu welnê wſi miloſti, ſkrzen wiečnie a blaženie žiwi budê. y to! piekne ſe gt podiwati w tô boži moci, mudroſti y dobrotie, když gt tak wywedl na ſwiet nowý čině toho nowe? 30 člowieka, geſtoy y buoh, bez mu- (str. 69) že ze pany. Neb, iakož die sty benhart, Neſluſalay Bohu ginaly] matie než pana Ani ſluſaloy panie gine? fyna gmieti než božie° ſyna. to? řku, ez ſie ge piekno podiwati, ez wſemi čziny buoh člowieka na ſwiet wywedl. Aby y w tô ſwu vkazal wſemohutnoſt, nayprwe adama wy- wedl, ež ani muže ani ženy gmiel Ku pomoci; Druhe ewu z muže, ale bez 35 ženy; Třetie toy učinil obecne, ež z muže a z ženy rodie ſe lide; A čtwrte chtel take mieti, aby bez muže pana potodila, Ale pwe? w czlowiecſtwi boha. O kake gt y ta chwaly hodna, z gegiež gt tak č(i)ſte krwe wzal tielo ſobie welebny buoh, Gegiez ſynê syn boži, pan andielſky, račil byti; Geſtoy gi buoh ten, geſtoy z nie račil ſe naroditi, tak předſel miloſti wlaſtij ducha ſwe? a na- 40 plnil, Aby mohla k tak welike a diwne wieci byti hodna A k tak užitečne ku opweni lidſKe? naroda y K naplnieni andielſkych korow. Neb hřiech, geſto zenu poruſenu wſel w narod lidſky, wylučen gt z ſwieta gie, geſtoy, w panenſkê neporuſeni o�tawſi, počala, porodila, plodem dala břicha ſwe ſwietu ſpaſytele, Aby gi byl ſwiet wykupen y optawen. O duoſtoynoſti, toho 45 5 3*
Strana 19
Kapitola XXIII. 37 k mudroſti přiſtupilo, A co k nie bude podobňeiſe, to wiece budě milowati. Takť otecz buoh miluge ſwu mudroſt, geſtoy ſyn geo, tak weliku miloſti, iakož ſâ gt a iakozz (str. 72) mudtoſt božie welika gt. A když gt wietčie welebnoſt božſke mudroſti, neb buoh gt, než wſeo, co ge mudroſti božie wywedeno, geſtoſy] buoh nenie, Tehdy ne pro ty ſkutky, geſtoſy] gſu mudroſti včineňi, miluge mudroſt ſwu; Ale ſkutki ſwe miluge pro ſwu mudroſt A ty wiece, geſtoſy] gſu bliže podobnoſti k mudroſti geo přiſtupili. A tak Buoh otec, ſwu mudroſt na ſwiet mezi ny poſlaw, aby w člowiecſtwie naſe(m) ſ nami byla a potahla nas odſud k ſobie a z ſmrti nas wywedla, a řekl: Tot gt ſyn moy mily, w tomt mam liboſt, toho poſluchayte! Ay kakt na ſwu 10 mudroſt vkazuge buoh otec, na ſwe? mileho ſyna, ež w niem ma liboſt; A chtie, abychô ſkrzen mohli v prawdie mili byti, řekl: ge? poſluchayte! Abychô k ňe? podobni byli a gim byli opraweni. Neb tak gt to giſtie: y gedna wiec bohu nenie liba, gedine coy v mudtoſti včiňeno neb opraweno. Coy ſtwořeno, mudroſti boži ſtwořeno gt y zpořiezeno. 15 A tak by wſe dobře bylo iako y ſtwořeno, Ale ſwu zlu wuoli od prawdy a od mud'ſti pwe andiel nayprw z pořadu wyſel a z miloſti božie. Člowiek, gſa přelſten ſwu wuoli, wyſel z pořadu ſwe? A take ztratil boži miloſt. Ale mudroſt bozſka toy, co ſluſno bylo w řad a w miloſt nawratiti, nawratila|y ſkrze mudroſt a oprawila. Až ſe mudroſti držeti bude, die ſwaty pawel: libiloy ſe bohu, aby ſkrze ſyna ſwe? netolik to oprawil, coy w zemi, ale y to, coy w nebi. Neb, ač gt padle? andiela wywrhl z nebe pro geo neřad, neopwil; ale počet andielſky w gich kořiech (str. 73) doplňi lidmi A tak to opwi, coy w nebi, ſkrze ſwu mudroſt. Y w pekleť gt pořad mud ſti, ze trpi každy podle ſwe? prowiňenie; Ale tië neřadny zda ſe to neřad. A tot gt, že buoh otec 25 dal weſken ſud ſynu ſwe?, w nemž ma liboſt a gehož weli poſluchati, A nemož to? nemilowati, gehož vzři podobna k ňe?. Ee, ač ſme hřiechě od ge? podo- bêſte odſtupili, naň zřiece, nawratme ſe! on poſluſen byl otce až do ſmrti a ňikdy otci protiwen nebyl. Rozmyfl ſe, bylli gt kto protiwen otci a proč protiwen, nahrad, nawrat ſe, puſt od mudtoſti chytre; Ač mudroſt ma ſluti, 30 geſtoy w zloſti. Skrze "mudroſt' božſku danot gt přikazanie, aby otce ctili. wſech gt buoh otec. Opatř ſe, co ſe w kom nelibi otci: chitrali mudtoſt čili mudra, ktoy nepoſluchal přikazaňie? Ee opraw ſe za čaſu, Slyš, cot radi Božſka mudroſt! Dieť: učte ſe ode mne, ſklidnyť ſê a pokorne? ſrdce. On řekl: ja gſe pwda. Byloby ſčaſtňeyſe, nepohrzec, wzdy ſe ge? držeti pwdy, tahnuc 35 k ge? podobêſtwi w čiſte ſrdci a w ſlechetnoſti; Ale nebudeť nechwalne geſte, obratiec ſe, y giti po nem. »geho poſluchayte!« wola otec. A ktož chce po čij "rade" dobre giti, oderci ſe ſa ſebe, t. ſwe wuole, nepoſluchay ſwe žadoſti, ſwe lihoſti, gdi po tô, geſtot zleo a nehodne? w tobie pro twe dobre nemiluge. Wiez a wieda ty, ktož ten gſy, nebudeſli wykupitl(e) z ſwe 40 'mudroſti" blaznowe gmieti a z ſwe wuole, nehodne wrchnie mudroſti, geſtoy gde z moci wſêohucie a w dobrote miloſrdne tem, ktoz za čaſu hledagi toho, Muſižz gi trpieti hrozny ſudcy. A tee mudroſti nelzet ſe bude vchyliti. Tay ſyn božie wſemohucy, nanž otec ge? ukazuge, řka: Toho poſluchayte, to geſt moy ſyn mily! 5 20 45
Kapitola XXIII. 37 k mudroſti přiſtupilo, A co k nie bude podobňeiſe, to wiece budě milowati. Takť otecz buoh miluge ſwu mudroſt, geſtoy ſyn geo, tak weliku miloſti, iakož ſâ gt a iakozz (str. 72) mudtoſt božie welika gt. A když gt wietčie welebnoſt božſke mudroſti, neb buoh gt, než wſeo, co ge mudroſti božie wywedeno, geſtoſy] buoh nenie, Tehdy ne pro ty ſkutky, geſtoſy] gſu mudroſti včineňi, miluge mudroſt ſwu; Ale ſkutki ſwe miluge pro ſwu mudroſt A ty wiece, geſtoſy] gſu bliže podobnoſti k mudroſti geo přiſtupili. A tak Buoh otec, ſwu mudroſt na ſwiet mezi ny poſlaw, aby w člowiecſtwie naſe(m) ſ nami byla a potahla nas odſud k ſobie a z ſmrti nas wywedla, a řekl: Tot gt ſyn moy mily, w tomt mam liboſt, toho poſluchayte! Ay kakt na ſwu 10 mudroſt vkazuge buoh otec, na ſwe? mileho ſyna, ež w niem ma liboſt; A chtie, abychô ſkrzen mohli v prawdie mili byti, řekl: ge? poſluchayte! Abychô k ňe? podobni byli a gim byli opraweni. Neb tak gt to giſtie: y gedna wiec bohu nenie liba, gedine coy v mudtoſti včiňeno neb opraweno. Coy ſtwořeno, mudroſti boži ſtwořeno gt y zpořiezeno. 15 A tak by wſe dobře bylo iako y ſtwořeno, Ale ſwu zlu wuoli od prawdy a od mud'ſti pwe andiel nayprw z pořadu wyſel a z miloſti božie. Člowiek, gſa přelſten ſwu wuoli, wyſel z pořadu ſwe? A take ztratil boži miloſt. Ale mudroſt bozſka toy, co ſluſno bylo w řad a w miloſt nawratiti, nawratila|y ſkrze mudroſt a oprawila. Až ſe mudroſti držeti bude, die ſwaty pawel: libiloy ſe bohu, aby ſkrze ſyna ſwe? netolik to oprawil, coy w zemi, ale y to, coy w nebi. Neb, ač gt padle? andiela wywrhl z nebe pro geo neřad, neopwil; ale počet andielſky w gich kořiech (str. 73) doplňi lidmi A tak to opwi, coy w nebi, ſkrze ſwu mudroſt. Y w pekleť gt pořad mud ſti, ze trpi každy podle ſwe? prowiňenie; Ale tië neřadny zda ſe to neřad. A tot gt, že buoh otec 25 dal weſken ſud ſynu ſwe?, w nemž ma liboſt a gehož weli poſluchati, A nemož to? nemilowati, gehož vzři podobna k ňe?. Ee, ač ſme hřiechě od ge? podo- bêſte odſtupili, naň zřiece, nawratme ſe! on poſluſen byl otce až do ſmrti a ňikdy otci protiwen nebyl. Rozmyfl ſe, bylli gt kto protiwen otci a proč protiwen, nahrad, nawrat ſe, puſt od mudtoſti chytre; Ač mudroſt ma ſluti, 30 geſtoy w zloſti. Skrze "mudroſt' božſku danot gt přikazanie, aby otce ctili. wſech gt buoh otec. Opatř ſe, co ſe w kom nelibi otci: chitrali mudtoſt čili mudra, ktoy nepoſluchal přikazaňie? Ee opraw ſe za čaſu, Slyš, cot radi Božſka mudroſt! Dieť: učte ſe ode mne, ſklidnyť ſê a pokorne? ſrdce. On řekl: ja gſe pwda. Byloby ſčaſtňeyſe, nepohrzec, wzdy ſe ge? držeti pwdy, tahnuc 35 k ge? podobêſtwi w čiſte ſrdci a w ſlechetnoſti; Ale nebudeť nechwalne geſte, obratiec ſe, y giti po nem. »geho poſluchayte!« wola otec. A ktož chce po čij "rade" dobre giti, oderci ſe ſa ſebe, t. ſwe wuole, nepoſluchay ſwe žadoſti, ſwe lihoſti, gdi po tô, geſtot zleo a nehodne? w tobie pro twe dobre nemiluge. Wiez a wieda ty, ktož ten gſy, nebudeſli wykupitl(e) z ſwe 40 'mudroſti" blaznowe gmieti a z ſwe wuole, nehodne wrchnie mudroſti, geſtoy gde z moci wſêohucie a w dobrote miloſrdne tem, ktoz za čaſu hledagi toho, Muſižz gi trpieti hrozny ſudcy. A tee mudroſti nelzet ſe bude vchyliti. Tay ſyn božie wſemohucy, nanž otec ge? ukazuge, řka: Toho poſluchayte, to geſt moy ſyn mily! 5 20 45
Strana 20
Kapitola XXV. 39 ge?, Mat znamenanie mudroſti ge? oſlepeny tmu neznaňie pwdy oſwietiti ſrdečne oči, aby zřele k to?, coy pwda; A znamenie dobroty božie mat w nas miloſt rozňetiti. Tot gſu ta tři ſwietla, geſtoſy] (str. 76) magi w nas tři dni včiniti, w nichz, magic ſwietlo, delati mame, donižd noc nepřigde, w niž y geden nemož dělati. Ale ktož dela w techto třech dnech vžitečňe, ten pak w noci ſladký ſnem vſne; neb ſladky gt ſen tech, ktož delagi, leč malo leč mnoho gedie. A ta- kowy v prawde bude moci řeci: Ja ſpim a bdi me ſrdce. Smrt mienimt noci a vſnutim, ktož delagi w techto třech dnech dobre ſkutki k zaſluženi wiečne chwaly, wieduc a magic to w pamieti, že po ſmrti nic nebudu moci k za- 10 ſlužeňi ſkutkow wiece přičiňiti, Tit budu ſladky ſen mieti, lečt mnoho zkuſie leč malo vteſeňie zde na ſwiete duchownie?. kdyžt ſie proto od ſkutkow do- brych nerozpačie, Možt pak řeci, kdyžt vmře: Ja ſpim a me ſrdce bdij; neb tielo leži mrtwo, ale duch ge? bude w radoſti vteſene w nebeſkem bydle. 5 O TŘECH DNECH DUCHOWNICH A WNITRNICH, CO ZNAMENAGI, T. BAZEŇ BOŽIE, PRAWDU A MILOST SWATU. DEŤI TIEŽI. XXV. KA. tech dnech mož ſnad byti ono ſlowo rozomieno, geſto pwi: Tot gſu 15 dnowe, geſto ge ſnabdieti mame. Mily tatiku, by dele neco pomluwil o nich, aby nam w myſl pewňiegie weſli. (O)TEC. Ktož by byl w boze vpokogen od hluku neprazdni s tiemto ſwieté a chťel to znamenati, vzřel by, že gſu tři dni ſwietla nezřeyme, geſto wſak rozdiel magi a nekake rozeznaňie mezi ſebu a čiňe rozdiel w duchow- niem žiwotu wnitřňim. Prwy den gt bazen bozie. Toho dne ſlûce gt moc božie; Druhy deň gt prawda, ten ma ſwe ſlûce mudroſt boži; Třeti den gt miloſt ſwata, ta gde od toho ſlůce třetieo, od welike božie dobroti. (str. 77) Neb ktož zna a pomni Boži dobrotu, Ktož zna a pomni mudroſt boži, kto by boha nemilol, kto by pwdy nečiňil, wieda, ež chce prawde mu- 25 droſt prawa a rozezna gi? A ktož tak ſylnu boži moc zna a pomni, kak by ſe nebal take moci? Wiztež, dietki, ež gſu gini toto dnowe naſi wnitřňi a gini obecňi w čaſu. Dnowe obecňi, w čaſu biežiec, minu nam, ač my y nechce; Ale oni wňitřňi dnowe mohu na oſtati až na wieki, budemli chtieti. A wſak chtenie naſe zaleži na daru božie miloſti. Pſano gt o bazni boži, ež oſtane 30 wieki wiekom; A o prawde nenie chyby, ež na wieki oſtane, Neb by prawdy nebylo, nelze gt toho; A ktož ſe tahne ku prawde, přigme gei pwda, když ſe vkaže. A take piſmo ſwiedči o miloſti, ež nikdy neſegde, Ale dogde plne? w onô ſwietu ſwrchowaňe. O kak gſu to dobři dnowe, geſto nikd(y) neminu! Ale kacy gſu to dnowe, geſto aňi na chwilku mohu poſtati, o nichž 35 die prorok: Clok a iako ſeno dnowe ge?? O tech dnech die ieremiaš: Hoſpo- dine, to ty wieš, Nežadal ſê dne lidſke?. Ale iob byl pln dňi dobrych, o nemž die piſmo: vmřel, ſtar a pln gſa dni. Dnij tech, geſto migegi, y gedent pln 20
Kapitola XXV. 39 ge?, Mat znamenanie mudroſti ge? oſlepeny tmu neznaňie pwdy oſwietiti ſrdečne oči, aby zřele k to?, coy pwda; A znamenie dobroty božie mat w nas miloſt rozňetiti. Tot gſu ta tři ſwietla, geſtoſy] (str. 76) magi w nas tři dni včiniti, w nichz, magic ſwietlo, delati mame, donižd noc nepřigde, w niž y geden nemož dělati. Ale ktož dela w techto třech dnech vžitečňe, ten pak w noci ſladký ſnem vſne; neb ſladky gt ſen tech, ktož delagi, leč malo leč mnoho gedie. A ta- kowy v prawde bude moci řeci: Ja ſpim a bdi me ſrdce. Smrt mienimt noci a vſnutim, ktož delagi w techto třech dnech dobre ſkutki k zaſluženi wiečne chwaly, wieduc a magic to w pamieti, že po ſmrti nic nebudu moci k za- 10 ſlužeňi ſkutkow wiece přičiňiti, Tit budu ſladky ſen mieti, lečt mnoho zkuſie leč malo vteſeňie zde na ſwiete duchownie?. kdyžt ſie proto od ſkutkow do- brych nerozpačie, Možt pak řeci, kdyžt vmře: Ja ſpim a me ſrdce bdij; neb tielo leži mrtwo, ale duch ge? bude w radoſti vteſene w nebeſkem bydle. 5 O TŘECH DNECH DUCHOWNICH A WNITRNICH, CO ZNAMENAGI, T. BAZEŇ BOŽIE, PRAWDU A MILOST SWATU. DEŤI TIEŽI. XXV. KA. tech dnech mož ſnad byti ono ſlowo rozomieno, geſto pwi: Tot gſu 15 dnowe, geſto ge ſnabdieti mame. Mily tatiku, by dele neco pomluwil o nich, aby nam w myſl pewňiegie weſli. (O)TEC. Ktož by byl w boze vpokogen od hluku neprazdni s tiemto ſwieté a chťel to znamenati, vzřel by, že gſu tři dni ſwietla nezřeyme, geſto wſak rozdiel magi a nekake rozeznaňie mezi ſebu a čiňe rozdiel w duchow- niem žiwotu wnitřňim. Prwy den gt bazen bozie. Toho dne ſlûce gt moc božie; Druhy deň gt prawda, ten ma ſwe ſlûce mudroſt boži; Třeti den gt miloſt ſwata, ta gde od toho ſlůce třetieo, od welike božie dobroti. (str. 77) Neb ktož zna a pomni Boži dobrotu, Ktož zna a pomni mudroſt boži, kto by boha nemilol, kto by pwdy nečiňil, wieda, ež chce prawde mu- 25 droſt prawa a rozezna gi? A ktož tak ſylnu boži moc zna a pomni, kak by ſe nebal take moci? Wiztež, dietki, ež gſu gini toto dnowe naſi wnitřňi a gini obecňi w čaſu. Dnowe obecňi, w čaſu biežiec, minu nam, ač my y nechce; Ale oni wňitřňi dnowe mohu na oſtati až na wieki, budemli chtieti. A wſak chtenie naſe zaleži na daru božie miloſti. Pſano gt o bazni boži, ež oſtane 30 wieki wiekom; A o prawde nenie chyby, ež na wieki oſtane, Neb by prawdy nebylo, nelze gt toho; A ktož ſe tahne ku prawde, přigme gei pwda, když ſe vkaže. A take piſmo ſwiedči o miloſti, ež nikdy neſegde, Ale dogde plne? w onô ſwietu ſwrchowaňe. O kak gſu to dobři dnowe, geſto nikd(y) neminu! Ale kacy gſu to dnowe, geſto aňi na chwilku mohu poſtati, o nichž 35 die prorok: Clok a iako ſeno dnowe ge?? O tech dnech die ieremiaš: Hoſpo- dine, to ty wieš, Nežadal ſê dne lidſke?. Ale iob byl pln dňi dobrych, o nemž die piſmo: vmřel, ſtar a pln gſa dni. Dnij tech, geſto migegi, y gedent pln 20
Strana 21
Kapitola XXV. 41 Ay vkazalt ſem wam, mee dietky, trzy dny dobre; Neb den bazni božie zle vkazuge, den prawdy odgyma zle, den miloſti przywodi dobre, A den druhy (str. 80) dawa yaſnoſt dny prwemu A den trzeti czyny ona dny oba yaſna, Až y przide plnoſt prawdy a vkaže ſie prawda wſſecka A bazen pokuty myne y ba- zen ſtraty dobreho a wſſeczka bazen weyde v kakus bazen poczty, geſſto, newiedie, by czo gineho byla ta bazen nez miloſt ſwata, kdyz kto nebogy ſie, by gey czo potkalo tiezkeho, ani ſie bogy, by ztratil libee, Ale z miloſti prawdy bogi ſie pocztiwoſti dluznee ſwemu milemu nevkazati. O tiech trzech dnech die prorok geden: Po dwu dny obzywi nas a tržeti den nas wzkrzieſy. kak gt pan naſs, kryſtus, wſtal den tržeti, Slyſſeli ſme, wieržyme a s vtieſſenim pamatugicz ten 10 den ſlawime. Ale take mame w nyekakem podobenſtwi potkati wſtanie geho ſwym wſtanim den trzeti, Aby, yakož my ſme weſely a vtieſſeni wzkrzie- ſſenim geho, takez on w nas wſtal k naſſe? dobremu wieczne? V wzkrzieſſeňi naſſem, geſſto my ſkrze nie mame wſtati w duchu, gſucz darem miloſti geho obžyweni. Nicz w tom nemame pochybowati, že chce od nas temuž w podo- 15 benſtwi, Yakoz geſt chtiel zrzieymie pro ny vcziniti. A ptoz, yakož on chtiel trzy zwlaſſtie znamenite dny mieti, w nichz by ſkonal w ſobie ſpaſenie naſſe, takez nam dal dny třzy, abychom w nich wzdy darem a pomoczy ge? ſwe ſpaſenie vczinili. A tot fu ty dny, gto ge mame znamenati a pilnie gich oſtrzehati. Y mame nayprw znamenati, co gt kryſtus učynil (u)w ny nieyſſich 20 dnech naſſich, (str. 81) Abychom v wnitrznich dnech onyech potkali tyto w po- dobnoſti. On ge geden den vmrzel a swu smrti smrt nassy zemdlil; Druhy den pohrzeben w pokogy ſwym tielem ležal a w duſſy ſwe, gſa s duſſemi ſwatych otcow, vtieſſil ge; Trzeti den wſtal z mrtwych a ſwym ſlawnym wzkrzieſſenim oprawil naſs žywot, acz ſme lid geho; Nebt takto gt zwiestowal andiel, že on 25 ſwoy lid ſpaſy. Ee nebudme lid cyzy, budme geho! Wiz nas kazdy, by hrdoſt, pycha, purnoſt nerzekla: nafst gt t(en)to, hrdyt gest, mnut gt porazen, Yat sem oſedla ſrdce geho y (u) wnJynlieyſſit poſtawie ma odgima znamenie y ne- gedent naklad vczyni pro mie a ſneſe p mie negednu pracy a tiežku potku; 30 an y dceru naſſy, bez niež my nemožem byti, zawiſt ginym, przywinul k ſobie a rad gy ſlužy; Ana negednu muczy ſrdcze geho, kdyz widie wyſſie nebo rowne ſobie, nad niež by rad byl aneb gim rowen. Wiz, byt hniew nemiel tebe a nemohl rzecy: moyt gt, yat gim wladnu; aneb tužebny a rozpaczny ſmutek aneb lakomſtwo byt tebe tiem neobdrzalo, ze by miel gym ſrdce 35 vwazane, dobywal, drzal bezprzemnie czyzieho, wylſtil, wyklamal neb mocy doſahl mymo prawdu. Wiz, byt lakota, obžeřſtwo, opilſtwo tebe nedrzalo aneb neuwaz(a)lo ſmilſtwo neſtydate. kakyt geſt ſpolek kryſtu ſ tiemi mrz- koſtmy? ktozt ſu ſie poddali tiem mrzkym wiecem, czyzyt ſu, neyſut lid geho ; a ont gey, ſwoy lid ſpaſy. Ale, acz ſme byli lid poddany tiem mrzkoſte, 40 (str. 82) oſtanme toho, Nawratme ſie k nyemu a przigmet nas w ſwoy lid. A kdyzt geſt onyemy trzmy dny, gefſto gt vmrzel, w hrobu ležal a z mrtwych wſtal, zpoſobil dobre lidu ſweho A netolik zpoſobil, ale y dal nam gt ku przykladu: Pohledayme duchownich, wnytrznich dnow w ſobie, w nichz by- chom duchownie w podobnoſti oniech trzy dnow take wſtaly. 5 45
Kapitola XXV. 41 Ay vkazalt ſem wam, mee dietky, trzy dny dobre; Neb den bazni božie zle vkazuge, den prawdy odgyma zle, den miloſti przywodi dobre, A den druhy (str. 80) dawa yaſnoſt dny prwemu A den trzeti czyny ona dny oba yaſna, Až y przide plnoſt prawdy a vkaže ſie prawda wſſecka A bazen pokuty myne y ba- zen ſtraty dobreho a wſſeczka bazen weyde v kakus bazen poczty, geſſto, newiedie, by czo gineho byla ta bazen nez miloſt ſwata, kdyz kto nebogy ſie, by gey czo potkalo tiezkeho, ani ſie bogy, by ztratil libee, Ale z miloſti prawdy bogi ſie pocztiwoſti dluznee ſwemu milemu nevkazati. O tiech trzech dnech die prorok geden: Po dwu dny obzywi nas a tržeti den nas wzkrzieſy. kak gt pan naſs, kryſtus, wſtal den tržeti, Slyſſeli ſme, wieržyme a s vtieſſenim pamatugicz ten 10 den ſlawime. Ale take mame w nyekakem podobenſtwi potkati wſtanie geho ſwym wſtanim den trzeti, Aby, yakož my ſme weſely a vtieſſeni wzkrzie- ſſenim geho, takez on w nas wſtal k naſſe? dobremu wieczne? V wzkrzieſſeňi naſſem, geſſto my ſkrze nie mame wſtati w duchu, gſucz darem miloſti geho obžyweni. Nicz w tom nemame pochybowati, že chce od nas temuž w podo- 15 benſtwi, Yakoz geſt chtiel zrzieymie pro ny vcziniti. A ptoz, yakož on chtiel trzy zwlaſſtie znamenite dny mieti, w nichz by ſkonal w ſobie ſpaſenie naſſe, takez nam dal dny třzy, abychom w nich wzdy darem a pomoczy ge? ſwe ſpaſenie vczinili. A tot fu ty dny, gto ge mame znamenati a pilnie gich oſtrzehati. Y mame nayprw znamenati, co gt kryſtus učynil (u)w ny nieyſſich 20 dnech naſſich, (str. 81) Abychom v wnitrznich dnech onyech potkali tyto w po- dobnoſti. On ge geden den vmrzel a swu smrti smrt nassy zemdlil; Druhy den pohrzeben w pokogy ſwym tielem ležal a w duſſy ſwe, gſa s duſſemi ſwatych otcow, vtieſſil ge; Trzeti den wſtal z mrtwych a ſwym ſlawnym wzkrzieſſenim oprawil naſs žywot, acz ſme lid geho; Nebt takto gt zwiestowal andiel, že on 25 ſwoy lid ſpaſy. Ee nebudme lid cyzy, budme geho! Wiz nas kazdy, by hrdoſt, pycha, purnoſt nerzekla: nafst gt t(en)to, hrdyt gest, mnut gt porazen, Yat sem oſedla ſrdce geho y (u) wnJynlieyſſit poſtawie ma odgima znamenie y ne- gedent naklad vczyni pro mie a ſneſe p mie negednu pracy a tiežku potku; 30 an y dceru naſſy, bez niež my nemožem byti, zawiſt ginym, przywinul k ſobie a rad gy ſlužy; Ana negednu muczy ſrdcze geho, kdyz widie wyſſie nebo rowne ſobie, nad niež by rad byl aneb gim rowen. Wiz, byt hniew nemiel tebe a nemohl rzecy: moyt gt, yat gim wladnu; aneb tužebny a rozpaczny ſmutek aneb lakomſtwo byt tebe tiem neobdrzalo, ze by miel gym ſrdce 35 vwazane, dobywal, drzal bezprzemnie czyzieho, wylſtil, wyklamal neb mocy doſahl mymo prawdu. Wiz, byt lakota, obžeřſtwo, opilſtwo tebe nedrzalo aneb neuwaz(a)lo ſmilſtwo neſtydate. kakyt geſt ſpolek kryſtu ſ tiemi mrz- koſtmy? ktozt ſu ſie poddali tiem mrzkym wiecem, czyzyt ſu, neyſut lid geho ; a ont gey, ſwoy lid ſpaſy. Ale, acz ſme byli lid poddany tiem mrzkoſte, 40 (str. 82) oſtanme toho, Nawratme ſie k nyemu a przigmet nas w ſwoy lid. A kdyzt geſt onyemy trzmy dny, gefſto gt vmrzel, w hrobu ležal a z mrtwych wſtal, zpoſobil dobre lidu ſweho A netolik zpoſobil, ale y dal nam gt ku przykladu: Pohledayme duchownich, wnytrznich dnow w ſobie, w nichz by- chom duchownie w podobnoſti oniech trzy dnow take wſtaly. 5 45
Strana 22
Kapitola XXVI. 43 OTECZ. Tot gt tak, yakz diete; Ale y to geſt dorzekl ten ſwaty muž, Ze to zle nenie tomu, gehoz newzbuzie hrdoſt a dovffanie ſwe ſyly a ſwe mocy, Ale kohoz miloſt roznieti božie. neb naſſe miloſt welmit gt mala k tomu, byt mohla czo duoſtoynie o Bohu a o geho ſwate trogiczy pochopiti; A pak owſſem nemož yazyk y toho, czoz pochyti myſl, wyprawiti. Ano y ſwaty Pawel, donydz zde byl zde, gefſto o tiech wyſokych y hlubokych wiecech mluwiti temierz naywietczy dal przyczynu, prawi, Ze zde ty wiecy bozſke widime gedine w zrczadle a w podobenſtwi. A tak, dietky, vffage, že z miloſti, ne w hrdoſti, ne z wſſeteczſtwa budete cziſti w tiechto kniehach — wſſeckyt mienim, komužt kdy k rukama przidu, — k tomut was nayprw napominam, aby od pana boha, o nyemz wzdy myſliti mame A o niemž myſliti duo- ſtoynie nemožem A gemuz na wſſaky czas chwalu dlužnu (str. 85) wzdawati mame A gehoz wyrzecy nemožem y gedniem ſlowem, zadali pomoczy, aby tomu bez bludu mohli rozomieti, co o ge? ſlyſſite wyſoſti aneb co ſie dale z toho, co ſlyſſiete, domyſlite. a žet znam netolik woly ſwu, gyž bych rad 15 myſlil, mluwil y pſal ginym k temuž, yakož ya mam w tom, vtieſſenie a k oddechnuti od rozbroge, hluku, biehudlne myſly; ale znam take k tomu y ſwu neſylu. acz bych rad tak wyrzekl, až by kazdemu rozomieno bylo, Newzdy mohu, newzdy vmiem. odpuſt my rozomnieyſſy, geſſto by to mohl a vmiel, což ya mienym, wyrzecy lepe. A ya take hrubieyſſim za zle nebudu 20 mieti, acz mi nemohu, co ya myenym, mocy srozomieti pro hruboſt mee rzeczy aneb pro ſwoy w tom neobiczey. A tiem ſnaze s obu ſtranu možem ſobie odpuſtiti, kdyz chcem tomu srozomieti, Ze we wſſem wyſſel geſt ſtwo- rzytel nad ſtworzenie. A kdyz ſtworzenie poznati vplnie nemožem a vplnie o niem rzeczy wyneſti, Co pak moz kto o ſtworzitely? a wſſak, yakoz ſem 25 rzekl, ktoz, wierzie prawie a twrdo to drze, co geſt vkazano wierzyti krze- ſtianu, z miloſti tahne ſie k tomu, aby mohl tomu, geſſto wierzy, porozomieti, gelikoz mož byti rozomieno, Rzkut ſwobodnie: ne zlet czyni. A tak ſwaty Pawel, ſwaty Auguſtyn y gini pſaly o bohu wyſoke a hluboke wiecy A nay- prwe rzeczſſtij miſtrzi po ſwatem Pawlu, potom ſwaty Auguſtyn s ginymi, 30 geſſto bylo latinſkemu yazyku neobyczeyno; Wſſak oni tu proſtrzely ceſtu, mnohokrat latinſky yazyk rzeczkymi ſlowy naplaczugicz, Až gyž (str. 86) oby- czey magi toho latinſſtij miſtrzi. A my tieſſme ſie w tiech kropieykach a w tiech drobtiech, geſſtot od nich yako s ſtolu bohateho k nam pochodie. y profiet wſſech nelatinnykow: cztiete opatrnie w mych kniehach. donidz 35 czemu nemožete rozomieti, nepiczete ſie o mee rzeczy s latinnyky a s hrdymi naywiecz; Anižt wed kazdy, ktozt latinie vmie, ma rozum hluboky w takych wiecech, ale doydetely ſſlechetneho vozeneho, gemuž by mila byla prawda ſlyſſeti y od oſlicze A genz nema w ſrdcy tee zawiſti, by gen ſam chtiel rozume(n) widien byti: (r)ad to wyzy, by s takym o takych wiecech, w nichž by ſnad nemohli dobrze, čztucz ſamy, rozomieti, rozmluwali aneb aby ſie w tô vgiſtili, žet ſem ſie, piſſe, drzal knieh a vmyſla krzeſtianſkych miſtrow. A zatiê, ktoz chce rad myſliti czož bud o bohu, geſſto by mohl myſliti, pra- wie: zrzy, yakozt ſem rzekl, na ſtwor wſſeho ſwieta; Na niekter(ý), w niemž ſled gt božy a trogice ſwate, a na obraz ſwate trogice, to geſt, na ſwu duſſy: 45 5 10 40
Kapitola XXVI. 43 OTECZ. Tot gt tak, yakz diete; Ale y to geſt dorzekl ten ſwaty muž, Ze to zle nenie tomu, gehoz newzbuzie hrdoſt a dovffanie ſwe ſyly a ſwe mocy, Ale kohoz miloſt roznieti božie. neb naſſe miloſt welmit gt mala k tomu, byt mohla czo duoſtoynie o Bohu a o geho ſwate trogiczy pochopiti; A pak owſſem nemož yazyk y toho, czoz pochyti myſl, wyprawiti. Ano y ſwaty Pawel, donydz zde byl zde, gefſto o tiech wyſokych y hlubokych wiecech mluwiti temierz naywietczy dal przyczynu, prawi, Ze zde ty wiecy bozſke widime gedine w zrczadle a w podobenſtwi. A tak, dietky, vffage, že z miloſti, ne w hrdoſti, ne z wſſeteczſtwa budete cziſti w tiechto kniehach — wſſeckyt mienim, komužt kdy k rukama przidu, — k tomut was nayprw napominam, aby od pana boha, o nyemz wzdy myſliti mame A o niemž myſliti duo- ſtoynie nemožem A gemuz na wſſaky czas chwalu dlužnu (str. 85) wzdawati mame A gehoz wyrzecy nemožem y gedniem ſlowem, zadali pomoczy, aby tomu bez bludu mohli rozomieti, co o ge? ſlyſſite wyſoſti aneb co ſie dale z toho, co ſlyſſiete, domyſlite. a žet znam netolik woly ſwu, gyž bych rad 15 myſlil, mluwil y pſal ginym k temuž, yakož ya mam w tom, vtieſſenie a k oddechnuti od rozbroge, hluku, biehudlne myſly; ale znam take k tomu y ſwu neſylu. acz bych rad tak wyrzekl, až by kazdemu rozomieno bylo, Newzdy mohu, newzdy vmiem. odpuſt my rozomnieyſſy, geſſto by to mohl a vmiel, což ya mienym, wyrzecy lepe. A ya take hrubieyſſim za zle nebudu 20 mieti, acz mi nemohu, co ya myenym, mocy srozomieti pro hruboſt mee rzeczy aneb pro ſwoy w tom neobiczey. A tiem ſnaze s obu ſtranu možem ſobie odpuſtiti, kdyz chcem tomu srozomieti, Ze we wſſem wyſſel geſt ſtwo- rzytel nad ſtworzenie. A kdyz ſtworzenie poznati vplnie nemožem a vplnie o niem rzeczy wyneſti, Co pak moz kto o ſtworzitely? a wſſak, yakoz ſem 25 rzekl, ktoz, wierzie prawie a twrdo to drze, co geſt vkazano wierzyti krze- ſtianu, z miloſti tahne ſie k tomu, aby mohl tomu, geſſto wierzy, porozomieti, gelikoz mož byti rozomieno, Rzkut ſwobodnie: ne zlet czyni. A tak ſwaty Pawel, ſwaty Auguſtyn y gini pſaly o bohu wyſoke a hluboke wiecy A nay- prwe rzeczſſtij miſtrzi po ſwatem Pawlu, potom ſwaty Auguſtyn s ginymi, 30 geſſto bylo latinſkemu yazyku neobyczeyno; Wſſak oni tu proſtrzely ceſtu, mnohokrat latinſky yazyk rzeczkymi ſlowy naplaczugicz, Až gyž (str. 86) oby- czey magi toho latinſſtij miſtrzi. A my tieſſme ſie w tiech kropieykach a w tiech drobtiech, geſſtot od nich yako s ſtolu bohateho k nam pochodie. y profiet wſſech nelatinnykow: cztiete opatrnie w mych kniehach. donidz 35 czemu nemožete rozomieti, nepiczete ſie o mee rzeczy s latinnyky a s hrdymi naywiecz; Anižt wed kazdy, ktozt latinie vmie, ma rozum hluboky w takych wiecech, ale doydetely ſſlechetneho vozeneho, gemuž by mila byla prawda ſlyſſeti y od oſlicze A genz nema w ſrdcy tee zawiſti, by gen ſam chtiel rozume(n) widien byti: (r)ad to wyzy, by s takym o takych wiecech, w nichž by ſnad nemohli dobrze, čztucz ſamy, rozomieti, rozmluwali aneb aby ſie w tô vgiſtili, žet ſem ſie, piſſe, drzal knieh a vmyſla krzeſtianſkych miſtrow. A zatiê, ktoz chce rad myſliti czož bud o bohu, geſſto by mohl myſliti, pra- wie: zrzy, yakozt ſem rzekl, na ſtwor wſſeho ſwieta; Na niekter(ý), w niemž ſled gt božy a trogice ſwate, a na obraz ſwate trogice, to geſt, na ſwu duſſy: 45 5 10 40
Strana 23
Kapitola XXVII. 45 DIETKY. (XXVII) eſmiemet gyž tazati wiece o tak przewyſſene wiecy, o welebnem bohu. Nyniet ſie (str. 89) w tom vſkrownim, doſtit mame diwanie w naſſy maloſti w tom, czozs nam o bohu prawil do tee doby. Gedinehot otiezem geſſtie a ſkrze to przidem k tomu, abychom take o andielech wztazali nietco A pak o tom, geſſto nas dotycze zde na ſwietie: Procz gt boh ſtworzil ſwiet, kdyz gt nebylo gemu trzeba ſwieta; (k)ak gt ſie gemu ſlibilo, aby to uczinil niekdy, gehoz gt nebylo drziewe? 5 OTECZ. Diwnoſti bożie nelze gt vplnie wyprawiti; wſſak rzku, coz mohu. Boh gt nade wſſe. Protoz nicz nenie, co by gey przynutilo k tomu, aby ſwiet stwořil, gedine že gt chtiel; a nad woli geho nicz nenie, pro niež by 10 chtiel to, což chce. A wſſak die miſtr hlubokych ſmyſlow, že boh moczy ſwu, ſkrze ſwu mudroſt, w ſwe dobrotie ſtworzil ſwiet A zwlaſſtie ſtworzenie ro- zomne, aby to tomu ſtworzeni bylo dobrze, kdyz by tak vkazal ſwu mocz, ſwu mudroſt a ſwu dobrotu. Neb wie boh, že toho dobreho, tee blažnoſti, geſſto on gt, mož vdieliti k rozkofſy a ku pochotnoſti. A tak ſtworzil, yakz 15 racžil, ſtworzenie rozomne, gemuž by dal kochati ſie w ſobie, aby tak vžylo dobroty geho, A pro rozumne ſtworzenie ſtworzil, zporziedil y nerozůne A zwlaſſtie pro czlowieka, aby ſkrze ty wiecy zrzeyme, geſſto ſu vczinieny, prziſſel k nezrzeymym bożim wiecem a aby oſlawil dale ſwu mocz a ſwu mudroſt w ſwe dobrotie. wzdy rzku: ne proto, by ſkrze to w niem ſamem 20 przibylo chuti gemu neb ktereho dobra, Ale aby ſie dal poznati k chuti a k dobremu ſtworzeni tomu mezy ginym diwnym porzadem w ſwem ſtworzeni. To rozumne (str. 90) ſtworzenie rozdielil: ſtranu oſtawil w tom nebi nad nebeſy tieleſnymi w kakes proſte gednoſtaynoſti, to ſu geho andiele, kaczys diwny du- chowe kromie tiel; A druhu ſtranu toho stworzenie rozumneho s tielem hrubym 25 ſpogil, to geſt, rozumnu duſſy czlowieczy, aby czlowiek byl geden ze dweho k ſobie nepodobneho: z tiela a z duchu, aby duch tahl po ſobie k bohu tieleſnu hruboſt. A zde, na zemy oſtawil boh czlowieka, vcziniw ge? mnohu pomocz, y aby trwal w żywotie Y aby wſſe bylo ku pomoczy czlowieku poznati boha a dogiti, w niemz teprw vžytek, plny kochanie a rozkoſſie ma 30 mieti czlowiek. Protoz pro ſwu dobrotu boh ſtworzil wſſe ſtworzeňie, aby kazda wiecz podle ſweho pochopu vczaſtna byla dobroty geho, Gyz on mož ſtworzeni vdieliti, což kteremu chce, w nyemž gie w ſamem nicz nevbude, acz gie vdiely, ani gemu ſkrze to czo przibude. a zwlaſſtie czlowieka ſtworzil a andiela, aby rozumy ſwymi poznali boha, pozna(jíc), ſlužili woly geho a, 35 ſluziecz, kralowali. Neb bohu ſluzyti geſt w prawdie byti a ſwobodnu od wſſelike nerzadne wieczy. A tak bohu ſlužiti gt kralowati. Kto by pak mohl poczyſti, což geſt rozlicznoſti vczinil tak, yakz chtiel, pan ſtworžitel wſſeho we wſſem ſtworzeni, Gimiž magi gedny wiecy od druhych rozeznanie: Andiel od andiela, czlowiek od člowieka aneb wczela gedna od druhe wczely? Neb 40 wſſemohucy pan, yakz gt ſtworzil a zporziedil na(j)wietczy wiecy, (str. 91) Takez, yakz račzil, y naymenſſie.
Kapitola XXVII. 45 DIETKY. (XXVII) eſmiemet gyž tazati wiece o tak przewyſſene wiecy, o welebnem bohu. Nyniet ſie (str. 89) w tom vſkrownim, doſtit mame diwanie w naſſy maloſti w tom, czozs nam o bohu prawil do tee doby. Gedinehot otiezem geſſtie a ſkrze to przidem k tomu, abychom take o andielech wztazali nietco A pak o tom, geſſto nas dotycze zde na ſwietie: Procz gt boh ſtworzil ſwiet, kdyz gt nebylo gemu trzeba ſwieta; (k)ak gt ſie gemu ſlibilo, aby to uczinil niekdy, gehoz gt nebylo drziewe? 5 OTECZ. Diwnoſti bożie nelze gt vplnie wyprawiti; wſſak rzku, coz mohu. Boh gt nade wſſe. Protoz nicz nenie, co by gey przynutilo k tomu, aby ſwiet stwořil, gedine že gt chtiel; a nad woli geho nicz nenie, pro niež by 10 chtiel to, což chce. A wſſak die miſtr hlubokych ſmyſlow, že boh moczy ſwu, ſkrze ſwu mudroſt, w ſwe dobrotie ſtworzil ſwiet A zwlaſſtie ſtworzenie ro- zomne, aby to tomu ſtworzeni bylo dobrze, kdyz by tak vkazal ſwu mocz, ſwu mudroſt a ſwu dobrotu. Neb wie boh, že toho dobreho, tee blažnoſti, geſſto on gt, mož vdieliti k rozkofſy a ku pochotnoſti. A tak ſtworzil, yakz 15 racžil, ſtworzenie rozomne, gemuž by dal kochati ſie w ſobie, aby tak vžylo dobroty geho, A pro rozumne ſtworzenie ſtworzil, zporziedil y nerozůne A zwlaſſtie pro czlowieka, aby ſkrze ty wiecy zrzeyme, geſſto ſu vczinieny, prziſſel k nezrzeymym bożim wiecem a aby oſlawil dale ſwu mocz a ſwu mudroſt w ſwe dobrotie. wzdy rzku: ne proto, by ſkrze to w niem ſamem 20 przibylo chuti gemu neb ktereho dobra, Ale aby ſie dal poznati k chuti a k dobremu ſtworzeni tomu mezy ginym diwnym porzadem w ſwem ſtworzeni. To rozumne (str. 90) ſtworzenie rozdielil: ſtranu oſtawil w tom nebi nad nebeſy tieleſnymi w kakes proſte gednoſtaynoſti, to ſu geho andiele, kaczys diwny du- chowe kromie tiel; A druhu ſtranu toho stworzenie rozumneho s tielem hrubym 25 ſpogil, to geſt, rozumnu duſſy czlowieczy, aby czlowiek byl geden ze dweho k ſobie nepodobneho: z tiela a z duchu, aby duch tahl po ſobie k bohu tieleſnu hruboſt. A zde, na zemy oſtawil boh czlowieka, vcziniw ge? mnohu pomocz, y aby trwal w żywotie Y aby wſſe bylo ku pomoczy czlowieku poznati boha a dogiti, w niemz teprw vžytek, plny kochanie a rozkoſſie ma 30 mieti czlowiek. Protoz pro ſwu dobrotu boh ſtworzil wſſe ſtworzeňie, aby kazda wiecz podle ſweho pochopu vczaſtna byla dobroty geho, Gyz on mož ſtworzeni vdieliti, což kteremu chce, w nyemž gie w ſamem nicz nevbude, acz gie vdiely, ani gemu ſkrze to czo przibude. a zwlaſſtie czlowieka ſtworzil a andiela, aby rozumy ſwymi poznali boha, pozna(jíc), ſlužili woly geho a, 35 ſluziecz, kralowali. Neb bohu ſluzyti geſt w prawdie byti a ſwobodnu od wſſelike nerzadne wieczy. A tak bohu ſlužiti gt kralowati. Kto by pak mohl poczyſti, což geſt rozlicznoſti vczinil tak, yakz chtiel, pan ſtworžitel wſſeho we wſſem ſtworzeni, Gimiž magi gedny wiecy od druhych rozeznanie: Andiel od andiela, czlowiek od člowieka aneb wczela gedna od druhe wczely? Neb 40 wſſemohucy pan, yakz gt ſtworzil a zporziedil na(j)wietczy wiecy, (str. 91) Takez, yakz račzil, y naymenſſie.
Strana 24
Kapitola XIX. 47 ge we wffem gich dobrem bozſka wieczna miloſt. Gſut rozomu kakehos, ne yako my, po domyſlu po gednom druhe poznawagicz; Ale oni ſpolu ynhed kakus rozumnoſti, czo gt ktera wiecz, rozumiegi. A tak, czoz kdy chce buoh diwem vczyniti, ſkrze andiely čziny. že znagy wſſe przyrozenie, rychle to vczinie andiele, geſſto by to dluhym czaſem muſylo przyweſti przyrozenie. Gſu pak mezy ſebu towarzyſſy zrziezenie, pokoynie. Niżſſie wyſſy proſwieczugi, w cziſtotie gich drżie a w ſwrchowany. A to naywyſſy magi od boha nayprw, w niemž nyzſſym ſebe pomahagi, až ſie od nich y nam doſtane. To geſt wſſech pak angelow obeczny czyn, ze w miloſti zrzie w bozy obliczey, diwiecz ſie geho welebnoſti, a vſtawnu chwalu chwale boha. O ſſtiaſtny sbor angelow 10 ſwatych w tom widieni boha, w bezpeczſtwu a bez prziekazy a w radoſti chwaliti boha! 5 DIETKY. (XXIX) tere geſt zrziezenie tiech ſwatych a blaženych duchow? K OTECZ. Kdyz gt w tieleſnem ſtworzeny taky porzad, taky zpoſob zgednal pan boh, Czot by pak w duchowniem stworzeni, gessto gest owssem 15 wietſſieho duoſtogenſtwie nez tieleſne zporziezenie, ne- (str. 94) bylo diwneho a owſſem ſluſſneho? Neniet w tom chyby, byt ten porzad nebyl tu, geſſto zwlaſſtie ſlowe kralowſtwo bożie, kralowſtwo nebeſke. Czym wyſſe nebe od zemie, tiem zpuoſob nebeſky porziednieyſſy nezly zemſky. A czo gt pak nad nebeſy wydomymi w tom ſwatem neby a blazenem, geſſto plaa yako hořze 20 v bozy miloſti, diwne ozdoby zporziezenie! ale my ſme malij a hruby geſstie tak diwny zpuoſob porzadu toho obmyſliti neb wyprawiti, a ya pak owſſem. a wſſak w te kratochwily, geſſto ſem (jí) poczal ty beſednie rzeczy, Rzku, czoz mohu, kak ſem czetl o tom nebo ſlychal nebo kdy myſlil; Acz ne wſſeho, czo ſem czetl, ale wſſak nietczo. Neb diwne a twrde nam ſu to 25 rzečzy, Geſſto mluwi ſwaty Dyonyzyus O andielech. a mame za to, že geſt miel toho nauczenie od ſwateho Pawla, gto geſt řekl, ze obecznym dawa obecne nauczenie, ale mezy dokonalymi totiž mezy dobrymi dokonalymi ro- zumnymi mluwme mudroſt totiž wyſſie wieczy. Neb ktoz owſſê dobry a ſ tiem y rozomny nenie, nenie dokonaly; Nerozumny, acz y dobry, wyſokym wiecem 30 neſrozomie; A nedobry, acz y rozomny, což rozumie, k dobremu toho ne- obrati. Protoz ſwaty Pawel, Rozum a dobrotu znage ſwateho Dyoniſia w tiech wyſokych wiecech O zpoſobu kralowſtwa nebeſkeho w andielech ſwatych kratochwil miewal; a on pak, miluge ozdobu božieho domu a tuze po zpoſobu porzadu toho, pſal wyſoke wiecy o andielech. ale mnye by ty rzeczy hruby 35 (str. 95) byli a ſnad y wam, Ze ſu w czeſkem yazyku neobyczeyny. Protoz yat wam w podobenſtwi mienim vkazati nietco porzadu angelſkeho. Kraly zemſſtij troy lid magi w ſwych kralowſtwich: Magi lid obeczny, geſſto rozliczny poſſel a potrzebu čzinie w kralowſtwu; Druhe magi nad tiemy, geſſto wladnu nyžſſymi, poſobiecz gie; A trzetie, geſſto ſu przy nych obyczeynie 40 na gich dworzech. Tij trzy rzadowe lidu w kralowſtwu opiet kazdy trogy ſie, a tak bude dewiet z tiech trzy rzadow rozdieleny. Geden rzad lidu obeczneho
Kapitola XIX. 47 ge we wffem gich dobrem bozſka wieczna miloſt. Gſut rozomu kakehos, ne yako my, po domyſlu po gednom druhe poznawagicz; Ale oni ſpolu ynhed kakus rozumnoſti, czo gt ktera wiecz, rozumiegi. A tak, czoz kdy chce buoh diwem vczyniti, ſkrze andiely čziny. že znagy wſſe przyrozenie, rychle to vczinie andiele, geſſto by to dluhym czaſem muſylo przyweſti przyrozenie. Gſu pak mezy ſebu towarzyſſy zrziezenie, pokoynie. Niżſſie wyſſy proſwieczugi, w cziſtotie gich drżie a w ſwrchowany. A to naywyſſy magi od boha nayprw, w niemž nyzſſym ſebe pomahagi, až ſie od nich y nam doſtane. To geſt wſſech pak angelow obeczny czyn, ze w miloſti zrzie w bozy obliczey, diwiecz ſie geho welebnoſti, a vſtawnu chwalu chwale boha. O ſſtiaſtny sbor angelow 10 ſwatych w tom widieni boha, w bezpeczſtwu a bez prziekazy a w radoſti chwaliti boha! 5 DIETKY. (XXIX) tere geſt zrziezenie tiech ſwatych a blaženych duchow? K OTECZ. Kdyz gt w tieleſnem ſtworzeny taky porzad, taky zpoſob zgednal pan boh, Czot by pak w duchowniem stworzeni, gessto gest owssem 15 wietſſieho duoſtogenſtwie nez tieleſne zporziezenie, ne- (str. 94) bylo diwneho a owſſem ſluſſneho? Neniet w tom chyby, byt ten porzad nebyl tu, geſſto zwlaſſtie ſlowe kralowſtwo bożie, kralowſtwo nebeſke. Czym wyſſe nebe od zemie, tiem zpuoſob nebeſky porziednieyſſy nezly zemſky. A czo gt pak nad nebeſy wydomymi w tom ſwatem neby a blazenem, geſſto plaa yako hořze 20 v bozy miloſti, diwne ozdoby zporziezenie! ale my ſme malij a hruby geſstie tak diwny zpuoſob porzadu toho obmyſliti neb wyprawiti, a ya pak owſſem. a wſſak w te kratochwily, geſſto ſem (jí) poczal ty beſednie rzeczy, Rzku, czoz mohu, kak ſem czetl o tom nebo ſlychal nebo kdy myſlil; Acz ne wſſeho, czo ſem czetl, ale wſſak nietczo. Neb diwne a twrde nam ſu to 25 rzečzy, Geſſto mluwi ſwaty Dyonyzyus O andielech. a mame za to, že geſt miel toho nauczenie od ſwateho Pawla, gto geſt řekl, ze obecznym dawa obecne nauczenie, ale mezy dokonalymi totiž mezy dobrymi dokonalymi ro- zumnymi mluwme mudroſt totiž wyſſie wieczy. Neb ktoz owſſê dobry a ſ tiem y rozomny nenie, nenie dokonaly; Nerozumny, acz y dobry, wyſokym wiecem 30 neſrozomie; A nedobry, acz y rozomny, což rozumie, k dobremu toho ne- obrati. Protoz ſwaty Pawel, Rozum a dobrotu znage ſwateho Dyoniſia w tiech wyſokych wiecech O zpoſobu kralowſtwa nebeſkeho w andielech ſwatych kratochwil miewal; a on pak, miluge ozdobu božieho domu a tuze po zpoſobu porzadu toho, pſal wyſoke wiecy o andielech. ale mnye by ty rzeczy hruby 35 (str. 95) byli a ſnad y wam, Ze ſu w czeſkem yazyku neobyczeyny. Protoz yat wam w podobenſtwi mienim vkazati nietco porzadu angelſkeho. Kraly zemſſtij troy lid magi w ſwych kralowſtwich: Magi lid obeczny, geſſto rozliczny poſſel a potrzebu čzinie w kralowſtwu; Druhe magi nad tiemy, geſſto wladnu nyžſſymi, poſobiecz gie; A trzetie, geſſto ſu przy nych obyczeynie 40 na gich dworzech. Tij trzy rzadowe lidu w kralowſtwu opiet kazdy trogy ſie, a tak bude dewiet z tiech trzy rzadow rozdieleny. Geden rzad lidu obeczneho
Strana 25
Kapitola XXX. 49 cziſtotie wzdy ſbyli, magy od wyſſich andielow pomocz k tomu; wſſak wzdy widie ſwe myſly zrakem bozy obliczey. A naymenſſy z nich wietczy gt duchowny welikoſti nezli zde na ſwietie naywietczy ſwaty. A tot gest, gefsto mieniw kryftus y rzekl, ze w ženſkych ſyniech newſtal wietſſy Jana krztitele; Ale kto geſt naymenſſy w kralowſtwi nebeſkem, wietſſy geſt geho. Protoz, aczt naywyſſy magi ſwe gmeno od toho, Ze plapoly miloſti božie, aneb druzy od umienie, Wffakt ty dary y nyzſſy magi: milugit wſſichny, vmielit ſu wſſichny; ale naywyſſy naywiecz plapoly w horku ſwate a pochotne miloſti, (str. 98) ſkrze niež magy y vmienie nad gyne y wſſeczky dary, kterez k ſwe blažnoſti nyzſſie magi. A od te ſwate plagicie miloſti, Ze geſt to w nich wiecz nayduo- 10 ſtoynieyſſy, magy gmena. A druhy kuor proto ſnad ma gmeno od vmienie, Ze yako prwny vmieny magy ſkrze to, že milugy, Tak tito druzy milugi, že vmienie magy, tut ſem rzekl »ſnad«, nebot nepomnim, bych tak (byl četl) w piſmie. Ale z toho ſem to wzal, że bywagy nabożni, dobrzi lidee, geſſto z ſrdce milugy boha a neyſu vozeni welike?; Pak z tee miloſti k bohu bywagi 15 vmielych a cziſtych rozomow, ze ſie we wſſem ſrownawagi s piſmem. A take bywagi druzy: že z toho, ze cztu piſmo, že ſlyſſie, že k rozomu przidu, zamilugi boha a dobrzy budu. Amê. 5 DIETKY. (XXX) Tatiku, kterak gt pochotno myſly, diwati ſie tiem ſlawnym mieſſtianom Geruzalema nebeſkeho; kakt to diwanie myſl a zadoſt roznyeczuge, 20 by bylo dogiti tiech ſſlechetnycho duchow towarziſtwa w miloſti božy, geſſto ſu darem bożym tak moczny duchowe, ſylni, milowni, vmieli, blaženi a we wſſem chwalni, geſſto gt gich poczet tak weliky, až yako bez pocztu, A kazdy gich w ſwe oſobie a w porzadu podle ſweho duoſtogenstwie, w nyemž stogie bez pohnutie a gſu v wieczne neſmrtedlnoſti A ſu gich kazdy przecziſte myſly, 25 przieznywe, prziwietiwi, bez roznice, w prawe ſwornoſti, w bezpeczſtwu pokoge wieczneho, w vſtawne gſucz chwale božy? (str. 99) OTECZ. Zdat mi ſie lepſſie kratochwil o takych welebnych wiecech myſliti a rozmluwati nez o ſwietſkych, marnych kratochwilech. A asa w ta doba roznieti ſie k dobremu [roznieti ſie k dobremu] zadoſt, Pohyne hluk 30 myſſlenie marneho. Protoz lide dobrzy a pokoyni, cztucz piſmo, ſlyſſiecz, w myſly o tom przemietagicz, zwiedieli ſu mnohe wiecy, ſkryte ginym. A tak ſwaty Bernart, poczew rzecz gednu o andielech tak, yakož ſte rzekly nynie, ze ſu taczy, die: To wſſe o ſwatych andielech cztucz, ſme cztucz ſme zwiediely, drzyme wiervu; A pak, že ſu rozomem ozdobeni, netolik "„ neb vmienim, ale ſwym rozumem po domyſlu ſtihnuti mozem. Nebo, kdy by nebyli ro- zumem oſwieceni, nemohly by radoſti božie vczaſtni byti. Take ſu nam y gmena gich niektera znama, Ze ſme ſlyſſely, když nam ge geſt piſmo gmenowalo pro gich vřzady niektere a, wierziecz tomu, myſlili ſme: Procz by miely taka gmena, kdy by nebylo ſkrze to domyſlu pochopiti 40 wieru Besední řeči Štítného. 4
Kapitola XXX. 49 cziſtotie wzdy ſbyli, magy od wyſſich andielow pomocz k tomu; wſſak wzdy widie ſwe myſly zrakem bozy obliczey. A naymenſſy z nich wietczy gt duchowny welikoſti nezli zde na ſwietie naywietczy ſwaty. A tot gest, gefsto mieniw kryftus y rzekl, ze w ženſkych ſyniech newſtal wietſſy Jana krztitele; Ale kto geſt naymenſſy w kralowſtwi nebeſkem, wietſſy geſt geho. Protoz, aczt naywyſſy magi ſwe gmeno od toho, Ze plapoly miloſti božie, aneb druzy od umienie, Wffakt ty dary y nyzſſy magi: milugit wſſichny, vmielit ſu wſſichny; ale naywyſſy naywiecz plapoly w horku ſwate a pochotne miloſti, (str. 98) ſkrze niež magy y vmienie nad gyne y wſſeczky dary, kterez k ſwe blažnoſti nyzſſie magi. A od te ſwate plagicie miloſti, Ze geſt to w nich wiecz nayduo- 10 ſtoynieyſſy, magy gmena. A druhy kuor proto ſnad ma gmeno od vmienie, Ze yako prwny vmieny magy ſkrze to, že milugy, Tak tito druzy milugi, že vmienie magy, tut ſem rzekl »ſnad«, nebot nepomnim, bych tak (byl četl) w piſmie. Ale z toho ſem to wzal, że bywagy nabożni, dobrzi lidee, geſſto z ſrdce milugy boha a neyſu vozeni welike?; Pak z tee miloſti k bohu bywagi 15 vmielych a cziſtych rozomow, ze ſie we wſſem ſrownawagi s piſmem. A take bywagi druzy: že z toho, ze cztu piſmo, že ſlyſſie, že k rozomu przidu, zamilugi boha a dobrzy budu. Amê. 5 DIETKY. (XXX) Tatiku, kterak gt pochotno myſly, diwati ſie tiem ſlawnym mieſſtianom Geruzalema nebeſkeho; kakt to diwanie myſl a zadoſt roznyeczuge, 20 by bylo dogiti tiech ſſlechetnycho duchow towarziſtwa w miloſti božy, geſſto ſu darem bożym tak moczny duchowe, ſylni, milowni, vmieli, blaženi a we wſſem chwalni, geſſto gt gich poczet tak weliky, až yako bez pocztu, A kazdy gich w ſwe oſobie a w porzadu podle ſweho duoſtogenstwie, w nyemž stogie bez pohnutie a gſu v wieczne neſmrtedlnoſti A ſu gich kazdy przecziſte myſly, 25 przieznywe, prziwietiwi, bez roznice, w prawe ſwornoſti, w bezpeczſtwu pokoge wieczneho, w vſtawne gſucz chwale božy? (str. 99) OTECZ. Zdat mi ſie lepſſie kratochwil o takych welebnych wiecech myſliti a rozmluwati nez o ſwietſkych, marnych kratochwilech. A asa w ta doba roznieti ſie k dobremu [roznieti ſie k dobremu] zadoſt, Pohyne hluk 30 myſſlenie marneho. Protoz lide dobrzy a pokoyni, cztucz piſmo, ſlyſſiecz, w myſly o tom przemietagicz, zwiedieli ſu mnohe wiecy, ſkryte ginym. A tak ſwaty Bernart, poczew rzecz gednu o andielech tak, yakož ſte rzekly nynie, ze ſu taczy, die: To wſſe o ſwatych andielech cztucz, ſme cztucz ſme zwiediely, drzyme wiervu; A pak, že ſu rozomem ozdobeni, netolik "„ neb vmienim, ale ſwym rozumem po domyſlu ſtihnuti mozem. Nebo, kdy by nebyli ro- zumem oſwieceni, nemohly by radoſti božie vczaſtni byti. Take ſu nam y gmena gich niektera znama, Ze ſme ſlyſſely, když nam ge geſt piſmo gmenowalo pro gich vřzady niektere a, wierziecz tomu, myſlili ſme: Procz by miely taka gmena, kdy by nebylo ſkrze to domyſlu pochopiti 40 wieru Besední řeči Štítného. 4
Strana 26
Kapitola XXXI. 51 ſwy ſuſedom. A ſnad to gt rzeka ta, O nyž die prok: Byſtroſt rzeky obwe- ſeluge mieſto božie. Možem za to mieti, Ze geſſtie nad tiemi ſu ti ſwati a przeblaženi duchowe, geſſto Seraſyn ſlowu, geſſto plagy w boży miloſti, Mezy nymiž giž a bohem nenie angelſkych ginych duchow. Tak ſu z gyſkr ohniem a ze zzhawe a przechotne božie miloſti zapaleni, Ze wſſechny gine duchy ſebu zapalugy v miloſti wruczy Tak, že kazdy gich, yako pochodnie horze a ſwietie, zažeha a ſwietij. 5 DIETKY. (XXXI) Sſemly gt tak milo a tak dobro diwati ſie tiem rzadnym korom tiech duchow ſwatych, w nichz gt tak zwlaſſtie božie welebnoſt vkazana? OTECZ. Milo gt a dobro ſrdcy tomu, geſſto gt zdrawe, neduhem duchow- 10 nim nenakažene, geſſto mož vprzieti zrak w to diwanie, czyti tu woni, w te ſladkoſti pochutnati, ſlyſſeti, co by w niem mluwil hoſpodin. A kdy by tak czilo bylo, Ze by dotknuti ſie toho mohlo! Ale tielo, geſſto geſt poddano poruſſeni, obtiezuge duſſy; a bydlo na zemi odtiſka myſl a hrubu čzyni, geſſto myſli rozbroyne wieczy. A cziež myl muož ſie asa na chwylku z hluku 15 ſwietſkeho rozbroge vtiſſyti, dotkne niekdy ſtranku (n)ebe te pochotnoſti a tužyti po tom bude, by wſſeczka tam weſſla. Mluwie o tô ſwatý Bernart y die: O kak by to dobrze bylo, (str. 103) Bychom tam giž wſſichny we(š)ly, yamž gt nas giž ſtranka weſſla! Neb gedno ſamu myſly, yako vtekſſe ſie, weſſly ſme tam a geſſtie ne wſſy myſly, ale gedno ſtranku, a ſtranku geſſtie 20 malu przieliſs. naſſe zadoſti, geſſto myſl trzie, w blatie ležie a lpye, vwažſſe, tieleſnu tiezkoſti gſucz obtieženi. A gedwa malitke znamenawanie myſly naſſie przedbieha tam, widrucz ſie odſud; a wſſak z takeho drobetka, geſſto geſt zde dan k vtieſſeni a ku poſylnieni nadiege, ſie chce ſrdcy pokrzyknuti: Hoſpodine, milugit ozdobu domu tweho a mieſto bydla tweſho] chwali. O kdy 25 by ſie wſſeczka duſſe ſebrala w gedno to, odewſſud ſwolagicz k tomu ſwe zadoſti wſſeczky, geſſto gie trżie w myſly, kdyz ſie toho bogy, gehož by ſie nemiel(a) bati; To miluge, gehoz by neſluſſalo milowati, zaloſti marnie a weſely ſie marnie giem geſstie, A wſſeczka weſſla ſ tiemi ſwymi zadoſti, gefsto gy mohu tak tržeti, gſucz ſwobodna ode wſſeho takoweho, geſſto gy držy 30 yako yatu v nieczeho [nietco] takoweho, A weſſla, rzku, tak wſſeczka k ſobie w prudkoſti duchu a w hoynoſti daru bożie miloſti, Aż by wſſy pamieti, wſſim rozumem, wſſym chtienim diwala ſie porzadu tomu, ſpatrugicz ta an- gelſka ſwietla a to, geſſto lono ſlowe abrahamowo, a pod oniem oltarzem, kteryz gt ten, O niemz ſie zmienuge ſwaty Yan w Apokalypſy, Duſſy ſwa- 35 tych muczedlnykow, geſſto, v prawe gſucz ſſtole neb ozdobie, Druhe czekagi przekoynie! O kak by ſnažnie takowa pokrzikla duſſe s oniem prokem (str. 104) a yako rzkucz: Gednoho proſym od Hoſpodina a po tom ſtanu, abych bydlila w domu boziem po wſſe dny žywota meho, Abych widiela wuoly geho a chram geho nawfftiewila! Neb tam teprw zrziedlně widieti gt 40 4*
Kapitola XXXI. 51 ſwy ſuſedom. A ſnad to gt rzeka ta, O nyž die prok: Byſtroſt rzeky obwe- ſeluge mieſto božie. Možem za to mieti, Ze geſſtie nad tiemi ſu ti ſwati a przeblaženi duchowe, geſſto Seraſyn ſlowu, geſſto plagy w boży miloſti, Mezy nymiž giž a bohem nenie angelſkych ginych duchow. Tak ſu z gyſkr ohniem a ze zzhawe a przechotne božie miloſti zapaleni, Ze wſſechny gine duchy ſebu zapalugy v miloſti wruczy Tak, že kazdy gich, yako pochodnie horze a ſwietie, zažeha a ſwietij. 5 DIETKY. (XXXI) Sſemly gt tak milo a tak dobro diwati ſie tiem rzadnym korom tiech duchow ſwatych, w nichz gt tak zwlaſſtie božie welebnoſt vkazana? OTECZ. Milo gt a dobro ſrdcy tomu, geſſto gt zdrawe, neduhem duchow- 10 nim nenakažene, geſſto mož vprzieti zrak w to diwanie, czyti tu woni, w te ſladkoſti pochutnati, ſlyſſeti, co by w niem mluwil hoſpodin. A kdy by tak czilo bylo, Ze by dotknuti ſie toho mohlo! Ale tielo, geſſto geſt poddano poruſſeni, obtiezuge duſſy; a bydlo na zemi odtiſka myſl a hrubu čzyni, geſſto myſli rozbroyne wieczy. A cziež myl muož ſie asa na chwylku z hluku 15 ſwietſkeho rozbroge vtiſſyti, dotkne niekdy ſtranku (n)ebe te pochotnoſti a tužyti po tom bude, by wſſeczka tam weſſla. Mluwie o tô ſwatý Bernart y die: O kak by to dobrze bylo, (str. 103) Bychom tam giž wſſichny we(š)ly, yamž gt nas giž ſtranka weſſla! Neb gedno ſamu myſly, yako vtekſſe ſie, weſſly ſme tam a geſſtie ne wſſy myſly, ale gedno ſtranku, a ſtranku geſſtie 20 malu przieliſs. naſſe zadoſti, geſſto myſl trzie, w blatie ležie a lpye, vwažſſe, tieleſnu tiezkoſti gſucz obtieženi. A gedwa malitke znamenawanie myſly naſſie przedbieha tam, widrucz ſie odſud; a wſſak z takeho drobetka, geſſto geſt zde dan k vtieſſeni a ku poſylnieni nadiege, ſie chce ſrdcy pokrzyknuti: Hoſpodine, milugit ozdobu domu tweho a mieſto bydla tweſho] chwali. O kdy 25 by ſie wſſeczka duſſe ſebrala w gedno to, odewſſud ſwolagicz k tomu ſwe zadoſti wſſeczky, geſſto gie trżie w myſly, kdyz ſie toho bogy, gehož by ſie nemiel(a) bati; To miluge, gehoz by neſluſſalo milowati, zaloſti marnie a weſely ſie marnie giem geſstie, A wſſeczka weſſla ſ tiemi ſwymi zadoſti, gefsto gy mohu tak tržeti, gſucz ſwobodna ode wſſeho takoweho, geſſto gy držy 30 yako yatu v nieczeho [nietco] takoweho, A weſſla, rzku, tak wſſeczka k ſobie w prudkoſti duchu a w hoynoſti daru bożie miloſti, Aż by wſſy pamieti, wſſim rozumem, wſſym chtienim diwala ſie porzadu tomu, ſpatrugicz ta an- gelſka ſwietla a to, geſſto lono ſlowe abrahamowo, a pod oniem oltarzem, kteryz gt ten, O niemz ſie zmienuge ſwaty Yan w Apokalypſy, Duſſy ſwa- 35 tych muczedlnykow, geſſto, v prawe gſucz ſſtole neb ozdobie, Druhe czekagi przekoynie! O kak by ſnažnie takowa pokrzikla duſſe s oniem prokem (str. 104) a yako rzkucz: Gednoho proſym od Hoſpodina a po tom ſtanu, abych bydlila w domu boziem po wſſe dny žywota meho, Abych widiela wuoly geho a chram geho nawfftiewila! Neb tam teprw zrziedlně widieti gt 40 4*
Strana 27
Kapitola XXXII. 53 DIETKY. (XXXII) yž to widime, ze, což ſie diege zde na ſwietie, wſſe gt to angelſkym poſobenim a porzadem. Procz tehdy za lecycos neproſyme andieluow, ale boha, ano ſie nezda podobne, by ſie boh miel s naſſymi malymi wiecmy obierati a neprazdnoſt mieti? OTECZ. Ne tak, dietky, ale lepe tomu rozomieyte! widame we mlynie, 5 ze ne mlynarz, ale kamê czyni muku. a tiem kamenem wrzeteno točzy, wrzeten(em) paleczny kolo, gymž opiet hybe na temž hrziedeli druhe kolo A to woda pudij, aby ſſlo wokol. a wſſak ktoz muku chce mieti, neproſie wody ani kola ani žernowa, ale mlynařze, aby ſemlel, neb geſt to mlynarz tak przi(zpuo)ſobil, aby tak mlyn ſſel do geho wuole. A tak mlynarz mele 10 wiece než mlyn. tot ſem tak rzekl podle niekakeho podobenstwie. Ale onot geſt nad to, w tee podobnoſti geſſtiet gest a welika podobnoſt; neb czož geſt boh zpoſobil, aby czinil andiel, to tak andiel čzini, Že y boh to czyni, (str. 107) Ale wſſak ginak boh a ginak andiel. Serafinowe plapoly miloſti a y gine w miloſti roznieczugy; Ale tij neyſu ten ohen, o niemž gt rzeczeno: boh gt miloſt. Boh w nich ſwu miloſt roznieczuge, ze milugy; ale menie, než boh miluge, ani tak yako boh neb nyžſſim czynem oni nez on, A takez oni gine w te miloſti zapalugi, ale boh nad to. Cherubynowe ſwietie, gſucz vmienie plni, w ſobie ſie leſknucz, w yaſne gſucz prawdie a y gine w prawdie oſwieczugicz; Ale 20 oni neyſu prawda ona wrchnie, geſſto wſſe oſwieczuge, ale oni, že ſu tee wrchnie prawdy naywiecz vczaſtni, gſu ſwietly w ny, y gine w ny vmiely czinie a proſwieczugi. ale nad to to czyny prawda ſama. Troni ſedie pewnie, bez pohnutie, to ſudiece, co ma kdy byti a co z czeho; Ale darem toho, geſſto w nich ſedij a ſudij a geſſto gt ge vpokogil, gſa ten pokoy, geſſto 25 wychazie nad kazdy ſmyſl. Panugicz(1) andiele panugi, že wyſſieho nad ſebu pana magi a tomu ſlužie panowanim ſwym, od niehoz magi, že panugi. A protož on prawiegie panuge nezly oni. Prwni pod tiemy yako kniezata pod ſwymi kraly rziedie, poſobie, aby bylo toto tatko a toto takto; Ale moczy to czinie wſſemohuczieho, od niehož ſu y ſami w porzadu vſtaweni; A kdy by nebyli 30 zrziezeni ſami, take by nemohly porzediti. Moczny ſlowu to andiele neb pote- ſtates, geſſto ſylnie zle trapie, aby ne wſſeho mohly, czozby chtiely, ale gedno tolik, gelykoz widie w tom woly božie. ale ten, od niehoz tu ſylu magi, to w nich czyni, (str. 108) neb on gest syla. Virtutes, tij andiele wbuzugy ſwym czaſem ſrdce w lidech rozmarzela, znamenie czynycz neobyklaa. Ne ta mocz 35 nebo mohutnoſt, geſſto w nich geſt, czyni ſkutky. to geſt prawda, že take czinie; Ale proti tomu, yakoz on czini, oni yako by neczinily. A na to zrze prorok, die: Ty ſy boh, geſſto cziniſs diwy. Gſu przy nas andiele neb archandiele; ale buoh wlafſtniege mnohem, že netolik przy nas, ale y w nas gt. Pakli diete, že y andiel mož w czlowieku 40 byti, neodmluwâ. Pomnim, ze gt pſano: a andiel, gefsto mluwiefse we mnie. ale wſſak gt tu pmiena: tak angel mož byti w nyekom, Ze podſſtiwa k dobremu 15
Kapitola XXXII. 53 DIETKY. (XXXII) yž to widime, ze, což ſie diege zde na ſwietie, wſſe gt to angelſkym poſobenim a porzadem. Procz tehdy za lecycos neproſyme andieluow, ale boha, ano ſie nezda podobne, by ſie boh miel s naſſymi malymi wiecmy obierati a neprazdnoſt mieti? OTECZ. Ne tak, dietky, ale lepe tomu rozomieyte! widame we mlynie, 5 ze ne mlynarz, ale kamê czyni muku. a tiem kamenem wrzeteno točzy, wrzeten(em) paleczny kolo, gymž opiet hybe na temž hrziedeli druhe kolo A to woda pudij, aby ſſlo wokol. a wſſak ktoz muku chce mieti, neproſie wody ani kola ani žernowa, ale mlynařze, aby ſemlel, neb geſt to mlynarz tak przi(zpuo)ſobil, aby tak mlyn ſſel do geho wuole. A tak mlynarz mele 10 wiece než mlyn. tot ſem tak rzekl podle niekakeho podobenstwie. Ale onot geſt nad to, w tee podobnoſti geſſtiet gest a welika podobnoſt; neb czož geſt boh zpoſobil, aby czinil andiel, to tak andiel čzini, Že y boh to czyni, (str. 107) Ale wſſak ginak boh a ginak andiel. Serafinowe plapoly miloſti a y gine w miloſti roznieczugy; Ale tij neyſu ten ohen, o niemž gt rzeczeno: boh gt miloſt. Boh w nich ſwu miloſt roznieczuge, ze milugy; ale menie, než boh miluge, ani tak yako boh neb nyžſſim czynem oni nez on, A takez oni gine w te miloſti zapalugi, ale boh nad to. Cherubynowe ſwietie, gſucz vmienie plni, w ſobie ſie leſknucz, w yaſne gſucz prawdie a y gine w prawdie oſwieczugicz; Ale 20 oni neyſu prawda ona wrchnie, geſſto wſſe oſwieczuge, ale oni, že ſu tee wrchnie prawdy naywiecz vczaſtni, gſu ſwietly w ny, y gine w ny vmiely czinie a proſwieczugi. ale nad to to czyny prawda ſama. Troni ſedie pewnie, bez pohnutie, to ſudiece, co ma kdy byti a co z czeho; Ale darem toho, geſſto w nich ſedij a ſudij a geſſto gt ge vpokogil, gſa ten pokoy, geſſto 25 wychazie nad kazdy ſmyſl. Panugicz(1) andiele panugi, že wyſſieho nad ſebu pana magi a tomu ſlužie panowanim ſwym, od niehoz magi, že panugi. A protož on prawiegie panuge nezly oni. Prwni pod tiemy yako kniezata pod ſwymi kraly rziedie, poſobie, aby bylo toto tatko a toto takto; Ale moczy to czinie wſſemohuczieho, od niehož ſu y ſami w porzadu vſtaweni; A kdy by nebyli 30 zrziezeni ſami, take by nemohly porzediti. Moczny ſlowu to andiele neb pote- ſtates, geſſto ſylnie zle trapie, aby ne wſſeho mohly, czozby chtiely, ale gedno tolik, gelykoz widie w tom woly božie. ale ten, od niehoz tu ſylu magi, to w nich czyni, (str. 108) neb on gest syla. Virtutes, tij andiele wbuzugy ſwym czaſem ſrdce w lidech rozmarzela, znamenie czynycz neobyklaa. Ne ta mocz 35 nebo mohutnoſt, geſſto w nich geſt, czyni ſkutky. to geſt prawda, že take czinie; Ale proti tomu, yakoz on czini, oni yako by neczinily. A na to zrze prorok, die: Ty ſy boh, geſſto cziniſs diwy. Gſu przy nas andiele neb archandiele; ale buoh wlafſtniege mnohem, že netolik przy nas, ale y w nas gt. Pakli diete, že y andiel mož w czlowieku 40 byti, neodmluwâ. Pomnim, ze gt pſano: a andiel, gefsto mluwiefse we mnie. ale wſſak gt tu pmiena: tak angel mož byti w nyekom, Ze podſſtiwa k dobremu 15
Strana 28
Kapitola XXXIV. 55 potwrzenie, ze by wzdy byl, nevmierage, w tee prawdie prwni ſweho przyro- zenie, wſſy myſly drże ſie boha, we wſſem gey znage, co gt na ſwietie ſtworze- neho, Aby pak y wzat byl bez ſmrti do onoho bydla blaženeho. Neb duſſe miela by poznanie prady we wſſem, co geſt na ſwietie, a mocz, aby ſie mohla drzeti tee prawdy, a tielo by nebylo mielo y gedine w ſobie protiwnoſti. A tak duſſe, že geſt przyrozenim neſmrtedlna, wlewala by tielu ſylu a mocz a neſmrtedlnoſt a rozum by chowala geho; Nebo take tak porzadnie byl boh ſgednal w tielu czlowiecziem elementy, (str. 111) Aby nebyl prziekažen geden druhemu; A [a] od drzewa zywota byla by žywoſt czlowieczie poſylu brala a neſmrtedlnoſt [alzwlaſſtie, acz y ſkrze to byl by boh drzal ſwym 10 zpuoſobem czlowieczy žywot. A byl geſt take darowan člowiek od boha, že čtweru miel wnytrzny pomocz, aby ſie przidrżal boha: Swiedomie to, geſſto ſlowe ſynderezyſs; rozum oſwieczeny a miloſt: Swiedomie, aby k tomu po- nukalo, co geſt dobre; ſyndereſis, to gt kakas gyſkerka w myſly, geſſto wrtrze pti zlemu; Rozum, ten by byl tak oſwiecen, že by znal boha a ſam ſie czlowiek a wſſe, co geſt na ſwietie; a miloſt, ta by ſſla vprziemie po rozomu, Ze by tak kazdu wiecz ważyla, yakz geſt, a milowala, Miery ſwe dotahnucz k kazde wieczy a neprzetahnucz. Ale wſſak tomu rozomieyte, zet by miel byl poznanie boha ze tak plnee, yakoz w nebeſiech bude, ani tak potuchle, yakoz zde geſt; ale nad toto a pod ono, w nyemz by byl miel weliku rozkoſs 20 A pak z te rozkoſſy byl by wſſel neb wzat, nevmierage, w nebeſke bydlo. Neb dwoge dobre byl boh czlowieku przypoſobil: Gedno w ragy, geſſto gt mielo mynuti; druhe w nebeſiech, genz ma trwati wieky wiekom. Protot gt byl dwoge dal czlowieku przikazanie, aby gednym miel gedno, druhym druhe. A geſstie prwe geſt bylo yako dwoge: Gedno gt bylo, aby gedl owoce w ragy ; 25 druhe, aby roſt a plodil ſie, tiem ge miel bydla w ragi zaſluzyti ſobie a plemeni ſwemu, kdy by nebyl gedl, ztratil by to byl bydlo (str. 112) ſobie; A kdy by ſie nebyl plodil, ſwemu by (byl) plemeni ztratil to bydlo. Druhe boh zapowiediel gemu, aby negedl owocze držewa gednoho, aby tiem poſlu- ſſenſtwim zaſlužil dobreho ſlybeneho, geſſto geſt w nebeſke rozkofſy przyprawil 30 čzlowieku. A když geſt nedrzal božie zapowiedij, ztratil rozkoſs rayſkeho bydla, vpadl w ſmrt a w hubenſtwo a prowinnil nebeſke bydlo; Gedine že przewelika miloſt bożie nalezla ceſtu, aby mohl czlowiek, ale s wietſſy praczy, dogiti kralowſtwie nebeſkeho. 5 15 DIETKY. (XXXIV Ot gt prawda, zet gest welike hubenstwo vmrzieti; ale ginak dobro gest 35 na ſwietie byti. OTECZ. Zda ſie dobro, ktoz lepſſieho nerozumie; ale ſ tiem dobrym, co geſt geho na ſwietie, mnoho prace potyka lidij a nechut. Neb boh wſſemohucy w ſwe mudroſti zporziedil ſtworzeni rozomnemu troy prziebytek. W gednom nenie nicz dobreho, ale wſſe zle a zlee nayhorſſie, to gt: peklo. A w druhem 40 nicz zleho nenie, ale wſſe dobre A naylepſſie dobree, to geſt: tam w nebeſkem
Kapitola XXXIV. 55 potwrzenie, ze by wzdy byl, nevmierage, w tee prawdie prwni ſweho przyro- zenie, wſſy myſly drże ſie boha, we wſſem gey znage, co gt na ſwietie ſtworze- neho, Aby pak y wzat byl bez ſmrti do onoho bydla blaženeho. Neb duſſe miela by poznanie prady we wſſem, co geſt na ſwietie, a mocz, aby ſie mohla drzeti tee prawdy, a tielo by nebylo mielo y gedine w ſobie protiwnoſti. A tak duſſe, že geſt przyrozenim neſmrtedlna, wlewala by tielu ſylu a mocz a neſmrtedlnoſt a rozum by chowala geho; Nebo take tak porzadnie byl boh ſgednal w tielu czlowiecziem elementy, (str. 111) Aby nebyl prziekažen geden druhemu; A [a] od drzewa zywota byla by žywoſt czlowieczie poſylu brala a neſmrtedlnoſt [alzwlaſſtie, acz y ſkrze to byl by boh drzal ſwym 10 zpuoſobem czlowieczy žywot. A byl geſt take darowan člowiek od boha, že čtweru miel wnytrzny pomocz, aby ſie przidrżal boha: Swiedomie to, geſſto ſlowe ſynderezyſs; rozum oſwieczeny a miloſt: Swiedomie, aby k tomu po- nukalo, co geſt dobre; ſyndereſis, to gt kakas gyſkerka w myſly, geſſto wrtrze pti zlemu; Rozum, ten by byl tak oſwiecen, že by znal boha a ſam ſie czlowiek a wſſe, co geſt na ſwietie; a miloſt, ta by ſſla vprziemie po rozomu, Ze by tak kazdu wiecz ważyla, yakz geſt, a milowala, Miery ſwe dotahnucz k kazde wieczy a neprzetahnucz. Ale wſſak tomu rozomieyte, zet by miel byl poznanie boha ze tak plnee, yakoz w nebeſiech bude, ani tak potuchle, yakoz zde geſt; ale nad toto a pod ono, w nyemz by byl miel weliku rozkoſs 20 A pak z te rozkoſſy byl by wſſel neb wzat, nevmierage, w nebeſke bydlo. Neb dwoge dobre byl boh czlowieku przypoſobil: Gedno w ragy, geſſto gt mielo mynuti; druhe w nebeſiech, genz ma trwati wieky wiekom. Protot gt byl dwoge dal czlowieku przikazanie, aby gednym miel gedno, druhym druhe. A geſstie prwe geſt bylo yako dwoge: Gedno gt bylo, aby gedl owoce w ragy ; 25 druhe, aby roſt a plodil ſie, tiem ge miel bydla w ragi zaſluzyti ſobie a plemeni ſwemu, kdy by nebyl gedl, ztratil by to byl bydlo (str. 112) ſobie; A kdy by ſie nebyl plodil, ſwemu by (byl) plemeni ztratil to bydlo. Druhe boh zapowiediel gemu, aby negedl owocze držewa gednoho, aby tiem poſlu- ſſenſtwim zaſlužil dobreho ſlybeneho, geſſto geſt w nebeſke rozkofſy przyprawil 30 čzlowieku. A když geſt nedrzal božie zapowiedij, ztratil rozkoſs rayſkeho bydla, vpadl w ſmrt a w hubenſtwo a prowinnil nebeſke bydlo; Gedine že przewelika miloſt bożie nalezla ceſtu, aby mohl czlowiek, ale s wietſſy praczy, dogiti kralowſtwie nebeſkeho. 5 15 DIETKY. (XXXIV Ot gt prawda, zet gest welike hubenstwo vmrzieti; ale ginak dobro gest 35 na ſwietie byti. OTECZ. Zda ſie dobro, ktoz lepſſieho nerozumie; ale ſ tiem dobrym, co geſt geho na ſwietie, mnoho prace potyka lidij a nechut. Neb boh wſſemohucy w ſwe mudroſti zporziedil ſtworzeni rozomnemu troy prziebytek. W gednom nenie nicz dobreho, ale wſſe zle a zlee nayhorſſie, to gt: peklo. A w druhem 40 nicz zleho nenie, ale wſſe dobre A naylepſſie dobree, to geſt: tam w nebeſkem
Strana 29
Kapitola XXXV. 57 DIETKY. (XXXV Tatiku, Ze gt take bydlo w ragy nam ztratil naſs otecz a podrobil nas w take hubenſtwo! OTEC. To gt, tak: želeti mame, ze gt krzyw byl naſs otecz proti bohu; ale kohoz by nas tež potkalo, což by vczinil? a my y tak mnohokrat hyrzyme y hrzieſſyme proti bohu a giž widucz, Ze mſti zleho. ale czlowiek, kdyz we czti bieſſe, nerozomyel. Protoz nemieyme k otcy naſſemu vkrutne myſly a budme wdieczni bohu, Ze gt to odpuſtil gemu a nam ceſtu przyprawil, abychom mohly s wietczy chwalu do nebes przygiti, a dal nam lepe y w padu naſſe ſwu weliku poznati miloſt. A wyzme, kterym czynem gt oklaman naſs otecz, abychô sie pamietliwiegie strziehly dyabelſkeho podtrhnutie. Y gefstiet nas 10 ſtary naš neprzietel laka, chtie podtrhnuti w tom podobenſtwi, yako geſt tam w ragi Adama podtrhl, Zawidie fſtieſti czlowiecziemu, geſſto gt miel z bozie miloſti, y chtiel proti czlowieku wzbuditi hniew wſſemohuczieho, A wieda, že toho ginak neprzywede, Gedno acz by v winnu czlowieka wrazyl. I w tom pak vczinil dyabel chytrze. nepodſtupil ynhed muže, ale ſſel 15 k ženie yako k mdleyſſy a lſtiwie proſſel gegy vmyſl. Otazal gy nayprwe: »procz wam boh zapowiediel, aby negedly ze wſſeho drzewa w ragy?« A [když ona rzekla: »an nam dal gieſti ze wſſeho drziewie, Gedine nam vkazal, abychô negedly ſ toho, abychom ſnad nezemrzely.« Ale boh byl gt to bez ſnadu rzekl: »Když (str. 116) budete gieſti z toho drzewa, vmrzete.« Tehdy dyabel 20 wida, že neplnye wierzy Ewa przikazani a rzczeny, by zemrzely, kdyz gieſti budu zapowiedne; Slyſſaw od nye, že geſt rzekla: »ſnad abychom nezemrzely«, Pro neſylnoſt gegie wiery ſylniegy byl a potwrdil gie w gegie newierze, aby božiemu newierzila powiedieni, rzka: »Nikakez i zemrzete, ale yakz toho drzewa owoce okuſyte, budete yako bohowe, wieducz zle y dobre.« A žena, widucz, 25 že geſt hledati držewo kraſne a pochotne owocze geho; a dobre ſie gy zdalo, aby y s mužem yako boh byli, wieducz zle y dobre, wzala owoce y gedla a dala mužy a muž take gedl A ſpolu bozie przeſtupili przykazanie a w hniew božy vpadly. Ale gessto die swaty Pawel: »Adam nenie sweden, ale Ewa gt ſwedena,« 30 Tak gt tomu rozomieti, ze dyabel ſam neſwedl Adama, ale žena gey ſwedla geſt; A take Adam newzal toho w ſrdce, by yako boh byl, Ale pro mi- loſt, ge(žto) gy miel k ženie, nechtie gie ſmutiti, gedl ſ ny, kdyz podala gel; Ale ženie chtielo ſie byti yako boh. a tak, ze w tom menie Adam ſhrzieſſil a wiece Ewa, wzal Adam prokletie gedno, kdyz rzeczeno gemu: 35 »W potu ſwe twarzy budeš ſwoy chleb gieſti, zes poſluchal ſwe zeny.« Ale ze gt žena wiece winna, chtiewſſy yako boh byti, Porobena gt mužy, kdyz wzala prokletie proti tee hrdoſti, Ze gy rzeczeno bohem: »Budeſs pod mocy mužowu.« A že ſie kochala w liboſti drzewa rozkofſneho, Druhe gt gy pro- kletie dano, kdyz boh k ny rzekl: »Rozmnozymt praczy twu a w boleſti 40 budeſs plod ſwoy (str. 117) roditi.« ale y muž y žena, kdyz ſu zapowied bozie przeſtupili, w ſmrt ſu vpadly. 5
Kapitola XXXV. 57 DIETKY. (XXXV Tatiku, Ze gt take bydlo w ragy nam ztratil naſs otecz a podrobil nas w take hubenſtwo! OTEC. To gt, tak: želeti mame, ze gt krzyw byl naſs otecz proti bohu; ale kohoz by nas tež potkalo, což by vczinil? a my y tak mnohokrat hyrzyme y hrzieſſyme proti bohu a giž widucz, Ze mſti zleho. ale czlowiek, kdyz we czti bieſſe, nerozomyel. Protoz nemieyme k otcy naſſemu vkrutne myſly a budme wdieczni bohu, Ze gt to odpuſtil gemu a nam ceſtu przyprawil, abychom mohly s wietczy chwalu do nebes przygiti, a dal nam lepe y w padu naſſe ſwu weliku poznati miloſt. A wyzme, kterym czynem gt oklaman naſs otecz, abychô sie pamietliwiegie strziehly dyabelſkeho podtrhnutie. Y gefstiet nas 10 ſtary naš neprzietel laka, chtie podtrhnuti w tom podobenſtwi, yako geſt tam w ragi Adama podtrhl, Zawidie fſtieſti czlowiecziemu, geſſto gt miel z bozie miloſti, y chtiel proti czlowieku wzbuditi hniew wſſemohuczieho, A wieda, že toho ginak neprzywede, Gedno acz by v winnu czlowieka wrazyl. I w tom pak vczinil dyabel chytrze. nepodſtupil ynhed muže, ale ſſel 15 k ženie yako k mdleyſſy a lſtiwie proſſel gegy vmyſl. Otazal gy nayprwe: »procz wam boh zapowiediel, aby negedly ze wſſeho drzewa w ragy?« A [když ona rzekla: »an nam dal gieſti ze wſſeho drziewie, Gedine nam vkazal, abychô negedly ſ toho, abychom ſnad nezemrzely.« Ale boh byl gt to bez ſnadu rzekl: »Když (str. 116) budete gieſti z toho drzewa, vmrzete.« Tehdy dyabel 20 wida, že neplnye wierzy Ewa przikazani a rzczeny, by zemrzely, kdyz gieſti budu zapowiedne; Slyſſaw od nye, že geſt rzekla: »ſnad abychom nezemrzely«, Pro neſylnoſt gegie wiery ſylniegy byl a potwrdil gie w gegie newierze, aby božiemu newierzila powiedieni, rzka: »Nikakez i zemrzete, ale yakz toho drzewa owoce okuſyte, budete yako bohowe, wieducz zle y dobre.« A žena, widucz, 25 že geſt hledati držewo kraſne a pochotne owocze geho; a dobre ſie gy zdalo, aby y s mužem yako boh byli, wieducz zle y dobre, wzala owoce y gedla a dala mužy a muž take gedl A ſpolu bozie przeſtupili przykazanie a w hniew božy vpadly. Ale gessto die swaty Pawel: »Adam nenie sweden, ale Ewa gt ſwedena,« 30 Tak gt tomu rozomieti, ze dyabel ſam neſwedl Adama, ale žena gey ſwedla geſt; A take Adam newzal toho w ſrdce, by yako boh byl, Ale pro mi- loſt, ge(žto) gy miel k ženie, nechtie gie ſmutiti, gedl ſ ny, kdyz podala gel; Ale ženie chtielo ſie byti yako boh. a tak, ze w tom menie Adam ſhrzieſſil a wiece Ewa, wzal Adam prokletie gedno, kdyz rzeczeno gemu: 35 »W potu ſwe twarzy budeš ſwoy chleb gieſti, zes poſluchal ſwe zeny.« Ale ze gt žena wiece winna, chtiewſſy yako boh byti, Porobena gt mužy, kdyz wzala prokletie proti tee hrdoſti, Ze gy rzeczeno bohem: »Budeſs pod mocy mužowu.« A že ſie kochala w liboſti drzewa rozkofſneho, Druhe gt gy pro- kletie dano, kdyz boh k ny rzekl: »Rozmnozymt praczy twu a w boleſti 40 budeſs plod ſwoy (str. 117) roditi.« ale y muž y žena, kdyz ſu zapowied bozie przeſtupili, w ſmrt ſu vpadly. 5
Strana 30
Kapitola XXXVIII. 59 A kdyz ſkoname žywot tento a zbude (str. 119) geho, tehdy zbudem ſmrti teto a ſkoname gi. A tak rziekagi: »Toto ſie ge ſtalo po geho ſmrti.« Neb kdyz gt po ſmrti, yakz gt domrzel, tehdy gt w ſmrti byl, doniž byl nedomrzel. A tak ynhed Adam vpadl w ſmrt a wſſichny, ktož ſie rodime z nieho, podle przyrozenie gyž poruſſeneho ſme w ſmrti. O ſme ſynowe a dczery hniewu, nemame tee przyrozene prawoſti prawdy, geſſto bychom gy miely mieti, w nyž byl Adam stworzen! A to gt obeczny naſs hrziech przyrozeny te prwe nemieti prawdy, w nyz czlowiek ſtworžen, a miel gy mieti. A tak vpadly ſme, gelikož k duſſy, we cztweru pokutu: w neſylnoſt, nerozum a we zlu woly a že na(s) trzy w myſly 10 neſtatecznoſt. a z toho y tielu nam przychazie rozliczna pracze, neduh roz- liczny a boleſt. a pak z toho ze wſſeho bywa dokonanie ſmrti tieleſne y du- chownie, Ze dotud mrzie tielo, dotud tlee, ſtarage ſie, az y bude zrziedlno po ſmrti, Ze gt w ſmrti bylo, kdyz ge giż ſmrt wſſie wiecy przemož. A z tee pokuty take ma tielo, ze ſhnige a w prach ſie obrati a w popel. a duſſe take 15 ma z one ſwe pokuty cztwery: že nelze gy widieti boha a byti gt gy y s tie- lem rozluczenu, kakzkoly geſt ſ nim w ſwazku miloſti czlowiek geden. a tak ztratil czlowiek nepoſluſſenſtwim zde na ſwietie rozkofſne bydlo a dar ſlibeny nebeſkeho bydla, geſſto by byl wzal w ſwoy czas, nevmieragie ani okuſſuge horzkoſti ſmrti. A wſſak boh w ſwem miloſrdij mohl y vmiel y nalezl ceſtu 20 ſpaſenie lidu ſwemu, ktoz budu chtieti geho byti a pogdu gy. (str. 120) 5 DIETKY. (XXXVIII) dyž geſt czlowiek tak lehce wažyl toliko dobreho a male nezdrzal za- powiedij a moha zdržeti, kak geſt kdy boh zapomniel tee pti ſobie krzywdy a vczinil Pomocz gemu, aby tak w ſmrti nezahynul, Jakož gt dyabla wiecz oſtawil w zahynuti? 25 OTECZ. Y kto žiwy mož to obmyſlyti, kak gt welike božie miloſrdie? a wſſak nenie menſsie sprawedlnost geho, wsse gt w nevmiernoſti moczy geho. Protoz, yako ſem rzekl drziewe, Gedine z ſwe dobroty ſtworžil rozomne ſtwo- rzenie, aby vczaſtno mohlo byti dobroty geho. A když ſtrana andielow padla, Nemiewſſy y gednoho odgynud ponuknutie ke zlemu neb oklamanie, gedine 30 z ſwe hrde wuole hnula ſie gt proti bohu A, gſucz wyſſieho przyrozenie, nez byl czlowiek: Zdalo ſie gt bohu za ſprawedlne, aby ta ſtrana tak zahynula a nemiela pomoczy geho, Ale w ſwem zuoſtala zapekleny. Ale wida, ze czlowiek dyablem przeluzen a menſſie? byl duoſtogenſtwie w ſwem przyro- zeni A že wſſeczko czlowieczie przyrozenie bylo by tak zahynulo: Slitowal 35 ſie, przyprawil ceſtu, po nyż by mohl czlowiek nawracen byti k ſpaſeni. Ale aby nevczinil toho boh gedno ſwu moczy proti dyablu, Chtiel prawdu w ſwe mudroſti ſmrt zemdliti a dluh ſmrti za czlowieka zaplatiti a prokletie zbawiti czlowieka ſmrtedlne?. Tot geſt prawda, krzywie gt dyabel czlowieka w ſwe moczy drzal w ſmrti, Neb ge geho lſti dobyl. mohl by byl boh 40 v praw- (str. 121) die ob tu ſtranu moczy dyablu odgieti czlowieka; ale že
Kapitola XXXVIII. 59 A kdyz ſkoname žywot tento a zbude (str. 119) geho, tehdy zbudem ſmrti teto a ſkoname gi. A tak rziekagi: »Toto ſie ge ſtalo po geho ſmrti.« Neb kdyz gt po ſmrti, yakz gt domrzel, tehdy gt w ſmrti byl, doniž byl nedomrzel. A tak ynhed Adam vpadl w ſmrt a wſſichny, ktož ſie rodime z nieho, podle przyrozenie gyž poruſſeneho ſme w ſmrti. O ſme ſynowe a dczery hniewu, nemame tee przyrozene prawoſti prawdy, geſſto bychom gy miely mieti, w nyž byl Adam stworzen! A to gt obeczny naſs hrziech przyrozeny te prwe nemieti prawdy, w nyz czlowiek ſtworžen, a miel gy mieti. A tak vpadly ſme, gelikož k duſſy, we cztweru pokutu: w neſylnoſt, nerozum a we zlu woly a že na(s) trzy w myſly 10 neſtatecznoſt. a z toho y tielu nam przychazie rozliczna pracze, neduh roz- liczny a boleſt. a pak z toho ze wſſeho bywa dokonanie ſmrti tieleſne y du- chownie, Ze dotud mrzie tielo, dotud tlee, ſtarage ſie, az y bude zrziedlno po ſmrti, Ze gt w ſmrti bylo, kdyz ge giż ſmrt wſſie wiecy przemož. A z tee pokuty take ma tielo, ze ſhnige a w prach ſie obrati a w popel. a duſſe take 15 ma z one ſwe pokuty cztwery: že nelze gy widieti boha a byti gt gy y s tie- lem rozluczenu, kakzkoly geſt ſ nim w ſwazku miloſti czlowiek geden. a tak ztratil czlowiek nepoſluſſenſtwim zde na ſwietie rozkofſne bydlo a dar ſlibeny nebeſkeho bydla, geſſto by byl wzal w ſwoy czas, nevmieragie ani okuſſuge horzkoſti ſmrti. A wſſak boh w ſwem miloſrdij mohl y vmiel y nalezl ceſtu 20 ſpaſenie lidu ſwemu, ktoz budu chtieti geho byti a pogdu gy. (str. 120) 5 DIETKY. (XXXVIII) dyž geſt czlowiek tak lehce wažyl toliko dobreho a male nezdrzal za- powiedij a moha zdržeti, kak geſt kdy boh zapomniel tee pti ſobie krzywdy a vczinil Pomocz gemu, aby tak w ſmrti nezahynul, Jakož gt dyabla wiecz oſtawil w zahynuti? 25 OTECZ. Y kto žiwy mož to obmyſlyti, kak gt welike božie miloſrdie? a wſſak nenie menſsie sprawedlnost geho, wsse gt w nevmiernoſti moczy geho. Protoz, yako ſem rzekl drziewe, Gedine z ſwe dobroty ſtworžil rozomne ſtwo- rzenie, aby vczaſtno mohlo byti dobroty geho. A když ſtrana andielow padla, Nemiewſſy y gednoho odgynud ponuknutie ke zlemu neb oklamanie, gedine 30 z ſwe hrde wuole hnula ſie gt proti bohu A, gſucz wyſſieho przyrozenie, nez byl czlowiek: Zdalo ſie gt bohu za ſprawedlne, aby ta ſtrana tak zahynula a nemiela pomoczy geho, Ale w ſwem zuoſtala zapekleny. Ale wida, ze czlowiek dyablem przeluzen a menſſie? byl duoſtogenſtwie w ſwem przyro- zeni A že wſſeczko czlowieczie przyrozenie bylo by tak zahynulo: Slitowal 35 ſie, przyprawil ceſtu, po nyż by mohl czlowiek nawracen byti k ſpaſeni. Ale aby nevczinil toho boh gedno ſwu moczy proti dyablu, Chtiel prawdu w ſwe mudroſti ſmrt zemdliti a dluh ſmrti za czlowieka zaplatiti a prokletie zbawiti czlowieka ſmrtedlne?. Tot geſt prawda, krzywie gt dyabel czlowieka w ſwe moczy drzal w ſmrti, Neb ge geho lſti dobyl. mohl by byl boh 40 v praw- (str. 121) die ob tu ſtranu moczy dyablu odgieti czlowieka; ale že
Strana 31
Kapitola XL. 61 komuž račzy, ktere(ho) daru. Neb rozliczňe rozlicznym ſwe dary dawa a wſſe w gednom duchu ſwatem: Onomu toto da a toto onomu. Ay kak gt boh miloſrdny! zaſſleho czlowieka nawratil, Ale tak, aby drzal poſluſſenstwie we mnohych wiecech, gessto gest drzewe w menssiem nechtiel poſluſſen byti. Neb, acz gt boh z ſweho miloſrdie raczil czlowieka oprawiti, wſſak z ſwe ſprawedl- noſti oſtawil pokutu czlowieku, donidž gt na ſwietie, y na tiele y na duſſy. Ale kdyz �togime w miloſti geho w poſluſſenſtwi, ačz y s praczy, doydem kralowſtwie nebeſkeho a bude nam to s wietczy chwalu, než bychom byli z rage tam bez pracze przyſſly. a bude nam y to vtieſſeno, že geſt taku k nam miel pan boh miloſt, ze ſme krwi geho a ſmrti geho wykupeni. A to 10 budem take mieti y nad andiely vtieſſenie, ze vzrzyme boha y tieleſnym y ſrdecznym okem w czlowieczſtwi naſſem. a že geſt naſſe przyrozenie, ale ne angellke, prziyal w ſwu oſobu, Budem y w tom vtiechu mieti, vzrzecz, w ka- kem nebezpeczenſtwi byli ſme na ſwietie A že gſme miloſti boży wyſſly z nieho y z gyneho mnoheho hubenſtwa tohoto ſwieta. Amen. 5 15 DIETKY. (XL) Sichnyli lide budu ſpaſeny, když gt spasytel za wessken swiet vmrzel? OTECZ. By y wiece ſwietow bylo, doſti by bylo wyplaty newinna, draha (str. 124) krew ſyna bozieho za wſſeczky, A by byli y nayhrzieſſnieyſſy y naywiecze prowyn(i)ly. Ale pſano geſt y andielem zwieſtowano, ze on ſwoy lid ſpaſy. Ktozt newierzy w nieho, tit neyſu geho, ktozt netbagy geho vſta- 20 wenie, netbagi koſtelnich ſwatoſti, geſsto on chce, aby z poſlufſenstwie drzany byli, aby kazdy nahradil tiem y ginym nepoſluſſenſtwie Adamowo a Ewino, neyſu lid geho. A geſitie y z tiech ne wſsichnyt ſu lid geho, gefstot rziekagy gemu: Pane, pane! a koſtelnie ſwatoſti przygimagy, Ale ne toho vžytka, geſſto geſt w ſwatoſtech. Neb mnozy vſty cztie boha a tiemy wieczmy niekterymi, 25 ale daleko gt od boha gich ſrdce, gimž die on, Acz by we gmeno geho y prorokowali neb diwy cżynili: Newiedie was, gdiete ode mne, geſſto czinite neprawoſt. Mnozyt zhynu, geſſtot chtie krzeſtiane ſluti, dyabelſku Iſtij gſucz oklamani a chytrym geho podniecenim ſwiet milugicz wiece než boha. Swiet mienymt rozkoſs tiela neb mnoho ſbozie aneb czeſt tohoto ſwieta, a to gt 30 ſamo w ſobie nezle a dano gt bohem ku pomoczy ſlužyti bohu; Ale yakz kto nebude pro ktere z tohoto na boh tbati a wiece než prawdu niektere z tohoto milowati, oklamant gest. A bywat to, žet niektery tak miluge czeſt, ſbożie neb rozkoſſne bydlo tiela, ze draze to waży než prawdu; vczyni krzywdu, chtie doſieczy neb drzeti nietczo z toho, Acz ſluzy bohu, acz zada pomoczy 35 geho, ale gedno chtie ſwiet mieti po ſwe wuoly. By mohl bez pomoczy božie wlaſti ſwietem, netbal by na (str. 125) buoh, yakz y netba v prawdie: Nemiluge (boha) nade wſſe; ale ſwiet geſt gemu milegy než boh, kdyz ne toho hleda, by ſkrze ſwietſke wieczy boha doſſel a nalezl gymi miloſt geho; Ale chtiel by, nemožly ginak, aſpon aby ſkrze bozy pomocz mohl ſwiet mieti po ſwe woly, 40
Kapitola XL. 61 komuž račzy, ktere(ho) daru. Neb rozliczňe rozlicznym ſwe dary dawa a wſſe w gednom duchu ſwatem: Onomu toto da a toto onomu. Ay kak gt boh miloſrdny! zaſſleho czlowieka nawratil, Ale tak, aby drzal poſluſſenstwie we mnohych wiecech, gessto gest drzewe w menssiem nechtiel poſluſſen byti. Neb, acz gt boh z ſweho miloſrdie raczil czlowieka oprawiti, wſſak z ſwe ſprawedl- noſti oſtawil pokutu czlowieku, donidž gt na ſwietie, y na tiele y na duſſy. Ale kdyz �togime w miloſti geho w poſluſſenſtwi, ačz y s praczy, doydem kralowſtwie nebeſkeho a bude nam to s wietczy chwalu, než bychom byli z rage tam bez pracze przyſſly. a bude nam y to vtieſſeno, že geſt taku k nam miel pan boh miloſt, ze ſme krwi geho a ſmrti geho wykupeni. A to 10 budem take mieti y nad andiely vtieſſenie, ze vzrzyme boha y tieleſnym y ſrdecznym okem w czlowieczſtwi naſſem. a že geſt naſſe przyrozenie, ale ne angellke, prziyal w ſwu oſobu, Budem y w tom vtiechu mieti, vzrzecz, w ka- kem nebezpeczenſtwi byli ſme na ſwietie A že gſme miloſti boży wyſſly z nieho y z gyneho mnoheho hubenſtwa tohoto ſwieta. Amen. 5 15 DIETKY. (XL) Sichnyli lide budu ſpaſeny, když gt spasytel za wessken swiet vmrzel? OTECZ. By y wiece ſwietow bylo, doſti by bylo wyplaty newinna, draha (str. 124) krew ſyna bozieho za wſſeczky, A by byli y nayhrzieſſnieyſſy y naywiecze prowyn(i)ly. Ale pſano geſt y andielem zwieſtowano, ze on ſwoy lid ſpaſy. Ktozt newierzy w nieho, tit neyſu geho, ktozt netbagy geho vſta- 20 wenie, netbagi koſtelnich ſwatoſti, geſsto on chce, aby z poſlufſenstwie drzany byli, aby kazdy nahradil tiem y ginym nepoſluſſenſtwie Adamowo a Ewino, neyſu lid geho. A geſitie y z tiech ne wſsichnyt ſu lid geho, gefstot rziekagy gemu: Pane, pane! a koſtelnie ſwatoſti przygimagy, Ale ne toho vžytka, geſſto geſt w ſwatoſtech. Neb mnozy vſty cztie boha a tiemy wieczmy niekterymi, 25 ale daleko gt od boha gich ſrdce, gimž die on, Acz by we gmeno geho y prorokowali neb diwy cżynili: Newiedie was, gdiete ode mne, geſſto czinite neprawoſt. Mnozyt zhynu, geſſtot chtie krzeſtiane ſluti, dyabelſku Iſtij gſucz oklamani a chytrym geho podniecenim ſwiet milugicz wiece než boha. Swiet mienymt rozkoſs tiela neb mnoho ſbozie aneb czeſt tohoto ſwieta, a to gt 30 ſamo w ſobie nezle a dano gt bohem ku pomoczy ſlužyti bohu; Ale yakz kto nebude pro ktere z tohoto na boh tbati a wiece než prawdu niektere z tohoto milowati, oklamant gest. A bywat to, žet niektery tak miluge czeſt, ſbożie neb rozkoſſne bydlo tiela, ze draze to waży než prawdu; vczyni krzywdu, chtie doſieczy neb drzeti nietczo z toho, Acz ſluzy bohu, acz zada pomoczy 35 geho, ale gedno chtie ſwiet mieti po ſwe wuoly. By mohl bez pomoczy božie wlaſti ſwietem, netbal by na (str. 125) buoh, yakz y netba v prawdie: Nemiluge (boha) nade wſſe; ale ſwiet geſt gemu milegy než boh, kdyz ne toho hleda, by ſkrze ſwietſke wieczy boha doſſel a nalezl gymi miloſt geho; Ale chtiel by, nemožly ginak, aſpon aby ſkrze bozy pomocz mohl ſwiet mieti po ſwe woly, 40
Strana 32
Kapitola XLII. 63 Ay czo ſme ſwemu dluzni wykupitely! neb y wyſtrziehal nas, abychom newchodily w vſta ſwemu neprzietely; y doprzal, abychom geſstie z vſt geho wygiti mohly. Neodyal gt y hrzieſſnym nadiege, kdyz gt prowrtal lanytwu licze geho, aby bylo vteczy kudy. A tak hoſpodin y dal czlowieku przikazanie, aby nehrzieſſil; Y dal hrzieſſnym pokanie, aby nezuffal y žadny. Ale wyzme take, když zrzyme k bozie dobrotie, abychom gie neobratily k ſwemu zlemu. Neb gdeli (kto) dobrowolnie w hřiech proti božy zapowiedij, vffage, že ma welryb dierawe licze, Tudiezt die piſmo: Hrozno gt byti okolo zubow geho! ktoz to wie, az zahryzen budeſs aneb pohlczen? Protož nenie bezpecžno na božy miloſt y hrzieſſyti y dlyti pokanim. A kteru chce omluwu 10 mieti, ktoz w vſta wklone welrybu tomu, gſa wyſtrzežen; anebo, budely po- hlczen, newygde prowrtanim licze geho? A tak die ſwaty Rzehorz w kazani gednom: Nema gyž y gedne omluwy czlowiek. na boh netba a boh geho czaka; widi boh, že hrda gim czlowiek, a wſſak geho geſſtie odwolawa A, na- wratily ſie k niemu czlowiek, netolik chcze to gemu (str. 128) odpuſtiti, ale 15 ſlibuge y odplatu. A protoz (v) nebezpeczenſtwi ſie nedawayme, ſtrežme ſie hrziecha, newchazeyme w uſta welrybu toho tomu, hroznot gt okolo zubow geho! A ktož geſt tam giž, poſpieſs, neopozduy ſie, neodwlacz pokanim den ode dne. Složme obiczey protiwny božy miloſti a przigmiem ſie toho, czo gt libe bohu, a doydem lepſſieho bydla nezly w ragy. A toho nam pomoz, 20 Hoſpodine! DIETKY. (XLII Oznieczugit k dobremu pomluwy tyto! Chcet ſie nam wiece tazati o takych wiecech. y rzekl ſy, Ze gt hodne obratiti ſie hrzieſſnemu. Powiez nam, na czem zaležy hrziefſneho obracenie: Na geholy wuoly czy na zwlaſſtniem daru bozie miloſti? OTECZ. Wyſokych tiežete wiecy! A wſſak o nyeczemž gt w dobre krato- chwily y mluwiti. Rzkut, Ze na gednom ſamem z toho na niekteremž ſpaſenie plne nezaležie; A wſſak wiece to zaležy na daru božie miloſti, Abychom chtiely byti dobrzy, nezly na nas. nenie (to) toho, geſſto chce, aneb toho, geſſto biežy, ale geſt toho, geſſto ſie ſmiluge a wzbudij y pomož y da doko- 30 nati. Y zadny, ktož ſmrtedlnie hrzieſſy, nemož ſam bez pomocy božie wſtati. Tak hrziechem obwazan bude, Ze z gednoho zleho zly neprzietel gey (do druhého) vwede, a cziniti bude, czož hrziechu libo. A zdaly mnohokrat toho newyzna czlowiek, kdyz vczyni nietco nehodneho, a diegy gemu: »Proczs to vcžynil?« die: »tak memu hrziechu libo.« Die ſwaty Cryſoftom: Držewe, než 35 ſhrzieſſieme, (str. 129) na naſſy zaležy to wuoly: Chcemly dyablu powoliti czy nechcem. A yakz ſie obwiežem ſkutky geho, nebudem bez pomocy božy, ſwu woly mocy od nieho wygiti, yako lodij, kdyz nema, kto by gy oprawowal: tam, kam gy wietr powede, pogde. A protoz, ktoz ſie z hrziechu wydřze a obrati k bohu, dart geſt božie miloſti; Ano bez daru ducha ſwateho nemož 40 y zadny rzecy: Pan Gežifs. A opiet die kryftus: neprzide y zadny ku poznany 25
Kapitola XLII. 63 Ay czo ſme ſwemu dluzni wykupitely! neb y wyſtrziehal nas, abychom newchodily w vſta ſwemu neprzietely; y doprzal, abychom geſstie z vſt geho wygiti mohly. Neodyal gt y hrzieſſnym nadiege, kdyz gt prowrtal lanytwu licze geho, aby bylo vteczy kudy. A tak hoſpodin y dal czlowieku przikazanie, aby nehrzieſſil; Y dal hrzieſſnym pokanie, aby nezuffal y žadny. Ale wyzme take, když zrzyme k bozie dobrotie, abychom gie neobratily k ſwemu zlemu. Neb gdeli (kto) dobrowolnie w hřiech proti božy zapowiedij, vffage, že ma welryb dierawe licze, Tudiezt die piſmo: Hrozno gt byti okolo zubow geho! ktoz to wie, az zahryzen budeſs aneb pohlczen? Protož nenie bezpecžno na božy miloſt y hrzieſſyti y dlyti pokanim. A kteru chce omluwu 10 mieti, ktoz w vſta wklone welrybu tomu, gſa wyſtrzežen; anebo, budely po- hlczen, newygde prowrtanim licze geho? A tak die ſwaty Rzehorz w kazani gednom: Nema gyž y gedne omluwy czlowiek. na boh netba a boh geho czaka; widi boh, že hrda gim czlowiek, a wſſak geho geſſtie odwolawa A, na- wratily ſie k niemu czlowiek, netolik chcze to gemu (str. 128) odpuſtiti, ale 15 ſlibuge y odplatu. A protoz (v) nebezpeczenſtwi ſie nedawayme, ſtrežme ſie hrziecha, newchazeyme w uſta welrybu toho tomu, hroznot gt okolo zubow geho! A ktož geſt tam giž, poſpieſs, neopozduy ſie, neodwlacz pokanim den ode dne. Složme obiczey protiwny božy miloſti a przigmiem ſie toho, czo gt libe bohu, a doydem lepſſieho bydla nezly w ragy. A toho nam pomoz, 20 Hoſpodine! DIETKY. (XLII Oznieczugit k dobremu pomluwy tyto! Chcet ſie nam wiece tazati o takych wiecech. y rzekl ſy, Ze gt hodne obratiti ſie hrzieſſnemu. Powiez nam, na czem zaležy hrziefſneho obracenie: Na geholy wuoly czy na zwlaſſtniem daru bozie miloſti? OTECZ. Wyſokych tiežete wiecy! A wſſak o nyeczemž gt w dobre krato- chwily y mluwiti. Rzkut, Ze na gednom ſamem z toho na niekteremž ſpaſenie plne nezaležie; A wſſak wiece to zaležy na daru božie miloſti, Abychom chtiely byti dobrzy, nezly na nas. nenie (to) toho, geſſto chce, aneb toho, geſſto biežy, ale geſt toho, geſſto ſie ſmiluge a wzbudij y pomož y da doko- 30 nati. Y zadny, ktož ſmrtedlnie hrzieſſy, nemož ſam bez pomocy božie wſtati. Tak hrziechem obwazan bude, Ze z gednoho zleho zly neprzietel gey (do druhého) vwede, a cziniti bude, czož hrziechu libo. A zdaly mnohokrat toho newyzna czlowiek, kdyz vczyni nietco nehodneho, a diegy gemu: »Proczs to vcžynil?« die: »tak memu hrziechu libo.« Die ſwaty Cryſoftom: Držewe, než 35 ſhrzieſſieme, (str. 129) na naſſy zaležy to wuoly: Chcemly dyablu powoliti czy nechcem. A yakz ſie obwiežem ſkutky geho, nebudem bez pomocy božy, ſwu woly mocy od nieho wygiti, yako lodij, kdyz nema, kto by gy oprawowal: tam, kam gy wietr powede, pogde. A protoz, ktoz ſie z hrziechu wydřze a obrati k bohu, dart geſt božie miloſti; Ano bez daru ducha ſwateho nemož 40 y zadny rzecy: Pan Gežifs. A opiet die kryftus: neprzide y zadny ku poznany 25
Strana 33
Kapitola XLIII. 65 bez nas, Druhe I namy a trzetie namy, dada dobre myſliti a promienie w nas zlu wuoly w dobru. Tu pak wuoly naſſy ſpogy nas s ſebu a ſ nymi bude czyniti naſſe hodne. a kdyz zpuoſoby wſſeczky przyczyny, že budem moczy ſkutkem ſwe dobre dokonati, geſſto ſme chtiely, Tehdy gt on namy dokonal ſkutek. Protoz gedno od ſameho boha geſt poczatek naſſeho ſpaſenie. A naſſe powoleni k tomu a ſkutkem dokonanie, acz nenie ſamymi namy, wſſak nenie wſſie wieczy bez nas. Neb dar bozy miloſti wzbuzuge nayprw wuoly naſſie a yako wſiege, ze pomyſlyme dobreho nietczo a wzdrawy wuoly, kdyz pro- mieni zadoſt gegy a pomoz gy, przyweda gy k dokonani ſkutkem toho, 10 geſſto gt gyz chtiela. Take hugo podobnie ſie przymluwa k tomu, ržka: Duch ſwaty nayprw vczyni w czlowieku wuoly dobru, potom bude chtieni tomu pomahati, aby ſtalo bez rozpaczy, až by y bylo dokonano, aby daremnie nebylo chtienie. Nayprwe w nas chtienie wzbudij a pak tiem chtienim naſſim dokona 15 (str. 132) ſkutek. y bude to naſſie chtienie yako nadobie niektereho rzemeſlnika, geſſto gim ſwe dielo diela, yako nadobym, chtienim naſſim. A yakož dielnyk nayprwe ſam przypwi to nadobie, gymž by dielal, a pak tiem nadobym bude dielati, Takez duch ſwaty ſam nayprw wzbudi w czlowieku woly dobru A pak, tiem chtienim czlowieczim czoz bude cziniti, toho giž ne ſam, ale czlowieczim 20 chtienim. A wſſak wiece gt duchem ſwatym ten czyn dobry než toho czlo- wieka, Yako wiece gt dielo teſarzowo, geſſto ſekyru diela, než te ſekyry, gižto diela. a tak geden tyz ſkutek dobry y gt naſs y nenie. Geſt naſs, že, chtiecz, czinime; a nenie, že ne ſamy ſebu mame toho, že chczem dobremu a czynyme. 25 Yakoz nenie w naſſy moczy, bychom poznaly, czo gt dobre, lecz nam boh da poznati: Takez nenie w ſyle wole naſſe, bychom wzdy chtiely tomu, geſſto giž wieme, že gt dobre. Swaty Bernart vkazuge take, že y na bohu y na woli czlowieczie zależie ſpaſenie czlowieczie. Y die k onomu ſlowu, geſſto geſt rzekl ſwaty Pawel: Nenie na tom, geſſto bieży, ani na tom, geſſto 30 chce; ale gt na ſmilowani božym. Coz tehdy czyny ſwobodnoſt wuole? ržkut kratcze: Nebudely wuole ſwobodne, nebude, czo by mielo byti ſpaſeno; A nebudely ſmilowanie božieho, nebude ſpaſenie. Dwet ma byti: Gedno, od niehoz gde ſpaſenie; druhe, gemuž ſie ma ſpaſenie ſtati. neniet odgynud, gedno od boha; anyt mož dano gynemu 35 byti, gedno wuoly ktere (str. 133) dobre. Woly ſgednati s woly tee na(y)wyffie prawdy, poznagicz gy, ſpaſeniet gt. Protoz duch hrzieſſne- nedoyde ſpasenie, neb nenie ſgednana s božy woly wole geho, nepowolily božie woly, aby ſpoſluchal, kdyz czo przikaže, a vwieržil, kdyz co ſlibuge, a dieku a chwalu wzdawal gemu z darow geho. Možem to y w one rzeczy w apokalipſy zna- 40 menati, gto die: Ya ſtogim v wrat a tluku; ktoz mi otewrze, budu ſ nym wečerzeti a on ſe mnu. Neb boh potlucže yako v wrat ſrdcze czlowieczieho, k dobremu ponukuge a wzbuzuge, geſſto geſt dobre nad toto przyrozenie. A ktoz przyſtupy k woly geho, powoly, obliby to, ſtane po tom, wygde boh k niemu dary ſwymi, ſkrze nyez bude hoden taky czlowiek wietczie miloſti. 45 Besední řeči Štítného. 5
Kapitola XLIII. 65 bez nas, Druhe I namy a trzetie namy, dada dobre myſliti a promienie w nas zlu wuoly w dobru. Tu pak wuoly naſſy ſpogy nas s ſebu a ſ nymi bude czyniti naſſe hodne. a kdyz zpuoſoby wſſeczky przyczyny, že budem moczy ſkutkem ſwe dobre dokonati, geſſto ſme chtiely, Tehdy gt on namy dokonal ſkutek. Protoz gedno od ſameho boha geſt poczatek naſſeho ſpaſenie. A naſſe powoleni k tomu a ſkutkem dokonanie, acz nenie ſamymi namy, wſſak nenie wſſie wieczy bez nas. Neb dar bozy miloſti wzbuzuge nayprw wuoly naſſie a yako wſiege, ze pomyſlyme dobreho nietczo a wzdrawy wuoly, kdyz pro- mieni zadoſt gegy a pomoz gy, przyweda gy k dokonani ſkutkem toho, 10 geſſto gt gyz chtiela. Take hugo podobnie ſie przymluwa k tomu, ržka: Duch ſwaty nayprw vczyni w czlowieku wuoly dobru, potom bude chtieni tomu pomahati, aby ſtalo bez rozpaczy, až by y bylo dokonano, aby daremnie nebylo chtienie. Nayprwe w nas chtienie wzbudij a pak tiem chtienim naſſim dokona 15 (str. 132) ſkutek. y bude to naſſie chtienie yako nadobie niektereho rzemeſlnika, geſſto gim ſwe dielo diela, yako nadobym, chtienim naſſim. A yakož dielnyk nayprwe ſam przypwi to nadobie, gymž by dielal, a pak tiem nadobym bude dielati, Takez duch ſwaty ſam nayprw wzbudi w czlowieku woly dobru A pak, tiem chtienim czlowieczim czoz bude cziniti, toho giž ne ſam, ale czlowieczim 20 chtienim. A wſſak wiece gt duchem ſwatym ten czyn dobry než toho czlo- wieka, Yako wiece gt dielo teſarzowo, geſſto ſekyru diela, než te ſekyry, gižto diela. a tak geden tyz ſkutek dobry y gt naſs y nenie. Geſt naſs, že, chtiecz, czinime; a nenie, že ne ſamy ſebu mame toho, že chczem dobremu a czynyme. 25 Yakoz nenie w naſſy moczy, bychom poznaly, czo gt dobre, lecz nam boh da poznati: Takez nenie w ſyle wole naſſe, bychom wzdy chtiely tomu, geſſto giž wieme, že gt dobre. Swaty Bernart vkazuge take, že y na bohu y na woli czlowieczie zależie ſpaſenie czlowieczie. Y die k onomu ſlowu, geſſto geſt rzekl ſwaty Pawel: Nenie na tom, geſſto bieży, ani na tom, geſſto 30 chce; ale gt na ſmilowani božym. Coz tehdy czyny ſwobodnoſt wuole? ržkut kratcze: Nebudely wuole ſwobodne, nebude, czo by mielo byti ſpaſeno; A nebudely ſmilowanie božieho, nebude ſpaſenie. Dwet ma byti: Gedno, od niehoz gde ſpaſenie; druhe, gemuž ſie ma ſpaſenie ſtati. neniet odgynud, gedno od boha; anyt mož dano gynemu 35 byti, gedno wuoly ktere (str. 133) dobre. Woly ſgednati s woly tee na(y)wyffie prawdy, poznagicz gy, ſpaſeniet gt. Protoz duch hrzieſſne- nedoyde ſpasenie, neb nenie ſgednana s božy woly wole geho, nepowolily božie woly, aby ſpoſluchal, kdyz czo przikaže, a vwieržil, kdyz co ſlibuge, a dieku a chwalu wzdawal gemu z darow geho. Možem to y w one rzeczy w apokalipſy zna- 40 menati, gto die: Ya ſtogim v wrat a tluku; ktoz mi otewrze, budu ſ nym wečerzeti a on ſe mnu. Neb boh potlucže yako v wrat ſrdcze czlowieczieho, k dobremu ponukuge a wzbuzuge, geſſto geſt dobre nad toto przyrozenie. A ktoz przyſtupy k woly geho, powoly, obliby to, ſtane po tom, wygde boh k niemu dary ſwymi, ſkrze nyez bude hoden taky czlowiek wietczie miloſti. 45 Besední řeči Štítného. 5
Strana 34
Kapitola XLV. 67 kterymž chtie, Az by dal gim p to gich przyrozenie bieh weſti przed ſie. Ptoż kdyz czie ſwobodne wuoly geſſto vffagy ſobie wrazy wpokoru- gimz pokornych nadiege powzdwihuge przezeſyl nas padmuže tak welikeho Ale že ſie gt pokanim oprawil, to gt nas powzdwihlo. Proto y ſwaty Auguſtyn die: Nikdy czlowiek nema hrziechow welikoſti wazyti bez bożie miloſti Ani dobroty božie bez vprzieme geho ſprawedlnoſti. a kdyz by to wiediel czlowiek, ze gediny niekto znich ze wſſech ma zatracen byti, wſſak by ſie miel bati za to, by on ten nebyl a ſtrzieczy ſie hrziechu. A takez, by gediny miel byti ſpaſen, miel by uffati, ze on ten bude, a cziniti dobrze. Amen. 5 DIETKY. (XLV) Vdely tiem nemilegy (str. 136) bohu, kto geſt byl v welikych hrzieſſiech, 10 ačz ſie y pokage? OTECZ. Mnoho geſt przikladow, že boh wſſeczko odpuſſtie zawinnienie, ktoz geho wiernie picze, wiecz toho neopaczy k hanbie geho ani tiem menie bude geho milowati, Yakož geſt ſwate marzie magdalenie vczinil, Swatemu Petru, Swatemu Pawlu y mnoho ginym, A w nich vkazal, ze kde geſt hrziech 15 oplynul, tu gt nad to mohl dar miloſti geho oplynuti. Ay ſwaty Petr w ſwem ſlybu neſtal. Zaprzel, by |ne|znal kryſta; a, klna ſie y prziſahage, tee krzywdy potwrzowal. A kdyz wiernie toho zelel, tak ſhola boh odpuſtil to gemu, že potom poruczil gemu weſſken koſtel. Swaty Pawel byl hubcze ſwatych, nechtiel pamieti gmena kryſtowa oſtawiti. A když 20 ſwoy blud poznal a zelel wiernie toho, welice w niem oplynul dar božie miloſti, ze gim wiera oſwiecena. Tež ſwata Marzie Magdalena w kakych hrzie- ſſiech byla, na boh netbagicz, miloſt k tieleſne zadoſti obratiwſſy! a yakz k ſobie przyſſla a želela ſwe marnoſti, wzala ynhed dary bożie, w nichz byla ynhed wzaczna bohu: Proti hrdoſti pokoru, Proti necziſte, ſmilne miloſti miloſt 25 czyſtu a wruczy k bohu a horzkoſt ſkruſſenie ſrdeczneho; Proti ſwym tieleſnym rozkoſſem padla k noham ſyna božieho; wlaſy tiemy, gym(i)ž mnohe drazdila k ſmilſtwu, trzela nohy praſſne ſynu božie?, oſtawſſy w nych ſmylne liboſti. Tomu ſie diwie ſwaty Bernart, die: Y co rzku o twê miloſrdij, dobry Gezyſſy, Ze nicz menie hrzieſſneho nemilugeſs, když ſie obrati, (str. 137) nezly 30 toho, geſſto ſie gt hrziechem nikdy nezkalel? Die take ſwaty Augustyn: Ne tit ſu w ne(na)wiſti bohu, geſſto ſu hrzieſſily, ale tij, geſſto z hrziechu nechtie wſtati. A rzek boh ſkrze proroka: To, že geſt byl hrzieſſny, nebude ſſkoditi hrzieſſnemu, kdyz ſie odwrati od ſwych hrziechow. Ale tak nam to miloſrdie božie k vžytku, acz ſie obratiti k bohu ne- 35 opozdime A nebudemly hrziechow k hrziechô prżyczinieti. A welmi ge ſtraſſnſile, przywyknucz hrzieſſyti, opozdienie! Neb, yakozt wzdy, to rzku: ſam ſwu mocy czlowiek nemoz ztrhati dyablowych ſwazkow A, geſſto ſem rzekl ſwateho Pawla powiedienie, že tu oplywa dar božie miloſti, kdez gt byl hrziech oplynul. Ne we wſſecht to tak wychazie, ale gedno w tiech, geſſto ſie k bohu v wruczy 40 5*
Kapitola XLV. 67 kterymž chtie, Az by dal gim p to gich przyrozenie bieh weſti przed ſie. Ptoż kdyz czie ſwobodne wuoly geſſto vffagy ſobie wrazy wpokoru- gimz pokornych nadiege powzdwihuge przezeſyl nas padmuže tak welikeho Ale že ſie gt pokanim oprawil, to gt nas powzdwihlo. Proto y ſwaty Auguſtyn die: Nikdy czlowiek nema hrziechow welikoſti wazyti bez bożie miloſti Ani dobroty božie bez vprzieme geho ſprawedlnoſti. a kdyz by to wiediel czlowiek, ze gediny niekto znich ze wſſech ma zatracen byti, wſſak by ſie miel bati za to, by on ten nebyl a ſtrzieczy ſie hrziechu. A takez, by gediny miel byti ſpaſen, miel by uffati, ze on ten bude, a cziniti dobrze. Amen. 5 DIETKY. (XLV) Vdely tiem nemilegy (str. 136) bohu, kto geſt byl v welikych hrzieſſiech, 10 ačz ſie y pokage? OTECZ. Mnoho geſt przikladow, že boh wſſeczko odpuſſtie zawinnienie, ktoz geho wiernie picze, wiecz toho neopaczy k hanbie geho ani tiem menie bude geho milowati, Yakož geſt ſwate marzie magdalenie vczinil, Swatemu Petru, Swatemu Pawlu y mnoho ginym, A w nich vkazal, ze kde geſt hrziech 15 oplynul, tu gt nad to mohl dar miloſti geho oplynuti. Ay ſwaty Petr w ſwem ſlybu neſtal. Zaprzel, by |ne|znal kryſta; a, klna ſie y prziſahage, tee krzywdy potwrzowal. A kdyz wiernie toho zelel, tak ſhola boh odpuſtil to gemu, že potom poruczil gemu weſſken koſtel. Swaty Pawel byl hubcze ſwatych, nechtiel pamieti gmena kryſtowa oſtawiti. A když 20 ſwoy blud poznal a zelel wiernie toho, welice w niem oplynul dar božie miloſti, ze gim wiera oſwiecena. Tež ſwata Marzie Magdalena w kakych hrzie- ſſiech byla, na boh netbagicz, miloſt k tieleſne zadoſti obratiwſſy! a yakz k ſobie przyſſla a želela ſwe marnoſti, wzala ynhed dary bożie, w nichz byla ynhed wzaczna bohu: Proti hrdoſti pokoru, Proti necziſte, ſmilne miloſti miloſt 25 czyſtu a wruczy k bohu a horzkoſt ſkruſſenie ſrdeczneho; Proti ſwym tieleſnym rozkoſſem padla k noham ſyna božieho; wlaſy tiemy, gym(i)ž mnohe drazdila k ſmilſtwu, trzela nohy praſſne ſynu božie?, oſtawſſy w nych ſmylne liboſti. Tomu ſie diwie ſwaty Bernart, die: Y co rzku o twê miloſrdij, dobry Gezyſſy, Ze nicz menie hrzieſſneho nemilugeſs, když ſie obrati, (str. 137) nezly 30 toho, geſſto ſie gt hrziechem nikdy nezkalel? Die take ſwaty Augustyn: Ne tit ſu w ne(na)wiſti bohu, geſſto ſu hrzieſſily, ale tij, geſſto z hrziechu nechtie wſtati. A rzek boh ſkrze proroka: To, že geſt byl hrzieſſny, nebude ſſkoditi hrzieſſnemu, kdyz ſie odwrati od ſwych hrziechow. Ale tak nam to miloſrdie božie k vžytku, acz ſie obratiti k bohu ne- 35 opozdime A nebudemly hrziechow k hrziechô prżyczinieti. A welmi ge ſtraſſnſile, przywyknucz hrzieſſyti, opozdienie! Neb, yakozt wzdy, to rzku: ſam ſwu mocy czlowiek nemoz ztrhati dyablowych ſwazkow A, geſſto ſem rzekl ſwateho Pawla powiedienie, že tu oplywa dar božie miloſti, kdez gt byl hrziech oplynul. Ne we wſſecht to tak wychazie, ale gedno w tiech, geſſto ſie k bohu v wruczy 40 5*
Strana 35
Kapitola XLVII. 69 DIETKY. (XLVII) Obra rada! kdyz geſt tak boh miloſrdny geſſtie naleznê miloſt geho. OTECZ. Držewe ſem prawil, Ze ſwu woly padnuti w hrziech možem a ſwym netbanim dame sie vwazati hrziechu; Ale bez zwlafſtnie pomoczy daru božieho nemožem wſtati. A yakozt gt welike božie miloſrdie, niczt geho ſprawedlnoſt nenie menſſie A ſud geho ſprawedlnoſti ſkryt geſt przed namy. Protož wyz kazdy, by w hrziech nevpadl; A kto geſt w hrzieſſe, kdyz buoh w ſrdcy napomene, wiz, by ſie neobmeſſkal wſtati. Kto geſt nepadl, boy ſie božie ſprawedlnoſti; A kto gt padl, vffay do geho miloſti. Y mluwi o tom ſwaty Rzehorž w temž mieſtie (str. 140) O onom welrybu, gehoz lanitwu boh prowrtal, a die: Pilnie ſie gt ſtrziecy, aby ten welryb 10 nepohltil; Ale wſſak, pohltili koho, Geſtly že wiernie hrziechu picze, nl na- leznet dieru w lanitwie geho. kto gt nepopaden vſty geho, strzez ſie, aby nebyl popaden. hrozat gt okolo zubow geho! Stworzitel naš miloſrdnyt gt y ſprawedliwy, A wſſak nerziekay: necht ſhrzieſſim, miloſrdnyt gt, odpuſtit mi. Ani take, kto geſt ſhrzieſſil, rozpakug ſie, rzka: Sprawedlnyt gt, odpuſtit. 15 Odpuſtit boh, gehož czlok wiernie žele; ale boy ſie toho dopuſtiti, gehož newieſs, budeſſly moczy wiernie želeti; A gehoz by muſyl želeti, Lepet ſie toho nedopuſtiti. Boy ſie przed dopuſſtienim ſprawedlnoſti a vffay w miloſt, kdyz by gyz ſhrzeſſil. Ne tak ſie boy ſprawedlnoſti, až by ſie nadiegy ne- vtieſſil; ani tak vffay do miloſti, až by ſwym ranam lekarzſtwie hodne obmeſſkal. 20 pod božy dobrotu raduy ſie nadiege hrzieſſneho a pod geho krutym ſudem ſtrachuy ſie hrzieſſny, czakage pomſty. Dwogy pomocz vczinil boh narodu lidſke?: kdyz gt ani zamlczal, by newyſtrziehl tiech, gichz ten welryb vſty geſſtie neobkliczil, aby w vſta geho newchazely; Ani gt zuoſtawil gyž popadenych, by gym, kudy by asa z vſt 25 vtekly, neprzyprawil. Protoz piſmo dwa znamenita muže vkazuge: Dawida a Petra, že ſu byli pohyleni, aby ſie tu menſſy wyſtrziehly, kdez wietczy padly. A pak prawi obu pokani, aby, giž padly, aſa w tom ſie neobmeſſkaly. Protož, kdyz geſt padl Dawid, (str. 141) nebud ſwym ſtanim bezpeczen y zadny; A že geſt take wſtal, protoz, ktož padne, nerozpakug ſie, ay kterak piſmo 30 tymz hrdee da padnuti, geſſto geſt gy(m) dal mocz ke zlemu ſie obratiti neb k dobremu. nepomahag(e) zvlaſſtnym darem, Neſprawnie gt nevczinil. Nebyl gt tiem dlužen, Jakoz nevczini neſprawnie, acz ſteblu neſpomož, aby ne- ſhorzalo, kdyz w ohen przide. a pakly komu zwlaſſtnim ſwym darem po- mož, take krzywdy nevczyni. A gt niekak ſprawne, gelikoz, zrziecz k do- 35 brotie geho, aby niekomu wzkazal ſwu miloſt, ſpomaha woly geho ; Ale ſwobodnoſti neoteyma, aby ſie hnula k dobremu. A tak lecz zuoſtawi koho lecz pomoz komu, obee to mož ſprawedliwie vcziniti: gedno ſamu ſprawedl- noſti, Druhe ſprawedlnoſti z ſwe dobroty. A krzywdy nykterymž y žad- nemu nevczyny, kdyzt ſwym darem zwlaſſtnim pomož komu z mocy (dá- 40 blovy), aczt by y moczy gemu odyal wſſeczky; neb on krzywie držy lidij, krzywdu gich dobyw. Ale lide ſu ſprawnie w mocy geho; neb ne bez dieky 5
Kapitola XLVII. 69 DIETKY. (XLVII) Obra rada! kdyz geſt tak boh miloſrdny geſſtie naleznê miloſt geho. OTECZ. Držewe ſem prawil, Ze ſwu woly padnuti w hrziech možem a ſwym netbanim dame sie vwazati hrziechu; Ale bez zwlafſtnie pomoczy daru božieho nemožem wſtati. A yakozt gt welike božie miloſrdie, niczt geho ſprawedlnoſt nenie menſſie A ſud geho ſprawedlnoſti ſkryt geſt przed namy. Protož wyz kazdy, by w hrziech nevpadl; A kto geſt w hrzieſſe, kdyz buoh w ſrdcy napomene, wiz, by ſie neobmeſſkal wſtati. Kto geſt nepadl, boy ſie božie ſprawedlnoſti; A kto gt padl, vffay do geho miloſti. Y mluwi o tom ſwaty Rzehorž w temž mieſtie (str. 140) O onom welrybu, gehoz lanitwu boh prowrtal, a die: Pilnie ſie gt ſtrziecy, aby ten welryb 10 nepohltil; Ale wſſak, pohltili koho, Geſtly že wiernie hrziechu picze, nl na- leznet dieru w lanitwie geho. kto gt nepopaden vſty geho, strzez ſie, aby nebyl popaden. hrozat gt okolo zubow geho! Stworzitel naš miloſrdnyt gt y ſprawedliwy, A wſſak nerziekay: necht ſhrzieſſim, miloſrdnyt gt, odpuſtit mi. Ani take, kto geſt ſhrzieſſil, rozpakug ſie, rzka: Sprawedlnyt gt, odpuſtit. 15 Odpuſtit boh, gehož czlok wiernie žele; ale boy ſie toho dopuſtiti, gehož newieſs, budeſſly moczy wiernie želeti; A gehoz by muſyl želeti, Lepet ſie toho nedopuſtiti. Boy ſie przed dopuſſtienim ſprawedlnoſti a vffay w miloſt, kdyz by gyz ſhrzeſſil. Ne tak ſie boy ſprawedlnoſti, až by ſie nadiegy ne- vtieſſil; ani tak vffay do miloſti, až by ſwym ranam lekarzſtwie hodne obmeſſkal. 20 pod božy dobrotu raduy ſie nadiege hrzieſſneho a pod geho krutym ſudem ſtrachuy ſie hrzieſſny, czakage pomſty. Dwogy pomocz vczinil boh narodu lidſke?: kdyz gt ani zamlczal, by newyſtrziehl tiech, gichz ten welryb vſty geſſtie neobkliczil, aby w vſta geho newchazely; Ani gt zuoſtawil gyž popadenych, by gym, kudy by asa z vſt 25 vtekly, neprzyprawil. Protoz piſmo dwa znamenita muže vkazuge: Dawida a Petra, že ſu byli pohyleni, aby ſie tu menſſy wyſtrziehly, kdez wietczy padly. A pak prawi obu pokani, aby, giž padly, aſa w tom ſie neobmeſſkaly. Protož, kdyz geſt padl Dawid, (str. 141) nebud ſwym ſtanim bezpeczen y zadny; A že geſt take wſtal, protoz, ktož padne, nerozpakug ſie, ay kterak piſmo 30 tymz hrdee da padnuti, geſſto geſt gy(m) dal mocz ke zlemu ſie obratiti neb k dobremu. nepomahag(e) zvlaſſtnym darem, Neſprawnie gt nevczinil. Nebyl gt tiem dlužen, Jakoz nevczini neſprawnie, acz ſteblu neſpomož, aby ne- ſhorzalo, kdyz w ohen przide. a pakly komu zwlaſſtnim ſwym darem po- mož, take krzywdy nevczyni. A gt niekak ſprawne, gelikoz, zrziecz k do- 35 brotie geho, aby niekomu wzkazal ſwu miloſt, ſpomaha woly geho ; Ale ſwobodnoſti neoteyma, aby ſie hnula k dobremu. A tak lecz zuoſtawi koho lecz pomoz komu, obee to mož ſprawedliwie vcziniti: gedno ſamu ſprawedl- noſti, Druhe ſprawedlnoſti z ſwe dobroty. A krzywdy nykterymž y žad- nemu nevczyny, kdyzt ſwym darem zwlaſſtnim pomož komu z mocy (dá- 40 blovy), aczt by y moczy gemu odyal wſſeczky; neb on krzywie držy lidij, krzywdu gich dobyw. Ale lide ſu ſprawnie w mocy geho; neb ne bez dieky 5
Strana 36
Kapitola XLVIII. 71 tomu, procz temierz wzdy ſprawedlny czlowiek przyde s ſudu, Ano netolik nepopraweno gemu tee (str. 144) krzywdy, geſsto sie gt gemu stala; Ale czasto bude odſuzen yako winny a bude wynnemu pomoženo, yako by praw byl? A kto gt, by rozumiel tomu, procz da boh niekomu žywu byti, geſſto mno- hych ſmrt ſkrzen bude; A druhy vmrze, geſſto by ſie mnohy hodil k gich žywotu? Niekto mocz wezme a wlaſti bude, geſſto pilnie bude dobrym ſſko- diti; A druhy nemož k tomu przigiti, aby wladl, A gedine proto chtiel by wlaſti, aby mohl dobrym pomahati. Niekto by rad byl v pokogi, bez pracze, a wſſak rozlicznu praczy obwazan bude; A niekto rad by neſl pracy a bez ſwe dieky v pokoge bude, nemage o czem praczowati. Niekto, zle poczna 10 žyw byti, dokona dobrže, dotud geho buoh czaka, až ſie y polepſſy; A druhy, dobrze poczna, odwrati ſie a zahyne, geſſto ſie gt zdalo, by dobry byl. Niekto, zle poczna, huorze ſkona; a druhy, poczna dobrze, wzdy proſpiewa. Niekto by rad doſſel ſwrchowanie žywota dobreho a nemož; a druhy by mohl, y ne- chce. Y kto ge ten, geſſto by mohl progiti hlubokoſt taynych ſudow božiech? A protoz wyznay ſie czlowiek, ze gich ne(w)ie. a že gich newie, bud pokoren, Boy ſie, nevffay w ſie, Zaday pomoczy ſweho ſtworzytele. A tak, cożkoly trpyme, tiem mame trpieti pokorniegie, czim menie wieme, procz czo trpyme. 5 15 DIETKY. (XLVIII) Jdime to, ze ſu neſtihnuty ſudowe božy. a protoz ſtrach ny obchazie, ze newieme: miloſtily budem hodny czyli nenawiſti. On ſam wie, komu 20 ſpomož, a koho necha w zahynuti. On wie, (str. 145) komu przychyſtal przy- czyny, hodne k ſaſeni geho. OTECZ. Rozumiemt, kam mie chczete zaweſti w hluboke wiecy; Ale ne- mohut k tomu gyneho rzecy, než ržkut s žaltarzem: Boh naſs w neby to wſſe, czoz gt chtiel, vczynil w neby y w zemy. latinie nebe ſlowe Celum a 25 celare gt tagiti. A tak nebe mož byti rzečzeno taynoſt. a kdyz geſt boh w taynoſti A w taynoſti vczinil to wſſe, czoz gt chtiel, kakz my chcem pro- giti taynoſt geho? Protoz sczakayme, azt nas y poyme w nebe, w ſwu tay- noſt, kdezt nam zgewi mnohe wieczy, geſſto ſu nam zde tayny. A zatiem ſwateho Auguſtyna ſpoſluchayme, geſſto mluwi o tô ſlowu, geſſto ge rzekl 30 kryſtus: y zadny neprzide ke mnie, gedno acz gey moy otecz potahne. Prawi: koho tahne a koho netahne Aneb procz tohoto tahne a tohoto netahne. Ne- rod rozſuzowati, nechceſſly bluditi. Netahnely tebe, pros at tie potahne. Neb co gt gineho než dar božy, kto ſie hne k bohu. a za ten w pokorze ſluſſie proſyti boha. A yakoz ted ſlyſſyte y od ſwateho Auguſtyna: Wſſetecznie tay- 35 nych ſudow bozich nezprawuyte; Na tiech fie nemudroſt neobracuyte, geſstot diegy: Smely k ſpaſeni przychyſtani, budem ſpaſeni. A pak negdu tu ceſtu, geſſto gt k ſpaſeni przychyſtana, aby ſie k bohu obratily, dobrze czinily a w tom ſtaly. Protož die ſwaty Auguſtyn: Neyſyli przichyſtan k ſpaſeni, czyn tak, aby byl przychyſtan. Neb nemudra gt nadiege, by kto przyſſel k ſpaſeni, 40 negda tu ceſtu, geſſto geſt k ſpaſeni przichyſtana; ale wzeygdij na ceſtu a na-
Kapitola XLVIII. 71 tomu, procz temierz wzdy ſprawedlny czlowiek przyde s ſudu, Ano netolik nepopraweno gemu tee (str. 144) krzywdy, geſsto sie gt gemu stala; Ale czasto bude odſuzen yako winny a bude wynnemu pomoženo, yako by praw byl? A kto gt, by rozumiel tomu, procz da boh niekomu žywu byti, geſſto mno- hych ſmrt ſkrzen bude; A druhy vmrze, geſſto by ſie mnohy hodil k gich žywotu? Niekto mocz wezme a wlaſti bude, geſſto pilnie bude dobrym ſſko- diti; A druhy nemož k tomu przigiti, aby wladl, A gedine proto chtiel by wlaſti, aby mohl dobrym pomahati. Niekto by rad byl v pokogi, bez pracze, a wſſak rozlicznu praczy obwazan bude; A niekto rad by neſl pracy a bez ſwe dieky v pokoge bude, nemage o czem praczowati. Niekto, zle poczna 10 žyw byti, dokona dobrže, dotud geho buoh czaka, až ſie y polepſſy; A druhy, dobrze poczna, odwrati ſie a zahyne, geſſto ſie gt zdalo, by dobry byl. Niekto, zle poczna, huorze ſkona; a druhy, poczna dobrze, wzdy proſpiewa. Niekto by rad doſſel ſwrchowanie žywota dobreho a nemož; a druhy by mohl, y ne- chce. Y kto ge ten, geſſto by mohl progiti hlubokoſt taynych ſudow božiech? A protoz wyznay ſie czlowiek, ze gich ne(w)ie. a že gich newie, bud pokoren, Boy ſie, nevffay w ſie, Zaday pomoczy ſweho ſtworzytele. A tak, cożkoly trpyme, tiem mame trpieti pokorniegie, czim menie wieme, procz czo trpyme. 5 15 DIETKY. (XLVIII) Jdime to, ze ſu neſtihnuty ſudowe božy. a protoz ſtrach ny obchazie, ze newieme: miloſtily budem hodny czyli nenawiſti. On ſam wie, komu 20 ſpomož, a koho necha w zahynuti. On wie, (str. 145) komu przychyſtal przy- czyny, hodne k ſaſeni geho. OTECZ. Rozumiemt, kam mie chczete zaweſti w hluboke wiecy; Ale ne- mohut k tomu gyneho rzecy, než ržkut s žaltarzem: Boh naſs w neby to wſſe, czoz gt chtiel, vczynil w neby y w zemy. latinie nebe ſlowe Celum a 25 celare gt tagiti. A tak nebe mož byti rzečzeno taynoſt. a kdyz geſt boh w taynoſti A w taynoſti vczinil to wſſe, czoz gt chtiel, kakz my chcem pro- giti taynoſt geho? Protoz sczakayme, azt nas y poyme w nebe, w ſwu tay- noſt, kdezt nam zgewi mnohe wieczy, geſſto ſu nam zde tayny. A zatiem ſwateho Auguſtyna ſpoſluchayme, geſſto mluwi o tô ſlowu, geſſto ge rzekl 30 kryſtus: y zadny neprzide ke mnie, gedno acz gey moy otecz potahne. Prawi: koho tahne a koho netahne Aneb procz tohoto tahne a tohoto netahne. Ne- rod rozſuzowati, nechceſſly bluditi. Netahnely tebe, pros at tie potahne. Neb co gt gineho než dar božy, kto ſie hne k bohu. a za ten w pokorze ſluſſie proſyti boha. A yakoz ted ſlyſſyte y od ſwateho Auguſtyna: Wſſetecznie tay- 35 nych ſudow bozich nezprawuyte; Na tiech fie nemudroſt neobracuyte, geſstot diegy: Smely k ſpaſeni przychyſtani, budem ſpaſeni. A pak negdu tu ceſtu, geſſto gt k ſpaſeni przychyſtana, aby ſie k bohu obratily, dobrze czinily a w tom ſtaly. Protož die ſwaty Auguſtyn: Neyſyli przichyſtan k ſpaſeni, czyn tak, aby byl przychyſtan. Neb nemudra gt nadiege, by kto przyſſel k ſpaſeni, 40 negda tu ceſtu, geſſto geſt k ſpaſeni przichyſtana; ale wzeygdij na ceſtu a na-
Strana 37
Kapitola L. 73 ze nebude dluznik tiem dluhu prazden, az by ſie gyž y nedluzil wiece, lečz dluh (str. 148) zaplati aneb ſproſy. A když, w pokani ſa, pykati bude, ztrati prwnie ſprawedlnoſti, tehdy ma s bazny aſa teto druhe oſtrzehati. To pak bude dalſſy proſpiech w ceſtie božie: zdrzeti pokuſſenie. A to kazdeho potka niekteru ſtranu, Nebo žywot naſs na tomto ſwietie nicz nenie než boyowati. Protoz die piſmo: Przypraw ſwu duſſy ku pokuſſeny! Geſſto pak die: Przypoy ſie k bohu, Vczy, aby miloſti k bohu yako welnul a przygednal wuoly ſwu dayte k tomu ſrdce ſbozy poddal Acz vſlyſſy ſlowo bożie, acz w nyem poczne y wzchoditi, Przide niektera o ſbožie pilnoſt a zahyne w nyem vžytek ſlowa božieho. Vczyni nietczo proti prawdie, aby aneb neztratil toho, czoz 10 ma; aneb toho doſahl, gehoz nema. Ay kakt trnie to vduſuge, ze newznykne vzytek bozieho ſlowa! A ſamt geſt kryſtus k trny ſbožie przypodobnal w tee powieſti. Y die k to? ſwaty Rzehorz: Bychom my ſbożie k trny přzyrownawaly, zdalo by ſie nepodobne; ano trnie bode a ſbožie gt milo. A wſſakt gt ſbožie 15 bodliwe trnie; neb nelze ge mieti geho, by w nyem lopot nepotykala a teſk- noſt mnoha neubadala. Mudremut gt byti, kto by, w hromadu trnie tlacze, y nezbodl ſie a neztrhal na ſobie rucha. Takezt geſt nelze ſbozie hromažditi bez rozlicznych protiwnych puotek, A owſſem by rucha neztrhal newinnoſti. A yakoz opiet to ſiemie, geſſto v ceſty padne, vžytka neprzinoſy; neb, gducz 20 lide, potlaczy gie a ptaczy ſberu: Takez, když tij ſlyſſie ſlowo bożie, geſſto ſie tiech držie, geſſto gdu ſſyroku ceſtu, geſſto wede k zatraceni, neprzineſe w nich vzytka. (str. 149) Acz ſu co byli pochytily, lide potlaczie, nedadie wzniknuti, budu rzecy: Chceſs z ſebe begharda aneb bekyni vcziniti, tot ſluſſie na ſwrchowane! A tak on ſycz, on onak, až y potlaczie božie ſlowo a pe- 25 kelny ptacy yako wrany okolo ceſty ſberu z ſrdce to drahe ſiemie do oſtatka. A tak možem tu hlucznu ceſtu rozomieti ta ſrdce, w nichž gde rozlicznych myſſleny hluk weliky a rozbroyny. Tent hluk take potlaczuge ſiemie božieho ſlowa, ktož podda ſwe ſrdce tomu; A(n) zly duchowe ſberu (je), bywagicz tu. Neb duch ſwaty odchodij od tiech myſſleny, gto ſu bez rozomu. A o trze- 30 tim opiet tež, yakoz y to ſiemie neprzineſe vžytku, geſſto w ſkalu padnu, acz wzeyde sprwa; ale, že nevgme ſie hluboko korzen, vſchne. Takez lide ſte ſrdce twrdeho, bozy miloſti neobwlaženeho, acz radij vſlyſſie ſlowo prawdy, geſſto gim vkaže nietczo; A, yakz przide pokuſſenie, nemagicz korzene, zhynu. A geſſto gim bieſſe mila prawda, kdyz ſie gim w czem vkazala, to nebude 35 gim mila, kdyz ge vkaže. Ale cztwrte ſiemie, geſſto padne w dobru roly, przyneſe vzytek. Takez tij, geſſto w dobre ſrdce przigmu ſlowo bozie, dadie vzytek wietſſy y menſsy. Amen. 5 DIETKY. (L) Vdy to gde, ze tak ſu rozliczni lidſſtij vmyſlowe: Gedni ſtogie po marnê ſwietu A druXhzy po tom, geſſto gt dobre? 40 OTECZ. Drzewe ſem rzekl, Ze boh, nad kymz ſie ſmiluge, tomu bude miloſrdê; a komuž bude miloſrden, nad tiem ſie ſmiluge. Ale k waſſie otazce
Kapitola L. 73 ze nebude dluznik tiem dluhu prazden, az by ſie gyž y nedluzil wiece, lečz dluh (str. 148) zaplati aneb ſproſy. A když, w pokani ſa, pykati bude, ztrati prwnie ſprawedlnoſti, tehdy ma s bazny aſa teto druhe oſtrzehati. To pak bude dalſſy proſpiech w ceſtie božie: zdrzeti pokuſſenie. A to kazdeho potka niekteru ſtranu, Nebo žywot naſs na tomto ſwietie nicz nenie než boyowati. Protoz die piſmo: Przypraw ſwu duſſy ku pokuſſeny! Geſſto pak die: Przypoy ſie k bohu, Vczy, aby miloſti k bohu yako welnul a przygednal wuoly ſwu dayte k tomu ſrdce ſbozy poddal Acz vſlyſſy ſlowo bożie, acz w nyem poczne y wzchoditi, Przide niektera o ſbožie pilnoſt a zahyne w nyem vžytek ſlowa božieho. Vczyni nietczo proti prawdie, aby aneb neztratil toho, czoz 10 ma; aneb toho doſahl, gehoz nema. Ay kakt trnie to vduſuge, ze newznykne vzytek bozieho ſlowa! A ſamt geſt kryſtus k trny ſbožie przypodobnal w tee powieſti. Y die k to? ſwaty Rzehorz: Bychom my ſbożie k trny přzyrownawaly, zdalo by ſie nepodobne; ano trnie bode a ſbožie gt milo. A wſſakt gt ſbožie 15 bodliwe trnie; neb nelze ge mieti geho, by w nyem lopot nepotykala a teſk- noſt mnoha neubadala. Mudremut gt byti, kto by, w hromadu trnie tlacze, y nezbodl ſie a neztrhal na ſobie rucha. Takezt geſt nelze ſbozie hromažditi bez rozlicznych protiwnych puotek, A owſſem by rucha neztrhal newinnoſti. A yakoz opiet to ſiemie, geſſto v ceſty padne, vžytka neprzinoſy; neb, gducz 20 lide, potlaczy gie a ptaczy ſberu: Takez, když tij ſlyſſie ſlowo bożie, geſſto ſie tiech držie, geſſto gdu ſſyroku ceſtu, geſſto wede k zatraceni, neprzineſe w nich vzytka. (str. 149) Acz ſu co byli pochytily, lide potlaczie, nedadie wzniknuti, budu rzecy: Chceſs z ſebe begharda aneb bekyni vcziniti, tot ſluſſie na ſwrchowane! A tak on ſycz, on onak, až y potlaczie božie ſlowo a pe- 25 kelny ptacy yako wrany okolo ceſty ſberu z ſrdce to drahe ſiemie do oſtatka. A tak možem tu hlucznu ceſtu rozomieti ta ſrdce, w nichž gde rozlicznych myſſleny hluk weliky a rozbroyny. Tent hluk take potlaczuge ſiemie božieho ſlowa, ktož podda ſwe ſrdce tomu; A(n) zly duchowe ſberu (je), bywagicz tu. Neb duch ſwaty odchodij od tiech myſſleny, gto ſu bez rozomu. A o trze- 30 tim opiet tež, yakoz y to ſiemie neprzineſe vžytku, geſſto w ſkalu padnu, acz wzeyde sprwa; ale, že nevgme ſie hluboko korzen, vſchne. Takez lide ſte ſrdce twrdeho, bozy miloſti neobwlaženeho, acz radij vſlyſſie ſlowo prawdy, geſſto gim vkaže nietczo; A, yakz przide pokuſſenie, nemagicz korzene, zhynu. A geſſto gim bieſſe mila prawda, kdyz ſie gim w czem vkazala, to nebude 35 gim mila, kdyz ge vkaže. Ale cztwrte ſiemie, geſſto padne w dobru roly, przyneſe vzytek. Takez tij, geſſto w dobre ſrdce przigmu ſlowo bozie, dadie vzytek wietſſy y menſsy. Amen. 5 DIETKY. (L) Vdy to gde, ze tak ſu rozliczni lidſſtij vmyſlowe: Gedni ſtogie po marnê ſwietu A druXhzy po tom, geſſto gt dobre? 40 OTECZ. Drzewe ſem rzekl, Ze boh, nad kymz ſie ſmiluge, tomu bude miloſrdê; a komuž bude miloſrden, nad tiem ſie ſmiluge. Ale k waſſie otazce
Strana 38
Kapitola LI. 75 k kragy ſie blyziti nebeſkemu; ani geſt gim žel, acz ktere zde trpie nedo- ſtatky. A kdyz ſwe wieczy proti zdeyſſim neohradie nedoſtatkom, czo geſt gineho? gedno že tiech bud nechtie pilni byti, gimz geſt nelze trwati; Nebo, widucz ſie zde gedno yako na puti, chtiecz w ſwem kragy radoſt mieti, Netbagi v bezbydly neſtalym ſſtieſtim ſſtiaſtny byti. Ale zlij, czimž dalſſe ſu od diediczſtwa wieczneho krage, tiê hlubſſie budam zaklady zde na ſwietie vkladagy. A dobrze gt rzeczeno, že zlych budy nebudu pewny. Neb, kdyz magy gyž za to, že ſu ſwu wiecz welmy dobrze ohradily, tehdy, kdyz nemnye, ſpadne na nye wieczne horze a zborzy ſie gim nadiege, geſſto ſu gy w ſwych budach miely. 5 10 DIETKY. (LI) M ily tatiku, a ſnad poſlednim ſkruſſenim naleznu geſſtie bozy miloſt? OTECZ. O blazniwa a nebezpeczna wiecz nadiege dliti obraczenym do nemoczy! A wſſak, budely kto aſa napoſledy želeti wiernie, ze tak marne wieczy milowal, w nychz giž widij, že y gedne nema pomoczy, A ze gt byl netbaw boha ſweho a te ceſty, geſſto gt boh byl przychyſtal gemu k ſpaſeni 15 geho a bude žadati božie miloſti w pokornem duchu a w ſkruſſenem: Tak gt dobry boh, ze y tiem (str. 153) poſlednim obracenim a pozdnim pokanim nepohrda. Anyž by gyž pozdnie bylo, kdy by prawe bylo a plne, ſkruſſenym a pokornym ſrdcem doplnienee, geſſto bywa welmi rziedko. A wſſak rzku: kdy by bylo, zbawilo by wiečzneho pekla y muky cziſtcze onoho ſwieta 20 vmenſſilo podle miery horzkoſti ſkruſſenie ſrdeczneho. Ale, czož by ſie zde nedocziſtil, toho by muſyl w czyſtczy pekelnym ohniem vczyfſtien byti A ne- rownye tieže, než by zde za czaſu byl včzyſſtien pokanim ſwatym; a take tez chwaly nedoyde, tak pozdie nalezna božy miloſt, yako kdy by z ſwe mladoſti w ſyle a w zdrawi ſluzil bohu neb kaal ſie hrziechu. Nee to gt mala 25 wiecz, by ſie byl gediny den prwe obratil k bohu, ktoz ſie obrati, a w tež miloſti dotrwal do koncze, Yakoz dokona, napoſledy ſie obratie. Za tilen den miel by wiecznie tiem wietſſy chwalu. A wſſak rzku: dobro geſt aſa naypoſlez puſtiti od ſwieta milowanie a k bohu ſie obratiti; ano ſie giž budy borzie, lepe geſſtie z nich vteczy než zl dati ſie gim przykwa(č)iti; ale we zdrawi 30 mnohem gt lepe. A ktoz wie to, czeho kto w nemoczy želeti bude: hrziechowly czyly že boly; Czily ſnad, ze geſt, vmrucz, ztratiti to, czo gt naywiece milo bylo? A tak bywa to, že, mra giż, czlok geſſtie bude ſwietſke wieczy poſobiti Asczymžs ſwu wiecz v neprazdnie amyſl aby toto takto bylo atoto takto — 35 wypuſti duſſy. Y die k to? ſwaty Rzehorz na ono ſlowo: »Zhynuly ſu beze wſſie nadiege«: Myſly zlych tak ſu welnuly k tomuto ſwietu, ze by na tom radij doſti miely, czo gt zde na ſwietie, A nechtieli by, by (str. 154) ſie kdy dokonal bieh gich zywota. Nechtie o tom y pomyſliti, czo przygiti ma. 40 Vložywſſe nadiegy w tiech wiecech, geſſto hynu a prycz ſeydu, Gedno toho zadagy, gemuž gt nelze nikakez trwati, nepozdwihnu ſwe nadiege. ſlepotu,
Kapitola LI. 75 k kragy ſie blyziti nebeſkemu; ani geſt gim žel, acz ktere zde trpie nedo- ſtatky. A kdyz ſwe wieczy proti zdeyſſim neohradie nedoſtatkom, czo geſt gineho? gedno že tiech bud nechtie pilni byti, gimz geſt nelze trwati; Nebo, widucz ſie zde gedno yako na puti, chtiecz w ſwem kragy radoſt mieti, Netbagi v bezbydly neſtalym ſſtieſtim ſſtiaſtny byti. Ale zlij, czimž dalſſe ſu od diediczſtwa wieczneho krage, tiê hlubſſie budam zaklady zde na ſwietie vkladagy. A dobrze gt rzeczeno, že zlych budy nebudu pewny. Neb, kdyz magy gyž za to, že ſu ſwu wiecz welmy dobrze ohradily, tehdy, kdyz nemnye, ſpadne na nye wieczne horze a zborzy ſie gim nadiege, geſſto ſu gy w ſwych budach miely. 5 10 DIETKY. (LI) M ily tatiku, a ſnad poſlednim ſkruſſenim naleznu geſſtie bozy miloſt? OTECZ. O blazniwa a nebezpeczna wiecz nadiege dliti obraczenym do nemoczy! A wſſak, budely kto aſa napoſledy želeti wiernie, ze tak marne wieczy milowal, w nychz giž widij, že y gedne nema pomoczy, A ze gt byl netbaw boha ſweho a te ceſty, geſſto gt boh byl przychyſtal gemu k ſpaſeni 15 geho a bude žadati božie miloſti w pokornem duchu a w ſkruſſenem: Tak gt dobry boh, ze y tiem (str. 153) poſlednim obracenim a pozdnim pokanim nepohrda. Anyž by gyž pozdnie bylo, kdy by prawe bylo a plne, ſkruſſenym a pokornym ſrdcem doplnienee, geſſto bywa welmi rziedko. A wſſak rzku: kdy by bylo, zbawilo by wiečzneho pekla y muky cziſtcze onoho ſwieta 20 vmenſſilo podle miery horzkoſti ſkruſſenie ſrdeczneho. Ale, czož by ſie zde nedocziſtil, toho by muſyl w czyſtczy pekelnym ohniem vczyfſtien byti A ne- rownye tieže, než by zde za czaſu byl včzyſſtien pokanim ſwatym; a take tez chwaly nedoyde, tak pozdie nalezna božy miloſt, yako kdy by z ſwe mladoſti w ſyle a w zdrawi ſluzil bohu neb kaal ſie hrziechu. Nee to gt mala 25 wiecz, by ſie byl gediny den prwe obratil k bohu, ktoz ſie obrati, a w tež miloſti dotrwal do koncze, Yakoz dokona, napoſledy ſie obratie. Za tilen den miel by wiecznie tiem wietſſy chwalu. A wſſak rzku: dobro geſt aſa naypoſlez puſtiti od ſwieta milowanie a k bohu ſie obratiti; ano ſie giž budy borzie, lepe geſſtie z nich vteczy než zl dati ſie gim przykwa(č)iti; ale we zdrawi 30 mnohem gt lepe. A ktoz wie to, czeho kto w nemoczy želeti bude: hrziechowly czyly že boly; Czily ſnad, ze geſt, vmrucz, ztratiti to, czo gt naywiece milo bylo? A tak bywa to, že, mra giż, czlok geſſtie bude ſwietſke wieczy poſobiti Asczymžs ſwu wiecz v neprazdnie amyſl aby toto takto bylo atoto takto — 35 wypuſti duſſy. Y die k to? ſwaty Rzehorz na ono ſlowo: »Zhynuly ſu beze wſſie nadiege«: Myſly zlych tak ſu welnuly k tomuto ſwietu, ze by na tom radij doſti miely, czo gt zde na ſwietie, A nechtieli by, by (str. 154) ſie kdy dokonal bieh gich zywota. Nechtie o tom y pomyſliti, czo przygiti ma. 40 Vložywſſe nadiegy w tiech wiecech, geſſto hynu a prycz ſeydu, Gedno toho zadagy, gemuž gt nelze nikakez trwati, nepozdwihnu ſwe nadiege. ſlepotu,
Strana 39
Kapitola LIII. 77 pracze tohoto ſwieta przeſtati w pokogy, w dobrem vtieſſeni od(d)echnuti w hoſpo- dinu. A wſſak lidſka myſl blaznowa wiecze ſie raduge, kdyz doſiehne wieczy ſwietſkych, O nichz byla miela duchownich wieczy praczowati a w horzkoſti, nezli by miela duchownich wiecy doſahnuti a w pokogi byti. To geſt nam lid žydowſky w ſobie vkazal, Ze, mage mânu ku pokrmu rozkofſnemu, ſhory ſobie bohem danu, Wſſak zadawſſe z Egipta hrnczow s maſſem, dynje, poru a czybule. Czo manna gineho znamewa? gedno pochotny, duchowni pokrm, Tiem dany k žywotu wnitrzniemu, geſſto vmiegy prazdny od ſwietſkych wieczy vzywati. A co hrncy z maſſem? gedno tieleſne ſkutky, gto wrù w rozliczne praczy yako w ohni. A co pak dinyemi? Gedno zemſku ſladko�t, geſſto ma w ſobie wnitrz niekaku mrzko�t yako dynye ſwu kakus gichu. A por, czybule, geſſto geſt kakas s horzkoſti mala ſladkoſt a ke ſlzam prziprawie toho, ktoz vžywa gich, znamenawa rozliczny bieh żywota zdeyſſieho, geſſto gey mnozy radij wedu; a wſſak gim nenie bez horzkoſti, A rozum duchowny czynye potuchl A hyne gimi zrak duchowny. A tak, nechagicz manny, hrnczow s maſſem, dyn, czybule a poru, zadagy, kdyz hrdagi ſladký pokogem, a za- dagy wieczy ſwietſkych, w nichz geſt prace a horzkoſt. zadagicz ſie obierati ſ tiemto ſwietem, Tiem hrdagy, w nyemž by ſie miely radowati, A po tom ſtogie, gehož obaak bez (str. 157) wzdychanie nebudu mieti, acz y doſiehnu. Ale, yakoż ſu niekto, geſſto nade wſſe dobre tohoto ſwieta wažie, ktož mož byti w pokogi od ſwietſkych praczy: Takez ſu druzy, chtiecz na ſwietie zrziedlny byti, weliku praczy neſu p to. A niekterzy, czigicz na ſobie, že mdlegy tielem a tiezka gim pracze; A wſſak milo geſt gim pro ſwiet praczy vſtati, Ale pro czaku zywota wieczneho nemohu ſneſti y malee pracze; lecz- kakes przetrpie krzywdy, kdyz widie w tô ſwoy vžytek, ale pro odplatu v wiecznem bydle y ſlowcze nechtie ſtrpieti protiwneho. Czaſto nahotu, hlad a, že bude yako zawrženy, przetrpy, aby doſahl, gehoz zada. 5 10 15 20 25 DIETKY. (LIII) Ehdy což možeme rozomieti, že nemož czlowiek bez pracze žyw byti? I OTECZ. Czlowiek geſt przyrozen ku praczy a ptak k letani. Ale 30 ſu pracze gedny, geſſto dowedu wietczie pracze, A gſu druhe, geſſto ſkrze nie przide pokoy. Praczet gt przemoczy zadoſt toho, geſsto swiet ſkyte, aneb zadoſt tiela neb hrdoſt myſly; ale ta pracze przywede pokoy. Y zacz by miel czlowiek cze�t a chwalu v wieczne odplatie, by y gedne prace nepod- ſtupil? dobra gt odplata a owſſem wieczna. tiezka gt prace; ale, že konecz 35 pro wezme, proti wieczne odplatie owſſemt gt mala. Protoz-welike dobre ſluſſie ſie wažyti pracze malee. A zdaly pro ſwiet lidee nepraczugy? Zdaly ſu zbyli praczy, ſwiet milugicz, Yakoz ſme weczas mluwili o tom? A nad to otiezete ſwateho Auguſtyna, Možly kto bez pracze byti? Ont die: Rzeczeno gt na- ſſemu prwniemu otczy: W potu a w vſyli budeſs ſwoy chleb gieſti a ze- 40 miet (str. 158) zplodij trnie a bodlaczky. Wyzte, geſtlit ginak naš weſſken
Kapitola LIII. 77 pracze tohoto ſwieta przeſtati w pokogy, w dobrem vtieſſeni od(d)echnuti w hoſpo- dinu. A wſſak lidſka myſl blaznowa wiecze ſie raduge, kdyz doſiehne wieczy ſwietſkych, O nichz byla miela duchownich wieczy praczowati a w horzkoſti, nezli by miela duchownich wiecy doſahnuti a w pokogi byti. To geſt nam lid žydowſky w ſobie vkazal, Ze, mage mânu ku pokrmu rozkofſnemu, ſhory ſobie bohem danu, Wſſak zadawſſe z Egipta hrnczow s maſſem, dynje, poru a czybule. Czo manna gineho znamewa? gedno pochotny, duchowni pokrm, Tiem dany k žywotu wnitrzniemu, geſſto vmiegy prazdny od ſwietſkych wieczy vzywati. A co hrncy z maſſem? gedno tieleſne ſkutky, gto wrù w rozliczne praczy yako w ohni. A co pak dinyemi? Gedno zemſku ſladko�t, geſſto ma w ſobie wnitrz niekaku mrzko�t yako dynye ſwu kakus gichu. A por, czybule, geſſto geſt kakas s horzkoſti mala ſladkoſt a ke ſlzam prziprawie toho, ktoz vžywa gich, znamenawa rozliczny bieh żywota zdeyſſieho, geſſto gey mnozy radij wedu; a wſſak gim nenie bez horzkoſti, A rozum duchowny czynye potuchl A hyne gimi zrak duchowny. A tak, nechagicz manny, hrnczow s maſſem, dyn, czybule a poru, zadagy, kdyz hrdagi ſladký pokogem, a za- dagy wieczy ſwietſkych, w nichz geſt prace a horzkoſt. zadagicz ſie obierati ſ tiemto ſwietem, Tiem hrdagy, w nyemž by ſie miely radowati, A po tom ſtogie, gehož obaak bez (str. 157) wzdychanie nebudu mieti, acz y doſiehnu. Ale, yakoż ſu niekto, geſſto nade wſſe dobre tohoto ſwieta wažie, ktož mož byti w pokogi od ſwietſkych praczy: Takez ſu druzy, chtiecz na ſwietie zrziedlny byti, weliku praczy neſu p to. A niekterzy, czigicz na ſobie, že mdlegy tielem a tiezka gim pracze; A wſſak milo geſt gim pro ſwiet praczy vſtati, Ale pro czaku zywota wieczneho nemohu ſneſti y malee pracze; lecz- kakes przetrpie krzywdy, kdyz widie w tô ſwoy vžytek, ale pro odplatu v wiecznem bydle y ſlowcze nechtie ſtrpieti protiwneho. Czaſto nahotu, hlad a, že bude yako zawrženy, przetrpy, aby doſahl, gehoz zada. 5 10 15 20 25 DIETKY. (LIII) Ehdy což možeme rozomieti, že nemož czlowiek bez pracze žyw byti? I OTECZ. Czlowiek geſt przyrozen ku praczy a ptak k letani. Ale 30 ſu pracze gedny, geſſto dowedu wietczie pracze, A gſu druhe, geſſto ſkrze nie przide pokoy. Praczet gt przemoczy zadoſt toho, geſsto swiet ſkyte, aneb zadoſt tiela neb hrdoſt myſly; ale ta pracze przywede pokoy. Y zacz by miel czlowiek cze�t a chwalu v wieczne odplatie, by y gedne prace nepod- ſtupil? dobra gt odplata a owſſem wieczna. tiezka gt prace; ale, že konecz 35 pro wezme, proti wieczne odplatie owſſemt gt mala. Protoz-welike dobre ſluſſie ſie wažyti pracze malee. A zdaly pro ſwiet lidee nepraczugy? Zdaly ſu zbyli praczy, ſwiet milugicz, Yakoz ſme weczas mluwili o tom? A nad to otiezete ſwateho Auguſtyna, Možly kto bez pracze byti? Ont die: Rzeczeno gt na- ſſemu prwniemu otczy: W potu a w vſyli budeſs ſwoy chleb gieſti a ze- 40 miet (str. 158) zplodij trnie a bodlaczky. Wyzte, geſtlit ginak naš weſſken
Strana 40
Kapitola LIV. 79 zmienich o tom, aby praczy ſobie neſtyſkaly; Neb ſluſſie zde pracowati, braniecz ſie zlemu a pokanim ſie czyſticz toho, čzo ſie gt kto kdy dopuſtil proti prawdie, Muky pekelne a ztratu wieczne radoſti obmyſſlegicz. A ktoz by rad doſſel wieczne radoſti, take praczug w dobrych ſkutcziech. A kdyz kazdy muſy aneb pro tento ſwiet aneb pro onen praczy neſti, Tehdy gt lepe pro wieczny żywot praczowati, neb tam gt hoynoſt wſſeho dobreho. 5 DIETKY. (LIV) Jwne bywa, Ze czaſto chce gyz dobrze czlowiek a nemož ſobie odolati A, acz ſie wyplete zleho z gednoho, opiet ſie w gine vwaly. y kudy to gde, mily tatiku? OTECZ. Chce a nechce leeni. tot odpowied kratka a prawa. A cot gt 10 Sſalomun wyrzekl, To geſt prawda: leeni ſme bez boży pomoczy ſamy. Ale czaſto boh ſkyte pomocz, dawa przičziny a my tak nechczem, yakz buoh chcze. A, acz chczem kaks yako od polu a yako leeni, tehdyſs y nechczem. Ale abychom ſie tiem menie wuoly bożie protiwili, tu przyklad wezmiem. Geſſto zednyk, chtie duom kraſny vdielati, rozliczne kamenie obiera 15 k rozliczne wiecy, teſſe ge, dlaba, hladij, yakoz on wie, hobluge, kteremu mieſtu (str. 161) chce ktery mieti. Kteryž pak kamen nechcze teſanie toho neb dlabanie ſtrpieti, rozlupy ſie ginak, než chce zednyk, Wywrzen bude z toho mieſta, k niemuž gey geſt zednyk gednal, a mieſto toho giny wzat bude. Takež miſtr naywietſſy, boh wſſemohuczy, genz wſſe czyni w ſwe mudroſti 20 a wie, co geſt hodno a ſluſſno k czemu, Przyprawuge zywe kamenie k do- konani geruzalema nebeſkeho: teeſſe, dlaba, twrdij, miekczy Y kteryz chcze kterymi barwamy neb ozdobami ozdobuge, w ſrdczy napominage, piſmem vcze y kazately y kymžkoly, y prziczyny dawage, aby, poznage czlowiek woly boży, k geho woly ſwu wuoly przidal. A tak teſſe, przepuſſtiege protiwenſtwie, 25 Vgimage czlowieku drſtnee wuole geho; dlaba leczyczyms, czinie pokorna; a niekdy hladij, dada liby proſpiech. Protož boy ſie kazdy ptiwiti ſie woly božie a žaday pomoczy bozie geho w pokuſſeni w kteremžkoly A, chczelit, aby trpiel, trp; Paklit da prospiech ktery po twe wuoly, wiz, by od wuole geho nezabludil. Boy ſie ſtratiti ſweho 30 mieſta, k niemuž tie boh gedna a poſoby, a neoſtaneſs pak na nyzſſiem, aneb aby wſſie wieczy z geho domu wywrzen nebyl a giny nebyl ſnad na twem mieſtie. Ay andiele ſpadly, nechtiecz tak ſtati, yako by byl vlozil ge. A my pak budem na gich mieſtie, acz toho take nezmarzyme. y geſt nayprwe pilne hrziechu byti prazdnu wſſelikeho a ſwatie zyw byti 35 a ſſlechetnye. tot geſt bożie wuole. A, acz geſt to praczno, wſſak y s praczy drzeti (str. 162) ſie mame a hledati wole bozie. A ſluſfiet y tomu rozomieti: Ne kazdemut boh vczini, ze by gemu mrzko bylo hrziech vcziniti aneb po- kanie vcziniti ſladko, Aneb ſnadno cziniti ſſlechetne ſkutky a ſwatie żywu byti. A wſſak chce, aby kazdy ſwatie žyw byl, hrziechu ſie ſtrziehl, Pokanie 40 czinil za dopuſtilee a ſſlechetne czinil ſkutky. Neb chczet boh mieti w ſwem
Kapitola LIV. 79 zmienich o tom, aby praczy ſobie neſtyſkaly; Neb ſluſſie zde pracowati, braniecz ſie zlemu a pokanim ſie czyſticz toho, čzo ſie gt kto kdy dopuſtil proti prawdie, Muky pekelne a ztratu wieczne radoſti obmyſſlegicz. A ktoz by rad doſſel wieczne radoſti, take praczug w dobrych ſkutcziech. A kdyz kazdy muſy aneb pro tento ſwiet aneb pro onen praczy neſti, Tehdy gt lepe pro wieczny żywot praczowati, neb tam gt hoynoſt wſſeho dobreho. 5 DIETKY. (LIV) Jwne bywa, Ze czaſto chce gyz dobrze czlowiek a nemož ſobie odolati A, acz ſie wyplete zleho z gednoho, opiet ſie w gine vwaly. y kudy to gde, mily tatiku? OTECZ. Chce a nechce leeni. tot odpowied kratka a prawa. A cot gt 10 Sſalomun wyrzekl, To geſt prawda: leeni ſme bez boży pomoczy ſamy. Ale czaſto boh ſkyte pomocz, dawa przičziny a my tak nechczem, yakz buoh chcze. A, acz chczem kaks yako od polu a yako leeni, tehdyſs y nechczem. Ale abychom ſie tiem menie wuoly bożie protiwili, tu przyklad wezmiem. Geſſto zednyk, chtie duom kraſny vdielati, rozliczne kamenie obiera 15 k rozliczne wiecy, teſſe ge, dlaba, hladij, yakoz on wie, hobluge, kteremu mieſtu (str. 161) chce ktery mieti. Kteryž pak kamen nechcze teſanie toho neb dlabanie ſtrpieti, rozlupy ſie ginak, než chce zednyk, Wywrzen bude z toho mieſta, k niemuž gey geſt zednyk gednal, a mieſto toho giny wzat bude. Takež miſtr naywietſſy, boh wſſemohuczy, genz wſſe czyni w ſwe mudroſti 20 a wie, co geſt hodno a ſluſſno k czemu, Przyprawuge zywe kamenie k do- konani geruzalema nebeſkeho: teeſſe, dlaba, twrdij, miekczy Y kteryz chcze kterymi barwamy neb ozdobami ozdobuge, w ſrdczy napominage, piſmem vcze y kazately y kymžkoly, y prziczyny dawage, aby, poznage czlowiek woly boży, k geho woly ſwu wuoly przidal. A tak teſſe, przepuſſtiege protiwenſtwie, 25 Vgimage czlowieku drſtnee wuole geho; dlaba leczyczyms, czinie pokorna; a niekdy hladij, dada liby proſpiech. Protož boy ſie kazdy ptiwiti ſie woly božie a žaday pomoczy bozie geho w pokuſſeni w kteremžkoly A, chczelit, aby trpiel, trp; Paklit da prospiech ktery po twe wuoly, wiz, by od wuole geho nezabludil. Boy ſie ſtratiti ſweho 30 mieſta, k niemuž tie boh gedna a poſoby, a neoſtaneſs pak na nyzſſiem, aneb aby wſſie wieczy z geho domu wywrzen nebyl a giny nebyl ſnad na twem mieſtie. Ay andiele ſpadly, nechtiecz tak ſtati, yako by byl vlozil ge. A my pak budem na gich mieſtie, acz toho take nezmarzyme. y geſt nayprwe pilne hrziechu byti prazdnu wſſelikeho a ſwatie zyw byti 35 a ſſlechetnye. tot geſt bożie wuole. A, acz geſt to praczno, wſſak y s praczy drzeti (str. 162) ſie mame a hledati wole bozie. A ſluſfiet y tomu rozomieti: Ne kazdemut boh vczini, ze by gemu mrzko bylo hrziech vcziniti aneb po- kanie vcziniti ſladko, Aneb ſnadno cziniti ſſlechetne ſkutky a ſwatie żywu byti. A wſſak chce, aby kazdy ſwatie žyw byl, hrziechu ſie ſtrziehl, Pokanie 40 czinil za dopuſtilee a ſſlechetne czinil ſkutky. Neb chczet boh mieti w ſwem
Strana 41
Kapitola LVI. 81 Ze ne ruka ſylna ſtawy kuon, aby nebyehal, ale že nebude kudy by biehal. Protoz dobrže die piſmo o zlych: Zapleteny ſu gich krokom ſtezky. Neb zadagi dobreho, ale tetež ſie ke zlemu nawraczugi, yako by k tomu, kamž chtie, ſtezky gym byli zapleteny, gichž ſtatecznie neodhradie, ſylnye toho za- pletenie neztrhagicz. Moz take to zapletenie y ginak byti rozomieno. Neb niekteržy protiwie ſie niekterym hrziechô a druhych w ſobie przemoczy nechtie. A, kdyz tiech w ſobie neprzemohu, y w ty opiet vpadnu, geſſto ge przemohly biechu. Bywa, že by niekto netbal ſmilſtwa, ale lakomſtwo wywodij nad nim: chcze ſie (mu) mieti, chce ſie brati. A tak niekdy ne pro ſmilſtwo, ale pro lakomſtwo ſmil- 10 niti bude A w to ſie wplete, geſſto ge przemohl gyz byl. A ni(e)koho ſmilstwo przemaha, geſſto by lakomſtwa netbal; A že by chtiel w ſmilſtwie ſwu woly mieti, bude lakomie po tom ſtati, aby miel ſbožie, aby tiem ſpieſſe w ſmil- ſtwi mohl ſwu wuoly dokonati. Niekto lehcze by gyž mohl ſtrpieti protiwenſtwie, gyž by hniew pržemohl, 15 ale ſtogy po ſwietſke cztij. chtie branny ſluti, Opiet nebude moczy trpieti, bude ſie mſtiti. Ay kak ſu zlych a ſwietſkych ſtezky mnohymi zamatky zapleteny! A ktoz chut- (str. 165) nie, fylnu myſly, nerzku, tiech zamatkow nerozprawy, ale ne- ztrha, neſnad bude dobrze; Neb, acz przemoha gedno, nohy pozdwihne, 20 w druhem ſa vwazan, opiet ſie plete y w to, z nyehož ſie gt byl wypletl drziewe. Lež, ta geſt wzdy k kradežy przypletena: vkradna, zapržy; A poczna przieti, vwali ſie aż w nayhorſſie, kdyz krzywu prziſahu ſwe lzy potwrdij. A czo horſſieho než czlowiek Iziwy? A kdyz takymi zmatky przypleten gt geden hrziech k druhemu, Chtielli by kto gich prazden byti, muſſye chutnie 25 wſſe przemoczy. A co gt zmatenee, nemož wſſe zprawiti, mnohe muſy odtrhnuti. DIETKY. (LVI) Olik geſt na ſwietie zmatkow, naylep vteczy do klaſſtera! OTECZ. Giſtie tomu rozomieyte: Yakozt ſu klaſſtery vſtaweni, neniet k ſpaſeni bydla na ſwietie bezpecznieyſſieho. Ale byloli by, w zakô wnyknucz, zborzyti zakon, neniet to dobre. ktozt chce w zakon — swatyt gest staw — mat w zakonie ſwatie žyw byti nad obeczny lid; Nemat rzecy: bych tak žyw byl, yakoz wely vſtawenie zakonnie, tehdy bych ſwat byl. Neb protot gde ſbozny do zakona, aby ſwat byl; Gdelit pro gine, (ne)dobrzet. Protož, ktoz chcze w zakon, geſtit rada ma: opatrz zakona toho vloh neb rzeholu a vſtawenie A obmyſl ſwu ſylu, možli to ſneſti; Nemožly, w to newnykug, 35 gehoz by nemohl. nelibyt ſie bohu ſlib nemudry a ſlib ne mudr wierny. Nemudryt gt ſlib to ſlibyti, gehoz by nemohl ſplniti; Newierny gt ſlib vſty ſlibiti zakon a nemyſlecz drzeti toho zakona (str. 166) vſtawenie. Mnohot gt omluw, gefſtot borzie prwnie zakonow ſwatych vſtawenie; Neb zly dyabel, geſſto rad borzy wſſeczko dobre, y klaſſteryt geſt nakazyl ſwietem. 40 Wsset to swiet gt, kdežt gest hrdost, lakomstwo a w tieleſnych libostech zadost. 30 Besední řeči Štitného. 6
Kapitola LVI. 81 Ze ne ruka ſylna ſtawy kuon, aby nebyehal, ale že nebude kudy by biehal. Protoz dobrže die piſmo o zlych: Zapleteny ſu gich krokom ſtezky. Neb zadagi dobreho, ale tetež ſie ke zlemu nawraczugi, yako by k tomu, kamž chtie, ſtezky gym byli zapleteny, gichž ſtatecznie neodhradie, ſylnye toho za- pletenie neztrhagicz. Moz take to zapletenie y ginak byti rozomieno. Neb niekteržy protiwie ſie niekterym hrziechô a druhych w ſobie przemoczy nechtie. A, kdyz tiech w ſobie neprzemohu, y w ty opiet vpadnu, geſſto ge przemohly biechu. Bywa, že by niekto netbal ſmilſtwa, ale lakomſtwo wywodij nad nim: chcze ſie (mu) mieti, chce ſie brati. A tak niekdy ne pro ſmilſtwo, ale pro lakomſtwo ſmil- 10 niti bude A w to ſie wplete, geſſto ge przemohl gyz byl. A ni(e)koho ſmilstwo przemaha, geſſto by lakomſtwa netbal; A že by chtiel w ſmilſtwie ſwu woly mieti, bude lakomie po tom ſtati, aby miel ſbožie, aby tiem ſpieſſe w ſmil- ſtwi mohl ſwu wuoly dokonati. Niekto lehcze by gyž mohl ſtrpieti protiwenſtwie, gyž by hniew pržemohl, 15 ale ſtogy po ſwietſke cztij. chtie branny ſluti, Opiet nebude moczy trpieti, bude ſie mſtiti. Ay kak ſu zlych a ſwietſkych ſtezky mnohymi zamatky zapleteny! A ktoz chut- (str. 165) nie, fylnu myſly, nerzku, tiech zamatkow nerozprawy, ale ne- ztrha, neſnad bude dobrze; Neb, acz przemoha gedno, nohy pozdwihne, 20 w druhem ſa vwazan, opiet ſie plete y w to, z nyehož ſie gt byl wypletl drziewe. Lež, ta geſt wzdy k kradežy przypletena: vkradna, zapržy; A poczna przieti, vwali ſie aż w nayhorſſie, kdyz krzywu prziſahu ſwe lzy potwrdij. A czo horſſieho než czlowiek Iziwy? A kdyz takymi zmatky przypleten gt geden hrziech k druhemu, Chtielli by kto gich prazden byti, muſſye chutnie 25 wſſe przemoczy. A co gt zmatenee, nemož wſſe zprawiti, mnohe muſy odtrhnuti. DIETKY. (LVI) Olik geſt na ſwietie zmatkow, naylep vteczy do klaſſtera! OTECZ. Giſtie tomu rozomieyte: Yakozt ſu klaſſtery vſtaweni, neniet k ſpaſeni bydla na ſwietie bezpecznieyſſieho. Ale byloli by, w zakô wnyknucz, zborzyti zakon, neniet to dobre. ktozt chce w zakon — swatyt gest staw — mat w zakonie ſwatie žyw byti nad obeczny lid; Nemat rzecy: bych tak žyw byl, yakoz wely vſtawenie zakonnie, tehdy bych ſwat byl. Neb protot gde ſbozny do zakona, aby ſwat byl; Gdelit pro gine, (ne)dobrzet. Protož, ktoz chcze w zakon, geſtit rada ma: opatrz zakona toho vloh neb rzeholu a vſtawenie A obmyſl ſwu ſylu, možli to ſneſti; Nemožly, w to newnykug, 35 gehoz by nemohl. nelibyt ſie bohu ſlib nemudry a ſlib ne mudr wierny. Nemudryt gt ſlib to ſlibyti, gehoz by nemohl ſplniti; Newierny gt ſlib vſty ſlibiti zakon a nemyſlecz drzeti toho zakona (str. 166) vſtawenie. Mnohot gt omluw, gefſtot borzie prwnie zakonow ſwatych vſtawenie; Neb zly dyabel, geſſto rad borzy wſſeczko dobre, y klaſſteryt geſt nakazyl ſwietem. 40 Wsset to swiet gt, kdežt gest hrdost, lakomstwo a w tieleſnych libostech zadost. 30 Besední řeči Štitného. 6
Strana 42
Kapitola LVII. 83 bam zpohodce miloſtiweho poſlužyti, ani ma(jí) želeti bezprziemnie toho; acz myſl nebude ſkrze to tak pokoyna A nietczo mdleyſſy k ſpatrzowani weli- kych wieczy, poſobiecz menſſie. Poniewadž ſyn boży pro czlowieka chtiel czlowiekem byti a andielow ſie w nieczem menſy vkazati: Coz tehdy dywa, acž ſie waży czlowiek nietczo pro czlowieka? k temužt tahne y ono ſlowo, geſſto geſt rzekl kryſtus: ktoz chcze z was naywietczy byti, bud wſſech ſluha. Amen. 5 DIETKY. (LVII) M OTECZ. Tak gt bylo, geſſto ſem pſal nayprw rzeczy tyto, ze biech ržekl nietco, geſſto sie was gest dotykalo; Ale tuto nerzkut tehož, neb w mem 10 giž neyſte poſluſſenstwie. Ale, že tree was gt chwalnie a dobrze tento žywot dokonalo, vtiechu w tom mage, rzkut geſſtie nietco, yakozt ſem y obnowil kniehy tyto, aby ſkrze to, že ſem wam (str. 169) ge pſal, byli nyekomu k kratochwili. A tak rzkut k wam, aczt wam geſt toho y netrzeba, ale pro gine; nebt ſie y geſſtie tiem neſ(t)ydim, czot ſem k wam pſal, Nietczo przeſkocze. 15 Byl ſem wam rzekl: Budte przi ſobie a kažte ſie ginymi, O nichz ſlychate, geſſto wyſoko napnu a nyzko ſpadnu. Zen ſie wzodpowiedagi neb manželſtwa a pak doprawie horſſieho: Prwe rucho promienie nežly ſrdce. k tomu prawi ſwaty Rzehorz: Widame, že niekterzy, vſlyſſiecz nietco na kazani, prwe rucho promienie nezly vmyſl: wezmu rucho duchownich, ale neſložie w hrziechu 20 obyczegie; Geſſtie ge hniew popuzie; geſſtie zloba, aby zlee druzczy vczinily, w ſrdcy paly; Geſſtie hrdoſt gich ſrdce pozdwiha, kdyż zrziedlnie nietczo dobreho vczinie; geſſtie pilni zyſkow ſwietſkych a wſſie swe ſwatoſti magi nadiegi gedno w poſtawie rucha. Czo ge takowym rzecy? Gedno, yako gt oniem rzekl ſwaty Pawel, geſſto, gſucz krze�tiane, aby ſie ſwietieyſſy vkazali, 25 obržezowachu ſie yako zyde y gine obyczege zakona ſtareho drzeti chtiechu. tak gim mluwil w Gezu kryſtu: Ani gt czo obrzezanie ani neobrzezanye, ale nowe stworzenie; Neb neniet to welika wiecz, kakt tielo bude, ale tot gt wažyti, kak myſl bude. Netbati na ſwiet, marnych wieczy nemilowati, myſl beze lſti pokornu pti 30 bohu a družczy mieti, Protiwenſtwie s vklidnu myſly ſtrpieti, zlobu z ſrdce wyhnati, Potrzebnym ſweho vdati, cyzyeho nezadati, Przietele w boze milowati a pro boh take y neprzietele, Sſkody czyzie pykati a ſmrti ſie (str. 170) ne- przietele neradowati. Tot gt, gefftot nowym stworzenim mieny ſwaty Pawel. A proti tomu k wetchemu przyſluſſie czlowieku: ſwiet(a) pilnu byti, marne 35 wieczy milowati, Miſl w hrdoſt zdwihnuti, Pokoyne miſly nemieti, bližnieho zlee myſliti, ſweho potrzebnemu nevdieliti, cyzieho zadržeti, Y žadneho vprziemie pro boh nemilowati, neprzatelom neprziezny ſie oplaczeti A cyzy ſſkodu we- ſelu byti. tyt wiecy z korzene tahnem poruſſeneho Adamowy wetchoſti; Ale oni držewnie z obnowenie, geſſto mame w Gezu kryſtu. A taket wam to ſmiem raditi, aby tiech nepoſluchaly, geſſto v wyſoka napinagy a w oblaſſtne naboženstwie; nebot rowne trwa dele. lepet gt pone- Jly tatiku, ty znaſs naſſe položenie, Rcy nam nietczo k naſſemu biehu! 40 6*
Kapitola LVII. 83 bam zpohodce miloſtiweho poſlužyti, ani ma(jí) želeti bezprziemnie toho; acz myſl nebude ſkrze to tak pokoyna A nietczo mdleyſſy k ſpatrzowani weli- kych wieczy, poſobiecz menſſie. Poniewadž ſyn boży pro czlowieka chtiel czlowiekem byti a andielow ſie w nieczem menſy vkazati: Coz tehdy dywa, acž ſie waży czlowiek nietczo pro czlowieka? k temužt tahne y ono ſlowo, geſſto geſt rzekl kryſtus: ktoz chcze z was naywietczy byti, bud wſſech ſluha. Amen. 5 DIETKY. (LVII) M OTECZ. Tak gt bylo, geſſto ſem pſal nayprw rzeczy tyto, ze biech ržekl nietco, geſſto sie was gest dotykalo; Ale tuto nerzkut tehož, neb w mem 10 giž neyſte poſluſſenstwie. Ale, že tree was gt chwalnie a dobrze tento žywot dokonalo, vtiechu w tom mage, rzkut geſſtie nietco, yakozt ſem y obnowil kniehy tyto, aby ſkrze to, že ſem wam (str. 169) ge pſal, byli nyekomu k kratochwili. A tak rzkut k wam, aczt wam geſt toho y netrzeba, ale pro gine; nebt ſie y geſſtie tiem neſ(t)ydim, czot ſem k wam pſal, Nietczo przeſkocze. 15 Byl ſem wam rzekl: Budte przi ſobie a kažte ſie ginymi, O nichz ſlychate, geſſto wyſoko napnu a nyzko ſpadnu. Zen ſie wzodpowiedagi neb manželſtwa a pak doprawie horſſieho: Prwe rucho promienie nežly ſrdce. k tomu prawi ſwaty Rzehorz: Widame, že niekterzy, vſlyſſiecz nietco na kazani, prwe rucho promienie nezly vmyſl: wezmu rucho duchownich, ale neſložie w hrziechu 20 obyczegie; Geſſtie ge hniew popuzie; geſſtie zloba, aby zlee druzczy vczinily, w ſrdcy paly; Geſſtie hrdoſt gich ſrdce pozdwiha, kdyż zrziedlnie nietczo dobreho vczinie; geſſtie pilni zyſkow ſwietſkych a wſſie swe ſwatoſti magi nadiegi gedno w poſtawie rucha. Czo ge takowym rzecy? Gedno, yako gt oniem rzekl ſwaty Pawel, geſſto, gſucz krze�tiane, aby ſie ſwietieyſſy vkazali, 25 obržezowachu ſie yako zyde y gine obyczege zakona ſtareho drzeti chtiechu. tak gim mluwil w Gezu kryſtu: Ani gt czo obrzezanie ani neobrzezanye, ale nowe stworzenie; Neb neniet to welika wiecz, kakt tielo bude, ale tot gt wažyti, kak myſl bude. Netbati na ſwiet, marnych wieczy nemilowati, myſl beze lſti pokornu pti 30 bohu a družczy mieti, Protiwenſtwie s vklidnu myſly ſtrpieti, zlobu z ſrdce wyhnati, Potrzebnym ſweho vdati, cyzyeho nezadati, Przietele w boze milowati a pro boh take y neprzietele, Sſkody czyzie pykati a ſmrti ſie (str. 170) ne- przietele neradowati. Tot gt, gefftot nowym stworzenim mieny ſwaty Pawel. A proti tomu k wetchemu przyſluſſie czlowieku: ſwiet(a) pilnu byti, marne 35 wieczy milowati, Miſl w hrdoſt zdwihnuti, Pokoyne miſly nemieti, bližnieho zlee myſliti, ſweho potrzebnemu nevdieliti, cyzieho zadržeti, Y žadneho vprziemie pro boh nemilowati, neprzatelom neprziezny ſie oplaczeti A cyzy ſſkodu we- ſelu byti. tyt wiecy z korzene tahnem poruſſeneho Adamowy wetchoſti; Ale oni držewnie z obnowenie, geſſto mame w Gezu kryſtu. A taket wam to ſmiem raditi, aby tiech nepoſluchaly, geſſto v wyſoka napinagy a w oblaſſtne naboženstwie; nebot rowne trwa dele. lepet gt pone- Jly tatiku, ty znaſs naſſe položenie, Rcy nam nietczo k naſſemu biehu! 40 6*
Strana 43
Kapitola LVIII. 85 když ſie odwratie; ale tiem, geſſto, vzrziecz to od nich, zay�hucz ſie w boży miloſti, Poydu take po vzke czeſtie a w tom ſtogie. Widame take, ano nie- kterzy poydu niekam a chwatagicz; A druzy, to widucz, poydu po nych, vmyſlecz tamež; A když by nebyli widiely gducze tiechto, nebyli by ſamy wyſſly. A pak ſie vda, že oni prwny wratie ſie pro nietco za ſie Aneb, na czeſtie oſtanucz, nedoydu; a tij doydu, geſſto, gich zrziecz, wyſſly. Takež mnozy, pocznucz dobry zywot a neſtogie; Ale gedno yako ceſtu ginym pro- trhnu, geſſto tez pocznu, zrziecze na nye, a pak w tom sſtogie. A pak dobrym (str. 173) y to bude vzyteczno, že tito padly a neſtaly; Neb pokorni budu, tehoz ſie bogiecze, a nebudu vffati w ſie, ale w obranu boży pomoczy. 5 10 DIETKY. (LVIII) Eniet nepilne, gimžs nas tuto napomenul. ale, geſſto s] bieſſe tam rzekl drziewe, Ze gt ſwiet wſſel y w klaſſtery A gfu gim mnozy y w zakoniech obwazani; Neb, yakoz dieſs, hrdoſt ſrdce, zadoſt mieti to, gefsto widij, ze gini magi, totiž lakomſtwo, a žadoſt tieleſne liboſti, geſſto zaležy w rozkofſnem piti neb gedeni, w lehani, w laznach, w ruchu, W zpiewani, w ſmilnych miloſtech 15 A w czemžkoly takowem, geſſto geſt w tô liboſt tielu a myſl, gſucz tielem przemožena, Žada ſie kochati w takych rozkoſſech — že to wſſe swiet gest: kudy geſt to przyſſlo, ze ſu y tij ſwietu porobeni, Geſſto by zwlaſſtie miely božy byti? Ano na to byli klaſſterzy a zakoni vſtaweni, vtwrzeni y zdmy dobrymi ohrazeni: Ee kudy sie gest zly ſwiet tam wludil mezy ty, geſſto 20 przed nim vtiekaly? OTECZ. O zaloſtnem ſte ſie zmienyly! zalo�tnet muſſy na przyklad tomu powiedieti, kdyz temierž weſſken ſwiet zabludil od boha, modlam ſluzyl. Abraham ſlužil wiernie gednomu bohu, až pak miel ſyna, až y wnuka, geſſto ſtaly prawie w ſluzbie bozie, Az ſie z nich rozmohl lid weliky. A boh, wida, 25 že bludny geho ſluhy obtiežugy, wywedl ge od nych, dal gim oblafſtie dobru zemy, kdez by, przemohucz neprzately a bohu ſlužiecz, ſladke pieſnye zpie- wati mohly. A mocz byl gim dal, aby mohly wſſeczky (str. 174) przemoczy neprzately A z tee zemie wypuditi. a kazal i gim to, aby wſſeczky zahladily. A kdyz to nevczinily a mohucz, oſtawiwſſe gich malo nietczo, Nemnyecz, 30 by kdy mohly ſie proti nim rozmoczy anebo w czem ſſkoditi, Pak ſkrze to mnoha trpiely ſu ptiwenſtwie a wiecz bożim przepuſſtienim nemohly gich wycyditi. Nechtiewſſe tehdy, geſſto mohly, aż pak przygimali niektere obyczege lidu toho, od nich widucz, gichz nechtiel boh do ſwych mieti. A boh dotud ge proroky ſwymi napominal, aby oſtaly takych wieczy, až ge y poddal 35 w tiežke wiezenie do Babylona, kdež nemohly zpiewati ſwych ſladkych pie- ſniczek ſyonſkych, gſucze w czyzy zemy a muſyli tomu yazyku obykati, gehoz ſu gich otczy neznaly. Y ſtalo ſie gt takto geti lidu božieho, že boh prze- puſtil: kral babylonſky przemohly ge a mnohe zbil y mnozy hladem zhynuly. A niektere, zgimaw a wedl do babylona, až y kral lidu božieho yat, an po 40
Kapitola LVIII. 85 když ſie odwratie; ale tiem, geſſto, vzrziecz to od nich, zay�hucz ſie w boży miloſti, Poydu take po vzke czeſtie a w tom ſtogie. Widame take, ano nie- kterzy poydu niekam a chwatagicz; A druzy, to widucz, poydu po nych, vmyſlecz tamež; A když by nebyli widiely gducze tiechto, nebyli by ſamy wyſſly. A pak ſie vda, že oni prwny wratie ſie pro nietco za ſie Aneb, na czeſtie oſtanucz, nedoydu; a tij doydu, geſſto, gich zrziecz, wyſſly. Takež mnozy, pocznucz dobry zywot a neſtogie; Ale gedno yako ceſtu ginym pro- trhnu, geſſto tez pocznu, zrziecze na nye, a pak w tom sſtogie. A pak dobrym (str. 173) y to bude vzyteczno, že tito padly a neſtaly; Neb pokorni budu, tehoz ſie bogiecze, a nebudu vffati w ſie, ale w obranu boży pomoczy. 5 10 DIETKY. (LVIII) Eniet nepilne, gimžs nas tuto napomenul. ale, geſſto s] bieſſe tam rzekl drziewe, Ze gt ſwiet wſſel y w klaſſtery A gfu gim mnozy y w zakoniech obwazani; Neb, yakoz dieſs, hrdoſt ſrdce, zadoſt mieti to, gefsto widij, ze gini magi, totiž lakomſtwo, a žadoſt tieleſne liboſti, geſſto zaležy w rozkofſnem piti neb gedeni, w lehani, w laznach, w ruchu, W zpiewani, w ſmilnych miloſtech 15 A w czemžkoly takowem, geſſto geſt w tô liboſt tielu a myſl, gſucz tielem przemožena, Žada ſie kochati w takych rozkoſſech — že to wſſe swiet gest: kudy geſt to przyſſlo, ze ſu y tij ſwietu porobeni, Geſſto by zwlaſſtie miely božy byti? Ano na to byli klaſſterzy a zakoni vſtaweni, vtwrzeni y zdmy dobrymi ohrazeni: Ee kudy sie gest zly ſwiet tam wludil mezy ty, geſſto 20 przed nim vtiekaly? OTECZ. O zaloſtnem ſte ſie zmienyly! zalo�tnet muſſy na przyklad tomu powiedieti, kdyz temierž weſſken ſwiet zabludil od boha, modlam ſluzyl. Abraham ſlužil wiernie gednomu bohu, až pak miel ſyna, až y wnuka, geſſto ſtaly prawie w ſluzbie bozie, Az ſie z nich rozmohl lid weliky. A boh, wida, 25 že bludny geho ſluhy obtiežugy, wywedl ge od nych, dal gim oblafſtie dobru zemy, kdez by, przemohucz neprzately a bohu ſlužiecz, ſladke pieſnye zpie- wati mohly. A mocz byl gim dal, aby mohly wſſeczky (str. 174) przemoczy neprzately A z tee zemie wypuditi. a kazal i gim to, aby wſſeczky zahladily. A kdyz to nevczinily a mohucz, oſtawiwſſe gich malo nietczo, Nemnyecz, 30 by kdy mohly ſie proti nim rozmoczy anebo w czem ſſkoditi, Pak ſkrze to mnoha trpiely ſu ptiwenſtwie a wiecz bożim przepuſſtienim nemohly gich wycyditi. Nechtiewſſe tehdy, geſſto mohly, aż pak przygimali niektere obyczege lidu toho, od nich widucz, gichz nechtiel boh do ſwych mieti. A boh dotud ge proroky ſwymi napominal, aby oſtaly takych wieczy, až ge y poddal 35 w tiežke wiezenie do Babylona, kdež nemohly zpiewati ſwych ſladkych pie- ſniczek ſyonſkych, gſucze w czyzy zemy a muſyli tomu yazyku obykati, gehoz ſu gich otczy neznaly. Y ſtalo ſie gt takto geti lidu božieho, že boh prze- puſtil: kral babylonſky przemohly ge a mnohe zbil y mnozy hladem zhynuly. A niektere, zgimaw a wedl do babylona, až y kral lidu božieho yat, an po 40
Strana 44
Kapitola LIX. 87 a zle dobremu. A tak okowana a ſlepa po- (str. 177) wede gey do Babylona, zaweda w hlubokoſt marnoſti ſwietſkych a zamatkow. A protoz, dietky, hledayte wſſim ſrdcem boha, liboſti k marnoſti ſwietſke neprzykladayte, ſtrežte ſie getie Babylonſkeho a okow tiech ſilnych. Pakli gt kto yat, wolay k bohu, at ho zproſtij, a hleday, zda by wyſſel z wiezenie toho. Nebt wola prorok: vtiekayte z proſtrzedka Babylona! doſti horze po- mezie držeti babylonſke! Neb zleho geſt na male doſti; a wſſak huorze v proſtrzed trku babylonſkeho. Zdali by ſ pomezie wyſſel ſpieſſe 2c. 5 DIETKY. (LIX rawiet fwiet tento Babilon flowe, Neb wſſe gest w niem w ſmieſſcze a w nerzadu. A rzadli to geſt, že ſie zagedno zlemu wede yako dobremu? 10 A diwne gt nade wſſe, Procz ceſty zlych ſu proſpieſſny; a ktož netbagy na boh a zle cžinie, wſſem geſt dobrze, korzenem ſie vgely a proſpiewagi. Owoce gich gde, Jako kdyz ſſtiep ſtogy w libem ſobie mieſtie, bezpeczny gich do- mowe a magi pokoy ani metly božie magi nad ſebu, wedu ſwe dny ſbožnye, v weſely, chowagicz ſebe rozkoſſnie a w kratochwyly, ſylny, zdrawy, czeſt 15 magy a libee ſſtieſtie. A dobrzi lidee bohoboyni, kazdy podle ſtawu praczne dny magy a vſylne noczy; Wzdy ſu w zamutcze a w horzkoſti myſly, tielo gich w praczy a ſtrach w myſly. Buoh k odpoczynuti lidem nocz vſtawil a ta gt gim pro ſtrach przyhod nocznych wzdy nepokoyna. Chwala a czeſt tohoto toh ſwieta 20 wzdalena geſt od nich, ale ruhoty y mnoheho protiwenſtwie ſu naplnieni. Gine (str. 178) gimi karagicz, budu na nie vtykati; A budu yako neſtatecz przede wſſemy zawrženi, až budu rzecy, ze neſtogie za ochwoſtany wienik. tot geſt ten rozomiel tomu, geſſto prawieſſe: Gſu ſprawedlny, gymž sie tak zle diege, Jako by czinily zlych ſkutky; A ſu zlij, geſſto ſu tak bezpeczny, 25 yako by miely ſprawedlne czyny. A zdaly ſu znamenawaly kniežky ony ſlu- žyti bohu, geſſto w vítech biechu yako med ſladky a potô biechu horzky v brzyſſe? Neb poczne vprwe milo byti ſlužyti bohu, ale potom horzko bude. A byls to nam ſam rzekl, Ze gt ta odtucha kazdemu: Synu, prziſtupage k ſluzbie bożie, �toy w bazni a prypraw duſſy ſwu ku pokuſſeni. A gednoly 30 trpie dobrzi od chytrczow, od naſylnikow, od neſſtieſtie przyhodnieho? a rzie- kagi a wrany gey vkrkagy lecz mlczy lecz mluwi. gediny kto naň ſie oborz, Wſſychny naň ynhed hotowi budu. Az geſt to gyž y w przyſlowy: ktoz bohu ſlužie, toho boh netba; Coz na boh kto puſti, ten to ztrati; A ktoz netba na boh, zyw bude dluho. A tak zly przemaha dobreho, wychazie ſud prze- 35 wraceny. Toho nemoha trpieti prorok onen, mluwieſſe k bohu: Y procz, hoſpodine, zrzyſs na to, ano zly žerze ſprawedlnieyſſieho ſebe; a mlcziſs k tomu? Ay dobrze czyni a zlu berze odplatu, tobie ſlužie a poſmiechy trpie! A nad to nade wſſe dyabel oſydla gemu lečve bez przeſtanie, k czemuz ſie gedine obrati 40 dobry. O že kdy tolik zleho božie dobrota mož na ſwe wyborne przepuſtiti!
Kapitola LIX. 87 a zle dobremu. A tak okowana a ſlepa po- (str. 177) wede gey do Babylona, zaweda w hlubokoſt marnoſti ſwietſkych a zamatkow. A protoz, dietky, hledayte wſſim ſrdcem boha, liboſti k marnoſti ſwietſke neprzykladayte, ſtrežte ſie getie Babylonſkeho a okow tiech ſilnych. Pakli gt kto yat, wolay k bohu, at ho zproſtij, a hleday, zda by wyſſel z wiezenie toho. Nebt wola prorok: vtiekayte z proſtrzedka Babylona! doſti horze po- mezie držeti babylonſke! Neb zleho geſt na male doſti; a wſſak huorze v proſtrzed trku babylonſkeho. Zdali by ſ pomezie wyſſel ſpieſſe 2c. 5 DIETKY. (LIX rawiet fwiet tento Babilon flowe, Neb wſſe gest w niem w ſmieſſcze a w nerzadu. A rzadli to geſt, že ſie zagedno zlemu wede yako dobremu? 10 A diwne gt nade wſſe, Procz ceſty zlych ſu proſpieſſny; a ktož netbagy na boh a zle cžinie, wſſem geſt dobrze, korzenem ſie vgely a proſpiewagi. Owoce gich gde, Jako kdyz ſſtiep ſtogy w libem ſobie mieſtie, bezpeczny gich do- mowe a magi pokoy ani metly božie magi nad ſebu, wedu ſwe dny ſbožnye, v weſely, chowagicz ſebe rozkoſſnie a w kratochwyly, ſylny, zdrawy, czeſt 15 magy a libee ſſtieſtie. A dobrzi lidee bohoboyni, kazdy podle ſtawu praczne dny magy a vſylne noczy; Wzdy ſu w zamutcze a w horzkoſti myſly, tielo gich w praczy a ſtrach w myſly. Buoh k odpoczynuti lidem nocz vſtawil a ta gt gim pro ſtrach przyhod nocznych wzdy nepokoyna. Chwala a czeſt tohoto toh ſwieta 20 wzdalena geſt od nich, ale ruhoty y mnoheho protiwenſtwie ſu naplnieni. Gine (str. 178) gimi karagicz, budu na nie vtykati; A budu yako neſtatecz przede wſſemy zawrženi, až budu rzecy, ze neſtogie za ochwoſtany wienik. tot geſt ten rozomiel tomu, geſſto prawieſſe: Gſu ſprawedlny, gymž sie tak zle diege, Jako by czinily zlych ſkutky; A ſu zlij, geſſto ſu tak bezpeczny, 25 yako by miely ſprawedlne czyny. A zdaly ſu znamenawaly kniežky ony ſlu- žyti bohu, geſſto w vítech biechu yako med ſladky a potô biechu horzky v brzyſſe? Neb poczne vprwe milo byti ſlužyti bohu, ale potom horzko bude. A byls to nam ſam rzekl, Ze gt ta odtucha kazdemu: Synu, prziſtupage k ſluzbie bożie, �toy w bazni a prypraw duſſy ſwu ku pokuſſeni. A gednoly 30 trpie dobrzi od chytrczow, od naſylnikow, od neſſtieſtie przyhodnieho? a rzie- kagi a wrany gey vkrkagy lecz mlczy lecz mluwi. gediny kto naň ſie oborz, Wſſychny naň ynhed hotowi budu. Az geſt to gyž y w przyſlowy: ktoz bohu ſlužie, toho boh netba; Coz na boh kto puſti, ten to ztrati; A ktoz netba na boh, zyw bude dluho. A tak zly przemaha dobreho, wychazie ſud prze- 35 wraceny. Toho nemoha trpieti prorok onen, mluwieſſe k bohu: Y procz, hoſpodine, zrzyſs na to, ano zly žerze ſprawedlnieyſſieho ſebe; a mlcziſs k tomu? Ay dobrze czyni a zlu berze odplatu, tobie ſlužie a poſmiechy trpie! A nad to nade wſſe dyabel oſydla gemu lečve bez przeſtanie, k czemuz ſie gedine obrati 40 dobry. O že kdy tolik zleho božie dobrota mož na ſwe wyborne przepuſtiti!
Strana 45
Kapitola LIX. 89 hatil hoynie, ze byl przetrpiel ztratu ſbožie a ztratu dieti; Omyſlyl gey dietmy ginymi wybornymi; A przatelom y neprzatelô welebna gey vkazal, ze od ne- przatel naſyle (ne)trpiel a od przatel vkaranie. A tak wſſe gemu odplatu tieleſnie nahraženo. Ale Ale pan kryſtus, vkladcze zakona noweho, w niemz neſlibuge ſwym zde 5 rozkoſſy, ale praczy a vſyle a potom geliž nebeſke kralowſtwo, zde od die- tinstwie ynhed trpiel bezbydle, vrodiw ſie w ſwem domu, vtiekage do Egipta. a tak až do ſmrti trpiel A zde nechtiel odplaty za to zrzeyme, geliž po ſmrti kraluge, yakz chtie, na prawiczy boha otcze, Sobie ſwe neprzately pod ſwe nohy z A protoz rzekl k ſwym wybornym rytierzom: Ya wam zpoſobugy zpodmanil. kralowſtwo, yako gt mnie zpoſobil moy otecz, totiz aby zde nayprw trpiely az do ſmrti A potom aby kralowali. Nenawidi(tli) was ſwiet, wiezte, žet gt y mne prwe nenawidiel. Neniet ſluha na ſweho miſtra. A když ſie gt to ſtalo drzewu zelenemu, czo pak bude ſuchemu? Ale znat mudroſt bozſka, ktere geſt k tomu wybornieyſſie wolila rytierz- 15 ſtwo, geſſto by, wiece trpiecz, wietczie czti a chwaly hodny byli. Protož (str. 182) wiece na gedny pohrom tiezkych przepuſſtie než na druhe. A ſu take zpuoſobem bozſke mudroſti, na nyež boh znamenitie welikych wiecy neprze- puſſtie, aby trpiely; geſſto wſſak, bogiecz ſie netrpieti nicz ſamy ſwym tielem, czinie tiezka vtrpenie. Geſſto pak diete, že magy zlij na ſwietie proſpiech a 20 dobrzy trpie, tak rozomieyte, ze ſtworzytel wſſeho, kakzkoly ſwu zwlaſſtni miloſti pomohl gt ſwym wyborny, aby z ſwe wuole k niemu ſie obratili a ſkrze to dobrzi byli; wſſak k tomu chce z ſwe ſprawedlnoſti, aby tiezka zde trpiely ptiwenſtwie, aby byli zde ocžyſſtieni y malych poſſkwrn aneb aby ginym byli ku przikladu a tiem wietczy czeſt a chwalu mie(1)i, przetrpiecz 25 wiecze. A kakzkoly zle ſwu nam taynu ſprawedlnoſti zo�tawi bez ſwe zwlaſſtnie pomoczy, Wſſak wſſie wieczy bez ſweho gich nenecha miloſrdenſtwie. Zde gim dawa proſpiech a vtiechu, a(by), widucz tu bozy dobrotu, mohli [by] ſie hnuti k niemu, A poznagicz marnoſt a brzky konecz fftieſtie tohoto ſwieta neſſtiaſtneho, mieli byl po lepſſiem ſtati A radíſe brz b(r)ž(ež) trpieti s ſpra- 30 wedliwymi. Anyż mnyete, byt wſſychni na ſwietie zlij ſwu wuoly miely. Rzekl ſem drzewe: kazdyt gedno ſam wie, kdet gey (střewiec) hniete. Negeden, hledie na druheho, mnye, by gemu dobrze bylo; ale on wie, czo gemu ſſkodij. Onen by rad miel mnoho cztij nebo ſbozie neb rozkoſſy ſye neb one a nema, yakz chce; 35 zawidij nyekomu, nemož ſehnati niekdy hniewu ſwe- (str. 183) ho. A kto by wſſe poczetl, czo y zlij miewagy biedy a mnoheho nepokoge? A zdaly zlych nekterych newieſie, nežhu a nemucžie mukami owſſê tiezkymi. kakz diete, by kazdemu bylo dobrze, ktoz netba na boh? Boht panuge nade zlymi y nad dobrymi A, kdyzt komu raczy, doprzeget pokoyneho bydla neb protiwneho. 40 A že zdeyfſie pohoda tielu neb ſbozie zdeyſſie aneb czeſt ſama w ſobie zla nenye, Poyczuge toho niekdy dobrym ſwym milym. A že to nenie dobre nay- lepſſie, Take boh zlym ſwym neprzatelom poyczuge toho. A protoz, dietky, nediwte ſie zlym, yako oblibugicz proſpiech zde na ſwietie, gefftot magy, aczt kdy y magi. Budy zlych gſut nepewne, rozwalet 45
Kapitola LIX. 89 hatil hoynie, ze byl przetrpiel ztratu ſbožie a ztratu dieti; Omyſlyl gey dietmy ginymi wybornymi; A przatelom y neprzatelô welebna gey vkazal, ze od ne- przatel naſyle (ne)trpiel a od przatel vkaranie. A tak wſſe gemu odplatu tieleſnie nahraženo. Ale Ale pan kryſtus, vkladcze zakona noweho, w niemz neſlibuge ſwym zde 5 rozkoſſy, ale praczy a vſyle a potom geliž nebeſke kralowſtwo, zde od die- tinstwie ynhed trpiel bezbydle, vrodiw ſie w ſwem domu, vtiekage do Egipta. a tak až do ſmrti trpiel A zde nechtiel odplaty za to zrzeyme, geliž po ſmrti kraluge, yakz chtie, na prawiczy boha otcze, Sobie ſwe neprzately pod ſwe nohy z A protoz rzekl k ſwym wybornym rytierzom: Ya wam zpoſobugy zpodmanil. kralowſtwo, yako gt mnie zpoſobil moy otecz, totiz aby zde nayprw trpiely az do ſmrti A potom aby kralowali. Nenawidi(tli) was ſwiet, wiezte, žet gt y mne prwe nenawidiel. Neniet ſluha na ſweho miſtra. A když ſie gt to ſtalo drzewu zelenemu, czo pak bude ſuchemu? Ale znat mudroſt bozſka, ktere geſt k tomu wybornieyſſie wolila rytierz- 15 ſtwo, geſſto by, wiece trpiecz, wietczie czti a chwaly hodny byli. Protož (str. 182) wiece na gedny pohrom tiezkych przepuſſtie než na druhe. A ſu take zpuoſobem bozſke mudroſti, na nyež boh znamenitie welikych wiecy neprze- puſſtie, aby trpiely; geſſto wſſak, bogiecz ſie netrpieti nicz ſamy ſwym tielem, czinie tiezka vtrpenie. Geſſto pak diete, že magy zlij na ſwietie proſpiech a 20 dobrzy trpie, tak rozomieyte, ze ſtworzytel wſſeho, kakzkoly ſwu zwlaſſtni miloſti pomohl gt ſwym wyborny, aby z ſwe wuole k niemu ſie obratili a ſkrze to dobrzi byli; wſſak k tomu chce z ſwe ſprawedlnoſti, aby tiezka zde trpiely ptiwenſtwie, aby byli zde ocžyſſtieni y malych poſſkwrn aneb aby ginym byli ku przikladu a tiem wietczy czeſt a chwalu mie(1)i, przetrpiecz 25 wiecze. A kakzkoly zle ſwu nam taynu ſprawedlnoſti zo�tawi bez ſwe zwlaſſtnie pomoczy, Wſſak wſſie wieczy bez ſweho gich nenecha miloſrdenſtwie. Zde gim dawa proſpiech a vtiechu, a(by), widucz tu bozy dobrotu, mohli [by] ſie hnuti k niemu, A poznagicz marnoſt a brzky konecz fftieſtie tohoto ſwieta neſſtiaſtneho, mieli byl po lepſſiem ſtati A radíſe brz b(r)ž(ež) trpieti s ſpra- 30 wedliwymi. Anyż mnyete, byt wſſychni na ſwietie zlij ſwu wuoly miely. Rzekl ſem drzewe: kazdyt gedno ſam wie, kdet gey (střewiec) hniete. Negeden, hledie na druheho, mnye, by gemu dobrze bylo; ale on wie, czo gemu ſſkodij. Onen by rad miel mnoho cztij nebo ſbozie neb rozkoſſy ſye neb one a nema, yakz chce; 35 zawidij nyekomu, nemož ſehnati niekdy hniewu ſwe- (str. 183) ho. A kto by wſſe poczetl, czo y zlij miewagy biedy a mnoheho nepokoge? A zdaly zlych nekterych newieſie, nežhu a nemucžie mukami owſſê tiezkymi. kakz diete, by kazdemu bylo dobrze, ktoz netba na boh? Boht panuge nade zlymi y nad dobrymi A, kdyzt komu raczy, doprzeget pokoyneho bydla neb protiwneho. 40 A že zdeyfſie pohoda tielu neb ſbozie zdeyſſie aneb czeſt ſama w ſobie zla nenye, Poyczuge toho niekdy dobrym ſwym milym. A že to nenie dobre nay- lepſſie, Take boh zlym ſwym neprzatelom poyczuge toho. A protoz, dietky, nediwte ſie zlym, yako oblibugicz proſpiech zde na ſwietie, gefftot magy, aczt kdy y magi. Budy zlych gſut nepewne, rozwalet 45
Strana 46
Kapitola LXI. 91 y mnoho ginych w ſtarem zakonie. A tiem bylo ſlybeno na ſwietie bydlo dobre, buduly ſluzyti bohu. Czo pak w nowem zakonie Apoſſtole y rozliczni ſwieti, Až y onen k ſkonani ſtareho zakona, nadenz z naroda mužſkeho z ženy newſtawal wietczy? Wſſak yat, okowâ, ze mluwil proti czyzolozſtwu, A k mar- nym ſkokom a pleſom gedne dieweczky ſtiata geho ſwata hlawa. A y dnes mnozy dobrzy welika trpie protiwenſtwie mnohymi czyny: Onen toto a onen toto. Protoz y my take trpieti mame. Ale diete: trpko gt trpieti! rzkut: by trpko nebylo, trpenye by neſlulo. Pecz a ohen zkuſſie zlatta aneb diela hrnczierzowa a protiwne pokuſſenie sstaloſti czlowieka dobreho. Geſſto pak chybuget(e), by (str. 186) nebyla odplaty hodna nahodnie trpieti, a nechtiecz raady, protiwenſtwie: Tak ya rzku k tomu, ze to, geſito ſie nam zda, by nahodnie bylo nietczo, Ano geſt to boh ſwym taynym zpoſobem k naſſemu dobremu nam przychyſtal, Poſtupimely po geho wuoly. Protoz, když koho potka ktera ſtrata ſwietſka aneb ktere protiwenſtwie, acz y bezdiecznie, trpſy]! kdyz wſſak trpy a, przida k ſobie, podda ſwu wuoly 15 wuoly božie A yako rzka: »budiž twa wuole, mily otčze! kdyzs otecz, tehdy nechczeſs ſwych dieti zlemu; Ty wieſs, co geſt hodno k czemu, gedine ſpomož, bych ſtal w twe woly!« — (A) zdali by odplatu ztratil, kohoz by muczily pro boh, an krziczi boleſti a vpye; A kdy by mohl, rad by vtekl; Ale než by zaprzel boha, radiegi trpi, ačz y krzicze? Težt geſt, ktoz nemocz trpy nerad, 20 stonye, teſkne ſobie w boleſti; Ale proti bohu nehleda zdrawie leky zapo- wiednymi: neztratit odplaty ſwe. Tezt gt o ſbozy: rad by miel niekto, ale przemož w tom zadoſt, ze by krzywie nechtiel dobyti ani krzywie držeti. O takychzt die piſmo: Ktoz w placzy ſegij, budu žieti v weſely. Segy w za- loſti, trpiecz neradij; ale budu žieti v weſely, že wezmu odplatu, ze ſu wſſak 25 przetrpiely. Ale wietſſie gt miloſti a z weſele trpieti s dobru myſli a myle. 10 DIETKY. (LXI) kdyz geſt trpieti, cot ſie zda, ze gest trpieti nayhodniegie? A OTECZ. Yakoz tieleſna lekarzſtwie ſu gedna k nemoczem gednyem, k druhym druha: Takez gedna vtrpenie ſu (k) odehnanie ged- (str. 187) niem hrziechom, druha druhym. A tež o przywedeni neb o poſyleni ſſlechetnoſtem 30 znamenage, vzrzyſs, ze gedno vtrpenie bude hodno k gednomu, Druhe k dru- hemu. Protoz kazdy znamenay, kterym gt hrziechê obwazan naywiecz podle ſweho obyczege. Czoly gey w niem naywiecz podnyeczuge neb w niem drzy, utrp toho. Ale wſſak bezprziemnie tiela nepoh(u)buy. Yat mam za to Xh nay- hodnieyſſie kazdemu vtrpenie toho, co gt hrziech, vtrpieti A y toho, geſſto 35 gey w hrziech wede neb w niem drzy, bez nyehoz by mohl byti. (A t)akt newelim wylupyti, ale zadržeti od niektereho. anit welim od otcze giti neb otczy od dieti, aby ſebe nehniewaly; ale toho by bylo vtrpieti, Pro niežto ſie hniewa otecz a ſnad ſprawnye. hodne geſt take vtrpieti ſſyroke ceſty a vzku giti: ne wſſeho cziniti, czo ſie liby. Neb geſt to wyrzekl kryſtus welmy zna- 40 meňitie, abychom trpiely vzkoſt ceſty, rzka kaks, yako dawiti ſie wele neb
Kapitola LXI. 91 y mnoho ginych w ſtarem zakonie. A tiem bylo ſlybeno na ſwietie bydlo dobre, buduly ſluzyti bohu. Czo pak w nowem zakonie Apoſſtole y rozliczni ſwieti, Až y onen k ſkonani ſtareho zakona, nadenz z naroda mužſkeho z ženy newſtawal wietczy? Wſſak yat, okowâ, ze mluwil proti czyzolozſtwu, A k mar- nym ſkokom a pleſom gedne dieweczky ſtiata geho ſwata hlawa. A y dnes mnozy dobrzy welika trpie protiwenſtwie mnohymi czyny: Onen toto a onen toto. Protoz y my take trpieti mame. Ale diete: trpko gt trpieti! rzkut: by trpko nebylo, trpenye by neſlulo. Pecz a ohen zkuſſie zlatta aneb diela hrnczierzowa a protiwne pokuſſenie sstaloſti czlowieka dobreho. Geſſto pak chybuget(e), by (str. 186) nebyla odplaty hodna nahodnie trpieti, a nechtiecz raady, protiwenſtwie: Tak ya rzku k tomu, ze to, geſito ſie nam zda, by nahodnie bylo nietczo, Ano geſt to boh ſwym taynym zpoſobem k naſſemu dobremu nam przychyſtal, Poſtupimely po geho wuoly. Protoz, když koho potka ktera ſtrata ſwietſka aneb ktere protiwenſtwie, acz y bezdiecznie, trpſy]! kdyz wſſak trpy a, przida k ſobie, podda ſwu wuoly 15 wuoly božie A yako rzka: »budiž twa wuole, mily otčze! kdyzs otecz, tehdy nechczeſs ſwych dieti zlemu; Ty wieſs, co geſt hodno k czemu, gedine ſpomož, bych ſtal w twe woly!« — (A) zdali by odplatu ztratil, kohoz by muczily pro boh, an krziczi boleſti a vpye; A kdy by mohl, rad by vtekl; Ale než by zaprzel boha, radiegi trpi, ačz y krzicze? Težt geſt, ktoz nemocz trpy nerad, 20 stonye, teſkne ſobie w boleſti; Ale proti bohu nehleda zdrawie leky zapo- wiednymi: neztratit odplaty ſwe. Tezt gt o ſbozy: rad by miel niekto, ale przemož w tom zadoſt, ze by krzywie nechtiel dobyti ani krzywie držeti. O takychzt die piſmo: Ktoz w placzy ſegij, budu žieti v weſely. Segy w za- loſti, trpiecz neradij; ale budu žieti v weſely, že wezmu odplatu, ze ſu wſſak 25 przetrpiely. Ale wietſſie gt miloſti a z weſele trpieti s dobru myſli a myle. 10 DIETKY. (LXI) kdyz geſt trpieti, cot ſie zda, ze gest trpieti nayhodniegie? A OTECZ. Yakoz tieleſna lekarzſtwie ſu gedna k nemoczem gednyem, k druhym druha: Takez gedna vtrpenie ſu (k) odehnanie ged- (str. 187) niem hrziechom, druha druhym. A tež o przywedeni neb o poſyleni ſſlechetnoſtem 30 znamenage, vzrzyſs, ze gedno vtrpenie bude hodno k gednomu, Druhe k dru- hemu. Protoz kazdy znamenay, kterym gt hrziechê obwazan naywiecz podle ſweho obyczege. Czoly gey w niem naywiecz podnyeczuge neb w niem drzy, utrp toho. Ale wſſak bezprziemnie tiela nepoh(u)buy. Yat mam za to Xh nay- hodnieyſſie kazdemu vtrpenie toho, co gt hrziech, vtrpieti A y toho, geſſto 35 gey w hrziech wede neb w niem drzy, bez nyehoz by mohl byti. (A t)akt newelim wylupyti, ale zadržeti od niektereho. anit welim od otcze giti neb otczy od dieti, aby ſebe nehniewaly; ale toho by bylo vtrpieti, Pro niežto ſie hniewa otecz a ſnad ſprawnye. hodne geſt take vtrpieti ſſyroke ceſty a vzku giti: ne wſſeho cziniti, czo ſie liby. Neb geſt to wyrzekl kryſtus welmy zna- 40 meňitie, abychom trpiely vzkoſt ceſty, rzka kaks, yako dawiti ſie wele neb
Strana 47
Kapitola LXII. 93 by ſie k bohu, vwierzil Gezu kryſta bohem a že gt to prawa wiera, czo krze- stiane wierzie, a miel ynhed fmrt trpieti: spaſent by byl, aczt by y krztu mieti nemohl. Protoz, yakoz ſwaty Auguſtyn poklada, By (str. 190) takowemu bylo ſmrt prokryſta trpieti a nebo tee wiery zaprzieti Ani proto aby krztu doſſel — Aneb aby ſie plniegie nauczil wierže. A težt geſt, ktoz by čzyl niektery nie do ſebe weliky hrziech, aby gemu ynhed bylo vmrzieti aneb kryſta za- przieti, zlet by vczinil, zaprzellit by y na ten vmyſl, chtie ſie prwe zpowiedati a potom ſie v wierze ſeznati. Neb yakož gt w ragy bylo božie vſtawenie, ze kdyz by koly okuſyl czlowiek držewa zapowiedieneho, aby w ſmrt vpadl: Takez geſt giž proti tomu, ze ktoz by koly a kdyzkoly wſtupil v wieru 10 Gezu kryſtowu a w gednotu koſtela ſwateho a miel by ynhed ſmrt trpieti a dal by žywot tento pro kryſta, a ynhed by zbyl ſmrti a wſtupil by v wieczny zywot, že by y dyabla newidal k hroze, Jakozt widagi, ktoz mru ſamy. Tot držie mnozy vczeny. A tak, daly boh komu ſmrt trpieti, tu geſt trpieti nay- hodniege pro gmeno geho a korunu muczedlnikow obdrzeti aneb, czozkoly 15 boh przepuſtij na koho, aby trpiel; A pakly da komu pokoy, miey myſl ho- towu, aby ſtrpiel, potkaly gey y nepokoy. A zatiem mat y pokoy tento, zet nemuczie pro wieru ſwe muczedlnyky. Mukat gt chowati czyſtoty tiela y myſly a ſmylnu zadoſt przemoczy, ana tahne myſl y tielo a nyeterdy podſtupy ſylnie a druhdy ſie bude luditi 20 leſtnye neb w pokorze ſtati, ano hrdoſt rozdyma ſrdce; Milost zachowati k družcy, ano niekdy ſwi(e)dij nenawiſt; a vklidnoſt zachowati, ano hniew paly; lakomſtwo odehnati, ano zadoſt mieti tahne myſl yako (str. 191) napadlo; Czrſtwu a (k)ypru byti tielem y myſly k dobremu, ano lenoſt tužebna ſwymi okowamy vwazala; Lakotie odolati, ano pochotnoſt krmie a pitie tahne k ſobie. 25 Ay w tom we wſſem czym kto wiecze trpy a przemoż, (tiem) wietſſy geſt wytiez. A takt wzdy prawi: ktoz czo trpy, brany ſie z bożie miloſti a, aby doſahl ſſlechetnoſti, [A] ſtrada te vtiechy a liboſti, geſíto by gemu hrziechem x amldeyffy A przyſſla Aneb geſſto by pohaſſowala w niem a mdleyſſy czinila bo�y milo�t — wniem. Tot ya wazim za nayhodnieyſſie vtrpenie! A przes gnehyzdimt y gi- 30 nych rozlicznych vtrpeny. Pokaniet chwalim vtrpenie, aby czlowiek, yakoz gt miel w nieczem liboſt bezprzemnu, w niemž ſie tak kochati neſluſſalo, vtrpiel pak y w tô liboſti, W niemž by ſobie mohl y bez hrziechu powoliti, aneb aby proto, ze ſie geſt liboſtnie kochal w neſprawne vtieſſe, Vtrpenim nieka- kym, przikrym pokanim potrapil ſobie. Y to gt dobre vtrpenie [w] nyekteru 35 praczy podnyknuti, aby mieſta nemiely a moczy niekterzy obykly hrzieſſy. 5 DIETKY. (LXII) las wola ſwateho Pawla, Ze wſſichny, ktoz chtie ſſlechetnye žywy byti w Gezu kryſtu, trpie protiwnoſt. A když die: wſſychny, newynyma y zadneho, kdyby y gediny byl nicz netrpie protiwneho, Nebylo by rzeczeno prawie, by »wſſichny« trpiely. A zdali (je) nyekto z welikych lidij: z panow 40 y kniezat, z kralow, [nenie] by netrpiel protiwnoſti? Ano by kazdy rad gim vhowil A, acz by chtiel, y neſmie y gedne vcziniti protiwnoſti; A wſſe magy,
Kapitola LXII. 93 by ſie k bohu, vwierzil Gezu kryſta bohem a že gt to prawa wiera, czo krze- stiane wierzie, a miel ynhed fmrt trpieti: spaſent by byl, aczt by y krztu mieti nemohl. Protoz, yakoz ſwaty Auguſtyn poklada, By (str. 190) takowemu bylo ſmrt prokryſta trpieti a nebo tee wiery zaprzieti Ani proto aby krztu doſſel — Aneb aby ſie plniegie nauczil wierže. A težt geſt, ktoz by čzyl niektery nie do ſebe weliky hrziech, aby gemu ynhed bylo vmrzieti aneb kryſta za- przieti, zlet by vczinil, zaprzellit by y na ten vmyſl, chtie ſie prwe zpowiedati a potom ſie v wierze ſeznati. Neb yakož gt w ragy bylo božie vſtawenie, ze kdyz by koly okuſyl czlowiek držewa zapowiedieneho, aby w ſmrt vpadl: Takez geſt giž proti tomu, ze ktoz by koly a kdyzkoly wſtupil v wieru 10 Gezu kryſtowu a w gednotu koſtela ſwateho a miel by ynhed ſmrt trpieti a dal by žywot tento pro kryſta, a ynhed by zbyl ſmrti a wſtupil by v wieczny zywot, že by y dyabla newidal k hroze, Jakozt widagi, ktoz mru ſamy. Tot držie mnozy vczeny. A tak, daly boh komu ſmrt trpieti, tu geſt trpieti nay- hodniege pro gmeno geho a korunu muczedlnikow obdrzeti aneb, czozkoly 15 boh przepuſtij na koho, aby trpiel; A pakly da komu pokoy, miey myſl ho- towu, aby ſtrpiel, potkaly gey y nepokoy. A zatiem mat y pokoy tento, zet nemuczie pro wieru ſwe muczedlnyky. Mukat gt chowati czyſtoty tiela y myſly a ſmylnu zadoſt przemoczy, ana tahne myſl y tielo a nyeterdy podſtupy ſylnie a druhdy ſie bude luditi 20 leſtnye neb w pokorze ſtati, ano hrdoſt rozdyma ſrdce; Milost zachowati k družcy, ano niekdy ſwi(e)dij nenawiſt; a vklidnoſt zachowati, ano hniew paly; lakomſtwo odehnati, ano zadoſt mieti tahne myſl yako (str. 191) napadlo; Czrſtwu a (k)ypru byti tielem y myſly k dobremu, ano lenoſt tužebna ſwymi okowamy vwazala; Lakotie odolati, ano pochotnoſt krmie a pitie tahne k ſobie. 25 Ay w tom we wſſem czym kto wiecze trpy a przemoż, (tiem) wietſſy geſt wytiez. A takt wzdy prawi: ktoz czo trpy, brany ſie z bożie miloſti a, aby doſahl ſſlechetnoſti, [A] ſtrada te vtiechy a liboſti, geſíto by gemu hrziechem x amldeyffy A przyſſla Aneb geſſto by pohaſſowala w niem a mdleyſſy czinila bo�y milo�t — wniem. Tot ya wazim za nayhodnieyſſie vtrpenie! A przes gnehyzdimt y gi- 30 nych rozlicznych vtrpeny. Pokaniet chwalim vtrpenie, aby czlowiek, yakoz gt miel w nieczem liboſt bezprzemnu, w niemž ſie tak kochati neſluſſalo, vtrpiel pak y w tô liboſti, W niemž by ſobie mohl y bez hrziechu powoliti, aneb aby proto, ze ſie geſt liboſtnie kochal w neſprawne vtieſſe, Vtrpenim nieka- kym, przikrym pokanim potrapil ſobie. Y to gt dobre vtrpenie [w] nyekteru 35 praczy podnyknuti, aby mieſta nemiely a moczy niekterzy obykly hrzieſſy. 5 DIETKY. (LXII) las wola ſwateho Pawla, Ze wſſichny, ktoz chtie ſſlechetnye žywy byti w Gezu kryſtu, trpie protiwnoſt. A když die: wſſychny, newynyma y zadneho, kdyby y gediny byl nicz netrpie protiwneho, Nebylo by rzeczeno prawie, by »wſſichny« trpiely. A zdali (je) nyekto z welikych lidij: z panow 40 y kniezat, z kralow, [nenie] by netrpiel protiwnoſti? Ano by kazdy rad gim vhowil A, acz by chtiel, y neſmie y gedne vcziniti protiwnoſti; A wſſe magy,
Strana 48
Kapitola LXIII. 95 tiežko. A niektera pro hniew neb pro zawiſt a take niektera, lakomie hro- mazdiecz wiecze než gim trzeba, praczugij tiezko. A tak (t)ie dwie zadoſti y w nas ſta protiwnie ſobie. Duchownie zadoſti nemagi zwieržata gina, gedno czlowiek. ta nicz nezada tieleſneho, nicz toho, czoz k ſwietu ſluſſie, a tahne woly ode wſſeho, k niemuž gy tahneta onie dwie zadoſti. A tak v woly czinie rozwrt ty trzy žadoſti. a to trpieti geſt obeczna protiwnoſt. 5 DIETKY. (LXIII) Ednoly ma czlowiek duchowny zadoſti powoliti a wzdyli ma trapiti dwie onye? OTECZ. Ne, ne tak! Na tot gt dan czlowieku rozum, aby gym rozſudil prawdu y mezy tiemy trzmy zadoſtmy. Niekterez gt mymo prawdu nepo- 10 woliti. Prawda geſt, tielo ma ſwu pohodu mieti A nema take myſl przieliſſnu pokoru a vtulnoſti potlaczena byti, Až by nemiel tiech pod ſebu, geſſto ma mieti podle rzadu ſtawu ſweho. A take nemame duchownie zadoſti pohaſſo- wati podle žadoſti tieleſne aneb zwierzieczie. Ale mohl by duch tak bez- prziemnye zadati proti tielu aneb proti one zwieržeczie zadoſti, že by rzad 15 nebyl. Wſſie wieczy neſluſſie przemoczy tiela, nebt ſkroczena magi byti, ale ne pohu- (str. 195) bena. Diwny pak geſt w tom nerozum lidſky, že ni(e)kdy ſtarzy nemoczny, w nichz geſt potuchla tieleſna buynoſt, muczie ſie poſty bezprzemnymi a ne- ſkrownym vtrpenim, A tiem ſobie nabozenſtwie pohubugy, rozum tratie, w pa- 20 mieti mdlegy. A pak buyni, ſylni, gimyž toczy tieleſna wztekloſt, nechtie take krotiti poſtem aneb giny vtrpenim tiela ſweho. A magit magit gedny byti nad druhymi. Nemat przielyfſna pokora zborzyti toho ani nemudra dobrota, by hnyew zleho neſhladil a neodehnal. Ale y tomu geſt rozomieti potrzebne, ze pro cztweru wiecz ſluſſie duchu 25 w zadoſti geho naložyti: Nayprwe, że geſt duoſtoynieyſſie wiecz duſſe nez tielo. A kto toho ne- widij, Ze tielo bez duſſe geſt yako peň kakys a w male chwyly bude ſmrduta a ohyzdna mrcha A, czož gt kdy kraſne tielo, tu wſſiczku kraſu ma od duſſe? Protoz rzad geſt, at by duſſe panowala a tielo aby gie ſluzylo; A ktoz pa- 30 nuge, toho wuole ma przedgiti. Nez, kdyz by ſweho ſluhu tak przieliſs chtiel pan obtiežyti, ze by pak ſkrze to nemohl mieti geho ſluzby, ktoz by przal tomu panu, wyſtrziehl by geho toho wiecze pron než pro ſluhu. Takez mame ſpieſſe duchowni zadoſti powoliti než tieleſne; Gedine kdyz by duch chtiel tielo bezprzemnie w ſwe prudkoſti pohubiti, že by pak duſſe ku pilnieyſſiemu 35 nemohla geho ſlužby mieti a pomoczy. Druhe proto ſpieſſe ſluſſie po duchowni zadoſti poſtupiti nez po tie- (str. 196) leſne, Neb tielo gest hlupa wiecz a w duſſy gt ſmyſl, w duſſy rozum A duſſe zada duoſtoynieyſsieho, vžytecznieyſsieho a trpnieyſſieho. Mnohokrat tielo netolik duſſy, ale y ſobie zada ſſkodneho, Jakoz byech rzekl o opilczych. 40 A wrobuge duſſy ſwietu a hrziechu y tieleſna zadoſt y zwierzeczie, nebudely
Kapitola LXIII. 95 tiežko. A niektera pro hniew neb pro zawiſt a take niektera, lakomie hro- mazdiecz wiecze než gim trzeba, praczugij tiezko. A tak (t)ie dwie zadoſti y w nas ſta protiwnie ſobie. Duchownie zadoſti nemagi zwieržata gina, gedno czlowiek. ta nicz nezada tieleſneho, nicz toho, czoz k ſwietu ſluſſie, a tahne woly ode wſſeho, k niemuž gy tahneta onie dwie zadoſti. A tak v woly czinie rozwrt ty trzy žadoſti. a to trpieti geſt obeczna protiwnoſt. 5 DIETKY. (LXIII) Ednoly ma czlowiek duchowny zadoſti powoliti a wzdyli ma trapiti dwie onye? OTECZ. Ne, ne tak! Na tot gt dan czlowieku rozum, aby gym rozſudil prawdu y mezy tiemy trzmy zadoſtmy. Niekterez gt mymo prawdu nepo- 10 woliti. Prawda geſt, tielo ma ſwu pohodu mieti A nema take myſl przieliſſnu pokoru a vtulnoſti potlaczena byti, Až by nemiel tiech pod ſebu, geſſto ma mieti podle rzadu ſtawu ſweho. A take nemame duchownie zadoſti pohaſſo- wati podle žadoſti tieleſne aneb zwierzieczie. Ale mohl by duch tak bez- prziemnye zadati proti tielu aneb proti one zwieržeczie zadoſti, že by rzad 15 nebyl. Wſſie wieczy neſluſſie przemoczy tiela, nebt ſkroczena magi byti, ale ne pohu- (str. 195) bena. Diwny pak geſt w tom nerozum lidſky, že ni(e)kdy ſtarzy nemoczny, w nichz geſt potuchla tieleſna buynoſt, muczie ſie poſty bezprzemnymi a ne- ſkrownym vtrpenim, A tiem ſobie nabozenſtwie pohubugy, rozum tratie, w pa- 20 mieti mdlegy. A pak buyni, ſylni, gimyž toczy tieleſna wztekloſt, nechtie take krotiti poſtem aneb giny vtrpenim tiela ſweho. A magit magit gedny byti nad druhymi. Nemat przielyfſna pokora zborzyti toho ani nemudra dobrota, by hnyew zleho neſhladil a neodehnal. Ale y tomu geſt rozomieti potrzebne, ze pro cztweru wiecz ſluſſie duchu 25 w zadoſti geho naložyti: Nayprwe, że geſt duoſtoynieyſſie wiecz duſſe nez tielo. A kto toho ne- widij, Ze tielo bez duſſe geſt yako peň kakys a w male chwyly bude ſmrduta a ohyzdna mrcha A, czož gt kdy kraſne tielo, tu wſſiczku kraſu ma od duſſe? Protoz rzad geſt, at by duſſe panowala a tielo aby gie ſluzylo; A ktoz pa- 30 nuge, toho wuole ma przedgiti. Nez, kdyz by ſweho ſluhu tak przieliſs chtiel pan obtiežyti, ze by pak ſkrze to nemohl mieti geho ſluzby, ktoz by przal tomu panu, wyſtrziehl by geho toho wiecze pron než pro ſluhu. Takez mame ſpieſſe duchowni zadoſti powoliti než tieleſne; Gedine kdyz by duch chtiel tielo bezprzemnie w ſwe prudkoſti pohubiti, že by pak duſſe ku pilnieyſſiemu 35 nemohla geho ſlužby mieti a pomoczy. Druhe proto ſpieſſe ſluſſie po duchowni zadoſti poſtupiti nez po tie- (str. 196) leſne, Neb tielo gest hlupa wiecz a w duſſy gt ſmyſl, w duſſy rozum A duſſe zada duoſtoynieyſsieho, vžytecznieyſsieho a trpnieyſſieho. Mnohokrat tielo netolik duſſy, ale y ſobie zada ſſkodneho, Jakoz byech rzekl o opilczych. 40 A wrobuge duſſy ſwietu a hrziechu y tieleſna zadoſt y zwierzeczie, nebudely
Strana 49
Kapitola LXV. 97 OTECZ. Znamenayte, aby ſie vmiely wyſtrziehati, kakt ten swar a nepokoy leſtnym vmyſlem pycha poczyna A chtiecz niekake prawdy podobnoſti rozum oſlepiti a k ſobie powolenie ſrdeczne czlowieczie przytahnuti; Ana gest tak y andiela ſ nebe ſwrhla, Czlowieka z rage wypudila a lupy na ceſtie ſpaſenie a przebigie z duchownich darow. A ne gedinet gde w hrdych ſwietſkych ru- ſſiech, ale y w ſſerych y w kuklach zakonnych y wylkach geptiſſſkych y w ſproſtnych ruſſkach newalenych, neſſkrobenych, Neb bywagit y pokoru nemudrzy piſſny. Y bude r�eczy leſtna pycha w nieczym ſrdcy: Co ſie daſs ginym rownati ſobie? Wſſaks lepſſieho vrozenie, wſſaks bohatiegy, maſs wiece przatel a po- 10 ſtatnieyſſich, ſylnyeyſſy ſy nebo mudrzeyſſy, wzacznieyſſy, kraſſy, ſlicznieyſſy, wyſſiehos stawu, Duchownieyſſy ſy, wiecze sie poſtiſs A ty wiece vmieſs. a tak czos bud gineho bude w ſrdcy pycha ſſtiebetati, Netbagicz w ſwietſkemly biehu czy w duchownym, (str. 199) leda ſrdcze nieczym podneſla, czij� mohucz, podle ſtawu geho, aby ſie wyſſe wažyl, než geſt, a gineho lehče proti ſobie; Ne, 15 yakož radij ſwaty Pawel, geſſto die, Aby gede druheho nad ſie wažil, aby tak czeſt we wſſech byla a ſſlechetnoſt. Neb die pohâſky mudržecz: Czeſt geſt w tom, ktož cztij druheho. Ale tiech geſt ſrdce pycha nakazyla, Geſſto necztie ginych; ale tupie proti ſobie, (řkúce): My ſme kniežie a nyeſtieyka geſt chlap; My ſme zakona 20 potwrzeneho, Ono beghard; ano ſnad konwerſs wzaczniegy bohu, Gestly do- bry, boho(bo)yny, nabozny, nezly kniez leczkakys. lepy gest dobry nezakon- nyk než zakonnyk, geſſto nedrzy zakona ſweho a duchowenstwie mage w mrz- koſt. A tak, by pycha ſrdeczna dala, Netupil by gedê druheho, ale nad ſie by gey ważil w nieczem. Neb y menſſy nietczo miewa, geſto wietcziemu 25 nenie dano; a onen ſie w gednom liby bohu, druhy w druhem. Protoz ne krzyw dliet geſt vczil ſwaty Pawel, wele, aby geden druheho wazyl nad ſie. Amen. 5 DIETKY. (LXV) D Jely czo pokora proti pyſſe? OTECZ odpowieda a rzka: Take ſwu wnitrzni rzeczy bude czlowieku 30 pokora rzecy: Neday ſie pyſſe podweſti; Pomny, zes czlowiek z zemie, hnys a prach, z ženy ſie narodiw, kratky cžas zyw ſa, a naplnien ſy hubenſtwa mnoho. A pakly czo maſs mymo gyne, tiem ſy wiecze powinen bohu. komut wiecze dadie, od toho wiece potrzebugy; A (str. 200) nicz nemaſs, gesstot by nebylo od boha dano. Vcziniſſli czo dobreho, dart geſt to geho. A kdy by 35 gyz wſſe vczinil, czo geſt boh kazal, Co geſt radil nayſwrchowanieyſſieho, We- lika by to wiecz byla, ze by to vczinil, geſſto by miel vcziniti? A yakozt rzku, wſſak by to bylo geho darem a wiece by miel diekowati. A nad to nemny, By gedno ty ſam miel božie dary Anebo by to, czoz ty maís, bylo bohu naywzacznieyſſie A yako by ty to lepe obratil, cozt geſt boh dal, než 40 by to giny vczinil. Y ginymt boh ſwe dary dawa. A kto to wie, czie ſu wzacznieyſſie a kto ſweho vžywe lepe A neb czieho lepe vžywu gyny? Pomny, Besední řeči Štítného.
Kapitola LXV. 97 OTECZ. Znamenayte, aby ſie vmiely wyſtrziehati, kakt ten swar a nepokoy leſtnym vmyſlem pycha poczyna A chtiecz niekake prawdy podobnoſti rozum oſlepiti a k ſobie powolenie ſrdeczne czlowieczie przytahnuti; Ana gest tak y andiela ſ nebe ſwrhla, Czlowieka z rage wypudila a lupy na ceſtie ſpaſenie a przebigie z duchownich darow. A ne gedinet gde w hrdych ſwietſkych ru- ſſiech, ale y w ſſerych y w kuklach zakonnych y wylkach geptiſſſkych y w ſproſtnych ruſſkach newalenych, neſſkrobenych, Neb bywagit y pokoru nemudrzy piſſny. Y bude r�eczy leſtna pycha w nieczym ſrdcy: Co ſie daſs ginym rownati ſobie? Wſſaks lepſſieho vrozenie, wſſaks bohatiegy, maſs wiece przatel a po- 10 ſtatnieyſſich, ſylnyeyſſy ſy nebo mudrzeyſſy, wzacznieyſſy, kraſſy, ſlicznieyſſy, wyſſiehos stawu, Duchownieyſſy ſy, wiecze sie poſtiſs A ty wiece vmieſs. a tak czos bud gineho bude w ſrdcy pycha ſſtiebetati, Netbagicz w ſwietſkemly biehu czy w duchownym, (str. 199) leda ſrdcze nieczym podneſla, czij� mohucz, podle ſtawu geho, aby ſie wyſſe wažyl, než geſt, a gineho lehče proti ſobie; Ne, 15 yakož radij ſwaty Pawel, geſſto die, Aby gede druheho nad ſie wažil, aby tak czeſt we wſſech byla a ſſlechetnoſt. Neb die pohâſky mudržecz: Czeſt geſt w tom, ktož cztij druheho. Ale tiech geſt ſrdce pycha nakazyla, Geſſto necztie ginych; ale tupie proti ſobie, (řkúce): My ſme kniežie a nyeſtieyka geſt chlap; My ſme zakona 20 potwrzeneho, Ono beghard; ano ſnad konwerſs wzaczniegy bohu, Gestly do- bry, boho(bo)yny, nabozny, nezly kniez leczkakys. lepy gest dobry nezakon- nyk než zakonnyk, geſſto nedrzy zakona ſweho a duchowenstwie mage w mrz- koſt. A tak, by pycha ſrdeczna dala, Netupil by gedê druheho, ale nad ſie by gey ważil w nieczem. Neb y menſſy nietczo miewa, geſto wietcziemu 25 nenie dano; a onen ſie w gednom liby bohu, druhy w druhem. Protoz ne krzyw dliet geſt vczil ſwaty Pawel, wele, aby geden druheho wazyl nad ſie. Amen. 5 DIETKY. (LXV) D Jely czo pokora proti pyſſe? OTECZ odpowieda a rzka: Take ſwu wnitrzni rzeczy bude czlowieku 30 pokora rzecy: Neday ſie pyſſe podweſti; Pomny, zes czlowiek z zemie, hnys a prach, z ženy ſie narodiw, kratky cžas zyw ſa, a naplnien ſy hubenſtwa mnoho. A pakly czo maſs mymo gyne, tiem ſy wiecze powinen bohu. komut wiecze dadie, od toho wiece potrzebugy; A (str. 200) nicz nemaſs, gesstot by nebylo od boha dano. Vcziniſſli czo dobreho, dart geſt to geho. A kdy by 35 gyz wſſe vczinil, czo geſt boh kazal, Co geſt radil nayſwrchowanieyſſieho, We- lika by to wiecz byla, ze by to vczinil, geſſto by miel vcziniti? A yakozt rzku, wſſak by to bylo geho darem a wiece by miel diekowati. A nad to nemny, By gedno ty ſam miel božie dary Anebo by to, czoz ty maís, bylo bohu naywzacznieyſſie A yako by ty to lepe obratil, cozt geſt boh dal, než 40 by to giny vczinil. Y ginymt boh ſwe dary dawa. A kto to wie, czie ſu wzacznieyſſie a kto ſweho vžywe lepe A neb czieho lepe vžywu gyny? Pomny, Besední řeči Štítného.
Strana 50
Kapitola LXVI. 99 genž- chwalu. Vkaż zgewnie ſwe dobre czyny, ſwu ſſlechetnoſt, ſwu dobrotu, Budeſs ſluti dobrym, lidem budeſs myl, budu tie cztiti a chwaliti. Druh druhu o tobie rozprawieti bude. a czo lepſſieho než dobre ſlowo? Ale proti tomu bazen bozie, wyſtupiecz, ma rzecy: Neodmluwamt, by nyekteremu ſtawu nebylo to hodne a dobre nebyti ſſpatnu v rucha, v ztrawy, v czeledij; Neb ohyzda geſt ſſpatnoſt. Ale poniewadž gt ſrdce lidſke pochyleno k hrdoſti, ma ſie czlowiek owſſem pilnye ſtrzieczy gie, kdyz ſie muſy podle ſtawu ſweho vkazati nad gine aneb s ginymi (str. 203) tehoz ſtawu znamenitie. Tak ona kralowa heſter bywala w korunie a w drahe przyprawie, Ale die tak o tom w ſwe modlitbie: Ty wieſs, bože, zet mam w mrzkoſt znamenie 10 pychy a ſwe chwaly, geſſto gy mam mam na ſwe hlawy(e) we dnech meho vkazanie. A tak mi geſt to ohawno yako rucho neczyſte zeny, anyt ho noſy tiech dny, kdyzt mohu toho prazdna byti w ſwem pokogy. A (tak) we wſſem czyn, czoz mozeſs dobreho, geſſtot ſluſſie k twemu stawu; Neb ne doſpatit ſie gt, ale dopraczowati kralowſtwie nebeſkeho. Ale, 15 czoz czyniſs, neczyn pro marnu chwalu lidſku, geſſtot mine, ale pro wiecznu od boha chwalu, at by twa prawda od wieczne prawdy chwalu miela, žes to czinil, czozs miel cžiniti. Ee tee wieczne chwaly, geſſtot ma trwati a gefstot ma przygiti od naywyſſieho przed twymi przately, w nyz wiecznu radoſt budeſs mieti, Nedaway za žadoſt marne chwaly! Ay kral Aſwerus chlubny gyž mynul, dawno minula vtiecha geho! Tez Alexander. A welmy chtiely ſlowutnij byti. Co gt gim ſkrze to oſtalo dobreho ? Gmena gich geſſtie pamatugy: Gedny chwalecze gich blaznowſtwo A druzy nechwalecz marnoſti. Necht by pak chwalili wſſichny, daremnie geſt chwala, czehoz prawda wſſie prawdy nepochwaly. Neb, acz lide koho budu chwaliti, 25 gehoz boh hyzdij, lidee geho neobranie, kdyz gey bude boh ſuditi. Protož nehonos fie w ſwych dobrych czynech, (str. 204) Nehleday zde gymi ſwe chwaly; tay, czyniſſly czo mymo gine. Paklyt ſie proneſe — ne (k) t(v)e zadoſti, by sie chtiel kochati w tee libosti—Ze mass zde od lidij chwalu, nebudeſs winen. dwet gest naſſeho ſpasytele przykazanie a zdat ſie protiwne ſobie, A wſſak 30 gt podle vmyſla rozlicznoſti obe prawda. Gedno geſt rzekl: Newiez twa le- wicze, czot czyny prawice twa; Ale bud twa almužnila z w ſkrytie a otecz twoy, genz gy w ſkrytie widij, dat odplatu. A druhe gt rzekl: Tak sie swiet ſprawedlnoſt waſſe przed lidmy, at lide, widucz dobre waſſe czyny, chwalu wzdadie otczy waſſemu, geſt w neby. A wſſak ſie geſt toho pilnye ſtrzieczy, 35 geſſto geſt rzekl kryſtus o nyekterych, vmyſl gich znage: Wſſeczky ſwe czyni czynie, aby od lidij chwaleny byli; Wierniet wam prawim, žet ſu wziely ſwu odplatu. Ale rozdielt geſt: ktoz chcze z ſwych ſkutkow od lidij ſwe chwaly A kto y zſwe chwaly hleda božie chwaly. Vmiet to boh rozeznati. A to(ho) ſie ſluſſie nabożnym zwlaſſtie ſtrzieczy, aby diwow a zazrakow nezadaly, aby 40 z tiech nebyly, O nychz die piſmo: Widiel ſem ſſatana yako bleſk z nebe padnucze, totiz z ſwatoſti w chlubu. Pokrytſtwo pyſſe pomahage, bude rzeczy w ſrdczy czlowieku: Neyſyly nabožen, newonielit duchowenstwie, ale vkaž do sebe tu postawu, gesstot du- chowny magy a nabozny. ktot ſrdcze widij, tak, yakzt tie vzrzie, budu tie 45 5 20 7*
Kapitola LXVI. 99 genž- chwalu. Vkaż zgewnie ſwe dobre czyny, ſwu ſſlechetnoſt, ſwu dobrotu, Budeſs ſluti dobrym, lidem budeſs myl, budu tie cztiti a chwaliti. Druh druhu o tobie rozprawieti bude. a czo lepſſieho než dobre ſlowo? Ale proti tomu bazen bozie, wyſtupiecz, ma rzecy: Neodmluwamt, by nyekteremu ſtawu nebylo to hodne a dobre nebyti ſſpatnu v rucha, v ztrawy, v czeledij; Neb ohyzda geſt ſſpatnoſt. Ale poniewadž gt ſrdce lidſke pochyleno k hrdoſti, ma ſie czlowiek owſſem pilnye ſtrzieczy gie, kdyz ſie muſy podle ſtawu ſweho vkazati nad gine aneb s ginymi (str. 203) tehoz ſtawu znamenitie. Tak ona kralowa heſter bywala w korunie a w drahe przyprawie, Ale die tak o tom w ſwe modlitbie: Ty wieſs, bože, zet mam w mrzkoſt znamenie 10 pychy a ſwe chwaly, geſſto gy mam mam na ſwe hlawy(e) we dnech meho vkazanie. A tak mi geſt to ohawno yako rucho neczyſte zeny, anyt ho noſy tiech dny, kdyzt mohu toho prazdna byti w ſwem pokogy. A (tak) we wſſem czyn, czoz mozeſs dobreho, geſſtot ſluſſie k twemu stawu; Neb ne doſpatit ſie gt, ale dopraczowati kralowſtwie nebeſkeho. Ale, 15 czoz czyniſs, neczyn pro marnu chwalu lidſku, geſſtot mine, ale pro wiecznu od boha chwalu, at by twa prawda od wieczne prawdy chwalu miela, žes to czinil, czozs miel cžiniti. Ee tee wieczne chwaly, geſſtot ma trwati a gefstot ma przygiti od naywyſſieho przed twymi przately, w nyz wiecznu radoſt budeſs mieti, Nedaway za žadoſt marne chwaly! Ay kral Aſwerus chlubny gyž mynul, dawno minula vtiecha geho! Tez Alexander. A welmy chtiely ſlowutnij byti. Co gt gim ſkrze to oſtalo dobreho ? Gmena gich geſſtie pamatugy: Gedny chwalecze gich blaznowſtwo A druzy nechwalecz marnoſti. Necht by pak chwalili wſſichny, daremnie geſt chwala, czehoz prawda wſſie prawdy nepochwaly. Neb, acz lide koho budu chwaliti, 25 gehoz boh hyzdij, lidee geho neobranie, kdyz gey bude boh ſuditi. Protož nehonos fie w ſwych dobrych czynech, (str. 204) Nehleday zde gymi ſwe chwaly; tay, czyniſſly czo mymo gine. Paklyt ſie proneſe — ne (k) t(v)e zadoſti, by sie chtiel kochati w tee libosti—Ze mass zde od lidij chwalu, nebudeſs winen. dwet gest naſſeho ſpasytele przykazanie a zdat ſie protiwne ſobie, A wſſak 30 gt podle vmyſla rozlicznoſti obe prawda. Gedno geſt rzekl: Newiez twa le- wicze, czot czyny prawice twa; Ale bud twa almužnila z w ſkrytie a otecz twoy, genz gy w ſkrytie widij, dat odplatu. A druhe gt rzekl: Tak sie swiet ſprawedlnoſt waſſe przed lidmy, at lide, widucz dobre waſſe czyny, chwalu wzdadie otczy waſſemu, geſt w neby. A wſſak ſie geſt toho pilnye ſtrzieczy, 35 geſſto geſt rzekl kryſtus o nyekterych, vmyſl gich znage: Wſſeczky ſwe czyni czynie, aby od lidij chwaleny byli; Wierniet wam prawim, žet ſu wziely ſwu odplatu. Ale rozdielt geſt: ktoz chcze z ſwych ſkutkow od lidij ſwe chwaly A kto y zſwe chwaly hleda božie chwaly. Vmiet to boh rozeznati. A to(ho) ſie ſluſſie nabożnym zwlaſſtie ſtrzieczy, aby diwow a zazrakow nezadaly, aby 40 z tiech nebyly, O nychz die piſmo: Widiel ſem ſſatana yako bleſk z nebe padnucze, totiz z ſwatoſti w chlubu. Pokrytſtwo pyſſe pomahage, bude rzeczy w ſrdczy czlowieku: Neyſyly nabožen, newonielit duchowenstwie, ale vkaž do sebe tu postawu, gesstot du- chowny magy a nabozny. ktot ſrdcze widij, tak, yakzt tie vzrzie, budu tie 45 5 20 7*
Strana 51
Kapitola LXVII. 101 by w zawiſti horzko ſrdcze geho, ale vtieſſeno w dobrem blyznycho, A wzdal by chwalu hoſpodinu w te vtieſſe, Yakoz wely ſwaty Pawel, Aby czlowiek weſel byl vtieſſenim blyžnyeho a truchel w zamutcze geho. O ſwata, prawa miloſti, kaks pochotna, ale zawiſt zlorzeczena! Tiezky gest ſrdeczny oftenecz. A pakly kto zawidij, ze onen ma to, geſſto by on chtiel [to] mieti, Nezaday mieſta a vrzadu wyſokeho. Malit twe ſrdce ktere ſſlechetnoſti, nyže ſa, držyſs ge lepe. cżym wyſſe, tiem ſylnieyſſy wiege wietr a dme, A s wyſoka ſſkodnieyſſy vpad. wſſak tie y kazdeho widij pan boh a, w czemz raczy koho, w tom po- wyſſy. Czo ſie protiwi čzie ſrdce woly geho? komuž boh, tomu y wſſiczkny ſwieti. Proczež pak chczeſs ſie ſwatych božych odluczyti? razyt, aby ſie ne- 10 luczil od nych. komuzt boh czo przege, przeyz y ty gemu s ſwatymi geho. Nenaſledug toho, o niemž gt pſano: Zawiſti dyabelſku ſmrt w ſwiet weſſla. A ktoz w tom geho naſledugy, ſu s geho ſtrany. Nenawiſt blyžnyeho, ta ſie miloſti protiwi Owſſem, z zawiſti gducz nebo z hniewu, A die w ſrdczy: Oy by z ſwieta ſpadl, an mi tak tiežek, tak pro- 15 tiwen w tomto neb w tomto; mym ſie newrownawa obyczeyom, yako by gedno ſam ſluſſal k bohu. Ale ktož by prawu a ſylnu miel miloſt druzcze ſweho, Netolik proto, czoz by w nyem dobre bylo, nemiel (by) w nenawiſt geho ; Ale, aczt by tie y zprawowal y poſmiewalt ſie (str. 208) Y, čzymžt moha, nepokoy czinil, Wſſak by w niem miel aſpon boży obraz myl byti. ke zloſti 20 y gednoho nema byti miloſt, ale czlowiek nema byti nenawidien; Ano kryſtus napomina, rzka: Milugte ſwe neprzately, dobrze gim czinte, geſſtot was ne- nawidie; A proſte za waſſe protiwnyky a budete ſynowe otcze waſſeho, geſſto geſt w nebeſiech. A ſam, pnye na krżyży, proſyl za ty, geſſto gey krzyzowaly. Vczy ſwaty Pawel, kak ſie mieti k neprzatelom, a rzka: Geſtlit laczen, day 25 gemu pokrm; chczelyt piti, napoy gey. To czynie, horuczie vhle ſhromazdiſs na geho hlawu. Tuto mozem miloſt vhlim rozomieti a myſl hlawu. A tak, ktoz neprzietely w geho potrzebu vczyny dobrze, miloſt k ſobie vczyni w myſly geho, Ze z neprzietele bude przietel. A pakli by kto byl tak zapekleny w zloſti, že by 30 ſie nehnul miloſti k tomu, geſſto gemu dobrze czyny, A nemage od nieho prziezny: Tent by ſam ſobie k ſwe hodne mucze ſhromazdil horuczie vhle na ſwu hlawu. Protož ne tiem vmyſlem ſluſſie dobrze cziniti neprzietely, aby vpadl v wietſſy hnyew boży; Ale y z ſlitowanie, kdyby widiel nuzy geho, Aneb aby vhle miloſti w nyem roznyetil, dobrotu przem(o)ha zloſt geho. Ay cot die swaty Jan o tiech, gefsto magi w nenawiſti koho? Ktož ne- nawidij bratra, wrazedlnik gt, we tmie gt a newie, kam gde; Tma gest oczy geho oſlepila. A wiete, ze wrazedlnik nema zywota. Dieſſli pak: (str. 209) »Doſti gt ty milowati, ktoz mie milugy; kto mož neprzietele milowati?« Die ſam ſpaſytel: Budetely gedno ty milowati, geſſto was milugy, kteru budete odplatu 40 mieti? Tot czinie y nekrzeſtiane! To ge prawda: Nemilowalli by kto toho, geſſto by gey milowal — o dobret, prawe mluwim miloſti — hoden by byl wietczie odplaty pokuty, než že by nemilowal neprzietele. Ale wietſſie bude odplata z tee miloſti, geſſto gy kto ma k neprzietely, než z te, geſſto gt ku przietely. A yakož die ſwaty Jan: Ten w ſmrti bydly, ktoz nemiluge a ne- 45 5 35
Kapitola LXVII. 101 by w zawiſti horzko ſrdcze geho, ale vtieſſeno w dobrem blyznycho, A wzdal by chwalu hoſpodinu w te vtieſſe, Yakoz wely ſwaty Pawel, Aby czlowiek weſel byl vtieſſenim blyžnyeho a truchel w zamutcze geho. O ſwata, prawa miloſti, kaks pochotna, ale zawiſt zlorzeczena! Tiezky gest ſrdeczny oftenecz. A pakly kto zawidij, ze onen ma to, geſſto by on chtiel [to] mieti, Nezaday mieſta a vrzadu wyſokeho. Malit twe ſrdce ktere ſſlechetnoſti, nyže ſa, držyſs ge lepe. cżym wyſſe, tiem ſylnieyſſy wiege wietr a dme, A s wyſoka ſſkodnieyſſy vpad. wſſak tie y kazdeho widij pan boh a, w czemz raczy koho, w tom po- wyſſy. Czo ſie protiwi čzie ſrdce woly geho? komuž boh, tomu y wſſiczkny ſwieti. Proczež pak chczeſs ſie ſwatych božych odluczyti? razyt, aby ſie ne- 10 luczil od nych. komuzt boh czo przege, przeyz y ty gemu s ſwatymi geho. Nenaſledug toho, o niemž gt pſano: Zawiſti dyabelſku ſmrt w ſwiet weſſla. A ktoz w tom geho naſledugy, ſu s geho ſtrany. Nenawiſt blyžnyeho, ta ſie miloſti protiwi Owſſem, z zawiſti gducz nebo z hniewu, A die w ſrdczy: Oy by z ſwieta ſpadl, an mi tak tiežek, tak pro- 15 tiwen w tomto neb w tomto; mym ſie newrownawa obyczeyom, yako by gedno ſam ſluſſal k bohu. Ale ktož by prawu a ſylnu miel miloſt druzcze ſweho, Netolik proto, czoz by w nyem dobre bylo, nemiel (by) w nenawiſt geho ; Ale, aczt by tie y zprawowal y poſmiewalt ſie (str. 208) Y, čzymžt moha, nepokoy czinil, Wſſak by w niem miel aſpon boży obraz myl byti. ke zloſti 20 y gednoho nema byti miloſt, ale czlowiek nema byti nenawidien; Ano kryſtus napomina, rzka: Milugte ſwe neprzately, dobrze gim czinte, geſſtot was ne- nawidie; A proſte za waſſe protiwnyky a budete ſynowe otcze waſſeho, geſſto geſt w nebeſiech. A ſam, pnye na krżyży, proſyl za ty, geſſto gey krzyzowaly. Vczy ſwaty Pawel, kak ſie mieti k neprzatelom, a rzka: Geſtlit laczen, day 25 gemu pokrm; chczelyt piti, napoy gey. To czynie, horuczie vhle ſhromazdiſs na geho hlawu. Tuto mozem miloſt vhlim rozomieti a myſl hlawu. A tak, ktoz neprzietely w geho potrzebu vczyny dobrze, miloſt k ſobie vczyni w myſly geho, Ze z neprzietele bude przietel. A pakli by kto byl tak zapekleny w zloſti, že by 30 ſie nehnul miloſti k tomu, geſſto gemu dobrze czyny, A nemage od nieho prziezny: Tent by ſam ſobie k ſwe hodne mucze ſhromazdil horuczie vhle na ſwu hlawu. Protož ne tiem vmyſlem ſluſſie dobrze cziniti neprzietely, aby vpadl v wietſſy hnyew boży; Ale y z ſlitowanie, kdyby widiel nuzy geho, Aneb aby vhle miloſti w nyem roznyetil, dobrotu przem(o)ha zloſt geho. Ay cot die swaty Jan o tiech, gefsto magi w nenawiſti koho? Ktož ne- nawidij bratra, wrazedlnik gt, we tmie gt a newie, kam gde; Tma gest oczy geho oſlepila. A wiete, ze wrazedlnik nema zywota. Dieſſli pak: (str. 209) »Doſti gt ty milowati, ktoz mie milugy; kto mož neprzietele milowati?« Die ſam ſpaſytel: Budetely gedno ty milowati, geſſto was milugy, kteru budete odplatu 40 mieti? Tot czinie y nekrzeſtiane! To ge prawda: Nemilowalli by kto toho, geſſto by gey milowal — o dobret, prawe mluwim miloſti — hoden by byl wietczie odplaty pokuty, než že by nemilowal neprzietele. Ale wietſſie bude odplata z tee miloſti, geſſto gy kto ma k neprzietely, než z te, geſſto gt ku przietely. A yakož die ſwaty Jan: Ten w ſmrti bydly, ktoz nemiluge a ne- 45 5 35
Strana 52
Kapitola LXVIII. 103 DIETKY. (LXVIII) zož pak die hniew a czo ſu take czeled geho? OTECZ. hniew gt trzeti hrziech vhlawni A gdu z geho domu: rzecz kakas ſpurna a placha a ſpurnoſt ſrdeczna a žaloſt ſwietſka. To wſſe pochotnu vklydl|noſt myſly chcze zborzyti. Y die hniew w ſrdczy: kak chczeſs trpieti, czot ſie diege od toho neb od toho nelibeho? Jak ſie dluho tomu neoprzieš, zet vczyni nietczo wiecze. Ale vklidnoſt die proti tomu: Rozpomen sie, co geſt naſs ſpaſytel trpiel pro ny a nam prziklad oſtawil, abychom fíly tymž ſledem po niem. A die kryſtus: kdyzt ſu hoſpodarze (str. 212) haniely, budut y czeled geho. A což wiece, kdyz ſu mnye czynily protiwnoſt, y wamt budu cziniti. A co my pron trpime, geſſto by on pro ny netrpiel wiece? Trpiel 10 praczy tohoto ſwieta, ano gey zlym nazywagi, že maſſo žerze, že pie wino, Ze gt przietel hrzieſſnych a obecnych lidij, ze ſwodij zaſtupy, že ma dvabla w ſobie, aż y zradu od ſweho trpiel czeledina; Trpiel po vſyly plwanie, Biczo- wanie, poſmiewanie, až y ſmrt tiezku a ohawnu s lotry na krzyžy. A nas pak gedine ſlowce protiwne zbudij k hniewu. A wſſak nebudemly ſ nym 15 trpieti, nebudem ſ nym kralowati. A protoz neday ſie y geden hniewu po- haſyti, aſpon gey vſkrowny, Vgmy geho nietczo a opiet takež Strachug sie pro hniew ſudu božieho. Diet kryſtus: Ktoz ma hniew k bratru, winen geſt, ma ſud trpieti. Totiž geſtly czo nevprziemoſti w hniewu geho. A take včzy kryſtus, aby toho pilen byl, aby y twoy bratr nedržal twu winu hniewu proti 20 tobie. Neb die czteňie: Když ſwoy dar na oltarzy chczeſs položyti a zpome- neſs, ze ſy wynnen nietczo proti bratru, oſtaw ſwoy dar przed oltarzem a gdij, prwe ku pokogy"„bratra ſweho a pak, przygda, offierug ſwoy dar. Ale nyekterzy, ano gich proſie, wſſak nechtie hniewu ſpuſtiti z ſrdcze. Tiem die kryſtus: když wy neodpuſtite, anyžt wam odpuſti nebeſky otecz. 25 Pakli kto die: »Czaſto mie hniewa, ne wzdy (str. 213) mohu odpuſtiti;« K tomu geſt ſam kryſtus, [rzekl] když tazal ſwaty Petr: »Odpuſtimely ſedmkrat blyznie- [welmu za winnu?« Rzekl: »Nerzku ſedmkrat, ale ſedmſetkrat ſedmkrat.« Dluho niekterzy tee krziwdy neodpuſtie, co ſie gim stane; ale, czo ſie ſtane proti bohu, to ſkoro. A take czaſto ſie mſtie, kdyz ſie gim ktera krzywda ſtane 30 pod tu omluwu, yako by tee krzywdy mſtily, geſſto ſie geſt ſtala proti bohu; ale boh, genz zrzy k ſrdcy, pozna to wſſeczko. Czo geſt tiem pak ržeczy, geſſto ſie tak dadie hniewu oſlepyti, Ze we zlu rzecz, w poklynanie ſwoy yazyk rozproſtru? Diet gim ſwaty Pawel, Že ani tij budu kralowſtwie božieho mieti. Y ſwaty Yakub hyzdij yakub yazyk rozpuſſtieny, rzka: Nepokoyne zlee, 35 Pln gedu, boha gym chwalyme a pak družcze gim poklyname, genz geſt k obrazu boziemu a k geho podobnoſti ſtworzen. Nemat tak byti! Zdaly ſtudnicze gedniem pramenem ſladku y horzku wodu dawa? Y die gynde piſmo: Smrt y žywot w ruku yazyka. Z hniewu wychazie purna kakas a placha rzecz a ta bude w omluwie 40 ržeczy: Czo bych kraſyl o nemudrem ſſilency hlupem? lepe nan bukati yako na howado nerozumne. ale tichoſt w vklidne dobrotie myſly die: Neſluſſie u przywed 5
Kapitola LXVIII. 103 DIETKY. (LXVIII) zož pak die hniew a czo ſu take czeled geho? OTECZ. hniew gt trzeti hrziech vhlawni A gdu z geho domu: rzecz kakas ſpurna a placha a ſpurnoſt ſrdeczna a žaloſt ſwietſka. To wſſe pochotnu vklydl|noſt myſly chcze zborzyti. Y die hniew w ſrdczy: kak chczeſs trpieti, czot ſie diege od toho neb od toho nelibeho? Jak ſie dluho tomu neoprzieš, zet vczyni nietczo wiecze. Ale vklidnoſt die proti tomu: Rozpomen sie, co geſt naſs ſpaſytel trpiel pro ny a nam prziklad oſtawil, abychom fíly tymž ſledem po niem. A die kryſtus: kdyzt ſu hoſpodarze (str. 212) haniely, budut y czeled geho. A což wiece, kdyz ſu mnye czynily protiwnoſt, y wamt budu cziniti. A co my pron trpime, geſſto by on pro ny netrpiel wiece? Trpiel 10 praczy tohoto ſwieta, ano gey zlym nazywagi, že maſſo žerze, že pie wino, Ze gt przietel hrzieſſnych a obecnych lidij, ze ſwodij zaſtupy, že ma dvabla w ſobie, aż y zradu od ſweho trpiel czeledina; Trpiel po vſyly plwanie, Biczo- wanie, poſmiewanie, až y ſmrt tiezku a ohawnu s lotry na krzyžy. A nas pak gedine ſlowce protiwne zbudij k hniewu. A wſſak nebudemly ſ nym 15 trpieti, nebudem ſ nym kralowati. A protoz neday ſie y geden hniewu po- haſyti, aſpon gey vſkrowny, Vgmy geho nietczo a opiet takež Strachug sie pro hniew ſudu božieho. Diet kryſtus: Ktoz ma hniew k bratru, winen geſt, ma ſud trpieti. Totiž geſtly czo nevprziemoſti w hniewu geho. A take včzy kryſtus, aby toho pilen byl, aby y twoy bratr nedržal twu winu hniewu proti 20 tobie. Neb die czteňie: Když ſwoy dar na oltarzy chczeſs položyti a zpome- neſs, ze ſy wynnen nietczo proti bratru, oſtaw ſwoy dar przed oltarzem a gdij, prwe ku pokogy"„bratra ſweho a pak, przygda, offierug ſwoy dar. Ale nyekterzy, ano gich proſie, wſſak nechtie hniewu ſpuſtiti z ſrdcze. Tiem die kryſtus: když wy neodpuſtite, anyžt wam odpuſti nebeſky otecz. 25 Pakli kto die: »Czaſto mie hniewa, ne wzdy (str. 213) mohu odpuſtiti;« K tomu geſt ſam kryſtus, [rzekl] když tazal ſwaty Petr: »Odpuſtimely ſedmkrat blyznie- [welmu za winnu?« Rzekl: »Nerzku ſedmkrat, ale ſedmſetkrat ſedmkrat.« Dluho niekterzy tee krziwdy neodpuſtie, co ſie gim stane; ale, czo ſie ſtane proti bohu, to ſkoro. A take czaſto ſie mſtie, kdyz ſie gim ktera krzywda ſtane 30 pod tu omluwu, yako by tee krzywdy mſtily, geſſto ſie geſt ſtala proti bohu; ale boh, genz zrzy k ſrdcy, pozna to wſſeczko. Czo geſt tiem pak ržeczy, geſſto ſie tak dadie hniewu oſlepyti, Ze we zlu rzecz, w poklynanie ſwoy yazyk rozproſtru? Diet gim ſwaty Pawel, Že ani tij budu kralowſtwie božieho mieti. Y ſwaty Yakub hyzdij yakub yazyk rozpuſſtieny, rzka: Nepokoyne zlee, 35 Pln gedu, boha gym chwalyme a pak družcze gim poklyname, genz geſt k obrazu boziemu a k geho podobnoſti ſtworzen. Nemat tak byti! Zdaly ſtudnicze gedniem pramenem ſladku y horzku wodu dawa? Y die gynde piſmo: Smrt y žywot w ruku yazyka. Z hniewu wychazie purna kakas a placha rzecz a ta bude w omluwie 40 ržeczy: Czo bych kraſyl o nemudrem ſſilency hlupem? lepe nan bukati yako na howado nerozumne. ale tichoſt w vklidne dobrotie myſly die: Neſluſſie u przywed 5
Strana 53
Kapitola LXIX. 105 DIETKY. (LXIX) Cztwrtem vhlawnem hrziechu a o geho czeledij take nam powiez! OTECZ. Cztwrty hrziech gest lenoſt: tuzebnost a zuffanie, to dwe lenoſti yako ſlužy, Neb z nie pochodij. A ta lenoſt rozlicznie rozliczne podle gich ſtawow odwodij, aby vzytecznie nepraczowaly, hroziecz zkaženim hlawy nebo oczy aneb czymkoly. Ale ſnažna kyproſt bude rzeczi proti tomu: Czyň czož twa ruka; neb czehož zde ſobie neprzyprawiſs, tam toho nebudeſs mieti. A czo dluhy wiek kladeſs ſobie? Zdaly wieſs, dokud žyw budeſs? nerziekay: »včzinim potom«. Možet ſnad zaytra byti twoy konecz A gefftie nemaſs tee giſtoty, budeſſly žyw gedinu hodinu. Vžyway oczy, donyž maſs oczy; nebud w nich ſkup: cztij, piſs! Pſanot geſt: Skutczy gich poydu po nich A že ne 10 leni, ne rozkoſſni, ale ſnažni, geſſto naſyle czynie ſobie, doſahnu kralowſtwie nebeſkeho. Z lenoſti bywa tužebnoſt a z tužebnoſti zadoſt mieſta promienienie a ne- vſtawnoſt; Neb leni mny, by ginde byla menſſie prace. A tak táXI nevſtawnoſt ponuka, aby czlowiek promienil ſtaw neb mieſto. Y na put wzpobiežie niekdy 15 Aneb, aby o nyeczem czlowiek nepraczowal, wzdal ſbożie, neſlužil ſwietſke hoſpodie. Y mnoho toho y gineho wzbuzie w myſly nevſtawnoſt. Ale die proti tomu vſtawicznoſt: Niczt nenie na ſwietie bez nedoſtatku. ſtrzež ſie, by tie tiežſſie nepotkalo, kdyz ſie hneſs, chtie zbyti niečzeho. Dobrat geſt (str. 217) wiecz v�tawiczno�t. Diet piſmo o nieſm]: Pozehnal ſy, hoſpodine, zemy ſwu. 20 tot ſu božie zemie pozehnana, ktoz ſu vſtanoweni w dobrem yako zemie, geſſto wzdy �togy na ſwem mieſtie: nelelee ſie y ſiem y tam yako woda a netočzie ſie yako powietrzie. tat Tat zemie berze od boha pozehnanie, ale mnoho zleho pochodij z nevſtawiczſtwa. Prwy angel hnul ſie (jím) z nebe a czlo- wiek z rage. Czyli ſu takaz mieſta nalezly ſobie? Lot, ſa mezy zlymi, byl opatren 25 a, ode zlych wyſſed, w zapytij ſie vbezumil ſe dezerama. Zybat take nevſta- wiczſtwo niekym y k wyſſiemu ſtawu, geſſto by byl lepy, aby nyžſſy držal prawie. Protoż ktoz gt wſtupil v wyſſy bozy ſluzbu mymo gine a pooſtal ſwieta, ee neobwazuy ſie ſwietſkymi wieczmi, aby ſie tomu ſlibil, gemuž ſie geſt dal! Z lenoſti take pochodij rozpacz a zuffanie. A tot die w ſrdczy: A ty wzdy hrzieſſiſs z ſwe mladoſti anyž wiecz o�taneſs toho, czozs obykl; Anyz by ſneſl pokanie. byt bylo za wſſe doſti vcziniti, darmo by [byl] poczal, nedokonal by; A czoz (z) ſwe wuole nynie by zameſſkal, toho by nemiel. Ale nadiege wely ſie vteczy k božiemu miloſrdij a rzkucz: A Gedinly geſt weliky hrziefſnik nawratil ſie k bohu a nalezl miloſt? Ay Dawid ſſerednye ſhrzieſſil, nawratil ſie k bohu a nalezl miloſt. kdyz ſwemu wiernemu byl newieren w ženie geho y w zywotu, zradil gey pro ſſeredne ſwe czyzolozſtwo s geho ženu; A wſſak gey boh k miloſti prziyal. Manaſſes, zprznieny (str. 218) wſſemy hrziechy, po- kanim k žywotu przyſſel. Magdalena, zkalena ſmilſtwem necziſtym, boży miloſti 40 zaſlužyla vcziſſtienie. A onen lotr w ſeznany ſwe winny wrazedlneho krwe prolitie w gedne hodinie a ynhed s krzyže ſſiel do rage. Ay to nam piſmo 30 35 5 Besední řeči Štítného. 8
Kapitola LXIX. 105 DIETKY. (LXIX) Cztwrtem vhlawnem hrziechu a o geho czeledij take nam powiez! OTECZ. Cztwrty hrziech gest lenoſt: tuzebnost a zuffanie, to dwe lenoſti yako ſlužy, Neb z nie pochodij. A ta lenoſt rozlicznie rozliczne podle gich ſtawow odwodij, aby vzytecznie nepraczowaly, hroziecz zkaženim hlawy nebo oczy aneb czymkoly. Ale ſnažna kyproſt bude rzeczi proti tomu: Czyň czož twa ruka; neb czehož zde ſobie neprzyprawiſs, tam toho nebudeſs mieti. A czo dluhy wiek kladeſs ſobie? Zdaly wieſs, dokud žyw budeſs? nerziekay: »včzinim potom«. Možet ſnad zaytra byti twoy konecz A gefftie nemaſs tee giſtoty, budeſſly žyw gedinu hodinu. Vžyway oczy, donyž maſs oczy; nebud w nich ſkup: cztij, piſs! Pſanot geſt: Skutczy gich poydu po nich A že ne 10 leni, ne rozkoſſni, ale ſnažni, geſſto naſyle czynie ſobie, doſahnu kralowſtwie nebeſkeho. Z lenoſti bywa tužebnoſt a z tužebnoſti zadoſt mieſta promienienie a ne- vſtawnoſt; Neb leni mny, by ginde byla menſſie prace. A tak táXI nevſtawnoſt ponuka, aby czlowiek promienil ſtaw neb mieſto. Y na put wzpobiežie niekdy 15 Aneb, aby o nyeczem czlowiek nepraczowal, wzdal ſbożie, neſlužil ſwietſke hoſpodie. Y mnoho toho y gineho wzbuzie w myſly nevſtawnoſt. Ale die proti tomu vſtawicznoſt: Niczt nenie na ſwietie bez nedoſtatku. ſtrzež ſie, by tie tiežſſie nepotkalo, kdyz ſie hneſs, chtie zbyti niečzeho. Dobrat geſt (str. 217) wiecz v�tawiczno�t. Diet piſmo o nieſm]: Pozehnal ſy, hoſpodine, zemy ſwu. 20 tot ſu božie zemie pozehnana, ktoz ſu vſtanoweni w dobrem yako zemie, geſſto wzdy �togy na ſwem mieſtie: nelelee ſie y ſiem y tam yako woda a netočzie ſie yako powietrzie. tat Tat zemie berze od boha pozehnanie, ale mnoho zleho pochodij z nevſtawiczſtwa. Prwy angel hnul ſie (jím) z nebe a czlo- wiek z rage. Czyli ſu takaz mieſta nalezly ſobie? Lot, ſa mezy zlymi, byl opatren 25 a, ode zlych wyſſed, w zapytij ſie vbezumil ſe dezerama. Zybat take nevſta- wiczſtwo niekym y k wyſſiemu ſtawu, geſſto by byl lepy, aby nyžſſy držal prawie. Protoż ktoz gt wſtupil v wyſſy bozy ſluzbu mymo gine a pooſtal ſwieta, ee neobwazuy ſie ſwietſkymi wieczmi, aby ſie tomu ſlibil, gemuž ſie geſt dal! Z lenoſti take pochodij rozpacz a zuffanie. A tot die w ſrdczy: A ty wzdy hrzieſſiſs z ſwe mladoſti anyž wiecz o�taneſs toho, czozs obykl; Anyz by ſneſl pokanie. byt bylo za wſſe doſti vcziniti, darmo by [byl] poczal, nedokonal by; A czoz (z) ſwe wuole nynie by zameſſkal, toho by nemiel. Ale nadiege wely ſie vteczy k božiemu miloſrdij a rzkucz: A Gedinly geſt weliky hrziefſnik nawratil ſie k bohu a nalezl miloſt? Ay Dawid ſſerednye ſhrzieſſil, nawratil ſie k bohu a nalezl miloſt. kdyz ſwemu wiernemu byl newieren w ženie geho y w zywotu, zradil gey pro ſſeredne ſwe czyzolozſtwo s geho ženu; A wſſak gey boh k miloſti prziyal. Manaſſes, zprznieny (str. 218) wſſemy hrziechy, po- kanim k žywotu przyſſel. Magdalena, zkalena ſmilſtwem necziſtym, boży miloſti 40 zaſlužyla vcziſſtienie. A onen lotr w ſeznany ſwe winny wrazedlneho krwe prolitie w gedne hodinie a ynhed s krzyže ſſiel do rage. Ay to nam piſmo 30 35 5 Besední řeči Štítného. 8
Strana 54
Kapitola LXX. 107 wel: ktoz chtie bohati byti, padagi w rozliczna pokuſſenie a w dyabelſka oſydla a we mnohe ſſkodne zadoſti, geſſto topie lidij w zatracenie. Lakomſtwo geſt ohyzdna wiecz. Neb lakomecz tu czeſt, geſſto na buoh ſluſſie, wzdawa ſboży, wiece ge miluge nez boha, wietczy w nyem nadiegy klada neż w boźe. A kdyz gt ſwietſkym lakoma zado�t tak ſſkodna, Czo pak ti, geſſto chtie duchowni byti, mieli by gy pohaſyti, ſmluw neborzyti; czoz ſie geſt gednu libilo, w tô ſtati! A to geſt wiece trzeba než aby, magicz pokrm a odiew, na tom miely doſti. 5 Ale die niekto: Proto dobywam, abych to lepe obratil! ktoz by z ſwiet- ſkych miel ten vmyſl a prawdu dobywal, neborze ſmluw, geſſto byl ſmluwil, 10 nehyzdil bych. Neb y ſwaty Pawel ponuka lidu, aby dielaly rukama a pra- czowali w tom, czo gt dobré; aby miely, czim by pomohly potrzebnemu. A pak ten, geſſto chce duchow- (str. 221) nie žyw byti, obwiežely ſie praczmi tiemi, po ſbožy ſtoge, ztratit pokoy a duchowni chut A menſſy zyſk wezme nezly ztratu A da do ſebe ada do ſebe y do ginych tehoz ſtawu prziklad 15 zly. A mny niekto, by lepe obratil ſbožie, ano ſnad bude horze. Mnohet gt toho toho oklamanie. y zaduſſie niektera, geſſto chtie(cí) vmrzieti vſtawugi, mnohokrat ginak wychazegy, než ten mny, ježto rozkazuge, mali kto czo, za zdrawie, za pamieti zpoſob, czož mož, a neſtoy po tom, aby mnoho rozdawal, chtie vmrzieti. Ay y dnes w koſtele zpiewagy, chwalecz ſwateho Auguſtyna, zet geſt, gſa biſkup, yako chudy vmierage, y zadneho nevczinil odkazanie. Giſtie, ktoz ſie mož s duchowni wieczy obierati, neobwazug ſie pro tieleſne ſbożie ſwietſkymi praczmy. A at wſſê rzku wobecz o lakomſtwu: hromazdij czlowiek a newie komu, Nah przide na ſwiet a nah ſ nyeho ſeyde. a cžie to bude, czo geſt nahromazdil? Yakoz nicz neprzineſl na ſwiet, tak ſ nyeho nicz 25 neponeſe, než ze ſkutky kazdeho po niem poydu. 20 k lakomſtwu ſluſſie ſkupa twrdoſt. ta ſtogy proti ſſtiedroſti, omluwagiczy y almužny. Ale ſſtiedre miloſrdenstwie take ſwe liczij. Pak ſwaty Pawel dawa mieru a prawidlo mezy tiem, z niehoz neſluſſie wygiti, A die: wole dobra, kdyz gt podle moczy, geſt wzaczna bohu; ale ne podle toho, geſſto nema. Netakt totiž welim dawati almužny, aby ginym bylo oblehczenie (str. 222) a wam ſuženie, Ale rownoſt w tomto cžaſu bud: to, czoż wam zbywa, at [to] ginych naplni nedoſtatek. Temuž vczil ſyna ſprawedlny Dobeſs a rzka: Budeſſly mnoho mieti, daway hoynie; a pakli malo, y toho rad vdieley. Diet take kryſtus: Dayte almužnu a wſſet wam bude cziſto. A prawi piſmo: Sud bez miloſrdenstwie bude tomu, ktoz neczinie miloſrdenstwie. A protož vlom lacznemu chleba ſweho; Vwed w dom ſwoy, geſſtot ſie newie kam dieti; Vzrzyſſly naheho, przyodiey geho ſwym tielem, w nië nepohrduy. Sluſſie y to pomnieti, že ne tiem hyzdij piſmo onoho bohatcze, by czyzie bral, ale ze, nuzneho lazara wida, ſweho gemu nevdielil. y przyſſlo na to, ze, kdyz malych wieczy nedawal, pak naymenſſich žadal, a take nedano gemu. Neb wieczny ſudcze a ſprawedliwy, kdyz ty, geſſto miloſrdne czynili ſkutky, pogme do kralowſtwie ſweho w radoſt, Ty poſſle do ohnie pekelneho, geſſto ſkutkow neczinili miloſrdnych. 30 35 40 8*
Kapitola LXX. 107 wel: ktoz chtie bohati byti, padagi w rozliczna pokuſſenie a w dyabelſka oſydla a we mnohe ſſkodne zadoſti, geſſto topie lidij w zatracenie. Lakomſtwo geſt ohyzdna wiecz. Neb lakomecz tu czeſt, geſſto na buoh ſluſſie, wzdawa ſboży, wiece ge miluge nez boha, wietczy w nyem nadiegy klada neż w boźe. A kdyz gt ſwietſkym lakoma zado�t tak ſſkodna, Czo pak ti, geſſto chtie duchowni byti, mieli by gy pohaſyti, ſmluw neborzyti; czoz ſie geſt gednu libilo, w tô ſtati! A to geſt wiece trzeba než aby, magicz pokrm a odiew, na tom miely doſti. 5 Ale die niekto: Proto dobywam, abych to lepe obratil! ktoz by z ſwiet- ſkych miel ten vmyſl a prawdu dobywal, neborze ſmluw, geſſto byl ſmluwil, 10 nehyzdil bych. Neb y ſwaty Pawel ponuka lidu, aby dielaly rukama a pra- czowali w tom, czo gt dobré; aby miely, czim by pomohly potrzebnemu. A pak ten, geſſto chce duchow- (str. 221) nie žyw byti, obwiežely ſie praczmi tiemi, po ſbožy ſtoge, ztratit pokoy a duchowni chut A menſſy zyſk wezme nezly ztratu A da do ſebe ada do ſebe y do ginych tehoz ſtawu prziklad 15 zly. A mny niekto, by lepe obratil ſbožie, ano ſnad bude horze. Mnohet gt toho toho oklamanie. y zaduſſie niektera, geſſto chtie(cí) vmrzieti vſtawugi, mnohokrat ginak wychazegy, než ten mny, ježto rozkazuge, mali kto czo, za zdrawie, za pamieti zpoſob, czož mož, a neſtoy po tom, aby mnoho rozdawal, chtie vmrzieti. Ay y dnes w koſtele zpiewagy, chwalecz ſwateho Auguſtyna, zet geſt, gſa biſkup, yako chudy vmierage, y zadneho nevczinil odkazanie. Giſtie, ktoz ſie mož s duchowni wieczy obierati, neobwazug ſie pro tieleſne ſbożie ſwietſkymi praczmy. A at wſſê rzku wobecz o lakomſtwu: hromazdij czlowiek a newie komu, Nah przide na ſwiet a nah ſ nyeho ſeyde. a cžie to bude, czo geſt nahromazdil? Yakoz nicz neprzineſl na ſwiet, tak ſ nyeho nicz 25 neponeſe, než ze ſkutky kazdeho po niem poydu. 20 k lakomſtwu ſluſſie ſkupa twrdoſt. ta ſtogy proti ſſtiedroſti, omluwagiczy y almužny. Ale ſſtiedre miloſrdenstwie take ſwe liczij. Pak ſwaty Pawel dawa mieru a prawidlo mezy tiem, z niehoz neſluſſie wygiti, A die: wole dobra, kdyz gt podle moczy, geſt wzaczna bohu; ale ne podle toho, geſſto nema. Netakt totiž welim dawati almužny, aby ginym bylo oblehczenie (str. 222) a wam ſuženie, Ale rownoſt w tomto cžaſu bud: to, czoż wam zbywa, at [to] ginych naplni nedoſtatek. Temuž vczil ſyna ſprawedlny Dobeſs a rzka: Budeſſly mnoho mieti, daway hoynie; a pakli malo, y toho rad vdieley. Diet take kryſtus: Dayte almužnu a wſſet wam bude cziſto. A prawi piſmo: Sud bez miloſrdenstwie bude tomu, ktoz neczinie miloſrdenstwie. A protož vlom lacznemu chleba ſweho; Vwed w dom ſwoy, geſſtot ſie newie kam dieti; Vzrzyſſly naheho, przyodiey geho ſwym tielem, w nië nepohrduy. Sluſſie y to pomnieti, že ne tiem hyzdij piſmo onoho bohatcze, by czyzie bral, ale ze, nuzneho lazara wida, ſweho gemu nevdielil. y przyſſlo na to, ze, kdyz malych wieczy nedawal, pak naymenſſich žadal, a take nedano gemu. Neb wieczny ſudcze a ſprawedliwy, kdyz ty, geſſto miloſrdne czynili ſkutky, pogme do kralowſtwie ſweho w radoſt, Ty poſſle do ohnie pekelneho, geſſto ſkutkow neczinili miloſrdnych. 30 35 40 8*
Strana 55
Kapitola LXXII. 109 Z obžerſtwa nelepee weſele pochodij czaſto, Yako gt pſano: Sedl lid a gedl a pil a wſtaly hragicz. To weſele berze omluwu, Ze w miloſti prziezniwe gede druheho chcze vtieſſyti. Ale duchownye truchloſt, giž geſt ſlibeno vtie- ſſenie, die proti tomu: Y odkud geſt przyſſla ta radoſt a zdalis giž dyabla przemohl, Zdaly na (str. 225) pekelne muky giž nemaſs pecze A zdalis giz z bezbydle wratil ſie (k) ſwe wlaſti y zdaly maš giſtoſt, žes zwolen k nebeſkeho kralowſtwa wieczne radoſti? kaks giz toho zapomenul, geſsto gest rzekl kryftus: Swiet ſie bude radowati a wy truchleti, ale truchlost waſſe obrati sie w radoſt Nemudret geſt, ſwazanu gſucz w temnem zalarzy a newieducz, na ſmrtly wygiti z nieho, y weſeliti ſie w kakes marnoſti z obžeřſtwa. a w tom weſely marnem take bywa mnoho mluwenie a die w ſrdczy: Newadij ryczeti w kratochwyly, nemluwiecz k ſſkodie y zadnemu. Ale ſmier- noſt w rzeczy die: pſano geſt, Ze mnoho mluwenie nebude bez hrziecha. A czaſto od dobreho rzecz ſie poczne a, nebudely vſkrowniena, we zlem ſie ſkona. A gižly ſie zlé a ſſkodnee rzecžy wyſtrzeže, kto mnoho mluwie; ale 15 marne a prazdne ſie newyſtrzieže, z nyež gt take poczet wydati, yakoz piſmo ſwiedcży. 5 10 DIETKY. (LXXII) yz o ſedmem vhlawnem hrziechu powiez take a o czelednych geho! OTECZ. ſmilstwo gest ten hrziech a w tom gest nayznamenitieyssy ſſerednoſt tieleſne neczyſtoty. Ta die w ſrdcy: Wſſak geſt boh ženu a muže 20 ſtworzil, kak to mož byti weliky hrziech? Ale tomu geſt (tak) rozomieti, Že gest ten ſkutek giž w poruſſeni tiela wzdy zly, ale ne wzdy gest hrziech. Neb gest ge- dine w manzelstwi swym ožasem a rzadem prziezrzien a tu a tak gt bez hrziechu. Ale ze y tu geſt tieleſne [ža] žadoſti ſſeredſtwo, vkazal boh cziſtotu zdrzenie (str. 226) od toho cžynu. Chczely kto pro kralowſtwo nebeſke zdržeti ſie, 25 odplatu za to zwlaſſtni wezme; A pakli kto bude zyw necziſtie, oplzle, ſmylnye, budet poddanh tiežky mukam. Smilſtwo geſt take ſrdeczna necziſtota. A mny niekto, ſlyſſe tieleſne ža- doſti pochlebenſtwie, by mala wiecz byla ſmilniti ſrdcem, ſkutka ſie ſtrzehucz tieleſneho? Ale neniet mala. Nedarmo gt rzekl kryſtus: ktož zrzy na ženň w ža- 30 doſti ſrdcem ſwym, ſmilnil geſt ſ ny. Takt ya tiem ſlowom rozumiegy. Protož die Job: Smluwu mam s ocžyma myma, abych nemyſlil o dieweczce. kteru by miel we mnye ſtranu ſwrchny hoſpodin a diediczſtwo wſſemohuczie z wy- ſoſti? Neb ne necziſtemu ſrdcy, ale cziſtemu ſlibeno geſt widienie boha. z Smylne myſly pochodij žadoſtna miloſt tohoto ſwieta, w niemž ſu tielu 35 libe wiecy; A ſmyly ge czlowiek a obliby gich libeznoſt a bude rzeczy: Y czo mož byti libieyſſieho než to, czoz widime na ſwietie zde? O kak gt diwnie nebe ſwiet w ſobie obkliczilo, pochotno myſliti, poržadu ſie diwagicz wſſeho ſwieta a ſlyffiecz o niem y ono: Ano gedno pro nowyny dobro żywu byti! kak przekraſne ſlunczę ſluneczne ſwietlo, kak ſie diwnie mieſiecz mieny, 40 kak mnoha rozlicznoſt w hwiezdach a diwny gich bieh a wſſe ma ſwe krato- chwile! Ee by wzdy bylo tak zde byti! Besední řeči Štítného.
Kapitola LXXII. 109 Z obžerſtwa nelepee weſele pochodij czaſto, Yako gt pſano: Sedl lid a gedl a pil a wſtaly hragicz. To weſele berze omluwu, Ze w miloſti prziezniwe gede druheho chcze vtieſſyti. Ale duchownye truchloſt, giž geſt ſlibeno vtie- ſſenie, die proti tomu: Y odkud geſt przyſſla ta radoſt a zdalis giž dyabla przemohl, Zdaly na (str. 225) pekelne muky giž nemaſs pecze A zdalis giz z bezbydle wratil ſie (k) ſwe wlaſti y zdaly maš giſtoſt, žes zwolen k nebeſkeho kralowſtwa wieczne radoſti? kaks giz toho zapomenul, geſsto gest rzekl kryftus: Swiet ſie bude radowati a wy truchleti, ale truchlost waſſe obrati sie w radoſt Nemudret geſt, ſwazanu gſucz w temnem zalarzy a newieducz, na ſmrtly wygiti z nieho, y weſeliti ſie w kakes marnoſti z obžeřſtwa. a w tom weſely marnem take bywa mnoho mluwenie a die w ſrdczy: Newadij ryczeti w kratochwyly, nemluwiecz k ſſkodie y zadnemu. Ale ſmier- noſt w rzeczy die: pſano geſt, Ze mnoho mluwenie nebude bez hrziecha. A czaſto od dobreho rzecz ſie poczne a, nebudely vſkrowniena, we zlem ſie ſkona. A gižly ſie zlé a ſſkodnee rzecžy wyſtrzeže, kto mnoho mluwie; ale 15 marne a prazdne ſie newyſtrzieže, z nyež gt take poczet wydati, yakoz piſmo ſwiedcży. 5 10 DIETKY. (LXXII) yz o ſedmem vhlawnem hrziechu powiez take a o czelednych geho! OTECZ. ſmilstwo gest ten hrziech a w tom gest nayznamenitieyssy ſſerednoſt tieleſne neczyſtoty. Ta die w ſrdcy: Wſſak geſt boh ženu a muže 20 ſtworzil, kak to mož byti weliky hrziech? Ale tomu geſt (tak) rozomieti, Že gest ten ſkutek giž w poruſſeni tiela wzdy zly, ale ne wzdy gest hrziech. Neb gest ge- dine w manzelstwi swym ožasem a rzadem prziezrzien a tu a tak gt bez hrziechu. Ale ze y tu geſt tieleſne [ža] žadoſti ſſeredſtwo, vkazal boh cziſtotu zdrzenie (str. 226) od toho cžynu. Chczely kto pro kralowſtwo nebeſke zdržeti ſie, 25 odplatu za to zwlaſſtni wezme; A pakli kto bude zyw necziſtie, oplzle, ſmylnye, budet poddanh tiežky mukam. Smilſtwo geſt take ſrdeczna necziſtota. A mny niekto, ſlyſſe tieleſne ža- doſti pochlebenſtwie, by mala wiecz byla ſmilniti ſrdcem, ſkutka ſie ſtrzehucz tieleſneho? Ale neniet mala. Nedarmo gt rzekl kryſtus: ktož zrzy na ženň w ža- 30 doſti ſrdcem ſwym, ſmilnil geſt ſ ny. Takt ya tiem ſlowom rozumiegy. Protož die Job: Smluwu mam s ocžyma myma, abych nemyſlil o dieweczce. kteru by miel we mnye ſtranu ſwrchny hoſpodin a diediczſtwo wſſemohuczie z wy- ſoſti? Neb ne necziſtemu ſrdcy, ale cziſtemu ſlibeno geſt widienie boha. z Smylne myſly pochodij žadoſtna miloſt tohoto ſwieta, w niemž ſu tielu 35 libe wiecy; A ſmyly ge czlowiek a obliby gich libeznoſt a bude rzeczy: Y czo mož byti libieyſſieho než to, czoz widime na ſwietie zde? O kak gt diwnie nebe ſwiet w ſobie obkliczilo, pochotno myſliti, poržadu ſie diwagicz wſſeho ſwieta a ſlyffiecz o niem y ono: Ano gedno pro nowyny dobro żywu byti! kak przekraſne ſlunczę ſluneczne ſwietlo, kak ſie diwnie mieſiecz mieny, 40 kak mnoha rozlicznoſt w hwiezdach a diwny gich bieh a wſſe ma ſwe krato- chwile! Ee by wzdy bylo tak zde byti! Besední řeči Štítného.
Strana 56
2 Předmluva II. 5 Boha, o nabozenſtwie a kterak ſe ma duſſe geho ſameho przidržeti a ſwiet a diabla a tielo ſwe w gich žadoſtech opuſtiti; Czo gest czlowiek a odkud poſſel a kam zabludil a z čzeho zaſie wyſſel. Dale dari a dobrodieni mnoha a welika duchownie y tieleſna, genž čzlok od Boha wzal a berze, ktetak gich ma wdiečzen byti A z toho geho zamilowati a k nie (str. 3) sie weſſken pohnuti a obratiti. Opiet dale o dwogi radoſti duchownie a tieleſne, ktera užitecznieyſſi; O pomſtwie a ſmrti zle hrzieſſnych a gich biedach pekelnych; O radoſti a o od- platie dobrych a pochotne ſmrti gich a o kralowstwe nebeſke, ktere gſu w niem prziprawy a vžitkowe, a chwale boha a ſ nim geho zwolenych. TUTO GIŽ POCZINA RZEČZ NAYPRWE SAM S SEBU A POTOM S DIETKAMI Y DIE TAKTO: Voh wſſemohutnie miloſrdny ſkrze Moizieſſe, proroka ſweho, mluwi, Chtie, aby ſe lide ptali naň a na ſkutki geho. Wieda, ež w poznanie boha geſt wiečzny žiwot, A chtie, aby (s) ſwe wuole lide tahnuli ſie k niemu, gimž geſt dal na to wuole ſwobodnoſt, aby w nich dobre? ſtranu lepſſie uczinila ta ſwo- bodnoſt, když by ſie, chtiecz a mohucz ginemu chtieti, po Bohu tahli A nan ſie ptali, Y die: Otiež otcze ſweho a powiet, ſwych starſsich wztiež a vkažit. Czo bychô my wierze krzeſtianſke rozomieli, kdy bychô gie od ſwych ſtaroſt nepoſluchali A naučzenie y proſwieczeie negmieli od včzenych w piſmie ſwa- tem? A tak pan Buoh, chtie weſſken porzad gmieti w ſwê kralowstwu, zporziedil mlazſſi y ſtarſſi, ſproſtnieyſſi y rozomnieyſſi, Aby gedni od druhych 20 mudroſt tahli: Starſſi, aby, prawiecz mladſim diwnoſt Bożie a myſli gich k Božij miloſti podnieczugicz, odplaty zwlaſſtie zaſlužili; A mlaž- (str. 4) ſſi take nebyli gie prazdni, Ptagiecz ſie na ſtarſſich po ſwem Bohu, aby ſie w nich milost Božie rozmahala a k ſwietu tomuto potuchala; Slyffiecz, ež blažeňi gſu, ktož gſu laczni a ziezniwi ſprawedlnoſti, neb budu naſyceni. A ktož gſu lačzni 25 a žiezniwi, zdali ſe netahnu k to?, gehož žadagi? A ktož budu učzeni, budu ſie ſtkwieti iako hwiezdy nebeſke u wiečzne wiecznoſti, geſſto zučzie mnohe K ſprawedlnoſti. Neb czyzij ohen popaduje lid nezuczeny, Jakož ptawi ginde piſmo: Ohen czyzy gest milost swietſkych wieczy. A toho ten ohen nayspiess popadne, Ktoz nenie naučzen, by Boha poznal. Neb duſſe geſt toho przirozenie, eż muſy nieczo milowati A chcze wżdy nieczo milowati; Nepozna-li co ſta- teczne" ale, obrati miloſt k neſtateczne?. A takey zde mezy tiemi, geſſto tiezi o potrzebnem, a mezi tiemi, geſſto gim w dobrotie odpowiedagi: Roz- maha ſie a roſte miloſt, když ſwornie a gednoſtaynie budu prawdie rozomieti, Neb neſwornych vmyſlow nemohu ſpolu mile byti. O tom tak myſle a wzpominage, kak mi geſt z mladu milo bylo czoſ bud ſlychati krzeſtianskych wieczy od otcze ſwe? a od materze, proniez gſem pak y w piſma prziſſel v niekaku znamoſt, Wymyſlil ſe kňihy tyto, jako by dieti tazali otcze a otecz gim odpowiedal. Neb, iakoz die S. aug', chtie o ſwate trogici knihy pſati: vžiteczno gt, ež rozličzni rozlicznee a rozlicznym 15 30 35 10
2 Předmluva II. 5 Boha, o nabozenſtwie a kterak ſe ma duſſe geho ſameho przidržeti a ſwiet a diabla a tielo ſwe w gich žadoſtech opuſtiti; Czo gest czlowiek a odkud poſſel a kam zabludil a z čzeho zaſie wyſſel. Dale dari a dobrodieni mnoha a welika duchownie y tieleſna, genž čzlok od Boha wzal a berze, ktetak gich ma wdiečzen byti A z toho geho zamilowati a k nie (str. 3) sie weſſken pohnuti a obratiti. Opiet dale o dwogi radoſti duchownie a tieleſne, ktera užitecznieyſſi; O pomſtwie a ſmrti zle hrzieſſnych a gich biedach pekelnych; O radoſti a o od- platie dobrych a pochotne ſmrti gich a o kralowstwe nebeſke, ktere gſu w niem prziprawy a vžitkowe, a chwale boha a ſ nim geho zwolenych. TUTO GIŽ POCZINA RZEČZ NAYPRWE SAM S SEBU A POTOM S DIETKAMI Y DIE TAKTO: Voh wſſemohutnie miloſrdny ſkrze Moizieſſe, proroka ſweho, mluwi, Chtie, aby ſe lide ptali naň a na ſkutki geho. Wieda, ež w poznanie boha geſt wiečzny žiwot, A chtie, aby (s) ſwe wuole lide tahnuli ſie k niemu, gimž geſt dal na to wuole ſwobodnoſt, aby w nich dobre? ſtranu lepſſie uczinila ta ſwo- bodnoſt, když by ſie, chtiecz a mohucz ginemu chtieti, po Bohu tahli A nan ſie ptali, Y die: Otiež otcze ſweho a powiet, ſwych starſsich wztiež a vkažit. Czo bychô my wierze krzeſtianſke rozomieli, kdy bychô gie od ſwych ſtaroſt nepoſluchali A naučzenie y proſwieczeie negmieli od včzenych w piſmie ſwa- tem? A tak pan Buoh, chtie weſſken porzad gmieti w ſwê kralowstwu, zporziedil mlazſſi y ſtarſſi, ſproſtnieyſſi y rozomnieyſſi, Aby gedni od druhych 20 mudroſt tahli: Starſſi, aby, prawiecz mladſim diwnoſt Bożie a myſli gich k Božij miloſti podnieczugicz, odplaty zwlaſſtie zaſlužili; A mlaž- (str. 4) ſſi take nebyli gie prazdni, Ptagiecz ſie na ſtarſſich po ſwem Bohu, aby ſie w nich milost Božie rozmahala a k ſwietu tomuto potuchala; Slyffiecz, ež blažeňi gſu, ktož gſu laczni a ziezniwi ſprawedlnoſti, neb budu naſyceni. A ktož gſu lačzni 25 a žiezniwi, zdali ſe netahnu k to?, gehož žadagi? A ktož budu učzeni, budu ſie ſtkwieti iako hwiezdy nebeſke u wiečzne wiecznoſti, geſſto zučzie mnohe K ſprawedlnoſti. Neb czyzij ohen popaduje lid nezuczeny, Jakož ptawi ginde piſmo: Ohen czyzy gest milost swietſkych wieczy. A toho ten ohen nayspiess popadne, Ktoz nenie naučzen, by Boha poznal. Neb duſſe geſt toho przirozenie, eż muſy nieczo milowati A chcze wżdy nieczo milowati; Nepozna-li co ſta- teczne" ale, obrati miloſt k neſtateczne?. A takey zde mezy tiemi, geſſto tiezi o potrzebnem, a mezi tiemi, geſſto gim w dobrotie odpowiedagi: Roz- maha ſie a roſte miloſt, když ſwornie a gednoſtaynie budu prawdie rozomieti, Neb neſwornych vmyſlow nemohu ſpolu mile byti. O tom tak myſle a wzpominage, kak mi geſt z mladu milo bylo czoſ bud ſlychati krzeſtianskych wieczy od otcze ſwe? a od materze, proniez gſem pak y w piſma prziſſel v niekaku znamoſt, Wymyſlil ſe kňihy tyto, jako by dieti tazali otcze a otecz gim odpowiedal. Neb, iakoz die S. aug', chtie o ſwate trogici knihy pſati: vžiteczno gt, ež rozličzni rozlicznee a rozlicznym 15 30 35 10
Strana 57
4 Kapitola II. 5 20 25 nad to wyborniegie, nezli moz kto powiedieti neb pomyſliti. A tak, co Buoh nenie, naleznete; Ale czo gest, toho nemozeme doſahnuti. Neb kakz kto mož naywietčzi welebnost pomyſliti, wzdyt gt nad to; wegdi czlok, iakž mož, k ſrdczi wyſoke?, (str 7) nad tot Buoh powyſſen bude. Protot ſu mnozy blu- dowe pohanſſti wyſſli y kaczieřſſti, ež w ſwych vmyſlech, wymyſſlecz ſobie Boha takto neb takto, rzekli, by to Buoh byl. Anoy to ſmyſl, ſwoy neſmyſl znati a netozum, Ež nam gt nelze zrzieti w iaſnoſt ſlawneho Boſh zstwie A w ten kakys bleſk duchownie toho kakehos wnitrznieho ſwietla, w niemzto gt Buoh, k niemuz nelze prziſtupiti; Ale w pokorze zaſlužime, ſylnu držiecz 10 a prawu křeſtianſku wieru, ež opatřime Boha ſwe? ſkrze kriſta pana naſſeho, když budeta nam až do čziſta ſrdecznie očzi vcziſſtienie w onom v wiecznem kralowſtwu ge?; Acz wſſak hrziech nas do koncze neoſlepi, ez bychô, gehož Buoh neday! proczkoli Boha zapomnieli, nade wſſe ge? v wieře prawe ne- milugicz. A tak die piſmo: Nevwierziteli, neſrozumiete. Protoz, dietki, o te 15 tak wyſoke wieczi s bazni a s ſtrachê a s ſkrownoſti ſluſſie myſliti y mluti, A welmi ſnażnym vchem w naboznem ſrdczi a s miloſti, ne z wſeteczſtwa, poſluchati; neb nenie bludu nebezpecznieyſſie? nezli w tô, czoy Buoh, zablu- diti, To za Buoh wzieti, geſto nenie; Nicz tiezſſie? než te tak ſwichowane wieczi rozumem doſieczi; Nicz take vžitecznieyſſie? [gie] nemožz byti nalezeno, než czo kto wiernie, pwie, bez bludu moz poznati o ſlawnem Bohu. A protož, ktož ma ſ kym bezpecznie o takych wieczech rozmluwati w Boži miloſti neb čziſti, Včzin, iakot y S. aug? die o ſobie w kniehach o ſwate trogiczi, řka: Neoblenimt ſie, kdez chybam, tazati; anižt sie stydieti budu, (str. 8) Kdež bych pobludil, dati ſe prawdie naučziti. A takez, ktož mie ſlyſſi neb czte mee kniehy, kdež geſt giſt ſe mnu, tu drž ſe mnu; kdež chyba, totiež kdez pozna, žey bludil drziewe, ginak mniew než geſt, wrat ſe ke mnie; A kdež moy blud pozna, nawed mie. A tak gdiem ſpolu ceſtu miloſti, k to! wzdy tahnucz, o niemz piſmo die: Hledayte wzdy twarzi geho 2c. KTERAK SKRZE BOHA WSSELIKA WIECZ A BEZ NIEHO NICZ GŤ VČINIENO, A COŽ GEST BUOH, KUDY NAYBLIŽ K GE? POZNANI PŘIGITI? Y TIEŽI DIETI. II. KA. Kak geſt Buoh obeczen w rzečzi, a tak geſt dalek, aby, czo geſt, po- 30 znan mohl byti? 35 OTECZ. Tot tak owſſem, o niemž mluwime, gehoz wieme, ež geſt, Ani ſe da myliti rozů, by nebylo Boha. w ſwe gſa zawrzien welebnosti, wybiehl gt wyſſe wſſie wieczi nad naš rozů, ež, co by buoh byl, nedoſiehne. A tak rzekl gt Buoh ſkrze proroka: Jakož zwyſſena gſu nebeſa od zemie, takež gſu wzwy- ſſeny me czeſty od czeſt waſſich A myſſlenie ma od myſſlenij waſsich. A wſſak miloſrdny pan hoſpodin, gemuz gt rozkoś byti s ſyny lidſkymi, aby oni w niem rozkoš mieli a kochanie ſpaſitedlna, prawil a vkazowal lidem, czo geſt: Ne by wplnie lide, czo gt, ſtihnuti mohli; Ale, iakož ſem řekl, kratochwil mieli
4 Kapitola II. 5 20 25 nad to wyborniegie, nezli moz kto powiedieti neb pomyſliti. A tak, co Buoh nenie, naleznete; Ale czo gest, toho nemozeme doſahnuti. Neb kakz kto mož naywietčzi welebnost pomyſliti, wzdyt gt nad to; wegdi czlok, iakž mož, k ſrdczi wyſoke?, (str 7) nad tot Buoh powyſſen bude. Protot ſu mnozy blu- dowe pohanſſti wyſſli y kaczieřſſti, ež w ſwych vmyſlech, wymyſſlecz ſobie Boha takto neb takto, rzekli, by to Buoh byl. Anoy to ſmyſl, ſwoy neſmyſl znati a netozum, Ež nam gt nelze zrzieti w iaſnoſt ſlawneho Boſh zstwie A w ten kakys bleſk duchownie toho kakehos wnitrznieho ſwietla, w niemzto gt Buoh, k niemuz nelze prziſtupiti; Ale w pokorze zaſlužime, ſylnu držiecz 10 a prawu křeſtianſku wieru, ež opatřime Boha ſwe? ſkrze kriſta pana naſſeho, když budeta nam až do čziſta ſrdecznie očzi vcziſſtienie w onom v wiecznem kralowſtwu ge?; Acz wſſak hrziech nas do koncze neoſlepi, ez bychô, gehož Buoh neday! proczkoli Boha zapomnieli, nade wſſe ge? v wieře prawe ne- milugicz. A tak die piſmo: Nevwierziteli, neſrozumiete. Protoz, dietki, o te 15 tak wyſoke wieczi s bazni a s ſtrachê a s ſkrownoſti ſluſſie myſliti y mluti, A welmi ſnażnym vchem w naboznem ſrdczi a s miloſti, ne z wſeteczſtwa, poſluchati; neb nenie bludu nebezpecznieyſſie? nezli w tô, czoy Buoh, zablu- diti, To za Buoh wzieti, geſto nenie; Nicz tiezſſie? než te tak ſwichowane wieczi rozumem doſieczi; Nicz take vžitecznieyſſie? [gie] nemožz byti nalezeno, než czo kto wiernie, pwie, bez bludu moz poznati o ſlawnem Bohu. A protož, ktož ma ſ kym bezpecznie o takych wieczech rozmluwati w Boži miloſti neb čziſti, Včzin, iakot y S. aug? die o ſobie w kniehach o ſwate trogiczi, řka: Neoblenimt ſie, kdez chybam, tazati; anižt sie stydieti budu, (str. 8) Kdež bych pobludil, dati ſe prawdie naučziti. A takez, ktož mie ſlyſſi neb czte mee kniehy, kdež geſt giſt ſe mnu, tu drž ſe mnu; kdež chyba, totiež kdez pozna, žey bludil drziewe, ginak mniew než geſt, wrat ſe ke mnie; A kdež moy blud pozna, nawed mie. A tak gdiem ſpolu ceſtu miloſti, k to! wzdy tahnucz, o niemz piſmo die: Hledayte wzdy twarzi geho 2c. KTERAK SKRZE BOHA WSSELIKA WIECZ A BEZ NIEHO NICZ GŤ VČINIENO, A COŽ GEST BUOH, KUDY NAYBLIŽ K GE? POZNANI PŘIGITI? Y TIEŽI DIETI. II. KA. Kak geſt Buoh obeczen w rzečzi, a tak geſt dalek, aby, czo geſt, po- 30 znan mohl byti? 35 OTECZ. Tot tak owſſem, o niemž mluwime, gehoz wieme, ež geſt, Ani ſe da myliti rozů, by nebylo Boha. w ſwe gſa zawrzien welebnosti, wybiehl gt wyſſe wſſie wieczi nad naš rozů, ež, co by buoh byl, nedoſiehne. A tak rzekl gt Buoh ſkrze proroka: Jakož zwyſſena gſu nebeſa od zemie, takež gſu wzwy- ſſeny me czeſty od czeſt waſſich A myſſlenie ma od myſſlenij waſsich. A wſſak miloſrdny pan hoſpodin, gemuz gt rozkoś byti s ſyny lidſkymi, aby oni w niem rozkoš mieli a kochanie ſpaſitedlna, prawil a vkazowal lidem, czo geſt: Ne by wplnie lide, czo gt, ſtihnuti mohli; Ale, iakož ſem řekl, kratochwil mieli
Strana 58
6 Kapitola III. KTERAK BUOH NENIE TOLIK NA GEDNO MIESTIE, ALE WSSUDY ; A ŽE LIDE LA WIECE MILUGI TMU NEŽ SWIETLO. KALA III. DIETI TIEŽI DALE OTCE. 5 hcemt o Bohu tazati lecos, abychô řeci dobywali; Neb czim o niem wiece ſlyſime, tiem ſe na rozû lepe iaſni, A diwanie tak diwne wietči miloſt wzbuzie; Zda kdy bylo to poznati a w tô ſie pak kochati wiečnie, geſtoy tak ſwu welebnoſti wſſe przewyſilo. (str. 11) Protoz powiez nam: když wſſe gt w Bohu, kde pak Buoh geſt, kdelig byl, donizd gt neſtwořil ſwieta? OTECZ. Rzeklt ſem byl, ač chcete pomnieti: netak geſt w Bohu wſſe, iako w mieſtie neb iako w pytli neb iako w domu; Ale eż gt wſſe w moci ge? a w mudroſti a w miloſti. Ale když diete: Kde "gt" on? wſſak rziekate: gž gſy w nebeſiech! A die prorok: Wzegduli w nebe, ty gſy tam; ſegduli do pekla 10 a tu gſy take. Ať řku kratce: wſſudyt gt Buoh, Ale onde ginak a onde ginak. Gako wſſudy gt duſſe w čzlowiecziem tiele, Ale welijm čzinem w hlawie wybotnieyſſim, Takež w nebeſiech geſt kakyms čzinem wyboznieyſlim nezli ginde. Ale netak gt w nebi, Neb kdezkoli na kterê mieſtie, aby gei tak držalo mieſto, aby gî bylo zamieſ(t)nano, neniet mieſta y gednoho, byť tu nebyl w ſwê bytſtwie, gemuž latinici řiekagi eſſencia; A taket nenie mieſta y ged- noho, byt gey drzalo. A tak Buoh gt a bydli w ſwietle, k niemuž nelze přiſtupiti. Neřkut o blíku oczima ſwietla tieleſne?, ale mluwimt wnitřnij oczi. A tak wzdyt řku: neſtihnutyt gt Buoh w ſobie. Ale giž ſte nemalo ſlyffieli o niem, když wiete, ež nenie na mieſtie na y gednô, by gei držalo, ani gt 20 mieſta, kde by on nebyl. A kakys ſwy wyborny czinem, Yakoż gt wſſe w niem, tak on we wſſem; A iakož gt byl drziewe, nezz ſwiet ſtworil, ſam w ſwe welebnoſti, tu geſt y geſſtie. Neb neprotoy ſtwořil ſwieta, aby miel kde byti; Ani tak gt w ſwietu, ež by padl, kdy by ſwiet zhynul. A protož tot geſt Buoh, gehož nic wietczie? nemož byti pomyſſleno w kterezkoli welebnoſti; mozli co 25 wietcie° ſrd- (str. 12) ce pomyſliti, nerziekay, byt Buoh (byl) menſſi. Protoz ktož co moz wymyſliti naywietczie?, geſtie neřeci, by to buoh byl aneb by tak byl Ale rozomiey, zei geſſtie nad to; Neb to by wietčzij bylo, czo by nemohlo byti, by tak bylo welike pomyſleno. A tak, dietki, w poczeſt mieyte w ſrdczych Boha, rozumiegicz, ež to, czo Buoh gt aneb kak gt, nelzey nam toho pomy- 3o ſliti, wzdy gt nad to. A tak dieteli: dobry gt Buoh neb moczny neb mudry, prawda gt, zey tak podle obyčege naſie řeči, Ale nenie tak w ſobie w ſwe plne prawdie. Neb když řku: dobry gt neb mocny neb mudry, Slowa �znie: niekto gt dobry neb mocny neb mudry niekaku dobrotu neb mocy neb mudroſti; A ten, by nemiel dobroty neb moci neb mudroſti, nebyl by dobry neb moczny neb mudry. A tak, řka: dobry gt, dwe niekak ukazuge: Gedno toho, geſto ma dobrotu; druhe tu dobrotu, giež gt ten dobry. Ne takt gt Buoh dobry, byt gine byla dobrota, gine on ; Ale w niem gt to gedno, což- koli gt. Geho dobrota on geſt, a tak y o gine o wſſem. w niem nenie ſpo- genie toho, geſſto ſlowe materia a forma, yako podſtat, z niez geſt, a poſtawa so nebo twarnoſt, giež gt zſſlechcea a ſlicznoſt wzala ona podſtat, geſſto, taž 15 35
6 Kapitola III. KTERAK BUOH NENIE TOLIK NA GEDNO MIESTIE, ALE WSSUDY ; A ŽE LIDE LA WIECE MILUGI TMU NEŽ SWIETLO. KALA III. DIETI TIEŽI DALE OTCE. 5 hcemt o Bohu tazati lecos, abychô řeci dobywali; Neb czim o niem wiece ſlyſime, tiem ſe na rozû lepe iaſni, A diwanie tak diwne wietči miloſt wzbuzie; Zda kdy bylo to poznati a w tô ſie pak kochati wiečnie, geſtoy tak ſwu welebnoſti wſſe przewyſilo. (str. 11) Protoz powiez nam: když wſſe gt w Bohu, kde pak Buoh geſt, kdelig byl, donizd gt neſtwořil ſwieta? OTECZ. Rzeklt ſem byl, ač chcete pomnieti: netak geſt w Bohu wſſe, iako w mieſtie neb iako w pytli neb iako w domu; Ale eż gt wſſe w moci ge? a w mudroſti a w miloſti. Ale když diete: Kde "gt" on? wſſak rziekate: gž gſy w nebeſiech! A die prorok: Wzegduli w nebe, ty gſy tam; ſegduli do pekla 10 a tu gſy take. Ať řku kratce: wſſudyt gt Buoh, Ale onde ginak a onde ginak. Gako wſſudy gt duſſe w čzlowiecziem tiele, Ale welijm čzinem w hlawie wybotnieyſſim, Takež w nebeſiech geſt kakyms čzinem wyboznieyſlim nezli ginde. Ale netak gt w nebi, Neb kdezkoli na kterê mieſtie, aby gei tak držalo mieſto, aby gî bylo zamieſ(t)nano, neniet mieſta y gednoho, byť tu nebyl w ſwê bytſtwie, gemuž latinici řiekagi eſſencia; A taket nenie mieſta y ged- noho, byt gey drzalo. A tak Buoh gt a bydli w ſwietle, k niemuž nelze přiſtupiti. Neřkut o blíku oczima ſwietla tieleſne?, ale mluwimt wnitřnij oczi. A tak wzdyt řku: neſtihnutyt gt Buoh w ſobie. Ale giž ſte nemalo ſlyffieli o niem, když wiete, ež nenie na mieſtie na y gednô, by gei držalo, ani gt 20 mieſta, kde by on nebyl. A kakys ſwy wyborny czinem, Yakoż gt wſſe w niem, tak on we wſſem; A iakož gt byl drziewe, nezz ſwiet ſtworil, ſam w ſwe welebnoſti, tu geſt y geſſtie. Neb neprotoy ſtwořil ſwieta, aby miel kde byti; Ani tak gt w ſwietu, ež by padl, kdy by ſwiet zhynul. A protož tot geſt Buoh, gehož nic wietczie? nemož byti pomyſſleno w kterezkoli welebnoſti; mozli co 25 wietcie° ſrd- (str. 12) ce pomyſliti, nerziekay, byt Buoh (byl) menſſi. Protoz ktož co moz wymyſliti naywietczie?, geſtie neřeci, by to buoh byl aneb by tak byl Ale rozomiey, zei geſſtie nad to; Neb to by wietčzij bylo, czo by nemohlo byti, by tak bylo welike pomyſleno. A tak, dietki, w poczeſt mieyte w ſrdczych Boha, rozumiegicz, ež to, czo Buoh gt aneb kak gt, nelzey nam toho pomy- 3o ſliti, wzdy gt nad to. A tak dieteli: dobry gt Buoh neb moczny neb mudry, prawda gt, zey tak podle obyčege naſie řeči, Ale nenie tak w ſobie w ſwe plne prawdie. Neb když řku: dobry gt neb mocny neb mudry, Slowa �znie: niekto gt dobry neb mocny neb mudry niekaku dobrotu neb mocy neb mudroſti; A ten, by nemiel dobroty neb moci neb mudroſti, nebyl by dobry neb moczny neb mudry. A tak, řka: dobry gt, dwe niekak ukazuge: Gedno toho, geſto ma dobrotu; druhe tu dobrotu, giež gt ten dobry. Ne takt gt Buoh dobry, byt gine byla dobrota, gine on ; Ale w niem gt to gedno, což- koli gt. Geho dobrota on geſt, a tak y o gine o wſſem. w niem nenie ſpo- genie toho, geſſto ſlowe materia a forma, yako podſtat, z niez geſt, a poſtawa so nebo twarnoſt, giež gt zſſlechcea a ſlicznoſt wzala ona podſtat, geſſto, taž 15 35
Strana 59
8 Kapitola IV. 5 10 20 gt buoh dal čzas k to?. O bridke leptanie črwu toho a žiwe te ſmrti! O kak hrozno wzdy, gſuc žiwu, wzdycki mrieti! tot gt ſmrt druha, geſto wzdy ſmrti; ale do kona nevſmrti. Y kto by to dal tiem hubeny, ktož gſu w te ſmrti, By, gednu vmrucz, nemřeli tak wzdy, na wieky. (str. 15) Tit diegi horam: Padniete na ny, přikryte nas! Tit by radi pomocij ſmrti zbyli ſmrt. O tiech gt pſano: Smrt wziwati budu a nenaleznu gie. Tut ſe vkaže pwda one řeči, gižto tagêny, zlý a pokrytý ſſeredňikô hrozy hoſpodin, řka: Budu tie karati a ptoti twe twaři poſtawim tie. tot gt řekl pan buoh, gefſtoy to ſam w ſwe prawdie tak zpoſobil, Ež wſſelika wiecz, geſſtoy ptiwna prawdie ge?, muſſi y to?, cziż gt, byti protiwna. A tak nečiſti, w zaloſti pozdie a w ſwê zuffanie rechnie proti Bozie ſpwedlnoſti, bude řeci: O ſtrażi lidſky, proczs mie poſtawil protiwna ſobie a gſem tiežek y ſa ſobie? Neb tak gt prawda Božie ſpoſobila: Nemožt ſie Bohu nic protiwiti ani ge? protiwno byti, Byt ne Bohu, ale ſamo ſobie ne- muſylo byti protiwno. A tak ktoz od Boha karan bude, ten ſie muſſie y ſa 15 karati. A, iakozt ſem řekl, nebudet lze vpřieme ſe prawdie wychiliti aneb ſie gie obinuti potkati g] gi, Ani lze bude zaſloniti ſe ſwietlu to? ani ſe ſkryti lze bude ſwiedomie ſwe? A kamli bude ſe moci k utieſſenie hubena duſſe obratiti, zbywſſi ſmrti tieleſnych czichow, ſkrze niez obykla byla wſſetecznie od ſebe ſama k tor, geſſtoy trati nemohlo, odchazeti, když to ztrati, Po niemžto gt naywiec stala a gefftoy naywiecz milowala? zdali naywietczi tuhy nebude mieti a zaloſti, kdyz ſe wſſeczka k ſobie zbeře, widucz ſwe ſſeredſte negednake, iakož ſey w ſwietie we mnohych wiecech zſſe(re)dila; A hanby, když w ſſe- redne ſwê tielu opiet wſtane, od niehoz gt tak zſſe(red)ena, A bude tak wſſe" ſwietu okazana (str. 16) a na wieczne horze puogde? ZWLASSTIE KTERAK PO ČTWERE WIECI MOŽ POZNAN BUOH BYTI, DIETI DALE TIEŽI OTCE. IIII. KAPITOLA. 25 htiechô býti w kratochwili, rozmluwagicz, co by Buoh byl; A ty pak dogide zaloſtnych wieci. OTECZ. Rzeklt ſê [biech] dřiewe, Ez dobry gt Buoh tiem, ktož praweho gſu ſrdce. Protož, dietki, budtež pwi protiw bohu a vpřiemi w ſpoſobu geho, dobrit wa bude. A ſtřezte ſe wſſie nečiſte a ſeredne nečiſtoty; Pakli ſte ſe 30 w čzem poſſeredili, včziſtte to, donidz czas mate, A neboyte ſe w ſwietlu ge? zahanbenie. Cziſtyt bude chwalu mieti w ſwietlu ge?, ten cziſty, geſtoy ſe nikdy nezſeredil; Aneb take, ač by (se) zſeredil, budeli ſe pokanim vcziſtil opiet A upřiemy, prawy bude přigiat vtieſſenie k božie vpřiemoſti, to wzdy tak držte, ežt tak ozdobuge bozie ſprawedlnoſt ta bieda, cot gie zle potka, iako ge? miloſrdie ta vtiecha, gefftot gt dobrý, vpřiemý připwena. A wſſak abych w zaloſti neſkonal ſwe odpowiedi k waſſie otazcze, geſto tiežete, co by buoh byl, Rzkut: gest dluhoſt, ſſirokost, wysost, hlubokost. Ale ſnad diete: slychali ſme a tak wieřime, Ezt gt trogice oſob w gednotie bozſke: Otecz, Syn, Duch ſwaty; kakž nam tuto čtwernoſt w Bohu vkazugeš? Tak rozomieyte a takt 35
8 Kapitola IV. 5 10 20 gt buoh dal čzas k to?. O bridke leptanie črwu toho a žiwe te ſmrti! O kak hrozno wzdy, gſuc žiwu, wzdycki mrieti! tot gt ſmrt druha, geſto wzdy ſmrti; ale do kona nevſmrti. Y kto by to dal tiem hubeny, ktož gſu w te ſmrti, By, gednu vmrucz, nemřeli tak wzdy, na wieky. (str. 15) Tit diegi horam: Padniete na ny, přikryte nas! Tit by radi pomocij ſmrti zbyli ſmrt. O tiech gt pſano: Smrt wziwati budu a nenaleznu gie. Tut ſe vkaže pwda one řeči, gižto tagêny, zlý a pokrytý ſſeredňikô hrozy hoſpodin, řka: Budu tie karati a ptoti twe twaři poſtawim tie. tot gt řekl pan buoh, gefſtoy to ſam w ſwe prawdie tak zpoſobil, Ež wſſelika wiecz, geſſtoy ptiwna prawdie ge?, muſſi y to?, cziż gt, byti protiwna. A tak nečiſti, w zaloſti pozdie a w ſwê zuffanie rechnie proti Bozie ſpwedlnoſti, bude řeci: O ſtrażi lidſky, proczs mie poſtawil protiwna ſobie a gſem tiežek y ſa ſobie? Neb tak gt prawda Božie ſpoſobila: Nemožt ſie Bohu nic protiwiti ani ge? protiwno byti, Byt ne Bohu, ale ſamo ſobie ne- muſylo byti protiwno. A tak ktoz od Boha karan bude, ten ſie muſſie y ſa 15 karati. A, iakozt ſem řekl, nebudet lze vpřieme ſe prawdie wychiliti aneb ſie gie obinuti potkati g] gi, Ani lze bude zaſloniti ſe ſwietlu to? ani ſe ſkryti lze bude ſwiedomie ſwe? A kamli bude ſe moci k utieſſenie hubena duſſe obratiti, zbywſſi ſmrti tieleſnych czichow, ſkrze niez obykla byla wſſetecznie od ſebe ſama k tor, geſſtoy trati nemohlo, odchazeti, když to ztrati, Po niemžto gt naywiec stala a gefftoy naywiecz milowala? zdali naywietczi tuhy nebude mieti a zaloſti, kdyz ſe wſſeczka k ſobie zbeře, widucz ſwe ſſeredſte negednake, iakož ſey w ſwietie we mnohych wiecech zſſe(re)dila; A hanby, když w ſſe- redne ſwê tielu opiet wſtane, od niehoz gt tak zſſe(red)ena, A bude tak wſſe" ſwietu okazana (str. 16) a na wieczne horze puogde? ZWLASSTIE KTERAK PO ČTWERE WIECI MOŽ POZNAN BUOH BYTI, DIETI DALE TIEŽI OTCE. IIII. KAPITOLA. 25 htiechô býti w kratochwili, rozmluwagicz, co by Buoh byl; A ty pak dogide zaloſtnych wieci. OTECZ. Rzeklt ſê [biech] dřiewe, Ez dobry gt Buoh tiem, ktož praweho gſu ſrdce. Protož, dietki, budtež pwi protiw bohu a vpřiemi w ſpoſobu geho, dobrit wa bude. A ſtřezte ſe wſſie nečiſte a ſeredne nečiſtoty; Pakli ſte ſe 30 w čzem poſſeredili, včziſtte to, donidz czas mate, A neboyte ſe w ſwietlu ge? zahanbenie. Cziſtyt bude chwalu mieti w ſwietlu ge?, ten cziſty, geſtoy ſe nikdy nezſeredil; Aneb take, ač by (se) zſeredil, budeli ſe pokanim vcziſtil opiet A upřiemy, prawy bude přigiat vtieſſenie k božie vpřiemoſti, to wzdy tak držte, ežt tak ozdobuge bozie ſprawedlnoſt ta bieda, cot gie zle potka, iako ge? miloſrdie ta vtiecha, gefftot gt dobrý, vpřiemý připwena. A wſſak abych w zaloſti neſkonal ſwe odpowiedi k waſſie otazcze, geſto tiežete, co by buoh byl, Rzkut: gest dluhoſt, ſſirokost, wysost, hlubokost. Ale ſnad diete: slychali ſme a tak wieřime, Ezt gt trogice oſob w gednotie bozſke: Otecz, Syn, Duch ſwaty; kakž nam tuto čtwernoſt w Bohu vkazugeš? Tak rozomieyte a takt 35
Strana 60
10 Kapitola V. 5 10 25 35 A tak ſkrze wyſoſt moc ge? neſtihnut|nJu, wiecznu take rozumieyte, giež ſmyſlu nelze ſtihnuti y gedno? ſtwořene!; A taka hlubokoſt ſudow geh?, zey take gich progiti nelze. Proniez diwie ſe s. pa!, pokřikl a řka: O wyſoſti bohatſtwie a vmienie Božieho, kak gſu neſtihnuti ſudowe geho! Y kazdy, ktoz ſrdcem zazři tiechto wſech wiecy w Bohu tak proſtu a rownu gednotu, muſſy (str. 19) řeci w tô diwanie: O "mudroſti" mocz, w(ś)amo z�iecz, wſſe pořiediecz w ſptawedlnoſti, o kak wſſe řiediš přepochotnie! Gednay Buoh wiec, z niež mnohe wieci a čzinowe rozlični. A ta wiec gedna geſt dluhoſt pro wiečnoſt, ſſirokoſt pro miloſt, wyſoſt pro welebnoſt, take moci hlubokoſt pro mudroſt. A když to giž tak wiete, zdali za to chcete mieti, By to giž ſtihli, k niemuž ponuka S. pawel? umieti to? rozumieti anebo mluwiti o tô, neniet to ſtihnuti geſſtie, iakot biech to řekl y dřiewe. Ale ſtihnet to člowieči ſwatost s pomoci daru Bozie?; Ač wſſak řeci mohu, By to mohlo ſtiženo byti, geſítoy w ſobie neſtihnute. A wſſak by k to? neponukal S. pal, abychô ſtihli ſe 15 wſſemi ſwatymi, Ani by za to Boha proſyl, kdy by to niekak ſtiženo nemohlo byti, z gehož gt to rzeči wyſſlo, ez zſtihugi ſwieti. Ale chtiel by ſnad rad wiedieti niekto, kak sſtihugi? Gſyli ſwat, sſtihl ſy a wieš; Negſyli, bud a wzwieš ſam. zkus ſie! Ale ſnad by chtieli wzwiedieti, co czini czlowieka ſwata? Swatat czini czlowieka žadoſt ſwata, geſſto tržij myſl w ſwate bazni Bożie a w ſwate 20 miloſti ge?. Tut wieci ſtihne, popadne, obegme, držij A die: drzim a nepuſtim odtoho. y prziſluſſie bazn ptotiw wyſoſti a hlubokoſti A miloſt protiw ſſirokoſti a dluhoſti: gedniem toto a druhy toto gt ſtihnuti a potkati. A čehoy ſe tak ſprawn(i)e bati iako tak wyſokee a ſylne moci, geſtoy nelze oſtati przed nye, gie protiwiecz ſie; A tak hluboke mudroſti, geſſto wſſe progde? Mohl by menie Buoh hrozen byti, kdy by z toho dweho as gednoho ne- (str. 20) gmiel? Czoli gt tak po- dobno [tak] milowati iako tu miloſt od naywyſſie?, A kdyz k te miloſti przi- ſtupi wiecznoſt? A protoz ktoz vſtawnie miluge bez rozpači s dobru myſli Boha ſwe?, genz gt prwe vkazal miloſt, a pron wſe, coz on, miluge w te ne- rozpači, ſtihl geſt dluhoſt. rozſſirz ke wſſê az y k ſwy neprzatelô miloſt pto 3o buoh, a zſtihl ſy boha ſſirokoſt. Boy ſe Boha rozhniewati, ztratiti neb neucztiti we wſech ſwych czinech y we wſech wiecech, a zſtihl ſy wyſoſt a hlubokoſt. Pakli by chtiel ſwu čztweru wiecy potkati kto čztweru wiec onu, aby gi sſtihl, ten ma to takto učiniti. Ma ſie diwati tak snaznie Božie wyſoſti, až by znyl w ſrdci; a hlubokoſt(i) ſuudow Božich myſl přilože, ma obmyſliti, Až by ſe sſtrachowal w ſobie; A tak ſe na rozlične dary Božij rozmyſſleti, geſſtoy dal ge? z ſwe miloſti Aneb obecznie ſe wſſei aneb niektere zwlaſſtie s nie- kterymi wybornieyſſiej aneb ſnad niektere gen ſame? mimo gine, až by ſe y roznietil v wruci miloſti protiw tak welike Božie miloſti. A tak ſe ma na wiecznu dluhoſt rozmyſleti, Až by wſe, iako za se opowrha, coy newieczne, 40 Gen k wieczny ſlibom tahl ſwu žadoſt, Aby pak ſtaal pro wiečne dobre w pokuſſeni w kteremžkoli, geſto ſie ſkona a ma minuti. Ale taka diwanie potřebugi čiſte? ſrdce a ſwobodne? od wſelike miloſti wieczy ſwietſkych a tieleſnych, Aby ani take hruboſti bylo obtieženo. A tak diwanie taka pohnu myſli, odhonie hrziechi, založie ſſlechetnoſti, vwedu počzatek mudroſti a po- 45 koru zachowagi. Neb iakž by ſe pokota (str. 21) hnula, tak wſecko ſſlechet-
10 Kapitola V. 5 10 25 35 A tak ſkrze wyſoſt moc ge? neſtihnut|nJu, wiecznu take rozumieyte, giež ſmyſlu nelze ſtihnuti y gedno? ſtwořene!; A taka hlubokoſt ſudow geh?, zey take gich progiti nelze. Proniez diwie ſe s. pa!, pokřikl a řka: O wyſoſti bohatſtwie a vmienie Božieho, kak gſu neſtihnuti ſudowe geho! Y kazdy, ktoz ſrdcem zazři tiechto wſech wiecy w Bohu tak proſtu a rownu gednotu, muſſy (str. 19) řeci w tô diwanie: O "mudroſti" mocz, w(ś)amo z�iecz, wſſe pořiediecz w ſptawedlnoſti, o kak wſſe řiediš přepochotnie! Gednay Buoh wiec, z niež mnohe wieci a čzinowe rozlični. A ta wiec gedna geſt dluhoſt pro wiečnoſt, ſſirokoſt pro miloſt, wyſoſt pro welebnoſt, take moci hlubokoſt pro mudroſt. A když to giž tak wiete, zdali za to chcete mieti, By to giž ſtihli, k niemuž ponuka S. pawel? umieti to? rozumieti anebo mluwiti o tô, neniet to ſtihnuti geſſtie, iakot biech to řekl y dřiewe. Ale ſtihnet to člowieči ſwatost s pomoci daru Bozie?; Ač wſſak řeci mohu, By to mohlo ſtiženo byti, geſítoy w ſobie neſtihnute. A wſſak by k to? neponukal S. pal, abychô ſtihli ſe 15 wſſemi ſwatymi, Ani by za to Boha proſyl, kdy by to niekak ſtiženo nemohlo byti, z gehož gt to rzeči wyſſlo, ez zſtihugi ſwieti. Ale chtiel by ſnad rad wiedieti niekto, kak sſtihugi? Gſyli ſwat, sſtihl ſy a wieš; Negſyli, bud a wzwieš ſam. zkus ſie! Ale ſnad by chtieli wzwiedieti, co czini czlowieka ſwata? Swatat czini czlowieka žadoſt ſwata, geſſto tržij myſl w ſwate bazni Bożie a w ſwate 20 miloſti ge?. Tut wieci ſtihne, popadne, obegme, držij A die: drzim a nepuſtim odtoho. y prziſluſſie bazn ptotiw wyſoſti a hlubokoſti A miloſt protiw ſſirokoſti a dluhoſti: gedniem toto a druhy toto gt ſtihnuti a potkati. A čehoy ſe tak ſprawn(i)e bati iako tak wyſokee a ſylne moci, geſtoy nelze oſtati przed nye, gie protiwiecz ſie; A tak hluboke mudroſti, geſſto wſſe progde? Mohl by menie Buoh hrozen byti, kdy by z toho dweho as gednoho ne- (str. 20) gmiel? Czoli gt tak po- dobno [tak] milowati iako tu miloſt od naywyſſie?, A kdyz k te miloſti przi- ſtupi wiecznoſt? A protoz ktoz vſtawnie miluge bez rozpači s dobru myſli Boha ſwe?, genz gt prwe vkazal miloſt, a pron wſe, coz on, miluge w te ne- rozpači, ſtihl geſt dluhoſt. rozſſirz ke wſſê az y k ſwy neprzatelô miloſt pto 3o buoh, a zſtihl ſy boha ſſirokoſt. Boy ſe Boha rozhniewati, ztratiti neb neucztiti we wſech ſwych czinech y we wſech wiecech, a zſtihl ſy wyſoſt a hlubokoſt. Pakli by chtiel ſwu čztweru wiecy potkati kto čztweru wiec onu, aby gi sſtihl, ten ma to takto učiniti. Ma ſie diwati tak snaznie Božie wyſoſti, až by znyl w ſrdci; a hlubokoſt(i) ſuudow Božich myſl přilože, ma obmyſliti, Až by ſe sſtrachowal w ſobie; A tak ſe na rozlične dary Božij rozmyſſleti, geſſtoy dal ge? z ſwe miloſti Aneb obecznie ſe wſſei aneb niektere zwlaſſtie s nie- kterymi wybornieyſſiej aneb ſnad niektere gen ſame? mimo gine, až by ſe y roznietil v wruci miloſti protiw tak welike Božie miloſti. A tak ſe ma na wiecznu dluhoſt rozmyſleti, Až by wſe, iako za se opowrha, coy newieczne, 40 Gen k wieczny ſlibom tahl ſwu žadoſt, Aby pak ſtaal pro wiečne dobre w pokuſſeni w kteremžkoli, geſto ſie ſkona a ma minuti. Ale taka diwanie potřebugi čiſte? ſrdce a ſwobodne? od wſelike miloſti wieczy ſwietſkych a tieleſnych, Aby ani take hruboſti bylo obtieženo. A tak diwanie taka pohnu myſli, odhonie hrziechi, založie ſſlechetnoſti, vwedu počzatek mudroſti a po- 45 koru zachowagi. Neb iakž by ſe pokota (str. 21) hnula, tak wſecko ſſlechet-
Strana 61
12 Kapitola VI. 5 10 15 20 25 30 35 ge?. A coy o Bohu mluweno od ſwatych učedlnikow, geſſto by nebyla chwala ge?? A iat mâ za to, czozt mluwi neb piſſi o milem Bohu, nedielimt ſe od vmyſla ſwatych a křeſtianſkych miſtrow. Nebt ſem pilnie z ſwe mladoſti rad čzetl o tô, rad miſtri ſlyſal. A y geſſtie milo mi gt myſlytj o tô a y ginym po ſobie k tor, geſſtoy mnie milo, Acz by nebyli y latinnici, přiczinu dati. A komuž ſe nelibi to, geſto piſſi, křiwdu mie newin, křiwdy na mie neza- myfley, bych to řekl, gehožt ſem neřekl; A bud mych knieh prazden A ne- zawid, acz kto czemu prawe? z niech porozomie, Gemuž gt dřiewe nerozumiel. kams zagidech? toho potud. Y nawtaci ſe k dřewni řeči: Ež mohl by rozomem czlowiek poznati, ez buoh geſt A ež gt wybornieyſsim czinem než czo gineho; Ale proto ne- přigde o Bohu k poznani to?, iakož nam gey zgeweny miloſti ge? zwlafſtie vkazuge křeſtianſka wiera, Neb v přirozeni naſſem giž porufſeně tak (z)emdlel gt naſſe? rozu? zrak, ež ſnaze by ſowa ſwý mdly okem spatřila a ſezřela kruh ſluneczny we blſku ge? než my rozumem ſwym bleſk Bozſke iaſnoſti. A wſſak pohanſſti mudrci, na to ſe dawſſe, aby poznali ſkryte a wyſoke wieci, Gimž gt w tô byla pracze dana, ale nam gt toho vžitek ſchowan, Počeli poznawati, zey nieco, od niehož gt wſſe; A to, od niehoz wsse gt, gest nade wſſe. Pak, iakož S. aug' poklada, naywietči philozofi ſrozumieli, ež Buoh neňie (str. 24) tielo. Protož minuli wſſelika tiela hruba y ona ſwietla, iakož ſu ſlûce a hwiezdy, a hledali nad to wyſſe, co by Buoh byl. y poznali take, ež to, coy pod promiennu, ez nenie wzdy gednoſtaynie, nemož byti počatek wſſee, ale gt od toho, geſto gt w ſobie bez wſſie promieny tak, iakz gt naylep byti. A tak předbiehli wyſſe y angelſke duchy, ſrozomiewſſe w andielech tee pmienie, ež gî zle neb dobře mož byti, a ne ſamyemy gimy gt gich dobre; Ale gich dobre gest w te naywyſsie prawdie stati, od niež wſſe gt Aniž wsse dobre gt; A zle gt tiech duchow, gesto ſu neſtali w te wſſie prawdie. Srozu- mieli take, ež duchowne přirozenie duoſtoynieyſſe gt nezli tieleſtne; A co pak přirozenie, zey o(w)ſſem nad tie, geſtoy obe to od nieho vczinieno. A take to? ſrozumieli, ež gina geſt ozdoba tiel a gina duchow A ez gedna tiela wiece magi kraſy ſwe a ozdoby a druha menie; A takez y duchowe Gedni andielſſti neb lidſke duſſe, Gedni magi ſwu duchowni ozdobu a kraſu mimo druhe. A tak ſu ſrozumieli, ez to Buoh geſt, od niehož a ſkrzenž wſſe to gt, w niemž gt prwnie a nepromienna kraſa. Tot gſu poznali philozofi. Neb, iakož die Sty pawel, Buoh gim zgewil, tak zewil, ež dal gim ſtwořenie wtipnie znamenati A to, coy přirozenie uka- zalo. Ale ež, iakož die opiet s. pal: Poznawſſe Boha, necztili iako Boha, zhynuli Božim přepuſſtienim w ſwych wymyſlech; Poddal ge Buoh we zle rozumy, w ſmyſly kakes přewracene, ež "tu" pak čzeſt, geſſto na ſame? ſluſſie 40 Boha, ſtwořej czinili, (str 25) ſtwořeni ſe modlecz, ſtwořeni klaniegic ſwe hlawy; A w ſwu ſprauedlnoſt vffagice, geſſtoy obak giž nebyla ſprawedlnoſt po ztra- ceni one prwnie ſprauedlnoſti, geſtoy gi miel czlowiek gmieti, w niež byl Buoh člowieka ſtwořil, nežadaly, by Buoh z ſwe? miloſrdi poſlal na ſwiet ſpaſytele, Geſſto by z toho poruſſenie czlowieczie° wywedl A oprawil lid 45 a nawratil k ſprawedlnoſti, nowu a neſlychanu wiecz včinie na zemi, Jakoz
12 Kapitola VI. 5 10 15 20 25 30 35 ge?. A coy o Bohu mluweno od ſwatych učedlnikow, geſſto by nebyla chwala ge?? A iat mâ za to, czozt mluwi neb piſſi o milem Bohu, nedielimt ſe od vmyſla ſwatych a křeſtianſkych miſtrow. Nebt ſem pilnie z ſwe mladoſti rad čzetl o tô, rad miſtri ſlyſal. A y geſſtie milo mi gt myſlytj o tô a y ginym po ſobie k tor, geſſtoy mnie milo, Acz by nebyli y latinnici, přiczinu dati. A komuž ſe nelibi to, geſto piſſi, křiwdu mie newin, křiwdy na mie neza- myfley, bych to řekl, gehožt ſem neřekl; A bud mych knieh prazden A ne- zawid, acz kto czemu prawe? z niech porozomie, Gemuž gt dřiewe nerozumiel. kams zagidech? toho potud. Y nawtaci ſe k dřewni řeči: Ež mohl by rozomem czlowiek poznati, ez buoh geſt A ež gt wybornieyſsim czinem než czo gineho; Ale proto ne- přigde o Bohu k poznani to?, iakož nam gey zgeweny miloſti ge? zwlafſtie vkazuge křeſtianſka wiera, Neb v přirozeni naſſem giž porufſeně tak (z)emdlel gt naſſe? rozu? zrak, ež ſnaze by ſowa ſwý mdly okem spatřila a ſezřela kruh ſluneczny we blſku ge? než my rozumem ſwym bleſk Bozſke iaſnoſti. A wſſak pohanſſti mudrci, na to ſe dawſſe, aby poznali ſkryte a wyſoke wieci, Gimž gt w tô byla pracze dana, ale nam gt toho vžitek ſchowan, Počeli poznawati, zey nieco, od niehož gt wſſe; A to, od niehoz wsse gt, gest nade wſſe. Pak, iakož S. aug' poklada, naywietči philozofi ſrozumieli, ež Buoh neňie (str. 24) tielo. Protož minuli wſſelika tiela hruba y ona ſwietla, iakož ſu ſlûce a hwiezdy, a hledali nad to wyſſe, co by Buoh byl. y poznali take, ež to, coy pod promiennu, ez nenie wzdy gednoſtaynie, nemož byti počatek wſſee, ale gt od toho, geſto gt w ſobie bez wſſie promieny tak, iakz gt naylep byti. A tak předbiehli wyſſe y angelſke duchy, ſrozomiewſſe w andielech tee pmienie, ež gî zle neb dobře mož byti, a ne ſamyemy gimy gt gich dobre; Ale gich dobre gest w te naywyſsie prawdie stati, od niež wſſe gt Aniž wsse dobre gt; A zle gt tiech duchow, gesto ſu neſtali w te wſſie prawdie. Srozu- mieli take, ež duchowne přirozenie duoſtoynieyſſe gt nezli tieleſtne; A co pak přirozenie, zey o(w)ſſem nad tie, geſtoy obe to od nieho vczinieno. A take to? ſrozumieli, ež gina geſt ozdoba tiel a gina duchow A ez gedna tiela wiece magi kraſy ſwe a ozdoby a druha menie; A takez y duchowe Gedni andielſſti neb lidſke duſſe, Gedni magi ſwu duchowni ozdobu a kraſu mimo druhe. A tak ſu ſrozumieli, ez to Buoh geſt, od niehož a ſkrzenž wſſe to gt, w niemž gt prwnie a nepromienna kraſa. Tot gſu poznali philozofi. Neb, iakož die Sty pawel, Buoh gim zgewil, tak zewil, ež dal gim ſtwořenie wtipnie znamenati A to, coy přirozenie uka- zalo. Ale ež, iakož die opiet s. pal: Poznawſſe Boha, necztili iako Boha, zhynuli Božim přepuſſtienim w ſwych wymyſlech; Poddal ge Buoh we zle rozumy, w ſmyſly kakes přewracene, ež "tu" pak čzeſt, geſſto na ſame? ſluſſie 40 Boha, ſtwořej czinili, (str 25) ſtwořeni ſe modlecz, ſtwořeni klaniegic ſwe hlawy; A w ſwu ſprauedlnoſt vffagice, geſſtoy obak giž nebyla ſprawedlnoſt po ztra- ceni one prwnie ſprauedlnoſti, geſtoy gi miel czlowiek gmieti, w niež byl Buoh člowieka ſtwořil, nežadaly, by Buoh z ſwe? miloſrdi poſlal na ſwiet ſpaſytele, Geſſto by z toho poruſſenie czlowieczie° wywedl A oprawil lid 45 a nawratil k ſprawedlnoſti, nowu a neſlychanu wiecz včinie na zemi, Jakoz
Strana 62
14 Kapitola VIII. 5 20 OTECZ. Otci ſwieti w ſwê utieſſenê nabożenſtwi, w pokogi myſli a w uklid- noſti zřeli k Božie welebnoſti, iakž ktery moha. Patřili naň ſkrze to, geſſto stwořeno mocy ge? A ge? mudrofti zpořiezeno. A geſſtoy to wſſe ſtwořil w ſwe dobrotie a wſſe w nij drzi A widucz, zey gim to vtieſſeno y užitečzno, pſali o tô, aby k temuž buducim po ſobie ceſtu protřeli. A tak miſtr hugo pſal kniežky gedny. tit chci k tor, geſto tiežete, za prawidlo w ruku mieti. Ten hugo počal ty kniezky onu řeči ſwate? pawla, geſto pwi: Nezřeyme wieci Božie mohu byti ſezřieny od czlowieka, geſtoy ſwiet menſſi, když ty wieci, geſto gſu učzinieny, budu ſrozumieny. Troge wiecz nezřeyma geſt 10 w Boze a od toho treho pochodi wſſe. Geſt mocz w Bohu, geſt mudroſt, geſt dobrota. A to wſſe geſt nezřeyme w ſobie, A to wſſe ſpolu y každe ſpolu zwlaſſtie gt Buoh nezřeymy; Ale ſkrze ge? ſtwořenie, geſtoy on ſtwořil, iako ſkrze zrczadlo možem naň zřieti A ty tři nezřeyme wieci w niem vpatřiti darem ge?. A magicz toho giž naučzenie, owſſem to pozname ſnaze, geſto 15 bychô zde na ſwietie nemohli zřieti w ten bleſk, ia- (str. 28) kož gſu ty wieci ſamy w ſobie. I widieti w ſtwořeni mozem mocz Bożi, geſto twoři; Mudroſt, geſſto pořiedi, A dobrotu, geſſto wſſe drži. A wſak tomu rozomieyte, Ež to tre, iakož gt kakyms diwny czinem w Bohu gedno tak, ež nelzey toho wy- prawiti, takež to tre w tom we wſſem, což Buoh čzini, nikdy ſebe nenie dielno. Tot mieni S. aug?, kdyžt die: Skutci ſwate Trogice negſu dielni. Moc w do- brotie mudře twoři, Mudtoſt mocy w dobrotie pořiedi, Dobrota mudroſti moczy drži. LA CZO A KTERAK SKRZE SWU MOCZ CZINI, DIETI DALE TIEZI. VIII. KA- — E tatiku! powiez nam o každem o tom A nayprwe, w čzem ſie diwati Bozie moci? OTECZ. Chceteli w pamiet wſemohuci Bożie mocz prziweſti ſobie, Zna- menaite, kak gt to welika wiecz wſſe z ničehož ucziniti! ktery to moz ſmyſl ofieci? Malalig moc y naymêſfi wiec z ničehož včziniti? Zdalit ſe to newelike moci, pomyſl, coy nicz a czo gt nieco. Kakt gt to od ſebe předaleko! A kdyz by to byla welika mocz, geſſto by y gedinu wiec a naymenſſi mohla z ničehož vczi- 30 niti: Kak gt welice tu moc wažiti, geſſtoy tak weliku wiecz a tak mnoho wieci a z ničehož vczinila! Pomyſl, malali gt obora ſwieta wſſe? y s nebeſy widomymi, geſſto ge widi tieleſne oko, geſſto wſſe tielo: Co pak gt nad to ono nebeſke kriſtalowe Aneb ono, geſſto ſlowe nebe hnutie prwnie?? Nemluwît gesstie o tô blažene nebi angelſkych korow, Ale o nižſſich, o tieleſnych. Pakli chce kto pomyſliti o pocztu, coy ſtwořene?: zečzti hwiezdy, zečti rozliczna zwieřat pokolenie, Geſto magi duſſi žiwu, kazde podle rodu ſweho: Ono lide, (str. 29) Ono lwowe, Ono koni, Ono ſkot, Ono zwierz polſka, ono myſſi, ono ptaci. ono ryby, ono chruſti, ono muchy, ono žižely. A coy tiech rozličnych promien a co hlaw každeho pokolenie! Ktoz zna wſſecko neb ſlychal, coy ono gine? 40 a ono gineho pokolenie? A coy wſech lidi počzet a gich wlaſow? Coy pieſka? a tak o wſſem ginem bezcziſlnych wiecy, geſſtoy w nich bezčiſlnych wiecy 35 25
14 Kapitola VIII. 5 20 OTECZ. Otci ſwieti w ſwê utieſſenê nabożenſtwi, w pokogi myſli a w uklid- noſti zřeli k Božie welebnoſti, iakž ktery moha. Patřili naň ſkrze to, geſſto stwořeno mocy ge? A ge? mudrofti zpořiezeno. A geſſtoy to wſſe ſtwořil w ſwe dobrotie a wſſe w nij drzi A widucz, zey gim to vtieſſeno y užitečzno, pſali o tô, aby k temuž buducim po ſobie ceſtu protřeli. A tak miſtr hugo pſal kniežky gedny. tit chci k tor, geſto tiežete, za prawidlo w ruku mieti. Ten hugo počal ty kniezky onu řeči ſwate? pawla, geſto pwi: Nezřeyme wieci Božie mohu byti ſezřieny od czlowieka, geſtoy ſwiet menſſi, když ty wieci, geſto gſu učzinieny, budu ſrozumieny. Troge wiecz nezřeyma geſt 10 w Boze a od toho treho pochodi wſſe. Geſt mocz w Bohu, geſt mudroſt, geſt dobrota. A to wſſe geſt nezřeyme w ſobie, A to wſſe ſpolu y každe ſpolu zwlaſſtie gt Buoh nezřeymy; Ale ſkrze ge? ſtwořenie, geſtoy on ſtwořil, iako ſkrze zrczadlo možem naň zřieti A ty tři nezřeyme wieci w niem vpatřiti darem ge?. A magicz toho giž naučzenie, owſſem to pozname ſnaze, geſto 15 bychô zde na ſwietie nemohli zřieti w ten bleſk, ia- (str. 28) kož gſu ty wieci ſamy w ſobie. I widieti w ſtwořeni mozem mocz Bożi, geſto twoři; Mudroſt, geſſto pořiedi, A dobrotu, geſſto wſſe drži. A wſak tomu rozomieyte, Ež to tre, iakož gt kakyms diwny czinem w Bohu gedno tak, ež nelzey toho wy- prawiti, takež to tre w tom we wſſem, což Buoh čzini, nikdy ſebe nenie dielno. Tot mieni S. aug?, kdyžt die: Skutci ſwate Trogice negſu dielni. Moc w do- brotie mudře twoři, Mudtoſt mocy w dobrotie pořiedi, Dobrota mudroſti moczy drži. LA CZO A KTERAK SKRZE SWU MOCZ CZINI, DIETI DALE TIEZI. VIII. KA- — E tatiku! powiez nam o každem o tom A nayprwe, w čzem ſie diwati Bozie moci? OTECZ. Chceteli w pamiet wſemohuci Bożie mocz prziweſti ſobie, Zna- menaite, kak gt to welika wiecz wſſe z ničehož ucziniti! ktery to moz ſmyſl ofieci? Malalig moc y naymêſfi wiec z ničehož včziniti? Zdalit ſe to newelike moci, pomyſl, coy nicz a czo gt nieco. Kakt gt to od ſebe předaleko! A kdyz by to byla welika mocz, geſſto by y gedinu wiec a naymenſſi mohla z ničehož vczi- 30 niti: Kak gt welice tu moc wažiti, geſſtoy tak weliku wiecz a tak mnoho wieci a z ničehož vczinila! Pomyſl, malali gt obora ſwieta wſſe? y s nebeſy widomymi, geſſto ge widi tieleſne oko, geſſto wſſe tielo: Co pak gt nad to ono nebeſke kriſtalowe Aneb ono, geſſto ſlowe nebe hnutie prwnie?? Nemluwît gesstie o tô blažene nebi angelſkych korow, Ale o nižſſich, o tieleſnych. Pakli chce kto pomyſliti o pocztu, coy ſtwořene?: zečzti hwiezdy, zečti rozliczna zwieřat pokolenie, Geſto magi duſſi žiwu, kazde podle rodu ſweho: Ono lide, (str. 29) Ono lwowe, Ono koni, Ono ſkot, Ono zwierz polſka, ono myſſi, ono ptaci. ono ryby, ono chruſti, ono muchy, ono žižely. A coy tiech rozličnych promien a co hlaw každeho pokolenie! Ktoz zna wſſecko neb ſlychal, coy ono gine? 40 a ono gineho pokolenie? A coy wſech lidi počzet a gich wlaſow? Coy pieſka? a tak o wſſem ginem bezcziſlnych wiecy, geſſtoy w nich bezčiſlnych wiecy 35 25
Strana 63
16 Kapitola X. 5 10 Protožt dobre gt diwati ſe to?, Ež geſt Buoh tak mnohe wieci zpořiedil kraſnie a tak ſluſſnie; Ale tomu y dobre gt, geſto vmie wnieyſſie kraſu boz- ſku obratiti k uzitku duchownie, ež newelne miloſti k ſtwořeni kraſnie a ſluſſnie zpořiezene?, Ale od ſtwořenie k ſtwořiteli, Geſtoy to tak řadnie wy- wedl, obrati (se) miloſti. Na tot wzbuzie piſmo myſli naſſe: abychô diwne ſkutki Bożie znamenali; Abychô, diwiec ſie we wſem mudroſti Božij, chwalili Boha w czinech ge?. Tak die zaltařnik: Myſli ſem přemietal we wſech twych ſkutcziech, a w tô, geſto ſta twogi ruce učinile, beru rozumê. A weli roz- lične? ſtwořeni, y nerozůne ſtwořeni, chwaliti Boha, geſto nemoz znati Boha; Ale to mieni, ež člok, wida a opatře a pilnie znamenage wſſelike ſtwo- řenie A wſſeliky pořad w niem, ma myſl obratiti k Božie chwale, Geſtoy wſſe? kraſneh? naykraſſieſ?] kraſa A tak diwna, ež, k nie přirownawagic wſſe- liku krafu, y kraſa by ſe nezdala; neb nade wſey krasy mudroſt ge? 2c. 30 35 W DESATE TETO KAE WYPWUGE, CO GT KDE A KTERAK MUDROST BOŽIE SWIET A, COŽ W NIEM GT, ZPOŘIEDILA, VSTAWILA; A ZWLASSTIE O PLANE- TACH NEBESKYCH A O DEWIETI KRUZIECH. DIETI. ieme take, ež gt nelze chwaly Božie wyprawiti. což koli može kto 15 řeci o Bohu, wzdy (je) do nedorčzeno; A wſak neſluſie mlčeti aſa toho, geſto mož o niem byti powiedieno, Neb die S.aug?: Bieda tiem, geſto mlči o tobie! Kakžkoli take to pwi: Ež mluwni ſu oniem(i)eli. mienie ſnad, ez ne- mohu y mlu(w)ni wypwiti wſſeho, geſſtoy w tô chwala moci, mudto- (str. 32) ſti y Dobroty Božie; Anebo ſnad že? Buoh tak welika welebnoſt, ež y ne- 20 wymluwny proto ſlowe, ež wzdy gt nad to, než mož který ſlowem po- wiedien byti. Proniež die S. aug?: Nenalezagi toho gmena w řeči, geſto by mi mohlo tolik w ſrdce wložiti, Co me ſrdce darem ge? drži o niem. OTECZ. O dietki! k wyſoky řečem wzbuziete mie. Miloſt mie nuti — ten zna, ktera, geſtoy dal gi. mlčetit nechci. Ale aby pak ſnaze k rozu? přiſſli, 25 O niemž bude pomluwu mieti ku poſledku: Kak Buoh geſt geden, kak gt w trogici, kak czlowieczenſtwie ge? w niem. wiece nepřiczinî. Muſyt řečzi po- držeti, geſtot gi uči pohâſkych mudrcow philozofia, kakžtkoli wiedie, ezt ſe to? budu ſmieti poſmiewačzi, A druzi budu na mie ſnad ſſkřipieti zuby, chtiec ſami gen widieni byti, by rozumieli. Biech řekl ta napřed, ež we čtweřech wiecech bude kraſa a ſličznoſt niektere wieci dokonana. Nayprw, aby ſluſſnie a hodnie byla na ſwê mieſtie. toy očzite. Miey kto nos welmi ſliczny, nebudelit na ſwê mieſtie, nebudet ſluſieti. A take, aby co mohlo byti ſluſnie a hodnie na ſwê mieſtie, Muſſy wſech ſwych ſtran ſloženie hodne gmieti a pewne A aby přiſtupnie ty ſtrany ſloženy byly. Znamenaytez (se) wſicku pokoru ſwieta wſeho, kak gt hodnie vložen weſken ſtwor na ſwem mieſtie, kak pewnie, kak ſluſnie přiſly ſtrany k ſtrana. A czim to lepe možte a wtipniege znamenati, kak gt u welike mudtoſti ſwiet zpořiezen, tiem wietči přiczinu budete gmieti, newymluwne
16 Kapitola X. 5 10 Protožt dobre gt diwati ſe to?, Ež geſt Buoh tak mnohe wieci zpořiedil kraſnie a tak ſluſſnie; Ale tomu y dobre gt, geſto vmie wnieyſſie kraſu boz- ſku obratiti k uzitku duchownie, ež newelne miloſti k ſtwořeni kraſnie a ſluſſnie zpořiezene?, Ale od ſtwořenie k ſtwořiteli, Geſtoy to tak řadnie wy- wedl, obrati (se) miloſti. Na tot wzbuzie piſmo myſli naſſe: abychô diwne ſkutki Bożie znamenali; Abychô, diwiec ſie we wſem mudroſti Božij, chwalili Boha w czinech ge?. Tak die zaltařnik: Myſli ſem přemietal we wſech twych ſkutcziech, a w tô, geſto ſta twogi ruce učinile, beru rozumê. A weli roz- lične? ſtwořeni, y nerozůne ſtwořeni, chwaliti Boha, geſto nemoz znati Boha; Ale to mieni, ež člok, wida a opatře a pilnie znamenage wſſelike ſtwo- řenie A wſſeliky pořad w niem, ma myſl obratiti k Božie chwale, Geſtoy wſſe? kraſneh? naykraſſieſ?] kraſa A tak diwna, ež, k nie přirownawagic wſſe- liku krafu, y kraſa by ſe nezdala; neb nade wſey krasy mudroſt ge? 2c. 30 35 W DESATE TETO KAE WYPWUGE, CO GT KDE A KTERAK MUDROST BOŽIE SWIET A, COŽ W NIEM GT, ZPOŘIEDILA, VSTAWILA; A ZWLASSTIE O PLANE- TACH NEBESKYCH A O DEWIETI KRUZIECH. DIETI. ieme take, ež gt nelze chwaly Božie wyprawiti. což koli može kto 15 řeci o Bohu, wzdy (je) do nedorčzeno; A wſak neſluſie mlčeti aſa toho, geſto mož o niem byti powiedieno, Neb die S.aug?: Bieda tiem, geſto mlči o tobie! Kakžkoli take to pwi: Ež mluwni ſu oniem(i)eli. mienie ſnad, ez ne- mohu y mlu(w)ni wypwiti wſſeho, geſſtoy w tô chwala moci, mudto- (str. 32) ſti y Dobroty Božie; Anebo ſnad že? Buoh tak welika welebnoſt, ež y ne- 20 wymluwny proto ſlowe, ež wzdy gt nad to, než mož který ſlowem po- wiedien byti. Proniež die S. aug?: Nenalezagi toho gmena w řeči, geſto by mi mohlo tolik w ſrdce wložiti, Co me ſrdce darem ge? drži o niem. OTECZ. O dietki! k wyſoky řečem wzbuziete mie. Miloſt mie nuti — ten zna, ktera, geſtoy dal gi. mlčetit nechci. Ale aby pak ſnaze k rozu? přiſſli, 25 O niemž bude pomluwu mieti ku poſledku: Kak Buoh geſt geden, kak gt w trogici, kak czlowieczenſtwie ge? w niem. wiece nepřiczinî. Muſyt řečzi po- držeti, geſtot gi uči pohâſkych mudrcow philozofia, kakžtkoli wiedie, ezt ſe to? budu ſmieti poſmiewačzi, A druzi budu na mie ſnad ſſkřipieti zuby, chtiec ſami gen widieni byti, by rozumieli. Biech řekl ta napřed, ež we čtweřech wiecech bude kraſa a ſličznoſt niektere wieci dokonana. Nayprw, aby ſluſſnie a hodnie byla na ſwê mieſtie. toy očzite. Miey kto nos welmi ſliczny, nebudelit na ſwê mieſtie, nebudet ſluſieti. A take, aby co mohlo byti ſluſnie a hodnie na ſwê mieſtie, Muſſy wſech ſwych ſtran ſloženie hodne gmieti a pewne A aby přiſtupnie ty ſtrany ſloženy byly. Znamenaytez (se) wſicku pokoru ſwieta wſeho, kak gt hodnie vložen weſken ſtwor na ſwem mieſtie, kak pewnie, kak ſluſnie přiſly ſtrany k ſtrana. A czim to lepe možte a wtipniege znamenati, kak gt u welike mudtoſti ſwiet zpořiezen, tiem wietči přiczinu budete gmieti, newymluwne
Strana 64
18 Kapitola X. tohoto zřieymeho ſwieta, zey tak wſe dobře obmyſleno a tak ſluſnie? aby ſtrana gedna druhe nebořila, Magi ty protiwne wieci ſobie opiet mezi ſebu wiecz niekteru w proſtřed, geſto by s oniem y ſ oniem w niečem podobnoſt gmieli a přiezn, Aby to protiwne k ſobie ſkrze toto bylo připogeno a w přizni bylo, tiem gſa ſmiřeno, Geſto k onomu tiemto A tiemto k onomu ma po- dobnoſt. Takež netolik trpno, ale y kraſno bude to ſpogen(i)e w tak mnohych promienach a w tak ſluſnie zpořiezenych. Ay kakay tiezkoſt a hruboſt zemie a neſwarnoſt protiw ginym ſtrana ſwieta! a gt nayniž a nad ni vſſlechtileiſſi elementy, až nebes kruhowe: oni iako ponebie wyſež, wyſež. A coy w tô, geſto menie znamo lidem! Až pak ono wrucie miloſti, geſto ſlowe plamêne nebe, Ne pro- žhawoſt horka ohňiwe?, ale ež plaa wrucí miloſti, w niemž gſu pořady andielſkych duchow, w niemž gt bydlo ſwatych A to plne kralowſtwo nebeſke w radoſti a u widieni Boha. A nad to nade wſecko, neřku mieſtê, ne(ž) y we wſem wſudy Igt]y nade wſim y pode wſim Geſt Buoh, diwny ſpoſobce y ſtwořitel toho wſe? y tot gt ſluſno znamenati, w kake mudroſti zpořiedil Buoh czaſy: newzdy den, newzdy nocz; po noci den, geſto k dielu wzbudi a ſwieti; Po dni nocz, aby vſtalij w praci odpočinuli; Delſi den, když gt wietſie potřeba toho; A noc delfij, když gt meňie dielati třeba. A take y w tô učinil Buoh promieny, Aby niekdy byl delij den noci, (str. 36) niekdy kratči; A niekdy aby obe ſobie 20 rowno bylo, Aby, byloli by wzdy gednoſtaye, teſknoſti lidem neučinilo, Neb ſie y ono čzinie liboſt. A tak opiet Gerz, leto, podzym, zyma, ti zwlaſti čaſowe čtyři, mienie poſtawu tohoto ſwieta. Teplem gernym počne ſie ſwiet obnowo- wati, letem bude iako w ſwe ſyle A na podzy bude iako vzraw ſtarati ſe, Az zyma iako zahubi a přemož ſwiet; Ale opiet znowa Božim ſpoſobê bude 25 wſſe opiet obnoweno. Pakli gt daleke to, geſtoy tak Božie miloſt zpořiedila aneb ge? mudroſt, a nemož kto wyſoke? nebe obmyſliti vloženie: Ale znamenay udy tiela ſwe?, Neb nazwant gt člowiek w piſmie ſwiet menſſi. Protož w ſpogenij člowiečim taket gt znati Boži mudroſt. Ay, když gine twaři nerozumne pohnuti gſu 30 k zemi obličegi, Clowiek ma proſty zroſt a twař ſwu wz huoru, Aby bylo nad gine tiem vkazano člowieči duoſtogenſtwo a ež ma ſwu myſl wz huoru tah- nuti k nebeſky wiece, negen k zemi iako zwieř hlupa, geſtoy tielê y obličegê k zemi pochylena! Ay kakay promiena w tô, což zaleži w hlawie, a w tô, což w nohach, A kakt gt každe hodnie w ſwê mieſtie vſtaweno! nohy držij naynizſſij mieſto, aby neſli a drželi tielo wſecko; hlawa naywyſſi, aby wſſe tielo wedla, zdaleka očima vpatřec, vſſima vſlyſec hodne neb nehodne, Aby to pak rozů potkal hodnie; Ruce w proſtřed maſſa, geſto by ſe drzalo ſylu koſti. kak ſkrze niektere koſti ma mozk ſwe ſkryte prochody Aneb žily nie- ktere ſkrze koſt niekteru, kakt magi dierki ſobie připrawene Bozim zpoſobê; kakt tu koſti wyroſtli z maſſa a wynikli, kdey třeba toho, Jakož do zubow (str. 37) widime, a ginde gſu ſkryte; Kak gt wſe maſſo koži obkličeno, aby mielo wnitř ſwoy pokoy před vrazem protiwnych wiecy ſwe vſleche tiloſti, gestoby hruboſti neſtrpiela; Až y nehty dal iako helmy Buoh každe? prſtu. A ktot by wſe mohl počiſti ſtrany y wnitřnie tiela člowiečie? neb y giner, kak gt wſe 45 opatrnu Boži mudroſti zpořiezeno, A každa ma ſobie hodne mieſto! 5 10 15 35 40
18 Kapitola X. tohoto zřieymeho ſwieta, zey tak wſe dobře obmyſleno a tak ſluſnie? aby ſtrana gedna druhe nebořila, Magi ty protiwne wieci ſobie opiet mezi ſebu wiecz niekteru w proſtřed, geſto by s oniem y ſ oniem w niečem podobnoſt gmieli a přiezn, Aby to protiwne k ſobie ſkrze toto bylo připogeno a w přizni bylo, tiem gſa ſmiřeno, Geſto k onomu tiemto A tiemto k onomu ma po- dobnoſt. Takež netolik trpno, ale y kraſno bude to ſpogen(i)e w tak mnohych promienach a w tak ſluſnie zpořiezenych. Ay kakay tiezkoſt a hruboſt zemie a neſwarnoſt protiw ginym ſtrana ſwieta! a gt nayniž a nad ni vſſlechtileiſſi elementy, až nebes kruhowe: oni iako ponebie wyſež, wyſež. A coy w tô, geſto menie znamo lidem! Až pak ono wrucie miloſti, geſto ſlowe plamêne nebe, Ne pro- žhawoſt horka ohňiwe?, ale ež plaa wrucí miloſti, w niemž gſu pořady andielſkych duchow, w niemž gt bydlo ſwatych A to plne kralowſtwo nebeſke w radoſti a u widieni Boha. A nad to nade wſecko, neřku mieſtê, ne(ž) y we wſem wſudy Igt]y nade wſim y pode wſim Geſt Buoh, diwny ſpoſobce y ſtwořitel toho wſe? y tot gt ſluſno znamenati, w kake mudroſti zpořiedil Buoh czaſy: newzdy den, newzdy nocz; po noci den, geſto k dielu wzbudi a ſwieti; Po dni nocz, aby vſtalij w praci odpočinuli; Delſi den, když gt wietſie potřeba toho; A noc delfij, když gt meňie dielati třeba. A take y w tô učinil Buoh promieny, Aby niekdy byl delij den noci, (str. 36) niekdy kratči; A niekdy aby obe ſobie 20 rowno bylo, Aby, byloli by wzdy gednoſtaye, teſknoſti lidem neučinilo, Neb ſie y ono čzinie liboſt. A tak opiet Gerz, leto, podzym, zyma, ti zwlaſti čaſowe čtyři, mienie poſtawu tohoto ſwieta. Teplem gernym počne ſie ſwiet obnowo- wati, letem bude iako w ſwe ſyle A na podzy bude iako vzraw ſtarati ſe, Az zyma iako zahubi a přemož ſwiet; Ale opiet znowa Božim ſpoſobê bude 25 wſſe opiet obnoweno. Pakli gt daleke to, geſtoy tak Božie miloſt zpořiedila aneb ge? mudroſt, a nemož kto wyſoke? nebe obmyſliti vloženie: Ale znamenay udy tiela ſwe?, Neb nazwant gt člowiek w piſmie ſwiet menſſi. Protož w ſpogenij člowiečim taket gt znati Boži mudroſt. Ay, když gine twaři nerozumne pohnuti gſu 30 k zemi obličegi, Clowiek ma proſty zroſt a twař ſwu wz huoru, Aby bylo nad gine tiem vkazano člowieči duoſtogenſtwo a ež ma ſwu myſl wz huoru tah- nuti k nebeſky wiece, negen k zemi iako zwieř hlupa, geſtoy tielê y obličegê k zemi pochylena! Ay kakay promiena w tô, což zaleži w hlawie, a w tô, což w nohach, A kakt gt každe hodnie w ſwê mieſtie vſtaweno! nohy držij naynizſſij mieſto, aby neſli a drželi tielo wſecko; hlawa naywyſſi, aby wſſe tielo wedla, zdaleka očima vpatřec, vſſima vſlyſec hodne neb nehodne, Aby to pak rozů potkal hodnie; Ruce w proſtřed maſſa, geſto by ſe drzalo ſylu koſti. kak ſkrze niektere koſti ma mozk ſwe ſkryte prochody Aneb žily nie- ktere ſkrze koſt niekteru, kakt magi dierki ſobie připrawene Bozim zpoſobê; kakt tu koſti wyroſtli z maſſa a wynikli, kdey třeba toho, Jakož do zubow (str. 37) widime, a ginde gſu ſkryte; Kak gt wſe maſſo koži obkličeno, aby mielo wnitř ſwoy pokoy před vrazem protiwnych wiecy ſwe vſleche tiloſti, gestoby hruboſti neſtrpiela; Až y nehty dal iako helmy Buoh každe? prſtu. A ktot by wſe mohl počiſti ſtrany y wnitřnie tiela člowiečie? neb y giner, kak gt wſe 45 opatrnu Boži mudroſti zpořiezeno, A každa ma ſobie hodne mieſto! 5 10 15 35 40
Strana 65
20 Kapitola XI. 5 25 35 chti(e), vdem. y tot gt pořade božij mudroſti, ež ſu tak klubowe a přiehby a žily k to? ſpoſobeny tieleſne, zřeyme; A pak wole, geſtoy nezřeyma a netieleſna, Ale gt duch, hne tak brzo, který chtieſc] vdem, k to! hnuti spoſobeny. Druha hnutij wnitrzs ma wzdy vſtawna w ſobie člowiek. A ta negſu poddana wuoli, Jakož ſrdce ma wzdy ſwoy bieh bez přeſtanie, w niemz zaležie žiwot. Donidž rači ten prwni, geſto wſim hybe, což ſie hybe, a ſam w ſobie nema hnutie y gednoho ani promieny, pan hoſpodin. od ſrdce Pak ma a beře ſwe hnutie a ſwoy bieh krew w žilach po wſe tielu, v wietſſich y w menſich. w plicech, geſto powietřim ſrdce obwlazugi, dyſic, take gt bieh 10 vſtawny. leč bdi lec ſpi člowiek, ti biehowe w niem nepřeſtanu, A nevſtane tiem biehê ſrdce ani zily ani plice. tak gt diwnie bozſka mudroſt zpořiedila a naſtrojila! Druhe hnutie biech řekl to: když roſte nieco a gde v welikoſt z maloſti, Aneb když hyne nieco, ez vbywa ge?. Ktož giny než Buoh ſpoſobil "hnutie' 15 to w přirozeni? Jakož se nic ſamo, což gt nebylo, nemohlo vcziniti, takež nemož ſamo ſebe přiwietčiti. A tak y w tom geſt diwna mudroſt zpoſobu božie? vkazana. Třetie hnutij gt, toho nema gine stwo- (str. 40) řenie než zwieře niektere, geſto ma duſi a mož niečeho zadati, ač y bez rozu?. To hnutie geſt w te 20 duſi žadoſt, geſto tahne myſl, ač myſl ma ſluti zwieřete y nerozůne, k nie- čemu, geſto widi, ſlyſfi, wonij, chutna. Neb liboſt dotčenic toho aneb toho drži w pamieti niekaky iako obraz y potahne ſe žadoſti kakus, hledage libe? a chtie zbyti nelibe?; Aneb když tiem ſwý zwieřecym přirozeňim mny nieco ſobie neliber, y potahne ſe k tol, Aneb nieco protiwneho, y kryge ſe toho. diwne ſpoſobenie Božie mudroſti, ež zwiere bez rozumu, newieda, by toto z tohoto a toto z tohoto wyniti mohlo neb gmielo; Awſak ma žadoſt kakus přirozenu, geſto tahne k tol, w niemž zalezi žiwot geho aneb plod ge?! Diwna mudroſt, geſtoy zwieřeti dala oko A tu mocz, aby widielo! tež o vchu, tež o chuti w vſtech neb o woni w noſe neb čziti rozličznu wiecz Dotčenim tiela, geſto 30 pak žadoſti hyba. Ctwrte hnutie přiſlufie gen k člowieku neb k andielu, geſto w rozu' czini promienu to hnutie; A což nema rozumu, k tor to hnutie nepřiſluſſie. Neb to hnutij gt, když rozů k onom! neb k onomu obratime, A wečas gey iaſniegi ma, weczas potuchlegi. doſti Diwiti ſe w tô hnutij nalezne czlok, když znamena, coy onen rozů neſtwořeny nad tento ſtwořeny — rozů, Geftoy vmiel ſwý ro- zumem tento rozů tak diwnie a wzdy ſprawedliwie vcziniti y pořiediti; Geſto wſech lidij cziny, wuole, myſlenie v prawdie pořiedi a rozûnie; kak mož y ze zle? zlych wybrati dobre, zlý dobre ze zle? gich nepřiwede, Ale tiem dobry, geſto milugi gey, gimž diwny ſpoſobe Božij mudroſti wſecko gt pomoczno k- (str. 41) dobre).
20 Kapitola XI. 5 25 35 chti(e), vdem. y tot gt pořade božij mudroſti, ež ſu tak klubowe a přiehby a žily k to? ſpoſobeny tieleſne, zřeyme; A pak wole, geſtoy nezřeyma a netieleſna, Ale gt duch, hne tak brzo, který chtieſc] vdem, k to! hnuti spoſobeny. Druha hnutij wnitrzs ma wzdy vſtawna w ſobie člowiek. A ta negſu poddana wuoli, Jakož ſrdce ma wzdy ſwoy bieh bez přeſtanie, w niemz zaležie žiwot. Donidž rači ten prwni, geſto wſim hybe, což ſie hybe, a ſam w ſobie nema hnutie y gednoho ani promieny, pan hoſpodin. od ſrdce Pak ma a beře ſwe hnutie a ſwoy bieh krew w žilach po wſe tielu, v wietſſich y w menſich. w plicech, geſto powietřim ſrdce obwlazugi, dyſic, take gt bieh 10 vſtawny. leč bdi lec ſpi člowiek, ti biehowe w niem nepřeſtanu, A nevſtane tiem biehê ſrdce ani zily ani plice. tak gt diwnie bozſka mudroſt zpořiedila a naſtrojila! Druhe hnutie biech řekl to: když roſte nieco a gde v welikoſt z maloſti, Aneb když hyne nieco, ez vbywa ge?. Ktož giny než Buoh ſpoſobil "hnutie' 15 to w přirozeni? Jakož se nic ſamo, což gt nebylo, nemohlo vcziniti, takež nemož ſamo ſebe přiwietčiti. A tak y w tom geſt diwna mudroſt zpoſobu božie? vkazana. Třetie hnutij gt, toho nema gine stwo- (str. 40) řenie než zwieře niektere, geſto ma duſi a mož niečeho zadati, ač y bez rozu?. To hnutie geſt w te 20 duſi žadoſt, geſto tahne myſl, ač myſl ma ſluti zwieřete y nerozůne, k nie- čemu, geſto widi, ſlyſfi, wonij, chutna. Neb liboſt dotčenic toho aneb toho drži w pamieti niekaky iako obraz y potahne ſe žadoſti kakus, hledage libe? a chtie zbyti nelibe?; Aneb když tiem ſwý zwieřecym přirozeňim mny nieco ſobie neliber, y potahne ſe k tol, Aneb nieco protiwneho, y kryge ſe toho. diwne ſpoſobenie Božie mudroſti, ež zwiere bez rozumu, newieda, by toto z tohoto a toto z tohoto wyniti mohlo neb gmielo; Awſak ma žadoſt kakus přirozenu, geſto tahne k tol, w niemž zalezi žiwot geho aneb plod ge?! Diwna mudroſt, geſtoy zwieřeti dala oko A tu mocz, aby widielo! tež o vchu, tež o chuti w vſtech neb o woni w noſe neb čziti rozličznu wiecz Dotčenim tiela, geſto 30 pak žadoſti hyba. Ctwrte hnutie přiſlufie gen k člowieku neb k andielu, geſto w rozu' czini promienu to hnutie; A což nema rozumu, k tor to hnutie nepřiſluſſie. Neb to hnutij gt, když rozů k onom! neb k onomu obratime, A wečas gey iaſniegi ma, weczas potuchlegi. doſti Diwiti ſe w tô hnutij nalezne czlok, když znamena, coy onen rozů neſtwořeny nad tento ſtwořeny — rozů, Geftoy vmiel ſwý ro- zumem tento rozů tak diwnie a wzdy ſprawedliwie vcziniti y pořiediti; Geſto wſech lidij cziny, wuole, myſlenie v prawdie pořiedi a rozûnie; kak mož y ze zle? zlych wybrati dobre, zlý dobre ze zle? gich nepřiwede, Ale tiem dobry, geſto milugi gey, gimž diwny ſpoſobe Božij mudroſti wſecko gt pomoczno k- (str. 41) dobre).
Strana 66
22 Kapitola XIII. 5 10 20 a tak y o mnoho ginê. Diwame ſe welikoſti, kdyz co nad obyčey- (str. 43) ne nam wietčzi bude, A take mala poſtawa takymž čině diwna bywa. Wiztez, co ſe zda diwnieyſe: welicyli zubowe v ſlona čili mali oni, geſto mol gimi rucho ſtřiže, Gehoz wſe? p maloſt ge? nemoz oko ſnadnie vpatřiti? Welika mudtoſt božie! welike? tielu y male? dal hodne udy k letani neb k chodu, ku plawani neb k biehu neb k ſkokô neb k obchodu get, iakz co chtiel mieti. Dal oči blſe. a tak y o ginych zwieřatech a o gich hodnych udech, w nichz gt malych y welikych ſtwořitel wſe? neobmeſkal. Diwame ſe, iako niekterý wiece, ež ſu na nezname, ez ſu daleko od nas ginde aneb ež malo gt rodu toho; Niektete pak wieci diwny ſu p ſwu kraſu, p ſluſnoſt vdow a ſtran k ſtranâ, tak pořiednie připrawenych a ſgednanych, ež iako by (byl) zwlaſti pilnoſt stwořitel přiložil k tiem wiecê. A tak wſe zpořiedil ſluſnie, ez y črni chlupi nad očima na hladke a biele twaři budu ſluſni, A kdy by gich nebylo, ne- byla by twař tak ſluſna. A pak take gt diwno, když co mrzuteho a iako po- 15 twořene? vzříme. A tak ze wſe? diwanie taky wiecê mozê powſtati k diwani bozſke mudtoſti. Diwny pořad w (p)taciem peřie: w pawowê; Ano to, což k oku zriedlno, ma kraſne lice; a to, coy zakryto, nenie tak kraſno, Aneb coy wezpod iako na ruby. Diwne, ez z tak mnoho peřie bude iako z gednoho poſtawce zſite rucho; ež gedno pero newyroſte dale nez ſluſie, Ale každe dotahne ſwe? mieſta, A tak bude w tô mieſtie barwu zřiedlnu mieti, iakz ſe wzdy přirowna k ginel. A pakli ma ptak byti pruhat, kazde? perka pruzy ſgednagi ſe geden s druhy. A to wſe Božim ſpoſobe pochazie, w niemž (str. 44) widime mudroſt geho. KTERAK WSSECZKO STWORENIE TUTO GIŽ SWU DOBROTU DRŽI A VKAZUGE A KTERAK CZTWERYM CZINEM VŽITEK MAME STWOŘENYCH WIECZY, LA DIETI TIEZI. XIII. KA Dowiez ná take, co zřeymych wiecy nezřeymu bozi dobrotu vkazuge? OTECZ. To wſe, coy ſtwořil, dobrotu a miloſt vkazuje; neb pro ſwu potřebu ničehož gt neſtwořil. Mohl gt byti beze wſer ſam w ſobie wzdy bla- ženie; Ale wida, ez mož ſwe dobroty včaſtno ſtwořenie učiniti, kazde podle pochopu ger, stworil gt wſe A w ſwe dobrotie držie wſſe. A to, ež wſſe tak řiedi a poſobi opatrnie k vžitku zwlaſſtie ſtwořeni rozůnel, zdali ge? dobroty 3o přewelike neukazuge? Ay nebe, zemie, powietřie, hwiezdy, wody y wſe, coy w ſwietie, y bieh čaſow, gimž ſe leta nawracugi, ſtare wieci obnowugi, po- hynule oprawugi, wſe k vžitku lide, wſe dobrotu vkazuge toho, geſto užitka hleda tiem naſſe?! Ctwerê čzine vzitek mame ſtwořenych wiecy: Niektere gſu nam tak 35 potřebny, ež bychô nemohli byti bez nich, A tohoy dal Buoh wietči hoynoſt; Niektere gfu nam ku pohodie wietčzi nad pilnu potřebu, ačz bychô y mohli trwati bez nich v přirozeni, Jakoz widime, ez bez maſſa a bez wina a w ſproſt- nem ruſe trwagi chudi lide; Niektere gſu, geſto w nich y pohody nehledame; 25
22 Kapitola XIII. 5 10 20 a tak y o mnoho ginê. Diwame ſe welikoſti, kdyz co nad obyčey- (str. 43) ne nam wietčzi bude, A take mala poſtawa takymž čině diwna bywa. Wiztez, co ſe zda diwnieyſe: welicyli zubowe v ſlona čili mali oni, geſto mol gimi rucho ſtřiže, Gehoz wſe? p maloſt ge? nemoz oko ſnadnie vpatřiti? Welika mudtoſt božie! welike? tielu y male? dal hodne udy k letani neb k chodu, ku plawani neb k biehu neb k ſkokô neb k obchodu get, iakz co chtiel mieti. Dal oči blſe. a tak y o ginych zwieřatech a o gich hodnych udech, w nichz gt malych y welikych ſtwořitel wſe? neobmeſkal. Diwame ſe, iako niekterý wiece, ež ſu na nezname, ez ſu daleko od nas ginde aneb ež malo gt rodu toho; Niektete pak wieci diwny ſu p ſwu kraſu, p ſluſnoſt vdow a ſtran k ſtranâ, tak pořiednie připrawenych a ſgednanych, ež iako by (byl) zwlaſti pilnoſt stwořitel přiložil k tiem wiecê. A tak wſe zpořiedil ſluſnie, ez y črni chlupi nad očima na hladke a biele twaři budu ſluſni, A kdy by gich nebylo, ne- byla by twař tak ſluſna. A pak take gt diwno, když co mrzuteho a iako po- 15 twořene? vzříme. A tak ze wſe? diwanie taky wiecê mozê powſtati k diwani bozſke mudtoſti. Diwny pořad w (p)taciem peřie: w pawowê; Ano to, což k oku zriedlno, ma kraſne lice; a to, coy zakryto, nenie tak kraſno, Aneb coy wezpod iako na ruby. Diwne, ez z tak mnoho peřie bude iako z gednoho poſtawce zſite rucho; ež gedno pero newyroſte dale nez ſluſie, Ale každe dotahne ſwe? mieſta, A tak bude w tô mieſtie barwu zřiedlnu mieti, iakz ſe wzdy přirowna k ginel. A pakli ma ptak byti pruhat, kazde? perka pruzy ſgednagi ſe geden s druhy. A to wſe Božim ſpoſobe pochazie, w niemž (str. 44) widime mudroſt geho. KTERAK WSSECZKO STWORENIE TUTO GIŽ SWU DOBROTU DRŽI A VKAZUGE A KTERAK CZTWERYM CZINEM VŽITEK MAME STWOŘENYCH WIECZY, LA DIETI TIEZI. XIII. KA Dowiez ná take, co zřeymych wiecy nezřeymu bozi dobrotu vkazuge? OTECZ. To wſe, coy ſtwořil, dobrotu a miloſt vkazuje; neb pro ſwu potřebu ničehož gt neſtwořil. Mohl gt byti beze wſer ſam w ſobie wzdy bla- ženie; Ale wida, ez mož ſwe dobroty včaſtno ſtwořenie učiniti, kazde podle pochopu ger, stworil gt wſe A w ſwe dobrotie držie wſſe. A to, ež wſſe tak řiedi a poſobi opatrnie k vžitku zwlaſſtie ſtwořeni rozůnel, zdali ge? dobroty 3o přewelike neukazuge? Ay nebe, zemie, powietřie, hwiezdy, wody y wſe, coy w ſwietie, y bieh čaſow, gimž ſe leta nawracugi, ſtare wieci obnowugi, po- hynule oprawugi, wſe k vžitku lide, wſe dobrotu vkazuge toho, geſto užitka hleda tiem naſſe?! Ctwerê čzine vzitek mame ſtwořenych wiecy: Niektere gſu nam tak 35 potřebny, ež bychô nemohli byti bez nich, A tohoy dal Buoh wietči hoynoſt; Niektere gfu nam ku pohodie wietčzi nad pilnu potřebu, ačz bychô y mohli trwati bez nich v přirozeni, Jakoz widime, ez bez maſſa a bez wina a w ſproſt- nem ruſe trwagi chudi lide; Niektere gſu, geſto w nich y pohody nehledame; 25
Strana 67
24 Kapitola XIV. 5 15 20 30 35 znanie toho, čzij gt ſled. vzřiš ſled, ež gt tu zagiec; ale, neznalli by zagiece dřiewe, po ſledu by nepoznal. Ay vzřiš ktetežkoli tielo: kamen, dřewo, ſlûce, miesiec y cožkoli, tot bude gedno w sobie; a w te gednotie gt trogice: tluſtost te wieci, dluhoſt a firokoſt. Ale podobniegit ſê vkazal trogice ſwate ſled, Jakož ſê mluwil o tô do te doby. Y tiezete giz o gednotie božie, ež wieřite, ez Buoh gt geden. Rozů, hna ſe wtipnie k tol, vzři to, ez Buoh gt geden stwořitel wſſe? y poſobce, gesto nema počatku ani ſkonanie; Anoy řekl philozof: Nenie dobre mnoho kniezat, t. w gednô pořiezeni. Protož w pořiezeni wſe° ſwieta gedine gt kniežie, A (t)o 10 Buoh gt. Neb widime diwny bieh nebes, iakož ſem dřiewe mluwil o tô, ano ſe toczie ſycz y onak, (str. 47) Jakož na hwiezdach, na ſlûci, na mieſieci gt to zřeimo: Ano hwiezdy niektere wzegdu a gſu niektere, geſto nam nezagdu za huotu nikdy; A niektere, zagducz ſkuoto, wzegdu po male chwili; A druhe dluho newzegdu, zagduc; A gſu niektere ta pod nami, geſto ſe nikdy neukaži, nikdy newzegdu. Mieſiecz na niekdy ſ wečeta wzegde, niekdy z gitra; Ale wzdy tak, ež celu noc ſwieti, kdyz gt w plnie. lečz gt nocz kratka lečz dluha, nechybi toho. Diwny bieh wietrow, df(ť)uow, potokow, řek; y mnohoy w ſwietie rozlicznych tiech biehow, A wſſak nenie zmieſenie w přiſtrogi ſwieta wſe?. zgewne gt, žey we wſe ſpoſob toho gednoho, geſto wſe řiedi. A kdy by od gednoho neſel ten ſpoſob, onen by k gine' tahl a onen k ginel, ež by ten bieh byl zmieſan a rozdielen. a to wzdy widime, ež gt wzdy gednoſtainie rozličen bieh nebeſky. Protož gedent gt poczatek wſe? a poſobce. Ale ež rozličnie moz nieco ſluti gedno, znamenayte, kakt geden stwořitel, buoh, geden ſlowe. niekdyt nieco ſlowe gedno pro ſhromaždienie; A tak dieme 25 ſtado gedno, ano bude dobytka mnoho. Niekdy ſpogenim nieco ſlowe gedno, Jakož tielo gt ſpogen(i)e (z)e mnoho vdow. niekdy dieme nieče? gedno, by bylo pto ſwornoſt a pro ſgednanie neb pto podobnoſt, iakož dieme: wſecht gt hlas geden, ano y on y on y on hlas ſwoy wypuftil. Ale to wſe nic prawie nenie gedno. Ne takt gt geden stworitel wſe?: y w te gednotie wybiehl gt na(d) to nade wſe, což gt gedno. Ano duch andielſky kteryzkoli neb kteražkoli člo- wiečie duſe prawiegie gt gedno než ſhromaždienim neb ſpogenim neb ſwotnosti neb podobnoſti; (str. 48) Ale gedno gt w bytſtwi ſwe? gednoſtayneho přirozenie, ež nemoz to gedno w ſtrany byti [byti] rozdieleno, neb stran nenie W hromadu ſpogen(i)e. A wsak nad andielsky duch geden, nad tu gednotu, gesto (jí) duse gt gedna, wiece buoh a prawiegie geden; neb wždy tyž, tež A takež gt bez promieny; Ani gt te poſoſſnoſti, By mohla ktera ge? promiena přigiti A ginak gey učiniti. Protoz Buoh gt wzdy to gedno, iakž gt a coz geſt, a naywyš gedno w ſwê Bozſtwi. Takeż, by bylo to ſlowo w obyčegi, nadgednieyſi gt nad to nade wſe, co kdež gt gedno. A ta gednota, gesto gij Buoh geden gt 40 w ſwê bozſtwi, gt nade wſe gednoty; Neb ona buoh gt. a nenie w Bozſtwi gine Buoh, gine gednota ge?; Jakoz nenie gine mudroſt ge? nebo mocz neb dobrota a gine on; Neb gine, ež geſt, a gine, ež buoh geſt. A tak y o gine o wſem, což moz v prawdie byti o bohu řečeno, kakžtkoli to wzdy znam, nemohu tak, iakz gt, o Bohu řeci, neb newymluwny gt. Wfakt mluwi, iakz 45 moha, za to mage, ez ſię nedięlim vmyſle od cietkwe ſwate, Jakož křeſtianſti
24 Kapitola XIV. 5 15 20 30 35 znanie toho, čzij gt ſled. vzřiš ſled, ež gt tu zagiec; ale, neznalli by zagiece dřiewe, po ſledu by nepoznal. Ay vzřiš ktetežkoli tielo: kamen, dřewo, ſlûce, miesiec y cožkoli, tot bude gedno w sobie; a w te gednotie gt trogice: tluſtost te wieci, dluhoſt a firokoſt. Ale podobniegit ſê vkazal trogice ſwate ſled, Jakož ſê mluwil o tô do te doby. Y tiezete giz o gednotie božie, ež wieřite, ez Buoh gt geden. Rozů, hna ſe wtipnie k tol, vzři to, ez Buoh gt geden stwořitel wſſe? y poſobce, gesto nema počatku ani ſkonanie; Anoy řekl philozof: Nenie dobre mnoho kniezat, t. w gednô pořiezeni. Protož w pořiezeni wſe° ſwieta gedine gt kniežie, A (t)o 10 Buoh gt. Neb widime diwny bieh nebes, iakož ſem dřiewe mluwil o tô, ano ſe toczie ſycz y onak, (str. 47) Jakož na hwiezdach, na ſlûci, na mieſieci gt to zřeimo: Ano hwiezdy niektere wzegdu a gſu niektere, geſto nam nezagdu za huotu nikdy; A niektere, zagducz ſkuoto, wzegdu po male chwili; A druhe dluho newzegdu, zagduc; A gſu niektere ta pod nami, geſto ſe nikdy neukaži, nikdy newzegdu. Mieſiecz na niekdy ſ wečeta wzegde, niekdy z gitra; Ale wzdy tak, ež celu noc ſwieti, kdyz gt w plnie. lečz gt nocz kratka lečz dluha, nechybi toho. Diwny bieh wietrow, df(ť)uow, potokow, řek; y mnohoy w ſwietie rozlicznych tiech biehow, A wſſak nenie zmieſenie w přiſtrogi ſwieta wſe?. zgewne gt, žey we wſe ſpoſob toho gednoho, geſto wſe řiedi. A kdy by od gednoho neſel ten ſpoſob, onen by k gine' tahl a onen k ginel, ež by ten bieh byl zmieſan a rozdielen. a to wzdy widime, ež gt wzdy gednoſtainie rozličen bieh nebeſky. Protož gedent gt poczatek wſe? a poſobce. Ale ež rozličnie moz nieco ſluti gedno, znamenayte, kakt geden stwořitel, buoh, geden ſlowe. niekdyt nieco ſlowe gedno pro ſhromaždienie; A tak dieme 25 ſtado gedno, ano bude dobytka mnoho. Niekdy ſpogenim nieco ſlowe gedno, Jakož tielo gt ſpogen(i)e (z)e mnoho vdow. niekdy dieme nieče? gedno, by bylo pto ſwornoſt a pro ſgednanie neb pto podobnoſt, iakož dieme: wſecht gt hlas geden, ano y on y on y on hlas ſwoy wypuftil. Ale to wſe nic prawie nenie gedno. Ne takt gt geden stworitel wſe?: y w te gednotie wybiehl gt na(d) to nade wſe, což gt gedno. Ano duch andielſky kteryzkoli neb kteražkoli člo- wiečie duſe prawiegie gt gedno než ſhromaždienim neb ſpogenim neb ſwotnosti neb podobnoſti; (str. 48) Ale gedno gt w bytſtwi ſwe? gednoſtayneho přirozenie, ež nemoz to gedno w ſtrany byti [byti] rozdieleno, neb stran nenie W hromadu ſpogen(i)e. A wsak nad andielsky duch geden, nad tu gednotu, gesto (jí) duse gt gedna, wiece buoh a prawiegie geden; neb wždy tyž, tež A takež gt bez promieny; Ani gt te poſoſſnoſti, By mohla ktera ge? promiena přigiti A ginak gey učiniti. Protoz Buoh gt wzdy to gedno, iakž gt a coz geſt, a naywyš gedno w ſwê Bozſtwi. Takeż, by bylo to ſlowo w obyčegi, nadgednieyſi gt nad to nade wſe, co kdež gt gedno. A ta gednota, gesto gij Buoh geden gt 40 w ſwê bozſtwi, gt nade wſe gednoty; Neb ona buoh gt. a nenie w Bozſtwi gine Buoh, gine gednota ge?; Jakoz nenie gine mudroſt ge? nebo mocz neb dobrota a gine on; Neb gine, ež geſt, a gine, ež buoh geſt. A tak y o gine o wſem, což moz v prawdie byti o bohu řečeno, kakžtkoli to wzdy znam, nemohu tak, iakz gt, o Bohu řeci, neb newymluwny gt. Wfakt mluwi, iakz 45 moha, za to mage, ez ſię nedięlim vmyſle od cietkwe ſwate, Jakož křeſtianſti
Strana 68
26 Kapitola XV. 5 10 15 20 25 30 Wiediet, ežt gt Buoh gina kakas wſie prawdy prawda, nad tu ptawdu, geſto gt ſled wrchnie prawdy. A tak řku: Buoh gt wſudy, Jakož duſe gt wſudy w ſwê tielu; Ale duſſe gt s tielê člowiek geden, když tielo žiwi a gt w tielu. Netak gt buoh w ſwietu, Ginak buoh ſwiet naplnige, ež ona drži tielo a tielo gi; A buoh ſwiet ſebu naplnige, Ale ſwiet nedrži boha, A buoh ſwiet drži. A tak Buoh gt wſudy, Ale nic gt ge? neobchopilo. Druhe, ež Buoh gt wſudy, tiem mož byti vkazano, ež wſudy gſu ſkut k]ci božíke moci, mudtoſti y dobroty; Wſudy widime to, gehož by nemohla mocz gina než božſka. A Buoh geſt ſwa mocz; Nenie buoh gine (a j)ine (str. 51) mocz geho. A tak y o gině. A kakzkoli když kral poſle ſwu mocz protiw nepřatelô, potepeli ge? moc nepřately, diegi: kral pobil aneb co bud takowe. Wſak nenie to tak wlaſtnie powiedieno, iako když řku: ez buoh to učinil, když to učini niekto, ne buoh gſa. Neb což kto čini, ktery ſkutek, to buoh ſkrzen čini. od te ſie diege ten čzin prawdy, gestoy wſeho prawda. Aby to tak bylo a to tak, to pwda čzini z tohoto toto a z tohoto toto. Ale wiz, kto co proč čini, kterymli vmyſle: zlymli či dobrý; Nebt to wſe rozſudi pwda A to učini, ezz zle zlym bude odplaceno a dobre dobrym. A protožt řku: wſudyt gt prawda ta naywyſfie, geſto Buoh gt. Ale ſnad diete: když gt byt bozſka nebo bozſtwie tak gedna wiecz, ez ſtran nema A nemož byti rozdie- leno, kak moz byti na kazdê mieſtie, zde y onde? Diwnet ſe to zda a nepo- dobne, když chceš o duchu myſliti iako o tielu; Ale wezmi w rozů, ež pro- gine gt tielo nerozdielno a pro gine duch. Tielo ptoto nerozdielno bude, když by take maloſti bylo, ež by nemohlo byti rozdwogeno. A tak tielo kterežkoli, kamene neb dřewa, w najmêſim drochetku, ač ſkutkê nemoz byti pro drob- noſt rozdieleno, wſak myſl w ſobie mož to na dwe rozdieliti a každu ſtranu opiet; takež wſe, czož mož, ež gt tielo, neřku okê widieti, ale myſli pomytliti. Ale duch ne pro maloſt gt nedwogit, Ale pro gednotu bytstwie swe?. A tak ten duch naywelebnieyſi, ſtwořitel a poſobce wſe?, nedwogit gt owſem, w ſobie geden gt a wſudy gt, neb Buoh gest. w každé gſa mieſtie, nikdiež nenie obkličen, wſſey ſebu naplnil a wſe drži, (str. 52) a ge? nic nedrzi ani ſebu za- mieſtknal ktere? mieſta. A když gt w každé mieſtie, promieny s mieſta na mieſto nemož mieti. A ež nedrži ge? y gedno mieſto, nenie, by ktere gi mieſto bylo zamieſtnano. Ano kdyż ma myſlą na kterê mieſtie, ez myſli ſnad iablko neb hledi na nie, čili gt ma myſl neb moy zrak zamieſtnal mieſto na tom iablku? zdali by y tiſicſh] ginych nemohli ptoto, ež ia na nie myſlim neb hledim, take na nie nemyſliti neb nehledieti? A Buoh gt nad to. 35
26 Kapitola XV. 5 10 15 20 25 30 Wiediet, ežt gt Buoh gina kakas wſie prawdy prawda, nad tu ptawdu, geſto gt ſled wrchnie prawdy. A tak řku: Buoh gt wſudy, Jakož duſe gt wſudy w ſwê tielu; Ale duſſe gt s tielê člowiek geden, když tielo žiwi a gt w tielu. Netak gt buoh w ſwietu, Ginak buoh ſwiet naplnige, ež ona drži tielo a tielo gi; A buoh ſwiet ſebu naplnige, Ale ſwiet nedrži boha, A buoh ſwiet drži. A tak Buoh gt wſudy, Ale nic gt ge? neobchopilo. Druhe, ež Buoh gt wſudy, tiem mož byti vkazano, ež wſudy gſu ſkut k]ci božíke moci, mudtoſti y dobroty; Wſudy widime to, gehož by nemohla mocz gina než božſka. A Buoh geſt ſwa mocz; Nenie buoh gine (a j)ine (str. 51) mocz geho. A tak y o gině. A kakzkoli když kral poſle ſwu mocz protiw nepřatelô, potepeli ge? moc nepřately, diegi: kral pobil aneb co bud takowe. Wſak nenie to tak wlaſtnie powiedieno, iako když řku: ez buoh to učinil, když to učini niekto, ne buoh gſa. Neb což kto čini, ktery ſkutek, to buoh ſkrzen čini. od te ſie diege ten čzin prawdy, gestoy wſeho prawda. Aby to tak bylo a to tak, to pwda čzini z tohoto toto a z tohoto toto. Ale wiz, kto co proč čini, kterymli vmyſle: zlymli či dobrý; Nebt to wſe rozſudi pwda A to učini, ezz zle zlym bude odplaceno a dobre dobrym. A protožt řku: wſudyt gt prawda ta naywyſfie, geſto Buoh gt. Ale ſnad diete: když gt byt bozſka nebo bozſtwie tak gedna wiecz, ez ſtran nema A nemož byti rozdie- leno, kak moz byti na kazdê mieſtie, zde y onde? Diwnet ſe to zda a nepo- dobne, když chceš o duchu myſliti iako o tielu; Ale wezmi w rozů, ež pro- gine gt tielo nerozdielno a pro gine duch. Tielo ptoto nerozdielno bude, když by take maloſti bylo, ež by nemohlo byti rozdwogeno. A tak tielo kterežkoli, kamene neb dřewa, w najmêſim drochetku, ač ſkutkê nemoz byti pro drob- noſt rozdieleno, wſak myſl w ſobie mož to na dwe rozdieliti a každu ſtranu opiet; takež wſe, czož mož, ež gt tielo, neřku okê widieti, ale myſli pomytliti. Ale duch ne pro maloſt gt nedwogit, Ale pro gednotu bytstwie swe?. A tak ten duch naywelebnieyſi, ſtwořitel a poſobce wſe?, nedwogit gt owſem, w ſobie geden gt a wſudy gt, neb Buoh gest. w každé gſa mieſtie, nikdiež nenie obkličen, wſſey ſebu naplnil a wſe drži, (str. 52) a ge? nic nedrzi ani ſebu za- mieſtknal ktere? mieſta. A když gt w každé mieſtie, promieny s mieſta na mieſto nemož mieti. A ež nedrži ge? y gedno mieſto, nenie, by ktere gi mieſto bylo zamieſtnano. Ano kdyż ma myſlą na kterê mieſtie, ez myſli ſnad iablko neb hledi na nie, čili gt ma myſl neb moy zrak zamieſtnal mieſto na tom iablku? zdali by y tiſicſh] ginych nemohli ptoto, ež ia na nie myſlim neb hledim, take na nie nemyſliti neb nehledieti? A Buoh gt nad to. 35
Strana 69
28 Kapitola XVII. 5 10 we zlu by promienu vpadli, iakož ſu w ni wpadli andiele od prawdy Bożie odwraceni. A myſl naſe take promienu beře, když včini člok nieco, gehož pak želeti bude; Aneb když chce nieče?, gemužto gt dřiewe nechtiel. nic tiech promien nenie w bohu; Ani gt Buoh poſoſſen k to!, by ſe mohl od blažnoſti w hubêſtwo hnuti, Jakoz ſe andielô ſtalo, geſto ſwoy vmyſl od nieho hnuli, gêž gt wſech blažnoſt, ktož sſtogi w niem, držiet ſe ge?; neb Buoh ne odginud ma ſwe blaznoſti, Ale ſam s ſebe. A ež ta promiena neſpada na Buoh, Jako gi gmiewa myſl člouieči, to gde tudy, Ež buoh gt ta naywyſſie mudoſt, Ez nikdy nicz neučini neřadnie, By potô žel bylo ge'; Anizt kdy chce co gine?, gen to, což wzdy chtiel od wiečnoſti. Protoz wzdyt gt nepro- mienna wuole ge? a liboſt ge?: Nežele minule? ani vmyſla ſwee w gine mieni, než iakzž gt vmyſlil od wiečnoſti. KTERAK BUOH NIC NEŻELE, COŽ DOPUSTI ANEB MSTIE NAD ZLYMI, A KTERAK NENADARMO MODLIME SIE GE?, LA DIETI TIEŽI. XVII. KALA. Tatiku! zda chybaš toto, zda nepomniš, Ež piſmo fwiedči, Ež buoh, wida, ano wſeliky člok ſtaw ſwe? přirozenie poruſil w žadoſti ſmilne? 15 zapalenie, kromie toho gedine s dietmi geo, Gehož pak zachowal w korabie od potopy, geſto přepuſtil na weſken ſwiet, Rekl: Žel mi, ež ſê včinil czlo- wieka? Druhe, kdyz buoh toho, coy (u)myſlil, nepromieni, čzemu by bylo mo- (str. 55) dliti ſe? OTECZ. Nebludimt, dietky, řeči tuto od naučenie ſwate? piſma křeſtian- 20 ſkeho a otcow ſwatych. Protož znamenayte to, cot řku. Neželet buoh, nepyčze w ſwe vtrobie ničehož, coy včinil; Neb gt wſe w naywyſſi mudroſti, w nay- plnieyſie opatrnoſti včinil, wſſe, coy včinil. A wieda prwe, než gt vczinil, kak co wygde, Ani Buoh zele w zamuceni myſli ſwe, Acz kto čini protiw niemu, Neb neſkodi bohu zloſt y gednoho. A budeli kto protiwen bohu, tak geho 25 moc a ſprawedlnoſt ozdobuge, když da hodnu pokutu ſwý protiwnikom, po- raze ge, iako mocnu dobrotu a miloſt geho, když da radoſt a vtiechu ſwý zwoleny, ſwy milý. A k tomut řku, iakožto učie a řku otci ſwati: Ez piſmo ma obyčeg pro lidſku hruboſt, ež čaſto die o bohu což bud podle lidſke? podobenſtwie, Aby hruboſti lidſke vwedlo boha w pamiet a vmyſl, geſto, v plne řkuc prawdie, netak gt to w bohu, Ale niekaky podobenstwî. A tiem činê tuto die Buoh w piſmie: žel mi, ez ſe včinil čloka. A tež řiekagi: Buoh ſe rozhniewal nebo hniewa. Neb piſmo tu řeči a tiemi ſlowy vkazuge pomſtu božij, ež tak chce mítiti zloſti nad zlý čloké a ſeredný, geſto nedrži řadu ſwe?, iako by žel ge? bylo, zey kdy učinil člouieka. Ale Buoh w ſobie 35 w vtrobie ſwe neželet, nehniewat ſe iako my s ſwu nechuti; Ale pomſti zloſti, iako by ſe hniewal, iako by pykal nebo želel. O druhé, geſto diete, ptoč by ſe bylo modliti, kdy by Buoh vmyſla nikdy nepromienil, Rkut, ež ſe ge potřebie wždy modliti. A božie gt to 30
28 Kapitola XVII. 5 10 we zlu by promienu vpadli, iakož ſu w ni wpadli andiele od prawdy Bożie odwraceni. A myſl naſe take promienu beře, když včini člok nieco, gehož pak želeti bude; Aneb když chce nieče?, gemužto gt dřiewe nechtiel. nic tiech promien nenie w bohu; Ani gt Buoh poſoſſen k to!, by ſe mohl od blažnoſti w hubêſtwo hnuti, Jakoz ſe andielô ſtalo, geſto ſwoy vmyſl od nieho hnuli, gêž gt wſech blažnoſt, ktož sſtogi w niem, držiet ſe ge?; neb Buoh ne odginud ma ſwe blaznoſti, Ale ſam s ſebe. A ež ta promiena neſpada na Buoh, Jako gi gmiewa myſl člouieči, to gde tudy, Ež buoh gt ta naywyſſie mudoſt, Ez nikdy nicz neučini neřadnie, By potô žel bylo ge'; Anizt kdy chce co gine?, gen to, což wzdy chtiel od wiečnoſti. Protoz wzdyt gt nepro- mienna wuole ge? a liboſt ge?: Nežele minule? ani vmyſla ſwee w gine mieni, než iakzž gt vmyſlil od wiečnoſti. KTERAK BUOH NIC NEŻELE, COŽ DOPUSTI ANEB MSTIE NAD ZLYMI, A KTERAK NENADARMO MODLIME SIE GE?, LA DIETI TIEŽI. XVII. KALA. Tatiku! zda chybaš toto, zda nepomniš, Ež piſmo fwiedči, Ež buoh, wida, ano wſeliky člok ſtaw ſwe? přirozenie poruſil w žadoſti ſmilne? 15 zapalenie, kromie toho gedine s dietmi geo, Gehož pak zachowal w korabie od potopy, geſto přepuſtil na weſken ſwiet, Rekl: Žel mi, ež ſê včinil czlo- wieka? Druhe, kdyz buoh toho, coy (u)myſlil, nepromieni, čzemu by bylo mo- (str. 55) dliti ſe? OTECZ. Nebludimt, dietky, řeči tuto od naučenie ſwate? piſma křeſtian- 20 ſkeho a otcow ſwatych. Protož znamenayte to, cot řku. Neželet buoh, nepyčze w ſwe vtrobie ničehož, coy včinil; Neb gt wſe w naywyſſi mudroſti, w nay- plnieyſie opatrnoſti včinil, wſſe, coy včinil. A wieda prwe, než gt vczinil, kak co wygde, Ani Buoh zele w zamuceni myſli ſwe, Acz kto čini protiw niemu, Neb neſkodi bohu zloſt y gednoho. A budeli kto protiwen bohu, tak geho 25 moc a ſprawedlnoſt ozdobuge, když da hodnu pokutu ſwý protiwnikom, po- raze ge, iako mocnu dobrotu a miloſt geho, když da radoſt a vtiechu ſwý zwoleny, ſwy milý. A k tomut řku, iakožto učie a řku otci ſwati: Ez piſmo ma obyčeg pro lidſku hruboſt, ež čaſto die o bohu což bud podle lidſke? podobenſtwie, Aby hruboſti lidſke vwedlo boha w pamiet a vmyſl, geſto, v plne řkuc prawdie, netak gt to w bohu, Ale niekaky podobenstwî. A tiem činê tuto die Buoh w piſmie: žel mi, ez ſe včinil čloka. A tež řiekagi: Buoh ſe rozhniewal nebo hniewa. Neb piſmo tu řeči a tiemi ſlowy vkazuge pomſtu božij, ež tak chce mítiti zloſti nad zlý čloké a ſeredný, geſto nedrži řadu ſwe?, iako by žel ge? bylo, zey kdy učinil člouieka. Ale Buoh w ſobie 35 w vtrobie ſwe neželet, nehniewat ſe iako my s ſwu nechuti; Ale pomſti zloſti, iako by ſe hniewal, iako by pykal nebo želel. O druhé, geſto diete, ptoč by ſe bylo modliti, kdy by Buoh vmyſla nikdy nepromienil, Rkut, ež ſe ge potřebie wždy modliti. A božie gt to 30
Strana 70
30 Kapitola XIX. 5 10 krat řekl, Nenie gine on a gine to, ež zna. A tak ge nevbywa, řekl ſê to dřiewe. Ani ma tiech promien iako my, Geſto wečas toto, wečas takto mame v myſli a wečas tamto; wečas při minulem, we- (str. 58.) čas při buducim, wečas při tom, geſto gt, myſl ſwu mame. Neb on wſe ſpolu gedniem widienim widi, co ktere gt, kak gt, kde gt, kdy geſt; Ne, by gedno wida, w tu chwili nechal druheho, Ale na wſe ſpolu zrzij iako na gedno a na kazdu wiecz iako na wſe. A widi tak bez ptomieny: Noweho nic nepřigde widienie ge? ani kdy mine co; Widi to wzdi widienim ſwy gedno�taynym, kdy co ma byti, kdy geſt a kdy mine. Poklada Hugo k to! taky přiklad, řka: Kdy by weſken člowiek byl okem a nebylo mu gine byti a gine widieti, ale tež, kamž by ſie ktera k wiec hnula: zaň, predeň, na ſtranu, před nim by byla A on bez pohnutie gedno- stainy widienim widiel by gi. Ta wiecz by ſla, ale to widienie stalo by. Tiemt podobenſtwî gt w Bohu widienie minulych wiecy y tiech, geſſto gſu, y buducich 15 bez promieny ; Ale w tiech wiecech gt promiena. A pakli kam z tiechto řečzi, geſto s wami mluwî, zagdete, gemuz nemožte rozomieti, doplnte ſylnu wieru a na me reči, aczt gſu y prawe, ſe neobraceyte. Neb ſnad gi nemozete rozumieti, cot ia mienim, A včte ſe, ku proſty ſlowô wieri křeſtianſke wzdaduc poklonu ſrdcê Bohu a řkucz: O wyſoſti bohatſtwie 20 a vmienie bozic, kak gſu neſtihnuti ſudowe ge a ceſty ge°! A na tom bud o tô doſti. GIŽ TUTO WYPRAWUGE O TROGICI SWATE, GENŽ GT TROY W OSOBACH A GEDEN W BYTU. DIETI TIEŽI OTCZE. DEWATINADSTA KAPITOLA. riwedls nam w rozum, ež geden geſt buoh; Ale když wieřime, ez gt buoh w trogici, Radi bychô ſlyſeli o tom, (kterak jest) w trogici počet; A(no) w tô, coy prawie gedno, (str. 59) nenie počztu. 30 35 (O)TEC. Prawie ſte řekli, ež w gednô nenie počztu, ale počatek počtu gt geden podobnoſt toho iakoy w Bohu to co ſê řekl vkazuge Ale ne by owſem takež bylo Ež geden gt počatek počtow. Ale chcit podle Se bernarta řeci naučenie. Myſliteli zwlaſtie o oſobach neb mluwite: třit gſu, počet gt tu: ginyt gt Syn, giny otecz, giny duch ſwaty ; Neb otec nenie ſyn aneb duch ſwaty, Ani ſyn gt otcem neb duchê ſwaty, ani duch swaty gest synê neb otcê; Ale oſobnie gt otec otcem, Syn ſyne A duch ſwaty ſwaty duchem. A pakli o boz- stwi mluwite neb myſlite: Gednot gt wſech oſob tři y každe z nich zwlaſtie, Neb každa oſoba buoh gt plny a wſecki tři ſpolu geden Buoh gt, w gehož gednotie bozſke nenie počtu ani ſtran kterych. A protož wieřte a wyznawayte, ež wieřite, ač y rozů nemoz zde dofieci toho, Ež trogice gt w oſobach boha gednoho A w bozſte gt gednota, w nijž gſu tři oſoby wlaſtnie, kazda magic w ſobie ſama žiwot wieczny. kakzkoli ſyn wzal gt (počátek) od otce A ſwaty duch od obu pochodi, wſak ma ſyn wſichnu plnoft tiem vrozenim z otce newymluwny A takež duch ſwaty tiem pochodě. 25
30 Kapitola XIX. 5 10 krat řekl, Nenie gine on a gine to, ež zna. A tak ge nevbywa, řekl ſê to dřiewe. Ani ma tiech promien iako my, Geſto wečas toto, wečas takto mame v myſli a wečas tamto; wečas při minulem, we- (str. 58.) čas při buducim, wečas při tom, geſto gt, myſl ſwu mame. Neb on wſe ſpolu gedniem widienim widi, co ktere gt, kak gt, kde gt, kdy geſt; Ne, by gedno wida, w tu chwili nechal druheho, Ale na wſe ſpolu zrzij iako na gedno a na kazdu wiecz iako na wſe. A widi tak bez ptomieny: Noweho nic nepřigde widienie ge? ani kdy mine co; Widi to wzdi widienim ſwy gedno�taynym, kdy co ma byti, kdy geſt a kdy mine. Poklada Hugo k to! taky přiklad, řka: Kdy by weſken člowiek byl okem a nebylo mu gine byti a gine widieti, ale tež, kamž by ſie ktera k wiec hnula: zaň, predeň, na ſtranu, před nim by byla A on bez pohnutie gedno- stainy widienim widiel by gi. Ta wiecz by ſla, ale to widienie stalo by. Tiemt podobenſtwî gt w Bohu widienie minulych wiecy y tiech, geſſto gſu, y buducich 15 bez promieny ; Ale w tiech wiecech gt promiena. A pakli kam z tiechto řečzi, geſto s wami mluwî, zagdete, gemuz nemožte rozomieti, doplnte ſylnu wieru a na me reči, aczt gſu y prawe, ſe neobraceyte. Neb ſnad gi nemozete rozumieti, cot ia mienim, A včte ſe, ku proſty ſlowô wieri křeſtianſke wzdaduc poklonu ſrdcê Bohu a řkucz: O wyſoſti bohatſtwie 20 a vmienie bozic, kak gſu neſtihnuti ſudowe ge a ceſty ge°! A na tom bud o tô doſti. GIŽ TUTO WYPRAWUGE O TROGICI SWATE, GENŽ GT TROY W OSOBACH A GEDEN W BYTU. DIETI TIEŽI OTCZE. DEWATINADSTA KAPITOLA. riwedls nam w rozum, ež geden geſt buoh; Ale když wieřime, ez gt buoh w trogici, Radi bychô ſlyſeli o tom, (kterak jest) w trogici počet; A(no) w tô, coy prawie gedno, (str. 59) nenie počztu. 30 35 (O)TEC. Prawie ſte řekli, ež w gednô nenie počztu, ale počatek počtu gt geden podobnoſt toho iakoy w Bohu to co ſê řekl vkazuge Ale ne by owſem takež bylo Ež geden gt počatek počtow. Ale chcit podle Se bernarta řeci naučenie. Myſliteli zwlaſtie o oſobach neb mluwite: třit gſu, počet gt tu: ginyt gt Syn, giny otecz, giny duch ſwaty ; Neb otec nenie ſyn aneb duch ſwaty, Ani ſyn gt otcem neb duchê ſwaty, ani duch swaty gest synê neb otcê; Ale oſobnie gt otec otcem, Syn ſyne A duch ſwaty ſwaty duchem. A pakli o boz- stwi mluwite neb myſlite: Gednot gt wſech oſob tři y každe z nich zwlaſtie, Neb každa oſoba buoh gt plny a wſecki tři ſpolu geden Buoh gt, w gehož gednotie bozſke nenie počtu ani ſtran kterych. A protož wieřte a wyznawayte, ež wieřite, ač y rozů nemoz zde dofieci toho, Ež trogice gt w oſobach boha gednoho A w bozſte gt gednota, w nijž gſu tři oſoby wlaſtnie, kazda magic w ſobie ſama žiwot wieczny. kakzkoli ſyn wzal gt (počátek) od otce A ſwaty duch od obu pochodi, wſak ma ſyn wſichnu plnoft tiem vrozenim z otce newymluwny A takež duch ſwaty tiem pochodě. 25
Strana 71
32 Kapitola XXI. 5 10 20 25 naſe zrcadlo gt k naſe obrazu včinieno; A wſak, ač gt w niem naš obraz a podobnoſt niekaka k ná, wſak geſtie tak nenie naš obraz, iako my gſme. takez y mezi bozſku welebnoſti a mezi duſi naſi, w niez geſt obraz boži, rozumieyte, ež nieco gt tu podobnoſti, A wſak gt mezi tiem nepodobnoſt. Neb buoh ſtwořitel (a) duſe ſtwořenie, Buoh nepromiêny a duſe promienna; Ano take pſany obraz neb wyřezany ma k na niekaku podobnoſt, ale wietči ne- podobnoſt. A to tak držte bez pochybu o ſwate trogici, Ež buoh w ſwe moci wzdy gt v wiečnoſti bez počatka a nikdy gt nebyl bez mudroſti. Wždy(j) (str. 62) Božíka mudroft w Bozſke moci A wždy z nie gde diwny božſky vrodê A wzdy gt wyſla w plnoſti božſke. A netak wyſla, by wzdy neſla; A netak z nie wzdy gde, by wzdy w ſwe w plne dokonaloſti (nebyla). wzdy ſe ta wrchni mudroſt rodi z te moci wrchni a wzdy gt dokonale vrozena. Moc ta wſemohucie, geſto rodi, otec gt; a mudroſt naywyſſie neſtwořena, Ale od otce urozena gt ſyn. A wzdy wiečny gt ſyn, wiečny otec, wzdy otec w ſynu 15 a ſyn w otci, Syn s otce A otec s ſyne; a wzdy gde y wyſla gt rowna miloſt od otce y ot ſyna, nic menſi, nezli gt ſyn nebo otec. A, iakožt wzdy řiekâ, Což ſlyſite neb čtete, Geſto nemozte to! rozomieti, doplnte wieru, [A] tak y tuto: Ez otec y ſyn y duch ſwaty gt Buoh geden w te nedielne ſwate trogici, w gehož gmenu křeſt ſme wzali. A o tô take opatrnie myſlte, ež řku moc bozſku, zey otec, a mudroſt zey ſyn A miloſt že duch ſwaty. Diet Sty Aug? w třinadctych kniehach zpowiednych, ež to nenie wyřeci ſnadne Ani ſnadne gt to myſliti, protoli tre gt ta trogice, kto die, by nebylo tiem y gedniê čině? A kto ſmie to w řeci drzie a kwapnie, by to taký bylo wſie wieci niektery čině? y die pak S. augg': wyznay ma wiera a rci panu bohu ſwe!: Swaty, Swaty, Swaty pane boze moy, w twê gmeni gſme křtieni: otče y ſyne y duſe sty! A to wieřte, to wyznawayte: Wſemohuci otecz, wſeôci ſyn, wſemohucy duch sty; A wsak ne třie wſeôhucij, ale geden wse- mohucy. A tak y o wſe o ginê: O mudtoſti, o dobrotie y cozkoli mož o bohu řečeno byti, geſtoy byt ge?. Neb iakyz otecz, takyž ſyn, takyz y duch ſwaty; Ale wſak wlaſtnoſt gt otcowa, zey ſyn od nieho vrozeny tiem newyprawny; A ſynowa, žey vrozen od otce; a ducha (str. 63) ſwate?, že od otce pochodi y od ſyna. 30 KTERAK MAME GIŽ WIERITI W TROGICI SWATU A TAK W BOHA GEDNOHO; A KTERAK W SYNA GE?, JHEZU KRISTA, NAROZENE? PANA NAŠE", LA BOHA A CZLOWIEKA, DIETI TIEŽI OTCE. XXIȺ KALA 35 waty Auguſtyn w kniehach o ſwate trogici čaſto vkazuge, Eż ma wzdy Buoh hledan byti. A ktož hleda aneb tieže takych wieci, geſto k bohu přiſlufiegi, toho y geden nekara zprawnie, když, pewnie a twrdie drže wieru, chtiel by z miloſti, gelikož mož, doſieci rozume toho, což wieři. Ale ktož mni, by rozomiel, y bude to giſtiti, zey tak, ano tak nenie, toho spwnie kara. Y wieřime w otcze y w ſyna y w ducha S°, w gednoho boha w gednom
32 Kapitola XXI. 5 10 20 25 naſe zrcadlo gt k naſe obrazu včinieno; A wſak, ač gt w niem naš obraz a podobnoſt niekaka k ná, wſak geſtie tak nenie naš obraz, iako my gſme. takez y mezi bozſku welebnoſti a mezi duſi naſi, w niez geſt obraz boži, rozumieyte, ež nieco gt tu podobnoſti, A wſak gt mezi tiem nepodobnoſt. Neb buoh ſtwořitel (a) duſe ſtwořenie, Buoh nepromiêny a duſe promienna; Ano take pſany obraz neb wyřezany ma k na niekaku podobnoſt, ale wietči ne- podobnoſt. A to tak držte bez pochybu o ſwate trogici, Ež buoh w ſwe moci wzdy gt v wiečnoſti bez počatka a nikdy gt nebyl bez mudroſti. Wždy(j) (str. 62) Božíka mudroft w Bozſke moci A wždy z nie gde diwny božſky vrodê A wzdy gt wyſla w plnoſti božſke. A netak wyſla, by wzdy neſla; A netak z nie wzdy gde, by wzdy w ſwe w plne dokonaloſti (nebyla). wzdy ſe ta wrchni mudroſt rodi z te moci wrchni a wzdy gt dokonale vrozena. Moc ta wſemohucie, geſto rodi, otec gt; a mudroſt naywyſſie neſtwořena, Ale od otce urozena gt ſyn. A wzdy wiečny gt ſyn, wiečny otec, wzdy otec w ſynu 15 a ſyn w otci, Syn s otce A otec s ſyne; a wzdy gde y wyſla gt rowna miloſt od otce y ot ſyna, nic menſi, nezli gt ſyn nebo otec. A, iakožt wzdy řiekâ, Což ſlyſite neb čtete, Geſto nemozte to! rozomieti, doplnte wieru, [A] tak y tuto: Ez otec y ſyn y duch ſwaty gt Buoh geden w te nedielne ſwate trogici, w gehož gmenu křeſt ſme wzali. A o tô take opatrnie myſlte, ež řku moc bozſku, zey otec, a mudroſt zey ſyn A miloſt že duch ſwaty. Diet Sty Aug? w třinadctych kniehach zpowiednych, ež to nenie wyřeci ſnadne Ani ſnadne gt to myſliti, protoli tre gt ta trogice, kto die, by nebylo tiem y gedniê čině? A kto ſmie to w řeci drzie a kwapnie, by to taký bylo wſie wieci niektery čině? y die pak S. augg': wyznay ma wiera a rci panu bohu ſwe!: Swaty, Swaty, Swaty pane boze moy, w twê gmeni gſme křtieni: otče y ſyne y duſe sty! A to wieřte, to wyznawayte: Wſemohuci otecz, wſeôci ſyn, wſemohucy duch sty; A wsak ne třie wſeôhucij, ale geden wse- mohucy. A tak y o wſe o ginê: O mudtoſti, o dobrotie y cozkoli mož o bohu řečeno byti, geſtoy byt ge?. Neb iakyz otecz, takyž ſyn, takyz y duch ſwaty; Ale wſak wlaſtnoſt gt otcowa, zey ſyn od nieho vrozeny tiem newyprawny; A ſynowa, žey vrozen od otce; a ducha (str. 63) ſwate?, že od otce pochodi y od ſyna. 30 KTERAK MAME GIŽ WIERITI W TROGICI SWATU A TAK W BOHA GEDNOHO; A KTERAK W SYNA GE?, JHEZU KRISTA, NAROZENE? PANA NAŠE", LA BOHA A CZLOWIEKA, DIETI TIEŽI OTCE. XXIȺ KALA 35 waty Auguſtyn w kniehach o ſwate trogici čaſto vkazuge, Eż ma wzdy Buoh hledan byti. A ktož hleda aneb tieže takych wieci, geſto k bohu přiſlufiegi, toho y geden nekara zprawnie, když, pewnie a twrdie drže wieru, chtiel by z miloſti, gelikož mož, doſieci rozume toho, což wieři. Ale ktož mni, by rozomiel, y bude to giſtiti, zey tak, ano tak nenie, toho spwnie kara. Y wieřime w otcze y w ſyna y w ducha S°, w gednoho boha w gednom
Strana 72
34 Kapitola XXII. žey buoh račil člowiekê byti: Naywietči a prwa gednota gt, geſto gi buoh gt geden; a wſak te gednoty nezboři trogice, iakož ſme giž o tô pomluwu gmieli; Neb gedno gt bozſtwie, tři gſu oſoby. A pak druha gt po te w kriſtu, panu naſem, w niemž take trogice gt, ne ona, ale gina, Geſto w niem take nezboři toho, By nebyl geden kriſt?. y řku nayprw, ež ſyn boži, ta gedna oſoba z ſwate trogice, buoh gſa prawy a plny, přigial člowieczſtwie plne a pwe: tielo y duſi. Ne tak tielo a duſi mienim, by kdy bylo tielo ge? a duſe kromie bozſtwie ge?; Ale ez člowi(e)či přigial w ſwu oſobu ge? a w gednotu k bozſtwi přirozenie y žadne oſoby člowieczie nepřigial gt. Nebyloy (str. 66) nikdy to dietie w břiſe ſwe matky, by y buoh hned nebyl y člowiek w tô ſwê počatku, tak w brzku chwili, iakž ſey počal, tu y bozſtwie, tu duſe, tu tielo tak, ež každe to oſtaloy w ſwê byti; Ale to spolu tre gt w osobie gedne krist? geden A y nad toy geden, nezli člowiek puhy z tiela a z duſe gt geden. A tak ta gednota, geſtoy w oſobie gedne ſyna božie?, giež nezbořige wſak 15 ona trogice, zey to bozſtwie, duſe a tielo, gt nad gednotu člowieka puheho a pod onu naywyſſi gednotu, Giež buoh gt naygednieiſi, iakož ſme o to(m) mluwili dřiewe. Ale mezi tiema drži gednota ona ſtredugi mieſto; Neb tak gt ſluſne, aby y ſ tiem bylo podobenſtwie, iakoy člowiek puhy geden, y s tiem, iakoy buoh geden w te gednotie, geſto gie gt kriſtus geden, gſa syn boži 20 y ſyn člowieći, Aby y wyſſie one gednoty podobnoſt byla y nizſie take w ge- dnotie kriſtowie A tak aby ta oboge podobnoſt wyſla: iakoż tam u wyſſie gednotie gt bozſte gedno w ſwê byti, Ale tři ſu oſoby; Takež tuto w kriſtu přepodobnu kakus protiwnoſti Troge wiecz gt oſoba gedna. ta trogice oſob nezboři gednoty w bozſtwi A tu trogice rozličnych wieci nezboři gednoty 25 w oſobie te, geſtoy kriſtus. Wizte pak, kakt gt w kriſtu gednota nad to, nez gt geden puhy člowiek. Dieſli, vkažie na kriſta: tento člowiek gt buoh neb tento buoh gt Pwy člok, Dieſli to w umyſle křeſtiâſke, dobřes řekl. Aneb když tielo kriſtowo w rowu ležalo a duſe byla s otci ſwatymi, Na tieloli by, na duſili by ukazal, mohl by byl řeci: toť buoh, tot ſyn boži. Ale w tež pwdie nebude řečeno, vkažic na tielo neb na duſi, (str. 67) geſtoy giž ſmrti rozlučeno: toť člok Neb gen dotud gt člok, donizd gt (v) ſpolce duſe s tiele. A tak řku pro tu gednotu, geſtoy wnij přiial ſyn bożi k ſwe oſobie, aneb at řku, w ſwu oſobu člowieczſtwi Neb člowiečie přirozenie, aby, tyž on "gſa", to, což gt, byl y člok, nicz gt wiece 35 počtu w oſobach ſwate trogice nepřibylo. 5 10 30 KTERAK GT TOLIKO SYN BOŽI TŘETIE OSOBA, TA WIEČNA MUDROST, PŘIGELA SAMA ČLOWIECESTE A NE OTEC ANI DUCH SWATY, A KLADE TOHO PODOBENSTWIE, DIETI TIEŽI. DWAMEZCIETMA KAPITOLA. terak gt to přiſlo, ež gt gen ſyn boži člowiečenſtwie w gednotu ſwe oſoby přigial? OTECZ. Mohl gt to otecz neb duch ſwaty takež iako y ſyn včiniti; Ale taktoy to chtiel pan buoh gmieti, Tak gt w radie wſech oſob ſlawne bozſtwie
34 Kapitola XXII. žey buoh račil člowiekê byti: Naywietči a prwa gednota gt, geſto gi buoh gt geden; a wſak te gednoty nezboři trogice, iakož ſme giž o tô pomluwu gmieli; Neb gedno gt bozſtwie, tři gſu oſoby. A pak druha gt po te w kriſtu, panu naſem, w niemž take trogice gt, ne ona, ale gina, Geſto w niem take nezboři toho, By nebyl geden kriſt?. y řku nayprw, ež ſyn boži, ta gedna oſoba z ſwate trogice, buoh gſa prawy a plny, přigial člowieczſtwie plne a pwe: tielo y duſi. Ne tak tielo a duſi mienim, by kdy bylo tielo ge? a duſe kromie bozſtwie ge?; Ale ez člowi(e)či přigial w ſwu oſobu ge? a w gednotu k bozſtwi přirozenie y žadne oſoby člowieczie nepřigial gt. Nebyloy (str. 66) nikdy to dietie w břiſe ſwe matky, by y buoh hned nebyl y člowiek w tô ſwê počatku, tak w brzku chwili, iakž ſey počal, tu y bozſtwie, tu duſe, tu tielo tak, ež každe to oſtaloy w ſwê byti; Ale to spolu tre gt w osobie gedne krist? geden A y nad toy geden, nezli člowiek puhy z tiela a z duſe gt geden. A tak ta gednota, geſtoy w oſobie gedne ſyna božie?, giež nezbořige wſak 15 ona trogice, zey to bozſtwie, duſe a tielo, gt nad gednotu člowieka puheho a pod onu naywyſſi gednotu, Giež buoh gt naygednieiſi, iakož ſme o to(m) mluwili dřiewe. Ale mezi tiema drži gednota ona ſtredugi mieſto; Neb tak gt ſluſne, aby y ſ tiem bylo podobenſtwie, iakoy člowiek puhy geden, y s tiem, iakoy buoh geden w te gednotie, geſto gie gt kriſtus geden, gſa syn boži 20 y ſyn člowieći, Aby y wyſſie one gednoty podobnoſt byla y nizſie take w ge- dnotie kriſtowie A tak aby ta oboge podobnoſt wyſla: iakoż tam u wyſſie gednotie gt bozſte gedno w ſwê byti, Ale tři ſu oſoby; Takež tuto w kriſtu přepodobnu kakus protiwnoſti Troge wiecz gt oſoba gedna. ta trogice oſob nezboři gednoty w bozſtwi A tu trogice rozličnych wieci nezboři gednoty 25 w oſobie te, geſtoy kriſtus. Wizte pak, kakt gt w kriſtu gednota nad to, nez gt geden puhy člowiek. Dieſli, vkažie na kriſta: tento člowiek gt buoh neb tento buoh gt Pwy člok, Dieſli to w umyſle křeſtiâſke, dobřes řekl. Aneb když tielo kriſtowo w rowu ležalo a duſe byla s otci ſwatymi, Na tieloli by, na duſili by ukazal, mohl by byl řeci: toť buoh, tot ſyn boži. Ale w tež pwdie nebude řečeno, vkažic na tielo neb na duſi, (str. 67) geſtoy giž ſmrti rozlučeno: toť člok Neb gen dotud gt člok, donizd gt (v) ſpolce duſe s tiele. A tak řku pro tu gednotu, geſtoy wnij přiial ſyn bożi k ſwe oſobie, aneb at řku, w ſwu oſobu člowieczſtwi Neb člowiečie přirozenie, aby, tyž on "gſa", to, což gt, byl y člok, nicz gt wiece 35 počtu w oſobach ſwate trogice nepřibylo. 5 10 30 KTERAK GT TOLIKO SYN BOŽI TŘETIE OSOBA, TA WIEČNA MUDROST, PŘIGELA SAMA ČLOWIECESTE A NE OTEC ANI DUCH SWATY, A KLADE TOHO PODOBENSTWIE, DIETI TIEŽI. DWAMEZCIETMA KAPITOLA. terak gt to přiſlo, ež gt gen ſyn boži člowiečenſtwie w gednotu ſwe oſoby přigial? OTECZ. Mohl gt to otecz neb duch ſwaty takež iako y ſyn včiniti; Ale taktoy to chtiel pan buoh gmieti, Tak gt w radie wſech oſob ſlawne bozſtwie
Strana 73
36 Kapitola XXIII. 5 w matetne poczti widieti poddana ſobie, gehož ma panem to wſe, což gt bozſku moci wywedeno w nebi y w zemi! Diwny zpoſob bożi w lidſke? nazoda wykupeni, ež iako ſkrze ženu, geſtoy od ſame? muže poſla, ſmrt w ſwiet weſla a potuſenie: Takež ſkrze muže, geſtoy od ſame nepotuſene zeny poſel, ſmrt zbořena, žiwot oprawen a narod lidſky k miloſti nawracen; ktoz lid (str. 70) budu geo, tiech on bude ſpaſytele. Ona žena potuſena neb na to diable oklamana, aby byla dci diablowa, w hřiechu ge? naſledugic: A tato miloſti boži w panêſke celoſti a w pokoře zachowana, aby byla matku boži. Nemala chwala! Buoh otec wiečny a nade wſe powyſeny dal gie ſyna ſweo 1o wiečne?, nade wſe ſ nim powyſene?, Gehož miluge iako ſâ ſe, Jako ſwu mudroſt wiečnu, neſtwořenu, ſkrze niž gt ſwu mocy wſe ſtwořil, wſe zpořiedil. A tu miloſti miluge rownu ſobie a nic menſi; Wſak dal gie ge?, vwieřil gie w niem, Aby byla matku ge? a odchowala gey iako matie. 15 KTERAK MUDROST BOŽIE MA BYTI WIECE MILOWANA SAMA W SOBIE LA NEZLI TA WIEC, SKRZE NIŽ GT VDIELANA, DIETI TIEŽI. XXIII KAL. tatiku, kake gt ta zbožna diewka duoſtoynoſti, wſie chwaly hodna, z niež gt wyſlo ſlûce ſprawedlnoſti, kriſtus, buoh naš? O ſwate nepoſkwrniene panenſtwo gegie, kterymi chwalami mož byti wypweno, ež ten, gehož nebeſa nemohu obkličiti, přiſel na gt panenſky žiwotê w ſwate plodnoſti diewčie? břicha? Spwniet čest gegi weſ ſwiet chwali, zey tak wſemohucy moc geo, gesto wſe- mohuci miloſti miluge ſwu mudtoſt wſêohuci, Dala gie byti mateři te mudroſti. 30 35 (O)TEC. Tak to', dietki, rozomieyte, ežt ne tak buoh otec miluge ſwu mudroſt iako lide. w lidech widime, ež ſwu mudroſt neb vmienie ſwe milugi pro ty činy nebo ſkutki, geſto ge přiweſti mohu ſwý vmienim. Šwec miluge ſwe vmienie, ež ſkrze nie včini třewic (str. 71) a vžiwe toho; Nožieř nož, A tak y o ginych. Ale netakt buoh otec miluge ſwu mudtoſt. Neprotot gi miluge, 25 že ge ſkrze ni ſtwořil wſecko. Byt to tak bylo, tehdy by toſy], coy ſtwořeno, mileyſe bylo bohu otci než ſyn geho, rowny ger. Ale mudroſt w ſobie dražfit gt nez ktery učinek, geſtoy wywedla. Ačt ſe zda lide w gich hruboſti, by lepi byl učinek mudzoſti než mudtoſt, chybugit to. A wſak widame, ež bywa kraſlene wayce wzacnieyſie pro toho mudroſt, geſtoy tak pieknie zepſal, ano nebude vžitečnieiſe než nekraſlene. dřewce miſternie wyřezane bude diwno a wzacno pto to? mudroſt, geſtoy ge tak vmiel wyřezati; A kdy by tak nebylo wtipnie wyřezano, nebylo by draho. Prototžt y w lidecht gest nieco ſwietla, ežt mudřeyſi ważie mudroſt nad to, coy mudroſti wywedeno. Neb mudzost w sobie gt wiecz utieſena a miloſt mudzoſti gt ſčestie žiwota; Ale, ež hruboſt naſe nezna mudroſti ginak než po činech gegie, zda ſe, bychô činy mudroſti wiece nez mudroſt milowali. Ale když wplnie zmudřieme prawie w onom ſwietu a ſhola pozname tu wrchnie mudroſt, kak gt w ſobie, gduc kakyms diwny vrodě od moci, Mezi niež a moci gt, od nie pochodic, wrchni miloſt, geſtoy chtenie wſemohucie?, Tepruw budê tu mudroſt pro ni pro ſamu 40 milowati wiece než pro to, coy ſkrze ňi wywedeno. A což vzřime, žey bliže 20
36 Kapitola XXIII. 5 w matetne poczti widieti poddana ſobie, gehož ma panem to wſe, což gt bozſku moci wywedeno w nebi y w zemi! Diwny zpoſob bożi w lidſke? nazoda wykupeni, ež iako ſkrze ženu, geſtoy od ſame? muže poſla, ſmrt w ſwiet weſla a potuſenie: Takež ſkrze muže, geſtoy od ſame nepotuſene zeny poſel, ſmrt zbořena, žiwot oprawen a narod lidſky k miloſti nawracen; ktoz lid (str. 70) budu geo, tiech on bude ſpaſytele. Ona žena potuſena neb na to diable oklamana, aby byla dci diablowa, w hřiechu ge? naſledugic: A tato miloſti boži w panêſke celoſti a w pokoře zachowana, aby byla matku boži. Nemala chwala! Buoh otec wiečny a nade wſe powyſeny dal gie ſyna ſweo 1o wiečne?, nade wſe ſ nim powyſene?, Gehož miluge iako ſâ ſe, Jako ſwu mudroſt wiečnu, neſtwořenu, ſkrze niž gt ſwu mocy wſe ſtwořil, wſe zpořiedil. A tu miloſti miluge rownu ſobie a nic menſi; Wſak dal gie ge?, vwieřil gie w niem, Aby byla matku ge? a odchowala gey iako matie. 15 KTERAK MUDROST BOŽIE MA BYTI WIECE MILOWANA SAMA W SOBIE LA NEZLI TA WIEC, SKRZE NIŽ GT VDIELANA, DIETI TIEŽI. XXIII KAL. tatiku, kake gt ta zbožna diewka duoſtoynoſti, wſie chwaly hodna, z niež gt wyſlo ſlûce ſprawedlnoſti, kriſtus, buoh naš? O ſwate nepoſkwrniene panenſtwo gegie, kterymi chwalami mož byti wypweno, ež ten, gehož nebeſa nemohu obkličiti, přiſel na gt panenſky žiwotê w ſwate plodnoſti diewčie? břicha? Spwniet čest gegi weſ ſwiet chwali, zey tak wſemohucy moc geo, gesto wſe- mohuci miloſti miluge ſwu mudtoſt wſêohuci, Dala gie byti mateři te mudroſti. 30 35 (O)TEC. Tak to', dietki, rozomieyte, ežt ne tak buoh otec miluge ſwu mudroſt iako lide. w lidech widime, ež ſwu mudroſt neb vmienie ſwe milugi pro ty činy nebo ſkutki, geſto ge přiweſti mohu ſwý vmienim. Šwec miluge ſwe vmienie, ež ſkrze nie včini třewic (str. 71) a vžiwe toho; Nožieř nož, A tak y o ginych. Ale netakt buoh otec miluge ſwu mudtoſt. Neprotot gi miluge, 25 že ge ſkrze ni ſtwořil wſecko. Byt to tak bylo, tehdy by toſy], coy ſtwořeno, mileyſe bylo bohu otci než ſyn geho, rowny ger. Ale mudroſt w ſobie dražfit gt nez ktery učinek, geſtoy wywedla. Ačt ſe zda lide w gich hruboſti, by lepi byl učinek mudzoſti než mudtoſt, chybugit to. A wſak widame, ež bywa kraſlene wayce wzacnieyſie pro toho mudroſt, geſtoy tak pieknie zepſal, ano nebude vžitečnieiſe než nekraſlene. dřewce miſternie wyřezane bude diwno a wzacno pto to? mudroſt, geſtoy ge tak vmiel wyřezati; A kdy by tak nebylo wtipnie wyřezano, nebylo by draho. Prototžt y w lidecht gest nieco ſwietla, ežt mudřeyſi ważie mudroſt nad to, coy mudroſti wywedeno. Neb mudzost w sobie gt wiecz utieſena a miloſt mudzoſti gt ſčestie žiwota; Ale, ež hruboſt naſe nezna mudroſti ginak než po činech gegie, zda ſe, bychô činy mudroſti wiece nez mudroſt milowali. Ale když wplnie zmudřieme prawie w onom ſwietu a ſhola pozname tu wrchnie mudroſt, kak gt w ſobie, gduc kakyms diwny vrodě od moci, Mezi niež a moci gt, od nie pochodic, wrchni miloſt, geſtoy chtenie wſemohucie?, Tepruw budê tu mudroſt pro ni pro ſamu 40 milowati wiece než pro to, coy ſkrze ňi wywedeno. A což vzřime, žey bliže 20
Strana 74
38 Kapitola XXIV. (str. 74) KTERAK MYSL NAŠE, DIWAGIC SE STWOŘENI, MA POWSTATI Z TOHO K SWE� STWOŘITELI A NEWELNUŤI MILOSTI MIMO NEN K STWOŘENI. DETI TIEŽI. XXIIII. 5 20 25 35 idime to, ež gt vžitečno, ſtwořeňie wtipňe znamenawagic, ſpatrowati, Waby myſl poznala po niem ſtwořitel(e). OTEC. Tor gt dobre a užitečne, ktož powſtane miloſti od stwořenie k stwo- řiteli; Ale, kdyt by myſl miloſti k ſtwořeňi tak welnula, že by, ſe okogec ger, zapomňela a nedbala stwořitele, lepe by bylo to“ ſtwořeňie newideti. A řkuť wiece, Ač by myſl giž, po ſtwořeni gduc, wzbiehla y wyſoko k ſtwo- řiteli, znamenala wťipňe moc geo, mudroſt geo, dobrotu geho, co by to bylo? gen wſetecstwo, kdy by ſe w to ſama iako w zrcadle neopatřila A tak ſie, iako gie byti ſluſie, nepřipwila. Protož tak ſtwořeňie wizte, aby odtud myſl io wzeſla k ſtwořiteli. A tak die S. aug': O člowiečie duſe, geſto maš rozů, Libielit ſe tiela ktera pro gich kraſu, pro gich ſluſnoſt, Boha w nich chwal a k gich ſtwořiteli miloſt obrat. A paklit ſe duſe libie, nebt y ty magi ſwu kraſu, t. mudroſt, vſtawicſtwo, dobrotu neb kterezkoli ſlechetnoſti, wiez to, ežt y ty gſu w promienie ſamy ſebu; Ale, buduli ſe boha chtieti přidržeti, 15 w niem mohu sſtati bez promieny w ſwe ozdobie. A tak ſpatrigte welebnoſt boži wyſoſti, až by přiſly ſamy k ſobie a ſwe ſpatřili položeňie, Aby, byloli by potřebie če? na ſobie poprawiti, [Aby] z tech nebyli, o ňichž die sty pawel Poznawſe boha, nectili iako Boha a Buoh poddal gich ſmyſli w zatočeňie a w vmyſly přewracene. A protoż, ktoż wzegde myſli tak wyſoko w neznamy kray aż nad nebeſa, Ma odonud, když ſe wrati, přineſti ňeco, Ať by to bylo tie vka- (str. 75) kazano, že gt ta byl a miel ňekaky užitek toho. Tot gt ſluſne a potřebne, bylli gt kto w kragi ſwietla, ta w biehu ſwu myſli, kdyż ſe wrati, Aby s ſebu odonud prineſl ſwietlo, Aby temnoſt mohl odehnati. ktoli by poznal neb vwieřil ge!, By tâ byl wſel tak wyſoko a w take ſwietlo, Nepřiſelli bi, kdyż ſe wrati, a gſa oſwiecen? ktož ſe na luki prochazie w kratochwili, Kwietie domow při- noſuge; A s yarmarkow dalekych krayow wratiece ſe, Přinefuc odonud ňeco, tiem vkaži, ež ſu ta byli. wyziž take, ktoz wchoz bywa w to drahe ſwietlo krage onoho nebeſke?, At ſe to ukaže na nem, že ta byl, a coy tâ widel, at 30 to na ňem zřiedlno bude. Ano moižieš, ſluha Boži, byw na huoře s Bohé, wratil ſe a bleſk w ſwe twaři odonud přineſl. Takež y ten, ktož bywa wchoz diwaňim ſwe myſli tak wyſoko, přiness odonud k vžitku ſwe! ňeco a ku při- kladu giny dobre?. Widelli gt a znamenal moc boži, neday na prazdno mi- nuti tomu, By z to? užitku negmiel, ale ſwietlo bazňi božie wezmi odtud. Widelli gt a znamenal mudroſt boži, z toho wezmi ſwietlo pwdy, w prawde bydle, At mudtoft božie gine? w nem nenalezne nežli prawdu. Widelli gt a znamenal dobrotu boži a weliku miloſt ge?, odtud wezmi rozňieceňie ſwate miloſti k bohu nayprw a pak y k druzci, Aby to, což buoh miluge a iakož miluge, milowal y ty. Mat rozmařile probuditi k bazni božie opatřenie moci
38 Kapitola XXIV. (str. 74) KTERAK MYSL NAŠE, DIWAGIC SE STWOŘENI, MA POWSTATI Z TOHO K SWE� STWOŘITELI A NEWELNUŤI MILOSTI MIMO NEN K STWOŘENI. DETI TIEŽI. XXIIII. 5 20 25 35 idime to, ež gt vžitečno, ſtwořeňie wtipňe znamenawagic, ſpatrowati, Waby myſl poznala po niem ſtwořitel(e). OTEC. Tor gt dobre a užitečne, ktož powſtane miloſti od stwořenie k stwo- řiteli; Ale, kdyt by myſl miloſti k ſtwořeňi tak welnula, že by, ſe okogec ger, zapomňela a nedbala stwořitele, lepe by bylo to“ ſtwořeňie newideti. A řkuť wiece, Ač by myſl giž, po ſtwořeni gduc, wzbiehla y wyſoko k ſtwo- řiteli, znamenala wťipňe moc geo, mudroſt geo, dobrotu geho, co by to bylo? gen wſetecstwo, kdy by ſe w to ſama iako w zrcadle neopatřila A tak ſie, iako gie byti ſluſie, nepřipwila. Protož tak ſtwořeňie wizte, aby odtud myſl io wzeſla k ſtwořiteli. A tak die S. aug': O člowiečie duſe, geſto maš rozů, Libielit ſe tiela ktera pro gich kraſu, pro gich ſluſnoſt, Boha w nich chwal a k gich ſtwořiteli miloſt obrat. A paklit ſe duſe libie, nebt y ty magi ſwu kraſu, t. mudroſt, vſtawicſtwo, dobrotu neb kterezkoli ſlechetnoſti, wiez to, ežt y ty gſu w promienie ſamy ſebu; Ale, buduli ſe boha chtieti přidržeti, 15 w niem mohu sſtati bez promieny w ſwe ozdobie. A tak ſpatrigte welebnoſt boži wyſoſti, až by přiſly ſamy k ſobie a ſwe ſpatřili položeňie, Aby, byloli by potřebie če? na ſobie poprawiti, [Aby] z tech nebyli, o ňichž die sty pawel Poznawſe boha, nectili iako Boha a Buoh poddal gich ſmyſli w zatočeňie a w vmyſly přewracene. A protoż, ktoż wzegde myſli tak wyſoko w neznamy kray aż nad nebeſa, Ma odonud, když ſe wrati, přineſti ňeco, Ať by to bylo tie vka- (str. 75) kazano, že gt ta byl a miel ňekaky užitek toho. Tot gt ſluſne a potřebne, bylli gt kto w kragi ſwietla, ta w biehu ſwu myſli, kdyż ſe wrati, Aby s ſebu odonud prineſl ſwietlo, Aby temnoſt mohl odehnati. ktoli by poznal neb vwieřil ge!, By tâ byl wſel tak wyſoko a w take ſwietlo, Nepřiſelli bi, kdyż ſe wrati, a gſa oſwiecen? ktož ſe na luki prochazie w kratochwili, Kwietie domow při- noſuge; A s yarmarkow dalekych krayow wratiece ſe, Přinefuc odonud ňeco, tiem vkaži, ež ſu ta byli. wyziž take, ktoz wchoz bywa w to drahe ſwietlo krage onoho nebeſke?, At ſe to ukaže na nem, že ta byl, a coy tâ widel, at 30 to na ňem zřiedlno bude. Ano moižieš, ſluha Boži, byw na huoře s Bohé, wratil ſe a bleſk w ſwe twaři odonud přineſl. Takež y ten, ktož bywa wchoz diwaňim ſwe myſli tak wyſoko, přiness odonud k vžitku ſwe! ňeco a ku při- kladu giny dobre?. Widelli gt a znamenal moc boži, neday na prazdno mi- nuti tomu, By z to? užitku negmiel, ale ſwietlo bazňi božie wezmi odtud. Widelli gt a znamenal mudroſt boži, z toho wezmi ſwietlo pwdy, w prawde bydle, At mudtoft božie gine? w nem nenalezne nežli prawdu. Widelli gt a znamenal dobrotu boži a weliku miloſt ge?, odtud wezmi rozňieceňie ſwate miloſti k bohu nayprw a pak y k druzci, Aby to, což buoh miluge a iakož miluge, milowal y ty. Mat rozmařile probuditi k bazni božie opatřenie moci
Strana 75
40 Kapitola XXV. 5 10 20 30 35 nemož byti; ne(b) geden prigde, až druhy mine, A ani geden ſpolu gt weſken. Ale muſyt to byti o wnitřňich dnech rozomieno, Geſto nemudři netbagi na ne, gestoy gen w wnye(j)sich hledagi. Ale ti, gesto znagi wnyeiſich dňi ne- statečnoſt, mohu řeci, iako iob řekl: Zahyň ten den, w nemž ſê ſe narodil, a noc, w niež gt řečeno: počat gt člouiek. Den ten obrat ſe we tmu a ne- bud oſwiecen ſwietle. Jako by řekl: Ee bych, rozluče ſe s telê y s tiemto ſwietê, y byl giž w oňech dnech s kriſtě, (str. 78) By již pohynuli zli a ne- bezpečňi dnowe mogi, by noc minula meho nerozu? a me temnoſti, w ňiež gſe počat, By byli nehodňi činowe mych dňi boži miloſti přikryti. Giſte pro- ňe pro ſamy neſluſie na techto wňeyſich dňi milowati, gedine abychô, gduc gimi, k oňem wnitřňim přiſli, pro ňez die zaltař: Zwiestugte den ode dne ſpaſytedlnoſt ge? W techto zlych dnech naſich, plnych hubenstwa; zwiestugte w oňech dnech ſpaſenie, Abychô ſe zdeyſi marnoſti neokogili a k ſwe ſe w oňech dnech ſpaſenij tahli; zwieſtugte den ode dne y w techto wňitřnich 15 ſpaſenie den druhy ode dne prwe? až w den třeti. Gdut dňi tiem řadé a gfut wzdy ſpolu: gdet z bazni prawda A proto bazen neodſtupi, A z tuť obu gde miloſt a tat drži oba dňi ona, Ne tak, iako když pondeli přigde, odeſlay ne- dele, a vtery gt nepriſel geſte, geliž pondeli otegde, tuž tepruw prigde. Ne takt gt w dobrych dnech techto: ktož miluge Boha, držit prawdu a bogit ſe to? potratiti, cožt miluge, a pocty mile? neučiniti. Blaženit gſu dnowe, geſto ge ſnabdeti mame, A když gich dogdem, držeti ge, tech dňi mož člok naplňen byti, Neb když po gedno druhy prigde neb třeti, prwnich poſledňi newylučie; Ale, s ſebu ge drže, zſlechti oba. Tak nayprwe lid poddany hřiechu karan (byl) zakone Božim A počeli 25 bati ſe Boha iako ſudce; Neb když gt zle zakone zapowiedieno a bazni pokuty zlee nechali, zey zle, zakoně poznawſe, ta bazen byla gt den prwy. Ale nebyl to den owſem iaſny, Geliž mudroſt Boha otce vkazala ſe w člo- wiecſtwi naſê. ſyn Boži, kriſtus, Swu pwdu vkazaw, ſwoy ſlib ſplňiw, tu ſwu pwdu ſwiet wykupil, iakoz ſli- (str. 79) bowal otcom ſtarym. A tak Abraham radowal ſie k tomu dny prawdy, aby gey widiel. Widiel gey a byl weſel. Ay kakt mudroſt bozie, prawdu w plnoſti dokonawſſy, progeſny(la) den prawdy, Ze ktoz czyny prawdu, przide k ſwietlu; Ne yako ten, ktoz, czinie proti prawdie, tmy hleda, chtie w neprawoſti vtagen byti. A kdyz przyfſel den prawdy den tento druhy neb prigde komu newylučie dne prweho ani gest wyluczil bazni božie kryſtus, naſwiet priſſed; Ale w lepſſie gest bazen božie prawd(ú) mudroſti promie(ně)na, Aby lide negedno pro bazen pokuty zleho ſie ſtrziehli, ale baali ſie prawdy nedržeti proztrat(u) wieczne vtiechy w ne- beſkem kralowſtwi Nebo gežyfſ kryſtus na ſwiet prziffel teprw ktee vtieſſo lid powolan aby y hřiefſni činili prawdu hodneho pokanie, neb ſie blyžy 40 nebeſke kralowstwo. A tak progeſnyen geſt onen den prwy, ale newyluczen dnem tiemto druhym; Anyž ta dny oba mohla ſta mieti plne yaſnoſti, geliž geſt ku prawdie prziſtupila miloſt, Ano geſt řekl kryſtus: Mnoho bych wam miel prawiti, ale nemozete nynie ſneſti; A kdyžt przigde onen duch prawdy, tent was nauczy wſſelike prawdie. Neb duch ſwaty roznietil ſrdce gich w ſwate 45 miloſti a oſwietil y progeſnyl.
40 Kapitola XXV. 5 10 20 30 35 nemož byti; ne(b) geden prigde, až druhy mine, A ani geden ſpolu gt weſken. Ale muſyt to byti o wnitřňich dnech rozomieno, Geſto nemudři netbagi na ne, gestoy gen w wnye(j)sich hledagi. Ale ti, gesto znagi wnyeiſich dňi ne- statečnoſt, mohu řeci, iako iob řekl: Zahyň ten den, w nemž ſê ſe narodil, a noc, w niež gt řečeno: počat gt člouiek. Den ten obrat ſe we tmu a ne- bud oſwiecen ſwietle. Jako by řekl: Ee bych, rozluče ſe s telê y s tiemto ſwietê, y byl giž w oňech dnech s kriſtě, (str. 78) By již pohynuli zli a ne- bezpečňi dnowe mogi, by noc minula meho nerozu? a me temnoſti, w ňiež gſe počat, By byli nehodňi činowe mych dňi boži miloſti přikryti. Giſte pro- ňe pro ſamy neſluſie na techto wňeyſich dňi milowati, gedine abychô, gduc gimi, k oňem wnitřňim přiſli, pro ňez die zaltař: Zwiestugte den ode dne ſpaſytedlnoſt ge? W techto zlych dnech naſich, plnych hubenstwa; zwiestugte w oňech dnech ſpaſenie, Abychô ſe zdeyſi marnoſti neokogili a k ſwe ſe w oňech dnech ſpaſenij tahli; zwieſtugte den ode dne y w techto wňitřnich 15 ſpaſenie den druhy ode dne prwe? až w den třeti. Gdut dňi tiem řadé a gfut wzdy ſpolu: gdet z bazni prawda A proto bazen neodſtupi, A z tuť obu gde miloſt a tat drži oba dňi ona, Ne tak, iako když pondeli přigde, odeſlay ne- dele, a vtery gt nepriſel geſte, geliž pondeli otegde, tuž tepruw prigde. Ne takt gt w dobrych dnech techto: ktož miluge Boha, držit prawdu a bogit ſe to? potratiti, cožt miluge, a pocty mile? neučiniti. Blaženit gſu dnowe, geſto ge ſnabdeti mame, A když gich dogdem, držeti ge, tech dňi mož člok naplňen byti, Neb když po gedno druhy prigde neb třeti, prwnich poſledňi newylučie; Ale, s ſebu ge drže, zſlechti oba. Tak nayprwe lid poddany hřiechu karan (byl) zakone Božim A počeli 25 bati ſe Boha iako ſudce; Neb když gt zle zakone zapowiedieno a bazni pokuty zlee nechali, zey zle, zakoně poznawſe, ta bazen byla gt den prwy. Ale nebyl to den owſem iaſny, Geliž mudroſt Boha otce vkazala ſe w člo- wiecſtwi naſê. ſyn Boži, kriſtus, Swu pwdu vkazaw, ſwoy ſlib ſplňiw, tu ſwu pwdu ſwiet wykupil, iakoz ſli- (str. 79) bowal otcom ſtarym. A tak Abraham radowal ſie k tomu dny prawdy, aby gey widiel. Widiel gey a byl weſel. Ay kakt mudroſt bozie, prawdu w plnoſti dokonawſſy, progeſny(la) den prawdy, Ze ktoz czyny prawdu, przide k ſwietlu; Ne yako ten, ktoz, czinie proti prawdie, tmy hleda, chtie w neprawoſti vtagen byti. A kdyz przyfſel den prawdy den tento druhy neb prigde komu newylučie dne prweho ani gest wyluczil bazni božie kryſtus, naſwiet priſſed; Ale w lepſſie gest bazen božie prawd(ú) mudroſti promie(ně)na, Aby lide negedno pro bazen pokuty zleho ſie ſtrziehli, ale baali ſie prawdy nedržeti proztrat(u) wieczne vtiechy w ne- beſkem kralowſtwi Nebo gežyfſ kryſtus na ſwiet prziffel teprw ktee vtieſſo lid powolan aby y hřiefſni činili prawdu hodneho pokanie, neb ſie blyžy 40 nebeſke kralowstwo. A tak progeſnyen geſt onen den prwy, ale newyluczen dnem tiemto druhym; Anyž ta dny oba mohla ſta mieti plne yaſnoſti, geliž geſt ku prawdie prziſtupila miloſt, Ano geſt řekl kryſtus: Mnoho bych wam miel prawiti, ale nemozete nynie ſneſti; A kdyžt przigde onen duch prawdy, tent was nauczy wſſelike prawdie. Neb duch ſwaty roznietil ſrdce gich w ſwate 45 miloſti a oſwietil y progeſnyl.
Strana 76
42 Kapitola XXVI. 5 -take, 30 Y biech řekl, že trzy dny mame, gimiz ma ſwietlo duſſe naſſe: k Ge- dnomut ſluſſie ſmrt, k druhemu pohrzeb a wſtanie k trzetiemu, w podobnoſti mluwiecz, tak, že ſwata to ſmrt bude, ſwaty pohrzeb a ſwate wſtanie. Neb ſwati ſu to trzie dnowe, ſwietlem božim oſwieczeni: Prwy gt bazen božy, druhy prawda a trzeti miloſt. Den bazny božie gde od vkazanie božie moczy, Den prawdy od mudroſti božie poznanie A den miloſti, kdyz pilnie znamename bozy dobrotu. Tij trzie dnowe ta ſwa magy trzy ſlunce: Otcze, Syna, Ducha ſwateho; Ale w bozſke yaſnoſti den otcze, den syna, den ducha ſwateho geden gt den; než w oſwieczeni mysly naſſie kazdy z tiech dnij ma ſwe mieſto. Ale 10 tomu wzdy rozomieyte: Jakozt w bozſtwi ſwata trogice nenie dielna, takež w ſwych czynech. a wſſak gt niekake w czynech oſob bozſkych rozeznanie, Ze gedno dieme: to gt boh otec vozinil, To Syn, to duch ſwaty. Yako kryſtus syn boży wſtal z mrtwych, wſſak ten czyn nebo ſkutek geſt otczow, ſynow y ducha ſwate?. A wſſak gen ſam syn wſtal, ſam byl vmrzel, (str. 83) sam czlowieczen- 15 ſtwie przigem. Ale to ze gt ſyn czlowieczenstwie prziyal, že gest duſsy pustil, ze gt wstal, To gest y otecz y syn y duch swaty vczinil. Ten vczinek nebo ſkutek geſt wſſech trzy oſob ſpolu, Jako ſem byl tam ginde položil przyklad toho: kdy by byli trzy panny a gednu z ſebe oblaczeli, wſſeczky by ſpolu vczinili to oblaczenie, Ale gedno by gedna z nich byla obleczena. A�kdyžkoly zrzime gedno na ſamu mocz bozſku, ka(k)zkoli nenie bez mudroſti a bez dobroty: dent gest otcow, když sie tee moczy strachugeme wſſemohucie. A kdyz zrzyme k ſame mudroſti bozſke, yakzkoly nenie take bez moczy a bez dobroty, A prawdu vczinime, wieducz mudroſt božy že w ſwe prawdie chce mieti: dent gt to ſynow. kdyz pak gedno k ſame do- 25 brotie bozy zrzyme, yakzkoly y ta bez moczy nenie a bez mudroſti, a tiem ſie w nas wzbudij miloſt ſwata: dent geſt to ducha ſwateho. Mocz bozſka wzhrozy, mudroſt poſwieti, dobrota obweſely. Mluwimt, yakz mohu w krato- chwili; ale tak, yakzt geſt, nemohut o bohu wyprawiti; wzdyt gt nad to, cožt ya rzku o niem. A takt rzku: den prwy, geſſto gde od bożie moczy, den bazny božie, vmrtwi ny, že yako vmrzem tomuto ſwietu, wieducz, že kto chcze byti przietel tohoto ſwieta, bude bozym neprzietelem, a ſtrach gt moczneho neprzietele. Den druhy, geſſto gde od mudroſti bozie, den prawdy, pohrzebe ny, kdyz, hledagicz prawdy, ſpatrzugicz mudroſt, pokrygem fie, ge- likoz mozem, rozbroyného hluku tohoto (str. 84) [tohoto] ſwieta a pobudem w vpokogeni. den trzeti, geſſto pochodij od božie dobroty, Den miloſti swate, wſtanem, magicz żywot w ſwate miloſti a cziniecz z miloſti ty ſkutky zywe, geſſto ſu a budu hodny k wiečne radoſti. 35 DIETKY. (XXVI) Waty Auguſtyn die w patych knyehach ſwate trogicy na poczatku, ze nenie to zle, kdyz ſſlechetna myſl k bozſkym wiecem z wiery ſie v mi- 40 loſti roznieczuge, chtiecz tomu, coż wierzy, porozomieti, Acz ſu to wieczy y newymluwne. Protoz za zle nemieti, tatyku, zet o tak wyſokych wiecech wzbuzieme tie, aby nam prawil!
42 Kapitola XXVI. 5 -take, 30 Y biech řekl, že trzy dny mame, gimiz ma ſwietlo duſſe naſſe: k Ge- dnomut ſluſſie ſmrt, k druhemu pohrzeb a wſtanie k trzetiemu, w podobnoſti mluwiecz, tak, že ſwata to ſmrt bude, ſwaty pohrzeb a ſwate wſtanie. Neb ſwati ſu to trzie dnowe, ſwietlem božim oſwieczeni: Prwy gt bazen božy, druhy prawda a trzeti miloſt. Den bazny božie gde od vkazanie božie moczy, Den prawdy od mudroſti božie poznanie A den miloſti, kdyz pilnie znamename bozy dobrotu. Tij trzie dnowe ta ſwa magy trzy ſlunce: Otcze, Syna, Ducha ſwateho; Ale w bozſke yaſnoſti den otcze, den syna, den ducha ſwateho geden gt den; než w oſwieczeni mysly naſſie kazdy z tiech dnij ma ſwe mieſto. Ale 10 tomu wzdy rozomieyte: Jakozt w bozſtwi ſwata trogice nenie dielna, takež w ſwych czynech. a wſſak gt niekake w czynech oſob bozſkych rozeznanie, Ze gedno dieme: to gt boh otec vozinil, To Syn, to duch ſwaty. Yako kryſtus syn boży wſtal z mrtwych, wſſak ten czyn nebo ſkutek geſt otczow, ſynow y ducha ſwate?. A wſſak gen ſam syn wſtal, ſam byl vmrzel, (str. 83) sam czlowieczen- 15 ſtwie przigem. Ale to ze gt ſyn czlowieczenstwie prziyal, že gest duſsy pustil, ze gt wstal, To gest y otecz y syn y duch swaty vczinil. Ten vczinek nebo ſkutek geſt wſſech trzy oſob ſpolu, Jako ſem byl tam ginde položil przyklad toho: kdy by byli trzy panny a gednu z ſebe oblaczeli, wſſeczky by ſpolu vczinili to oblaczenie, Ale gedno by gedna z nich byla obleczena. A�kdyžkoly zrzime gedno na ſamu mocz bozſku, ka(k)zkoli nenie bez mudroſti a bez dobroty: dent gest otcow, když sie tee moczy strachugeme wſſemohucie. A kdyz zrzyme k ſame mudroſti bozſke, yakzkoly nenie take bez moczy a bez dobroty, A prawdu vczinime, wieducz mudroſt božy že w ſwe prawdie chce mieti: dent gt to ſynow. kdyz pak gedno k ſame do- 25 brotie bozy zrzyme, yakzkoly y ta bez moczy nenie a bez mudroſti, a tiem ſie w nas wzbudij miloſt ſwata: dent geſt to ducha ſwateho. Mocz bozſka wzhrozy, mudroſt poſwieti, dobrota obweſely. Mluwimt, yakz mohu w krato- chwili; ale tak, yakzt geſt, nemohut o bohu wyprawiti; wzdyt gt nad to, cožt ya rzku o niem. A takt rzku: den prwy, geſſto gde od bożie moczy, den bazny božie, vmrtwi ny, že yako vmrzem tomuto ſwietu, wieducz, že kto chcze byti przietel tohoto ſwieta, bude bozym neprzietelem, a ſtrach gt moczneho neprzietele. Den druhy, geſſto gde od mudroſti bozie, den prawdy, pohrzebe ny, kdyz, hledagicz prawdy, ſpatrzugicz mudroſt, pokrygem fie, ge- likoz mozem, rozbroyného hluku tohoto (str. 84) [tohoto] ſwieta a pobudem w vpokogeni. den trzeti, geſſto pochodij od božie dobroty, Den miloſti swate, wſtanem, magicz żywot w ſwate miloſti a cziniecz z miloſti ty ſkutky zywe, geſſto ſu a budu hodny k wiečne radoſti. 35 DIETKY. (XXVI) Waty Auguſtyn die w patych knyehach ſwate trogicy na poczatku, ze nenie to zle, kdyz ſſlechetna myſl k bozſkym wiecem z wiery ſie v mi- 40 loſti roznieczuge, chtiecz tomu, coż wierzy, porozomieti, Acz ſu to wieczy y newymluwne. Protoz za zle nemieti, tatyku, zet o tak wyſokych wiecech wzbuzieme tie, aby nam prawil!
Strana 77
44 Kapitola XXVI. 5 25 ſezrzy gegie przyrozenie, gelikož možeſs, a budet k onomu pomoczno; Ale, yakozt wzdy prawim, anot gt nad to. A kdyz gyż w naſſy rozumne duſſy možem netieleſnie widieti boha: nenie stran spogenie, nenie bleſku tieleſneho nebo barwy niekake neb tieleſne welikoſti a hruboſti; Nenie, by mieſtem ſſla ſ mieſta na mieſto, ale rychle bude zde neb onde, newzeyducz nikdiez na tu ceſtu, geſſto tam wede, wſſe przeſkočzecz; Ale toto boha hnutie (str. 87) ne- dotyčze ſ mieſta na mieſto, neb boh geſt wſſudy; ale take my to przibieze k myſly. Protoz, kto chce pomyſliti, czo by boh byl neb kaky by byl, toho hrubeho nemyſl w bohu, gehozt nema y twa duſſe: Neniet tielo, neniet miesty 1o roztažen, neniet bleſk niekaky tieleſny, Neniet niekaka welikoſt tieleſna ani gt niekake mieſto, geſſto by geho welike slonowe tielo wiece zamieſtnalo a obchopilo nezli male muzlſky tielo neb mrawenczowo; ale rozomiey boha, acz mož rozomieti, že gt dobry boh. Ale kakowy nenie, to, geſſto kakoſt ſlowe w tieleſne wiecy neb w duchowni, nenie w bohu : Nenie biely neb czrny 15 neb barweny neb leſknuty, Nenie zly, nenie dobry, by gine byla dobrota geho nezly on. A tak y o ginych wiecech, geſſto gimi mož ſluti nietco takowe neb takowe. A wſſak rzku: dobryt gest, mocznyt gest, sylny gest; Neb, kdyz bud- czoz rzku o bohu takoweho, onžt to gt, ale takowy nenie. weliky gt boh ; Ale toho, geſſto Quâtitas rziekagi tomu latinicy, nenie w bohu. neb neſluſſie pod 20 mieru, y gedne w niem nenie miery ani gt w niem trzy loket ani tiſycz. Nemohu rzecy: tolikyto geſt podle tieleſne welikoſti, geſſto mož mieſto zamieſtnati, a tu welikoſti nenie welik ani angel ani myſl rozumna, duſſe; ale gt welikost duchowna mocy, mudroſti, dobroty. tiemy ſu andiele welicy neb duſſe naſſe welike, Ale buoh gt welik w tom bez konce neb bez krage, tak cyle nenie tee welikoſti. Geſt take boh ſtworzitel wſſeho, ale ne pro ſwu potřebu ſtworzil gt to, czo gest stworzil. Geft ted przed (str. 88) namy, nestoge, neſedie, neleže, nelpie nykakz, nebo wiſe nebo plawage nebo lecze Owſſem kaks ginak, nezli mož byti po- wiedieno naſſy hruboſti. wſſeczko držy na ſobie: ne yako kdyż mi odiew kteru neb rucho neb brziemie mame na ſobie. Geſt weſſkê wſſudy, ale ne 30 yako na mieſtie, by ge zamieſtnal. Geſt wieczny, ale bez czaſu: Ne yako to, geſſto geſt bylo, gt nebo bude, gemuž gdu tij czaſowe. Bohut tak negdu: Niczt gest gemu nemynulo, Niczt gemu neprzide, wsset gest gemu; Czynit boh promienne wiecy beze wſſie swe promieny. anit co trpy, ktozt boha tak myſli, aczt nemož vplnie pomyſliti, czo gt, aneb nalezti; A wſſak, gelikoz mož, 35 toho ſie ſtrzeže, by to rzekl do boha, gto boh nenie, a roznieti ſie w žadoſti, aby asa niekdy doſſel v miloſti geho, kdez by gey widiel, zrzel nan yaſnie, wida, kak geſt welebnie w ſwe trogicy ſwate, we trzech oſobach a w gednom bozſtwi, geſſto gt plne w kazde z tiech oſob A nemenie boh prawy a plny we dwu oſobu nebo w gedne než we wſſech trzech, (a)ny wiece we dwu neb we trzech nezly w gedne; kdez by poznal, kak geſt diwnie, miloſrdnie ſyn boży wiečny Gedno w ſwu bozſku oſobu gednu czlowieczenſtwie naſſeho plneho a prawe(ho) przyrozenie prziyal, aby nas vczaſtny vczinil bozſtwie ſweho, Gemuž s otczem y s duchem ſwatym czeſt a chwala wieky wiekom. Amê. 40
44 Kapitola XXVI. 5 25 ſezrzy gegie przyrozenie, gelikož možeſs, a budet k onomu pomoczno; Ale, yakozt wzdy prawim, anot gt nad to. A kdyz gyż w naſſy rozumne duſſy možem netieleſnie widieti boha: nenie stran spogenie, nenie bleſku tieleſneho nebo barwy niekake neb tieleſne welikoſti a hruboſti; Nenie, by mieſtem ſſla ſ mieſta na mieſto, ale rychle bude zde neb onde, newzeyducz nikdiez na tu ceſtu, geſſto tam wede, wſſe przeſkočzecz; Ale toto boha hnutie (str. 87) ne- dotyčze ſ mieſta na mieſto, neb boh geſt wſſudy; ale take my to przibieze k myſly. Protoz, kto chce pomyſliti, czo by boh byl neb kaky by byl, toho hrubeho nemyſl w bohu, gehozt nema y twa duſſe: Neniet tielo, neniet miesty 1o roztažen, neniet bleſk niekaky tieleſny, Neniet niekaka welikoſt tieleſna ani gt niekake mieſto, geſſto by geho welike slonowe tielo wiece zamieſtnalo a obchopilo nezli male muzlſky tielo neb mrawenczowo; ale rozomiey boha, acz mož rozomieti, že gt dobry boh. Ale kakowy nenie, to, geſſto kakoſt ſlowe w tieleſne wiecy neb w duchowni, nenie w bohu : Nenie biely neb czrny 15 neb barweny neb leſknuty, Nenie zly, nenie dobry, by gine byla dobrota geho nezly on. A tak y o ginych wiecech, geſſto gimi mož ſluti nietco takowe neb takowe. A wſſak rzku: dobryt gest, mocznyt gest, sylny gest; Neb, kdyz bud- czoz rzku o bohu takoweho, onžt to gt, ale takowy nenie. weliky gt boh ; Ale toho, geſſto Quâtitas rziekagi tomu latinicy, nenie w bohu. neb neſluſſie pod 20 mieru, y gedne w niem nenie miery ani gt w niem trzy loket ani tiſycz. Nemohu rzecy: tolikyto geſt podle tieleſne welikoſti, geſſto mož mieſto zamieſtnati, a tu welikoſti nenie welik ani angel ani myſl rozumna, duſſe; ale gt welikost duchowna mocy, mudroſti, dobroty. tiemy ſu andiele welicy neb duſſe naſſe welike, Ale buoh gt welik w tom bez konce neb bez krage, tak cyle nenie tee welikoſti. Geſt take boh ſtworzitel wſſeho, ale ne pro ſwu potřebu ſtworzil gt to, czo gest stworzil. Geft ted przed (str. 88) namy, nestoge, neſedie, neleže, nelpie nykakz, nebo wiſe nebo plawage nebo lecze Owſſem kaks ginak, nezli mož byti po- wiedieno naſſy hruboſti. wſſeczko držy na ſobie: ne yako kdyż mi odiew kteru neb rucho neb brziemie mame na ſobie. Geſt weſſkê wſſudy, ale ne 30 yako na mieſtie, by ge zamieſtnal. Geſt wieczny, ale bez czaſu: Ne yako to, geſſto geſt bylo, gt nebo bude, gemuž gdu tij czaſowe. Bohut tak negdu: Niczt gest gemu nemynulo, Niczt gemu neprzide, wsset gest gemu; Czynit boh promienne wiecy beze wſſie swe promieny. anit co trpy, ktozt boha tak myſli, aczt nemož vplnie pomyſliti, czo gt, aneb nalezti; A wſſak, gelikoz mož, 35 toho ſie ſtrzeže, by to rzekl do boha, gto boh nenie, a roznieti ſie w žadoſti, aby asa niekdy doſſel v miloſti geho, kdez by gey widiel, zrzel nan yaſnie, wida, kak geſt welebnie w ſwe trogicy ſwate, we trzech oſobach a w gednom bozſtwi, geſſto gt plne w kazde z tiech oſob A nemenie boh prawy a plny we dwu oſobu nebo w gedne než we wſſech trzech, (a)ny wiece we dwu neb we trzech nezly w gedne; kdez by poznal, kak geſt diwnie, miloſrdnie ſyn boży wiečny Gedno w ſwu bozſku oſobu gednu czlowieczenſtwie naſſeho plneho a prawe(ho) przyrozenie prziyal, aby nas vczaſtny vczinil bozſtwie ſweho, Gemuž s otczem y s duchem ſwatym czeſt a chwala wieky wiekom. Amê. 40
Strana 78
46 Kapitola XXVIII. 5 15 Geſsto pak diete: Procz gest prwe neſtworzil ſwieta; kak gt nepromienny w ſwe myſli, kdyz mu ſie wzlibylo vcziniti nietco, geſſto geſt nebylo? Ne- mohut k tomu gyneho rzecy, gedno, yakozt ſem rzekl, ze chtiel tak mieti. A take tiem geſt vkazal, ze ne pro ſwu potrzebu ſtworzil gt ſwieta. Neb yakoz wzdy od wiecznoſti boh geſt drzewe ſwieta, tak [a]by ſam w ſobie wzdy byti mohl y bez ſwieta. A kdyz bieh tohoto ſwieta myne, boh wzdy tyž oſtane. At dam tobie blyžfſie podobenstwie: drzewe, než ſem sie ya narodil, boh gt; a když ya ſeydu, boh wždy oſtane. takezt boh moz byti beze wſſeho ſwieta yako beze mne. A tak ani mne ani ſwieta bylo geſt gemu trzeba. kdy by 1o mnu neb ſwietem przibylo gemu dobreho geho, Nebyl by mudr, že mie gt tak nedawno ſtworzil a byl beze mne. A takez y o wſſem ſwietu, ze by geho prwe neſtworzil, nez gey gt ſtworžil. Ale wieme, ze ge mudry, kdyz mie gt nedavno ſtworzil anebo ſwiet, vkazal geſt tiem, ze gt dobrze mohl beze mne byti y bez ſwieta, a protozt nenie promieni w myſly geho. Netakt ſie gt wźlibilo znowa gemu, abych byl, nebyw ; Ale wzdy od wiecznoſti to gt wole geho, abych ya w ten čas byl, Yakoz ſem. A tez y o wſſem ſwietu. a cozt geſt nad naſs rozum, wieru doplnme. Neb newierzimely [aneb newierzieme], neſrozomieme; ale wiera prawa dowede nas, ze to tak, yakoz gt, opatrzime. DIETKY. (XXVIII) 30 35 —E, tatiku, by o ſwa- (str. 92) tych andielech take nam powiediel nietco! E OTEC. Widucz ſwu duſſy, mohu czoz toż lide o andielech pomyſliti. Neb tiela neyſu andiele, ale ſu duchowe rozomni, mudrzi, dobrzi; ale ne tak, yako gt w bohu, že w bohu nenie gine dobrota neb mudroſt a boh gyne. Andielt gt duch, geflto mož zly y dobry byti, wiecze zly neb dobry aneb menie: Jakož ſu, w zloſt hnuwſſe ſwoy vmyſl, andiele padly, w te swe zloſti 25 ſudem prawdy zapekleny a w dyably potworzeny; A dobrzy, ku prawdie ſwe vmyſly obratiwſſe, potwrzeni w dobrem. A yako ſkrze prolitie miloſti božie, že ſie wiece nepohnu od wrchnie prawdy, wiecz ge ta miloſt a rozkofſnie držy przy prawdie. a tak ti ſwati duchowe y oni zly byli ſu ſtworzeni nayprw kakehos cziſteho przyrozenie, Geſſto by ge miloſt božie progiti mohla a yaſnoſt božie proſwietiti; a ſwobodnu woly miely, aby mohly gy prawe woliti neb neprawe. kterziž neprawe wolili proti prawdie, w tom ſu zuoſtali zapekleni; A kterżiž prawe, ti gſu w prawdie potwrzeni A tiech darow doſſly, geſſto gie mož gich vſſlechtile přzyrozenie w vtieſſe mieti a w radoſti. a tak andiele ſu kakas rozomna ſwietla w yaſne myſly, z prwnieho ſwietla magicz ſwietlo, Gimž ani geſt yazyku trzeba ani vcha, bez rzeczy ſlyſſie woly božy, Bez rzeczy y mezy ſebu woli ſwu geden druhemu vkazuge. Gſu take andiele proſteho, gednoho przyrozenie, ne yako my, geſſto ſme z tiela a duſſe; Ale kazdy z nich (str. 93) geſt gedno duch ſam o ſobie, odluczeny ode wſſie tieleſne hruboſti, ale wſſak gine geſt duch angelſky a gine dobrota geho, 40 kteruz ma. w tom geſt ne tak proſtie geden, Neb tak geden gest gedine sam boh. Sebuu by wzdy hynuly, neb z niczehoz ſu, a k tomu by tahly, Ale drzy 20
46 Kapitola XXVIII. 5 15 Geſsto pak diete: Procz gest prwe neſtworzil ſwieta; kak gt nepromienny w ſwe myſli, kdyz mu ſie wzlibylo vcziniti nietco, geſſto geſt nebylo? Ne- mohut k tomu gyneho rzecy, gedno, yakozt ſem rzekl, ze chtiel tak mieti. A take tiem geſt vkazal, ze ne pro ſwu potrzebu ſtworzil gt ſwieta. Neb yakoz wzdy od wiecznoſti boh geſt drzewe ſwieta, tak [a]by ſam w ſobie wzdy byti mohl y bez ſwieta. A kdyz bieh tohoto ſwieta myne, boh wzdy tyž oſtane. At dam tobie blyžfſie podobenstwie: drzewe, než ſem sie ya narodil, boh gt; a když ya ſeydu, boh wždy oſtane. takezt boh moz byti beze wſſeho ſwieta yako beze mne. A tak ani mne ani ſwieta bylo geſt gemu trzeba. kdy by 1o mnu neb ſwietem przibylo gemu dobreho geho, Nebyl by mudr, že mie gt tak nedawno ſtworzil a byl beze mne. A takez y o wſſem ſwietu, ze by geho prwe neſtworzil, nez gey gt ſtworžil. Ale wieme, ze ge mudry, kdyz mie gt nedavno ſtworzil anebo ſwiet, vkazal geſt tiem, ze gt dobrze mohl beze mne byti y bez ſwieta, a protozt nenie promieni w myſly geho. Netakt ſie gt wźlibilo znowa gemu, abych byl, nebyw ; Ale wzdy od wiecznoſti to gt wole geho, abych ya w ten čas byl, Yakoz ſem. A tez y o wſſem ſwietu. a cozt geſt nad naſs rozum, wieru doplnme. Neb newierzimely [aneb newierzieme], neſrozomieme; ale wiera prawa dowede nas, ze to tak, yakoz gt, opatrzime. DIETKY. (XXVIII) 30 35 —E, tatiku, by o ſwa- (str. 92) tych andielech take nam powiediel nietco! E OTEC. Widucz ſwu duſſy, mohu czoz toż lide o andielech pomyſliti. Neb tiela neyſu andiele, ale ſu duchowe rozomni, mudrzi, dobrzi; ale ne tak, yako gt w bohu, že w bohu nenie gine dobrota neb mudroſt a boh gyne. Andielt gt duch, geflto mož zly y dobry byti, wiecze zly neb dobry aneb menie: Jakož ſu, w zloſt hnuwſſe ſwoy vmyſl, andiele padly, w te swe zloſti 25 ſudem prawdy zapekleny a w dyably potworzeny; A dobrzy, ku prawdie ſwe vmyſly obratiwſſe, potwrzeni w dobrem. A yako ſkrze prolitie miloſti božie, že ſie wiece nepohnu od wrchnie prawdy, wiecz ge ta miloſt a rozkofſnie držy przy prawdie. a tak ti ſwati duchowe y oni zly byli ſu ſtworzeni nayprw kakehos cziſteho przyrozenie, Geſſto by ge miloſt božie progiti mohla a yaſnoſt božie proſwietiti; a ſwobodnu woly miely, aby mohly gy prawe woliti neb neprawe. kterziž neprawe wolili proti prawdie, w tom ſu zuoſtali zapekleni; A kterżiž prawe, ti gſu w prawdie potwrzeni A tiech darow doſſly, geſſto gie mož gich vſſlechtile přzyrozenie w vtieſſe mieti a w radoſti. a tak andiele ſu kakas rozomna ſwietla w yaſne myſly, z prwnieho ſwietla magicz ſwietlo, Gimž ani geſt yazyku trzeba ani vcha, bez rzeczy ſlyſſie woly božy, Bez rzeczy y mezy ſebu woli ſwu geden druhemu vkazuge. Gſu take andiele proſteho, gednoho przyrozenie, ne yako my, geſſto ſme z tiela a duſſe; Ale kazdy z nich (str. 93) geſt gedno duch ſam o ſobie, odluczeny ode wſſie tieleſne hruboſti, ale wſſak gine geſt duch angelſky a gine dobrota geho, 40 kteruz ma. w tom geſt ne tak proſtie geden, Neb tak geden gest gedine sam boh. Sebuu by wzdy hynuly, neb z niczehoz ſu, a k tomu by tahly, Ale drzy 20
Strana 79
48 Kapitola XXIX. 5 10 diely ſie, ze gedny ſu yako wſſech ſluhy: krczmarzi, fragnarzky, kramarzy, geſſto ſb ſukno, platno kragegy neb kteryžkoly obeczny poſſel diegy potrzebny kralowſtwu; Druzy ſu yako[z ſu] kupcy, geſſto z daleka nezname wiecy, potrzebne kralowſtwu przinaſſie(ji); A trzeti ſu oraczi, winarzy, rzemeſlniczy, geſſto gimi ſtogi kralowſtwo; a kupcy beru gich wydielanye A dale toho obecznym onyem domacym prodawaczom podawagy. Druhy rzad wyſſy opiet ſie diely, ze gedny ſu, geſſto ruku a meczem zle, nehodne w kralowſtwu trapie, huby, zbranugy zloſti ſtolik, gelikoz druzy, geſſto ſu nad nymi yako wodce gich, vkazy gim a k tomu ge przywedu, czo by tyto czinily. A tak druzy ſu yako prwnie mieſto drziecz a ſtaroſtwie nad prwnymi. Trzeti ſu z toho wzdy rzadu yako pany kralowſtwa toho. A trzeti rzad take ſie trogy tiech, geſſto ſu obyczeyniegy przy kralowi. Neb gedny, gſuczy przy kralowi, wynoſie ſud, czo ma za prawo w kralowſtwu drzano (str. 96) byti; Druzy ſu yako radce vmiely —-prawiech a rozumny, z gich nauczenie ſudce ſudy wy- 15 noſie, co kdy ma byti; Trzeti ſu pak zwlaſſtie yako czelediny, w krato- chwili kwaſſiecz z kralem yako przietele a hodugicz. 25 35 40 Tymz podobenſtwim Zemanee krage nebeſkeho, andiele ſwaty, trogy ſie Nayprw we trzy Gerarchie a kazda z nich opiet ſie trogy we trzy kuory, a tak bude kuorow wſſech dewiet. Prwny kuor naywyſſy gt tiech duchow 20 ſwatych, geſſto ſu wzdy kwaſſiecz a hodugicz z bohem w miloſti zapalene, wzdiczky w vtieſſe dieku a chwalu wzdawagicz bohu a wſſemu zboru nebe- ſkemu cziniec vtiechu a w miloſti boży kaks newymluwnie gine wſſecky rozchutnawagicz. Druhy kuor tiech gt, ge(žt)o nad gine magi w poznani oſwiecenie, ſkrze niež gde k ginym ſwietlo poznanie a vmienie wſſelikeho. Trzeti ſu, geſſto ſudy ſkrze nie boh wydawa, czo kdy, Procz neb kde ma byti. Cztwrty kuor tiech geſt, geſſto ſu yako pany w kralowſtwu, k gichž wuoly prwni pod nymi mocz ſwu wywodie ſkrze ty, geſſto ſu w patem koru, geſſto pak mocznie yako ruku neb meczem zloſt zlych duchow trapie, aby netolik ſſkodily, gelikoz by chtiely. A to ſu tij trzie kuorowe: cztwrty, Paty 30 a ſſeſty w te proſtrzedny gera(r)chy. Sedmy kuor tiech ſwatych duchow gest, geſſto ſkrze nie boh diwy čyni, kterez raczy. Oſmy tiech, geſſto wietczie poſelſtwie od boha diegy ſwietu. Dewaty tiech, geſsto w obeczne poſelstwie zpuoſobu ſu przi lidech, oſtrzic- (str. 97) hagicz, k dobremu rozchutna gicz lid bozy tak, yakz widie woli bozy. A tak geſt pſano o mnozſtwi tiech duchow ſwatych, Geſſto gedny ſu w ſluzbie geho; Druzy wzdy przy niem, kochagicz ſie w miloſti geho a chwalecz gey. Tiſicz tiſyczow gemu ſlużie a deſetkrat ſto tiſyczow �togy przi niem. Ale ne pto gest ten poczet polozen, by gedno tolik gich bylo; ale, ze gich gt temierz bez czyſla, to ten poczet mieny. A proto tij wſsichny ang diele, y naynyzſſij, acz ſu przi nas, nas oſtrziehagicz, bohu naſſe modlitby, wzdy- chanie, žadoſti dobre obietugicz, k nam od boha dary miloſti geho przynoſugicz, naſſim dobrym vtiechu magicz; Acz y ſkrze wyſſie ſebe andiely beru oczi- fſtienie, oſwieczenie a ſwrchowane dokonanie. Mienimt: ne by kdy kteru poſſkwrnu byli necziſty, gyż by gym bylo trzeba ocziſſtienie; ale, aby w ſwe
48 Kapitola XXIX. 5 10 diely ſie, ze gedny ſu yako wſſech ſluhy: krczmarzi, fragnarzky, kramarzy, geſſto ſb ſukno, platno kragegy neb kteryžkoly obeczny poſſel diegy potrzebny kralowſtwu; Druzy ſu yako[z ſu] kupcy, geſſto z daleka nezname wiecy, potrzebne kralowſtwu przinaſſie(ji); A trzeti ſu oraczi, winarzy, rzemeſlniczy, geſſto gimi ſtogi kralowſtwo; a kupcy beru gich wydielanye A dale toho obecznym onyem domacym prodawaczom podawagy. Druhy rzad wyſſy opiet ſie diely, ze gedny ſu, geſſto ruku a meczem zle, nehodne w kralowſtwu trapie, huby, zbranugy zloſti ſtolik, gelikoz druzy, geſſto ſu nad nymi yako wodce gich, vkazy gim a k tomu ge przywedu, czo by tyto czinily. A tak druzy ſu yako prwnie mieſto drziecz a ſtaroſtwie nad prwnymi. Trzeti ſu z toho wzdy rzadu yako pany kralowſtwa toho. A trzeti rzad take ſie trogy tiech, geſſto ſu obyczeyniegy przy kralowi. Neb gedny, gſuczy przy kralowi, wynoſie ſud, czo ma za prawo w kralowſtwu drzano (str. 96) byti; Druzy ſu yako radce vmiely —-prawiech a rozumny, z gich nauczenie ſudce ſudy wy- 15 noſie, co kdy ma byti; Trzeti ſu pak zwlaſſtie yako czelediny, w krato- chwili kwaſſiecz z kralem yako przietele a hodugicz. 25 35 40 Tymz podobenſtwim Zemanee krage nebeſkeho, andiele ſwaty, trogy ſie Nayprw we trzy Gerarchie a kazda z nich opiet ſie trogy we trzy kuory, a tak bude kuorow wſſech dewiet. Prwny kuor naywyſſy gt tiech duchow 20 ſwatych, geſſto ſu wzdy kwaſſiecz a hodugicz z bohem w miloſti zapalene, wzdiczky w vtieſſe dieku a chwalu wzdawagicz bohu a wſſemu zboru nebe- ſkemu cziniec vtiechu a w miloſti boży kaks newymluwnie gine wſſecky rozchutnawagicz. Druhy kuor tiech gt, ge(žt)o nad gine magi w poznani oſwiecenie, ſkrze niež gde k ginym ſwietlo poznanie a vmienie wſſelikeho. Trzeti ſu, geſſto ſudy ſkrze nie boh wydawa, czo kdy, Procz neb kde ma byti. Cztwrty kuor tiech geſt, geſſto ſu yako pany w kralowſtwu, k gichž wuoly prwni pod nymi mocz ſwu wywodie ſkrze ty, geſſto ſu w patem koru, geſſto pak mocznie yako ruku neb meczem zloſt zlych duchow trapie, aby netolik ſſkodily, gelikoz by chtiely. A to ſu tij trzie kuorowe: cztwrty, Paty 30 a ſſeſty w te proſtrzedny gera(r)chy. Sedmy kuor tiech ſwatych duchow gest, geſſto ſkrze nie boh diwy čyni, kterez raczy. Oſmy tiech, geſſto wietczie poſelſtwie od boha diegy ſwietu. Dewaty tiech, geſsto w obeczne poſelstwie zpuoſobu ſu przi lidech, oſtrzic- (str. 97) hagicz, k dobremu rozchutna gicz lid bozy tak, yakz widie woli bozy. A tak geſt pſano o mnozſtwi tiech duchow ſwatych, Geſſto gedny ſu w ſluzbie geho; Druzy wzdy przy niem, kochagicz ſie w miloſti geho a chwalecz gey. Tiſicz tiſyczow gemu ſlużie a deſetkrat ſto tiſyczow �togy przi niem. Ale ne pto gest ten poczet polozen, by gedno tolik gich bylo; ale, ze gich gt temierz bez czyſla, to ten poczet mieny. A proto tij wſsichny ang diele, y naynyzſſij, acz ſu przi nas, nas oſtrziehagicz, bohu naſſe modlitby, wzdy- chanie, žadoſti dobre obietugicz, k nam od boha dary miloſti geho przynoſugicz, naſſim dobrym vtiechu magicz; Acz y ſkrze wyſſie ſebe andiely beru oczi- fſtienie, oſwieczenie a ſwrchowane dokonanie. Mienimt: ne by kdy kteru poſſkwrnu byli necziſty, gyż by gym bylo trzeba ocziſſtienie; ale, aby w ſwe
Strana 80
50 Kapitola XXX. gich kuorow chwaly a rozlicznoſti? Byt nebylo rozdielu w gich vrzadech, nebylo by rozdielu we gmeniech. Neniet darmo, Zet gedni ſlowu andiele, druzy archandiele, trzeti Virtutes, Cztwrti potestates, Pati principatus, Sſeſti domina- cônes, Sedmy Troni, Oſmy cherubin, Dewaty ſeraffyn. Protoz za to mame, že tij duchowe ſwietij z toho porzadu gednoho nebo koru ſlowu božy andiele, tot geſt: poſly yazykem naſſym, Geſſto gich gednoho kazdy člowiek (str. 100) ma dana ſobie, geſſto ſſele ge hoſpodin w ſluzbu pro ty, geſſto magy diedicz- ſtwa ſpaſenie dogiti. Možem take za to mieti, ze nad tiemy ſu archandiele, to gt czeſky: wyſſy poſly, geſſto gt gim dale zgewna taynoſt bożie A geſſto 10 ne tak obecznie ſſele ge boh, Gedine pro niekake zwlaſſtie a welike poſelſtwie; Z nichz gest byl onen weliky archangel Gabriel poſlan k diewie ſwate Pro tak zwlaſſtni a weliku wiecz, giez nemohla wietczie wiecz byti. Možem mieti za to, že nad tiemi ſu virtutes, geſſto tu mocz magi, = ſkrze nie diwowe a zazracy diegy ſie na ſwietie k rozlicznemu napomenuti ſmrtedlnych lidij. Možem opiet 15 za to mieti, Ze ſu nad tiemi Poteſtates, totiž mocny v wladani, Gichz mocy mocz zlych duchow ſkroczena bywa a zloſt zadrzana, aby ne tolik ſſkoditi mohly, yakz by chtiely, ale gedno tolik, czoz gim przepuſtie, Yakoz widie w tom wuoly bozy. Mozem mieti za to, že y nad tiemy ſu Principatus [geſſto) yako kniežata wſſech tiechto, gichz opatrnoſti nyzſy wedu ſwe vrzady. A ſkrze 20 ty wſſelike kniezſtwo ſwietſke ma ſwoy vloh, Xſp ſwoy zpuoſob, ſwe meze y ſwe promieny z gednoho krage do druheho neb ſwu pewnoſt. Mozem opiet nad tiemy rozomieti ty duchy, geſſto flowu Dominacônes a czeſky: panugicy. Neb ti ſu nade wſſemi tiemito Yako kral neb cieſarž nad kniežaty. A tak ſu kakehos ſwobodſtwa w ſobie, ze proti nim nyžſſy korowe, O nichz ſem mluwil 25 do tee doby, ſlowu ſlu- (str. 101) zebni duchowe A, czozkoly poſobie a gednagy ti, geſſto knieżiecie mieſto prwnie pod nymi w duoſtogenſtwie držy Aneb opiet y doleyſſy až do poſlednich, wſſe gt to yako pod tiechto moczy a w gich panſtwu. Ale wſſak neyſu ſ] to giż duchowe naywyſſy ani kuor gich. Nad tiemy ſu geſſtie trzie kuorowe, gichz porzadem ma byti a geſt panstwo 30 tiechto. byt nebyli w tom porzadu, netrwalit by w ſwem panowani, Jako y zde na ſwietie ſeyde welike panſtwo, yakz ſie nedržy porzadu w ſwem vlohu, geflto gt prawda gey vložyla dotud, ažt y zhyne. Protoz možeme za to mieti, ze welikym duoſtogenſtwim ſu nad tiemi welebnymi duchy opiet gini, geſſto tronowe ſlowu. Tron geſt ſtolice kralowa, na nyz ſedie y ſudy wynoſy. A tak andiele tito troni ſlowu, že ſu we wſſelikê pewni, bez pohnutie A tee prawdy y ſtawenie nižſſim ſebe podawagy a ſtanowie w nich. A proto ſu to prwni troni, Neb boh ſedij w nich A take, neſedielli by boh na nich pewnie, by nebyli to stolice pewne. Tu pewnoſti a tiem ſedienim mienimt vklidnoſt myſly a yaſnoſt a pokoy, geſſto wychazye nad kazdy ſmyſl. A to gt pewne welnutie ku prawdie, takyt gest pan boh, w ſwych troniech ſedie, pewny w pewnych, ſudie wſſe s vklidnoſti, s yaſnoſti, w pokoyne myſly. A tak ſobie podobne k ſobie vſtawil troni. Možem opiet mieti za to, Ze cherubynowe, totiz duchowe tij, geſſto plni vmienie ſlowu, ſu nad tiemito, Geſſto (str. 102) kaks diwnie z plnoſti mudroſti, z uſt naywyſſieho yako z ſtud- 45 nice, z nież wzdy plowe, naczieragi a beru potoky vmienie wſſeho a podawagi 5 35 40
50 Kapitola XXX. gich kuorow chwaly a rozlicznoſti? Byt nebylo rozdielu w gich vrzadech, nebylo by rozdielu we gmeniech. Neniet darmo, Zet gedni ſlowu andiele, druzy archandiele, trzeti Virtutes, Cztwrti potestates, Pati principatus, Sſeſti domina- cônes, Sedmy Troni, Oſmy cherubin, Dewaty ſeraffyn. Protoz za to mame, že tij duchowe ſwietij z toho porzadu gednoho nebo koru ſlowu božy andiele, tot geſt: poſly yazykem naſſym, Geſſto gich gednoho kazdy člowiek (str. 100) ma dana ſobie, geſſto ſſele ge hoſpodin w ſluzbu pro ty, geſſto magy diedicz- ſtwa ſpaſenie dogiti. Možem take za to mieti, ze nad tiemy ſu archandiele, to gt czeſky: wyſſy poſly, geſſto gt gim dale zgewna taynoſt bożie A geſſto 10 ne tak obecznie ſſele ge boh, Gedine pro niekake zwlaſſtie a welike poſelſtwie; Z nichz gest byl onen weliky archangel Gabriel poſlan k diewie ſwate Pro tak zwlaſſtni a weliku wiecz, giez nemohla wietczie wiecz byti. Možem mieti za to, že nad tiemi ſu virtutes, geſſto tu mocz magi, = ſkrze nie diwowe a zazracy diegy ſie na ſwietie k rozlicznemu napomenuti ſmrtedlnych lidij. Možem opiet 15 za to mieti, Ze ſu nad tiemi Poteſtates, totiž mocny v wladani, Gichz mocy mocz zlych duchow ſkroczena bywa a zloſt zadrzana, aby ne tolik ſſkoditi mohly, yakz by chtiely, ale gedno tolik, czoz gim przepuſtie, Yakoz widie w tom wuoly bozy. Mozem mieti za to, že y nad tiemy ſu Principatus [geſſto) yako kniežata wſſech tiechto, gichz opatrnoſti nyzſy wedu ſwe vrzady. A ſkrze 20 ty wſſelike kniezſtwo ſwietſke ma ſwoy vloh, Xſp ſwoy zpuoſob, ſwe meze y ſwe promieny z gednoho krage do druheho neb ſwu pewnoſt. Mozem opiet nad tiemy rozomieti ty duchy, geſſto flowu Dominacônes a czeſky: panugicy. Neb ti ſu nade wſſemi tiemito Yako kral neb cieſarž nad kniežaty. A tak ſu kakehos ſwobodſtwa w ſobie, ze proti nim nyžſſy korowe, O nichz ſem mluwil 25 do tee doby, ſlowu ſlu- (str. 101) zebni duchowe A, czozkoly poſobie a gednagy ti, geſſto knieżiecie mieſto prwnie pod nymi w duoſtogenſtwie držy Aneb opiet y doleyſſy až do poſlednich, wſſe gt to yako pod tiechto moczy a w gich panſtwu. Ale wſſak neyſu ſ] to giż duchowe naywyſſy ani kuor gich. Nad tiemy ſu geſſtie trzie kuorowe, gichz porzadem ma byti a geſt panstwo 30 tiechto. byt nebyli w tom porzadu, netrwalit by w ſwem panowani, Jako y zde na ſwietie ſeyde welike panſtwo, yakz ſie nedržy porzadu w ſwem vlohu, geflto gt prawda gey vložyla dotud, ažt y zhyne. Protoz možeme za to mieti, ze welikym duoſtogenſtwim ſu nad tiemi welebnymi duchy opiet gini, geſſto tronowe ſlowu. Tron geſt ſtolice kralowa, na nyz ſedie y ſudy wynoſy. A tak andiele tito troni ſlowu, že ſu we wſſelikê pewni, bez pohnutie A tee prawdy y ſtawenie nižſſim ſebe podawagy a ſtanowie w nich. A proto ſu to prwni troni, Neb boh ſedij w nich A take, neſedielli by boh na nich pewnie, by nebyli to stolice pewne. Tu pewnoſti a tiem ſedienim mienimt vklidnoſt myſly a yaſnoſt a pokoy, geſſto wychazye nad kazdy ſmyſl. A to gt pewne welnutie ku prawdie, takyt gest pan boh, w ſwych troniech ſedie, pewny w pewnych, ſudie wſſe s vklidnoſti, s yaſnoſti, w pokoyne myſly. A tak ſobie podobne k ſobie vſtawil troni. Možem opiet mieti za to, Ze cherubynowe, totiz duchowe tij, geſſto plni vmienie ſlowu, ſu nad tiemito, Geſſto (str. 102) kaks diwnie z plnoſti mudroſti, z uſt naywyſſieho yako z ſtud- 45 nice, z nież wzdy plowe, naczieragi a beru potoky vmienie wſſeho a podawagi 5 35 40
Strana 81
52 Kapitola XXXI. woly boży, yako widucz ſrdce geho. kee gt, geſſto dobra ſlowe; kee, geſſto ſie dobrze libij, kee ſwrchowana! Tam geſt zgewno božie miloſrdie, myſſlenie pokoge, geſſto ſwym myſly; Zgewno bohatſtwie wſſemohuczieho, geſſto geſt to wſſe a takowež ſmrtedlnym ſkryto, acz ſu y k tomu zwoleny. A že geſt y to k gich dobremu, že geſt to gim do czaſu ſkryto, aby ſie bati a ſtracho- wati neprzeſtaly, donidž geſſtie neyſu hodni, aby hodnie mohly a duoſtoynic wiecz milowati. Sbozny, ktoz tam ſezrzy a pozna ty ſwate duchy; Neb y w nich diwnie vzrzie boha, vzrzy w tiech, geſſto Seraffin ſlowu anebo w miloſti plapoliczy, 10 Geſſto nayprw magi od ſameho boha zapalenie tee miloſti, w nyž, kochagicz ſie ſamy nayprw, y nyzſſie ſebe zapalugy; kakt ta wrchnie miloſt milugo A gedno ſwu dobrotu a w kake miloſti ty, geſſto geſt vczinil, aby ge ſpaſyl, ſwu miloſti obchranuge, odchowa, drzy a cziſti vczyni, ſpalee poſſkwrnu przy- rozeni gich mladoſti Jako plewy diwnym ohniem ſym nebo oniem A, zapo- 15 mena gich neumyetedlnoſti, [a] vczini gie, aby duoſtoyni byli geho milowanie. vzržie ſwatych cherubinyech, geſſto plnoſt vmienie ſlowu, kakeho vmienie geſt ten, od niehoz tito duchowe magi plnoſt vmienie ſweho, Genž ſam w sobie (str. 105) ge(st) to ſwietlo, przed nymž nicz nikdiež nenie, by ſkryto bylo; Genz geſt oko, geſſto nikdy nenie zawrzieno A gemuž nenie trzeba gyneho ſwietla, 20 neb on gt ſwietlo wſſeho ſwietla. vzrzy w tronich, z nich(ž) ſwe ſudy boh wydawa, kak newygde nicz zleho bez pokuty A nicz dobreho bez odplaty; Kak hodny ſudcze, w tiech troniech ſedie, wſſelike newinnye vtieſſen bude a tiežek winnye; A kak ſedij bez pohnutie ke wſſy prawdie, gehoz nicz nemož oklamati ani zkrzywiti na kteru [na kteru] ſtranu, widieti geſt w tiech andie- lech, gessto slowu panugiczy, kake geſt ten pan welebnoſti, Gehoz gedno chtienim stogi y w andielech take panstwo a stane wiecznie bez konce, Skrze nyež ſtogie y ſwietſka panſtwa do wole toho wſſech panow pana. Widieti geſt w tiech, geſſto kniezata ſlowu, prwnie pod panugiczymi drziecz mieſto, kak ten, geſſto geſt prwni poczatek wſſeho, wſſe rziedij a poſoby, gymz ſie wſſe držy. Widieti gt w tiech, gefſto flowu Poteftates, Mocz magice, kak ten, gehožto mocy tu mocz magi, ſam, w nych ſa, wzbrani, co chce, a gym ony. widieti gt w tiech, gefſto Virtutes flowu a na ſwietie k wuoly boży diwy činic, kaka geſt to mocz, od niehoz tito magi taku mocz včiniti nezname wiecy, Geſſto, neyſuc zrzeyma, wſſak ſylnie wſſe, coż chce, czyny, y neobykle 35 lidem wiecy, geſſto pro neobicżey diwowe ſlowu. Pak na y poſledy widieti gt tam w archandielech y w andielech, kak to o bohu ſprawedliwie ſwiedczy piſmo, že geſt gemu pecze o nas. (str. 106) A zdali tak nenie, Poniewadz ty ſlawne duchy vczinil k nam ſwymi poſly, aby nas nawſſtiewowali, tieſſili, k dobremu ponukali, tayne nam wiecy zgewowaly, w dobrem twrdili, rozum cziſtili, ode zleho oſtrziehaly a ſlužebny duchowe byli pro ty, geſſto magi oſeſti diediczſtwo żywota wieczneho? A tak wſſe rziedie, wſſe poſobie tij angelfftij duchowe, Berucz nayprw od boha, geſſto gest ten duch wſsemohucy, Gehož mudroſti wsse gt w swem porzadu zporzie- zeno a dobrotu wſſe ſie držy w ſwem porzadu. 5 25 30 40
52 Kapitola XXXI. woly boży, yako widucz ſrdce geho. kee gt, geſſto dobra ſlowe; kee, geſſto ſie dobrze libij, kee ſwrchowana! Tam geſt zgewno božie miloſrdie, myſſlenie pokoge, geſſto ſwym myſly; Zgewno bohatſtwie wſſemohuczieho, geſſto geſt to wſſe a takowež ſmrtedlnym ſkryto, acz ſu y k tomu zwoleny. A že geſt y to k gich dobremu, že geſt to gim do czaſu ſkryto, aby ſie bati a ſtracho- wati neprzeſtaly, donidž geſſtie neyſu hodni, aby hodnie mohly a duoſtoynic wiecz milowati. Sbozny, ktoz tam ſezrzy a pozna ty ſwate duchy; Neb y w nich diwnie vzrzie boha, vzrzy w tiech, geſſto Seraffin ſlowu anebo w miloſti plapoliczy, 10 Geſſto nayprw magi od ſameho boha zapalenie tee miloſti, w nyž, kochagicz ſie ſamy nayprw, y nyzſſie ſebe zapalugy; kakt ta wrchnie miloſt milugo A gedno ſwu dobrotu a w kake miloſti ty, geſſto geſt vczinil, aby ge ſpaſyl, ſwu miloſti obchranuge, odchowa, drzy a cziſti vczyni, ſpalee poſſkwrnu przy- rozeni gich mladoſti Jako plewy diwnym ohniem ſym nebo oniem A, zapo- 15 mena gich neumyetedlnoſti, [a] vczini gie, aby duoſtoyni byli geho milowanie. vzržie ſwatych cherubinyech, geſſto plnoſt vmienie ſlowu, kakeho vmienie geſt ten, od niehoz tito duchowe magi plnoſt vmienie ſweho, Genž ſam w sobie (str. 105) ge(st) to ſwietlo, przed nymž nicz nikdiež nenie, by ſkryto bylo; Genz geſt oko, geſſto nikdy nenie zawrzieno A gemuž nenie trzeba gyneho ſwietla, 20 neb on gt ſwietlo wſſeho ſwietla. vzrzy w tronich, z nich(ž) ſwe ſudy boh wydawa, kak newygde nicz zleho bez pokuty A nicz dobreho bez odplaty; Kak hodny ſudcze, w tiech troniech ſedie, wſſelike newinnye vtieſſen bude a tiežek winnye; A kak ſedij bez pohnutie ke wſſy prawdie, gehoz nicz nemož oklamati ani zkrzywiti na kteru [na kteru] ſtranu, widieti geſt w tiech andie- lech, gessto slowu panugiczy, kake geſt ten pan welebnoſti, Gehoz gedno chtienim stogi y w andielech take panstwo a stane wiecznie bez konce, Skrze nyež ſtogie y ſwietſka panſtwa do wole toho wſſech panow pana. Widieti geſt w tiech, geſſto kniezata ſlowu, prwnie pod panugiczymi drziecz mieſto, kak ten, geſſto geſt prwni poczatek wſſeho, wſſe rziedij a poſoby, gymz ſie wſſe držy. Widieti gt w tiech, gefſto flowu Poteftates, Mocz magice, kak ten, gehožto mocy tu mocz magi, ſam, w nych ſa, wzbrani, co chce, a gym ony. widieti gt w tiech, gefſto Virtutes flowu a na ſwietie k wuoly boży diwy činic, kaka geſt to mocz, od niehoz tito magi taku mocz včiniti nezname wiecy, Geſſto, neyſuc zrzeyma, wſſak ſylnie wſſe, coż chce, czyny, y neobykle 35 lidem wiecy, geſſto pro neobicżey diwowe ſlowu. Pak na y poſledy widieti gt tam w archandielech y w andielech, kak to o bohu ſprawedliwie ſwiedczy piſmo, že geſt gemu pecze o nas. (str. 106) A zdali tak nenie, Poniewadz ty ſlawne duchy vczinil k nam ſwymi poſly, aby nas nawſſtiewowali, tieſſili, k dobremu ponukali, tayne nam wiecy zgewowaly, w dobrem twrdili, rozum cziſtili, ode zleho oſtrziehaly a ſlužebny duchowe byli pro ty, geſſto magi oſeſti diediczſtwo żywota wieczneho? A tak wſſe rziedie, wſſe poſobie tij angelfftij duchowe, Berucz nayprw od boha, geſſto gest ten duch wſsemohucy, Gehož mudroſti wsse gt w swem porzadu zporzie- zeno a dobrotu wſſe ſie držy w ſwem porzadu. 5 25 30 40
Strana 82
54 Kapitola XXXIII. 5 10 15 a ponuka, Ale dobrym nemož czlowieka vcziniti; ale boh bude w nickom, že vczyni, ze dobry bude, Neodeyma ſwobodnoſti wole, ale ſwu miloſti pro- mieni gy, ze dobremu bude chtieti, dobre bude w zadoſti trzeti A ſ nim duſſe geden duch bude negedna oſoba ſ nim ktery czlowiek nas bude ani podstat gedna. Ale, yakož die piſmo: Ktoz ſie boha przidržy, geden ſ nim duch bude, Angel bude s duſſie a buoh w duſſy; Angel yako towařiš a buoh yako zywot gegie, gymž žywa bude. A tak, yakoz duſſe w czlowieku w oku widij, w vchu ſlyſſie, wonye wonie w chrziepi, czige chut w vſtech A we wſfê tielu dotcze- nym czige, takez boh geden w rozlicznych andielech rozliczne czyni wiecy- W gednych ſie vkazuge, aby myl byl; w druhych, aby byl poznan, A (str. 109) tak w oniech takto a w oniech takto; Až tak y w lidech, geden ſa, rozliczen gt ſwymi dary, acz kto czyni, geſſto zlee nenie, boh to czyni. A tak y w malych y v welikych potrzebach boh ma wzywan byti, Genz tak ſa welebny awſſak geho obmyſlem geho porzadem y naymenſſie plewiczka roſte y kazde zrncze geſt tu kdez gt Ani ktera ſtiê nepradu czyni ktery nepokoy gemu. Gemuž bud na wieky czeſt a chwala! DIETKY. (XXXIII) Obrzes nam przypomohl k rozomu w tiech wyſokych nebeſkych wie- c(ech), Mily tatiku! powiez nam take nietco o Ragy a o Adamowi. OTECZ. Cot ya o Ragy wiedie prawiti gineho, Gedine že geſt tieleſne, 20 rozkofſne bydlo, w niemž byl czlowieka boh vſtawil, by byl toho neprowynil. A tak piſmo prawie o naſſem otczy Adamowi, ze tak gey boh ſtworzil, aby mohl, w Ragy ſa, wiecz žyw byti a nemohl vmrzieti. neb yakoz mohl ne- winnu zachowati, w nyz byl ſtworzen, a mohl v winu padnuti, takez mohl oſtati w neſmrtedlnoſti a mohl w ſmrtedlnoſt vpadnuti; Neb dal geſt boh 25 ſwobodnu wuoly ſtwořzeni ſtworzeni rozůne?: Tak člowieku yako y andielu, aby mohl z ſwe wuole ſiehnuti k hodnemu neb k nehodnemu. Ale v welikem pokogy byl ſtworzil czlowieka w duſſy y w tiele. Netržyli w myſli czlowieka nehodne zadoſti, tahnucz ke zlemu, yako giž trze. Bez wuole nicz by czlowiek byl nepomyſlil, Wſſecka hnutie myſly byla by poddana (str. 110) wuoly bez 30 neſnadnoſti, Jakoz gy nynie mame, že coſ bud gde na myſl, což bud trzzy w zadoſti, geſſto bych nechtiel; A acz fie kdy nyeczemu obranyme, ale s pracy. y wſſeczka hnutie tiela byla by pokoynie poddana wuoly y vdowe wſſichny beze wſſie prace, Ne tak yako gyz, geſſto my ſie od nie oko wzhledy, yamž bych nechtiel; A obranimli ſie na chwili tomu, yakz ſie pozapomenu, opiet 35 tež bude. A tak y o ginych vdech tiela. ten pokoy w ſobie a tu mocz ſtratil Adam ſobie y wſſemu ſwemu pokoleny, geſsto w tieleſne zadoſti gde od nieho. Gyz w te nayprw dane ſprawedlnoſti, geſſto by gy czlowieczie przyrozenie mielo mieti, negſme na ſwietie. Ale kdy by byl ſtal czlowiek, w pokuſſeni przemahage, gto geſt gedno ponuknutim dyablowym bylo ku przeſtupeny 40 božie zapowiedi, a nicz w zadoti nemohl dyabel roznietiti, byl by zaſlużyl
54 Kapitola XXXIII. 5 10 15 a ponuka, Ale dobrym nemož czlowieka vcziniti; ale boh bude w nickom, že vczyni, ze dobry bude, Neodeyma ſwobodnoſti wole, ale ſwu miloſti pro- mieni gy, ze dobremu bude chtieti, dobre bude w zadoſti trzeti A ſ nim duſſe geden duch bude negedna oſoba ſ nim ktery czlowiek nas bude ani podstat gedna. Ale, yakož die piſmo: Ktoz ſie boha przidržy, geden ſ nim duch bude, Angel bude s duſſie a buoh w duſſy; Angel yako towařiš a buoh yako zywot gegie, gymž žywa bude. A tak, yakoz duſſe w czlowieku w oku widij, w vchu ſlyſſie, wonye wonie w chrziepi, czige chut w vſtech A we wſfê tielu dotcze- nym czige, takez boh geden w rozlicznych andielech rozliczne czyni wiecy- W gednych ſie vkazuge, aby myl byl; w druhych, aby byl poznan, A (str. 109) tak w oniech takto a w oniech takto; Až tak y w lidech, geden ſa, rozliczen gt ſwymi dary, acz kto czyni, geſſto zlee nenie, boh to czyni. A tak y w malych y v welikych potrzebach boh ma wzywan byti, Genz tak ſa welebny awſſak geho obmyſlem geho porzadem y naymenſſie plewiczka roſte y kazde zrncze geſt tu kdez gt Ani ktera ſtiê nepradu czyni ktery nepokoy gemu. Gemuž bud na wieky czeſt a chwala! DIETKY. (XXXIII) Obrzes nam przypomohl k rozomu w tiech wyſokych nebeſkych wie- c(ech), Mily tatiku! powiez nam take nietco o Ragy a o Adamowi. OTECZ. Cot ya o Ragy wiedie prawiti gineho, Gedine že geſt tieleſne, 20 rozkofſne bydlo, w niemž byl czlowieka boh vſtawil, by byl toho neprowynil. A tak piſmo prawie o naſſem otczy Adamowi, ze tak gey boh ſtworzil, aby mohl, w Ragy ſa, wiecz žyw byti a nemohl vmrzieti. neb yakoz mohl ne- winnu zachowati, w nyz byl ſtworzen, a mohl v winu padnuti, takez mohl oſtati w neſmrtedlnoſti a mohl w ſmrtedlnoſt vpadnuti; Neb dal geſt boh 25 ſwobodnu wuoly ſtwořzeni ſtworzeni rozůne?: Tak člowieku yako y andielu, aby mohl z ſwe wuole ſiehnuti k hodnemu neb k nehodnemu. Ale v welikem pokogy byl ſtworzil czlowieka w duſſy y w tiele. Netržyli w myſli czlowieka nehodne zadoſti, tahnucz ke zlemu, yako giž trze. Bez wuole nicz by czlowiek byl nepomyſlil, Wſſecka hnutie myſly byla by poddana (str. 110) wuoly bez 30 neſnadnoſti, Jakoz gy nynie mame, že coſ bud gde na myſl, což bud trzzy w zadoſti, geſſto bych nechtiel; A acz fie kdy nyeczemu obranyme, ale s pracy. y wſſeczka hnutie tiela byla by pokoynie poddana wuoly y vdowe wſſichny beze wſſie prace, Ne tak yako gyz, geſſto my ſie od nie oko wzhledy, yamž bych nechtiel; A obranimli ſie na chwili tomu, yakz ſie pozapomenu, opiet 35 tež bude. A tak y o ginych vdech tiela. ten pokoy w ſobie a tu mocz ſtratil Adam ſobie y wſſemu ſwemu pokoleny, geſsto w tieleſne zadoſti gde od nieho. Gyz w te nayprw dane ſprawedlnoſti, geſſto by gy czlowieczie przyrozenie mielo mieti, negſme na ſwietie. Ale kdy by byl ſtal czlowiek, w pokuſſeni przemahage, gto geſt gedno ponuknutim dyablowym bylo ku przeſtupeny 40 božie zapowiedi, a nicz w zadoti nemohl dyabel roznietiti, byl by zaſlużyl
Strana 83
56 Kapitola XXXIV. 5 10 25 30 kralowſtwi. Trzeti geſt ſwiet tento, w niemž gt y zle y dobre ſpolu; Ale nenie zle nayhorſſie ani dobre naylepſſie. A nenie tak zleho, by k nyeczemu nebylo dobre, Ani tak dobreho, by niekomu k nyeczemu zlee nebylo. A to geſt proto, že zde na ſwietie nenie wzdy byti. Y geſt dobre, aby czlowiek, okuſſe zleho protiwneho, y ſtrziehl ſie, aby neprzyſſel k horſſiemu a, dobreho okuſſie, aby ſtal po tom, aby dobreho doſahl (str. 113) naylepſſieho a geſſto by wzdy trwati moh(1)o. A y kakt gt w ragy bylo dobre bydlo! wſſak zle bylo, ze geſt mohlo ztraceno byti, a vpadnuti mohl z nieho czlowiek w ſmrt a w to hubenſtwo, co geſt geho na ſwietie. A pakly geſt kto buyny a mlady, ſylny, geſſto ma ſwiet po ſwe wuoly, mny, że geſt na ſwietie dobro byti, wyz: geſtlit dobro w takem nebezpeczenſtwi byti, Newieducz, budely vwrzenu byti v wieczne horze, kdez nenie y gedne vtiechy, a to wzdy magicz hotowo, ze gt to wſſe ztratiti, czoz kto miluge, geſſto ſluſſie k tomuto ſwietu. Rozmyſlte ſie, mile dietky, kake gt to dobre, geſſto nenie vſtawne a ſnad 15 k tomu y neſnadne a lopotne, praczne, ſſkodne neb necztne, kdyz geſt to milo, geſſto ma tak milo byti; A to nemilo, geſſto by mielo byti milo. a nechzt by pak bylo dobre, vzyteczne, rozkofſne y cztne tomuto ſwietu; Wſſak zde vſtawňe a wieczne nemož byti: Dnes zdraw czlowiek, zaytra ſnad nemocen; dnes kraſen a zaytra ſnad ohawen; Dnes bohat w ſbožy, w czeſt, w przately 2o a ſnad to ſtratij welmi brzo; dnes mil niekomu neb niekto gemu; gednežt ſie hniew wzbudij A gelikoz miel w tom liboſti, bude tolikez neb obapol mieti neliboſti. A co gt na ſwietie ktere lahody, by ſ tiem nebyl nedoſtatek? Gieſti ſie chce, tiezko negieſti a chutno gieſti: Dotud by gedl, až by opiet bylo tiezko gieſti. Tež o ſpanij, tez o bdieny, tez o ſtany, tez o ſedieni y o wſſech wiecech. Dotud by byl s milym przietelem, azt by ſie (str. 114) ſteſklo, že poydeſs od nieho. a kteraka gt ſtaloſt wieku naſſeho, kdy poſtogy czlowiek w ſtawu gednom? Weczas mladiatko czlowiek, ten wiek myne, bude dietetem. A to tak mine, ze y s pamieti to wſſe wygde, kak gt tu byl. O co wyda plače w ſwe teſknoſti a w neliboſtech, než doroſte! až pak doyde wieku, w niemž muſy rozlicznu o ſobie pracy neſti a ſtrpieti mnohe puotky, až ſtaroſt przide a s nemoczmi druhdy; Až y ſeſſloſt prawa, w nyž y czlowiek po(tuchn)e w zraku, w ſluchu, pamiet ſtrati, Rozum a ſmyſl a w horzy bude, až pak naypoſlez y ſmrt przide. a co gt w kazdem wieku zwla�ſtnich przihod a biedy, kto by wſſe počzetl, geſſto mnohym y dogiti nedadie dalſſich wiekow, 35 Ale nezraleho czlowieka geſſtie aneb drzewe, nez ſluſſie, wyzraleh(o) wyluczie z ſwieta? A czo gt teſknoſti, kde ſie gt kto wiery nadal a miloſti a z prawa miel mieti a nebude, To ty wiedie, geſito ge to potykuge. Protoz onen ſwaty muž, Yob, zkuſyw hubenſtwa tohoto ſwieta, prawieſſe: Czlowiek, geſſto gt porozen z zeny, kratky ſa czas žyw, mnoho naplnien hubenſtwa, wzeyde 40 yako kwiet a zetrzien bude a w temž ſtawu nikdy neſtogy. Ale wſſakt prawi, žet gt dobre na ſwietie dobremu byti; Neb czim zde wiece ſtrpy prace, puotek, czaſu w dobrotie, tiem wietſſy czeſt a chwalu bude mieti. acz kdy pohyrzi, wſtanely, to pohyrzenie ſ nyeho bude ſpaleno ohniem pokanie neb božie miloſti aneb cziſtcem onoho ſwieta; Ale co gest kdy dobreho 45 vczinil, bude gemu wſſe zacho- (str. 115) wano k wieczne odplatie.
56 Kapitola XXXIV. 5 10 25 30 kralowſtwi. Trzeti geſt ſwiet tento, w niemž gt y zle y dobre ſpolu; Ale nenie zle nayhorſſie ani dobre naylepſſie. A nenie tak zleho, by k nyeczemu nebylo dobre, Ani tak dobreho, by niekomu k nyeczemu zlee nebylo. A to geſt proto, že zde na ſwietie nenie wzdy byti. Y geſt dobre, aby czlowiek, okuſſe zleho protiwneho, y ſtrziehl ſie, aby neprzyſſel k horſſiemu a, dobreho okuſſie, aby ſtal po tom, aby dobreho doſahl (str. 113) naylepſſieho a geſſto by wzdy trwati moh(1)o. A y kakt gt w ragy bylo dobre bydlo! wſſak zle bylo, ze geſt mohlo ztraceno byti, a vpadnuti mohl z nieho czlowiek w ſmrt a w to hubenſtwo, co geſt geho na ſwietie. A pakly geſt kto buyny a mlady, ſylny, geſſto ma ſwiet po ſwe wuoly, mny, że geſt na ſwietie dobro byti, wyz: geſtlit dobro w takem nebezpeczenſtwi byti, Newieducz, budely vwrzenu byti v wieczne horze, kdez nenie y gedne vtiechy, a to wzdy magicz hotowo, ze gt to wſſe ztratiti, czoz kto miluge, geſſto ſluſſie k tomuto ſwietu. Rozmyſlte ſie, mile dietky, kake gt to dobre, geſſto nenie vſtawne a ſnad 15 k tomu y neſnadne a lopotne, praczne, ſſkodne neb necztne, kdyz geſt to milo, geſſto ma tak milo byti; A to nemilo, geſſto by mielo byti milo. a nechzt by pak bylo dobre, vzyteczne, rozkofſne y cztne tomuto ſwietu; Wſſak zde vſtawňe a wieczne nemož byti: Dnes zdraw czlowiek, zaytra ſnad nemocen; dnes kraſen a zaytra ſnad ohawen; Dnes bohat w ſbožy, w czeſt, w przately 2o a ſnad to ſtratij welmi brzo; dnes mil niekomu neb niekto gemu; gednežt ſie hniew wzbudij A gelikoz miel w tom liboſti, bude tolikez neb obapol mieti neliboſti. A co gt na ſwietie ktere lahody, by ſ tiem nebyl nedoſtatek? Gieſti ſie chce, tiezko negieſti a chutno gieſti: Dotud by gedl, až by opiet bylo tiezko gieſti. Tež o ſpanij, tez o bdieny, tez o ſtany, tez o ſedieni y o wſſech wiecech. Dotud by byl s milym przietelem, azt by ſie (str. 114) ſteſklo, že poydeſs od nieho. a kteraka gt ſtaloſt wieku naſſeho, kdy poſtogy czlowiek w ſtawu gednom? Weczas mladiatko czlowiek, ten wiek myne, bude dietetem. A to tak mine, ze y s pamieti to wſſe wygde, kak gt tu byl. O co wyda plače w ſwe teſknoſti a w neliboſtech, než doroſte! až pak doyde wieku, w niemž muſy rozlicznu o ſobie pracy neſti a ſtrpieti mnohe puotky, až ſtaroſt przide a s nemoczmi druhdy; Až y ſeſſloſt prawa, w nyž y czlowiek po(tuchn)e w zraku, w ſluchu, pamiet ſtrati, Rozum a ſmyſl a w horzy bude, až pak naypoſlez y ſmrt przide. a co gt w kazdem wieku zwla�ſtnich przihod a biedy, kto by wſſe počzetl, geſſto mnohym y dogiti nedadie dalſſich wiekow, 35 Ale nezraleho czlowieka geſſtie aneb drzewe, nez ſluſſie, wyzraleh(o) wyluczie z ſwieta? A czo gt teſknoſti, kde ſie gt kto wiery nadal a miloſti a z prawa miel mieti a nebude, To ty wiedie, geſito ge to potykuge. Protoz onen ſwaty muž, Yob, zkuſyw hubenſtwa tohoto ſwieta, prawieſſe: Czlowiek, geſſto gt porozen z zeny, kratky ſa czas žyw, mnoho naplnien hubenſtwa, wzeyde 40 yako kwiet a zetrzien bude a w temž ſtawu nikdy neſtogy. Ale wſſakt prawi, žet gt dobre na ſwietie dobremu byti; Neb czim zde wiece ſtrpy prace, puotek, czaſu w dobrotie, tiem wietſſy czeſt a chwalu bude mieti. acz kdy pohyrzi, wſtanely, to pohyrzenie ſ nyeho bude ſpaleno ohniem pokanie neb božie miloſti aneb cziſtcem onoho ſwieta; Ale co gest kdy dobreho 45 vczinil, bude gemu wſſe zacho- (str. 115) wano k wieczne odplatie.
Strana 84
58 Kapitola XXXVII. DIETKY. (XXXVI) Procz geſt boh ſtworzil andiela toho, geſſto by tak zly byl, aneb czlo- wieka a wieda, ze nezdrzy geho przikazanie? 5 10 15 20 OTECZ. Drzewet ſem řekl, Ze geſt wſſe vczinil p ſwu dobrotu, aby wſle podle ſweho pochopu vczaſtno bylo dobroty geho, A ze gest chtiel a chtienie geho nicz nemož przynutiti, ſwobodne gt: czoz chce, vczyni; coz chce, prze- puſti. We wſſem ſwu mocz vkazuge: dobre czyni, zle przepuſſtie; Neb nemoz gemu y gedna zloſt byti ſſkodna. a to chcze ſwym vkazati, geſſto lyboſt budu mieti, diwagicz ſie diwoſtem geho. a tak wierziti mame. y domyſl naſs toho dochazie, ze geſt tak dobry boh, že by nicz zleho neprzepuſtil, by k nieczemu dobre nebylo. A tak geſt řekl o dyablu, naſſem pokuſſitely a protiwniku: Ne yako vkrutny wzbudilt ſem gey. Neb dyabel, acz y zlym vmyſlem, dobrze nam czyni, kdyz ſtogime w pokuſſeni, Ze on nam k wieczne radoſti koruny kuge. A pak wiecze než gedno gt hodne, aby y z andielow padly y czlowiek padl; Neb to vkazuge, že wſſe ſtworzenie geſt promienno w ſobie A yakoż geſt z niczehoz, tak by ſebu ſamo k zahynuti tahlo. Gediny boh geſt bez promieny A to, co ſie drzy boha, ſ tolik geſt, gelikož boh držeti ge racžy a prepuſtie zle, že vmie z toho wybrati dobre. A tak przepuſtil czlowieka padnuti aż y w ſmrt, aby ſwu weliku miloſt nad nim vkazal, ze gt až y vmrzieti raczil, aby gey nawratil, že gt nechtiel (str. 118) moczy, ale prawem czlowieka wynieti y dyabelſke moczy. A to gt take prawe, kdyz geſt dal rozumnemu ſtworzeni ſwobodnoſt wuole, aby dal take y mocz ke zlemu neb k dobremu ſie obratiti, aby dobrzy wietczy chwalu miely, Ze, mohſſe zle woliti, wolili dobre. A tak chtiel boh, aby wſſe bylo od nieho, czoz ſluſſie na nie, A, yakoz ſem rzekl drzewe, aby dobrzy, trpiec od zlych, odplatu wzely. 25 DIETKY. (XXXVII) Vdy geſt to prawda, geſſto boh geſt rzekl Adamowi: »kterehozkoly dne okuſyte toho drzewa, vmrzete,« an byl mnoho let potom žyw? OTECZ. Zywot Adamow y na(s) wſſech byl gt boh a ten gt rziedil a drzal w nyem ten porzad žywota toho bez nedoſtatku rozkoſſneho. A yakz 3o odſtupil hrziech(e)m czlowiek od miloſti božie, ynhed vpadl w ſmrt, hnul ſie w niem porzad, hynuti poczal a ſtarati ſie. Nemoh o, nehyna, ſtati yako drzewe w ſwem žywotu przyrozenie. A tak zpiewa koſtel žaloſtnie: »Media vita î morte fumus.« W kro(k)ot aneb proſtrzed žywota ſme w ſmrti, totiž když w krokot, buynie, yako ktwe naſs žywot, ſme w ſmrti. A tak ſwaty Auguſtyn, mluwie 35 o zdeyſſiem żywotu naſſem, prawi, ze newie, kak by gey podobniegie gme- nowal: Zywotemly ſmrtedlny czyli ſmrti žywotedlnu? A pak toho doliczuge w kniehach o mieſtu bożiem, Ze ynhed byl Adam w ſmrt vpadl a y my, zywi gſucz, w ſmrti ſme. Neb wzdy hyne a ſtara ſie, ano vbywa geho, naſs żywot.
58 Kapitola XXXVII. DIETKY. (XXXVI) Procz geſt boh ſtworzil andiela toho, geſſto by tak zly byl, aneb czlo- wieka a wieda, ze nezdrzy geho przikazanie? 5 10 15 20 OTECZ. Drzewet ſem řekl, Ze geſt wſſe vczinil p ſwu dobrotu, aby wſle podle ſweho pochopu vczaſtno bylo dobroty geho, A ze gest chtiel a chtienie geho nicz nemož przynutiti, ſwobodne gt: czoz chce, vczyni; coz chce, prze- puſti. We wſſem ſwu mocz vkazuge: dobre czyni, zle przepuſſtie; Neb nemoz gemu y gedna zloſt byti ſſkodna. a to chcze ſwym vkazati, geſſto lyboſt budu mieti, diwagicz ſie diwoſtem geho. a tak wierziti mame. y domyſl naſs toho dochazie, ze geſt tak dobry boh, že by nicz zleho neprzepuſtil, by k nieczemu dobre nebylo. A tak geſt řekl o dyablu, naſſem pokuſſitely a protiwniku: Ne yako vkrutny wzbudilt ſem gey. Neb dyabel, acz y zlym vmyſlem, dobrze nam czyni, kdyz ſtogime w pokuſſeni, Ze on nam k wieczne radoſti koruny kuge. A pak wiecze než gedno gt hodne, aby y z andielow padly y czlowiek padl; Neb to vkazuge, že wſſe ſtworzenie geſt promienno w ſobie A yakoż geſt z niczehoz, tak by ſebu ſamo k zahynuti tahlo. Gediny boh geſt bez promieny A to, co ſie drzy boha, ſ tolik geſt, gelikož boh držeti ge racžy a prepuſtie zle, že vmie z toho wybrati dobre. A tak przepuſtil czlowieka padnuti aż y w ſmrt, aby ſwu weliku miloſt nad nim vkazal, ze gt až y vmrzieti raczil, aby gey nawratil, že gt nechtiel (str. 118) moczy, ale prawem czlowieka wynieti y dyabelſke moczy. A to gt take prawe, kdyz geſt dal rozumnemu ſtworzeni ſwobodnoſt wuole, aby dal take y mocz ke zlemu neb k dobremu ſie obratiti, aby dobrzy wietczy chwalu miely, Ze, mohſſe zle woliti, wolili dobre. A tak chtiel boh, aby wſſe bylo od nieho, czoz ſluſſie na nie, A, yakoz ſem rzekl drzewe, aby dobrzy, trpiec od zlych, odplatu wzely. 25 DIETKY. (XXXVII) Vdy geſt to prawda, geſſto boh geſt rzekl Adamowi: »kterehozkoly dne okuſyte toho drzewa, vmrzete,« an byl mnoho let potom žyw? OTECZ. Zywot Adamow y na(s) wſſech byl gt boh a ten gt rziedil a drzal w nyem ten porzad žywota toho bez nedoſtatku rozkoſſneho. A yakz 3o odſtupil hrziech(e)m czlowiek od miloſti božie, ynhed vpadl w ſmrt, hnul ſie w niem porzad, hynuti poczal a ſtarati ſie. Nemoh o, nehyna, ſtati yako drzewe w ſwem žywotu przyrozenie. A tak zpiewa koſtel žaloſtnie: »Media vita î morte fumus.« W kro(k)ot aneb proſtrzed žywota ſme w ſmrti, totiž když w krokot, buynie, yako ktwe naſs žywot, ſme w ſmrti. A tak ſwaty Auguſtyn, mluwie 35 o zdeyſſiem żywotu naſſem, prawi, ze newie, kak by gey podobniegie gme- nowal: Zywotemly ſmrtedlny czyli ſmrti žywotedlnu? A pak toho doliczuge w kniehach o mieſtu bożiem, Ze ynhed byl Adam w ſmrt vpadl a y my, zywi gſucz, w ſmrti ſme. Neb wzdy hyne a ſtara ſie, ano vbywa geho, naſs żywot.
Strana 85
60 Kapitola XXXIX. 5 10 geſt v prawdie drzan ſmrti, z ſwe wuole hrziech vcziniw, Chtiel boh prawdu gey k žywotu tu ceſtu, kteruz on wiediel hodnu k tomu, nawratiti. a aby weliku ſwu miloſt vkazal, prziyal czlowieczenſtwie ſyn boży, ta wieczna mu- droſt: Byl czlowiekem y geſt. ale tak czlowieczie prawe prziyal przyrozenie, že gt bylo beze wíleho hrziechu, bez poſſkwrny, Take že nebylo dlužno w niem ſmrti, Ani to prokletie lidſke geho dotykalo; a wſſak praczowal, ſtaral ſie y neſl to prokletie, až y ſmrt trpiel, aby, neyſa dluzen, za ny za- platil dluh naſſie ſmrti A ſwym až do ſmrti poſluſſeſtwim nahradil nepoſlu- ſſenſtwie Adamowo. A kakzkoly my ſme byli poddany wieczne ſmrti, wſſak že boh wieczny trpiel za ny ſmrt, acz y ne wiecznu, dluzen gie nebyw: Stal ſie geſt za ny odklad, ačz ſme lid geho, Neb gt pſano: Ont ſwoy lid ſpaſy A yakoz w Adamowi mru wſſichny, tak w kryſtu wſſichnij obzywugy. Amen. DIETKY. (XXXIX) Ebyloly by bylo na tom doſti, aby as lehku ſmrti kryſtus vmrzel a poczeſtnu? OTECZ. Doſti by bylo, ale chtiel hoynu ſwu miloſti vkazati a take aby, widucz tak tiezku ſmrt geho a ze gt znamenal wſſechno prohrzieſſenie naſſich ſtaroſt. A czym ſie gt gich hrziech obtiezowal a za kazdu wiecz trpiel nietczo, zwlaſſtie winny ſie lekly geho welike ſprawedlnoſti, ze niczehoz zleho nenecha bez pomſty. Ay za nepo(slu)fſenſtwie Adamowo poſlufſen byl až do (str. 122) 2o smrti, Sſel na ſwu ſmrt, neſl na ſwu pleczy ſwe ſmrti drzewo! Ze gt bez dieky Adam w ſmrt vpadl, zawinnyw gie a wiecz z nye nemohl, Cryſtus dobro- wolňie beze wſſie winny ſmrt trpiel, wſſiczku mocz mage y položyti duſſy ſwu y opiet gy wzieti. Shrzieſſil czlowiek, yablko z drzewa vtrh, a kryſtus mieſto toho yablka dal ſie na drziewie powieſyti. Czlowiek chtiel yako boh byti a kryſtus dal ſie na potupnu ſmrt weſti yako lotra nehodneho. Czlowiek liboſt mie(l) w kraſe drzewa zapowiedneho a kochanie a vpadl w poruſſenie wſſech vdow y wſſech ſtran tiela ſweho A kryftus, chtie to nahraditi, trpiel we wſſech vdech y we wſſech ſtranach tiela ſweho tiezku boleſt. A ze ne- ſprawnaa, przieliſſna miloſt byla mezy Adamem a Ewu a liboſt, kdyz ſta ſobie powolila w przeſtupeni božie zapowiedij, y myſl gt gich poruſſena. Proti tomu y myſly geſt trpiel kryſtus z cziſte miloſti, ſlytowanie w ſrdcy mage, wida ſwu matku w zamutcze a tiech lotrow muku, gto ſ nim byli vkržyżowani. A tak, czož gt koly trpiel kryſtus, nicz gt netrpiel na prazdno; acz my y nemozem wſſemu rozomieti. A trpiew za ny, dal nam a oſtawil przyklad, Ze, nebudemly ſ nim trpieti, nebudem ſ nim kralowati. A tak nam przipo- ſobyl kralowſtwo, yakoz gemu przipoſobil otecz geho. ale wſſak nemnyete, byt byl muſyl zaſluzyti ſobie, trpie, kralowſtwa; ale nam geſt geho zaſluzyl, ktoz geho budem. Pak ſyn boży vmrzew, wſtal ſkoro z mrtwych, aby wzbudil nadiegy naſly, ze take wſtanem; a (str. 123) wſtupil w nebe y kraluge, aby- 40 chom czaku k temuž miely. Poſlal apoſſtolom ducha ſwateho a y geſſtie ſſele, 25 30 35 15
60 Kapitola XXXIX. 5 10 geſt v prawdie drzan ſmrti, z ſwe wuole hrziech vcziniw, Chtiel boh prawdu gey k žywotu tu ceſtu, kteruz on wiediel hodnu k tomu, nawratiti. a aby weliku ſwu miloſt vkazal, prziyal czlowieczenſtwie ſyn boży, ta wieczna mu- droſt: Byl czlowiekem y geſt. ale tak czlowieczie prawe prziyal przyrozenie, že gt bylo beze wíleho hrziechu, bez poſſkwrny, Take že nebylo dlužno w niem ſmrti, Ani to prokletie lidſke geho dotykalo; a wſſak praczowal, ſtaral ſie y neſl to prokletie, až y ſmrt trpiel, aby, neyſa dluzen, za ny za- platil dluh naſſie ſmrti A ſwym až do ſmrti poſluſſeſtwim nahradil nepoſlu- ſſenſtwie Adamowo. A kakzkoly my ſme byli poddany wieczne ſmrti, wſſak že boh wieczny trpiel za ny ſmrt, acz y ne wiecznu, dluzen gie nebyw: Stal ſie geſt za ny odklad, ačz ſme lid geho, Neb gt pſano: Ont ſwoy lid ſpaſy A yakoz w Adamowi mru wſſichny, tak w kryſtu wſſichnij obzywugy. Amen. DIETKY. (XXXIX) Ebyloly by bylo na tom doſti, aby as lehku ſmrti kryſtus vmrzel a poczeſtnu? OTECZ. Doſti by bylo, ale chtiel hoynu ſwu miloſti vkazati a take aby, widucz tak tiezku ſmrt geho a ze gt znamenal wſſechno prohrzieſſenie naſſich ſtaroſt. A czym ſie gt gich hrziech obtiezowal a za kazdu wiecz trpiel nietczo, zwlaſſtie winny ſie lekly geho welike ſprawedlnoſti, ze niczehoz zleho nenecha bez pomſty. Ay za nepo(slu)fſenſtwie Adamowo poſlufſen byl až do (str. 122) 2o smrti, Sſel na ſwu ſmrt, neſl na ſwu pleczy ſwe ſmrti drzewo! Ze gt bez dieky Adam w ſmrt vpadl, zawinnyw gie a wiecz z nye nemohl, Cryſtus dobro- wolňie beze wſſie winny ſmrt trpiel, wſſiczku mocz mage y položyti duſſy ſwu y opiet gy wzieti. Shrzieſſil czlowiek, yablko z drzewa vtrh, a kryſtus mieſto toho yablka dal ſie na drziewie powieſyti. Czlowiek chtiel yako boh byti a kryſtus dal ſie na potupnu ſmrt weſti yako lotra nehodneho. Czlowiek liboſt mie(l) w kraſe drzewa zapowiedneho a kochanie a vpadl w poruſſenie wſſech vdow y wſſech ſtran tiela ſweho A kryftus, chtie to nahraditi, trpiel we wſſech vdech y we wſſech ſtranach tiela ſweho tiezku boleſt. A ze ne- ſprawnaa, przieliſſna miloſt byla mezy Adamem a Ewu a liboſt, kdyz ſta ſobie powolila w przeſtupeni božie zapowiedij, y myſl gt gich poruſſena. Proti tomu y myſly geſt trpiel kryſtus z cziſte miloſti, ſlytowanie w ſrdcy mage, wida ſwu matku w zamutcze a tiech lotrow muku, gto ſ nim byli vkržyżowani. A tak, czož gt koly trpiel kryſtus, nicz gt netrpiel na prazdno; acz my y nemozem wſſemu rozomieti. A trpiew za ny, dal nam a oſtawil przyklad, Ze, nebudemly ſ nim trpieti, nebudem ſ nim kralowati. A tak nam przipo- ſobyl kralowſtwo, yakoz gemu przipoſobil otecz geho. ale wſſak nemnyete, byt byl muſyl zaſluzyti ſobie, trpie, kralowſtwa; ale nam geſt geho zaſluzyl, ktoz geho budem. Pak ſyn boży vmrzew, wſtal ſkoro z mrtwych, aby wzbudil nadiegy naſly, ze take wſtanem; a (str. 123) wſtupil w nebe y kraluge, aby- 40 chom czaku k temuž miely. Poſlal apoſſtolom ducha ſwateho a y geſſtie ſſele, 25 30 35 15
Strana 86
62 Kapitola XLI. 5 10 w ſwietu czyl ulozyw ſwe zadoſti. ſud to, kto račzy, Geſtlit taky hoden ſpaſenie, lečzt ſie nawrati? A to wnytrz w myſly duchownie zleho ducha obelfſtienie, sſwedenie s prawdy czlowieczie myſly Prawiet ſie tymž podobenſtwim ſtawa, Yako gt ſie w ragy bylo ſtalo o onom držewu zapowiednem. Neb kdyż gt gyż wykupen czlowiek, krztem obnowen, zwolen k diediczſtwu nebeſkemu; ale že ma gefstie pokutu prohrzieſſenie, poſoſſnoſt k hrziechu a boh dal przykazanie, aby nade wſſe milowal gey czlowiek, y że gt gym oprawen, aby dogiti mohl w niem plneho ſweho dobreho: To zly duch wida, przichazie leſtnie a podtrhuge, yako geſt byl Adama oklamal w ragy, Neb k zenie ſſel prwe a potom ženu oklamal take y Adama. Takez w czlowieku gt rozum, geſſto moz wyſſie duchownie wieczy rozomieti, a geſt tieleſenſtwie, geſſto z zadoſti tahne k nyzſſym wiecem. Y gt rozum yako muž a to tieleſenſtwie yako žena y ma muž wlaſti ženu a panowati nad ny. A tak dyabel, chtie člowieka zaweſti k milowani ſwieta, 15 poyde, wzbudij nayprw tieleſnu žadoſt k lahodam tohoto ſwieta. A pak ſkrze to bude y rozum oklaman potom, kdyz ſie weſſken obrati po tieleſne zadoſti a ſtane po tom, aby miel ſwiet (str. 126) po woly člowiek, netbage, co potom bude. Ay kakt zawodij czrt lidij od boha! Nayprw aby ſwiet tento milowali a z toho pak wplete ge w hrdoſt, w zawiſt, w hniew, w tuzebnu lenoſt a 20 w ſmutek, geſſto ſmrt czyni, a w lakomſtwo, w lakotu, w ſmilne miloſti; A po tom gedno ſtogy dyabel, aby czlowieka wieczneho zywota zbawil a w ſmrt gey odwratil zaſie. DIETKY. (XLI) Zo gich tehdy zatraczeno bude A kto geſt, by ſwieta nemilowal? Kto geſt, by z tiechto wieczy nezaſſel w niekteru, geſſto ſmrt czinie? A giž 25 ſe nenie druhe krztiti, což tehdy než ſmrt wieczna lidem? OTECZ. Neniet tak ruka bozieho miloſrdenſtwie vkracena ani tak neob- myſlnie prolil gt kryſtus ſwu krew drahu; Ale dal geſt mocz ne gedno krztu, ale take y giny koſtelnim ſwatoſtem, Mezy nymiž pokanie druhy krzeſt ſlowe. To, kdyz ge�t prawe, donyzd čzlowiek zde na ſwietie, nikdy nenie pozdye. 3o tot ſhlazuge take hrziechy. O tom božiem miloſrdij mluwi ſwaty Rzehorž, wzem ono ſlowo: Y zdaly wrtadlem prowrtaſs lanytwu anebo licze welrybu? y die, mienie dyabla tiem welrybem: Dobrze hoſpodin prowrtal gest licze welrybu. Neb mocy ſweho miloſrdie tak geſt zgednal proti zloſti naſſeho ſtareho neprzietele, Ze mnohokrat y ty ztraty, geſſto gyz byli w vſtech geho, Neb 35 ty, geſſto, bywſſe w hrzieſſiech, y wygdu z nych a budu k newynnye nawra- czeni, yako by dyablu z vſt wypadly. A kto geſt, by vſſel vſt welryba toho? Kto (str. 127) gest, by sie hrziechu nedopuſtil? Ktoli by take z vſt geho, když pohlti koho, mohl vgiti, kdy by lanytwa licze geho nebyla prowrtana? Zdali geſt nedrzal ſwateho Petra, (když) 40 Boha zaprzel? Zdali geſt nebyl Dawida popadl w ſſerednem ſmilſtwu? Ale kdyz z gich kazdy pokanim ſie nawratil k žywotu, zuſt z vſt ztratil ge ten welryb ſkrze lanytwu licze ſweho prowrtaneho.
62 Kapitola XLI. 5 10 w ſwietu czyl ulozyw ſwe zadoſti. ſud to, kto račzy, Geſtlit taky hoden ſpaſenie, lečzt ſie nawrati? A to wnytrz w myſly duchownie zleho ducha obelfſtienie, sſwedenie s prawdy czlowieczie myſly Prawiet ſie tymž podobenſtwim ſtawa, Yako gt ſie w ragy bylo ſtalo o onom držewu zapowiednem. Neb kdyż gt gyż wykupen czlowiek, krztem obnowen, zwolen k diediczſtwu nebeſkemu; ale že ma gefstie pokutu prohrzieſſenie, poſoſſnoſt k hrziechu a boh dal przykazanie, aby nade wſſe milowal gey czlowiek, y że gt gym oprawen, aby dogiti mohl w niem plneho ſweho dobreho: To zly duch wida, przichazie leſtnie a podtrhuge, yako geſt byl Adama oklamal w ragy, Neb k zenie ſſel prwe a potom ženu oklamal take y Adama. Takez w czlowieku gt rozum, geſſto moz wyſſie duchownie wieczy rozomieti, a geſt tieleſenſtwie, geſſto z zadoſti tahne k nyzſſym wiecem. Y gt rozum yako muž a to tieleſenſtwie yako žena y ma muž wlaſti ženu a panowati nad ny. A tak dyabel, chtie člowieka zaweſti k milowani ſwieta, 15 poyde, wzbudij nayprw tieleſnu žadoſt k lahodam tohoto ſwieta. A pak ſkrze to bude y rozum oklaman potom, kdyz ſie weſſken obrati po tieleſne zadoſti a ſtane po tom, aby miel ſwiet (str. 126) po woly člowiek, netbage, co potom bude. Ay kakt zawodij czrt lidij od boha! Nayprw aby ſwiet tento milowali a z toho pak wplete ge w hrdoſt, w zawiſt, w hniew, w tuzebnu lenoſt a 20 w ſmutek, geſſto ſmrt czyni, a w lakomſtwo, w lakotu, w ſmilne miloſti; A po tom gedno ſtogy dyabel, aby czlowieka wieczneho zywota zbawil a w ſmrt gey odwratil zaſie. DIETKY. (XLI) Zo gich tehdy zatraczeno bude A kto geſt, by ſwieta nemilowal? Kto geſt, by z tiechto wieczy nezaſſel w niekteru, geſſto ſmrt czinie? A giž 25 ſe nenie druhe krztiti, což tehdy než ſmrt wieczna lidem? OTECZ. Neniet tak ruka bozieho miloſrdenſtwie vkracena ani tak neob- myſlnie prolil gt kryſtus ſwu krew drahu; Ale dal geſt mocz ne gedno krztu, ale take y giny koſtelnim ſwatoſtem, Mezy nymiž pokanie druhy krzeſt ſlowe. To, kdyz ge�t prawe, donyzd čzlowiek zde na ſwietie, nikdy nenie pozdye. 3o tot ſhlazuge take hrziechy. O tom božiem miloſrdij mluwi ſwaty Rzehorž, wzem ono ſlowo: Y zdaly wrtadlem prowrtaſs lanytwu anebo licze welrybu? y die, mienie dyabla tiem welrybem: Dobrze hoſpodin prowrtal gest licze welrybu. Neb mocy ſweho miloſrdie tak geſt zgednal proti zloſti naſſeho ſtareho neprzietele, Ze mnohokrat y ty ztraty, geſſto gyz byli w vſtech geho, Neb 35 ty, geſſto, bywſſe w hrzieſſiech, y wygdu z nych a budu k newynnye nawra- czeni, yako by dyablu z vſt wypadly. A kto geſt, by vſſel vſt welryba toho? Kto (str. 127) gest, by sie hrziechu nedopuſtil? Ktoli by take z vſt geho, když pohlti koho, mohl vgiti, kdy by lanytwa licze geho nebyla prowrtana? Zdali geſt nedrzal ſwateho Petra, (když) 40 Boha zaprzel? Zdali geſt nebyl Dawida popadl w ſſerednem ſmilſtwu? Ale kdyz z gich kazdy pokanim ſie nawratil k žywotu, zuſt z vſt ztratil ge ten welryb ſkrze lanytwu licze ſweho prowrtaneho.
Strana 87
64 Kapitola XLIII. 5 ge?, lecz przytahne gey nebeſky otecz. A tak naywiecz na daru božiem zaležy czlowieczie obracenie. Pak mluwi o tom daru božym ſwaty Rzehorz, wzem ono ſlowo: »y kto mi gt dal, abych ſie oplatil gemu?« a die : Giftie y zadny gt nedal bohu prwe, aby pak on oplatil ſie gemu ſwym darem, kdyz bychô, bez geho daru dobre ſkutky cziniecz, zaſluzyli daru geho, kak to bude prawda, Geſſto geſt rzekl prorok: Miloſrdenstwie geho, totiž božie przedeſſlo gt mie? kdy by naſſe gey milowanie zaſlužilo A pak on nas milowal, nerzeklo by piſmo: Ne yako bychom my prwe boha milowaly, ale že on geſt nas milowal prwe. kdy io bychom ſwu mocy bez nieho czinily czo dobreho, kde gt to, gto geſt ſam rzekl: Beze mne nemožete nicz vcziniti? Pakly kto mny, by myſſlenim dobrym nayprwe zaſlužyl, aby pak dano bylo gemu cziniti dobrze, Nerzekl by ſwaty Pawel: Ne proto, bychom czo ſamy s ſebu myſlyti mohly dobreho, ale wſſeczka mocz naſſe geſt od boha. Protoz kazdy ma wyryti z ſweho ſrdce wſſeczko 15 korzenie, vfanie (str. 130) w ſie; A w boh vffay, geho daru žaday k obraceny ſwemu, Neb od niehot gt wſſe dobre naſſe. Amen. DIETKY. (XLIII) Ož tehdy czyni w nas ſwobodnoſt wole? OTECZ. Rzekl ſem, Ze kakzkoly nayprwe geſt bożiem darem obracenie czlowiecżie k bohu, wſſak y od wole naſſie to ma byti. Neb wſſe- 20 mohuczy hoſpodin tiem, kterez raczy k ſpaſeni przyweſti, Nayprwe wle dar miloſti ſwe, geſſto pohne gich, ale ſwobodnoſti gy neoteyme, že bude chtieti dobremu; A kdyz giž chce dobremu a obliby, tehdy opiet dar božy pomož, že y ſkutkem bude mocy to dobre dokonati. To ſwaty rzehorz vkazuge, rzka: Wrchňie miloſt bożie nayprwe w nas 25 k naſſemu ſpaſeny czyni nietczo bez nas, aby, když poyde po ny wole naſſe, to dobre, gehož gyz wzbuzenim gegie žadame, czinila ſ nami. A wſſak to dobre, geſſto ſme, nayprwe darê božie miloſti wzbuzeni k nyemu, [A] chtiely, poczely y dokonaly, a že božie dobrota pržedchodij ny, To nam vkazuge ſwaty Pawel, rzka: Miloſti božy ſem, cožkoly ſem. A w teež rzecžy vkazuge, ze po tom daru ſſla gt wole geho, kdyz die: A miloſt geho nebyla gt we mnie prazdna, ale praczowal ſem wiece než giny. A rozomiege tomu, že y toho gt ſam ſebu nemiel, ze geſt praczowal, wyrzekl: ale ne ya tot Igt] praczowal ſem. A wſſak, že gt wole geho byla z božym darem a pracze geho, dořzekl: Ale ſe mnu dar bozie miloſti. nebyl by rzekl: ſe mnu, kdyby wole geho a pracze neſſla ſ tiem darem, gto (str. 131) gt wzbudil gey a pomahal gemu. A tak, chtie vkazati, že nicz nenie prace geho neb wuole, die: Ne ya. A že gt z ſwe wuole pracowal s darem bozym, dorzekl: ale dar božie miloſti ſe mnu. Swaty Auguſtyn, o temz mluwie, die: Przedchazie boh ſwym darem, ze ten, gto gest nechtiel, bude chtieti a gde f tiem, gto chce, pomahage, aby daremnie nebylo chtienie geho, die take k tomu ſwaty Bernart: Tuto wiecz trogy boh w nas czini: da myſlyti dobre, da chtieti a da dokonati. Prwe czyni 30 35 40
64 Kapitola XLIII. 5 ge?, lecz przytahne gey nebeſky otecz. A tak naywiecz na daru božiem zaležy czlowieczie obracenie. Pak mluwi o tom daru božym ſwaty Rzehorz, wzem ono ſlowo: »y kto mi gt dal, abych ſie oplatil gemu?« a die : Giftie y zadny gt nedal bohu prwe, aby pak on oplatil ſie gemu ſwym darem, kdyz bychô, bez geho daru dobre ſkutky cziniecz, zaſluzyli daru geho, kak to bude prawda, Geſſto geſt rzekl prorok: Miloſrdenstwie geho, totiž božie przedeſſlo gt mie? kdy by naſſe gey milowanie zaſlužilo A pak on nas milowal, nerzeklo by piſmo: Ne yako bychom my prwe boha milowaly, ale že on geſt nas milowal prwe. kdy io bychom ſwu mocy bez nieho czinily czo dobreho, kde gt to, gto geſt ſam rzekl: Beze mne nemožete nicz vcziniti? Pakly kto mny, by myſſlenim dobrym nayprwe zaſlužyl, aby pak dano bylo gemu cziniti dobrze, Nerzekl by ſwaty Pawel: Ne proto, bychom czo ſamy s ſebu myſlyti mohly dobreho, ale wſſeczka mocz naſſe geſt od boha. Protoz kazdy ma wyryti z ſweho ſrdce wſſeczko 15 korzenie, vfanie (str. 130) w ſie; A w boh vffay, geho daru žaday k obraceny ſwemu, Neb od niehot gt wſſe dobre naſſe. Amen. DIETKY. (XLIII) Ož tehdy czyni w nas ſwobodnoſt wole? OTECZ. Rzekl ſem, Ze kakzkoly nayprwe geſt bożiem darem obracenie czlowiecżie k bohu, wſſak y od wole naſſie to ma byti. Neb wſſe- 20 mohuczy hoſpodin tiem, kterez raczy k ſpaſeni przyweſti, Nayprwe wle dar miloſti ſwe, geſſto pohne gich, ale ſwobodnoſti gy neoteyme, že bude chtieti dobremu; A kdyz giž chce dobremu a obliby, tehdy opiet dar božy pomož, že y ſkutkem bude mocy to dobre dokonati. To ſwaty rzehorz vkazuge, rzka: Wrchňie miloſt bożie nayprwe w nas 25 k naſſemu ſpaſeny czyni nietczo bez nas, aby, když poyde po ny wole naſſe, to dobre, gehož gyz wzbuzenim gegie žadame, czinila ſ nami. A wſſak to dobre, geſſto ſme, nayprwe darê božie miloſti wzbuzeni k nyemu, [A] chtiely, poczely y dokonaly, a že božie dobrota pržedchodij ny, To nam vkazuge ſwaty Pawel, rzka: Miloſti božy ſem, cožkoly ſem. A w teež rzecžy vkazuge, ze po tom daru ſſla gt wole geho, kdyz die: A miloſt geho nebyla gt we mnie prazdna, ale praczowal ſem wiece než giny. A rozomiege tomu, že y toho gt ſam ſebu nemiel, ze geſt praczowal, wyrzekl: ale ne ya tot Igt] praczowal ſem. A wſſak, že gt wole geho byla z božym darem a pracze geho, dořzekl: Ale ſe mnu dar bozie miloſti. nebyl by rzekl: ſe mnu, kdyby wole geho a pracze neſſla ſ tiem darem, gto (str. 131) gt wzbudil gey a pomahal gemu. A tak, chtie vkazati, že nicz nenie prace geho neb wuole, die: Ne ya. A že gt z ſwe wuole pracowal s darem bozym, dorzekl: ale dar božie miloſti ſe mnu. Swaty Auguſtyn, o temz mluwie, die: Przedchazie boh ſwym darem, ze ten, gto gest nechtiel, bude chtieti a gde f tiem, gto chce, pomahage, aby daremnie nebylo chtienie geho, die take k tomu ſwaty Bernart: Tuto wiecz trogy boh w nas czini: da myſlyti dobre, da chtieti a da dokonati. Prwe czyni 30 35 40
Strana 88
66 Kapitola XLIV. 5 A tak bude boh ſ nim a on ſ bohem weczerzeti yako dwa przietele w miloſti gedne. Boh w takem czlowieku bude liboſt mieti a czlowiek w boźe. A take o tom mluwi ſwaty Rzehorz, rzka: To dobre, czoz czinime, geſt y bohem y namy: Bohem geſt, ze przedeyde ſwymi dary; a namy geſt, že wuole naſſe przyſtupy k tomu, kdy by nebylo bohem, z czeho bychom gemu na wieky wzdawaly dieku; A kdy by namy nebylo, z czeho bychom k odplatie nadiegy miely? ale ze nedarmo budem bohu diekowati, wieme, ze dar ſmilowanie geho przedchodij nas, wzbuzuge ny; A že n(e)darêni czaku k odplatie mame, wieme, že to bude z wole naſſie, že ſie gt hnula k tomu, k nyemuž gie ponukl dar 10 božie miloſti. DIETKY. (XLIV) iwno geſt to nam, Ze (str. 134) boh, wſſe moha a gſa naywyſs dobry, Procz ne kazdemu wlee tak ſylnie daru ſweho, až by y wzbudil k dobremu wuoly geho, aby tak wſſichny ſpaſeni byli. wſſak wieme, že by to mohl vcziniti. O dietky, kterak gt to tayny ſud božy, nedoſiehne toho y gedê na AOTECZA. ſwietie rozum. Welika, bezednie hlubokoſt ſu ſudowe bozy, yako die žaltarz. Y kto mnohych takowych wieczy doſiehne ſwym ſmyſlem: Procz toto neb toto? Procz boh, moha, wſſak ne wſſech k ſpaſeny zawola? Procz gednomu ſwe miloſti dar da a druhemu neda? Geden byl oddawna dobry a odwrati 20 ſie ku poſledku, Druhy zly bude po wſſe ſwe dny a ku poſledku obrati ſie, A od dobrych niekdy zle dieti wygdu neb dobre ode zlych. Tut muſy vmlknuti kazdy yazyk, k teet odpowiedij oniemie y nayhowornieyſſy. Tut mož kazdy ſwym ſrdcem pokrzyknuti s ſwatym Pawlem — genz zmienyw ſie o tom, Ze geſt boh zuoſtawil w newierze lid žydowſky, ſ nymyž czinil tak 25 mnoho diwow; Wſſak dal zahynuti wietczy gich ſtranie A pak pohanſtwu hlupemu pomohl — pokrzikl a rzka: O wyſoſti bohatſtwie mudroſti a vmienie bozieho, kak ſu neſtihnuty ſudowe geho a czeſty geho! Y kto geſt poznal ſmyſl božy? 15 a wſſakt ſ wamy chcy rzeczy o tom podrzeti, Nemage za to, by zde 30 mohly tomu, kudy to gt, owſſem ſrozumieti; ale aby, rozdrazdiecz ſie, byli toho pilni, aby weſſly w nebeſke ſwietlo, kdez by bez zaſlony widiely boha, w niemž by miely plne a prawe poznanie wſſeho. Y prawimt wam to, že we (str. 135) wſſem ſwietie zde y w pekelnych propaſtech y v wyſoſti nebeſke nicz ſie nediege, gedine to, czo geſt nebeſkym kralem aneb przykazano aneb przepuſſtieno podle geho newyprawne, giez geſt nelze obmyſliti, ſprawedlnoſti. Neb wſſe geſt w geho mudroſti zporziezeno a wſſe gt dobrze; Acz czo zleho przepuſti komu vcziniti, y to geſt dobrze a ſprawedliwe. Die geden opat w pomluwach ſtarych otczow: Sluſſie nam bez pohnutie wiery wierzyti, že owſſem nicz nediege sie bez wuole božie, Neb wſse gest aneb woly geho anebo geho przepuſſtienim. Tiem pak czynem boh, kdyz chcze koho bez ſwe pomocy zuoſtawiti k zahynuti, tot vczini ſprawedliwie. Neb to geſt ſprawne, aby tak nechal wiecy, yakoz gt ge zgednal w gich przirozeni, a tak pomahal, 35 40
66 Kapitola XLIV. 5 A tak bude boh ſ nim a on ſ bohem weczerzeti yako dwa przietele w miloſti gedne. Boh w takem czlowieku bude liboſt mieti a czlowiek w boźe. A take o tom mluwi ſwaty Rzehorz, rzka: To dobre, czoz czinime, geſt y bohem y namy: Bohem geſt, ze przedeyde ſwymi dary; a namy geſt, že wuole naſſe przyſtupy k tomu, kdy by nebylo bohem, z czeho bychom gemu na wieky wzdawaly dieku; A kdy by namy nebylo, z czeho bychom k odplatie nadiegy miely? ale ze nedarmo budem bohu diekowati, wieme, ze dar ſmilowanie geho przedchodij nas, wzbuzuge ny; A že n(e)darêni czaku k odplatie mame, wieme, že to bude z wole naſſie, že ſie gt hnula k tomu, k nyemuž gie ponukl dar 10 božie miloſti. DIETKY. (XLIV) iwno geſt to nam, Ze (str. 134) boh, wſſe moha a gſa naywyſs dobry, Procz ne kazdemu wlee tak ſylnie daru ſweho, až by y wzbudil k dobremu wuoly geho, aby tak wſſichny ſpaſeni byli. wſſak wieme, že by to mohl vcziniti. O dietky, kterak gt to tayny ſud božy, nedoſiehne toho y gedê na AOTECZA. ſwietie rozum. Welika, bezednie hlubokoſt ſu ſudowe bozy, yako die žaltarz. Y kto mnohych takowych wieczy doſiehne ſwym ſmyſlem: Procz toto neb toto? Procz boh, moha, wſſak ne wſſech k ſpaſeny zawola? Procz gednomu ſwe miloſti dar da a druhemu neda? Geden byl oddawna dobry a odwrati 20 ſie ku poſledku, Druhy zly bude po wſſe ſwe dny a ku poſledku obrati ſie, A od dobrych niekdy zle dieti wygdu neb dobre ode zlych. Tut muſy vmlknuti kazdy yazyk, k teet odpowiedij oniemie y nayhowornieyſſy. Tut mož kazdy ſwym ſrdcem pokrzyknuti s ſwatym Pawlem — genz zmienyw ſie o tom, Ze geſt boh zuoſtawil w newierze lid žydowſky, ſ nymyž czinil tak 25 mnoho diwow; Wſſak dal zahynuti wietczy gich ſtranie A pak pohanſtwu hlupemu pomohl — pokrzikl a rzka: O wyſoſti bohatſtwie mudroſti a vmienie bozieho, kak ſu neſtihnuty ſudowe geho a czeſty geho! Y kto geſt poznal ſmyſl božy? 15 a wſſakt ſ wamy chcy rzeczy o tom podrzeti, Nemage za to, by zde 30 mohly tomu, kudy to gt, owſſem ſrozumieti; ale aby, rozdrazdiecz ſie, byli toho pilni, aby weſſly w nebeſke ſwietlo, kdez by bez zaſlony widiely boha, w niemž by miely plne a prawe poznanie wſſeho. Y prawimt wam to, že we (str. 135) wſſem ſwietie zde y w pekelnych propaſtech y v wyſoſti nebeſke nicz ſie nediege, gedine to, czo geſt nebeſkym kralem aneb przykazano aneb przepuſſtieno podle geho newyprawne, giez geſt nelze obmyſliti, ſprawedlnoſti. Neb wſſe geſt w geho mudroſti zporziezeno a wſſe gt dobrze; Acz czo zleho przepuſti komu vcziniti, y to geſt dobrze a ſprawedliwe. Die geden opat w pomluwach ſtarych otczow: Sluſſie nam bez pohnutie wiery wierzyti, že owſſem nicz nediege sie bez wuole božie, Neb wſse gest aneb woly geho anebo geho przepuſſtienim. Tiem pak czynem boh, kdyz chcze koho bez ſwe pomocy zuoſtawiti k zahynuti, tot vczini ſprawedliwie. Neb to geſt ſprawne, aby tak nechal wiecy, yakoz gt ge zgednal w gich przirozeni, a tak pomahal, 35 40
Strana 89
68 Kapitola XLVI. 5 miloſti obraczugy; Geſſto, widucz, ze gim mnoho odpuſſtieno, milugy welmy. Ale gſu negedni, geſſto nemnie, by mnoho gim bylo odpuſſtieno, y milugy malo. Zdali by nemiel ten welmy boha milowati, komuž by boh netolik mnoho odpuſtil prohrzieſſenie, ale y wyſtrziehl geho y ſpomohl gemu, aby ani gey zprznil hrziech takowy? a tak wiece geſt takeho w tom boh milowal než onoho, gemuž geſt przezrziel ſie zſſerediti, By pak taky miel wietſſy miloſt k bohu nad onoho, geſſto geſt w hrziech padl; Neb tolikuž, y wiecznu chwalu mielt by naden. Tak matka božie nade wſſe ma chwalu. Neb cžim kto zde wezme wietczy 10 plnoſt darow božich, (tiem) wietczy cze�t a chwalu na wieky wezme. Zná to a mam za to, ze wietczy gt ſwata Marzy (str. 138) Mandalena nezly ſwata Margreta; myloſty Ale, by tuž horum byhor byla ſwata margreta miloſt miela yako ſwata Marzy mandalena, byla by wietczy nezly geſt tato. Ale. mudry hoſpodin w ſwem zpuoſobu Ze gedny boh miluge wiece - gelykoz wnyeczem aoni pak boha 15 menie Adruzy pak milugy wiece aboh ge wnieczem milowal menie Neblu- dimt, piſmot to ſwiedczy, Ze ſwateho Yana kryſtus milowal mymo ſwateho Petra; A ſwaty Petr milowal kryſta wiece, menie fa milowan. ale proto gt to owſſem prawda, že nebude ſſkoditi hrzieſſnemu, ze geſt byl hrzieſſnym, kdyz ſie obrati k bohu od ſwych hrziechow a bude welmy boha milowati, 20 wida, že mu geſt mnoho bohem odpuſſtieno. DIETKY. (XLVI) Co gt to, geſſto lidem tak przekažie, že ſie chutnie k bohu neobratie ani ſie wzhrozie geho ſprawedlnoſti ani ſie w miloſti geho tak rozchutnagy, až by ſie wydrzely z czeliſti dyablu; A niekto, wzdychawſſe y plakawſſe, poſluchagicz božieho ſlowa aneb kleczicz przed oltarzê A odeyducz, budu 25 taczyž yako drzewe? OTECZ. Pomnitely, dietky, geſſto kryſtus prawil ono podobenſtwie, Ze wyſſel geſt, sege, rozſiewacz ſemene ſweho: Gedno padlo mezy trnye, druhe podle cesty, Trzetie w ſkalu A cztwrte w dobru roly, tat gt powieſt k waſſy otazce. Neb rožliczni ſlyſſie neb cztu ſlowo bożie aneb gym niekdy w koſtele 30 nyekake nabozenſtwiczko na myſl przide. Tot ſu ſemena ſpaſytedlna. Ale, yakz to ſiemie, geſſto padne w trnie, vžytka neprzineſe; Neb (str. 139) kdyz ſie rozmuož trnie, vduſy ge: Takez, kdyz vſlyſſie bohatecz ſlowo božie, genž nade wſſe wažy mieti mnoho, geſſto nenie ſrdce Dawidowa, Genžto, acž mnoho miel ſbožie, wſſak nebyl k niemu ſrdcem welnul. Neb to znal a rzka: Dobre 35 mnye zakon twych vſt nad tiſycze zlatta a strziebra; A radieſſe y ginym a rzka: Budelit ſbożie wam przybywati, neprzikladay k woly božie. A geſſto die: »A ſczakay«, ke ſſtaani napomina: totiž w tom ſtoy bez rozpaczy, až ſie y docze- kaſs koruny, geſito gt od poczatku ſlybena, ale teprw bude sſtaloſti dana. Ay tot ceſta, geſſto tiežete, co ma hrzieſſny vcziniti! rzkut: Odwratie sie od swe zle 40 ceſty, obrat ſie k bohu; a poczna ceſtu tuto, dokonay gy, wieda, že wſſichny hrzieſſy magy poczet a mieru, Ale božie milofrdenstwie nad poczet gt y nad mieru.
68 Kapitola XLVI. 5 miloſti obraczugy; Geſſto, widucz, ze gim mnoho odpuſſtieno, milugy welmy. Ale gſu negedni, geſſto nemnie, by mnoho gim bylo odpuſſtieno, y milugy malo. Zdali by nemiel ten welmy boha milowati, komuž by boh netolik mnoho odpuſtil prohrzieſſenie, ale y wyſtrziehl geho y ſpomohl gemu, aby ani gey zprznil hrziech takowy? a tak wiece geſt takeho w tom boh milowal než onoho, gemuž geſt przezrziel ſie zſſerediti, By pak taky miel wietſſy miloſt k bohu nad onoho, geſſto geſt w hrziech padl; Neb tolikuž, y wiecznu chwalu mielt by naden. Tak matka božie nade wſſe ma chwalu. Neb cžim kto zde wezme wietczy 10 plnoſt darow božich, (tiem) wietczy cze�t a chwalu na wieky wezme. Zná to a mam za to, ze wietczy gt ſwata Marzy (str. 138) Mandalena nezly ſwata Margreta; myloſty Ale, by tuž horum byhor byla ſwata margreta miloſt miela yako ſwata Marzy mandalena, byla by wietczy nezly geſt tato. Ale. mudry hoſpodin w ſwem zpuoſobu Ze gedny boh miluge wiece - gelykoz wnyeczem aoni pak boha 15 menie Adruzy pak milugy wiece aboh ge wnieczem milowal menie Neblu- dimt, piſmot to ſwiedczy, Ze ſwateho Yana kryſtus milowal mymo ſwateho Petra; A ſwaty Petr milowal kryſta wiece, menie fa milowan. ale proto gt to owſſem prawda, že nebude ſſkoditi hrzieſſnemu, ze geſt byl hrzieſſnym, kdyz ſie obrati k bohu od ſwych hrziechow a bude welmy boha milowati, 20 wida, že mu geſt mnoho bohem odpuſſtieno. DIETKY. (XLVI) Co gt to, geſſto lidem tak przekažie, že ſie chutnie k bohu neobratie ani ſie wzhrozie geho ſprawedlnoſti ani ſie w miloſti geho tak rozchutnagy, až by ſie wydrzely z czeliſti dyablu; A niekto, wzdychawſſe y plakawſſe, poſluchagicz božieho ſlowa aneb kleczicz przed oltarzê A odeyducz, budu 25 taczyž yako drzewe? OTECZ. Pomnitely, dietky, geſſto kryſtus prawil ono podobenſtwie, Ze wyſſel geſt, sege, rozſiewacz ſemene ſweho: Gedno padlo mezy trnye, druhe podle cesty, Trzetie w ſkalu A cztwrte w dobru roly, tat gt powieſt k waſſy otazce. Neb rožliczni ſlyſſie neb cztu ſlowo bożie aneb gym niekdy w koſtele 30 nyekake nabozenſtwiczko na myſl przide. Tot ſu ſemena ſpaſytedlna. Ale, yakz to ſiemie, geſſto padne w trnie, vžytka neprzineſe; Neb (str. 139) kdyz ſie rozmuož trnie, vduſy ge: Takez, kdyz vſlyſſie bohatecz ſlowo božie, genž nade wſſe wažy mieti mnoho, geſſto nenie ſrdce Dawidowa, Genžto, acž mnoho miel ſbožie, wſſak nebyl k niemu ſrdcem welnul. Neb to znal a rzka: Dobre 35 mnye zakon twych vſt nad tiſycze zlatta a strziebra; A radieſſe y ginym a rzka: Budelit ſbożie wam przybywati, neprzikladay k woly božie. A geſſto die: »A ſczakay«, ke ſſtaani napomina: totiž w tom ſtoy bez rozpaczy, až ſie y docze- kaſs koruny, geſito gt od poczatku ſlybena, ale teprw bude sſtaloſti dana. Ay tot ceſta, geſſto tiežete, co ma hrzieſſny vcziniti! rzkut: Odwratie sie od swe zle 40 ceſty, obrat ſie k bohu; a poczna ceſtu tuto, dokonay gy, wieda, že wſſichny hrzieſſy magy poczet a mieru, Ale božie milofrdenstwie nad poczet gt y nad mieru.
Strana 90
70 Kapitola XLVII. ale dobrowolnie prziſtupily k nyemu od prawdy. a protoz boh wietſſy ſtranu lida zuoſtawil bez pomoczy daru ſweho, aby vkazal, ze gt wſſem bylo obeczne zahynutie prohrzieſſenym, kdyby niektery nepomohl odtud z ſwe miloſti. Tudy take boh nevczyni krzywdy dyablu. pomaha, komuž chtie, ſwym darem z moczy geho (tak), ze nezborzy [boh] vſtaweneho biehu, ale tak wlee ſwu miloſt, tak na- pomene, ze proto woly neoteyme ſwobodnoſti. Ale promieny czlowiek, chtie bez przynuczenie, woli; A acz (str. 142) ſie promieny, wſſak wzdy gt wuole: byla gt, chtiecz zlemu; bude taž wuole, chtiecz dobremu. A tak ten dar božieho ſmilo- wanie wzbudij wuoly, ale neodeyme gy ſwobodnoſti: kdyz chce, przyſtupy; neprziſtupila by, by nechtiela. A kdyz k tomu prwemu daru božiemu pohne ſie czlowiek a przyda woly, przyprawuge ſie k druhemu daru, gymž ma czlowiek wzacen bohu byti. Neb to powolenie geſt, geſſto gemu rziekagy vczeni: Ze, chczely czlowiek vcžaſtyn byti, ma to vcziniti, czo zaležy na niem. A tuz pak druhy dar, gto gey vczyni wzaczna bohu, bude dan gemu. A kdyz ſie woly ſwu czlowiek ſgedna y ſ tiê darem, vſyluge, praczuge podle wuole božie w ſſlechetnoſtech, zaſluzy odplaty; A pakly ſie hrziechem protiwi, tehdy pokuty. A w kteremž ſtogy czlowiek do koncze wieku ſweho zde na ſwietie, toho odplatu w božiem wieku bez koncze na onom ſwietie bude mieti. A tak bude prawa rzecz ſwateho Augustyna, gessto ge rzekl: Ten, geſsto gt tie bez twe pomoczy ſtworzil, bez twe pomocy ſprawedlna tebe nevczyni. y to gł prawda, že boh gedno ſwe dary w nas korynugye. Neb on zbudij wuoly naſſy A wole, když pomoczy geho przyſtupy k dobremu, Vczyni mieſto a ceſtu k ſobie miloſti geho, aby nebylo neſprawne ſprawedlnoſti geho nad nerodnym ſie ſmilowati A geſſto by miel prziekazu boziem darom. y bywat dwogim 25 czynem prziekaza bożiem darom. Gedna geſt zatwrdiele ſrdce we zle wuoly, O niemz gt pſano: W zlobywu duſſy neweyde mudroſt. (str. 143) Druha geſt prziekaza, kdyz czlowiek miloſti welne k tomuto ſwietu, ze, yako by nemohl, Tak nebude chtieti rozomieti, kak gt zly ſwiet a kterak gest gemu zahynuti A kterak ge dobre dogiti bydla nebeſkeho. a tak nebude tbati, czo piſmo 30 radij, czo przietel wierny aneb boh w ſrdcy. A protoz, ktoz ſie czyge, ze gt obwazan kteru prziekazu božym dar(uo)m, chczely dogiti ſpaſenie, vczin to, co gt na niem: powol dobremu ponuknuti, dobre radie, przemož zly ſwoy obiczey dobrym A przypraw ſwe ſrdce, at gt powolno przigieti bożie dary prwnie y druhe, aby byl gimi wzaczen bohu a byl ſyn miloſrdenſtwie, ale ne ſyn 35 hniewu. Ale czakateli ode mne, abych plnu wam vczinil odpowied k waſſie otazce, Ote mne a ſnad ani od gineho nedoczakate. Nebot to boh czyni ſwym tay- nym ſudem, ale wſſak wzdy ſprawedlnym. Nad kym ſie ſmiluge, tomu milo- ſrdenſtwie vkaže; A komuž vkaže miloſrdenſtwie, nad tiê ſie ſmiluge; a kterež 40 zuoſtawi w zahynuti, to vczini ſwu ſprawedlnoſti a tu on ſam zna. Y mluwi o tom wiece ſwaty Rzehorz, kterak hoſpodin diwne wiecy gedna w ſwem taynem ſudie, wzem ono ſlowo, geſſto gt w kniehach rzečzeno: »Y zdaly wiefs porzad nebeſky a powieſs na zemy, procz geſt, czož w nich gt?« Y die: toho vplnie nemož przigiti y gednomu, Donydz gt w tomto žywotu. abych(om), 45 od menſſich wieczy počznucz, k wietczim przyſſly: y kto gt ten, by rozomiel 5 10 15 20
70 Kapitola XLVII. ale dobrowolnie prziſtupily k nyemu od prawdy. a protoz boh wietſſy ſtranu lida zuoſtawil bez pomoczy daru ſweho, aby vkazal, ze gt wſſem bylo obeczne zahynutie prohrzieſſenym, kdyby niektery nepomohl odtud z ſwe miloſti. Tudy take boh nevczyni krzywdy dyablu. pomaha, komuž chtie, ſwym darem z moczy geho (tak), ze nezborzy [boh] vſtaweneho biehu, ale tak wlee ſwu miloſt, tak na- pomene, ze proto woly neoteyme ſwobodnoſti. Ale promieny czlowiek, chtie bez przynuczenie, woli; A acz (str. 142) ſie promieny, wſſak wzdy gt wuole: byla gt, chtiecz zlemu; bude taž wuole, chtiecz dobremu. A tak ten dar božieho ſmilo- wanie wzbudij wuoly, ale neodeyme gy ſwobodnoſti: kdyz chce, przyſtupy; neprziſtupila by, by nechtiela. A kdyz k tomu prwemu daru božiemu pohne ſie czlowiek a przyda woly, przyprawuge ſie k druhemu daru, gymž ma czlowiek wzacen bohu byti. Neb to powolenie geſt, geſſto gemu rziekagy vczeni: Ze, chczely czlowiek vcžaſtyn byti, ma to vcziniti, czo zaležy na niem. A tuz pak druhy dar, gto gey vczyni wzaczna bohu, bude dan gemu. A kdyz ſie woly ſwu czlowiek ſgedna y ſ tiê darem, vſyluge, praczuge podle wuole božie w ſſlechetnoſtech, zaſluzy odplaty; A pakly ſie hrziechem protiwi, tehdy pokuty. A w kteremž ſtogy czlowiek do koncze wieku ſweho zde na ſwietie, toho odplatu w božiem wieku bez koncze na onom ſwietie bude mieti. A tak bude prawa rzecz ſwateho Augustyna, gessto ge rzekl: Ten, geſsto gt tie bez twe pomoczy ſtworzil, bez twe pomocy ſprawedlna tebe nevczyni. y to gł prawda, že boh gedno ſwe dary w nas korynugye. Neb on zbudij wuoly naſſy A wole, když pomoczy geho przyſtupy k dobremu, Vczyni mieſto a ceſtu k ſobie miloſti geho, aby nebylo neſprawne ſprawedlnoſti geho nad nerodnym ſie ſmilowati A geſſto by miel prziekazu boziem darom. y bywat dwogim 25 czynem prziekaza bożiem darom. Gedna geſt zatwrdiele ſrdce we zle wuoly, O niemz gt pſano: W zlobywu duſſy neweyde mudroſt. (str. 143) Druha geſt prziekaza, kdyz czlowiek miloſti welne k tomuto ſwietu, ze, yako by nemohl, Tak nebude chtieti rozomieti, kak gt zly ſwiet a kterak gest gemu zahynuti A kterak ge dobre dogiti bydla nebeſkeho. a tak nebude tbati, czo piſmo 30 radij, czo przietel wierny aneb boh w ſrdcy. A protoz, ktoz ſie czyge, ze gt obwazan kteru prziekazu božym dar(uo)m, chczely dogiti ſpaſenie, vczin to, co gt na niem: powol dobremu ponuknuti, dobre radie, przemož zly ſwoy obiczey dobrym A przypraw ſwe ſrdce, at gt powolno przigieti bożie dary prwnie y druhe, aby byl gimi wzaczen bohu a byl ſyn miloſrdenſtwie, ale ne ſyn 35 hniewu. Ale czakateli ode mne, abych plnu wam vczinil odpowied k waſſie otazce, Ote mne a ſnad ani od gineho nedoczakate. Nebot to boh czyni ſwym tay- nym ſudem, ale wſſak wzdy ſprawedlnym. Nad kym ſie ſmiluge, tomu milo- ſrdenſtwie vkaže; A komuž vkaže miloſrdenſtwie, nad tiê ſie ſmiluge; a kterež 40 zuoſtawi w zahynuti, to vczini ſwu ſprawedlnoſti a tu on ſam zna. Y mluwi o tom wiece ſwaty Rzehorz, kterak hoſpodin diwne wiecy gedna w ſwem taynem ſudie, wzem ono ſlowo, geſſto gt w kniehach rzečzeno: »Y zdaly wiefs porzad nebeſky a powieſs na zemy, procz geſt, czož w nich gt?« Y die: toho vplnie nemož przigiti y gednomu, Donydz gt w tomto žywotu. abych(om), 45 od menſſich wieczy počznucz, k wietczim przyſſly: y kto gt ten, by rozomiel 5 10 15 20
Strana 91
72 Kapitola XLIX. 5 dieget bude, ze tam doydeſs, kam cesta wede. (str. 146) Kto gest przychystan k ſpaſeni, take geſt przichyſtan k ceſtie ſpaſenie. K tomut gt podobno, geſſto prawi ſwaty Rzehorz: »To, geſſto lide ſwieti na bohu proſbu obdrzugy, tak geſt boh przichyſtal gim, aby proſbu bylo obdrzano. A tak ya rzku, že y to przichyſtanie k nebeſkemu kralowſtwi tak gt przychyſtano, aby zwoleny s pracy tam przyſſly A, zadagicz, po tô ſtogiecz, byli duoſtoyni wzieti to, geſſto wſſemohucy boh przychyſtal gim przede wſſemy wieky. DIETKY. (XLIX) wyſoke ſme weſſly rzeczy. Ale, podiwiecz (se) mudroſti božy a hlubokoſti ſudom geho, Necht weydeme w rzeczy gine. Powiez nam, mily tatiku, 10 czo ma vcziniti hrzieſſny czlowiek, Dalek ſa bożie miloſti, Nezadage boha; gedno nyeterdy, zhrozie ſie peklem, chtiel by ſie ku pokani nawratiti y nemož ſie z ſweho zleho pozdwihnuti obyczege, až tak y zayde w kakus rozpacz? 20 25 30 35 OTECZ. Nicz nebezpecznieyſſieho a nicz horſſieho než rozpacz. Welmy gt krzyw proti bohu, ktoz ſie do geho miloſrdenſtwie rozpaczy. Ktož by pak 15 do ſebe ſie rozpaczil, wida mnozſtwie ſwych hrziechow, take by vczinil bohu krzywdu, nepatrze na geho wſſemohutnoſt; An y miloſrdny y wſſemohuczy tak ſnadno (muože) ge! mnoho hrziechow odpuſtiti yako y malo; A ktož zada miloſti geho, neodwrati gie od nieho. Protoz nezuffay hrzieſſny, obrat ſie k bo?, Nehrday moczy bozie wſſemohucy a geho nevmiernym miloſrdym. A dokud ſie kto pobawa pekla, dotud buoh geho geſſtie napomina. A to geſt ceſta hrzieſſnemu k nawraceni: bati ſie bozie ſprawedlnoſti a muk wiecznych, (str. 147) Ale do božie miloſti nezuffati, A pak z tee bazni želeti hrziechu a oſtati zleho, k zlemu neprzyczynieti a nadiegy wzieti do welike bozie miloſti, ze odpuſti hrziechy geho a przigme geho pokanie miloſtiwie. Z te pak nadiege rozchutna ſie k bozy dobrotie a poczne mieti miloſt k bohu. A z miloſti to bude lehko, geſſto drziewe bylo tiežko. tak z hrzieſſneho ſprawedlny bude A brzo ſie domyſſly, czo gt liboſt bożie, kdyz gey bude milowati; A bude nazwan w piſmie ſynem bożym, aby miel nadiegy w boze yako w otcy a bude gey vcziti ſwe cestie miloſtiwie. A tak die piſmo: Synu, kdyz przyſtu- paſs k ſluzbie bożie, ſtoy w ſprawedlnoſti a w bazni a przypraw ku pokuſſeni ſwu duſſy, Przypoy ſie k bohu a scžakay. Ay tot nauczenie ſpaſytedlne, czo ma hrziefſny vcziniti! Nayprwe když ſie gyz obrati k bohu a z ſyna zatraczeneho bude ſyn nalezeny, ma w ſpra- wedlnoſti ſtati a w bazni. ktoz ſie nebogy, brzo ſhyržy. By ſie byl Adam bal w Ragy, nebyl by ſhrzieſſil; Nebyl by ztratil te ſprawedlnoſti, geſſto by w ny blaženie zyw byl. A kdyz by ſie hrzieſſny nebal, nevczinil by ſprawedlnoſti, obratie ſie k bohu, pokanie przigma. Protoz newinny ma ſtati w ſprawedlnoſti, boge ſie, by gie neztratil. Nebo newynna geſt ſprawedlnoſt geho, Z niež ma bohu diekowati. A winny ma take ſtati w ſwe ſprawedlnoſti; boge ſie od 40 boha tiezke pokuty, ma ſie dati na pokanie. Neb to gt ſprawedlnoſt hrzieſſ- neho: yakoz gt z ſwe wole hrzieſſyl, aby (z) ſwe wole byl w pokany, Wieda,
72 Kapitola XLIX. 5 dieget bude, ze tam doydeſs, kam cesta wede. (str. 146) Kto gest przychystan k ſpaſeni, take geſt przichyſtan k ceſtie ſpaſenie. K tomut gt podobno, geſſto prawi ſwaty Rzehorz: »To, geſſto lide ſwieti na bohu proſbu obdrzugy, tak geſt boh przichyſtal gim, aby proſbu bylo obdrzano. A tak ya rzku, že y to przichyſtanie k nebeſkemu kralowſtwi tak gt przychyſtano, aby zwoleny s pracy tam przyſſly A, zadagicz, po tô ſtogiecz, byli duoſtoyni wzieti to, geſſto wſſemohucy boh przychyſtal gim przede wſſemy wieky. DIETKY. (XLIX) wyſoke ſme weſſly rzeczy. Ale, podiwiecz (se) mudroſti božy a hlubokoſti ſudom geho, Necht weydeme w rzeczy gine. Powiez nam, mily tatiku, 10 czo ma vcziniti hrzieſſny czlowiek, Dalek ſa bożie miloſti, Nezadage boha; gedno nyeterdy, zhrozie ſie peklem, chtiel by ſie ku pokani nawratiti y nemož ſie z ſweho zleho pozdwihnuti obyczege, až tak y zayde w kakus rozpacz? 20 25 30 35 OTECZ. Nicz nebezpecznieyſſieho a nicz horſſieho než rozpacz. Welmy gt krzyw proti bohu, ktoz ſie do geho miloſrdenſtwie rozpaczy. Ktož by pak 15 do ſebe ſie rozpaczil, wida mnozſtwie ſwych hrziechow, take by vczinil bohu krzywdu, nepatrze na geho wſſemohutnoſt; An y miloſrdny y wſſemohuczy tak ſnadno (muože) ge! mnoho hrziechow odpuſtiti yako y malo; A ktož zada miloſti geho, neodwrati gie od nieho. Protoz nezuffay hrzieſſny, obrat ſie k bo?, Nehrday moczy bozie wſſemohucy a geho nevmiernym miloſrdym. A dokud ſie kto pobawa pekla, dotud buoh geho geſſtie napomina. A to geſt ceſta hrzieſſnemu k nawraceni: bati ſie bozie ſprawedlnoſti a muk wiecznych, (str. 147) Ale do božie miloſti nezuffati, A pak z tee bazni želeti hrziechu a oſtati zleho, k zlemu neprzyczynieti a nadiegy wzieti do welike bozie miloſti, ze odpuſti hrziechy geho a przigme geho pokanie miloſtiwie. Z te pak nadiege rozchutna ſie k bozy dobrotie a poczne mieti miloſt k bohu. A z miloſti to bude lehko, geſſto drziewe bylo tiežko. tak z hrzieſſneho ſprawedlny bude A brzo ſie domyſſly, czo gt liboſt bożie, kdyz gey bude milowati; A bude nazwan w piſmie ſynem bożym, aby miel nadiegy w boze yako w otcy a bude gey vcziti ſwe cestie miloſtiwie. A tak die piſmo: Synu, kdyz przyſtu- paſs k ſluzbie bożie, ſtoy w ſprawedlnoſti a w bazni a przypraw ku pokuſſeni ſwu duſſy, Przypoy ſie k bohu a scžakay. Ay tot nauczenie ſpaſytedlne, czo ma hrziefſny vcziniti! Nayprwe když ſie gyz obrati k bohu a z ſyna zatraczeneho bude ſyn nalezeny, ma w ſpra- wedlnoſti ſtati a w bazni. ktoz ſie nebogy, brzo ſhyržy. By ſie byl Adam bal w Ragy, nebyl by ſhrzieſſil; Nebyl by ztratil te ſprawedlnoſti, geſſto by w ny blaženie zyw byl. A kdyz by ſie hrzieſſny nebal, nevczinil by ſprawedlnoſti, obratie ſie k bohu, pokanie przigma. Protoz newinny ma ſtati w ſprawedlnoſti, boge ſie, by gie neztratil. Nebo newynna geſt ſprawedlnoſt geho, Z niež ma bohu diekowati. A winny ma take ſtati w ſwe ſprawedlnoſti; boge ſie od 40 boha tiezke pokuty, ma ſie dati na pokanie. Neb to gt ſprawedlnoſt hrzieſſ- neho: yakoz gt z ſwe wole hrzieſſyl, aby (z) ſwe wole byl w pokany, Wieda,
Strana 92
74 Kapitola L. 5 10 15 20 25 30 35 tuto chczyt ſwate? Rzehorze rzecz wzieti k odpowiedi, tent die: (str. 150) Mnozy wieczny žywot zameſſkawagy, po tiech wiecech ſtogiecz, gymž gt mynuti; Y nechtie, co ſu nebeſke wiecy, znamenati. Mnye hubenczy, by w dobrem bydle na ſwietie byli, y milugy ſwe bezbydle a w ſwe ſlepotie ſu weſely, Geſſto gy magy ku pokutie. Ale dobrzi, proti tomu widucz, ze magy wſſe- czky ſwietſke wieczy mynuti, k čzemu ſu ſtworzeni, po tom ſtogie; A kdyz nicz nenie toho na wſſem ſwietie, czo by zado�t czlowieczie naſytiti mohlo, kromie boha: Swu myſly gedno odpoczywagy, kdyz zrzie k bohu, ſpatrzugicz diwnoſt geho welebnoſti. A tak, acz swiet geſstie držy gich tiela, myſly z swieta powſtawagy a, pičzicz, ze gim geſt zde trpieti gefſtie bezbydle toto, gichz oſtenecz miloſti k nebeſke wlaſti wzdy pobada; A widucz, kak gt onoho ſwieta vplnie dobre, nemohu zdeyſſieho nevſtawneho dobre? milowati; A czimz menie gim ſu mily ſwietſke wiecy, tiem wiece tužye, ze ſu geſſtie nedoſahly toho dobreho, geſſto by gym trwalo wiecznie. Mluwy opiet ſwaty Rzehorz o tieleſnych lidech, wzem ono ſlowo, gefsto geſt Yob rzekl: »Kože ma zprahla a sſtarala ſie,« y die: W ſwate czierkwi t(y), geſſto gedno o nynyeyſſich wiecech peczy magy, možem kozy rozomieti, geſſto ſie wraſka, zprachſſy. Neb myſl tieleſneho czlowieka ty wiecy, geſſto widij okolo ſebe, milugicz, k wiecznym wiecem neztahne ſebe. Bal sie gest prok ſwraſkanie toho y wolaſſe k bohu: Jako yadrnoſti a tuku bud ma duſſe naplniena! Tehdy yadrnost a tuk naplny duſſy, když nadiege nebeſkych wieczy rozwlazugy. Tehdyt ſie kuoze, (str. 151) ſchnucz, wraſka, kdyz ſrdce, dane wiecem ſwietſky, netahne nadiege z miloſti ſweho ſtworzitele. a protot myſly mnohych tieleſne wieczy milugy; Neb, kterak brzcze tieleſny zywot prycz bieży, myſly k tomu neprzyložie. By pilnie brzkoſt geho znamenaly, pilnie by proſpiechu zde nemilowaly. Ale ſwieti lidee, widucz, kaku brzkoſti zywot tento prycz biezy, w tee wrtkoſti nechtie vlnuti myſlmi ſwymi. Neb budy zlych nebudu pewny. Bun|dy ſu wiecz lutowa a nepewna, geſſto, neſobiecz ſie, by tu wzdy byli, vdielagy ſobie obranu przed zymu aneb przed wedrem. godno Co geſt budami tuto rozomieti? geſſto ſſtieſtie tohoto ſwieta, geſſto ge ſobie dielagy milownicy ſwieta a, yakz mohu, przyprawugy, chtiecz obranu mieti przed nedoſtatky tohoto ſwieta; ale nepewne ſu, oborzie ſie gim napoſledy Pnu ſie lidee, hledagicz cztij, aby nebyli mezy ginymi zawrženi; hledagy ſbožie, bogiecz ſie chudoby; nicz nemyſle, kak gim wiecz byti, Gedno na to vlehly, aby zde w niczemž nemiely nedoſtatku a ſwa gmena rozſſyrzyly; A kdyz to gde gim po woly, tehdy ſie mnye owſſem ſſtiaſtnymi |A kdyz to gde gim po woly tehdy ſie mnye owſſem ſſtiaſtnymi]. A tak za tu pilnoſti, geſſto gy o budach magy, myſli k bydlu wiecznemu nepozdwihnu. O kakz tiem tieže poneſu, czim wiece przyložie! ale dobrzy, když gim przidu tohoto ſwieta dobre 40 wiecy, newelmy toho wažie draho ani ſe zdeyſſieho zleho lekagy welmy; ale, kdyz ge vtka zdeyſſie dobre, bogie ſie zleho buduczieho; A kdyz trpie czo protiwneho, n(a)- (str. 152) diegy dobreho, geſſto przigiti ma po tomto ſwietie, odtuſſie ſobie; A tak pohod uzywagi tohoto ſwieta yakoz božy putnicy. Putnik, acz na ložy odpoczywa, ale myſly prycz od nieho. Mnohokrat lide 45 ſwieti krygi ſie ſſtieſtie neſtaleho, aby ſie neobmeſſkaly, liboſt w niem magicz,
74 Kapitola L. 5 10 15 20 25 30 35 tuto chczyt ſwate? Rzehorze rzecz wzieti k odpowiedi, tent die: (str. 150) Mnozy wieczny žywot zameſſkawagy, po tiech wiecech ſtogiecz, gymž gt mynuti; Y nechtie, co ſu nebeſke wiecy, znamenati. Mnye hubenczy, by w dobrem bydle na ſwietie byli, y milugy ſwe bezbydle a w ſwe ſlepotie ſu weſely, Geſſto gy magy ku pokutie. Ale dobrzi, proti tomu widucz, ze magy wſſe- czky ſwietſke wieczy mynuti, k čzemu ſu ſtworzeni, po tom ſtogie; A kdyz nicz nenie toho na wſſem ſwietie, czo by zado�t czlowieczie naſytiti mohlo, kromie boha: Swu myſly gedno odpoczywagy, kdyz zrzie k bohu, ſpatrzugicz diwnoſt geho welebnoſti. A tak, acz swiet geſstie držy gich tiela, myſly z swieta powſtawagy a, pičzicz, ze gim geſt zde trpieti gefſtie bezbydle toto, gichz oſtenecz miloſti k nebeſke wlaſti wzdy pobada; A widucz, kak gt onoho ſwieta vplnie dobre, nemohu zdeyſſieho nevſtawneho dobre? milowati; A czimz menie gim ſu mily ſwietſke wiecy, tiem wiece tužye, ze ſu geſſtie nedoſahly toho dobreho, geſſto by gym trwalo wiecznie. Mluwy opiet ſwaty Rzehorz o tieleſnych lidech, wzem ono ſlowo, gefsto geſt Yob rzekl: »Kože ma zprahla a sſtarala ſie,« y die: W ſwate czierkwi t(y), geſſto gedno o nynyeyſſich wiecech peczy magy, možem kozy rozomieti, geſſto ſie wraſka, zprachſſy. Neb myſl tieleſneho czlowieka ty wiecy, geſſto widij okolo ſebe, milugicz, k wiecznym wiecem neztahne ſebe. Bal sie gest prok ſwraſkanie toho y wolaſſe k bohu: Jako yadrnoſti a tuku bud ma duſſe naplniena! Tehdy yadrnost a tuk naplny duſſy, když nadiege nebeſkych wieczy rozwlazugy. Tehdyt ſie kuoze, (str. 151) ſchnucz, wraſka, kdyz ſrdce, dane wiecem ſwietſky, netahne nadiege z miloſti ſweho ſtworzitele. a protot myſly mnohych tieleſne wieczy milugy; Neb, kterak brzcze tieleſny zywot prycz bieży, myſly k tomu neprzyložie. By pilnie brzkoſt geho znamenaly, pilnie by proſpiechu zde nemilowaly. Ale ſwieti lidee, widucz, kaku brzkoſti zywot tento prycz biezy, w tee wrtkoſti nechtie vlnuti myſlmi ſwymi. Neb budy zlych nebudu pewny. Bun|dy ſu wiecz lutowa a nepewna, geſſto, neſobiecz ſie, by tu wzdy byli, vdielagy ſobie obranu przed zymu aneb przed wedrem. godno Co geſt budami tuto rozomieti? geſſto ſſtieſtie tohoto ſwieta, geſſto ge ſobie dielagy milownicy ſwieta a, yakz mohu, przyprawugy, chtiecz obranu mieti przed nedoſtatky tohoto ſwieta; ale nepewne ſu, oborzie ſie gim napoſledy Pnu ſie lidee, hledagicz cztij, aby nebyli mezy ginymi zawrženi; hledagy ſbožie, bogiecz ſie chudoby; nicz nemyſle, kak gim wiecz byti, Gedno na to vlehly, aby zde w niczemž nemiely nedoſtatku a ſwa gmena rozſſyrzyly; A kdyz to gde gim po woly, tehdy ſie mnye owſſem ſſtiaſtnymi |A kdyz to gde gim po woly tehdy ſie mnye owſſem ſſtiaſtnymi]. A tak za tu pilnoſti, geſſto gy o budach magy, myſli k bydlu wiecznemu nepozdwihnu. O kakz tiem tieže poneſu, czim wiece przyložie! ale dobrzy, když gim przidu tohoto ſwieta dobre 40 wiecy, newelmy toho wažie draho ani ſe zdeyſſieho zleho lekagy welmy; ale, kdyz ge vtka zdeyſſie dobre, bogie ſie zleho buduczieho; A kdyz trpie czo protiwneho, n(a)- (str. 152) diegy dobreho, geſſto przigiti ma po tomto ſwietie, odtuſſie ſobie; A tak pohod uzywagi tohoto ſwieta yakoz božy putnicy. Putnik, acz na ložy odpoczywa, ale myſly prycz od nieho. Mnohokrat lide 45 ſwieti krygi ſie ſſtieſtie neſtaleho, aby ſie neobmeſſkaly, liboſt w niem magicz,
Strana 93
76 Kapitola LII. 5 giež newidie, tak bude gich ſrdce zamraczeno, Ze čaſto, kdyz nemocz powrże a ſmrt blyžecy ſie ſylu przemož, wſſak neprzeſtanu, by pecze nemiely o tom, geſſto ſluſſie k ſwietu. to, geſſto gyz muſſegy o�tawiti, gednagi geſſtie, yako wzdy tiem zadagicz wlaſti. A tak wydlpuſti z tiela hubene duſſe, welnuwſſy miloſti k tomuto ſwietu a lpiecz gesstie w zdeyssich wiecz(ech). Ale zadost dobrych lidij tahne ſie k wiecznym wieczem y w ta doba, kdyz geſſtie mag tohoto zywota plne zdrawi. Nicz dobr(y) nebude k ſmrti mieti podobneho wſſak, yako gy przed ſebu mage, obmyſſlewa na wſſaky czas ſwe ſkonanie. Amê. DIETKY. (LII) 10 E gt tak tiezko puſtiti od ſwieta, ano gt tak pracznie ſlužyti ſwietu; A gefſtie negeden, pro ſwiet praczowaw tiezko, nedoyde toho, gemuz by chtiel; A pakly doyde naypoſlez, ztrati tu vtiechu, ze tuha gedno oſtane gemu. By tuž pracy lide pro boh neſly yako pro ſwiet, dobru odplatu od boha by wzely. A to by giž nebyli w gine wyňnye tohoto ſwieta milowniczy. Doſti gt winny tak pro marny a neſtateczny ſwiet neſti praczy tak weliku 15 a boha netbati. 20 OTECZ. komu geſt co milo, ten ſie proto y pracy waży. A tak zly pro zle, marni pro marne a dobrzi pro dobre neſu pracy. A miloſt kazdemu praczy geho oblehczuge a nadie- (str. 155) ge geſt, Ze ſkrze pracy doydu pokoge. A tak to gt giſta wiecz: nehodugit tohoto ſwieta milowniczy; ale, hrdie ſie ſtawiegicz a, yako by hodowaly, vkazugicz, hroznu praczy magy a w ſrdczy lopoty doſti. Neb kdez hrdoſt, tu zawift a hniew hotow a lakoma pecze, aby doſahl, czym by ſwu hrdoſt vkazowal. kterakz tu ſrdce bude bez lopoty? Swiet nemož žadoſti kazdeho milownika ſweho naſytiti a chud gt k tomu; Y muſy, chcely dati gednomu, wzieti druhemu; A z toho zawiſt, 25 pecze a nemiloſt k družczy, ſtrach naſyle od wyſſieho, Iſti oklamanie od rowneho y od menſſieho. Ay czot gt teſknoſti tohoto ſwieta milownikom, kakzkoly ne wzdy gie czygi a gſucz miloſti geho omameni! A niekterzy krzywu nadiegy odtuſſie ſobie, rzkucz: »Kdyz toto tak neb takto zpoſobime, budem mieti dobre bydlo.« ano pak y to bude ſwu pracy 30 mieti. Y mluwy o tom ſwaty Rzehorz, kak ſu ſlepi, geſſto p marny ſwiet tak praczugy, a die: Milowniczy ſwieta weſele newiedie praweho, tu ſie miloſti oſlepywſſe; ani toho, czo lopoty trpie pro ſwiet. ale, kdyby to prawie opatrzily, vzrzeli by, že by ſluſſniegy bylo plakati nezly ſie w leſtnem dobrem, geſſto geſt na ſwietie, radowati; ale, netbagicz widieti lepſſieho, wole za naylepſſieſho 35 neſtatecznoſt. Neb gedno toho, czoz tieleſnie očzy widita, zadagicze, k tomu welnu ſrdcem, Geſſto gedno pochlebnu poſtawu zadoſt drazdy. a wſſak sie gich radoſtem czaſti zamutczy przymieſſugy A tiem trpie, gimž ſie kochagi, A geſſtie mnye, by to byla rozkoſs. Zdaly lid nemudroſti oſlepeny a od prawdy od- (str. 156) wraczeny Pro 40 marnu czeſt tohoto ſwieta newazy ſie kazde praczye? boh wely od bezprziemne
76 Kapitola LII. 5 giež newidie, tak bude gich ſrdce zamraczeno, Ze čaſto, kdyz nemocz powrże a ſmrt blyžecy ſie ſylu przemož, wſſak neprzeſtanu, by pecze nemiely o tom, geſſto ſluſſie k ſwietu. to, geſſto gyz muſſegy o�tawiti, gednagi geſſtie, yako wzdy tiem zadagicz wlaſti. A tak wydlpuſti z tiela hubene duſſe, welnuwſſy miloſti k tomuto ſwietu a lpiecz gesstie w zdeyssich wiecz(ech). Ale zadost dobrych lidij tahne ſie k wiecznym wieczem y w ta doba, kdyz geſſtie mag tohoto zywota plne zdrawi. Nicz dobr(y) nebude k ſmrti mieti podobneho wſſak, yako gy przed ſebu mage, obmyſſlewa na wſſaky czas ſwe ſkonanie. Amê. DIETKY. (LII) 10 E gt tak tiezko puſtiti od ſwieta, ano gt tak pracznie ſlužyti ſwietu; A gefſtie negeden, pro ſwiet praczowaw tiezko, nedoyde toho, gemuz by chtiel; A pakly doyde naypoſlez, ztrati tu vtiechu, ze tuha gedno oſtane gemu. By tuž pracy lide pro boh neſly yako pro ſwiet, dobru odplatu od boha by wzely. A to by giž nebyli w gine wyňnye tohoto ſwieta milowniczy. Doſti gt winny tak pro marny a neſtateczny ſwiet neſti praczy tak weliku 15 a boha netbati. 20 OTECZ. komu geſt co milo, ten ſie proto y pracy waży. A tak zly pro zle, marni pro marne a dobrzi pro dobre neſu pracy. A miloſt kazdemu praczy geho oblehczuge a nadie- (str. 155) ge geſt, Ze ſkrze pracy doydu pokoge. A tak to gt giſta wiecz: nehodugit tohoto ſwieta milowniczy; ale, hrdie ſie ſtawiegicz a, yako by hodowaly, vkazugicz, hroznu praczy magy a w ſrdczy lopoty doſti. Neb kdez hrdoſt, tu zawift a hniew hotow a lakoma pecze, aby doſahl, czym by ſwu hrdoſt vkazowal. kterakz tu ſrdce bude bez lopoty? Swiet nemož žadoſti kazdeho milownika ſweho naſytiti a chud gt k tomu; Y muſy, chcely dati gednomu, wzieti druhemu; A z toho zawiſt, 25 pecze a nemiloſt k družczy, ſtrach naſyle od wyſſieho, Iſti oklamanie od rowneho y od menſſieho. Ay czot gt teſknoſti tohoto ſwieta milownikom, kakzkoly ne wzdy gie czygi a gſucz miloſti geho omameni! A niekterzy krzywu nadiegy odtuſſie ſobie, rzkucz: »Kdyz toto tak neb takto zpoſobime, budem mieti dobre bydlo.« ano pak y to bude ſwu pracy 30 mieti. Y mluwy o tom ſwaty Rzehorz, kak ſu ſlepi, geſſto p marny ſwiet tak praczugy, a die: Milowniczy ſwieta weſele newiedie praweho, tu ſie miloſti oſlepywſſe; ani toho, czo lopoty trpie pro ſwiet. ale, kdyby to prawie opatrzily, vzrzeli by, že by ſluſſniegy bylo plakati nezly ſie w leſtnem dobrem, geſſto geſt na ſwietie, radowati; ale, netbagicz widieti lepſſieho, wole za naylepſſieſho 35 neſtatecznoſt. Neb gedno toho, czoz tieleſnie očzy widita, zadagicze, k tomu welnu ſrdcem, Geſſto gedno pochlebnu poſtawu zadoſt drazdy. a wſſak sie gich radoſtem czaſti zamutczy przymieſſugy A tiem trpie, gimž ſie kochagi, A geſſtie mnye, by to byla rozkoſs. Zdaly lid nemudroſti oſlepeny a od prawdy od- (str. 156) wraczeny Pro 40 marnu czeſt tohoto ſwieta newazy ſie kazde praczye? boh wely od bezprziemne
Strana 94
78 Kapitola LIII. 5 10 20 30 40 žywot, možely ſie kto ktere liboſti obratiti, by tu trnie nebylo a bodlaczek? Což chceš, to wol: Bud hrd, bud lakom, podday ſie ſmilnym miloſtem, we wſſem nalezneſs lopot a praczy a teſknoſt myſly a zamutky. Praczugit wſſichny, ktožt po ſwietu ſtogie. kazdyt ſam wie, kdet gey hnyete ſtrze- wiecz geho. O pekelnycht mukach nemluwim geſstie, gesstot po nerzadnych pracziech zdeyſſich take pak przydu. Wiz, ktoz po ſwietu ſtogiſs, neyſyly ſam ſobie y zde muka? A dotud ſie neſkona zdeyſſie vſyle a pracze zdeyſſie, donyzdt ſie neſkona y zywot tento. Donizd na ceſtie ſme, praczowati gt, abychom pak, kdyz w ſwem kragy budem, pokoy miely a vtiechu. Nelzet gt byti bez pracze a bez zamutkow zde na ſwietie. Gedno obmyſl to kazdy, procz chcze neſti kteru praczy, kto gie ma gemu odplatiti, kakowa od- plata bude? piſmot radij: Pamatuyte, czot ma byti napoſledy, a nehrzeſſte. Totot tre kazdeho potka: Smrt, bozy ſud a pekelny plamen. y czeho ſie lekne, ktoz 15 sie nelekne tiechto wieczy? Czo gest na swietie brzydczeyſsieho nez ſmrt? Czo geſt hroznieyſſieho než ſud božy? A nicz ſie nemoz wrownati tee mucze, geſſto gy czyni pekelny plamen. Smrt, tat ſbožie tohoto ſwieta ani mala ani mnoha neoſtawi, nedat z ſebu niczehož wzieti. Oſudu boziemu nebudet ſie lze protiwiti anit bude lze hnuti vprziemoſti toho ſudce ani geho oklamati. A w pekelnych mukach y zadneho vtieſſenie, Ale horze a bieda, placz a ža- loſt, tuzebne huhlanie a ſſkrzehot zubom! Smrti (str. 159) tohoto ſwieta wſſeho dobreho odluczen budeſs a tiežkym rozdielem ten ſladky ſwazek duſſe s tielem roztat bude a k ſudu poſtawen budeš przed mocznym a vprziemym ſudczy, gemuzto nicz tayno nenie. A tak tie ſuditi bude, yakž tie nalezne. Budefſly 25 nalezen w zloſti, odluczen budeſs wſſeho dobreho a poſlan w ohen a dan w ruku neprzatelom. Troge zle przide czlowieku na ſkonani: hrozna ſmrti boleſt, umieragicz, a hanba przed dyably a przed andiely y przed obliczegem chwaly božie. O kak teſkno bude czlowieku hrzieſſne? ode wſſeho giti, geſſto geſt miel, a giti do wlaſti nezname! Y kto tie vtieſſy, hrzieſſna duſſe, w ten hrozny den, kto tie przigme? A giti bude ſkrze ohen, geſſto zkuſſuge kazdeho czynow, kaczy ſu byli, kerake geſt kto dielal dielo. Sſtiaſtny bude, cziehoz diela nebude moczy žieczy ani ſie chytiti ten hrozny pekelny plamen, ktož bude dielage zlatto, ſtrziebro a kamenie drahe? Protoz ſwaty Auguſtyn dawa k tomu dobru radu, rzka: Bogimely ſie ohnie onoho ſwieta, promienme ſie 35 a neboyme ſie. Plewa, ſlama, drwa ohnie ſie bogie, ale zlatt(u) a ſtrziebr(u) cot vczyni? Bratrzicze! by to mohlo byti, že by nebylo ohnie pekelneho; By gedno to zlij miely za odſuzenie, aby byli odluczeni bozy twarzy, Geſſtie by neſluſſalo zle čziniti. Neb by, newiedie, kaku rozkoſs mieti mohly, neznagicz toho a newieducz, geſſto geſt ge ſtworzil y to wſſe, czoz ge�t, a gſucz zbaweni tee rozkoſſie, geſſto gde z toho widienie blazeneho. Geſſtie by bylo pro taku ztratu tuhu lkati. (str. 160) ktozt ſu nietco mudroſti prawe zakuſyly, pochotnoſti czygit to, czot prawi. Ale ktoz newiedie od tee ſladkoſti, nezzediely ſie, by twarz bozy wzdy widiely; aſa ohnie ſie boyte pekelneho. Boy ſie muk, gehoz czaka odplaty ode zleho neodtahne. zdaly ſie to mala wiecz komu, 45 czoz boh ſlibuge; ale praczuy, aby vſſel toho, gymzt hrozy. Protot ſie tak
78 Kapitola LIII. 5 10 20 30 40 žywot, možely ſie kto ktere liboſti obratiti, by tu trnie nebylo a bodlaczek? Což chceš, to wol: Bud hrd, bud lakom, podday ſie ſmilnym miloſtem, we wſſem nalezneſs lopot a praczy a teſknoſt myſly a zamutky. Praczugit wſſichny, ktožt po ſwietu ſtogie. kazdyt ſam wie, kdet gey hnyete ſtrze- wiecz geho. O pekelnycht mukach nemluwim geſstie, gesstot po nerzadnych pracziech zdeyſſich take pak przydu. Wiz, ktoz po ſwietu ſtogiſs, neyſyly ſam ſobie y zde muka? A dotud ſie neſkona zdeyſſie vſyle a pracze zdeyſſie, donyzdt ſie neſkona y zywot tento. Donizd na ceſtie ſme, praczowati gt, abychom pak, kdyz w ſwem kragy budem, pokoy miely a vtiechu. Nelzet gt byti bez pracze a bez zamutkow zde na ſwietie. Gedno obmyſl to kazdy, procz chcze neſti kteru praczy, kto gie ma gemu odplatiti, kakowa od- plata bude? piſmot radij: Pamatuyte, czot ma byti napoſledy, a nehrzeſſte. Totot tre kazdeho potka: Smrt, bozy ſud a pekelny plamen. y czeho ſie lekne, ktoz 15 sie nelekne tiechto wieczy? Czo gest na swietie brzydczeyſsieho nez ſmrt? Czo geſt hroznieyſſieho než ſud božy? A nicz ſie nemoz wrownati tee mucze, geſſto gy czyni pekelny plamen. Smrt, tat ſbožie tohoto ſwieta ani mala ani mnoha neoſtawi, nedat z ſebu niczehož wzieti. Oſudu boziemu nebudet ſie lze protiwiti anit bude lze hnuti vprziemoſti toho ſudce ani geho oklamati. A w pekelnych mukach y zadneho vtieſſenie, Ale horze a bieda, placz a ža- loſt, tuzebne huhlanie a ſſkrzehot zubom! Smrti (str. 159) tohoto ſwieta wſſeho dobreho odluczen budeſs a tiežkym rozdielem ten ſladky ſwazek duſſe s tielem roztat bude a k ſudu poſtawen budeš przed mocznym a vprziemym ſudczy, gemuzto nicz tayno nenie. A tak tie ſuditi bude, yakž tie nalezne. Budefſly 25 nalezen w zloſti, odluczen budeſs wſſeho dobreho a poſlan w ohen a dan w ruku neprzatelom. Troge zle przide czlowieku na ſkonani: hrozna ſmrti boleſt, umieragicz, a hanba przed dyably a przed andiely y przed obliczegem chwaly božie. O kak teſkno bude czlowieku hrzieſſne? ode wſſeho giti, geſſto geſt miel, a giti do wlaſti nezname! Y kto tie vtieſſy, hrzieſſna duſſe, w ten hrozny den, kto tie przigme? A giti bude ſkrze ohen, geſſto zkuſſuge kazdeho czynow, kaczy ſu byli, kerake geſt kto dielal dielo. Sſtiaſtny bude, cziehoz diela nebude moczy žieczy ani ſie chytiti ten hrozny pekelny plamen, ktož bude dielage zlatto, ſtrziebro a kamenie drahe? Protoz ſwaty Auguſtyn dawa k tomu dobru radu, rzka: Bogimely ſie ohnie onoho ſwieta, promienme ſie 35 a neboyme ſie. Plewa, ſlama, drwa ohnie ſie bogie, ale zlatt(u) a ſtrziebr(u) cot vczyni? Bratrzicze! by to mohlo byti, že by nebylo ohnie pekelneho; By gedno to zlij miely za odſuzenie, aby byli odluczeni bozy twarzy, Geſſtie by neſluſſalo zle čziniti. Neb by, newiedie, kaku rozkoſs mieti mohly, neznagicz toho a newieducz, geſſto geſt ge ſtworzil y to wſſe, czoz ge�t, a gſucz zbaweni tee rozkoſſie, geſſto gde z toho widienie blazeneho. Geſſtie by bylo pro taku ztratu tuhu lkati. (str. 160) ktozt ſu nietco mudroſti prawe zakuſyly, pochotnoſti czygit to, czot prawi. Ale ktoz newiedie od tee ſladkoſti, nezzediely ſie, by twarz bozy wzdy widiely; aſa ohnie ſie boyte pekelneho. Boy ſie muk, gehoz czaka odplaty ode zleho neodtahne. zdaly ſie to mala wiecz komu, 45 czoz boh ſlibuge; ale praczuy, aby vſſel toho, gymzt hrozy. Protot ſie tak
Strana 95
80 Kapitola LV. 5 kralowſtwi a w ſwem domu y ty, gymž by hrziech byl mrzek pro miloſt prawdy; y ty, gymž, ačz by lib byl, wſſak by tu liboſt przemohly, Ne- chtiecz ztratiti miloſti bozie. Takez chce mieti gedny, gimz by až ſladko pokanie bylo Neb kterezkoly ſſlechetnoſti cziniti; a druhe, acz gim gest to trpko a praczno, wſſak to ſneſu, aby nalezly bozy miloſt. A protoz kazdy ſwoy �taw ſezrzy, ſwe polożenie, ſwe prziczyny ke zlemu neb k dobremu A, zwieda y ſrozumiege woly bozy, te podday ſwu wuoly. DIETKY. (LV) Zož dieſs pak o tom, geſſto niekto, oſtanucz hrziechow niekterych, opiet ſie w nye vpletu aneb w gine a druhdy w horſſie? (OTEC.) Neſnažnoſt czyni odwraczenie, že aneb liboſt przytahne k hrziechu aneb pracze od dobreho odtahne neſtateczneho a, že wſſeho zleho czlowiek z ſrdcze newyczydi, gedno zle potahne w druhe. Y mluwi ſwaty Rzehorz k waſſie otazce, wzem ono ſlowo: »Zapletene ſu gich krokom ſtezky,« a rzka Gſu, geſſto wſſiczku myſl magy, aby ſie hrziechu protiwili; A, yakz ge potka 15 pokuſſenie, tak neſtogie w ſwem vmyſle. Bywa, že niekto pozna (str. 163) w ſwem ſrdczy hrdoſt A przida k ſobie, pozna, ze gt to zle a pokuty hodno; A znamenawſa], ze pokora ma weliku odplatu mieti v wieczne czti, powſtane ſam proti ſobie, chtie pokoren byti, potlaczy hrdoſt; ale, yakz gedineho ſlowcze gey krzywda popudij, ynhed ſie 20 k ſwe obykle nawrati hrdoſti A tak ſie opiet rozedme, ze zapomene, czo dobreho ma pokora mieti, gehoz gt zadal. A niekto, gehoz lakoma zadoſt vwazala, kdyz ſie rozmyſly, kaka gt to marnoſt k tak przieliſſnie hromažditi A ze, ktož chtie bohati byti, vpadagi we mnoha pokuſſenie a w oſydla, geſſto topie czlowieka w zatracenie, A že 25 hromazdi czlowiek s taku pracy, s takym obmyſlem a newie, komu to ſberze: Y vmyſly ſobie, aby doſti miel na tom, czoz ma, neſtal po wietſſim; A ged- nozt, opiet vzrzie, že mož wiecze doſahnuti, ſtane po tom, v(m)yſla ſweho zapomena. A niekto, wzpuſtiw ſie w ſmylne liboſti a poznage w tom ohyzdu, kaka 30 gt cztnoſt cziſtota ſrdce, myſliti poczne, za zle ſobie mage ſwu oplzloſt, vmyſly, aby ſie zdrzal od ſweho ſſeredneho obyczege; Ale, vzrze poſtawu libu ſobie neb ſie na ni rozpomena, brzce pokuſſenim poražen bude A opiet ſie roz- brogy proti tomu, geſſto bieſſe vmyſl(il) ſobie. A niekto ohniem hniewu zapalen bude proti druhemu A, kdyz w vklidne 35 myſly przy ſobie bude, pozna, ze gt hniew prchlawy prawe blaznowſtwo A pocze�tna wiecz vklidnoſt myſly, Y bude ſie ſtrogiti k tomu, aby neprchal w hniewu tak nemudrze; Ale, yakz gey opiet popudij nietco, takez sie opiet zapomene A, geſſto (str. 164) geſt myſlil, že chce giž y krzywdu ſobie vczi- nienu przetrpieti, To pak hledati bude, by y krzywdu mohl ſie pomſtiti a 40 mnohokrat w nemudroſti wl zapalenie hniewyweho tiem hrozyti bude, gehoz wſſelik nedokona; Az niekdy, neprchage, y przide k ſobie. Neb y to bywa, 10
80 Kapitola LV. 5 kralowſtwi a w ſwem domu y ty, gymž by hrziech byl mrzek pro miloſt prawdy; y ty, gymž, ačz by lib byl, wſſak by tu liboſt przemohly, Ne- chtiecz ztratiti miloſti bozie. Takez chce mieti gedny, gimz by až ſladko pokanie bylo Neb kterezkoly ſſlechetnoſti cziniti; a druhe, acz gim gest to trpko a praczno, wſſak to ſneſu, aby nalezly bozy miloſt. A protoz kazdy ſwoy �taw ſezrzy, ſwe polożenie, ſwe prziczyny ke zlemu neb k dobremu A, zwieda y ſrozumiege woly bozy, te podday ſwu wuoly. DIETKY. (LV) Zož dieſs pak o tom, geſſto niekto, oſtanucz hrziechow niekterych, opiet ſie w nye vpletu aneb w gine a druhdy w horſſie? (OTEC.) Neſnažnoſt czyni odwraczenie, že aneb liboſt przytahne k hrziechu aneb pracze od dobreho odtahne neſtateczneho a, že wſſeho zleho czlowiek z ſrdcze newyczydi, gedno zle potahne w druhe. Y mluwi ſwaty Rzehorz k waſſie otazce, wzem ono ſlowo: »Zapletene ſu gich krokom ſtezky,« a rzka Gſu, geſſto wſſiczku myſl magy, aby ſie hrziechu protiwili; A, yakz ge potka 15 pokuſſenie, tak neſtogie w ſwem vmyſle. Bywa, že niekto pozna (str. 163) w ſwem ſrdczy hrdoſt A przida k ſobie, pozna, ze gt to zle a pokuty hodno; A znamenawſa], ze pokora ma weliku odplatu mieti v wieczne czti, powſtane ſam proti ſobie, chtie pokoren byti, potlaczy hrdoſt; ale, yakz gedineho ſlowcze gey krzywda popudij, ynhed ſie 20 k ſwe obykle nawrati hrdoſti A tak ſie opiet rozedme, ze zapomene, czo dobreho ma pokora mieti, gehoz gt zadal. A niekto, gehoz lakoma zadoſt vwazala, kdyz ſie rozmyſly, kaka gt to marnoſt k tak przieliſſnie hromažditi A ze, ktož chtie bohati byti, vpadagi we mnoha pokuſſenie a w oſydla, geſſto topie czlowieka w zatracenie, A že 25 hromazdi czlowiek s taku pracy, s takym obmyſlem a newie, komu to ſberze: Y vmyſly ſobie, aby doſti miel na tom, czoz ma, neſtal po wietſſim; A ged- nozt, opiet vzrzie, že mož wiecze doſahnuti, ſtane po tom, v(m)yſla ſweho zapomena. A niekto, wzpuſtiw ſie w ſmylne liboſti a poznage w tom ohyzdu, kaka 30 gt cztnoſt cziſtota ſrdce, myſliti poczne, za zle ſobie mage ſwu oplzloſt, vmyſly, aby ſie zdrzal od ſweho ſſeredneho obyczege; Ale, vzrze poſtawu libu ſobie neb ſie na ni rozpomena, brzce pokuſſenim poražen bude A opiet ſie roz- brogy proti tomu, geſſto bieſſe vmyſl(il) ſobie. A niekto ohniem hniewu zapalen bude proti druhemu A, kdyz w vklidne 35 myſly przy ſobie bude, pozna, ze gt hniew prchlawy prawe blaznowſtwo A pocze�tna wiecz vklidnoſt myſly, Y bude ſie ſtrogiti k tomu, aby neprchal w hniewu tak nemudrze; Ale, yakz gey opiet popudij nietco, takez sie opiet zapomene A, geſſto (str. 164) geſt myſlil, že chce giž y krzywdu ſobie vczi- nienu przetrpieti, To pak hledati bude, by y krzywdu mohl ſie pomſtiti a 40 mnohokrat w nemudroſti wl zapalenie hniewyweho tiem hrozyti bude, gehoz wſſelik nedokona; Az niekdy, neprchage, y przide k ſobie. Neb y to bywa, 10
Strana 96
82 Kapitola LVI. 5 15 20 25 30 40 Proto wzdy rzku: W ſobiet ſu zakoni ſwati podle prwnieho vſtawenie A, ktožt tak bude w kterem zakonie, dobrzet bude; Ale ktozt by byl ginak w zakonie ſwietſky, nebudu ya chwaliti zakona geho. A acz kto nepoyde do zakona proto, ſtrzež ſie w ſwietu zapletenie: Nemilug hrdoſti, lakomſtwa; neſtoy po wſſem, czo gt lybo tielu; drž wieru prawu; Neczyn, czo gt boh zapowiediel; čzin, czot gt przikazal. Ale diete: hluk lidſky od toho tahne, neſnadno gt proti lidem. Pomnyete, ze loth, gſa we zlee obczy, byl dobry a, odſſed a ode zlych oklamal ſie: ſpal ſe dezerama. A wed ſnad by ſie nahodil klaſſter, geſſto gt giž tak pohynul w ducho- 10 wenstwi, Ze nemagy w niem hrziechu za hrziech; A cot ſwiet chwaly, to y oni; a co geſt dobre, nelibi ſie; geſſto by nemohl geden nicz proti mnohu a ſpieſſe by niekdy mezy tiemy pokoge pomyel vprziemy czlowiek, geſſto ſwietſky ſlowe, nez mezy takymi zakôniky a geſſto nedržie vlohu ſwych zakonow. Neb y w klafſterzich gſut tij zmatczy a zapletenie, že ſie gednoho zleho druhe drzy A naywiecz tu, kdez netbagy duchowenſtwie, w ſye ſwiet wpuſtiwſſe. A ſwiet gt zadoſt tieleſna, žadoſt oczy a pycha zywota. Ale možt nyekdy zdati ſie ſwietſky niekto a naywiecz (str. 167) z tiech, ktož w zakonie neyſu neb w klaſſterze a w ſwietu nemage liboſti. Takezt y w kapy mož byti neb pod wylkem ſwietſka myſlecze. Ptoz, nemozly kto do zakona, aby rzadnye drzal zakon, Vczin, yakozt radij ſwaty Pawel: Tak vzyway ſwieta, yako by geho nevzywal; myſli k ſwietu newelny, ale to poſob w bazni božie, czoz ma poſobiti; aczt bude w gednom nedoſtatek, nahradit druhe. Ano ſwaty Augustyn, wyprawiw ſwe hrziechy a poſſkwrny, co gich od ſwieta pochazie gemu, Die w kniehach ſwe zpowiedij Proto biech vmyſlil od ſwieta na puſſt vteczy, ale zbranil ſy mi, hoſpodine Neb proto gt kryſtus vmrzel za lid, aby, ktoz geſt žyw, Gyz negedno ſobie žyw byl. A znamenayte rzeczy ſwateho Rzehorže, žet y (ve) ſwietie mohu byti dobrzy lide; ale znamenayte take, kterym czinem. Die on: Bywa to, ze dobrzi lidee ne proto, by gim ſwiet mil byl, muſſegy ſwietſke wieczy poſobiti; Y bude ſie zdati, by ſie poddaly zemſke peczy, ano gim nenie nicz milo ani na peczy, gedno wlaſt nebeſka; Gichz czynow neſnadno gt lidem od czynow zlych rozſuditi, Gedno ſudce wieczny podle obogich vmyſla rozſudij ge a rozezna. Neb, gſucz plny wrchnie mudroſti, wiedie, kak wnitrž w ſobie magi ſie k ginemu vprazdniti A w ginem wnye k oku lidem neprazdn neſti. A tak, 35 když to božiem zpoſobem przide, ani toho nezadagi, aby wladly; že milugy boha, nechtie ſie woly božy protiwiti, tu praczy przigmu; Ale, že gt w nich wruczie milo�t, wzdyt zrzie k bohu w vklidne myſly. Neb takowe nynieyſſie prace, když ſie po tô (str. 168) myſly pržewraczenu neſzzjedy czlowiek, Mož porzadnie w božy liboſti poſobiti. A kakzkoly dobrym vmyſlem radij by prazdni byli wladanie toho; wſſak, že ſu ſwu woly poddali bohu, geho tay- neho zpoſobu bogiecz ſie zborzyti, to poſobie, gehoz by radij prazdny byli. A ktož geſt taky, acz y ty wiecy gedna, liboſti w nych myſly nevlne. A diet opiet ginde ſwaty Rzehorz: Když nenie, kto by porzadnie poſobil blyžnich y nynieyſſie wiecy, Tij, geſſto ſu duchownich wnitrznich plni darow, magi 45 gich nedoſtatkom pohowieti A, gelikož ſluſſnie mohu, y gich tieleſnym potrze-
82 Kapitola LVI. 5 15 20 25 30 40 Proto wzdy rzku: W ſobiet ſu zakoni ſwati podle prwnieho vſtawenie A, ktožt tak bude w kterem zakonie, dobrzet bude; Ale ktozt by byl ginak w zakonie ſwietſky, nebudu ya chwaliti zakona geho. A acz kto nepoyde do zakona proto, ſtrzež ſie w ſwietu zapletenie: Nemilug hrdoſti, lakomſtwa; neſtoy po wſſem, czo gt lybo tielu; drž wieru prawu; Neczyn, czo gt boh zapowiediel; čzin, czot gt przikazal. Ale diete: hluk lidſky od toho tahne, neſnadno gt proti lidem. Pomnyete, ze loth, gſa we zlee obczy, byl dobry a, odſſed a ode zlych oklamal ſie: ſpal ſe dezerama. A wed ſnad by ſie nahodil klaſſter, geſſto gt giž tak pohynul w ducho- 10 wenstwi, Ze nemagy w niem hrziechu za hrziech; A cot ſwiet chwaly, to y oni; a co geſt dobre, nelibi ſie; geſſto by nemohl geden nicz proti mnohu a ſpieſſe by niekdy mezy tiemy pokoge pomyel vprziemy czlowiek, geſſto ſwietſky ſlowe, nez mezy takymi zakôniky a geſſto nedržie vlohu ſwych zakonow. Neb y w klafſterzich gſut tij zmatczy a zapletenie, že ſie gednoho zleho druhe drzy A naywiecz tu, kdez netbagy duchowenſtwie, w ſye ſwiet wpuſtiwſſe. A ſwiet gt zadoſt tieleſna, žadoſt oczy a pycha zywota. Ale možt nyekdy zdati ſie ſwietſky niekto a naywiecz (str. 167) z tiech, ktož w zakonie neyſu neb w klaſſterze a w ſwietu nemage liboſti. Takezt y w kapy mož byti neb pod wylkem ſwietſka myſlecze. Ptoz, nemozly kto do zakona, aby rzadnye drzal zakon, Vczin, yakozt radij ſwaty Pawel: Tak vzyway ſwieta, yako by geho nevzywal; myſli k ſwietu newelny, ale to poſob w bazni božie, czoz ma poſobiti; aczt bude w gednom nedoſtatek, nahradit druhe. Ano ſwaty Augustyn, wyprawiw ſwe hrziechy a poſſkwrny, co gich od ſwieta pochazie gemu, Die w kniehach ſwe zpowiedij Proto biech vmyſlil od ſwieta na puſſt vteczy, ale zbranil ſy mi, hoſpodine Neb proto gt kryſtus vmrzel za lid, aby, ktoz geſt žyw, Gyz negedno ſobie žyw byl. A znamenayte rzeczy ſwateho Rzehorže, žet y (ve) ſwietie mohu byti dobrzy lide; ale znamenayte take, kterym czinem. Die on: Bywa to, ze dobrzi lidee ne proto, by gim ſwiet mil byl, muſſegy ſwietſke wieczy poſobiti; Y bude ſie zdati, by ſie poddaly zemſke peczy, ano gim nenie nicz milo ani na peczy, gedno wlaſt nebeſka; Gichz czynow neſnadno gt lidem od czynow zlych rozſuditi, Gedno ſudce wieczny podle obogich vmyſla rozſudij ge a rozezna. Neb, gſucz plny wrchnie mudroſti, wiedie, kak wnitrž w ſobie magi ſie k ginemu vprazdniti A w ginem wnye k oku lidem neprazdn neſti. A tak, 35 když to božiem zpoſobem przide, ani toho nezadagi, aby wladly; že milugy boha, nechtie ſie woly božy protiwiti, tu praczy przigmu; Ale, že gt w nich wruczie milo�t, wzdyt zrzie k bohu w vklidne myſly. Neb takowe nynieyſſie prace, když ſie po tô (str. 168) myſly pržewraczenu neſzzjedy czlowiek, Mož porzadnie w božy liboſti poſobiti. A kakzkoly dobrym vmyſlem radij by prazdni byli wladanie toho; wſſak, že ſu ſwu woly poddali bohu, geho tay- neho zpoſobu bogiecz ſie zborzyti, to poſobie, gehoz by radij prazdny byli. A ktož geſt taky, acz y ty wiecy gedna, liboſti w nych myſly nevlne. A diet opiet ginde ſwaty Rzehorz: Když nenie, kto by porzadnie poſobil blyžnich y nynieyſſie wiecy, Tij, geſſto ſu duchownich wnitrznich plni darow, magi 45 gich nedoſtatkom pohowieti A, gelikož ſluſſnie mohu, y gich tieleſnym potrze-
Strana 97
84 Kapitola LVII. 5 10 15 25 40 nahlu wzhoru giti než, wyſoko napnucz, vpadnuti. Znamenayte rzecz ſwateho Rzehorže, czot die k tomu. diet: Gſut y niekterzy, geſſto, przigducz k obraczeni, neſtogie w tom, yakoz pocznu. A den ode dne bude gim ſſlechetnoſti vbywati a zadoſt nebeſka bude w nich mdleti; A geſſto myſlily, welike wieczy poczi- nagicz, to pak ſkonagi malymi. ale v wybornych gt obyczey, že ku poſledku budu cziniti wietczie wieczy, w miloſti roſtucz, nez ſu myſlyli na poczatcze; A acz znenahlegie pocznu sprwa, potom ſylniegie ſkonawagi. Nebo, ktoz poczne newyſoko, wzdy mny, by poczal teprw a dal ſtati w tee nowoſti ne- vſtana. Tot ya znam, zet ſluſſie chutnie toho, co gt hrziech, oſtati ani miloſti zapalene k bohu vhaſſowati. Ale, aby ſie na bezprzemne poſty neb bdienie anebo gina vtrpenie a na vkazanie do ſebe welike zwlaſſtie ſwatoſti (str. 171) nedawaly a zamladu owſſem, tot gt ma rada. doydete dale, gducz ponenahlu; Gedine sie hrziechu ſtrziežte a zleho ſlowa. Nemiewayte dluhych rzečzy aneb czaſtych s nižadnymi ženamy ani owſſem ſ takymi duchowniczkami, geſſtot chtie lidem zrziedlny byti lecz oblaſſtim naboženſtwim. A s ſebu ſpolu roz- mluwayte o takych wiecech dobrych a s ginymi cztnymi a rozomnymi kniežy a miſtry, od nichz by ſie mohly mieti v bože. Ale ſtrziežte ſie y tiech, geſſto gt na nye takowe ſlowo a geſſto kwaſſy ſwe magy a obyczege ſ tak ochewnymi 20 a weſelymi, geſſtot gim newonie nabozenſtwie a duchownie wiecy. A kaky gt to przietel, gefsto by nechtiel, by przietel rozomiel prawdy A ten, gessto mož rozomieti? z žadoſti ſrdce gdet rzecz tato: zdali by nyekym bylo nahra- zeno to nehodne, gehoz niekteržy potwrzugy obyczey k duchowêſtwi niekte- rymi nehodnymi? Nebt nenie bezpeczſtwa na ſwietie. Zachazegyt lide ponenahlu. A gesstie gest sbozny, wygdely kto, acz gest byl zaſſel. Neb onen zly welryb, gehoz lanitwu boh prowrtal, aby aſpon z vſt vſſly, geſſto ſie daly gyz pohltiti, Jakoz ſme miely drziewe rzecz o tom, Pro- stiera ſobie zlatto yako blatto. Swaty Rzehorz, wzem rzecz tuto o tom wel- rybu, prawi: Diwi ſie ſnad niekto, Pez to przezrzy boh miloſtiwy, ze ten 30 welryb, dyabel, ſwym chytrym podſſtiwanim a rozlicznym pokuſſenim Zlato, totiž t(y), geſſto ſie ſtkwu ſwatoſti, podſtiera ſobie yako blato, kdyz ge ſprzny hrziechy ſſerednymi. ale to zlatto przed bozim obliczegem nebylo gt (str. 172) zlattem. Czaſto zda sie nieko niekto, by welikym byl, an taynie w hrzieſſe. A ktere gt odplaty przed bo- 35 hem hodno, kdyz zle gest ſkryto; a to, czo gt zgewno, zda ſie dobre? czaſto czyſtota zrziedlna bude a hrdoſt z nie tayna. y bywa cziſtota niekdy potra- cena, že geſt nebyla pycha tayna oprawena. A to geſt ſudem welmy prawym, aby gimž ſie geſt libil lidem, to ztratil czlowiek; Poniewadž geſt nechtiel toho polepſſiti, gymž ſie geſt nelibil bohu. A tak, leſkna ſie w niektere ſſlechet- noſti, zda ſie lidem w očzy zlatto; ale, že geſt taynie w niem neſtaloſt przed božyma oczyma, nenie zlattem. A tak to zlato bude dyablem podeſtrzieno pod woly geho yako blato. A wſſemohuczy hoſpodin niekterych tayne zle trpy dluho. A ginym ſwy wybornym k vżytku zpoſobuge ty gich czyny, geſſto ſie dobrzy zdagy lidem. 45 Neb niekterzy, ſwieta neoſtawſſe, vzku ceſtu poczely giti: Ne ſobie k vžytku,
84 Kapitola LVII. 5 10 15 25 40 nahlu wzhoru giti než, wyſoko napnucz, vpadnuti. Znamenayte rzecz ſwateho Rzehorže, czot die k tomu. diet: Gſut y niekterzy, geſſto, przigducz k obraczeni, neſtogie w tom, yakoz pocznu. A den ode dne bude gim ſſlechetnoſti vbywati a zadoſt nebeſka bude w nich mdleti; A geſſto myſlily, welike wieczy poczi- nagicz, to pak ſkonagi malymi. ale v wybornych gt obyczey, že ku poſledku budu cziniti wietczie wieczy, w miloſti roſtucz, nez ſu myſlyli na poczatcze; A acz znenahlegie pocznu sprwa, potom ſylniegie ſkonawagi. Nebo, ktoz poczne newyſoko, wzdy mny, by poczal teprw a dal ſtati w tee nowoſti ne- vſtana. Tot ya znam, zet ſluſſie chutnie toho, co gt hrziech, oſtati ani miloſti zapalene k bohu vhaſſowati. Ale, aby ſie na bezprzemne poſty neb bdienie anebo gina vtrpenie a na vkazanie do ſebe welike zwlaſſtie ſwatoſti (str. 171) nedawaly a zamladu owſſem, tot gt ma rada. doydete dale, gducz ponenahlu; Gedine sie hrziechu ſtrziežte a zleho ſlowa. Nemiewayte dluhych rzečzy aneb czaſtych s nižadnymi ženamy ani owſſem ſ takymi duchowniczkami, geſſtot chtie lidem zrziedlny byti lecz oblaſſtim naboženſtwim. A s ſebu ſpolu roz- mluwayte o takych wiecech dobrych a s ginymi cztnymi a rozomnymi kniežy a miſtry, od nichz by ſie mohly mieti v bože. Ale ſtrziežte ſie y tiech, geſſto gt na nye takowe ſlowo a geſſto kwaſſy ſwe magy a obyczege ſ tak ochewnymi 20 a weſelymi, geſſtot gim newonie nabozenſtwie a duchownie wiecy. A kaky gt to przietel, gefsto by nechtiel, by przietel rozomiel prawdy A ten, gessto mož rozomieti? z žadoſti ſrdce gdet rzecz tato: zdali by nyekym bylo nahra- zeno to nehodne, gehoz niekteržy potwrzugy obyczey k duchowêſtwi niekte- rymi nehodnymi? Nebt nenie bezpeczſtwa na ſwietie. Zachazegyt lide ponenahlu. A gesstie gest sbozny, wygdely kto, acz gest byl zaſſel. Neb onen zly welryb, gehoz lanitwu boh prowrtal, aby aſpon z vſt vſſly, geſſto ſie daly gyz pohltiti, Jakoz ſme miely drziewe rzecz o tom, Pro- stiera ſobie zlatto yako blatto. Swaty Rzehorz, wzem rzecz tuto o tom wel- rybu, prawi: Diwi ſie ſnad niekto, Pez to przezrzy boh miloſtiwy, ze ten 30 welryb, dyabel, ſwym chytrym podſſtiwanim a rozlicznym pokuſſenim Zlato, totiž t(y), geſſto ſie ſtkwu ſwatoſti, podſtiera ſobie yako blato, kdyz ge ſprzny hrziechy ſſerednymi. ale to zlatto przed bozim obliczegem nebylo gt (str. 172) zlattem. Czaſto zda sie nieko niekto, by welikym byl, an taynie w hrzieſſe. A ktere gt odplaty przed bo- 35 hem hodno, kdyz zle gest ſkryto; a to, czo gt zgewno, zda ſie dobre? czaſto czyſtota zrziedlna bude a hrdoſt z nie tayna. y bywa cziſtota niekdy potra- cena, že geſt nebyla pycha tayna oprawena. A to geſt ſudem welmy prawym, aby gimž ſie geſt libil lidem, to ztratil czlowiek; Poniewadž geſt nechtiel toho polepſſiti, gymž ſie geſt nelibil bohu. A tak, leſkna ſie w niektere ſſlechet- noſti, zda ſie lidem w očzy zlatto; ale, že geſt taynie w niem neſtaloſt przed božyma oczyma, nenie zlattem. A tak to zlato bude dyablem podeſtrzieno pod woly geho yako blato. A wſſemohuczy hoſpodin niekterych tayne zle trpy dluho. A ginym ſwy wybornym k vżytku zpoſobuge ty gich czyny, geſſto ſie dobrzy zdagy lidem. 45 Neb niekterzy, ſwieta neoſtawſſe, vzku ceſtu poczely giti: Ne ſobie k vžytku,
Strana 98
86 Kapitola LVIII. 5 10 15 gmenu 25 30 35 40 puſſtij gde od Geruzalema do Gerycho okowan rzetiežy. A tu, an w okowach hledij na to, ſynowe geho zbiti; Pak gemu oczy wylupenie a tak ſlep weden do Babylona. Žaloſtne gt to bylo. Prawiet geſt takež žaloſtne, ktož zržy na to w prawe miloſti, kak gt ten (lid) zwlaſſtie boży prowinnil, že geſt w ſwietſke zaſſel obyczege a z klaſſterow ſwiet vczinien. Ale, at o tiech nemluwim dale, nechat to rzku obecznie ke wſſê, z nichz y ſebe newynymam. Neb gſucz krzeſiane, magicz �tati wſſy ſnažnoſti po dobre (str. 175) wiecznem onoho ſwieta, A w tee ſnaznoſti negednu bychom zakuſyli duchownie chuti, kdyz bychom byli w prawem duchowenſtwie, zpiewagicz yako w ſwe zemy ſladke pieſnyczky ſyonſke: To netbame ſtawu ſweho, Po tom ſtogime, to oblibugê, Jakož widime do lidu toho, geſſto nezna boha, Až y budem wſſie wieczy w Babylonie. Neb babilon ſlowe ſmieſſka A kral Babylonſky dyabla znamenawa, genz kraluge nade wſſemy ſyny pychy, geſſto gt poſobcze tiechto, w nichz mnozy mieſſegi prawdu s krzywdu; ale dale prowedly krzywdu, než by mohla o ſoby(e) ſama, a tak rzku: Kdyz ſie budem tiech lidij przidržeti, geſſto neznagy boha w tom neb w ginemů ten zly kral (ny) vwede hlube w ſwe kralowſtwo, w ſwiet dale zapleta a vwieže diwnie zamatky rozlicznymi. A mnozy budu zbiti, mnozy hladem ſeydu, za- ſſkudnucz a w chut nemagicz bozieho ſlowa, a niekterzy w tom wiezeny 20 zemru. A take niekterzy, acz y w Babylonie, acz poſobie wieczy ſwietſke a tieleſne, wſſak w bazny bożie, Jakoz babylonſke wieczy Daniel gednal, wſſak byl dobry. Neb take ſu byli niekterzy wedeni do babylona ne pro ſwu wynnu; Ale aby tam geſſtie miel lid od nych navczenie, aby wiernie ſluzyli bohu, aby boh ge nawratil w gich zemy. Takežt ſu lide niekterzy, geſſtot, poſobiecz ſwietſke wieczy, wſſak podle boha magy weſſken duchowni vmyſl, yakoz ſem drziewe k gine otazce mluwil o tom. To pak, geſſto gt kral zydowſky yat, kdyz puſty biežal (str. 176) dolow z Geruzalema do Gerycho, muož byti po- dobnoſt; Geſſto niekto, byw nad gyne w duchowenſtwi, oderzka ſie ſwieta, wlaſty ſlyb vczinie bohv, Y poyde dolow z Geruzalema po puſſti do Gerycho. Opuſtiw wieczy ſwietſke, y bude ſie ſ nymi obierati, poſobie ge, dolow gda do pokoge duchownieho k zadoſtem tieleſnym, geſſto hynu. Gynet by bylo, ktoz by ſſel, acz y po tež puſſtij, ale wzhoru, z Gerycho do Geruzalema; Nebot ſem w one gine pomluwie prawil: Diet ſwaty Rzehorz, že w potrzebu toho tij, geſſto ſu plni darow duchownich, magy blyznim y w tieleſnych po- hodach poſluzyti. A tot by bylo wzhoru giti po puſſti; ale ktož dolow gde od pokoge duchownieho, gessto gt znamenan Geruzalemem, k zadostem swym tieleſnym, geſſto hynu a mienie ſie yako mieſiecz, w to ſie vpleta, geſſto gt opuſtil: tent bude yat yako kral onen, že gey popadnu ſwietſke zadoſti a lopoty swiežy; a pe(ka) ſie y o ny(e) A bude okowan rzetiezy [a pecze y ony a bude okowan rzetiezy] zleho obyczege, a ztepe neprzietel przed oczima geho ſyny geho, an hledij na to, kdyz drzewnie dobre ſkutky geho tak vmrtwi, že nebude w nich moczy vtiechy mieti. A gefſtie tomu rozomiegie, neyſa ſlep owſſem, žel mu bude, Yako ſmrt wida ſwych wybornych ſynow, wzdechne; Ale, zlym ſa vwazan obyczegem yako ržetiezem, takz to y ſtrpy, 45 Az pak y oczy wylupy gemu A tak oſlepy, ze zlemu ſprawy, by dobre bylo,
86 Kapitola LVIII. 5 10 15 gmenu 25 30 35 40 puſſtij gde od Geruzalema do Gerycho okowan rzetiežy. A tu, an w okowach hledij na to, ſynowe geho zbiti; Pak gemu oczy wylupenie a tak ſlep weden do Babylona. Žaloſtne gt to bylo. Prawiet geſt takež žaloſtne, ktož zržy na to w prawe miloſti, kak gt ten (lid) zwlaſſtie boży prowinnil, že geſt w ſwietſke zaſſel obyczege a z klaſſterow ſwiet vczinien. Ale, at o tiech nemluwim dale, nechat to rzku obecznie ke wſſê, z nichz y ſebe newynymam. Neb gſucz krzeſiane, magicz �tati wſſy ſnažnoſti po dobre (str. 175) wiecznem onoho ſwieta, A w tee ſnaznoſti negednu bychom zakuſyli duchownie chuti, kdyz bychom byli w prawem duchowenſtwie, zpiewagicz yako w ſwe zemy ſladke pieſnyczky ſyonſke: To netbame ſtawu ſweho, Po tom ſtogime, to oblibugê, Jakož widime do lidu toho, geſſto nezna boha, Až y budem wſſie wieczy w Babylonie. Neb babilon ſlowe ſmieſſka A kral Babylonſky dyabla znamenawa, genz kraluge nade wſſemy ſyny pychy, geſſto gt poſobcze tiechto, w nichz mnozy mieſſegi prawdu s krzywdu; ale dale prowedly krzywdu, než by mohla o ſoby(e) ſama, a tak rzku: Kdyz ſie budem tiech lidij przidržeti, geſſto neznagy boha w tom neb w ginemů ten zly kral (ny) vwede hlube w ſwe kralowſtwo, w ſwiet dale zapleta a vwieže diwnie zamatky rozlicznymi. A mnozy budu zbiti, mnozy hladem ſeydu, za- ſſkudnucz a w chut nemagicz bozieho ſlowa, a niekterzy w tom wiezeny 20 zemru. A take niekterzy, acz y w Babylonie, acz poſobie wieczy ſwietſke a tieleſne, wſſak w bazny bożie, Jakoz babylonſke wieczy Daniel gednal, wſſak byl dobry. Neb take ſu byli niekterzy wedeni do babylona ne pro ſwu wynnu; Ale aby tam geſſtie miel lid od nych navczenie, aby wiernie ſluzyli bohu, aby boh ge nawratil w gich zemy. Takežt ſu lide niekterzy, geſſtot, poſobiecz ſwietſke wieczy, wſſak podle boha magy weſſken duchowni vmyſl, yakoz ſem drziewe k gine otazce mluwil o tom. To pak, geſſto gt kral zydowſky yat, kdyz puſty biežal (str. 176) dolow z Geruzalema do Gerycho, muož byti po- dobnoſt; Geſſto niekto, byw nad gyne w duchowenſtwi, oderzka ſie ſwieta, wlaſty ſlyb vczinie bohv, Y poyde dolow z Geruzalema po puſſti do Gerycho. Opuſtiw wieczy ſwietſke, y bude ſie ſ nymi obierati, poſobie ge, dolow gda do pokoge duchownieho k zadoſtem tieleſnym, geſſto hynu. Gynet by bylo, ktoz by ſſel, acz y po tež puſſtij, ale wzhoru, z Gerycho do Geruzalema; Nebot ſem w one gine pomluwie prawil: Diet ſwaty Rzehorz, že w potrzebu toho tij, geſſto ſu plni darow duchownich, magy blyznim y w tieleſnych po- hodach poſluzyti. A tot by bylo wzhoru giti po puſſti; ale ktož dolow gde od pokoge duchownieho, gessto gt znamenan Geruzalemem, k zadostem swym tieleſnym, geſſto hynu a mienie ſie yako mieſiecz, w to ſie vpleta, geſſto gt opuſtil: tent bude yat yako kral onen, že gey popadnu ſwietſke zadoſti a lopoty swiežy; a pe(ka) ſie y o ny(e) A bude okowan rzetiezy [a pecze y ony a bude okowan rzetiezy] zleho obyczege, a ztepe neprzietel przed oczima geho ſyny geho, an hledij na to, kdyz drzewnie dobre ſkutky geho tak vmrtwi, že nebude w nich moczy vtiechy mieti. A gefſtie tomu rozomiegie, neyſa ſlep owſſem, žel mu bude, Yako ſmrt wida ſwych wybornych ſynow, wzdechne; Ale, zlym ſa vwazan obyczegem yako ržetiezem, takz to y ſtrpy, 45 Az pak y oczy wylupy gemu A tak oſlepy, ze zlemu ſprawy, by dobre bylo,
Strana 99
88 Kapitola LIX. O co geſt tiech, gefſto, (str. 179) widucz tak praczne dny lidij bohoboynych, odſtupie od božie ſluzby, nepocznu ſlužyti bohu! A czo magy dobreho, ktoz ſlužie bohu? gedine tuhu s horžem! 10 zrno 40 OTECZ. Mnoho ſte mluwili a doſti dluze, yako by chtiely boha nauczyti, 5 co ma cziniti. ale y prorok geden, O temz ſie zmienyw, bieſſe rzekl: Wiedie, zes ſprawedliwy, hoſpodine, A wſſak prawdu rzku k tobie: Y procz ceſty zlych magi proſpiech? A tak ten prorok mluwil mnoho tiech rzeczy yako y wy nynie. Protoz mohut ty rzeczy a takowež z diwanie tayneho ſudu bo- žieho byti, ale ne aby wrtraly proti bohu, geſſto geſt wzdy praw. Ale y zadny ſmyſl nedoſiehne mudroſti geho przewyſoke a neſtihne hlubokoſti ſudow geho. A wſſak rzku, czoz mohu, k tiem waſſiem rzeczem. Ta protiwenſtwie a ty neſnadnoſti a pracze na tomto ſwietie, geſſto boh na lidij przepuſſtie, Anyž mnyete, byt przepuſtil gedno na dobre. taket y giny trpie. Ale, ze tiem milugi boha, wſſeczko geſt (jim) pomoczno k do- 15 bremu. Gſu dobrym ta protiwenſtwie na ſwietie welmy vzyteczna, yakoz wi- dame, ze gt ſuol potrzebna k maſu hoſpodarzy kazdemu; nebo nemož maſſo bez ſoly ſchowano byti, zwonyelo by ſie y czerwy rozlezlo, kdyz by ſuol te wi(h)koſti maſſu przyrozene newytahla. Takez czlowiek, wzdy ſa w rozkoſſy, Zahnige a zaſmrdij w hrzieſſiech, geſſto gt tielo k nim poſoſſno, a toho czaſto 20 prace a lopot wzbrani. Y k to? gt podobny vzytek ſwietſkych praczy a (str. 180) lopoty, Jakoz mlatba bywa vzyteczna. Neb ty protiwne puotky tohoto ſwieta roztrhawagy ten ſwazek, geſſto lidij k ſwietu w miloſt wieze. O czo gineho ſwiet vkazuge? gedno že neſluſſie geho milowati, Poniewadž nam tolik prace wzbuzie a lo- 25 poty, donyž ſme na niem. y neniežt toho vžytek maly, czot by nas od milo- wanie ſwieta odtahlo. Neb ktož chce byti przietel tohoto ſwieta, ten bude bozy neprzietel. A take die ſwaty Rzehorz: Swym zwolenym vczynil hoſpodin vzku ceſtu a przyprawil, aby, gſucz w rozkoſſy, nezapomniely, czo geſt do- breho w gich kragy, w nyemz, dogduce, magi wiecz byti. A acz ſie ſlama ztroſkocze pod czepy, wſſak X oſtane czelo a bude od ſlamy odluczeno, aby bylo dobrze ſchowano. Takež lide swiet(ští), naduti hrdoſti, ſuſſy, bez wlahy a bez gemnoſti bozie miloſti, zetru ſie yako pod czepy protiwnu wiecy; ale dobrzy, pewny zcziſtie ſie w protiwenſtwi a budu ode zlych rozeznany. ale y to bywa, že zrno, ſa giż z ſlamy wyrazeno, take gefſtie w gedne hromadie 35 s plewami bude. Takez niektere pokuſſenie od hrdych pokorne odluczy, ale budu ſpolu geſſtie pewny y lehczy yako plewy, Až opiet gine przide poku- ſſenie, w niemž lehczy poydu za ſie yako plewy a pewny przed ſie. Y neyfut na ſwietie nevzyteczni protiwne puotky; Nebt vczinie pewnu Xchwalu a zle- odluczie od dobrych, lehke od ſtatecznych, aby rozeznani byli, ktere ſu kterzy To ſwaty Yakub wida, ponuka, abychô hotowi (str. 181) byli trpieti ta- kowe wieczy protiwne, rzka: Slyſſeli ſte, co geſt trpiel Yob, A pana kryſta ſkonanie widiely ſte. Totiz Yob w �tarem zakonie, kdez nebyl tak zgewnie ſlibyl boh nebeſke odplaty, Acz mnoho trpiel, wſſak boh proti kazde pro- tiwne wiecy dal gemu zwlaſſtni vtiechu: dal zdrawie prſo tiezke nemoczy, zbo-
88 Kapitola LIX. O co geſt tiech, gefſto, (str. 179) widucz tak praczne dny lidij bohoboynych, odſtupie od božie ſluzby, nepocznu ſlužyti bohu! A czo magy dobreho, ktoz ſlužie bohu? gedine tuhu s horžem! 10 zrno 40 OTECZ. Mnoho ſte mluwili a doſti dluze, yako by chtiely boha nauczyti, 5 co ma cziniti. ale y prorok geden, O temz ſie zmienyw, bieſſe rzekl: Wiedie, zes ſprawedliwy, hoſpodine, A wſſak prawdu rzku k tobie: Y procz ceſty zlych magi proſpiech? A tak ten prorok mluwil mnoho tiech rzeczy yako y wy nynie. Protoz mohut ty rzeczy a takowež z diwanie tayneho ſudu bo- žieho byti, ale ne aby wrtraly proti bohu, geſſto geſt wzdy praw. Ale y zadny ſmyſl nedoſiehne mudroſti geho przewyſoke a neſtihne hlubokoſti ſudow geho. A wſſak rzku, czoz mohu, k tiem waſſiem rzeczem. Ta protiwenſtwie a ty neſnadnoſti a pracze na tomto ſwietie, geſſto boh na lidij przepuſſtie, Anyž mnyete, byt przepuſtil gedno na dobre. taket y giny trpie. Ale, ze tiem milugi boha, wſſeczko geſt (jim) pomoczno k do- 15 bremu. Gſu dobrym ta protiwenſtwie na ſwietie welmy vzyteczna, yakoz wi- dame, ze gt ſuol potrzebna k maſu hoſpodarzy kazdemu; nebo nemož maſſo bez ſoly ſchowano byti, zwonyelo by ſie y czerwy rozlezlo, kdyz by ſuol te wi(h)koſti maſſu przyrozene newytahla. Takez czlowiek, wzdy ſa w rozkoſſy, Zahnige a zaſmrdij w hrzieſſiech, geſſto gt tielo k nim poſoſſno, a toho czaſto 20 prace a lopot wzbrani. Y k to? gt podobny vzytek ſwietſkych praczy a (str. 180) lopoty, Jakoz mlatba bywa vzyteczna. Neb ty protiwne puotky tohoto ſwieta roztrhawagy ten ſwazek, geſſto lidij k ſwietu w miloſt wieze. O czo gineho ſwiet vkazuge? gedno že neſluſſie geho milowati, Poniewadž nam tolik prace wzbuzie a lo- 25 poty, donyž ſme na niem. y neniežt toho vžytek maly, czot by nas od milo- wanie ſwieta odtahlo. Neb ktož chce byti przietel tohoto ſwieta, ten bude bozy neprzietel. A take die ſwaty Rzehorz: Swym zwolenym vczynil hoſpodin vzku ceſtu a przyprawil, aby, gſucz w rozkoſſy, nezapomniely, czo geſt do- breho w gich kragy, w nyemz, dogduce, magi wiecz byti. A acz ſie ſlama ztroſkocze pod czepy, wſſak X oſtane czelo a bude od ſlamy odluczeno, aby bylo dobrze ſchowano. Takež lide swiet(ští), naduti hrdoſti, ſuſſy, bez wlahy a bez gemnoſti bozie miloſti, zetru ſie yako pod czepy protiwnu wiecy; ale dobrzy, pewny zcziſtie ſie w protiwenſtwi a budu ode zlych rozeznany. ale y to bywa, že zrno, ſa giż z ſlamy wyrazeno, take gefſtie w gedne hromadie 35 s plewami bude. Takez niektere pokuſſenie od hrdych pokorne odluczy, ale budu ſpolu geſſtie pewny y lehczy yako plewy, Až opiet gine przide poku- ſſenie, w niemž lehczy poydu za ſie yako plewy a pewny przed ſie. Y neyfut na ſwietie nevzyteczni protiwne puotky; Nebt vczinie pewnu Xchwalu a zle- odluczie od dobrych, lehke od ſtatecznych, aby rozeznani byli, ktere ſu kterzy To ſwaty Yakub wida, ponuka, abychô hotowi (str. 181) byli trpieti ta- kowe wieczy protiwne, rzka: Slyſſeli ſte, co geſt trpiel Yob, A pana kryſta ſkonanie widiely ſte. Totiz Yob w �tarem zakonie, kdez nebyl tak zgewnie ſlibyl boh nebeſke odplaty, Acz mnoho trpiel, wſſak boh proti kazde pro- tiwne wiecy dal gemu zwlaſſtni vtiechu: dal zdrawie prſo tiezke nemoczy, zbo-
Strana 100
90 Kapitola LX. 5 10 15 ſie, yakoz ſem drzewe mluwil o tom. Gdiete radſſe vzku ceſtu k zywotu než ſſyroku k ſmrti. Neniet nadarmo ſuzena k žywotu ceſta A yako trnim y s prawe y s lewe ſtrany ohražena. Neb myſl czlowieczie hotowa gt giti po lahodnych wiecech tohoto ſwieta, až by y zaſſla; ale mnozy ſu tak ſwazani mudroſti boży a tak gim ceſty k ſwietu rozlicznym trnim a welikym kamenim zawaleni: Protiwenſtwim, vſylny(mi) nedoſtatky, (že), kdyz by gim ſſiel ſwiet pod ruku, zbugeli by, zapomenucz boha. A to, magicz lopot a nuzy w ſwietie, wzywagy boha, zadagi kralowſtwa nebeſkeho. Ay Dawid, muž ſwaty, doniž byl w praczy, kryge ſie fſawla. A opiet potom, boyuge s neprzately, nezapomnyel boha, nevpadl w hržiech A, gſa moczen w pokogy na ſwych sienech, welicze ſhrzieſsil (str. 184) a ſſerednie. Tež ffalomun, donyž miel pracy s dielem chramu božieho a duom kralowy dielage, nezaſſel w ſwoy hrziech, geliž ſa w rozkoſſy prazden. Neniet, (což) by hrdu myſl czlowieczy tak krotilo yako mnohe protiwne puotky, A gefſto by lepe poznati ſie czlowieku oczy otewrželo a navczilo byti družczy litoſtiwu w nuzy geho. A w trpielywoſti, die ſpaſytel, budete ſwych duſſy moczny A, yakoz die ſwaty Yakub: Trpielywo�t ma czyn do- konany. Amen. DIETKY. (LX) 20 nadno gest rzecy, Ze gest dobra wiecz protiwenste; Ale trpieti nenie ſnadne. Neb krzehkoſt naſſe nemož wzdy patržiti na to, Czo potom bude, Yakož rozum vkazuge; Ale na to zržy, czo czyge a geſt w tu chwyly. Ptož trpko gt trpieti, nechcze (se) giti vzku ceſtu. A pakly gyz muſy kto trpieti, czoz buoh przepuſti, [a] nerad trpy. Proti ſwe woly trpie, kteru mož z toho chwalu mieti? 30 OTECZ. Obyczey geſt lanyatek, doniž ſu mala: wzdy k materam biežie, 25 hledagicz v nych paſtwy, mleka rozkoſſneho; Ale, kdyz podroſtu a mleko gim odvato bude, budu po horach, po ſkalach s ginymi geleny hledati paſtwi. Takez y nam nechcze (se) paſtwi ſylnych, ale yako maly chtieli bychô wzdy rozkoſſy a wſſeho ſie obynuti, czoz gt s pracy. Ale wzdyly chczeme maly byti? giž by ſluſſalo, podroſtucz, niekdy s ginymi geleny po horach, po ſka- lach hledati paſtwy, Widucz, ano nam mleko vtieſſenie odvato aneb odtrženo ano wſſeczka (str. 185) naſſe tieleſna a ſwietſka vtieſſenie horzkoſti nam otruſſena aneb ſnad y oſuta, ano naſs liby pokrm horcziczy omazan, Sſtietka nas giž od nieho bode, abychô ſie k ginemu giž obratily. Ee kterak by gyz ſie ſlu- ſſalo nam wzhoru (se) pozdwihnuti a k ſrdcy powſtati k wyſokemu, Opatrziecz 35 zaſtup temierz bezczyſlny ſwatych, geſſto byli bohu milij, A czim znameni- tieyſſye, A vſylne wieczy trpiely! Abraham k woly božie wyſſel z ſweho krage, z ſwych przatel, byl hoſtem v bezbydly w czyziem kragy a nelibe puotky miewal. Czo geſt yozeff trpiel y od bratrzy? Dawid trpiel od krale Sawla, gemuž wiernie ſlužil. Od ženy 40 take trpiel, ze gemu ſie gt poſmiewala, kdyz bohu ſluzyl. A czo gt trpiel od ſwych dieti y od ſwych ſluh? Yzayaſs pilu rozetrzien. Yeremiaſs kamenowan Atie ſnažnie
90 Kapitola LX. 5 10 15 ſie, yakoz ſem drzewe mluwil o tom. Gdiete radſſe vzku ceſtu k zywotu než ſſyroku k ſmrti. Neniet nadarmo ſuzena k žywotu ceſta A yako trnim y s prawe y s lewe ſtrany ohražena. Neb myſl czlowieczie hotowa gt giti po lahodnych wiecech tohoto ſwieta, až by y zaſſla; ale mnozy ſu tak ſwazani mudroſti boży a tak gim ceſty k ſwietu rozlicznym trnim a welikym kamenim zawaleni: Protiwenſtwim, vſylny(mi) nedoſtatky, (že), kdyz by gim ſſiel ſwiet pod ruku, zbugeli by, zapomenucz boha. A to, magicz lopot a nuzy w ſwietie, wzywagy boha, zadagi kralowſtwa nebeſkeho. Ay Dawid, muž ſwaty, doniž byl w praczy, kryge ſie fſawla. A opiet potom, boyuge s neprzately, nezapomnyel boha, nevpadl w hržiech A, gſa moczen w pokogy na ſwych sienech, welicze ſhrzieſsil (str. 184) a ſſerednie. Tež ffalomun, donyž miel pracy s dielem chramu božieho a duom kralowy dielage, nezaſſel w ſwoy hrziech, geliž ſa w rozkoſſy prazden. Neniet, (což) by hrdu myſl czlowieczy tak krotilo yako mnohe protiwne puotky, A gefſto by lepe poznati ſie czlowieku oczy otewrželo a navczilo byti družczy litoſtiwu w nuzy geho. A w trpielywoſti, die ſpaſytel, budete ſwych duſſy moczny A, yakoz die ſwaty Yakub: Trpielywo�t ma czyn do- konany. Amen. DIETKY. (LX) 20 nadno gest rzecy, Ze gest dobra wiecz protiwenste; Ale trpieti nenie ſnadne. Neb krzehkoſt naſſe nemož wzdy patržiti na to, Czo potom bude, Yakož rozum vkazuge; Ale na to zržy, czo czyge a geſt w tu chwyly. Ptož trpko gt trpieti, nechcze (se) giti vzku ceſtu. A pakly gyz muſy kto trpieti, czoz buoh przepuſti, [a] nerad trpy. Proti ſwe woly trpie, kteru mož z toho chwalu mieti? 30 OTECZ. Obyczey geſt lanyatek, doniž ſu mala: wzdy k materam biežie, 25 hledagicz v nych paſtwy, mleka rozkoſſneho; Ale, kdyz podroſtu a mleko gim odvato bude, budu po horach, po ſkalach s ginymi geleny hledati paſtwi. Takez y nam nechcze (se) paſtwi ſylnych, ale yako maly chtieli bychô wzdy rozkoſſy a wſſeho ſie obynuti, czoz gt s pracy. Ale wzdyly chczeme maly byti? giž by ſluſſalo, podroſtucz, niekdy s ginymi geleny po horach, po ſka- lach hledati paſtwy, Widucz, ano nam mleko vtieſſenie odvato aneb odtrženo ano wſſeczka (str. 185) naſſe tieleſna a ſwietſka vtieſſenie horzkoſti nam otruſſena aneb ſnad y oſuta, ano naſs liby pokrm horcziczy omazan, Sſtietka nas giž od nieho bode, abychô ſie k ginemu giž obratily. Ee kterak by gyz ſie ſlu- ſſalo nam wzhoru (se) pozdwihnuti a k ſrdcy powſtati k wyſokemu, Opatrziecz 35 zaſtup temierz bezczyſlny ſwatych, geſſto byli bohu milij, A czim znameni- tieyſſye, A vſylne wieczy trpiely! Abraham k woly božie wyſſel z ſweho krage, z ſwych przatel, byl hoſtem v bezbydly w czyziem kragy a nelibe puotky miewal. Czo geſt yozeff trpiel y od bratrzy? Dawid trpiel od krale Sawla, gemuž wiernie ſlužil. Od ženy 40 take trpiel, ze gemu ſie gt poſmiewala, kdyz bohu ſluzyl. A czo gt trpiel od ſwych dieti y od ſwych ſluh? Yzayaſs pilu rozetrzien. Yeremiaſs kamenowan Atie ſnažnie
Strana 101
92 Kapitola LXI. 5 10 15 35 tiſknuti, aby weſſly vzku ceſtu. ale my pohrziechu wzdy ſie tahne k ſſyroke. radſſe budem poſty ſtrogiti aneb puty kakes lidmi zamyſſlene, nezly bychom ſſly vzku ceſtu, geſſto geſt bohem a prawdu geho vkazana (a) k zywotu vprziemo wede. A czo geſt vzka ceſta než w prawdie (dle) ſweho ſtawu zywu byti, ny w czem z myery hodugie newyducz, Nicz krzywdu neżadati doſieczy, acz by y mohl czo mieti, že by zlee nebylo ani proti ſtawu geho; Wſſak, nemožly tohot dogiti prawdu, nezli by przyczinil krzywdy, lepe gt byti (str. 188) bez toho. A to pak gt ſſyroka ceſta: czoz ſie liby, po tom ſtati; a nemožly czeho po prawdie doſieczy neb mieti, ale Iſti k tomu przyczyniti, ku prawdie krzywdy przimieſyti Aneb, kdyz gt procz, ſhola oſtati prawdy. Protož dobrze ſlowe ſſyroka ceſta, ze, ktož gdu po ny, neſmiem rzecy: wſſe, czoz chtie, czinie. Neb, acz we mnohem, a wſſak ne we wſſê Przezrzy buoh bugeti gich wuoly; ale rzku, že y prawdu y krzywdu ſtogie po tom, gemuž chtie. A poniewadz gt to tak ſſyroka ceſta, nenie to diw, ze gich po ny gde tak mnoho. A y tiem gt ſſyroka, že gich mnoho gde gy a tlaczie gy ſebu, dawagicz ginym przy- klad. Ale druha ſlowe proto vzka, ze negſe]d nju po ny ginudy, gedn(o) prawdu, newyhybugicz ni ſem ni tam z hodugie miery. Ale že geſt to tiežke a ne- ſnadne [ neſnadne] netolik ſkutkem chowati ſie od mnoheho, ale braniti take 20 y žadoſti: Malo gich gde tu ceſtu. a tiem geſt opiete vzſſy, ze negde gich gy mnoho, by gy protrzely. A protoz nezda my ſie, by czo hodniegie trpieti bylo pro boh než vzkoſt tee ceſty: we wſſem ſie s prawdu obierati kazdemu podle vlohu ſtawu geho; A przyhodnye: ſtrpieti protiwenſtwie, geſſto (jej) na tee vzke czeſtie poty- 25 kugy. A acz kto nemož ſ chuti trpieti, ale aſpon neprotiw ſie bohu a nicz neczin proti geho zapowiedij, chtie zbyti toho, a ſkonay až do ſmrti tu vzku ceſtu. ktožt by ten byl, welikyt by byl; aczt by ſam ſobie y nevčzynil obla- ſſtieho vtrpenie poſty, bdienim, ranamy. Protoz kazdy chy- (str. 189) ſtay sie nayprwe, aby ſtrpiel až do ſmrti ta przyhodnye protiwenſtwie, gda vzku ceſtu; 30 Acz ſam ſobie nemoz vffati czlowiek, aby ſtal, ale ma vffati w bozy pomocz, že by y ſmrt ſtrpiel pro bozy miloſt. Neb doſti gt brzo ten oſtal boha, ktoz ſobie prwe myſly, nez gey potka, ze, nezby trpiel nietczo, chtiel by to, yakz moha, y prawdu y krzywdu odweſti. ktoztkoly myſly to ſobie, przemožent geſt ſwym hubêſtwem a nebyw w bogy. ktozt chcze ſwu duſſy tak zachowati, že by drziew ile chtiel vczyňiti, aby netrpiel neb nevmrzel, ztratit gy. A kakz- koly dobre gt chtieti vmrzieti pro boh neb, czoz bude, trpieti; a wſſak nema s rozumê toho zadati czlowiek, aby gey to potkalo. Neb zadati ſluſſie, aby byla we wſſech lidech wole bożie a kralowſtwo geho, aby wſſichny dobrzy byli a y zadny neczinil druhemu protiwenſtwie. A tak by nebylo, kto by 40 včzinil ſmrt druhemu aneb gine niektere protiwenſtwie. Aczt geſt dobro trpieti a draha koruna muczedlnikow, wſſak nemam toho žadati, aby giny ſhrzeſſil, y by to mee dobre bylo. ale, potkaly mie, abych trpiel, mam trpieti, zadage božy pomoczy a w tee vlože ſwu nadiegy. Anyž gt wietczie vkazanie miloſti, nez kdyz przide na to: vmrzieti mile za mileho. 45 Bud pohan bud žid neb zly a bludny krzeſtian po wſſe ſwe dny A obratil
92 Kapitola LXI. 5 10 15 35 tiſknuti, aby weſſly vzku ceſtu. ale my pohrziechu wzdy ſie tahne k ſſyroke. radſſe budem poſty ſtrogiti aneb puty kakes lidmi zamyſſlene, nezly bychom ſſly vzku ceſtu, geſſto geſt bohem a prawdu geho vkazana (a) k zywotu vprziemo wede. A czo geſt vzka ceſta než w prawdie (dle) ſweho ſtawu zywu byti, ny w czem z myery hodugie newyducz, Nicz krzywdu neżadati doſieczy, acz by y mohl czo mieti, že by zlee nebylo ani proti ſtawu geho; Wſſak, nemožly tohot dogiti prawdu, nezli by przyczinil krzywdy, lepe gt byti (str. 188) bez toho. A to pak gt ſſyroka ceſta: czoz ſie liby, po tom ſtati; a nemožly czeho po prawdie doſieczy neb mieti, ale Iſti k tomu przyczyniti, ku prawdie krzywdy przimieſyti Aneb, kdyz gt procz, ſhola oſtati prawdy. Protož dobrze ſlowe ſſyroka ceſta, ze, ktož gdu po ny, neſmiem rzecy: wſſe, czoz chtie, czinie. Neb, acz we mnohem, a wſſak ne we wſſê Przezrzy buoh bugeti gich wuoly; ale rzku, že y prawdu y krzywdu ſtogie po tom, gemuž chtie. A poniewadz gt to tak ſſyroka ceſta, nenie to diw, ze gich po ny gde tak mnoho. A y tiem gt ſſyroka, že gich mnoho gde gy a tlaczie gy ſebu, dawagicz ginym przy- klad. Ale druha ſlowe proto vzka, ze negſe]d nju po ny ginudy, gedn(o) prawdu, newyhybugicz ni ſem ni tam z hodugie miery. Ale že geſt to tiežke a ne- ſnadne [ neſnadne] netolik ſkutkem chowati ſie od mnoheho, ale braniti take 20 y žadoſti: Malo gich gde tu ceſtu. a tiem geſt opiete vzſſy, ze negde gich gy mnoho, by gy protrzely. A protoz nezda my ſie, by czo hodniegie trpieti bylo pro boh než vzkoſt tee ceſty: we wſſem ſie s prawdu obierati kazdemu podle vlohu ſtawu geho; A przyhodnye: ſtrpieti protiwenſtwie, geſſto (jej) na tee vzke czeſtie poty- 25 kugy. A acz kto nemož ſ chuti trpieti, ale aſpon neprotiw ſie bohu a nicz neczin proti geho zapowiedij, chtie zbyti toho, a ſkonay až do ſmrti tu vzku ceſtu. ktožt by ten byl, welikyt by byl; aczt by ſam ſobie y nevčzynil obla- ſſtieho vtrpenie poſty, bdienim, ranamy. Protoz kazdy chy- (str. 189) ſtay sie nayprwe, aby ſtrpiel až do ſmrti ta przyhodnye protiwenſtwie, gda vzku ceſtu; 30 Acz ſam ſobie nemoz vffati czlowiek, aby ſtal, ale ma vffati w bozy pomocz, že by y ſmrt ſtrpiel pro bozy miloſt. Neb doſti gt brzo ten oſtal boha, ktoz ſobie prwe myſly, nez gey potka, ze, nezby trpiel nietczo, chtiel by to, yakz moha, y prawdu y krzywdu odweſti. ktoztkoly myſly to ſobie, przemožent geſt ſwym hubêſtwem a nebyw w bogy. ktozt chcze ſwu duſſy tak zachowati, že by drziew ile chtiel vczyňiti, aby netrpiel neb nevmrzel, ztratit gy. A kakz- koly dobre gt chtieti vmrzieti pro boh neb, czoz bude, trpieti; a wſſak nema s rozumê toho zadati czlowiek, aby gey to potkalo. Neb zadati ſluſſie, aby byla we wſſech lidech wole bożie a kralowſtwo geho, aby wſſichny dobrzy byli a y zadny neczinil druhemu protiwenſtwie. A tak by nebylo, kto by 40 včzinil ſmrt druhemu aneb gine niektere protiwenſtwie. Aczt geſt dobro trpieti a draha koruna muczedlnikow, wſſak nemam toho žadati, aby giny ſhrzeſſil, y by to mee dobre bylo. ale, potkaly mie, abych trpiel, mam trpieti, zadage božy pomoczy a w tee vlože ſwu nadiegy. Anyž gt wietczie vkazanie miloſti, nez kdyz przide na to: vmrzieti mile za mileho. 45 Bud pohan bud žid neb zly a bludny krzeſtian po wſſe ſwe dny A obratil
Strana 102
94 Kapitola LXII. 5 15 20 25 30 35 40 =rdaly= czehoz gedine (str. 192) požadagy. A gſuc w tee rozkoſſy, neyſu žywy ſſle- chetnie w Gezu kryſtu? OTECZ= =Na poczatcze ſwateho koſtela zgewna protiwenſtwie trpiely ſu dobrzy ode zlych A tak, aby giny]ch przykladem byli druzy trpieti hotowieyſſie a w menſſy teſknoſti byli, Ze ne gedine oni ſami trpie, To gt powiediel Ale wſſichny, ktoz ſu žywi ſſlechetnye w Gezu kryſtu, trpye. To gt powiediel ſwaty Pawel a prawu prawdu. Neb acz w czas pokoge czierkwi ſwate netrpie žalarzow, biczowanie, muk, ſmrti wierni krzeſtiane; a wſſak geſſtie dobrzy, vprziemy trpie mnohe rozliczne krzywdy od ſwietſkych: poſmiewanie y vkory, 10 Ale ne wſſichny. Protož pohledayme, ktera gt to protiwnoſt, geſſto gy wſsichny trpie, ktoz ſu ſſlechetny w Gezu kryſtu, Od nyež nenie wynyat y geden. A zdaly gt ta protiwnoſt, O niež die ſwaty Petr, že lotha, muže ſſlechetneho, geſſto geſt bylo protiwno gemu ſlyſſeti a widieti ſſeredneho ſmilſtwa czyny, Muczyli duſſy zlych czynowe a ſtydke rzeczy? Neb y geſſtie trpko gest dobrym widieti a ſlyſſeti zlych, nebohoboynych rozpuſſtienie a na boh netbanie A do tiech zwlaſſtie, geſſto by podle ſwych ſtawow nad gine miely (býti) duchownieyſſy a rozomnieyſſy. Ale y to nenie ta wſſem obeczna protiwnoſt, O niež geſt rzecz ſwateho Pawla. Neb moz byti niekto w tak ſſlechetnem towarziſtwi, Ze nicz newidij do nich nepodobneho A gedno ty ma przed oczyma ſwe myſly, geſſto ſu ſſlechetnie žywi a newiedie o lidſke zloſti. Protož gineho geſſtie wſſem obeczneho po- (str. 193) hledayme, Gehozt sie y geden bohoboyny czlowiek na tomto ſwietie nemoz ſkryti, Pro nyež take prawieſſe ſwaty Pawel: Neſſtiaſtny ya, y kto mie wyproſti z tiela ſmrti teto? Neb lecz by kto netbal na boh, Netbal prawdy, tak by nemiel toho za pro- tiwnoſt, Czo zla žadoſt a nehodna myſli hrde a zadost tohoto ſwieta a zadost tieleſna zbuzie w ſrdcy, Gemuzto die ſwaty Pawel, ze geſt w ſwem tielu przyrozenie giž poruſſeno. Giny widiel zakô, geſſto ſie w myſly protiwi za- konu božie? a w hrziech tahne. A t(o) geſt rozwrt w ſobie welika protiwnoſt czlowieku bohoboynemu, kdyz tielo žada proti duchu z neſwornoſti rozwrt(i) wuole. Neb ma czlowiek v woly trogy zadoſt a ta w ny tu rozwrt czyni. Neb kazda z nich k ſobie gy tahne: Gedna geſt tieleſna, druha zwierzeczie A trzetie duchownie. A z tiech trzy zadoſti kazda gynemu chce nezly dwie druzie. Tieleſna zadoſt tahne wuoly ode wſſeho, czo geſt tielu praczno a pro- tiwno, A k tomu gy tahne, geſſto ge lybo na to oku zrzieti a vchu ſlyſſeti, noſu wonyeti, Vſtom chut mieti a dotknuti ſie toho lahodno tielu a neda ſie na to rozmyſliti: ſluſſiely to czy neſluſſie? A z toho pochodij wſſeteczna marnoſt y rozliczne wieczie ſmy(s)lne: obžerſtwo, ſmilſtwo, lenoſt. A ta žadoſt bywa tak klopotna a ſylna, Ze, kdyz po ſobie woly potahne, vczyni nehodu mnohokrat y tielu, Yakoz bywa, ze opilij a obzerňy obtiežy tielo; Neb dotud bude (str. 194) czeſati libo, až przeczes zboly. Zwierzeczie zadoſt przywodij zawiſt, hniew, hrdoſt, lakomſtwo. Widame zwierzata hrde myſly, geſſto wy- tiezſtwo milugy a tepu ſie pto, Yakoz widame do kokotow, že vczinie y tielu
94 Kapitola LXII. 5 15 20 25 30 35 40 =rdaly= czehoz gedine (str. 192) požadagy. A gſuc w tee rozkoſſy, neyſu žywy ſſle- chetnie w Gezu kryſtu? OTECZ= =Na poczatcze ſwateho koſtela zgewna protiwenſtwie trpiely ſu dobrzy ode zlych A tak, aby giny]ch przykladem byli druzy trpieti hotowieyſſie a w menſſy teſknoſti byli, Ze ne gedine oni ſami trpie, To gt powiediel Ale wſſichny, ktoz ſu žywi ſſlechetnye w Gezu kryſtu, trpye. To gt powiediel ſwaty Pawel a prawu prawdu. Neb acz w czas pokoge czierkwi ſwate netrpie žalarzow, biczowanie, muk, ſmrti wierni krzeſtiane; a wſſak geſſtie dobrzy, vprziemy trpie mnohe rozliczne krzywdy od ſwietſkych: poſmiewanie y vkory, 10 Ale ne wſſichny. Protož pohledayme, ktera gt to protiwnoſt, geſſto gy wſsichny trpie, ktoz ſu ſſlechetny w Gezu kryſtu, Od nyež nenie wynyat y geden. A zdaly gt ta protiwnoſt, O niež die ſwaty Petr, že lotha, muže ſſlechetneho, geſſto geſt bylo protiwno gemu ſlyſſeti a widieti ſſeredneho ſmilſtwa czyny, Muczyli duſſy zlych czynowe a ſtydke rzeczy? Neb y geſſtie trpko gest dobrym widieti a ſlyſſeti zlych, nebohoboynych rozpuſſtienie a na boh netbanie A do tiech zwlaſſtie, geſſto by podle ſwych ſtawow nad gine miely (býti) duchownieyſſy a rozomnieyſſy. Ale y to nenie ta wſſem obeczna protiwnoſt, O niež geſt rzecz ſwateho Pawla. Neb moz byti niekto w tak ſſlechetnem towarziſtwi, Ze nicz newidij do nich nepodobneho A gedno ty ma przed oczyma ſwe myſly, geſſto ſu ſſlechetnie žywi a newiedie o lidſke zloſti. Protož gineho geſſtie wſſem obeczneho po- (str. 193) hledayme, Gehozt sie y geden bohoboyny czlowiek na tomto ſwietie nemoz ſkryti, Pro nyež take prawieſſe ſwaty Pawel: Neſſtiaſtny ya, y kto mie wyproſti z tiela ſmrti teto? Neb lecz by kto netbal na boh, Netbal prawdy, tak by nemiel toho za pro- tiwnoſt, Czo zla žadoſt a nehodna myſli hrde a zadost tohoto ſwieta a zadost tieleſna zbuzie w ſrdcy, Gemuzto die ſwaty Pawel, ze geſt w ſwem tielu przyrozenie giž poruſſeno. Giny widiel zakô, geſſto ſie w myſly protiwi za- konu božie? a w hrziech tahne. A t(o) geſt rozwrt w ſobie welika protiwnoſt czlowieku bohoboynemu, kdyz tielo žada proti duchu z neſwornoſti rozwrt(i) wuole. Neb ma czlowiek v woly trogy zadoſt a ta w ny tu rozwrt czyni. Neb kazda z nich k ſobie gy tahne: Gedna geſt tieleſna, druha zwierzeczie A trzetie duchownie. A z tiech trzy zadoſti kazda gynemu chce nezly dwie druzie. Tieleſna zadoſt tahne wuoly ode wſſeho, czo geſt tielu praczno a pro- tiwno, A k tomu gy tahne, geſſto ge lybo na to oku zrzieti a vchu ſlyſſeti, noſu wonyeti, Vſtom chut mieti a dotknuti ſie toho lahodno tielu a neda ſie na to rozmyſliti: ſluſſiely to czy neſluſſie? A z toho pochodij wſſeteczna marnoſt y rozliczne wieczie ſmy(s)lne: obžerſtwo, ſmilſtwo, lenoſt. A ta žadoſt bywa tak klopotna a ſylna, Ze, kdyz po ſobie woly potahne, vczyni nehodu mnohokrat y tielu, Yakoz bywa, ze opilij a obzerňy obtiežy tielo; Neb dotud bude (str. 194) czeſati libo, až przeczes zboly. Zwierzeczie zadoſt przywodij zawiſt, hniew, hrdoſt, lakomſtwo. Widame zwierzata hrde myſly, geſſto wy- tiezſtwo milugy a tepu ſie pto, Yakoz widame do kokotow, že vczinie y tielu
Strana 103
96 Kapitola LXIV. ſmyſlem s pomoczy bozy odtažena. Neb ktoz ſie vprwe neprotiwi zadoſti tiela neb zwierzeczie, ten powoly y k nepotrzebnemu, Až pak ta zadoſt trzetie bude, ze w obyczey weyde; a gedwa neſnadnie, tiežcze mož ginym dobrym zly obiczey przemožen byti. ale duſſe duoſtoynych wieczy zada a vzytecznyh, kdy by tieto dwie zadoſti gie neodtahowale. Neb žadoſt duſſe byla by miloſt porzadna, radoſt, pokoy, trpedlnoſt, nerozpacznoſt, dobrota, ſſlechetnoſt, vklid- noſt, wiera, ſmiernoſt, sdrženie, cziſtota A ta ſwobodnoſt, gessto gie nemož ginde dogiti ſtworzenie, gedine w boze. A protož pſano geſt: Zlorzeczeny, ktoz ſlužy nyžſſiemu ſebe. A tak duſſe byla by zlorzeczena, kdy by ſie [ne] wrobyla w ſluzbu tielu ſwemu a nemagicz nad nim panowati a yako pany potrzebu geho obmyſlyti; A tez, kdy by dala one zwierzeczy zadoſti panowati nad ſebu, Neb by, ſwe duoſtoynieyſſie pohaſiecz y vzytecznieyſſie zadoſti, tieleſnie hrubie zadala a zwierzeczſky, A tielo nazwana byla. Neb, když die piſmo: »Tielo zada«, Mienit, že duſſe tieleſnie zada, Tielu ſie wrobiwſſy bez- 15 prziemnu miloſti. Y to geſt take, ze geſt trpnieyſſie, czoz duch czlowieczy (str. 197) žada, neniely poroben tielu. Neb ty wſſeczky wieczy, gichz tieleſnie zada neb zwie- rzeczſky, netrwagy dale, gedine do žywota A ſmrt wſſe oteyme do oſtatka. A czo gt toho, geſſto, doſahna czlowiek, gehoz žadal, ztratiſti] prwe, nežly 20 vmrze? Ale wole duchu vprziemeho a proſteho a gehoz zada, to ma wiecz trwati. Trzetie proto ſluſſie ſpieſſe po tupiti po zadoſti duchowni než po tieleſne aneb po zwierzeczy; Neb, yakoz prawi ſwaty Pawel: Ktoz ſu w tiele, nemohu ſie libiti bohu, totiž ty duſſe, geſſto ſu ſie poddaly tak žadoſtem tieleſnym. 25 A die take o zwierzecy žadoſti: Zwierzeczy czlowiek nepochyti toho, czo ſlufſie k bohu. ale gt nad ty zadoſti rozum, aby rozſudil, po kterych by zle wole plna poſtupila. Budet trežeti w zadoſti neb dobre. Oblibifſly zde zlee, winnat bude ; Pakly dobre, tehdy chwala. A ten swar w myſly gest wſsech bohoboynych welika protiwnost; Neb 30 ſie bogie, by gich zle nepodtrhlo, neprzemohlo, neoklamalo. A take tiezke wzdy boyowati, wzdy ſie mnohym nehodnym a rozlicznym žadoſtem proti- witi: Anot pycha chcze pokoru przemoczy, zawiſt nad miloſti chce byti, Geſſto k blyžnyemu ma byti hniew nad vklidnoſti, lenoſt nad kyproſti, lakomſtwo nad netbanim ſbožie, lakotne obžerſtwo nad ſmiernoſti w pokrmu a w piti, 35 Smilna neczyſtota tiela nad zdrženim od toho ſkutku fferedſtwie. A nad to: tot ſu yako kňiežata hrziechow ginych a hlawy tiech ſedm. kazdyt z nich ma ſwe wlaſſtie, (str. 198) ſ nymyż w boy gde A czyni nepokoy w ſwiedomi dobrych a protiwnoſt, gefſto gy od niektereho z toho kazdy trpy, ktož chce ſſlechetnie žyw byti w Gezu kryſtu, w bazny geho. 5 10 DIETKY. (LXIV 40 — E powiez nam nietczo o tom, kak tiech ſedm wlaſtych a vhlawnych hrzie- chow bogugy proti ſſlechetnoſtem a nepokoy czinie dobrym, abychô ge take vmiely podobnie potkati a nebyly oklamani!
96 Kapitola LXIV. ſmyſlem s pomoczy bozy odtažena. Neb ktoz ſie vprwe neprotiwi zadoſti tiela neb zwierzeczie, ten powoly y k nepotrzebnemu, Až pak ta zadoſt trzetie bude, ze w obyczey weyde; a gedwa neſnadnie, tiežcze mož ginym dobrym zly obiczey przemožen byti. ale duſſe duoſtoynych wieczy zada a vzytecznyh, kdy by tieto dwie zadoſti gie neodtahowale. Neb žadoſt duſſe byla by miloſt porzadna, radoſt, pokoy, trpedlnoſt, nerozpacznoſt, dobrota, ſſlechetnoſt, vklid- noſt, wiera, ſmiernoſt, sdrženie, cziſtota A ta ſwobodnoſt, gessto gie nemož ginde dogiti ſtworzenie, gedine w boze. A protož pſano geſt: Zlorzeczeny, ktoz ſlužy nyžſſiemu ſebe. A tak duſſe byla by zlorzeczena, kdy by ſie [ne] wrobyla w ſluzbu tielu ſwemu a nemagicz nad nim panowati a yako pany potrzebu geho obmyſlyti; A tez, kdy by dala one zwierzeczy zadoſti panowati nad ſebu, Neb by, ſwe duoſtoynieyſſie pohaſiecz y vzytecznieyſſie zadoſti, tieleſnie hrubie zadala a zwierzeczſky, A tielo nazwana byla. Neb, když die piſmo: »Tielo zada«, Mienit, že duſſe tieleſnie zada, Tielu ſie wrobiwſſy bez- 15 prziemnu miloſti. Y to geſt take, ze geſt trpnieyſſie, czoz duch czlowieczy (str. 197) žada, neniely poroben tielu. Neb ty wſſeczky wieczy, gichz tieleſnie zada neb zwie- rzeczſky, netrwagy dale, gedine do žywota A ſmrt wſſe oteyme do oſtatka. A czo gt toho, geſſto, doſahna czlowiek, gehoz žadal, ztratiſti] prwe, nežly 20 vmrze? Ale wole duchu vprziemeho a proſteho a gehoz zada, to ma wiecz trwati. Trzetie proto ſluſſie ſpieſſe po tupiti po zadoſti duchowni než po tieleſne aneb po zwierzeczy; Neb, yakoz prawi ſwaty Pawel: Ktoz ſu w tiele, nemohu ſie libiti bohu, totiž ty duſſe, geſſto ſu ſie poddaly tak žadoſtem tieleſnym. 25 A die take o zwierzecy žadoſti: Zwierzeczy czlowiek nepochyti toho, czo ſlufſie k bohu. ale gt nad ty zadoſti rozum, aby rozſudil, po kterych by zle wole plna poſtupila. Budet trežeti w zadoſti neb dobre. Oblibifſly zde zlee, winnat bude ; Pakly dobre, tehdy chwala. A ten swar w myſly gest wſsech bohoboynych welika protiwnost; Neb 30 ſie bogie, by gich zle nepodtrhlo, neprzemohlo, neoklamalo. A take tiezke wzdy boyowati, wzdy ſie mnohym nehodnym a rozlicznym žadoſtem proti- witi: Anot pycha chcze pokoru przemoczy, zawiſt nad miloſti chce byti, Geſſto k blyžnyemu ma byti hniew nad vklidnoſti, lenoſt nad kyproſti, lakomſtwo nad netbanim ſbožie, lakotne obžerſtwo nad ſmiernoſti w pokrmu a w piti, 35 Smilna neczyſtota tiela nad zdrženim od toho ſkutku fferedſtwie. A nad to: tot ſu yako kňiežata hrziechow ginych a hlawy tiech ſedm. kazdyt z nich ma ſwe wlaſſtie, (str. 198) ſ nymyż w boy gde A czyni nepokoy w ſwiedomi dobrych a protiwnoſt, gefſto gy od niektereho z toho kazdy trpy, ktož chce ſſlechetnie žyw byti w Gezu kryſtu, w bazny geho. 5 10 DIETKY. (LXIV 40 — E powiez nam nietczo o tom, kak tiech ſedm wlaſtych a vhlawnych hrzie- chow bogugy proti ſſlechetnoſtem a nepokoy czinie dobrym, abychô ge take vmiely podobnie potkati a nebyly oklamani!
Strana 104
98 Kapitola LXVI. 5 10 15 20 pomny, žet zagiſte newie czlowiek, Geſtly hoden miloſti božie cžy nenawiſti; Ale ze geſt wſſe schowano k buducziemu czasu w negiſtoty(e). O czo sie gest gich odwratilo, gefſto chwalnie pocžynachu to, czo geſt dobre! A gednoly lodij w morzy y s kupy zahyne a gyž niekdy blyz v brzeha? A take nie- kterzy, zle bywſſe zywi, oprawie to z boży pomoczy napoſledy. Protozt radim: nehrday ginymi a toho, acz czo maſs, nepropychuy. Wiez to gistie: Nezachowalit pokora w tobie tiech bozich darow, kteret gest dal, wieczely maſs, [a] wiecze ztratiſs. A zdaly ſy wietſſy, gſa na zemy, nez andiel w neby? A kdyz ge andiel pro pychu ſ nebe ſtrczen, kak mnyſs, by w pyſſne myſly mohl w tu wyſoſt? kdyz geſt mohla ta yaſna hwiezda, rano zbiehſſy, ſweho ſwietla kraſu potratiti, (str. 201) Kak ty, w pyſne myſly naſleduge ſtrcze- neho dolow we tmy pro pychu, chczeſs przigiti k tee wyſoſti a ſwietel byti? Protoz po tom neydij, geſſto geſt z hory, z krage ſwietla we tmu dolow vpadl; Ale poſluchay miſtra ſwietle prawdy, geſſtot die ke wſſe: Kto po mnie gde, neyde we tmie, Ale wieczneho žywota ſwietlo bude mieti. A w czem giti po niem, to nam take vkazuge a rzka: Vezte ſie ote mne, neb tichyt ſem a pokorneho ſrdce, A naleznete odpoczynutie ſwy duſſem. O ſlyſs ſrdcze pyſſne, czot die wiecze miſtr pokory: ktoz ſie wyſſy, ponyzen bude; a ktoz ſie nyžy, bude powyſſen. A tak die ſkrze proroka: Na kom moy duch od- poczyne? gedine na pokoynem a pokornem. Slyſs, czot die ſwaty Pawel take o pokorze, chtie k nye lidij powabiti. diet: ſyn božy, gſa rowen bohu otczy, pokorzil ſie; czlowieczenſtwie przygem, poſluſſen byl az do ſmrti a ſmrti na krzyzy. A kdyz ſie gt bozſka welebnoſt tak ponyžyla, czym chce lutowa czlo- wieczie krzehkoſt byti purna? DIETKY. (LXVI) 25 Yeſſe rzekl drziewe, Ze tiechto vhlawnych hrziechow, z nychz pycha geſt geden, každy ma ſwe zwlaſſtie gine hrziechy, ſ nymiž gde proti po- korze a proti tiem ſſlechetnoſtem, geſſto take prochc pochodie z pokory. Powiez nam o tom, at ſrozomieme, kak geſt to! 35 40 OTECZ. Pycha geſt hlawa ginych vhlawnych hrziechow Yako kral ginych so kniežat; Neb yakz pycha, tak ho- (str. 202) towa zawiſt. pyſſny zawidij, možly kto naden aneb ſ nym rowen byti; brzo hniewiw bude, Z hniewu kakas tužeb- noſt ſmutna a lenoſt w ſmutku. A chtie nyekake vtieſſe ſmutny, brzo ſie dá na lakomſtwo a na lakotu a z lakoty hotowo ſmilſtwo. Tiecht kazdy hrziech ma opiet ſwe zwlaſſtie ku pomoczy, geſſto z nyeho pochodie a ſ nym borz(i)e ſſlechetnoſti. A tak podle pych(y) yako domaczie gegie czeled gde: Chwala marna, chtiecz bazen božy wyhnati z ſrdce, geſſto gy magy pokorni. A gde s pychu take pokrytſtwo, geſſto prawe borzy duchowenstwie, gefsto gest w po- kornych. A gde take s pychu pohrzenie ſtarſſim, geſſto borzy poſluffenstwie, gehoz ſu pokorni pilni. A tak gieſſitna a marna chwala podſſtiwa ſrdcze, rkucz: Vkaz ſie hrdie w ruſsie, we ztrawie, w hoyne czeledij. Bud zrziedl[nJen, budeſs mieti od lidij
98 Kapitola LXVI. 5 10 15 20 pomny, žet zagiſte newie czlowiek, Geſtly hoden miloſti božie cžy nenawiſti; Ale ze geſt wſſe schowano k buducziemu czasu w negiſtoty(e). O czo sie gest gich odwratilo, gefſto chwalnie pocžynachu to, czo geſt dobre! A gednoly lodij w morzy y s kupy zahyne a gyž niekdy blyz v brzeha? A take nie- kterzy, zle bywſſe zywi, oprawie to z boży pomoczy napoſledy. Protozt radim: nehrday ginymi a toho, acz czo maſs, nepropychuy. Wiez to gistie: Nezachowalit pokora w tobie tiech bozich darow, kteret gest dal, wieczely maſs, [a] wiecze ztratiſs. A zdaly ſy wietſſy, gſa na zemy, nez andiel w neby? A kdyz ge andiel pro pychu ſ nebe ſtrczen, kak mnyſs, by w pyſſne myſly mohl w tu wyſoſt? kdyz geſt mohla ta yaſna hwiezda, rano zbiehſſy, ſweho ſwietla kraſu potratiti, (str. 201) Kak ty, w pyſne myſly naſleduge ſtrcze- neho dolow we tmy pro pychu, chczeſs przigiti k tee wyſoſti a ſwietel byti? Protoz po tom neydij, geſſto geſt z hory, z krage ſwietla we tmu dolow vpadl; Ale poſluchay miſtra ſwietle prawdy, geſſtot die ke wſſe: Kto po mnie gde, neyde we tmie, Ale wieczneho žywota ſwietlo bude mieti. A w czem giti po niem, to nam take vkazuge a rzka: Vezte ſie ote mne, neb tichyt ſem a pokorneho ſrdce, A naleznete odpoczynutie ſwy duſſem. O ſlyſs ſrdcze pyſſne, czot die wiecze miſtr pokory: ktoz ſie wyſſy, ponyzen bude; a ktoz ſie nyžy, bude powyſſen. A tak die ſkrze proroka: Na kom moy duch od- poczyne? gedine na pokoynem a pokornem. Slyſs, czot die ſwaty Pawel take o pokorze, chtie k nye lidij powabiti. diet: ſyn božy, gſa rowen bohu otczy, pokorzil ſie; czlowieczenſtwie przygem, poſluſſen byl az do ſmrti a ſmrti na krzyzy. A kdyz ſie gt bozſka welebnoſt tak ponyžyla, czym chce lutowa czlo- wieczie krzehkoſt byti purna? DIETKY. (LXVI) 25 Yeſſe rzekl drziewe, Ze tiechto vhlawnych hrziechow, z nychz pycha geſt geden, každy ma ſwe zwlaſſtie gine hrziechy, ſ nymiž gde proti po- korze a proti tiem ſſlechetnoſtem, geſſto take prochc pochodie z pokory. Powiez nam o tom, at ſrozomieme, kak geſt to! 35 40 OTECZ. Pycha geſt hlawa ginych vhlawnych hrziechow Yako kral ginych so kniežat; Neb yakz pycha, tak ho- (str. 202) towa zawiſt. pyſſny zawidij, možly kto naden aneb ſ nym rowen byti; brzo hniewiw bude, Z hniewu kakas tužeb- noſt ſmutna a lenoſt w ſmutku. A chtie nyekake vtieſſe ſmutny, brzo ſie dá na lakomſtwo a na lakotu a z lakoty hotowo ſmilſtwo. Tiecht kazdy hrziech ma opiet ſwe zwlaſſtie ku pomoczy, geſſto z nyeho pochodie a ſ nym borz(i)e ſſlechetnoſti. A tak podle pych(y) yako domaczie gegie czeled gde: Chwala marna, chtiecz bazen božy wyhnati z ſrdce, geſſto gy magy pokorni. A gde s pychu take pokrytſtwo, geſſto prawe borzy duchowenstwie, gefsto gest w po- kornych. A gde take s pychu pohrzenie ſtarſſim, geſſto borzy poſluffenstwie, gehoz ſu pokorni pilni. A tak gieſſitna a marna chwala podſſtiwa ſrdcze, rkucz: Vkaz ſie hrdie w ruſsie, we ztrawie, w hoyne czeledij. Bud zrziedl[nJen, budeſs mieti od lidij
Strana 105
100 Kapitola LXVII. 5 15 ſtaroſty, 30 mieti? Ale prawda praweho duchowenstwie die proti (str. 205) tomu: Lepet gt, neyſyly dobry, ſnaž ſie, aby byl. Vkažeſſly leſtnu poſtawu, by byl dobry a neyſa, ſam na ſie ſud wydaſs. Neb wieſs, ze geſt dobre byti dobrym; A przes to nechczeſs dobry byti A zleho prziczynieſs ke zlemu: k ſwe nedobrotie lſti krżyweho vkazanie, A wyſſe waże, aby tie lide miely za dobreho, nez boh, geſſto ma naypoſlez ſuditi wſſeliku nevprziemoſt. Neniet to darmo, zet tak znamenitie kara ſyn božy lyczomiernyky a pokrytcze a rzka: Bieda wam, geſſto to, czo gt ſwrchu, wnye czinite cziſto a wnitrz ſte plny neczyſtoty. Takez wy zdate ſie na poſtawie prawi a gſucz plny pokrytſtwa a neprawoſti. O tiecht 10 gt rzekl y to kryſtus, ze w owczy koży przychazegy, ale wnitrz ſu liti wlczie. a tak falſſem ſprawedlnoſt vkazana dwogita gt neſprawedlnoſt. Anyz mnyete, byt gedno mezy duchownymi pokrytſtwo bylo a liczomierzſtwo. Geſtit ho doſti y mezy ſwietſkymi y v dworow, Ze ſie negeden ſtawie druhemu yako przietel a wlk ſa w ſrdcy. Ee yakoz geſt brzydko lyczomiernykem ſluti a pokrytczem, By tak bylo ynhed zde [tak] brzydko tiem byti tomu, ktoz (jím) geſt: Zdali by menye bylo toho faleſſneho pokrytstwa a liczomierzſtwa a wiecze prawdy ? pohrzenie ſtarſſim take gde s pychu a die w ſrdcy: Czo chceſs otcze poſluchati, wſſakt giž nema ſmyſla, aneb ginych ſwych ſtarſſich nebo kniežy? 20 wieſs lepe mnohe wieczy nezly ony, boha poſluchay; Wſſak wieſs, czo gt boh przikazal, a netbay na nye. Ale ma rzecy poſluffenſtwie proti tomu: (str. 206) kdyz wieſs, ze geſt byti bożiemu przikazani poddanu, tehdy byti geſt czlo- wiecziemu przikazowani poſluſſnu. Wſſak geſt boh kazal otcze a materz, cztiti A rzek kryſtus ku prwnim ſtaroſtam koſtela ſweho: Kto was poſlucha, mne 25 poſlucha; A ktoz wami hrda, mnu hrda. A pakly (by) ten ſtaroſta, geſſto geſt nad kym, nebyl duoſtoyny; Mat duoſtogenstwo od vrzadu. Buoht mož komuž chce a kterez chcze a když chcze, ſwe vrzady poruczyti. Protož, acz by vrzednik duoſtogen k nezdal komu, by ho poſluchal; Wſſak ho poſluchagly pro duoſtoynoſt toho, geſſtot ſkrze nieho przikazuge. Swaty Pawel prawi Neniet (moci), gedno od boha; a czo geſt od boha, to geſt zporzyzeň(i)e A ktoż ſie moczy protiwi, boziemu ſie zporzyzeni protiwi. Ne nad to pod- dani zrzieti magi, kake (by) ſtaroſty mieli byti; Ale na to, czo gim vrzadem ſwym rozkazugy. A kryſtus dal o zlych ſtaroſtach obeczne nauczenie, rzka Czot wam kažy, czinte; ale, czozt oni cžinie, toho neczynte. DIETKY. (LXVII) 35 yz powiez nietczo o zawiſti, geſſto geſt druhy hrziech vhlawny, a o tiech czelednych gegie, geſſto ſ ny gdu! OTECZ. S zawiſti gde nenawiſt a pokutnie, kromie ocžy družcze, [a] cztij geho vtrhanye. A tak zawiſt bude nayprw ržecy: Oy kak geſt to zlé, ze ſie tomuto neb tomuto dobrze wede, že gemu gde pod ruku vmyíl geho! Ay 40 by gemu vbylo ſſtieſtie geho! ay kakt z hubene wiecy brzo wzgide a wzhoru wzbieže! Ale ktoz by blyžnye? (str. 207) miel miloſt, yakoz boh wely, Nebylo
100 Kapitola LXVII. 5 15 ſtaroſty, 30 mieti? Ale prawda praweho duchowenstwie die proti (str. 205) tomu: Lepet gt, neyſyly dobry, ſnaž ſie, aby byl. Vkažeſſly leſtnu poſtawu, by byl dobry a neyſa, ſam na ſie ſud wydaſs. Neb wieſs, ze geſt dobre byti dobrym; A przes to nechczeſs dobry byti A zleho prziczynieſs ke zlemu: k ſwe nedobrotie lſti krżyweho vkazanie, A wyſſe waże, aby tie lide miely za dobreho, nez boh, geſſto ma naypoſlez ſuditi wſſeliku nevprziemoſt. Neniet to darmo, zet tak znamenitie kara ſyn božy lyczomiernyky a pokrytcze a rzka: Bieda wam, geſſto to, czo gt ſwrchu, wnye czinite cziſto a wnitrz ſte plny neczyſtoty. Takez wy zdate ſie na poſtawie prawi a gſucz plny pokrytſtwa a neprawoſti. O tiecht 10 gt rzekl y to kryſtus, ze w owczy koży przychazegy, ale wnitrz ſu liti wlczie. a tak falſſem ſprawedlnoſt vkazana dwogita gt neſprawedlnoſt. Anyz mnyete, byt gedno mezy duchownymi pokrytſtwo bylo a liczomierzſtwo. Geſtit ho doſti y mezy ſwietſkymi y v dworow, Ze ſie negeden ſtawie druhemu yako przietel a wlk ſa w ſrdcy. Ee yakoz geſt brzydko lyczomiernykem ſluti a pokrytczem, By tak bylo ynhed zde [tak] brzydko tiem byti tomu, ktoz (jím) geſt: Zdali by menye bylo toho faleſſneho pokrytstwa a liczomierzſtwa a wiecze prawdy ? pohrzenie ſtarſſim take gde s pychu a die w ſrdcy: Czo chceſs otcze poſluchati, wſſakt giž nema ſmyſla, aneb ginych ſwych ſtarſſich nebo kniežy? 20 wieſs lepe mnohe wieczy nezly ony, boha poſluchay; Wſſak wieſs, czo gt boh przikazal, a netbay na nye. Ale ma rzecy poſluffenſtwie proti tomu: (str. 206) kdyz wieſs, ze geſt byti bożiemu przikazani poddanu, tehdy byti geſt czlo- wiecziemu przikazowani poſluſſnu. Wſſak geſt boh kazal otcze a materz, cztiti A rzek kryſtus ku prwnim ſtaroſtam koſtela ſweho: Kto was poſlucha, mne 25 poſlucha; A ktoz wami hrda, mnu hrda. A pakly (by) ten ſtaroſta, geſſto geſt nad kym, nebyl duoſtoyny; Mat duoſtogenstwo od vrzadu. Buoht mož komuž chce a kterez chcze a když chcze, ſwe vrzady poruczyti. Protož, acz by vrzednik duoſtogen k nezdal komu, by ho poſluchal; Wſſak ho poſluchagly pro duoſtoynoſt toho, geſſtot ſkrze nieho przikazuge. Swaty Pawel prawi Neniet (moci), gedno od boha; a czo geſt od boha, to geſt zporzyzeň(i)e A ktoż ſie moczy protiwi, boziemu ſie zporzyzeni protiwi. Ne nad to pod- dani zrzieti magi, kake (by) ſtaroſty mieli byti; Ale na to, czo gim vrzadem ſwym rozkazugy. A kryſtus dal o zlych ſtaroſtach obeczne nauczenie, rzka Czot wam kažy, czinte; ale, czozt oni cžinie, toho neczynte. DIETKY. (LXVII) 35 yz powiez nietczo o zawiſti, geſſto geſt druhy hrziech vhlawny, a o tiech czelednych gegie, geſſto ſ ny gdu! OTECZ. S zawiſti gde nenawiſt a pokutnie, kromie ocžy družcze, [a] cztij geho vtrhanye. A tak zawiſt bude nayprw ržecy: Oy kak geſt to zlé, ze ſie tomuto neb tomuto dobrze wede, že gemu gde pod ruku vmyíl geho! Ay 40 by gemu vbylo ſſtieſtie geho! ay kakt z hubene wiecy brzo wzgide a wzhoru wzbieže! Ale ktoz by blyžnye? (str. 207) miel miloſt, yakoz boh wely, Nebylo
Strana 106
102 Kapitola LXVII. 5 10 20 25 nawidij bratra ſweho; Takez die: Ktoz w miloſti bydly, w boze bydly. A czo geſt dražſſieho, czo pochotnieyſſieho než ſwata, cziſta, prawa miloſt? Ay kak geſt dobre a kak kratochwilne, Prorok die, Bydliti bratrzie w gednotie! Nieczo geſt kratochwilne, ale nedobre, a nietczo geſt dobre, ale nekratochwilne; ale ſpolu gt y dobre y kratochwilne bydliti bratrzie w gednotie. O kak ſu to ſbožny, w gichz ſrdcych rozlita geſt miloſt duchem ſwatym, geſſto gest gim dan! Protoz y die ſwaty Petr: Miloſt przikrywa mnoho hrziechow. pokutne vhryzanie rzeczy družcze Welmy rado zawiſti ſluzy abude tiem podſſtiwati A bude tiem podfſtiwati a rzka: Y kto mož mlczeti prawdy, lecz by gemu byla krzywda mila? Newiedie, czo chwale w tomto neb w onom; neniet tak dobry; nedobrymt vmyſlem to vlczyni, geſſtot sie zda dobre do nyeho. A tak w zawiſti y w dobrych (str. 210) položy pofſkwrnu zly zprawo- wacz A zawiſti ſa podnieczen ginych dobremu. Ale ſſlechetnoſt dobreho ſrdcze die proti tomu: Gine geſt pro miloſt prawdy, Widili czo do druheho nehod- gine 15 neho, w oczy gey pokarati ſwobodnie a ſukromie, aby geho nawedl; A geho k geho cztij vmenſſeni pokutnie gey zprawowati. A bywa omluwa, newzdy prawa, tiech pokutnych zprawowaczow, geſſto ne z miloſti prawdy, ale z zawiſti vtrhagy ginym dobreho ſlowa. Bude niekto takowy řzecy: Proto gemu w oczy ſam nerzku, abych gemu horze nevczinil, ſwu gey rzeczy rozhniewage. Mož to niekdy prawda byti. Protož, wieducz koho a w ſwoy cžas, Geſtly tržeba, s rozumem pokarati niekdy z miloſti, ale z zawiſti nykdy; czti nevtrhati nikomemu, lecz by kym chtiel niekoho poka- rati a wyſtrzieczy, rzka To, geſſto by zgewne bylo: »zda chceſs byti yako têto? zlet newzdy vtageno bude, Ay kakt o tomto lide mluwie!« A pakli gt kto ſ kym w obyczegy a chcze geho w nyeczem polepſſyti, potreſkczy geho ſam gediny, Jakožt kryſtus včzy: Nevpoſluchalit, poymi k ſobie druheho, gehozt by ſie ſnad vſtydiel; Paklit y toho nebude tbati, powiez koſtelu; Ne- obratilit ſie na to, budiž yako ktos odkuds. ale, ge(stli) kto komu chtie cztij a gmena dobreho vtrhnuti, bude gey kromie oczy zprawowati, Zdaly geho 30 nerozhniewa wiecze, nežli by byl z miloſti ſam ſ nim mluwil o to? Neb y ty pokutne (str. 211) rzeczy dochazegit toho, o komt ſu byli. A že geſt to tak obyzdne dochazegit toho o komt ſu byli a že gt to tak ohyzdne cztij druhemu vtrhati, Mluwi boh ſkrze proroka: Sedie, proti bratru mluwieſſe pokutnie, cztij gemu vtrhage; proti ſynu ſwe materze kladl ſy puotku. to ſy vczinil 35 a ya ſem mlczal; A tys pak neprawie miel za to, bych podoben byl k tobie. Budu tie karati a twe hrziechy przed tebu poſtawî. Totiž mlczimt do czaſu; Ale nemny, bycht w tom byl tobie podoben, geſſto ne w očzy, ale gedno kromie oczy vtrhafs cztij. Yat wiedie ten czas, zet wſſeczky twe neprawoſti obratim przed tie, przed twogy očzy, Gefſtos ty byl opowrhl ge za ſie. Die 40 opiet piſmo: Ktoz vtrha bratru, z korzen bude wywracen. A die opiet tako- wym ſwaty Pawel: Wizte, kdyz ſebe vhryzate, aby ſpolu nezahynuly! Amen.
102 Kapitola LXVII. 5 10 20 25 nawidij bratra ſweho; Takez die: Ktoz w miloſti bydly, w boze bydly. A czo geſt dražſſieho, czo pochotnieyſſieho než ſwata, cziſta, prawa miloſt? Ay kak geſt dobre a kak kratochwilne, Prorok die, Bydliti bratrzie w gednotie! Nieczo geſt kratochwilne, ale nedobre, a nietczo geſt dobre, ale nekratochwilne; ale ſpolu gt y dobre y kratochwilne bydliti bratrzie w gednotie. O kak ſu to ſbožny, w gichz ſrdcych rozlita geſt miloſt duchem ſwatym, geſſto gest gim dan! Protoz y die ſwaty Petr: Miloſt przikrywa mnoho hrziechow. pokutne vhryzanie rzeczy družcze Welmy rado zawiſti ſluzy abude tiem podſſtiwati A bude tiem podfſtiwati a rzka: Y kto mož mlczeti prawdy, lecz by gemu byla krzywda mila? Newiedie, czo chwale w tomto neb w onom; neniet tak dobry; nedobrymt vmyſlem to vlczyni, geſſtot sie zda dobre do nyeho. A tak w zawiſti y w dobrych (str. 210) položy pofſkwrnu zly zprawo- wacz A zawiſti ſa podnieczen ginych dobremu. Ale ſſlechetnoſt dobreho ſrdcze die proti tomu: Gine geſt pro miloſt prawdy, Widili czo do druheho nehod- gine 15 neho, w oczy gey pokarati ſwobodnie a ſukromie, aby geho nawedl; A geho k geho cztij vmenſſeni pokutnie gey zprawowati. A bywa omluwa, newzdy prawa, tiech pokutnych zprawowaczow, geſſto ne z miloſti prawdy, ale z zawiſti vtrhagy ginym dobreho ſlowa. Bude niekto takowy řzecy: Proto gemu w oczy ſam nerzku, abych gemu horze nevczinil, ſwu gey rzeczy rozhniewage. Mož to niekdy prawda byti. Protož, wieducz koho a w ſwoy cžas, Geſtly tržeba, s rozumem pokarati niekdy z miloſti, ale z zawiſti nykdy; czti nevtrhati nikomemu, lecz by kym chtiel niekoho poka- rati a wyſtrzieczy, rzka To, geſſto by zgewne bylo: »zda chceſs byti yako têto? zlet newzdy vtageno bude, Ay kakt o tomto lide mluwie!« A pakli gt kto ſ kym w obyczegy a chcze geho w nyeczem polepſſyti, potreſkczy geho ſam gediny, Jakožt kryſtus včzy: Nevpoſluchalit, poymi k ſobie druheho, gehozt by ſie ſnad vſtydiel; Paklit y toho nebude tbati, powiez koſtelu; Ne- obratilit ſie na to, budiž yako ktos odkuds. ale, ge(stli) kto komu chtie cztij a gmena dobreho vtrhnuti, bude gey kromie oczy zprawowati, Zdaly geho 30 nerozhniewa wiecze, nežli by byl z miloſti ſam ſ nim mluwil o to? Neb y ty pokutne (str. 211) rzeczy dochazegit toho, o komt ſu byli. A že geſt to tak obyzdne dochazegit toho o komt ſu byli a že gt to tak ohyzdne cztij druhemu vtrhati, Mluwi boh ſkrze proroka: Sedie, proti bratru mluwieſſe pokutnie, cztij gemu vtrhage; proti ſynu ſwe materze kladl ſy puotku. to ſy vczinil 35 a ya ſem mlczal; A tys pak neprawie miel za to, bych podoben byl k tobie. Budu tie karati a twe hrziechy przed tebu poſtawî. Totiž mlczimt do czaſu; Ale nemny, bycht w tom byl tobie podoben, geſſto ne w očzy, ale gedno kromie oczy vtrhafs cztij. Yat wiedie ten czas, zet wſſeczky twe neprawoſti obratim przed tie, przed twogy očzy, Gefſtos ty byl opowrhl ge za ſie. Die 40 opiet piſmo: Ktoz vtrha bratru, z korzen bude wywracen. A die opiet tako- wym ſwaty Pawel: Wizte, kdyz ſebe vhryzate, aby ſpolu nezahynuly! Amen.
Strana 107
104 Kapitola LXVIII. 5 10 20 25 30 35 o= ſproſtneho zplaſſiti wztwrnu rzeczy. Wſſak ſwaty Pawel die: Neſſkrzekay na ſtareho, ale mluw k niemu yako k otczy; S mladymi bud yako s bratry, S ženami ſtarymi yako s materamy. Sluze boziemu (str. 214) neſluſſie ſie ſwarzyti, Ale tich ma byti ke wſſem, vcze gine w dobrotie. A pakli bude trzeba niekoho z čzeho pokarati, y to w tichoſti. purnoſt kakas w ſrdczy bywa z hniewu A naywiecz, kdyz zwie, že lide geho pomluwagy, a die w ſrdczy tak: Netbay, necht mluwie, wſſak neyſy winen! Ale komuż geſt milo, aby dal dobry prziklad, ten ma to w myſly, že neſluſſie dati tee przyczyny, By kto mohl o niem zle mluwiti; ale potkaly gey rzecz takowa, ma tiſſe, ne prchawie, ne purnie ſwu newînu vkazati A toho oſtati, acz y zle nenie, geſſto by ginym byl zly prziklad. Vczyt tomu ſwaty Pawel, abychom nedaly ginym prziczyny k zlemu Netolik zlymi czyny, ale ani takymi, geſſto y zlij neyſu a magi zleho podobenſtwie. A na to y cztenie prawi: Ze, acz muſy to byti, aby bywaly potky ginym ku padani; wſſak 15 bieda gemu, ſkrze kohoz budu. Zaloſt ſwietſkych wieczy nebywa bez kakeho(s) hniewu. A take po hniewu przychazie ſmutek, geſſto z protiwnych potek na ſwietie bywa. Ale duchownie odtucha w dobre nadiegy ma ten ſmutek odehnati; Neb pro ztraty ſwietſke y pro kterazkoly protiwenſtwie na ſwietie nema ten ſmutek obgieti ſrdcze, geſſto hrziech przywodij a ſmrt czyny. Gest gyny ſmutek, gessto gest pokanim. tent žywot przywodij, gefſto gt w vtieſſe nadiege do božie miloſti. Tohot ſmutku neodmluwam; Ale toho, gimž gu ſwaty Petr neda ſie mutiti, (str. 215) Acz kto trpy yako krzeſtian, a toho ſie wele ſtrzieczy, aby y žadny netrpiel yako zlodiey. Nemienit, by ſie tiem bylo mutiti, Bylo by tu ſmrti krzeſtianu ſnyti, yako gy zlodieyom czinie; Ano y kryſtus obieſſen s lotry a rozliczni ſwieti yako y zlij ſchazely. kteružkoly ſmrti ſprawedlny ſeyde, dobrze gemu bude. Ale mieny, aby ſie nedowinnil yako zlodiey, aby trpiel; A pakly trpy kto, zawiniw, ne proto ſie mutt, ze trpy, ale žet gest zawinil, at bude ten ſmutek pokany a w radoſt ſie obrati, když ſkrze to, ze trpy, ſeyde gemu przed gl bohem wynna. A pakly zlodiey netrpy zde, geſſto kterezkoly zle ſkutky diegie, ma ſie zamutiti pokânym ſmutkem, že zle czyni. Neb, aczt buoh nepodda nyekoho lidſkemu ſudu neb pokuty zde neprzepuſti, Neb zde ſie nan zloſt geho neproneſe, tiežet toho tam mſtiti bude, zachowalit tu winnu k ſwemu ſudu, acz zde miloſti nenalezne pokânym ſmutkem. A tak winny, když zde trpy pro ſwu wiñu, mož weſel byti, ze, chcely, ſeyde gemu tiežſſie pokuta onoho ſwieta. A newinni ſprawedliwi owſſem ſie radugi, kdyz trpy na ſwietie, Neb die kryſtus: Kdyz budu wam lide cziniti protiwenſtwie a, lżycz, diegy proti wam wſſelike zle pro mee gmeno, weſelte sie a radugte; Neb welika geſt w nebeſiech odplatta waſſe. To pomnycze, apofstole weſele gdiechu, bywſſe biti od ſtaroſt zydowſkych. Protož nemutt ſie ſprawedlny protiwenstwi, po nye(m)ž ma byti wieczna radoſt. Ame. (str. 216) 40
104 Kapitola LXVIII. 5 10 20 25 30 35 o= ſproſtneho zplaſſiti wztwrnu rzeczy. Wſſak ſwaty Pawel die: Neſſkrzekay na ſtareho, ale mluw k niemu yako k otczy; S mladymi bud yako s bratry, S ženami ſtarymi yako s materamy. Sluze boziemu (str. 214) neſluſſie ſie ſwarzyti, Ale tich ma byti ke wſſem, vcze gine w dobrotie. A pakli bude trzeba niekoho z čzeho pokarati, y to w tichoſti. purnoſt kakas w ſrdczy bywa z hniewu A naywiecz, kdyz zwie, že lide geho pomluwagy, a die w ſrdczy tak: Netbay, necht mluwie, wſſak neyſy winen! Ale komuż geſt milo, aby dal dobry prziklad, ten ma to w myſly, že neſluſſie dati tee przyczyny, By kto mohl o niem zle mluwiti; ale potkaly gey rzecz takowa, ma tiſſe, ne prchawie, ne purnie ſwu newînu vkazati A toho oſtati, acz y zle nenie, geſſto by ginym byl zly prziklad. Vczyt tomu ſwaty Pawel, abychom nedaly ginym prziczyny k zlemu Netolik zlymi czyny, ale ani takymi, geſſto y zlij neyſu a magi zleho podobenſtwie. A na to y cztenie prawi: Ze, acz muſy to byti, aby bywaly potky ginym ku padani; wſſak 15 bieda gemu, ſkrze kohoz budu. Zaloſt ſwietſkych wieczy nebywa bez kakeho(s) hniewu. A take po hniewu przychazie ſmutek, geſſto z protiwnych potek na ſwietie bywa. Ale duchownie odtucha w dobre nadiegy ma ten ſmutek odehnati; Neb pro ztraty ſwietſke y pro kterazkoly protiwenſtwie na ſwietie nema ten ſmutek obgieti ſrdcze, geſſto hrziech przywodij a ſmrt czyny. Gest gyny ſmutek, gessto gest pokanim. tent žywot przywodij, gefſto gt w vtieſſe nadiege do božie miloſti. Tohot ſmutku neodmluwam; Ale toho, gimž gu ſwaty Petr neda ſie mutiti, (str. 215) Acz kto trpy yako krzeſtian, a toho ſie wele ſtrzieczy, aby y žadny netrpiel yako zlodiey. Nemienit, by ſie tiem bylo mutiti, Bylo by tu ſmrti krzeſtianu ſnyti, yako gy zlodieyom czinie; Ano y kryſtus obieſſen s lotry a rozliczni ſwieti yako y zlij ſchazely. kteružkoly ſmrti ſprawedlny ſeyde, dobrze gemu bude. Ale mieny, aby ſie nedowinnil yako zlodiey, aby trpiel; A pakly trpy kto, zawiniw, ne proto ſie mutt, ze trpy, ale žet gest zawinil, at bude ten ſmutek pokany a w radoſt ſie obrati, když ſkrze to, ze trpy, ſeyde gemu przed gl bohem wynna. A pakly zlodiey netrpy zde, geſſto kterezkoly zle ſkutky diegie, ma ſie zamutiti pokânym ſmutkem, že zle czyni. Neb, aczt buoh nepodda nyekoho lidſkemu ſudu neb pokuty zde neprzepuſti, Neb zde ſie nan zloſt geho neproneſe, tiežet toho tam mſtiti bude, zachowalit tu winnu k ſwemu ſudu, acz zde miloſti nenalezne pokânym ſmutkem. A tak winny, když zde trpy pro ſwu wiñu, mož weſel byti, ze, chcely, ſeyde gemu tiežſſie pokuta onoho ſwieta. A newinni ſprawedliwi owſſem ſie radugi, kdyz trpy na ſwietie, Neb die kryſtus: Kdyz budu wam lide cziniti protiwenſtwie a, lżycz, diegy proti wam wſſelike zle pro mee gmeno, weſelte sie a radugte; Neb welika geſt w nebeſiech odplatta waſſe. To pomnycze, apofstole weſele gdiechu, bywſſe biti od ſtaroſt zydowſkych. Protož nemutt ſie ſprawedlny protiwenstwi, po nye(m)ž ma byti wieczna radoſt. Ame. (str. 216) 40
Strana 108
106 Kapitola LXX. 5 vkazuge, že hrzieſſny, když ſie obrati a wzdychage za ſwe hrziechy, ſpaſen bude. Protož, hrziefſny, nerozpakuy ſie; acz ſie wczera k bohu neobratil, Dnes sie obrat. A ze nenie giſt, budely aſpon geden den mieti k ſwemu polepſſenie, Nemeſſkay, neodkladay A poczna, rczy: gyz ſem pocžal. A ta geſt promiena ruku božy. Amen. DIETKY. (LXX) yž o lakomſtwu a o družynie geho, geſſto ſie przydržy geho, take rczy nietczo! 20 30 OTECZ. Welikyt czyni nepokoy lakomſtwo, kdyż ponuczie, aby czlowiek doſahl, gehož nema; oſtrziehal, czoz ma. A gde leſtnymi mnohymi omluwami. 10 Niekdy hrozy nedoſtatky, niekdy bude rzecy: Dobyway, tahny k ſobie. ginit nevmiegy vžyti toho, czot magy; Ale ty, kdyz budeſs mieti, vžyweſs, ſpoſobiſs dobrze a na dobre obratiſs. Ale die Netbanie ſwieta proti lakomſtwu: dobre geſt, ktož ſbozie ma, aby ge poſobil dobrze vmyſlem dobrym. vžytka gym hledage wieczneho, 15 ſweho y ginych, almužny czinie, rozpoſobuge ge yako ſſaffarz božy. Ale lepſſiet gest wſſeho ſie chutnye (vz)dati, bohu oſtanucz wſſeho. Diet kryftus: Chceſs(li) dokonanye dobry byti, gdij, proday wíſe a day (str. 219) chudym a gdij po mnye a budeſs w nebeſych odplatu mieti. Nerodte welmy pilnie ſnažni byti, czo by gedly a pili a k odiewu mieli; Nayprwe hledayte kralowſtwa nebeſkeho a wſſet wam toto bude przydano. O kaky to ſlib! ktoz nicz ne- zadagy mymo kryſta, ſu tiemto ſlybem wſſy potrzebu vgiſſtieni: Geſſto, nicz nemagicz, wſſe magy, czehoz gim gt trzeba; geſſto, magicz pokrm ad a odiew, w tô magi doſti. O ktozt by tij byli, tijt by lakomſtwo owſſem przemohly Ale ne wſſem gt to hodno, ne wſſe ſu vmyſlow tak sſtalych, by, po- 25 cznucz tak ſwrchowanu wiecz, konali chwalnie. Ani geſt wſſê toho przikazal kryſtus; Ale wiediel, ktere gest wytieze wybral k tomu, aby, wſſe opufstiecz, ſſly po ſwietu, każicz ſlowo bożie; Nemagicz pecze, czo by gedly a pili, w czem by chodili; ale nayprwe hledali kralowſtwie bozieho a ſprawedlnoſti geho a na božy miloſt wazycz ſie, czym by mohly zywi byti. A geſſtie ſu zakoni niekterzy na ten vmyſl vſtaweni. Ale, ktoz nenie ſtawu toho a newnikl w to ſwrchowanie A tee nenie niektere potrzeby zwlaſſtie, aby wſſe(ho se wzdal, tohot neradim vcziniti. A pakli boh kteru ſtranu przepuſti chudobu, tuž gy y trp s hoſpodinem. lepe nietczo ſweho mieti, ſprawedliwi(e) mohucz drzeti, nezalibiecz tee chudoby naywyſſie, než, nicz owſſem nemagicz, na wſſak 35 czas byti pilnu, aby odniekud nietczo prziſſlo. Zdalit ſie pracze mieti nietczo neb ſluzyti, (str. 220) aby miel potrzebu, wiz, byt s chudobu wietſſie nebyla. Bywat, że, wniknucz w ch(u)d(ob)u z ſwe wuole, aby ſſly po kryſtu, Pak wſſim vmyſlem po tom gedine poydu aneb wiecze po tom než po kryſtu, aby gim dano bylo, a budu ty v mrzkoſt mieti, ktoz gim nedawagi. Protož, gižli kto 40 w tu ſwrchowanu chudobu wnykne, gdyž po kryſtu. A y ti, geſſto mohu držeti ſbožie ſprawedliwe, lakome ſie žadoſti lakome ſie zadoſti ſtrzezte. Diet zaltarž: Poydelit ſbozie yako plowa, nerodte ſrdce przyložyti. Die ſwaty Pa-
106 Kapitola LXX. 5 vkazuge, že hrzieſſny, když ſie obrati a wzdychage za ſwe hrziechy, ſpaſen bude. Protož, hrziefſny, nerozpakuy ſie; acz ſie wczera k bohu neobratil, Dnes sie obrat. A ze nenie giſt, budely aſpon geden den mieti k ſwemu polepſſenie, Nemeſſkay, neodkladay A poczna, rczy: gyz ſem pocžal. A ta geſt promiena ruku božy. Amen. DIETKY. (LXX) yž o lakomſtwu a o družynie geho, geſſto ſie przydržy geho, take rczy nietczo! 20 30 OTECZ. Welikyt czyni nepokoy lakomſtwo, kdyż ponuczie, aby czlowiek doſahl, gehož nema; oſtrziehal, czoz ma. A gde leſtnymi mnohymi omluwami. 10 Niekdy hrozy nedoſtatky, niekdy bude rzecy: Dobyway, tahny k ſobie. ginit nevmiegy vžyti toho, czot magy; Ale ty, kdyz budeſs mieti, vžyweſs, ſpoſobiſs dobrze a na dobre obratiſs. Ale die Netbanie ſwieta proti lakomſtwu: dobre geſt, ktož ſbozie ma, aby ge poſobil dobrze vmyſlem dobrym. vžytka gym hledage wieczneho, 15 ſweho y ginych, almužny czinie, rozpoſobuge ge yako ſſaffarz božy. Ale lepſſiet gest wſſeho ſie chutnye (vz)dati, bohu oſtanucz wſſeho. Diet kryftus: Chceſs(li) dokonanye dobry byti, gdij, proday wíſe a day (str. 219) chudym a gdij po mnye a budeſs w nebeſych odplatu mieti. Nerodte welmy pilnie ſnažni byti, czo by gedly a pili a k odiewu mieli; Nayprwe hledayte kralowſtwa nebeſkeho a wſſet wam toto bude przydano. O kaky to ſlib! ktoz nicz ne- zadagy mymo kryſta, ſu tiemto ſlybem wſſy potrzebu vgiſſtieni: Geſſto, nicz nemagicz, wſſe magy, czehoz gim gt trzeba; geſſto, magicz pokrm ad a odiew, w tô magi doſti. O ktozt by tij byli, tijt by lakomſtwo owſſem przemohly Ale ne wſſem gt to hodno, ne wſſe ſu vmyſlow tak sſtalych, by, po- 25 cznucz tak ſwrchowanu wiecz, konali chwalnie. Ani geſt wſſê toho przikazal kryſtus; Ale wiediel, ktere gest wytieze wybral k tomu, aby, wſſe opufstiecz, ſſly po ſwietu, każicz ſlowo bożie; Nemagicz pecze, czo by gedly a pili, w czem by chodili; ale nayprwe hledali kralowſtwie bozieho a ſprawedlnoſti geho a na božy miloſt wazycz ſie, czym by mohly zywi byti. A geſſtie ſu zakoni niekterzy na ten vmyſl vſtaweni. Ale, ktoz nenie ſtawu toho a newnikl w to ſwrchowanie A tee nenie niektere potrzeby zwlaſſtie, aby wſſe(ho se wzdal, tohot neradim vcziniti. A pakli boh kteru ſtranu przepuſti chudobu, tuž gy y trp s hoſpodinem. lepe nietczo ſweho mieti, ſprawedliwi(e) mohucz drzeti, nezalibiecz tee chudoby naywyſſie, než, nicz owſſem nemagicz, na wſſak 35 czas byti pilnu, aby odniekud nietczo prziſſlo. Zdalit ſie pracze mieti nietczo neb ſluzyti, (str. 220) aby miel potrzebu, wiz, byt s chudobu wietſſie nebyla. Bywat, że, wniknucz w ch(u)d(ob)u z ſwe wuole, aby ſſly po kryſtu, Pak wſſim vmyſlem po tom gedine poydu aneb wiecze po tom než po kryſtu, aby gim dano bylo, a budu ty v mrzkoſt mieti, ktoz gim nedawagi. Protož, gižli kto 40 w tu ſwrchowanu chudobu wnykne, gdyž po kryſtu. A y ti, geſſto mohu držeti ſbožie ſprawedliwe, lakome ſie žadoſti lakome ſie zadoſti ſtrzezte. Diet zaltarž: Poydelit ſbozie yako plowa, nerodte ſrdce przyložyti. Die ſwaty Pa-
Strana 109
108 Kapitola LXXI. 5 10 20 leſt a kradež lakomſtwa ſie take przydržie a rzku w ſrdczy: zadrz, vtrhny, vžyw vrzadu, aby aſpoň znamych pržatel mohl pocztiti. Ale newinnoſt die proti tomu: Lepe gt chudu byti a y žadnemu ſie cyzym ſl neſlibyti než ſwoy vrzad leſtnye weſti, kraducz toho, genž gest vwierzil a wladarzem tie vožinil. lepe geſt malo ſprawedlnemu nad welike ſbožie hrzieſſnych. Neb ten den przide, zet každa newiera zgewna bude; A to bude przeneſſtiaſtny, gehož neprawoſt nebeſa (str. 223) budu zwieſtowati, przed nimž wrata kralowſtwie nebeſkeho zawrziena budu. a tent ge zawiera ſobie, ktož Iſtij neb kakzkoly neprawie zadrzie cyzieho. Protoz die ſwaty Pawel: Procz radſſe krzywdy ne- trpite, ale ſamy cžynyte leſt? Zdaly newiete, že neprawi nebudu mieti kra- lowſtwa božieho ani lupežnicy ani zlodiege? Lež take nyekdy kde gde z lakomſtwa, acž y z hrdoſti chlubnie take lež bywa; neb liczomiernye A tak rozlicznie w ſrdczy mluwie y yako z hrdoſti y z liczomierſtwa y z lakomſtwa, yakz kdy gde odkud, yako by ržecž krzywa 15 a leſtna neſſkodila. ale mnoho gt toho, geſſto ſprawedlywie proti lžy mluwy prawda. Nebo mnoho zleho czyni rzecz krzywa. Lež czini, že pak y prawdie ne tak ſnadnie lide vwierzie. A owſſem ktož w kržywych ržecžech poznan bude, kto wie, kdy on prawdu powie? A když gyž nebudu wierzyti komu, lepe by bylo, by nyem byl. Anyž ſie czo tak zrziemye protiwi prawdie yako lež. A kto lež mluwi aneb chytru ržecžy druheho chcze obelſtiti, wiedieti mož, že zle czyni. Neb to druhemu czyni, gehoz by nechtiel, by gemu bylo vczi- nieno. a ktoz by chtiel krzywu rzeczy obelſſtien byti? J die piſmo: Vſta, geſſto lžy, zabiegi duſſy; A ze ztrati boh wſſeczky, ktoz lež mluwie; a že czlowiek Iſtiwy mrzy boha A že lſtiwych diel bude w gezeru ohniem wruczie ſyry. Amê. 25 DIETKY. (LXXI) Sſeſtem vhlawnem hrziechu a o tiech, geſſto gdu z nyeho, take nam powiez! (str. 224) OTECZ. Ten hrziech geſt lakota, to geſt kochanie w gedeni a "piti ne pro potrzebu, ale gedno pro chut. Ta lakota die w ſrdczy: Wſſak geſt boh 30 ſtworzil lidem piti dobre a giesti: Gezte a pite a weſely budte. Ale die ſmier- noſt proti tomu: Ma czlowiek gieſti a piti, aby trwal w zdrawi a dieky wzdawal bohu y z te pohody. Ale chcze proto boh ſmiernoſti od czlowieka, aby pro chut nedawal obzerſtwu ſebe, Nevlehl bezprziemnye k tee lyboſti, geſſto gest w gedeni neb w piti; Ne, aby proto chtiel žyw byti, aby gedl a pil; ale aby proto gedl a pil, aby zyw byl. ktoz ſmyſl a zdrawie pro obžerſtwo ſtrati, Vkazalt geſt, že lakota panuge nad nim, Jakoz widame do opilczow a geſſto až y w nemoczy vpadagy, glucz obžerňy. Protož kryftus die: Wizte, byt tiela waſſe nebyla obtiežena w lahodnem gedeni a w piti. A die: Ze Sodoma, to zle a ſſeredne mieſto, naywiecz zbuyalo a zhynulo pro weliku ſytoſt. Protož 40 yako nemoczny k lekarzſtwi, tak ma kazdy gedno pro potržebu przyſtupiti ku pokrmu. A ten lakotu naylep prżemoz, ktoz neſtogy po rozkoſſnych krmiech, lecz kdy pro hoſti neb pro nemocz. 35
108 Kapitola LXXI. 5 10 20 leſt a kradež lakomſtwa ſie take przydržie a rzku w ſrdczy: zadrz, vtrhny, vžyw vrzadu, aby aſpoň znamych pržatel mohl pocztiti. Ale newinnoſt die proti tomu: Lepe gt chudu byti a y žadnemu ſie cyzym ſl neſlibyti než ſwoy vrzad leſtnye weſti, kraducz toho, genž gest vwierzil a wladarzem tie vožinil. lepe geſt malo ſprawedlnemu nad welike ſbožie hrzieſſnych. Neb ten den przide, zet každa newiera zgewna bude; A to bude przeneſſtiaſtny, gehož neprawoſt nebeſa (str. 223) budu zwieſtowati, przed nimž wrata kralowſtwie nebeſkeho zawrziena budu. a tent ge zawiera ſobie, ktož Iſtij neb kakzkoly neprawie zadrzie cyzieho. Protoz die ſwaty Pawel: Procz radſſe krzywdy ne- trpite, ale ſamy cžynyte leſt? Zdaly newiete, že neprawi nebudu mieti kra- lowſtwa božieho ani lupežnicy ani zlodiege? Lež take nyekdy kde gde z lakomſtwa, acž y z hrdoſti chlubnie take lež bywa; neb liczomiernye A tak rozlicznie w ſrdczy mluwie y yako z hrdoſti y z liczomierſtwa y z lakomſtwa, yakz kdy gde odkud, yako by ržecž krzywa 15 a leſtna neſſkodila. ale mnoho gt toho, geſſto ſprawedlywie proti lžy mluwy prawda. Nebo mnoho zleho czyni rzecz krzywa. Lež czini, že pak y prawdie ne tak ſnadnie lide vwierzie. A owſſem ktož w kržywych ržecžech poznan bude, kto wie, kdy on prawdu powie? A když gyž nebudu wierzyti komu, lepe by bylo, by nyem byl. Anyž ſie czo tak zrziemye protiwi prawdie yako lež. A kto lež mluwi aneb chytru ržecžy druheho chcze obelſtiti, wiedieti mož, že zle czyni. Neb to druhemu czyni, gehoz by nechtiel, by gemu bylo vczi- nieno. a ktoz by chtiel krzywu rzeczy obelſſtien byti? J die piſmo: Vſta, geſſto lžy, zabiegi duſſy; A ze ztrati boh wſſeczky, ktoz lež mluwie; a že czlowiek Iſtiwy mrzy boha A že lſtiwych diel bude w gezeru ohniem wruczie ſyry. Amê. 25 DIETKY. (LXXI) Sſeſtem vhlawnem hrziechu a o tiech, geſſto gdu z nyeho, take nam powiez! (str. 224) OTECZ. Ten hrziech geſt lakota, to geſt kochanie w gedeni a "piti ne pro potrzebu, ale gedno pro chut. Ta lakota die w ſrdczy: Wſſak geſt boh 30 ſtworzil lidem piti dobre a giesti: Gezte a pite a weſely budte. Ale die ſmier- noſt proti tomu: Ma czlowiek gieſti a piti, aby trwal w zdrawi a dieky wzdawal bohu y z te pohody. Ale chcze proto boh ſmiernoſti od czlowieka, aby pro chut nedawal obzerſtwu ſebe, Nevlehl bezprziemnye k tee lyboſti, geſſto gest w gedeni neb w piti; Ne, aby proto chtiel žyw byti, aby gedl a pil; ale aby proto gedl a pil, aby zyw byl. ktoz ſmyſl a zdrawie pro obžerſtwo ſtrati, Vkazalt geſt, že lakota panuge nad nim, Jakoz widame do opilczow a geſſto až y w nemoczy vpadagy, glucz obžerňy. Protož kryftus die: Wizte, byt tiela waſſe nebyla obtiežena w lahodnem gedeni a w piti. A die: Ze Sodoma, to zle a ſſeredne mieſto, naywiecz zbuyalo a zhynulo pro weliku ſytoſt. Protož 40 yako nemoczny k lekarzſtwi, tak ma kazdy gedno pro potržebu przyſtupiti ku pokrmu. A ten lakotu naylep prżemoz, ktoz neſtogy po rozkoſſnych krmiech, lecz kdy pro hoſti neb pro nemocz. 35
Strana 110
110 Kapitola LXXIII. 5 10 15 20 Ale k tiem rzeczem die miloſt wieczneho bydla nebeſkeho: Rozmyſl sie, možly to kto wſſe a trpnie (str. 227) na ſwietie mieti [ktery czlowiek], gehoz zada? Protož welika geſt zadoſt k ſwietſkym wieczem, donidž gich kto ne- poymiege; ale, yakz bude to walnie mieti, oblaczynie gemu, gehoz welmi drzewe zadal. Anyž mož kto zde na ſwietie byti bez protiwnych puotek, až pak y ſmrt wezme gemu wſſe, czo gt zde milowal, a konecz vczyni liboſti geho. Ale tij, ktož proň zde netbali vtieſſenie, pſrJo zdeyſſie praczy v wiecz- nem pokogy hodowati budu. Radoſt bude z nebezpeczenſte v bezpeczſtwi byti, v pokogi po praczy, W radoſti po truchloſti a v weſely po tužebnê ſmutku. Radoſt bude ſtati den sudny na prawiczy we czti a w chwale bozych ſynow; Ano poſmiewacży ſluh bozich patrzie na to, widucze w tom ſwu ne- mudroſt, že ſu tak po ſwietu ſtaly a miely w poſmiech božie ſluhy. O kak ſie diwnie tam obražie a rozmnožuge radoſt z radoſti! A tak kazdy pln ra- doſti bude a tee vtiechy, geſſto geſt buoh przyprawil tiem, ktoz gey milugi. Wzdychaſſe kral Dawid po tee radoſti, ačz y mnoho mage zde ſbožie tohoto ſwieta, a rzka: Y czo geſt toho, bych w neby nemiel, kdy bych byl ſ tebu; a czemu gt mi kromie tebe byti na zemy? A kakzkoly mnoho miel krmy k ſwemu ſtolu, Wſſak prawieſſe: Teprw ſie naſytim, kdyz ſie vkaze twa chwala Y kdy przydu a vkažy ſie przed oblyczegem božym. W tom tuženi y to mluwieſſe: Ee horže, kak ſie geſt prodlilo mee bezbydle! pro tu wiecznu a odiwnu radoſt zadafſe ſwaty (str. 228) Pawel, By, rozlucze ſie ſ tielem, y byl s kryſtem. Gehoz nam dopomahay otecz, ſyn y duch ſwaty. Amen. Noho geſt y ginych lſti dyabelſkych, gimiž odtahuge dobre od ſſle- Vchetnoſti a w hrziech zawodij. A kdyz niekdy dobry pozna, ze geſt byl przeluzen, a mnyel, by praw byl, Protiwnu teſknoſt z toho bude mieti, ze gt lſti zleho ducha tak obelſſtien; Neb dobry nemož ginak oklaman byti, gedine w dobreho podobnoſti. Protož trzebat geſt dobrym przy ſobie byti. Zly dyabel kdyz dobreho w czem oklama, yakot by ſie gemu zwierzyna nahodila. Ne takt tba zlych, nebt ſu to geho pkrm pokrm wezdayſſy. Protoz dobry ma, acž 30 y s praczy, w mudroſti odhoniti leſtna podſſtiwanie zleho ducha a w prawdie ſtati. A acz koho nebeſke odplaty radoſt neprzytahne, aby aſpon, y trpie pro- tiwnoſt, zyw byl v prawdie, acz geſt y praczno: Nebud nepraw proti bohu. Neb bieda wſſelike neprawoſti, geſſto ſie protiwi prawdie! Neb wole protiwna prawdie ſama w ſobie muſy neſti tiezku muku, neb naypoſlez oſtogy prawda A wole protiwna prawdie na wieky od prawdy trpieti bude, wzdy tomu chtiecz, gehož nebude, a prawdie nechtiecz, geſſto wzdy bude. Neb prawe ſ neprawym neſrowna ſie a wſſudy a wzdy oſtane prawda. A yako tiezko ſie dawiti proti oſtnu, tak bude tiezko wſſelike krzywotie proti prawdie. A nicz ſylnieyſſieho nenie než prawda. Y (str. 229) bude ſwietlem prawdy wſſelike ſſeredſtwo, geſſto 40 ma neprawoſt w ſobie, okazano k ſwe potupie A ſylu prawdy trpieti bude. A ptoz blaze gemu, ktož ſtrpy s prawdu y protiwêſtwie; Nebo, když zkuſſen bude, nalezne pokoy a vtiechu wieczne radoſti we czti a w chwale. Gehoz nam pomoz, hoſpodine! Amen. 25 35
110 Kapitola LXXIII. 5 10 15 20 Ale k tiem rzeczem die miloſt wieczneho bydla nebeſkeho: Rozmyſl sie, možly to kto wſſe a trpnie (str. 227) na ſwietie mieti [ktery czlowiek], gehoz zada? Protož welika geſt zadoſt k ſwietſkym wieczem, donidž gich kto ne- poymiege; ale, yakz bude to walnie mieti, oblaczynie gemu, gehoz welmi drzewe zadal. Anyž mož kto zde na ſwietie byti bez protiwnych puotek, až pak y ſmrt wezme gemu wſſe, czo gt zde milowal, a konecz vczyni liboſti geho. Ale tij, ktož proň zde netbali vtieſſenie, pſrJo zdeyſſie praczy v wiecz- nem pokogy hodowati budu. Radoſt bude z nebezpeczenſte v bezpeczſtwi byti, v pokogi po praczy, W radoſti po truchloſti a v weſely po tužebnê ſmutku. Radoſt bude ſtati den sudny na prawiczy we czti a w chwale bozych ſynow; Ano poſmiewacży ſluh bozich patrzie na to, widucze w tom ſwu ne- mudroſt, že ſu tak po ſwietu ſtaly a miely w poſmiech božie ſluhy. O kak ſie diwnie tam obražie a rozmnožuge radoſt z radoſti! A tak kazdy pln ra- doſti bude a tee vtiechy, geſſto geſt buoh przyprawil tiem, ktoz gey milugi. Wzdychaſſe kral Dawid po tee radoſti, ačz y mnoho mage zde ſbožie tohoto ſwieta, a rzka: Y czo geſt toho, bych w neby nemiel, kdy bych byl ſ tebu; a czemu gt mi kromie tebe byti na zemy? A kakzkoly mnoho miel krmy k ſwemu ſtolu, Wſſak prawieſſe: Teprw ſie naſytim, kdyz ſie vkaze twa chwala Y kdy przydu a vkažy ſie przed oblyczegem božym. W tom tuženi y to mluwieſſe: Ee horže, kak ſie geſt prodlilo mee bezbydle! pro tu wiecznu a odiwnu radoſt zadafſe ſwaty (str. 228) Pawel, By, rozlucze ſie ſ tielem, y byl s kryſtem. Gehoz nam dopomahay otecz, ſyn y duch ſwaty. Amen. Noho geſt y ginych lſti dyabelſkych, gimiž odtahuge dobre od ſſle- Vchetnoſti a w hrziech zawodij. A kdyz niekdy dobry pozna, ze geſt byl przeluzen, a mnyel, by praw byl, Protiwnu teſknoſt z toho bude mieti, ze gt lſti zleho ducha tak obelſſtien; Neb dobry nemož ginak oklaman byti, gedine w dobreho podobnoſti. Protož trzebat geſt dobrym przy ſobie byti. Zly dyabel kdyz dobreho w czem oklama, yakot by ſie gemu zwierzyna nahodila. Ne takt tba zlych, nebt ſu to geho pkrm pokrm wezdayſſy. Protoz dobry ma, acž 30 y s praczy, w mudroſti odhoniti leſtna podſſtiwanie zleho ducha a w prawdie ſtati. A acz koho nebeſke odplaty radoſt neprzytahne, aby aſpon, y trpie pro- tiwnoſt, zyw byl v prawdie, acz geſt y praczno: Nebud nepraw proti bohu. Neb bieda wſſelike neprawoſti, geſſto ſie protiwi prawdie! Neb wole protiwna prawdie ſama w ſobie muſy neſti tiezku muku, neb naypoſlez oſtogy prawda A wole protiwna prawdie na wieky od prawdy trpieti bude, wzdy tomu chtiecz, gehož nebude, a prawdie nechtiecz, geſſto wzdy bude. Neb prawe ſ neprawym neſrowna ſie a wſſudy a wzdy oſtane prawda. A yako tiezko ſie dawiti proti oſtnu, tak bude tiezko wſſelike krzywotie proti prawdie. A nicz ſylnieyſſieho nenie než prawda. Y (str. 229) bude ſwietlem prawdy wſſelike ſſeredſtwo, geſſto 40 ma neprawoſt w ſobie, okazano k ſwe potupie A ſylu prawdy trpieti bude. A ptoz blaze gemu, ktož ſtrpy s prawdu y protiwêſtwie; Nebo, když zkuſſen bude, nalezne pokoy a vtiechu wieczne radoſti we czti a w chwale. Gehoz nam pomoz, hoſpodine! Amen. 25 35
- I: Array
- V: Array
- 1: Array